________________
[૭]
શાસ્ત્રમૂઢતા , જીવનનું સ્પષ્ટ દર્શને એ ધર્મ છે પણ તેને મઢતાઓએ આવરી લીધું છે. પરિણામે ધર્મ સ્પષ્ટ થતું નથી. એવી પાંચ મતાઓ પૈકી દેવમૂઢતા, ગુરુમૂઢતા અને ધર્મમૂઢતા ઉપર વિચાર થઈ ચૂક્યું છે. હવે શાસ્ત્રમૂઢતા ઉપર વિચાર કરીએ. શાસ એટલે?
સર્વ પ્રથમ શાસ્ત્ર એટલે શું ? એને વિચાર કરીએ. શાસ્ત્રની વ્યુત્પત્તિ આ પ્રમાણે થાય છે –
રાતે વિશ્વહિતમનેતિ રામ –જેના વડે વિશ્વહિતનું શિક્ષણ આપવામાં આવે છે તે શાસ્ત્ર છે. સંસ્કૃત ભાષા પ્રમાણે આ લક્ષણ બરાબર છે પણ વિશ્વહિત એટલે શું તેને ખુલાસો થવો જરૂરી છે. ટૂંકમાં જે લોકહિતકર હેય, સત્યપૂર્ણ હય, જ્ઞાન પ્રાપ્તિ માટે આધાર હોય, કલ્યાણ માર્ગ દર્શાવનાર હેય, દેશકાળ પરિસ્થિતિને અનુકુળ હેય એ મહાપુરૂષોના અનુભવ-વચનોને સંગ્રહ તે શાસ્ત્ર છે. એજ એની વહેવારિક પરિભાષા છે.
શાસ્ત્રમ્રતા :
બધા શાસ્ત્ર લોકહિત અને સત્ય-કલ્યાણકારી હોય તે પછી આટલા બધા ભેદભાવ અને ઝઘડા લોકો તેમના નામે શા માટે કરે છે? અહીં જ શાસ્ત્રમૂઢતાનું મૂળ રહ્યું છે.
શાસ્ત્રો પોતપોતાનાં દેશકાળ પ્રમાણે રચાયાં છે, એટલે જ્યારે જયારે દેશકાળ બદલાય છે ત્યારે ત્યારે શાસ્ત્રમાં ત્રિકાળાબાધિત વસ્ત લઈ લેવી જોઈએ; અને બાકીના પિતાની વિવેકબુદ્ધિ પ્રમાણે દેશકાળ પરિસ્થિતિ પ્રમાણે એને મેળ બેસાડવો જોઈએ. એ વાત ભૂલાઈ જાય છે ત્યારે શાસ્ત્રમૂઢતા શરૂ થાય છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
