Book Title: Parmagam Darshan
Author(s): Ramniklal Savla
Publisher: Ramniklal Savla
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006106/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pr guruu jii kii Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAgama darzana Namo arahatANaM Namo siddhANaM Namo AiriyANaM Namo uvajjhAyANaM Namo loe savva sAhUNaM tharAzi maionla (thAranion) thadi iAla, arahaMtA maief, siddhA maenlA, sAhu maMtrAla, kevali paNato ghaNo aiAla. tharAra lohArANA, arahaMtAM logrAma, siddhA lozurAmAM, sAhU lozurAmAM, kevali paNato ghamo lozutaLo. tharAri zaraNe pacdhvajAmi, arahaMta zaraNe pacvajAmi, siddha zaraNaM pacdhvajjAmi, sArdu zaraNe padhvajAmi, kevali paNato ghamo zaraNe padhvajjAmi. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phakta aMgata svAdhyAya mATe vinaMtI mudraNa doSanA zabdArtha tathA vyAkaraNanI koI bhUlane grahANa na karatAM tenA bhAva pakaDI AtmahitamAM kema upayogI thAya tevuM lakSa mumukSuo Ape. saMkalana : 2maNIka sAla For Private Circulation Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadeva vanamAM tADapatra upara zAstra lakhe che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAgama darzana -: prastAvanA : 'paMca paramAgama' e nigraMtha bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadeva praNIta samayasAra, pravacanasAra, paMcAstikAya saMgraha, niyamasAra ane aSTaprAbhUta-e pAMca adhyAtma tattvaprarUpaka mahAna zAstronuM samUhasaMskara Na che. bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadeva vikrama saMvatanA prAraMbhamAM thaI gayA che. digaMbara jaina paraMparAmAM bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadevanuM sthAna sarvotkRSTa che. sarvajJa bhagavAna zrI mahAvIra svAmI ane gaNadhara bhagavAna zrI gautamasvAmI pachI tarata ja bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadevanuM sthAna Ave che. bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadevanA zAstro sAkSAt gaNadharadevanA vacano jeTalAM ja pramANabhUta manAya che. temanA pachI thayelA graMthakAra AcAryo potAnA koi kathanane siddha karavA mATe zrI kuMdakuMdAcAryadevanA zAstronuM pramANa Ape che eTale e kathana nirvivAda Thare che. temanA pachI lakhAyelA graMthomAM temanA zAstromAMthI thokabaMdha avataraNo lIdhelAM che. zrI kuMdakuMdAcAryadevane kaLikALa sarvajJa kahevAmAM AvyA che. 'padmanaMdI, kuMdakuMdAcArya, vakragrIvAcArya, elAcArya, gRddhapicchAcArya' e pAMca nAmothI virAjita, cAra AMgaLa UMce AkAzamAM gamananI jemane Rddhi hatI, jemaNe pUrvavidehamAM jaIne sImaMdhara bhagavAnane vaMdana karyuM hatuM ane temanI pAsethI maLelAM zrutajJAna vaDe jemaNe bharatavarSanA bhavya jIvone pratibodha karyo che. bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevanA racelAM aneka zAstro che, jemAMthI thoDAka hAla upalabdha che. trilokanAtha sarvajJadevanA mukhamAMthI vahelI zrutAmRtanI saritAmAMthI bharI lIdhelAM te amRtabhAjano hAlamAM paNa aneka AtmArthIone AtmajIvana arpe che. samayasAra, pravacanasAra ane paMcAstikAya nAmanA traNa zAruAne 'prAbhUtatraya' kahevAya che ane niyamasAra ane aSTapAhuDa maLI paMca paramAgAma thAya che. bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadeva viSe ullekho 1. kuMdapuSpanI prabhA dharanArI jemanI kirtI vaDe dizAo vibhUSita thaI che, jeo cAraNonA - cAraNaRRdhidhArI maha munionA - suMdara hastakamaLonA bhramara hatA ane je pavitrAtmAe bharatakSetramAM zrutanI pratiSThA karI che, te vibhu kuMdakuMda A pRthvI para konAthI vaMdya nathI ? (-caMdragiri parvata parano zilAlekha) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. yatIzvara (zrI kuMdakuMda svAmI) rajasthAna bhUmitaLane choDIne cAra AMgaLa UMce AkAzamAM cAlatA hatA te dvArA huM ema samajuM chuM ke teozrI aMdaramAM temaja bahAramAM rajathI (potAnuM) atyaMta aspaSTapaNe vyakta karatAM hatAM (aMdaramAM teo rAgAdika maLathI aspaSTa hatAM ane bahAramAM dhULathI aspaSTa hatAM). (-vidhyagiri - zilAlekha) 3. mahAvidehakSetranA vartamAna tIrthaMkara deva zrI sImaMdhara svAmI pAsethI maLelAM divyajJAna vaDe zrI kuMdakuMdAcAryadive bodha na Apyo hota to munijano sAcA mArgane kema jANata? (-darzanasAra) 4. he kuMdakuMdAdi AcAryo ! tamArA vacano paNa svarUpa anusaMdhAnane viSe A pAmarane parama upakArabhUta thayA che, te mATe tamane atizaya bhaktithI namaskAra karuM chuM. (-zrImad rAjacaMdra) 5. "huM to emano dAsano dAsa chuM." (-pU. kAnajI svAmI) Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya sUci ....... 11 ........... 15 .............. 41 ....... 144 ...... 152 171 hA ................. 1. paTTa vilIno itihAsa................... 2. paramAgamasAra. 3. pamAgama samaja (khAsa sUcanA)..... 4. paMca paramAgamano saMkSipta paricaya ....... 5. zrI samayasAra (saMkSipta sAra) .... 6. zrI samayasAra . 7. samayasAra - prasAdI....................... 8. kA pravacanasAra (saMkSipta sAra) 9. zrI pravacanasAra 10. zrI pravacanasAra - prasAdI .. 11. zrI paMcAstikAyasaMgraha (saMkSipta sAra) .. 12. zrI paMcAstikAyasaMgraha ... 13. zrI paMcAstikAyasaMgraha - prasAdI 14. zrI niyamasAra (saMkSipta sAra) .. ......... 15. zrI niyamasAra . 