________________ દેશનું વર્ણન. મૂળની દોડતી નદી ઉત્તર હિંદમાંથી માટી કે રેતી લાવે છે તે આ શાખાઓને વેગ એ છ થઈ જવાથી આગળ જઈ શકતાં નથી. ડેલ્ટાની મંદ ગતીવાળી તૂટેલી નદીઓનો સોળકાદવકિચરો તળીએઠરી રહે છે, અથવા તો કિનારા ઉપર નીકળી જાય છે. કચરાના ઠરવાથી આખરે તને બદામ આકારે બેટ બને છે, અને કેડે કાળે નદીનાં તળી આસપાસના સપાટ મૂલથી ઉંચા થાય છે. એ રીતે ડેટાએની એ નદીઓ ઉંચી સપાટીમાં વહેનારી નહેરો જેવી છે, અને વરસાદની મોસમમાં ઉભરાઈ જઈ પિતાને કચરો દરેક પડખે આવેલા નીચા દેશમાં મૂકે છે. નીચલા બંગાળામાં હજારો ચોરસ માઈલ જમીન ઉપર પ્રત્યેક ઊનાળામાં વગર ખરચે પૂરાણ થાય છે, અને નદીનાં વહેણે હિમાલયમાંથી પૂરાણુ આણુ આ પ્રમાણે સ્વભાવિક ખાતર પાથરે છે તથી હમેશાં સારે પાક ઊતર્યા કરે છે. નદીઓ જમીન કરનારી છે - બેટમાં નદીઓ આગળ જાય છે, તમતિની ગતિ વધારે ધીમી થતી જાય છે, અને તેથી તેનાં તળી પાડાશની સપાટીથી વધારે ઊંચાં થાય છે. દરેક શાખાની બન્ને બાજએ નીચી ભીની જમીન છે, તેથી ડિટામાં નીચામાં નીચી ભીની સપાટી બે નદીઓના વચગાળે છે. નદીનું પાણી ઊભરાઈને આ નીચી જગાઓમાં વહે છે, અને કેડે થોડે કચરાથી તે પૂરાઈ જાય છે. નદીમાંથી નીચી જગમાં પાછું જાય છે, તેનો રંગ કોઈ વખતે પાળે હોય છે, કારણ કે તે પાણીમાં ચેર અને રેતી ભળેલાં હોય છે. ત્યાં કેટલાએક દહાડા લગી પારું રહે છે, અને પછી નદીની રેલ ઊતરી જાય છે, ત્યારે તે પાછું નદીના વહેણમાં જાય છે. એ પાણીમાંને કચરો નીકળી જવાથી તિનો રંગ નીતર્યો ધુંધળે ભૂરે હોય છે. કાંપ ભીના નીચાણમાં ઠરી રહે છે, તેથી નીચાણુ જમીન કેડે કાળે પૂરાઈ જાય છે. એ રીતે નદીને લીધે ધીમે ધીમે નવી જમીન બને છે. નદીની ખાડીઓ-ડેટાને છેડે હિદી નદીને દેખાવ કંઈ જુદિજ છે. ત્યાં ખૂબ ઝાડે અને ઝાડીઓનું જંગલ તથા ભેજવાળી જમીન બની રહે છે. અહિં તાવ ઉત્પન્ન કરે એવી હવાવાળાં ઉજડ જંગલમાં થઈ વહેણનાં ડાળાં પાંખડાં દરિયાને મળે છે. નવી જમીન
