________________
રાજયમાં અનિષ્ટ વધે છે ત્યારે અમને શું ? એમ કહીને ચૂપ બેસી રહેવાય છે. પરિણામે દાંડતો , સ્ત્રી અ-રક્ષા, સંસ્કૃતિ-હાસ તરફ તે ઉદાસીન બને છે. તે ધર્મ અને સમાજ, ધર્મ અને જીવનવહેવાર તેમજ ધર્મ અને રાજનીતિને જુદાં માને છે અને તે ધર્મ વિશાળ ન બનતા સંકુચિત-વાડાને બની જાય છે.
માત્ર પરલોક માટે કરવામાં આવતા ધર્મને એટલા માટે ઉધારિયા ધર્મ કહેવાય છે. જેમ આજના ખરક માટે આવતી કાલે મળવાનું જમણુ કામ ન આવે એવી જ રીતે ઈહલોક માટે પરલોકને ધર્મ કામ ન આવે ! જે ધર્મ આજે હમણું કરવાનું છે. તે અર્થ, રાજ્ય, સમાજ બધા ક્ષેત્રોને લાગુ પડે છે. એટલે જ ભગવાન મહાવીરે ધર્મને સમાજવ્યાપી બનાવવા માટે સમાજરચના કરી હતી અને ગાંધીજીએ તેને સર્વક્ષેત્રે આચરી બતાવ્યો હતો. ચમત્કાર ધર્મ નથી:
ઘણું લેક સિદ્ધિ કે ચમત્કારને આશ્રિત ધર્મને મૂકીને લોકોને આકર્ષી ધર્મ ચલાવવા કે ફેલાવવા મથે છે; ત્યારે પણ સમાજમાં ધર્મમૂકતા ફેલાય છે, કારણ કે તેથી ધર્મ એ ચમત્કાર સુધી રહી જાય છે અને ધર્મના સ્થાને ચમત્કાર આવી જાય છે.
આ બધી ધર્મમૂઢતાઓના કારણેથી સમાજે ચેતતા રહેવું જોઈએ અને સાચા ધર્મનું આચરણ સામાજિક જીવનમાં આવે તે માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ.
ચર્ચા-વિચારણું પૂ. દંડી સ્વામીએ આજની ચર્ચાને પ્રારંભ કરતાં કહ્યું: “મને બૌદ્ધભિક્ષ ધમકીર્તિને એક એક યાદ આવે છે. તેમાં કહ્યું છે:–
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