16. zrI niyamasAra - prasAdI .... 17. zrI aSTapAhuDa (saMkSipta sAra) 18. zrI aSTapAhuDa 19. zrI aSTapAhuDa - prasAdI...... 20 paramAgama - prasAdI... . 249 ........ 264 ........ 310 ......... ....... 331 ................. - 383 .............. 395 413 pa20 para9 .............. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jinajInI vANI - sImaMdhara mukhathI phUlaDAM khare, enI kuMkuMda gUMthe mALa re, jinajInI vANI bhalI re..........sImaMdhara vANI bhalI, mane lAge ruDI, jemAM sAra-samaya ziratAja re, jinajInI vANI bhalI re.......sImaMdhara gUdhyAM pAhuDa ne gucyuM paMcAsti, gUNuM pravacanasAra re, jinajInI vANI bhalI re.......sImaMdhara gUdhyuM niyamasAra, gUNuM rayaNasAra, gRthyo samayano sAra re, jinAjInI vANI bhalI re....... sImaMdhara syAdvAda kerI suvAse bharelo, jinajIno kekAranAda re, jinAjInI vANI bhalI re........sImaMdhara vaMdu jinezvara, vaMduM huM kuMdakuMda, vaMdu e zkAranAda re, jinajInI vANI bhalI re........sImaMdhara haiye ho, mArA bhAve hajo, mArA dhyAne hajo jinavANa re, jinajInI vANI bhalI re.......sImaMdhara jinezvaradevanI vANInA vAyarA, vAjo mane dinarAta re, jinajInI vANI bhalI re........sImaMdhara Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 paTTAvalino ItihAsa bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadava praNIta samayasAra" athavA "samayaprAbhRta" nAmanuM zAstra ane bIjA Agamo - jevA ke pravacanasAra, paMcAstikAya (dvitIya zrutaskaMdha'mAM sarvotkRSTa Agama che. "ditIya zrutaskaMdha'nI utpatti kaI rIte thaI e ApaNe paTTAvalionA AdhAre saMkSepamAM joIe. 1. AjathI lagabhaga 250varSa pahelAM A bharatakSetranI puNyabhUmimAM jagatupUjya parama bhaTTArika bhagavAna zrI mahAvIra svAmI mokSamArgano prakAza karavA mATe samasta padArthonuM svarUpa potAnA sAtizaya divyadhvani dvArA pragaTa karatA hatA. jyAre cothA kALanA traNa varSa ane sADA ATha mAsa bAkI rahyA tyAre zrI vardhamAna svAmI nirvANa padhAryA. 2. tyAra pachI bAsaTha varSomAM gautamasvAmI, sudharmAsvAmI ane jaMbusvAmI e traNa kevaLI thayA ane temaNe kevaLajJAna vaDe prarUpaNA karI. 3. te pachInA ekaso varSa sudhInA kALamAM anukrame viSNu, naMdimitra, aparAjita, govardhana ane bhadrabAhu e pAMca muni dvAdazAMganA dhAraka zrutakevaLI thayA. temanA kALamAM paNa kevaLI bhagavAnanI peThe padArthonuM jJAna ane prarUpaNA rahI. tyAM sudhI to dvAdazAMga zAstranA prarUpaNathI vyavahAra-nizcayAtmaka mokSamArga yavArtha pravartato rahyo. 4. pachInA ekaso trAsI (183) varSo paryata anukrame vizAkhAcArya, prokilAcArya, kSatriya, jayasena, nAgasena, siddhArtha, dhRtiSeNa, vijaya, buddhimAna, gaMgadeva ane dharmasena e agiyAra parama nigraMtha munizvaro daza pUrvanA dhAraka thayA. 5. pachInA baso vIsa (20) varSomAM anukrame nakSatra, jayapAla, pAMDunAma, dhruvasena ane kaMsAcArya e pAMca mahAmuni ekAdazAMga vidyAnA pAragAmI thayA. 6. pachInA ekaso aDhAra (118) varSomAM anukrame subhadra, yazobhadra, mahAzaya ane lohAcArya Adi pAMca mahAmuni prathama aMganA pAragAmI thayA ane temaNe yathArtha prarUpaNA karI. A pramANe bhagavAnavIra jinendranA nirvANa pachI (62+100+183+220+128=683) chaso trAsI varSa paryata aMganuM jJAna rahyuM. 7. tyAra pachI kALadoSathI krame krame aMgonA jJAnanI vyacchitti thatI gaI. ema karatAM apAra jJAnasiMdhuno ghaNo bhAga viccheda pAmyA pachI bIjA bhadrabAhu svAmI AcAryanI paripATImAM be samartha munio thayA. ekanuM nAma dharasena AcArya ane bIjAnuM nAma guNadhara AcArya. temanI pAsethI maLelAM jJAna dvArA temanI paraMparAmAM thayelA AcAryoe zAstro gUMthyA ane vIra bhagavAnano upadezano pravAha vaheto rahyo. 8. zrIdharasena AcAryane AgrAyaNIpUrvanA pAMcamA vastu adhikAranA mahAkarma prakRttinAmanA cothA prAbhUtanuM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 jJAna hatuM. te jJAnAmRtamAMthI anukrame tyAra pachInA AcArye puSpadaMta ane bhUtabalI dvArA SaTyuMDAgama tathA tenI dhavala TIkA, gomaTasAra, labdhisAra, kSapaNAsAra AdizAstro racAyAM. A rIte prathama zrutaskaMdhanI utpatti che. temAM jIva ane karmanA saMyogathI thayelA AtmAnA saMsAraparyAyanuM guNasthAna, mArgaNAsthAna AdinuM saMkSipta varNana che, paryAyArthikanayane pradhAna karIne kathana che. A nayane azuddha dravyA rthaMkanaya paNa kahe che ane adhyAtma bhASAthI azuddha nizcayanaya athavA vyavahAra kahe che. 9. zrI guNadhara AcAryane jJAnapravAdapUrvanA dazamA vastunA trIjA prAbhUtanuM jJAna hatuM. te jJAnomAMthI tyAra pachInA AcAryoe anukrame siddhAMto racyA. 