________________
નાસ્તિકતાને પ્રારંભઃ
જો કે આ વસ્તુમાં હમેશાં થોડેઘણે મતભેદ તો રહે જ હતો. તે કાળે પણ એક એવે વર્ગ હતો જે કર્મચક્ર કે પુનર્જન્મને માનવા તૈયાર ન હતું. તે વર્ગ પુનર્જન્મવાદી સાથે ચર્ચા કરતા. તે વખતે પુનર્જન્મના સિદ્ધાંતને ન માનનારા વર્ગના તે કાળના વિચારક ઋષિઓએ
નારિતક” કહીને ઓળખાવ્યો અને તેમણે જાતે પિતાને આસ્તિક” કહેવડાવવા શરૂ કર્યું. તે સમભાવી ઋષિઓએ કેવળ ઓળખાણ માટે જ
ન” શબ્દ ઉમેર્યો. તે વખતે એની પાછળ કઈ કડવાશ ન હતી. આ શબ્દો સહુને ગમ્યા અને અનુકૂળ થઈ ગયા. ઈશ્વરની માન્યતા અને વિવાદ:
વખત જતાં ઈશ્વરની માન્યતાને સવાલ આવ્યો. એક પક્ષ “ઈશ્વર છે ” અને તે જગતને કર્તા છે એમ માનનારો હતો. બીજો પક્ષ સ્વતંત્ર ઈશ્વર નથી; અને છે તે તેને જગત-કર્તત્વ સાથે સંબંધ નથી એમ માનનારે હતું. આ બન્ને પક્ષે અને તેના અનેક પેટાપક્ષે અસ્તિત્વમાં આવ્યા. ધીમે-ધીમે “નાસ્તિક-આસ્તિક” શબ્દનો પ્રયોગ ક્રમશઃ અનીશ્વરવાદી અને ઈશ્વરવાદી માટે થવા લાગ્યો. એટલે આસ્તિકતા–નાસ્તિકાનું ક્ષેત્ર પુનર્જન્મથી વધીને ઇશ્વરવાદી અને અનિશ્વરવાદી સુધી લંબાયું.
પિતાને આચાર્ય કહેવડાવનાર ગુરુઓ પાસે બે પંથ હતા. એટલે તે વખતે પુનર્જન્મવાદી હોવા છતાં કેવળ ઈશ્વરને ન માનનારા પક્ષ તરીકે અમૂક માન્યતામાં જુદા પડનાર પોતાના સાંખ્ય-મીમાંસક, ભાઈઓને જુદા તારવવા અંગે નાસ્તિક” શબ્દ રૂઢ થયા એ રીતે સાંખ્ય-મીમાંસક, જૈન, બૌદ્ધ એ બધા પુનર્જન્મવાદીઓ એક રીતે આસ્તિક હોવા છતાં, ઇશ્વરકતત્વને ન માનતા હોઈને “નાસ્તિક' કહેવાયા. વેદવાદી અને અવેદવાદી :
વખત જતાં શાસ્ત્રના પ્રામાયને વળી એક બીજે મુદ્દે ઊ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
