________________
૧૭૦
શક્તિ ઓછી પડે છે, ત્યારે સામુદાયિક પ્રાર્થનામાં તે શક્તિનું પ્રમાણ વધે છે અને તે એક મોટું વાતાવરણ પેદા કરી શકે છે. જેની અસર સામી વ્યક્તિ કે સમૂહ ઉપર જબરદસ્ત પડે છે. તેથી તે શુદ્ધ થવા પ્રેરાય છે.
શુદ્ધિપ્રયોગમાં એટલા માટે જ સામુદાયિક પ્રાર્થનાને સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. ભૂતકાળમાં વૈદિકયુગમાં વેદમંત્ર દ્વારા જે પ્રાર્થના કરવામાં આવતી તેમાં વ્યકિતગત અને સમૂહગત બંને પ્રકારની પ્રાર્થનાને મેળ છે, જેમકે –
“અસતો મા સમા
તમો ના થોતિના” “મૃત્યો માં અમૃત મા ” “તેનો કે તેમfક ફિલ્મ
વસંત પરું ના ઘે”િ આ બધા મંત્રમાં વ્યકિતગત પ્રાર્થના દેખાય ત્યારે – . “જાતનાં સ્થાતિ અનામદે”
મદ્રુમિ કૃgયામ...” –જેવી પ્રાર્થના તેમજ વરસાદ વરસાવવા માટે કારીરી યજ્ઞ જેવી પ્રાર્થનાઓમાં સામુદાયિક સ્તુતિઓ દેખાય છે. મૌન કે ઉચ્ચારિત?
પ્રાર્થના મૌન પણ હોઈ શકે તેમજ ઉચ્ચારણ દ્વારા પણ હોઈ શકે! મૌન કરતાં પણ ઉચ્ચારિત અને તે જે સામુદાયિક હેય તે તેની અસર વધારે પડે છે, એવા ઘણા દાખલાઓ આપણા દેશના અને પરદેશના મળે છે.
(૧) ભારતમાં ગાંધીજી જે પ્રાર્થના સામુદાયિક રીતે કરતા તે અમુક ફળની હતી. ડે. દુર્ગાશંકર નાગર જેઓ ઉજ્જૈનમાં કલ્પવૃક્ષ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