10. ema sarvajJa bhagavAna zrI mahAvIrathI cAlatuM AvatuM jJAna AcAryonI paraMparAthI bhagavAna kuMdakuMdAcAryadevane prApta thayuM. temaNe samayasAra, niyamasAra, paMcAstikAya, aSTapAhuDa Adi aneka zAstro racyAM. A rIte dvitIya zrutaskaMdhanI utpatti thai. temAM jJAnane pradhAna karIne zuddha dravyArthikanayathI kathana che. AtmAnA zuddha svarUpanuM varNana che. 11. bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadeva vikrama saMvatanI zarUAtamAM thaI gayA che. digaMbara jaina paraMparAmAM bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadevanuM sthAna sarvotkRSTa che. maMgalaM bhagavAna vIro, maMgalaM gautamo gaNI / maMgalaM kundakundAryo, jainadharmo'stu maMgalam // sarvajJa bhagavAna zrI mahAvIra svAmI ane gaNadhara bhagavAna zrI gautama svAmI pachI turata ja bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryanuM sthAna Ave che. A rIte ApaNe joyuM ke sanAtana jaina saMpradAyamAM kaLikALa sarvajJa bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadevanuM sthAna ajoDa che. 12. bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryanA racelAM aneka zAstro che, jemAMthI thoDAka hAlamAM upalabdha che. trilokanAtha sarvajJadevanA mukhamAMthI vahelI zrutAmRtanI saritAmAMthI bharI lIdhelAM te amRtabhAjano hAlamAM paNa AtmArthIone AtmajIvana arpe che. temanA paMcAstikAya, pravacanasAra ane samayasAra nAmanA traNa uttamottama zAstro 'prAmRtatraya' kahevAya che. A sivAya niyamasAra ane aSTapAhuDanI paNa paramAgamamAM gaNatrI thAya che. te pachI lakhAyelAM ghaNA graMthonA bIjaDAM A pAMca paramAgamomAM rahelA che. 13. bhagavAna mahAvIranA saMghanI avicchanna paraMparA zrutakevaLI bhadrabAhu sudhI rahI. tyAra bAda jaina paraMparA be bhinna bhinna stotromAM pravAhita thavAnI zarUAta thaI gaI. 14. A saMbaMdhI samasta ghaTanAkramano ullekha judA judA graMthonA AdhAra para maLI Ave che. 15. te samaye uttara bhAratamAM bAra varSa sudhI bhISaNa duSkALa paDyo. eTale keTalAya saMgha dakSiNa bhArata tarapha prayANa karI gayA. 16. keTalAka muni zrAvakonA anurodhavaza uttara bhAratamAM ja rahI gayA. ane duSkALanI bhISaNa pa resthitivaza muniAcAra viruddha vastra-pAtrAdi svIkAra karavA paDyA. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 17. duSkALanI samApti para e AcAryo sasaMgha uttara bhArata pAchA pharyA. tyAM munionA zithilAcArane joIne temaNe e mane prAyazcita karI e pravRtti choDavAno upadeza Apyo. paraMtu sthUlibhadrAdi aneka muni sukhasuvidhAyukta A madhyama mArgane choDIne kaThora mArga apanAvavA taiyAra na thayA. ane navo zvetAMbara paMtha tyArathI eTale ke AjathI lagabhaga be hajAra varSa pahelAM zarU thaI gayo. 18. A pramANe digaMbara ane zvetAMbara beu zAkhAonA sAdhu nigraMtha kahevAvA lAgyA. nigraMthano artha che sarva prakAranA parigrahathI rahita. chUTa 19. jo ke zvetAMbara saMpradAyanA sAdhuonI lajjA nivAraNa mATe bahu ja sAdhAraNa vastra rAkhavAnI ApavAmAM AvI hatI ane je zarato sAthe ApavAmAM AvI hatI te na ApavA jevI ja hatI. vAstavamAM azakti ane lAcArImAM ja vastrano upayoga karavAnI AjJA ApavAmAM AvI hatI. 20. dhIre dhIre AcaraNa saMbaMdhI bhedanI sAthe sAthe emanA vaicArika - tattva saMbaMdhI paNa bhedanI zarUAta thatI gaI. 21. AcAra-vicAra saMbaMdhI A zithilatA i. pUrve prathama sadImAM bahu ja vikRta rUpa laI cUkI hatI. e eTalI hada sudhI ke AhAra-vihAra Adi dhArmika kriyAomAM koi maryAdA na rahI. 22. sAdhuja pratyeka zithilAcArane 'Aptadharma' kahIne enuM poSaNa karavA lAgyo. dhArmika dRDhatAno abhAva thato gayA. ane pachInA kALamAM to e mukhya saMpradAyomAM paNa keTalA bheda-prabheda thatAM navA navA saMpradAya zarU thaI gayA. 23. A yuganA aMtima tIrthaMkara bhagavAna mahAvIranA acelaka paraMparAne evI ja sAcavI rAkhavA zrI kuMdakuMda jevA talasparzI adhyAtmavettA ane prakhara prazAzaka AcAryanI AvazyakatA sarvAdhika hatI. 24. bhagavAna mahAvIranI mULa digaMbara paraMparAnA sarvamAnya, sarvazreSTha AcArya hovAne nAte AcArya zrI kuMdakuMda sanakSa sarvAdhika mahattvapUrNa be vastuo hatI. eka to dvitIya zrutaskaMdharUpa paramAgama (adhyAtmazAstra) ne lakhavAnA rUpamAM vyavasthita karavA ane bIjuM zithilAcAranI viruddha sazakta AMdolana calAvavuM ane kaThora pagalAM bharavA. 25. A banne kAryonI javAbadArI kuMdakuMda AcArye svIkArI lIdhI. jinAgamamAM be prakAranA mUla naya batAvavAmAM AvyA che. 1) nizcaya-vyavahAra ane 2) dravyArthika-paryAyArthika. samayasAra-niyamasAramAM nizcaya-vyavahAranI mukhyatAthI tathA pravacanasAra ane paMcAstikAyamAM dravyArthika-paryAyArthikanI mukhyatAthI kathana karI adhyAtma ane vastusvarUpa baMnnene sArI rIte spaSTa karavAmAM AvyuM che. aSTapAhuDamAM emanA prakAzakarUpanuM darzana thAya che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 2. 1. bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadeva samayaprAbhUtamAM kahe che ke huM je A bhAva kahevA mAMgu chuM te aMtaranA AtmasAkSInA pramANa vaDe pramANa karajo; kAraNa ke A anubhavapradhAna zAstra che, te mArA vartatA svaAtmavaibhava vaDe kahevAya che. Ama kahIne chaThThI gAthA zarU karatAM AcArya bhagavAna kahe che ke, 'dravya apramatta nathI ane pramatta nathI eTale ke e be avasthAno niSedha karato huM eka jANanAra akhaMDa chuM - e mArI vartamAna vartatI dazAthI kahuM chuM' munipaNAnI dazA apramatta ane pramatta e be bhUmikAmAM hajAro vAra Ava-jA kare che, te bhUmikAmAM vartatA mahAmuninuM A kathana che. 3. paramAgamasAra 4. (pUjya gurudevazrInA Agamo uparanA pravacana ratno) OM namaH siddhebhyaH samayaprAbhUta eTale samayasArarUpI bheTaNuM. jema rAjAne maLavA bheTaguM ApavuM paDe tema potAnI parama utkRSTa AtmadazA svarUpa paramAtmA dazA pragaTa karavA samayasAra je samyagdarzana-jJAna-yAritra svarUpa AtmA tenI pariNatirUpa bheTaluM ApyuM paramAtmA dazA - siddha dazA - pragaTa thAya che. A zabda brahmarUpa paramAgamathI