________________
ઘણીવાર ગુરૂએ અમૂક પરિસ્થિતિવશ અમુક વાત કહી હેય; તેને પકડીને વળગી રહેવું તે બરાબર નથી. જેમકે સંયસાહેબમાં શીખના ગુરૂઓએ તે સમયને અનુલક્ષીને રાજ્યસત્તા દ્વારા ધર્મપ્રચારની વાત કરી. તેથી આજે પરિસ્થિતિ બદલાવા છતાં તેમાં ફેરફાર ન કરે તો એ શાસ્ત્રમૂઢતા ગણાય.
(૫) શા-અંધશ્રદ્ધા : એવી રીતે શાસ્ત્રોને રાખીને, ફેરવીને તેની પૂજા કરવી, વધેડા કાઢવા પણ તેની અંદરના ધર્મો પ્રમાણે ન ચાલવું એ પણ મૂઢતા છે. ગ્રંથસાહેબ, મહાભારત અને ભગવતીસૂત્ર વિગેરે ઘણા ગ્રંથને વરઘોડે નીકળે છે. એવી જ રીતે કુરાને શરીફને પૂજવાની વાત પણ મૂઢતા છે.
ઘણું એમ મણ માને છે કે શાસ્ત્ર-શ્રવણ માત્રથી કર્મ કપાઈ જશે કે પુણ્યલાભ થશે. એ બધી શાસ્ત્રમતા છે. આચરણ વગર કંઈ પણ હાંસિલ થતું નથી, આમને આમ જે શાસ્ત્ર સાંભળવાથી કે શાસ્ત્રને પૂજવાથી કર્મ કપાઈ જાય તે જપ, તપ, ધર્માચરણ વગેરેની કોઈ જરૂર ન રહે આવી અંધશ્રદ્ધા દૂર થવી જોઈએ.
(૬) અંધ-અશ્રદ્ધા : શાસ્ત્રમતાનું છઠું કારણ અંધ-અશ્રદ્ધા છે. શાસ્ત્રમાંથી સારાસારને વિવેક ન કરવાના કારણે દેશકાળ પ્રમાણે અમૂક બાબતો ન સમજાય કે ન બંધબેસતી જણાય; અથવા અલંકારિક રૂપે ઘણુ વાત કહેવાઈ હોય તે ન સમજાય તેના કારણે શાસ્ત્રો એટલે ગપ્પાં કે કપલક૯૫ના; એમ કહી ફગાવી દે અને પિતાની ઈચ્છા પ્રમાણે મર્યાદહીન થઈ સ્વચ્છેદાચારથી વર્તે છે તે પણ શાસ્ત્રમૂઢતા છે.
આ અશ્રદ્ધા પેદા થવાનું એક બીજું કારણ એ પણ છે કે શાસ્ત્ર અને અંધશ્રદ્ધા રાખીને પૂજનાર માણસો પણ તેનું નિમિત બને છે. એથી તે વ્યકિત પૂર્વજોના શાસ્ત્રજ્ઞાનથી વંચિત રહે છે અને સંસ્કૃતિ તેમજ વિકાસથી દૂર રહે છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
