________________
સંત્ર-તંત્રના નામે સ્વાર્થ સાધે છે. અગાઉ કેટલાકને વૈદક અને જ્યોતિષનું જ્ઞાન હેઇ કંઇક રાહત હતી; હમણું તે પણ નથી રહ્યું,
રાજગુરુ: રાજાઓના પુરોહિત વગેરે અગાઉના સમયમાં આ સ્થાને હતાં. હવે તો રાજા નથી તે પછી રાજગુરુને પ્રશ્ન ઊભું થતું નથી. મેવાડના રાજગુરુએ રાણા પ્રતાપ અને શકિતસિંહ વચ્ચે લડાઈ અટકાવવા પ્રાણ હોમીને પણ બન્ને ભાઈઓને રોકયા હતા. આજે રાજ્યને સલાહ આપનાર એટર્ની જનરલ (ન્યાયમૂર્તિઓ) ન્યાયાધીશે તે ફરજ બજાવી શકે.
સંપ્રદાયગુર: પિતાના સંપ્રદાયની ઉન્નતિ કરવા માટે તેઓ કાળજી રાખતા. કોઈ એક વિશેષ સત્યની શોધ માટે સંપ્રદાય ઊભો થાય છે તેને બદલે એક બીજાના ખંડન-મંડન તેમજ હલકા પાડવાની વૃતિ વગેરે ભાવ હિંસાના કાર્યોમાં સપ્રદાય ગુરુ વિશેષ રાચે છે. માટે દુર્ગણ નો વટાળ પ્રવૃતિને છે. તેની સાથે જ જો કોઈ ક્રાંતિપ્રિય સાધુ કંઈક સંશોધન કરવા છે તેને દરેક રીતે ઉતારી પાડવા સુધી તૈયાર થઈ જાય છે. પછી નવાં સત્ય કયાંથી શોધી શકાય ?
દીક્ષા ગુરુઃ આ ભેદ આમ તે સંપ્રદાય ગુરુજ છે. જેની પાસે દીક્ષા લેવામાં આવે તે દીક્ષા ગુરુ છે. ખાસ કરીને તે જ્ઞાન દશને ચારેયને સંસ્કારોની દીક્ષા જ્યાં જ્યાંથી મળે તે દરેક દીક્ષા ગુરુને યોગ્ય છે.
આમ સ્વગુરુના અનેક ભેદે પાછળ શુભ ઉદ્દેશ્ય હતો તે આજે ભૂલાઈ ગયું છે. તેને ફરી સજીવન કરવાની જરૂર છે.
[૨] સંઘગુરુઃ બીજી શ્રેણીમાં સંઘ ગુરુ આવે છે. સંઘગુરુ એટલે ધર્માચાર્ય-ભારતમાં જુદા જુદા ધર્મોના સંઘો -સમાજે છે. એને સંબંધ વિશાળ માનવસમાજ કે પ્રાણી માત્ર સાથે હોય છે. એટલે કે સંઘગુરુઓને મુખ્ય ઉદ્દેશ તિપિતાના ધર્મોનું સંશોધન કરી અનુયાયીઓમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