darzAvelA ekatva-vibhakta AtmAne pramANa karajo, hA ja pADajo, kalpanA karazo nahi. AnuM bahumAna karanAra paNa mahAbhAgyazALI che. parama pAriNAmika bhAva chuM. kAraNa paramAtmA chuM. kAraNa jIva chuM. zuddha upayogohaM. nirvikalpohaM OM caitanya svabhAvanuM ajJAna te rAga-dveSanuM kartRtva manAve che. rAga-dveSanuM kartRtva thatAM akartA evo jJAtA-dRSTA svabhAva enI dRSTimAM Avato nathI tethI paribhramaNanuM mULa evuM rAga-dveSanuM kartRtva evuM ajJAna e ja saMsAranuM bIja che. mr AtmAne avirata cothA guNasthAnamAM paNa prathama svasaMvedana pratyakSa thavuM te anivArya che kema ke temAM rAgAdinI apekSA rahetI nathI. tethI tene vItarAga anubhUti kahevAya che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 5. che nija svarUpano upayoga te sukha che. ne AbALa-gopALa karI zake che. e vinA zAMtino bIjo koI upAya nathI. AtmAmAM eka sukhazakti nAmano guNa che ke jenI aMtara zaktinI maryAdA anaMta che. tevA guNanI buddhi vaDe A marUpa dravyano Adara karato pAMca indriyonA indriyAdinA viSayone heya jANI choDe che. bhAvazrutajJAnarUpa pariNamana ke jemAM samyagdarzana-jJAna-cAritra samAya che, te bhAvazrutajJAnarUpa pariNamana akhaMDa eka dravyanA Azraye pragaTe che je sarvajJanA sarva kathanano sAra che. AtmA sahaja AnaMda svarUpa che te kharekhara duHkharUpa nathI. kema ke padArthano sahaja svabhAva avikRta hoya che tethI asalamAM duHkha nathI. svabhAva te iSTa che, vibhAva te aniSTa che. svabhAvamAM vibhAvano tathA vibhAvamAM svabhAvano abhAva che te kharuM anekAnta che. jagatanA jIvone A samajye ja kalyANa che. 10. AtmAnuM baLa eTale ke vIrya emAM evI tAkAta che ke te AtmasvarUpanI racanA kare che ane te ja teno svabhAva che. te vikArane race ke parane race tevuM to vIryanuM svarUpa ja nathI. - paramajJAnI AtmAnI divya zaktionuM varNana karatAM jaNAve che ke AtmAmAM dravya-guNa-paryAyanI racanAnA sAmartharUpa eka vIryazakti che ke jenuM zaktivAna evA Atmadravya upara najara jatAM dravya-guNa paryAya e traNemAM vyApavuM thAya che. 11. eka AtmAne jANatAM sarva jANI zakAya che. kema ke AtmAno sarvane jANavAno svabhAva che. AtmAno sva-paraprakAzaka svabhAva hovAthI svane jANatA para jaNAi jAya che. 12. jene sukhI thavuM hoya teNe sukha samRddha evo AtmA ke je sukhasvabhAvanuM AlaMbana ja pote che tenA AzrayathI sukhI thavAya che ane duHkhano nAza thAya che. e vaDe satya pratItamAM Ave che ane asatyanI pratItino nAza thAya che. AthI satyanuM yathArtha jJAna thAya che ane ajJAnano nAza thAya che. temaja satyamAM sthiratA thAya che ane asthiratAno nAza thAya che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ us 13. nija parama pAvana paramAtmAnuM nija parama svarUpa, tenA pravAhanI parama pratIti ane temAM sthiratA e amUlya ciMtAmaNI ratna che, ke jenuM mUlyAMkana hoi zake nahi. 14. AtmAmAM eTale ke anaMta zaktisaMpanna dravyamAM anaMta zaktinuM svasaMvedanapaNe eTale ke nija (potAnA) bhAvathI rAganA abhAvarUpa potAnA svabhAvathI pratyakSa vedana thavuM e anaMta guNamAhitI eka evI svasaMvedana zakti te batAve che. 15. AtmAnuM jJAna sva-paraprakAzaka hovAthI tenA anubhavanA kALamAM paNa te jJAnasvarUpa jJAnane paNa prakAze che ane AnaMdane paNa prakAze che. tethI tene nizcayathI sva-paraprakAzaka kahevAya che. mRta kalevaramAM mUchayelo evo amRta AnaMda svarUpa AtmA potA tarapha najara paNa karatA nathI, potA tarapha najara karatAM sukharUpa amRtathI bharelo pUrNa samudra tene nihALatAM, jotA, avalokatAM, dekhatAM, mAnatAM ane temAM sthira thatAM tRpta thAya tevI cIja pote ja che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 3 paramAgama samaja (khAsa sUcanA) 1. nizcaya-vyavahAra mokSamArganA svarUpamAM kevo nirNaya karavo joIe H 1. nizcaye vItarAgabhAva ja mokSamArga che, vItarAgabhAvo ane vratAdikamAM kathaMcit kArya-kAraNapaNuM che. mATe vratAdikane mokSamArga kahe che paNa te mAtra kahevAmAtra ja che. 2. dharma pariNata jIvane vItarAgabhAvanI sAthe je zubhabhAvarUpa ratnatraya (vyavahAradarzana-jJAna-cAritra) hoya che tane vyavahAranaya dvArA upacArathI vyavahAra mokSamArga kahyo che. jo ke te rAgabhAva hovAthI baMdha mArga ja che evo nirNaya karavo joIe. 3. vyavahAra mokSamArga kharekhara bAdhaka hovA chatAM paNa tenuM nimittapaNuM batAvavAne mATe tene vyavahAranayathI sAdhana kahyuM che. A kathana uparathI keTalAka (jIvo) ema mAne che ke nizcaya mokSamArgathI vyavahAra mokSamArga viparIta (viruddha)nathI paNa banne hitakArI che. teonI A mAnyatA jUThThI che. A saMbaMdhamAM mokSamArga prakAzakamAM kahyuM che ke H ''mokSamArga to be nathI paNa mokSamArganuM nirUpaNa be prakArathI che. jyAM sAcA mokSamArgane mokSamArga nirUpaNa karyo che te nizcaya mokSamArga che. tathA jyAM je mokSamArga to nathI paraMtu mokSamArganuM nimitta che vA sahacArI che tene upacArathI mokSamArga kahIe te vyavahAra mokSamArga che. kAraNa ke nizcaya -vyavahAranuM sarvatra evuM ja lakSaNa che. arthAt sAcuM nirUpaNa te nizcaya tathA upacAra nirUpaNa te vyavahAra. mATe nirUpaNanI apekSAe be prakAre mokSamArga che, paNa eka nizcaya mokSamArga ane eka vyavahAra mokSamArga che ema be mokSamArga mAnavA te mithyA che.'' vaLI te nizcaya-vyavahAra bannene upAdeya mAne che te paNa bhrama che, kAraNa ke nizcaya-vyavahAranuM svarUpa to paraspara virodhatA sahita che. banne nayo samakakSa nathI paNa pratipakSa che. 4. prANIone bherUpa vyavahArano pakSa to anAdi kALathI che ja, ane eno upadeza paNa bahudhA sarva prANIo paraspara kare che ane jinavANImAM vyavahAranayano upadeza zuddhanayano hastAvalaMbana (sahAyaka) jANI bahu karyo che; paraMtu tenuM phaLa saMsAra ja che. zuddhanayano pakSa to Avyo ja nathI ane teno upadeza paNa vIrala che. zAstromAM koi koi ThekANe ja che. tethI upakArI zrI gurue zuddhanayanA grahaNanuM phaLa mokSa jANI tano upadeza pradhAnatAthI Apyo che. 