________________
૪૬
ચાર મૂળ આગમ-ગ્રન્થામાં ‘આવશ્યક સૂત્ર'નું મુખ્ય સ્થાન છે. આ આવશ્યક સૂત્ર'ના રચયતા શ્રી ગણધર ભગવંતા છે. આવશ્યક–સૂત્રોમાંનું એક સૂત્ર-શ્રમણ સૂત્ર છે. જેને પ્રયાગ સવારે અને સાંજે પ્રતિક્રમણની ક્રિયામાં પ્રત્યેક સાધુ અને સાધ્વીજી મહારાજ અચૂક કરે છે. તે સૂત્રની એક પક્તિ છેઃ કૃત્તિકાણ ઝોન સંર્દે િઆ ૩૨ પ્રકારના યોગ-સ ગ્રહેાના નિર્દેશમાં જ્ઞાન-સવર્ નોનો ચ’ધ્યાનના ૨૮ મે ચાગ સગ્રહ છે, ધ્યાન-સમાધિ રૂપ ચેગ-પ્રક્રિયાને સૂચક છે. આ સૂત્ર ઉપર નિયુક્તિની રચના કરનાર પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામી, મહષિ પતંજલિ પૂર્વે થયા છે. એથી એ સ્પષ્ટ સાબિત થઈ જાય છે કે જૂનાગમા'માં યેાગ' શબ્દ કયાંયથી ઉછીના લેવામાં નથી આન્યા, પણ એના પેાતાને જ છે.
આ જ ‘આવશ્યક–સૂત્ર'ની નિયુક્તિમાં પૂ. ભદ્રબાહુ સ્વામીએ ધ્યાન અને સમાધિના સ'દČમાં યેાગ' શબ્દના પ્રત્યેાગ કર્યા છે તેવા થાડાક પાઠા જોઇએ :
i
'सुयनाभि वि जीवो, वट्टंतो सो न पाउणइ मोक्खं । जो तव संयममइए जोए न चएइ वोढं जे ॥
3|| *
જે સાધક તપ-સયમમય ચાગમાં તત્પર બનતા નથી તે એકલા શ્રુતજ્ઞાનના આલ’બનથી મેાક્ષ પામી શકતા નથી અર્થાત્ શ્રુતજ્ઞાન સાથે તપ-સ’યમરૂપ યોગ સાધના કરે તા જ તે પેાતાના પૂર્ણ-શુદ્ધ સ્વરૂપને પ્રગટ કરી શકે છે.'
જેએ
અને જીવ કહેવાય છે.’
• નિશ્ચેાળ સાહ્હ્ લોને, વ્ર ્ા સાથેતિ સાદુળો ।
सम्मा य सव्वभूएसु, तम्हा ते भावसाहुणो ।। १०१० ।। ' નિર્વાણુ-મેાક્ષ સાધક સમ્યગ્ દન-જ્ઞાનાદિ યાગાની સાધના કરે છે માત્ર પ્રત્યે સમાનભાવ-આત્મતુલ્યભાવ ધારણ કરે છે, તે ‘ભાવ સાધુ’
'बारसविहे कसाए, खत्रिए उवसामिए य जोगेहिं ।
ઝુમરૂ ચરિત્તરુંમો, તરસ વિશેસા મે ૨ || શ્રૂ
પ્રશસ્ત મન, વચન અને કાયાયે!ગ વડે અર્થાત્ ધ્યાન-સમાધિમાં પ્રયુક્ત અનાયાગ આદિ યાગ વડે ખાર પ્રકારના કાયના ક્ષય, ઉપશમ અને ક્ષયેાપશમ થવાથી ભાવ ચારિત્રના લાભ થાય છે, આ સામાયિક આદિ પાંચ ચારિત્રના જ પ્રકારે છે. અન્ય સૂત્ર પાો
Jain Education International
વ્રુત્તોય જાહોય, ઋમિન સામો વાગોડય कत्त त्तिय जोगिन्ति य, इय कयजोगी वियाणाहि || '
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
