________________
હિંદુ ધર્મમાં પણ જ્યારે કેટલાય આચાર્યો રાજ્યાશિત થયાત્યારે તેમનામાં સુખસાહ્યબી આવી ગઈ. સિદ્ધાંત નિષ્ઠા કાયમ ન રહી અને સંન્યાસીવાદમાં પરાશ્રયીપણું વધી ગયું. તે ઉપરાંત એક નવા પ્રકારની સુખસાહ્યબી, મઠાધિપતિ કે ગાદી મેળવવાથી આવી.
જૈન ધર્મમાં પણ એવી ઘટનાઓ અપવાદ રૂપે જોવા મળે છે. હરિભદ્રસુરિએ કુર્મારપુરના રાજાના આશ્રયથી પિતાના શિષ્ય હંસ અને પરમહંસને મારી નાખવા બદલ બૌદ્ધો પાસે બદલો લેવા માટે શાસ્ત્રાર્થ માટે બોલાવી તેમને કકળતા તેલમાં બળવાની શરત મૂકેલી. સિદ્ધસેન દિવાકરે રાજા પાસે પાલખી વગેરે કબૂલ કર્યા પણ તેમના ગુરુના કહેવાથી તેમણે પાછળથી ત્યાગ કર્યો અને પ્રાયશ્ચિત સ્વીકાર્યું.
પણ, જૈનેના યતિવર્ગમાં તે સ્પષ્ટતઃ રાજયાશ્રિતતાના કારણે રાજાને આકર્ષવા યંત્ર-મંત્ર-તંત્રના પ્રયોગો થયા. છત્ર–ચામર-પાલખી વગેરેને વૈભવ આવ્યો અને અંતે કંચન-કામિનીની પણ આસક્તિ વધી. આજે યતિવર્ગનું એના કારણે જ મહત્વ ઘટી ગયું છે.
ઘણીવાર એવું મનાય છે કે ધર્મને રાજ્યનો આશ્રય મળે તે તેને પ્રચાર વધશે; પણ ધર્મને પ્રચાર કે વિસ્તાર ધર્મના મૂળભૂત તના પ્રાણુ ઉપર હોવો જોઈએ, નહીંતર ધર્મ કેવળ નામમાત્રને રહી જાય છે અને રાજ્યસત્તાના આશ્રયે જતાં ઘણું અનર્થો પાંગરે છે. પલેકાશ્રિત-ધર્મ:
એવી જ રીતે ધર્મમૂઢતા ફેલાવાનું એક બીજું કારણ છે તેને પરલેક-આશ્રિત કરી દે. ઘણું લોકો માને છે કે ઈહલોક માટે ધર્મપાલનની જરૂર નથી પણ તે પરલોક માટે છે. પરિણામે તેઓ આ લોક-આ ભવને કલેશમય કરી મૂકે છે અને પરિણામે પરલોક પણ બગડે જ છે. આ લેકમાં જેણે સાચા ધર્મનું સત્ય-અહિંસાદિનું) પાલન કર્યું હશે તેને જ પરલોક સુધરવાને છે.
પરલોકના નામે મુકરર ધર્મક્રિયાઓ કરવાથી, જ્યારે સમાજ કે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