'zuddhanaya bhUtArtha che, satyArtha che eno Azraya karavAthI jIva samyagdaSTi thaI zake che; ene jANyA vagara jyAM sudhI jIva vyavahAramAM magna che tyAM sudhI AtmAnuM jJAnazraddhAnarUpa nizcaya samyagdarzana thaI zakatuM nathI evo Azaya samajavo joIe. 2. zAsronA artha karavAnI paddhati : vyavahAranaya svadravya-paradravyane vA tenA bhAvone vA kAraNa-kAryAdine koinA koimAM meLavI nirUpaNa kare che. mATe evA ja zraddhAnathI mithyAtva che tethI teno tyAga karavo. vaLI nizcaya tene ja yathAvat nirUpaNa kare che tathA koine koimAM meLavato nathI tethI evA ja zraddhAnathI samyaktva thAya che mATe tenuM zraddhAna karavuM. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna: jo ema ja che to jinamArgamAM banne nayonuM grahaNa karavuM kahyuM che, tenuM zuM kAraNa uttara :jinamArgamAM koI ThekANe to nizcayanayanI mukhyatA sahita vyAkhyAna che tene to satyArtha ema ja che" ema jANavuM tathA koi ThekANe vyavahAranayanI mukhyatA sahita vyAkhyAna che tene "ema nathI" paNa nimittAdinI apekSAe A upacAra karyo che" ema jANavuM; ane e pramANe jANavAnuM nAma ja banne nayonuM grahaNa che. paNa banne nayonA vyAkhyAnane samAna satyArtha jANI "A pramANe paNa che tathA A pramANe paNa che" evA bhramarUpa pravartavAthI to banne nayo grahaNa karavA kahyA nathI. prazna: jo vyavahAranaya asatyArtha che to jinamArgamAM teno upadeza zA mATe Apyo? eka nizcayanayanuM ja nirupaNa karavuM hatuM? uttara : evo ja tarka zrI samayasAramAM karyo che tyAM uttara Apyo che ke - jema koI anArya - malecchane maleccha bhASA vinA artha grahaNa karAvavA koi rAmartha nathI, tema vyavahAra vinA paramArthano upadeza azakya che tethI vyavahArano upadeza che. vaLI e ja sUtranI vyAkhyAmAM ema kahyuM che ke e pramANe nizcayane aMgIkAra karAvavA mATe vyavahAra vaDe upadeza ApIe chIe paNa vyavahAranaya che te aMgIkAra karavA yogya nathI. praznaH (1) vyavahAra vinA nizcayano upadeza na thAya - e kevI rIte? tathA (2) vyavahAranayane aMgIkAra na karavo e kevI rIte? uttaraH (1) nizcayanayathI to AtmA paradravyathI bhinna, svabhAvothI abhinna - svayaMsiva vastu che. tene jeo na oLakhe, temane ema kahyA karIe to teo samaje nahi. tethI temane samajAvavA vyavahAranayathI zarIrAdika paradravyonI sApekSatA vaDe nara-nAraka-pRthvIkAyAdirUpa jIvanA bheda karyA, tyAre manuSya jIvA che', 'nArakI jIva che', ityAdi prakArathI temane jIvanI oLakhANa thaI; athavA alaMda vastumAM bheda upajAvI jJAna-darzanAdi guNa-paryAyarUpa jIvanA bheda karyA, tyAre jANanAro jIva che', dekhanAro jIva che' ityAdi prakArathI temane jIvanI oLakhANa thaI. vaLI nizcayathI to vItarAgabhAva mokSamArga che; paNa tene jeo na oLakhe, temane ema ja kahyA karIe to e samaje nahi; tethI temane samajAvavA vyavahAranayathI tattvArtha zraddhAna-jJAnapUrvaka pAradravyanuM nimitta maTADavAnI sApekSatA vaDe vrata-zIlasaMyamAdirUpa vItarAgabhAvanA vizeSo darzAvyA, tyAre temane vItarAgabhAvanI oLakhANa thaI. A ja pramANe anyatra paNa vyavahAra vinA nizcayano upadeza na thavAnuM samajavuM. (2) ahIM vyavahArathI nara-nArakAdi paryAyane jIva kahyo. tethI kAMi te paryAyane ja jIva na mAnI levo. paryAya to jIva-pudgalanA saMyogarUpa che. tyAM nizcayathI jIva dravya juduM che; tene ja jIva mAnavo. jIvanA saMyogathI zarIrAdine paNa jIva kahyA te kahevA mAtra ja che. paramArthe zarIrAdika jIva thatAM nathI. AvuM ja zraddhAna karavuM. bIjuM, abheda AtmAmAM jJAna-darzanAdi bheda karyA tethI kAMI temane bhedarUpa ja na mAnI levA; bheda to samajAvavA mATe che. nizcayathI AtmA abheda ja che; tene ja jIva vastu mAnavI. saMjJA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhyAdi bheda kahyAM ne kahevA mAtra ja che; paramArthe teo judA judA che nahi. AvuM ja zraddhAna karavuM. vaLI padravyanuM nimitta maTADavAnI apekSAe vrata-zIla-saMyamAdine mokSamArga kahyo tethI kAMI temane ja mokSamArga na mAnI levAnuM kAraNa ke paradravyanA grahaNa-tyAga AtmAne hoya to AtmA paradravyano kartA-hartA thaI jAya, paNa koi dravya koI dravyane AdhIna nathI. AtmA to potAnA bhAva je rAgAdika che temane choDIne vitarAgI thAya che, mATe nizcayathI vItarAgabhAva ja mokSamArga che. vItarAgabhAvone ane vratAdikane kadAcita kArya-kAraNapaNuM che tethI vratAdikane mokSamArga kahyA paNa te kahevA mAtra ja che. paramArthe bAhya kriyA mokSamArga nathI. AvuM ja zraddhAna karavuM. A ja pramANe, anyatra paNa vyavahAranayane aMgIkAra na karavAnuM samajI levuM. prazna : vyavahAranaya parane upadeza