________________
[૨] દેવદેવીઓનાં નામે મૂઢતા
ધર્મના નામે અંધવિશ્વાસથી આગળ ચાલીએ તો જગતમાં જાતજાતના દેવ-દેવીઓનાં નામે ઘણી મૂઢતાઓ લેકસમાજમાં જોવામાં આવે છે. આને આપણે દેવમૂઢતા કહીશું. સાધકના જીવનમાં કોઈપણ પ્રકારની મૂઢતા વિકાસને રૂંધનારી હોય છે. એવી જ રીતે સામાજિક જીવન માટે પણ તે ભયનું સ્થાન છે. ઉપનિષમાં એક વાક્ય છે –
हिरण्मयेन पात्रेण सत्य स्याविहितं भुखं –એટલે કે સત્યનું મુખ સેનાના પાત્રથી ઢંકાયેલું છે. તેને ભાવાર્થ એ છે કે સત્ય પણ મૂઢતાના કારણે આવૃત થઈ જાય છે. કેટલીક વાર સાધકના પિતાના જીવનમાં સ્પષ્ટ દર્શન ન હોય તે સમાજનું ચેમેરનું વાતાવરણ અને તે તરફ દોરી જાય છે.
જૈનાચાર્યે સમતભદ્ર “રત્નકાંડ શ્રાવકીચાર” નામનું એક પુસ્તક લખ્યું છે. તેમાં પાંચ પ્રકારની મૂઢતા બતાવેલી છે. તેના કારણે
સમ્યકત્વ” ઉપર આવરણ આવે છે. સમ્યકત્વ એટલે સત્ય માર્ગ ઉપર આવી શ્રધ્ધા. આ મૂઢતા આવવાનું કારણ સમ્યકત્વ-મેહનીય કમ છે; એમ કહ્યું છે. આ પાંચે મૂઢતા આ પ્રમાણે છે :-–દેવમૂતા, ગુમકતા, ધર્મમૂઢતા, શાસ્ત્રમૂઢતા અને લોકમૂહતા.
એમાંથી અત્રે દેવમૂઢતા ઉપર વિચાર કરશું.
કોઈ પણ મૂઢતાનું કારણ ભય, જેમ કે વિસ્મય હોય છે. આ મૂઢતા ચલાવનારમાં હેઇ શકે અને તેમાં ફસાઈ જનારમાં પણ હેઈ શકે છે. ગમે તે એકમાં ભય, લોભ કે વિસ્મય હેય તે મૂઢતાને વિધવાને આધાર મળી જાય છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
