________________
અાવવી જ પડી અને તેના દિલમાં શારીરિક સજાની ખરાબી ખૂબ જ સારી પેઠે અંકાઈ ગઈ છે. હવે એ ફરજના પાલન માટે મને ફાંસીએ જવું પડે તો તે માટે હું તૈયાર જ હતું !”
રાજ તરત સમજી ગયે અને ગુરુને માન ભેર વિદાય ક્ય. આજે એવા નિસ્પૃહ વિદ્યાગુરુઓની સખ્ત જરૂરત છે.
પ્રેરણા-ગુરુ ! જેનાથી જીવનની પ્રેરણું મળે તે પ્રેરણા-ગુરુ છે. પ્રેરણું ગુરુ જડ કે ચેતન બનેમાંથી કોઈપણ થઈ શકે છે. દત્તાત્રેય મુનિએ ૨૪ ગુરૂઓ માનેલા. જેમાં કુતરા, સાપ, સિંહ, પૃથ્વી, વાયુ, અગ્નિ વગેરે બધા પાસેથી તેમણે પ્રેરણું લીધેલી.
જૈન ધર્મમાં પ્રત્યેક બુદ્ધ મુનિ કોઈપણ એક વસ્તુ–થાંભલો, બળદ, વાદળ, વિજળી, સ્ત્રી કે ગમે તે એક વસ્તુમાંથી પ્રેરણા મેળવીને બોધ પામે છે અને મુનિ દીક્ષા ગ્રહણ કરે છે.
ભગવાન બુદ્ધને રેગી, વૃદ્ધ અને મડદાને જોઈને વૈરાગ્ય આવ્યો હતું. આમ જેના વડે જ્ઞાનની પ્રરણું મળે તે પ્રેરણું ગુરુ છે.
કુળ ગુરુ અને જાતિ ગુરુ: જૂના જમાનામાં વિશાળ સમાજને સંભાળવાની જેમનામાં શકિત ન હતી તેઓ એક કુળ કે જ્ઞાતિના ગુરુ બની તે કુળ કે જ્ઞાતિની ઉન્નતિ, સંસ્કાર અને ઘડતરને વિચાર કરતા હતા. કુળને અને જ્ઞાતિને સમાજનું નાનું એકમ માની, કુળ અને જ્ઞાતિમાં સારા માણસે તૈયાર કરી, તેને વિશાળ સમાજ સાથે અનુબંધ જોડી દેતા હતા. લગ્ન, જન્મ, વગેરે દરેક કુળના પ્રસંગોમાં તેમની જવાબદારી રહેતી. બરાબર છે કે નહીં; લગ્ન યોગ્ય છે કે નહીં? કુળધર્મ જ્ઞાતિધર્મ સચવાય છે કે નહીં? આમ તેઓ બરાબર કાળજી રાખતા કે કુળને ડાઘ લાગે તેવું કોઈ કામ ન થાય.
હવે મોટાભાગે કુળગુરુઓ કે જાતિગુરુઓ અભણ, મૂર્ખ કે લેબી થઈ ગયા છે. મૂઢતાને કારણે લોકો તેમને પૂજે છે અને દેરા-ધાગા,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