karavAmAM ja kAryakArI che ke potAnuM paNa prayojana sAdhe che? uttara : pote paNa jyAM sudhI nizcayanayathI prarUpita vastune na oLakhe tyAM sudhI vyavahAramArga vaDe vastuno nizcaya kare. tethI nIcalI dazAmAM potAne paNa vyavahAranaya kAryakArI che. paraMtu vyavahArane upacAra mAnI tenA dvArA vastunuM zraddhAna barAbara karavAmAM Ave to kAryakArI thAya, ane jo nizcayanI jema vyavahAra paNa satyabhUta mAnI 'vastu Ama ja che evuM zraddhAna karavAmAM Ave to te UlaTo akAryakArI thaI jAya. munirAja ajJAnIne samajAvavA mATe asatyArtha je vyavahAranaya tene upadeze che. je kevaLa vyavahAranayane ja samaje che, tene to upadeza ja devo yogya nathI. jevI rIte sAcA siMhane samaje tene to bilADuM ja siMha che, tevI rIte je nizcayane samaje tene to vyavahAra ja nizcayapaNAne pAme che. -zrI mokSamArga prakAzaka. 3. nizcaya-vyavahArAbhAsa - avalaMbIonuM nirUpaNa have nizcaya-vyavahAra banne nayonA AbhAsane avalaMbe che evA mizrAdaSTionuM nirUpaNa karIe chIe ? koI jIvo ema mAne che ke jinamatamAM nizcaya ane vyavahAra be naya kahyA che, mATe amAre to banneno aMgIkAra karavo. Ama vicArI, je pramANe kevaLa nizcayAbhAsanA avalaMbIonuM kathana karyuM hatuM to teo nizcayano aMgIkAra kare che ane je pramANe kevaLa vyavahArAbhAsanA avalaMbIonuM kathana karyuM hatuM te pramANe vyavahArano aMgIkAra kare che. jo ke e pramANe aMgIkAra karavAmAM banne nayomAM paraspara virodha che, to paNa kare zuM? banne nayonuM sAcuM svarUpa to bhAsyuM nathI ane jinamatamAM be naya kahyA che temAMthI koIne choDyo paNa jato nathI. tethI bhramapUrvaka banne nayonuM sAdhana sAdhe che. te jIvo paNa mizrAdaSTi jANavA. have temanI pravRttinI vizeSatA darzAvIe chIe : aMtaraMgamAM pote to nirdhAra karI yathAvat nizcaya-vyavahAra mokSamArgane oLakhela nathI paraMtu jinaAjJA mAnI nizcaya-vyavahArarUpa be prakAranA mokSamArga mAne che. have mokSamArga to kAMi be nathI, Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 mokSamArganuM nirUpaNa be prakArathI che. jyAM sAcA mokSamArgane mokSamArga nirUpaNa karyo che te nizcaya mokSamArga che, ane jyAM mokSamArga to che nahi paraMtu mokSamArganuM nimitta chevA sahacArI che tene upacArathI mokSamArga kahIe te vyavahAra mokSamArga che; kAraNa ke nizcaya-vyavahAranuM sarvatra evuM ja lakSaNa che. sAcuM nirUpaNa te nizcaya, upacAra nirUpaNa te vyavahAra mATe nirUpaNanI apekSAe be prakAre mokSamArga jANavo. paraMtu eka nizcayamokSamArga ane eka vyavahAramokSamArga che, ema be mokSamArga mAnavA mithyA che. vaLI teo nizcaya-vyavahAra bannene upAdeya mAne che, te paNa bhrama che. kAraNa ke nizcaya-vyavahAra svarUpa to paraspara virodha sahita che. - mokSamArga prakAzaka, 4. sAdhaka jIvanI daSTi : adhyAtmamAM haMmezA nizcayanaya ja mukhya che; tenA ja Azraye dharma thAya che. zAstromAM jyAM vikArI paryAyonuM vyavahAranayathI kathana karavAmAM Ave tyAM paNa nizcayanayane mukhya ane vyavahAranayane gauNa karavAno Azaya che - ema samajavuM; kAraNa ke puruSArtha vaDe potAmAM zuddha paryAya pragaTa karavA arthAt vikArI paryAya TALavA mATe haMmezA nizcayanaya ja AdaraNIya che, te vakhate banne nayonuM jJAna hoya che paNa dhama pragaTAvavA mATe banne nayo kadI AdaraNIya nathI. vyavahAranayanA Azraye kadI dharma aMze paNa thato nathI, paraMtu tenA Azraye to rAga-dveSanA vikalpo ja UThe che. chayedravyo, temanA guNo ane temanA paryAyonA svarUpanuM jJAna karAvavA mATe koi vakhate nizcayanayanI mukhyatA ane vyavahAranayanI gauNatA rAkhIne kathana karavAmAM Ave, ane koI vakhate vyavahAranayane mukhya karIne tathA nizcayanayane gauNa karIne kathana karavAmAM Ave; pote vicAra kare temAM paNa koi vakhate nizcayanayanI mukhyatA ane koi vakhate vyavahAranayanI mukhyatA karavAmAM Ave; adhyAtma zAstramAM paNa jIvano vikArI paryAya jIva svaMya kare che tethI thAya che ane te jIvano ananya pariNAma che - ema vyavahAranaye kahevAmAM samajAvavAmAM Ave, paNa te dareka vakhate nizcayanaya eka ja mukhya ane AdaraNIya che ema jJAnIonuM kathana che. zuddhatA pragaTa karavA mATe koi vakhate nizcayanaya AdaraNIya che ane koi vakhate vyavahAranaya AdaraNIya che ema mAnavuM te bhUla che. traNe kALe ekalA nizcayanayanA Azraye ja dharma pragaTe che ema samajavuM. sAdhaka jIvo zarUAtathI aMta sudhI nizcayanI ja mukhyatA rAkhIne vyavahArane gauNa karatAM jAya che, tethI sAdhakadazAmAM nizcayanI mukhyatAnA jore sAdhakane zuddhatAnI vRddhi thatI ja jAya ane azuddhatA TaLatI ja jAya che e rIte nizcayanI mukhyatAnA jore pUrNa kevaLajJAna thatAM tyAM mukhya-gauNapaNuM hotuM nathI ane naya paNa hotA nathI. