________________
૧૬૨
હતું. પૂ. સંતબાલજી પણ એ ચિત્ર કપીને જ વિશ્વયોગ સાધવા મથી રહ્યા છે. આપણે પણ એ વિશ્વયોગ સાધવાનો છે. સમગ્ર વિશ્વના પ્રાણીઓ સાથે એકતા, અભેદતા અને સમતા સાધવાની જે વૃત્તિ છે; તે જ ગસાધના પાછળનું સ્પષ્ટ દર્શન છે.
ચર્ચા-વિચારણું પૂ. દંડી સ્વામીએ આજની ચર્ચાને પ્રારંભ કરતાં કહ્યું : “યુગ શબ્દ “યુજ' ધાતુ ઉપરથી બન્યો છે. તેનો અર્થ છે બ્રહ્મ અથવા ઈશ્વર સાથે જોડાણ કરવું. તે છે યોગનું અસલ સ્વરૂપ, બ્રહ્મ સાથે આપણું શરીર, મન, બુદ્ધિ, ચિત્ત, અહંકાર વગેરેનું જોડાણ થાય છે. અહીં વેગને થોડેક ઇતિહાસ કહું તે યોગ્ય જ ગણાશે. હિરણ્યગર્ભ
ગના આદ્યપ્રણેતા ગણાય છે. ભગવાન કષભદેવના સો યુગમાં ૮૧ બ્રાહ્મણે, ૮ યોગેશ્વર, ૯ ક્ષત્રિયો ઉપરાંત ભરત ચક્રવ પણ વૈદિક દષ્ટિએ હતા. વૈદિક ધર્મ પ્રમાણે આ નવ યોગેશ્વર જેને નાથ સંપ્રદાય માને છે તેમાં મચ્છેદ્ર, ગોરખ, જાલંધર, ભરથરી વગેરે ગણાય છે, પણ ગેપીચંદ ગણાતા નથી. નાથ સંપ્રદાય પાશુપત ધર્મની શાખા ગણાય છે. મહાભારતમાં પાંચ નામો આ પ્રમાણે આવે છે. વેદ, સાંખ્ય,
ગ, પાશુપત અને વૈષ્ણવ. નાથ સંપ્રદાય યોગપ્રધાન ધર્મ છે. યોગમાં અણિમા, લધિમા, આકાશગમન અને પરકાયા પ્રવેશ વ. સિદ્ધિઓ આવે છે. કહેવાય છે કે શંકરાચાર્ય તે જાણતા હતા. એ આઠ સિદ્ધિઓમાં આજે ભાગ્યે જ કોઈ સિદ્ધિ હશે. તે ઉપરાંત વીશ મુદ્રા અને ચોર્યાશી આસને તેમજ નેતિતિ વગેરે ક્રિયાઓ પણ કહી છે. યોગસાધના ગુરુના સાનિધ્ય વગર કરવાની મના છે; કારણકે તેમ કરવાથી મગજ ગાંડું બની જવાનો સંભવ છે.”
શ્રી માટલિયા : “નાનાભાઈ ભટે “તંભન ક્રિયા” સુધી યોગ સાથે હતે એ મારે ખ્યાલ છે. તેમના તરફથી જે સાંભળ્યું છે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