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMca paramAgamano saMkSipta paricaya prakaraNa 4 1. samayasAra H zrI samayasAra alaukika zAstra che. AcArya bhagavAne A jagatanA jIvo para parama karuNA karIne zAstra racyuM che. temAM mokSamArganuM yathArtha svarUpa jema che tema kahevAmAM AvyuM che. anaMtakALathI paribhramaNa karatAM jIvone je kAMi samajavuM bAkI rahI gayuM che te A paramAgamamAM samajAvyuM che. sauthI prathama AtmAnuM potAthI ekatva - paradravya ane parabhAvothI bhinnatA samajAve che. pachI kahe che jene zuddha AtmAno anubhava varte che te ja samyagdaSTi che. mULa vAta e che, 'huM to eka jJAyakabhAva chuM' paryAyaSTie azuddhatA vartatA chatAM dravyadRSTie zuddhatAnA anubhava thaI zake che. e anubhava cothe guNasthAne thAya che. pachI AvuM samyagdarzana kai rIte prApta karI zakAya arthAt rAga ane zuddhAtmAnI bhinnatA kai rIte anubhavAMze samajAya ? prajJAchINIthI chedatAM te banne judA paDI jAya che. arthAt jJAnathI ja - vastunA yathArtha svarUpanI oLakhANathI ja. A sivAya sukhI thavAno bIjo koi upAya nathI. yathArtha svarUpanI oLakhANa karAvavI te A zAstrano mukhya uddeza che. A zAstramAM je je viSayonI prarUpaNA thaI che e badhAno hetu bhavya jIvone yathArtha mokSamArga batAvavAno che. Ano mahimA batADatAM zrI jayasena AcArya kahe che, 'jayavaMta varto te padmanaMdI AcArya ke jemaNe mahAtattvathI bharelo prAbhRtarUpI parvata buddhirUpI zira para upADIne bhavya jIvone samarpita karyo che.' Ano vistRta paricaya AgaLa joizuM. 2. pravacanasAra : jema samayasAramAM mukhyatve darzanapradhAna nirUpaNa che, tema pravacanasAramAM mukhyatve jJAnapradhAna nirUpaNa che. AkhA paramAgamamAM vItarAga cAritranI jhaMkhanAno mukhya dhvani guMjI rahyo che. evA A parama pavitra zAstrane viSe traNa zrutaskaMdha che. (1) jJAnatattva prajJApana (2) jJeyatattva prajJApana (3) caraNAnuyogasUcaka cUlikA. prathama jJAnatattva prajJApanamAM jIvano jJAnAnaMda svabhAva vistArathI samajAvyo che. kevaLInuM atIndriya sukha te ja sukha che, indriyajanita sukha to duHkha ja che, siddha bhagavAna svayameva jJAna, sukhano deva che. ane chelle moha-rAga-dveSane nirmULa karavAno jinokta yathArtha upAya saMkSepamAM darzAvyo che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bIjA zrutaskaMdha zeyatattvaprajJApanamAM AcArya bhagavAne zeyanuM svarUpa batAvIne duHkhanuM mULa chedavAnuM sAdhana-bhedavijJAna - samajAvyuM che. vastusvarUpano mULabhUta siddhAMta - vItarAgavijJAnano mULabhUta siddhAMta - 'jagatanuM pratyeka sat arthAt pratyeka dravya utpAda-vyaya-dhrauvya sivAya ke guNa-paryAyasamUha sivAya bIjuM kAMI nathI" e bahu ja suMdara rIte samajAvyuM che. A adhikAra jinazAsananA staMbha samAna che. jaina darzana vastu darzana che e samajAya che. trIjo zrutaskaMdha caraNAnuyoga cUlikAmAM zuddhopayogI munine aMtaraMga dazAne anurUpa kevA prakArano zubhapayoga varte che ane sAthe sAthe sahajapaNe bahAranI kevI kriyAo svayaM vartatI hoya che te samajAvyuM che. Ama traNa zrutaskaMdhomAM vibhAjita A parama pavitra paramAgama mumukSuone vastusvarUpa samajAvavAmAM mahA nimittabhUta che. 3. paMcAstikAya saMgraha: A saMgrahamAM kALa sahita pAMca astikAyonuM (arthAt cha dravyonuM) ane nava tattvopUrvaka mokSamArganuM nirUpaNa che.. jinAgamamAM pratipAdita dravya ane padArtha vyavasthAnI samyaka jANakArI vagara jina siddhAMta ane jina adhyAtmamAM praveza karavo saMbhava nathI, eTale AcArya zrI kuMdakuMdadeve A graMthamAM pratipAdita dravya vyavasthA ane padArtha vyavasthAnuM saMkSepamAM paricaya Apyo che. A graMthamAM spaSTarUpathI be khaMDa che. prathama khaMDamAM cha dravya-paMcAstikAyanuM varNana che. AmAM prathama pAMca astikAyonuM astitva ane kAyatva suMdara rIte batAvyuM che. jIva, pudgala, dharma, adharma ane AkAza paMcAstikAya che. trIjA khaMDamAM be adhikAra che. prathama adhikAramAM nava padArthanuM ane bIjA adhikAramAM mokSamArganuM (ratnatrayanuM) nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. nava padArthonuM samakazraddhAna e ja samyagdarzana che. ane enuM ja jJAna samyajJAna che tathA viSayothI - rAgathI nivRtta ane nija pravRtta samabhAva ja cAritra che. A adhikAra para manana karatAM supAtra mumukSu jIvone samajAya che ke zuddhAtma dravyanA Azraye sahaja dazAno aMza pragaTa karyA vinA mokSanA upAyano aMza paNa prApta thato nathI.' AcArya bhagavAne samajJAnanI prasiddhi arthe ane mArganI prabhAvanA arthe A paMcAstikAya zAstra kahyuM che. mATe teno yathArthapaNe abhyAsa karI caitanyaguNamaya jIvadravya sAmAnyano Azraya karI samyagdarzana - samyajJAna pragaTAvI mArgane prApta karI bhavabhramaNanA duHkhano aMta pAmavAno AmAM upadeza preraNA che. 4. niyamasAra A niyamasAra paramAgama mukhyatve mokSamArganA nirupacAra nirUpaNano anupama graMtha che. "niyama" eTale Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 avazya karavA yogya hoya te arthAt ratnatraya. (niyamasAra" eTale niyamano sAra - arthAt zuddha ratnatraya. A zuddha ratnatrayanI prApti paramAtmA tattvano Azraya karavAthI ja thAya che. je nitya niraMjana TaMkotkIrNa zAzvata ekarUpa zuddhadravya sAmAnyate paramAtmA tattva che. A paramAgamano ekamAtra uddeza jIvone paramAtmA tatvanI upalabdhi athavA Azraya karAvavAno che. A zAstramAM bAra adhikAra che. (1) jIva adhikAra (7) parama-AlocanA adhikAra (2) achava adhikAra (8) zuddhanizcaya-prAyazcita adhikAra (3) zubhAva adhikAra (9) parama-samAdhi adhikAra (4) vyavahAra-cAritra adhikAra (10) parama-bhakti adhikAra (5) paramArtha-pratikramaNa adhikAra (11) nizcaya-paramAvazyaka adhikAra (6) nizcaya-pratyAkhyAna adhikAra (12) zuddhopayoga adhikAra. Ama A parama pavitra zAstrane viSe mukhyatve paramAtmA tatva ane tenA AzrayathI pragaTatA paryAyonuM varNana hovA chatAM sAthe sAthe dravya-guNa-paryAya, cha dravyo, pAMca bhAvo, vyavahAra-nizcayanayo, vyavahAra cAritra, samyagdarzana prAptimAM jJAnInI ja dezanA nimitta hoya tevo abAdhita niyama, paMca parameSTInuM svarUpa, kevaLajJAna-kevaLadarzana, kevaLInuM icchArahitapaNuM vagere aneka viSayonuM saMkSipta nirUpaNa paNa karavAmAM AvyuM che. A zAstra vastusvarUpano yathArtha nirNaya karI paramAtmA tattvanI prApti karavA icchanAra jIvane mahA upakArI che. - A graMtha munirAje potAnA dainika pATha mATe raDe che. ApaNane paNa svAdhyAya mATe eTalo ja upayogI nivaDe ema che. 5. aTapAhuDa: bhagavAna kuMdakuMdAcAryadava praNIta ATha pAhuDamAM vibhakta che. (1) darzanaprAkRta (5) bhAvaprAkRta (2) sutraprAbhUta (6) mokSaprAkRta (3) cAritraprAbhRta (7) liMgaprAbhRta (4) bodhaprAbhRta (8) zIlaprAbhRta - e ATha prAbhRta zAstrono samuccaya "aSTaprAbhRta' nAmathI prasiddha che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mULasaMghanA kaThora prazAzaka AcArya kuMkuMdanI eka amara kRti che. AmAM emaNe potAnA ziSyone AcaraNathI anuzAsita karyA che. AmAM zithilAcAranI virUddha sazakta Adeza che, preraka upadeza che tathA mUdu saMbodhana paNa che. aSTapAhuDa e eka evo aMkuza che, je zithilAcAranA madonmata gajarAjane ghaNo kharo kAbumAM rAkhe che, sarva vinAza karavA deto nathI. pratyeka pAhuDamAM viSayonA vivecana nAmAnusAra ja che. (1) darzanapAhuDamAM samyagadarzanano mahimA ane dharmanuM mULa samyagdarzana che ema batAvavAmAM AvyuM che. (2) sUtrapAhuDamAM jinendra kathita sUtramAM kahela jIvAdi tattvArtho ane te saMbaMdhI heya-upAdeya svarUpano jJAna ane zraddhA ja samyagdarzana che. (3) cAritrapAhuDamAM samyagdarzana-jJAna-cAritranuM svarUpa batADIne cAritranA bhedonuM varNana che. (4) bodhapAhuDamAM agIAra sthAnomAM vibhakta karIne nigraMtha sAdhuonuM ja svarUpa spaSTa karyuM che. (5) bhAvapAhuDamAM cAra gatinA jIvonA duHkhanuM varNana karI te duHkhothI chuTavA mATe zuddha bhAve pariNamI bhAvaliMgI munidazA pragaTa karavAnI preraNA che. (6) mokSapAhuDamAM mokSa ane mokSanA kAraNonuM nirUpaNa che. (7) liMgapAhuDamAM jinaliMganuM svarUpa spaSTa karavAmAM AvyuM che. (8) zIlapAhuDamAM zIlanA mahimAnuM vizeSa varNana che. A rIte A paNa adbhuta paramAgama che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana sAta tatva athavA navapadArthanI sAcI zraddhA jIva ajIva Asava mokSamArga bahirAtmA puNya samyajJAna samyagdarzana deva-guru-zAstranI sAcI zraddhA pApa sva-paranuM bhedajJAna bhagavAna AtmA aMtarAtmA baMdha samyagyAritra paramAtmA saMvara bIjuM sarva svanuM zraddhAna (AtmAnubhUti) (samayasAramAM AnI mukhyatAthI nava adhikAra racavAmAM AvyA che.) nirjarA mokSa 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 5 zrI samayasAra (saMkSipta sAra) zrI samayasAra stuti (harigIta) saMsArI jIvanA bhAvamaraNo TALavA karUNA karI, saritA vahAvI sudhA taNI prabhuvIra ! te saMjIvanI; zoSAtI dekhI saritane karUNAbhInA hRdaye karI, muni kuMda saMjIvanI samayaprAkRta taNe bhAjana bharI. | (anurupa) kuMdakuMda rasuM zAstra, sAthiyA amRte pUryA, graMthAdhirAja ! tArAmAM bhAvo brahmAMDanA bharyA. (zikhariNI) aho! vANI tArI prazama rasabhAve nItaratI, mumukSune pAtI amRtarasa aMjali bharI bharI; anAdinI mUcha viSa taNI tvarAthI UtaratI, vibhAvothI thaMbhI svarUpa bhaNI doDe pariNati. (zArdUlavikrIDita). tuM che nizcayagraMtha bhaMga saghaLA vyavahAranA bhedavA, tuM prajJAchINI jJAna ne udayanI saMdhi sahu chedavA; sAthI sAdhakano, tuM bhAna jagano, saMdeza mahAvIrano, visAmo bhavakalAMtanA hRdayano, tuM paMtha mukti taNo. (vasaMtatilakA) sUchyuM tane rasa nibaMdha zithila thAya, jAye tane hRdaya jJAnI taNAM jaNAya; tuM rucatAM jagatanI ruci ALase sau, tuM rIjhatAM sakala jJAyakadeva rIjhe. (anurupa) banAvuM patra kuMdananA, ratnonA akSaro lakhI; tathApi kudasutronA aMkAye mUlya nA dI. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArano mahimA zrI samayasAra mokSa para caDavAnI sIDI che (athavA mokSa tarapha cAlavAne zubha zukana che), karmanuM te vamana kare che ane jema jaLamAM lavaNa ogaLI jAya che tema samayasAranA rasamAM budha puruSo lIna thaI jAya che. te guNanI gAMTha che. (arthAt samyagdarzanAdi guNono samUha che), muktino sugama paMtha che. ane teno apAra yaza varNavatAM indra paNa Akulita thaI jAya che. samayasArarUpI pAMkhavALA (athavA samayasAranA pakSavALA)jIvo jJAnagaganamAM UDe che ane samayasArarUpI pAMkha vinAnA (athavA samayasArathI vipakSa) jIvo jagajALamAM rajhaLe che. zrI samayasAra paramAgama ke jene zrI amRtacaMdrAcAryadava nATakanI upamA ApI che te zuddha suvarNa samAna nirmaLa che, virATa (brahmAMDa) samAna teno vistAra che ane tenuM zravaNa karatAM hRdayanA kapATa khUlI jAya che. A zAstra AnaMdamaya vijJAnaghana AtmAne pratyakSa dekhADanAruM advitIya jagatacakSu che." je koi tenA para gaMbhIra ane sUkSma bhAvone hRdayagata karaze tene te jagatacakSu AtmAnuM pratyakSa darzana karAvaze. jyAM sudhI te bhAvo yathArtha rIte hRdayagata na thAya tyAM sudhI rAta-divasa te ja maMthana, te ja puruSArtha kartavya che. enuM phaLa batAvatAM zrI jayasena AcArya kahe che :| 'svarUpa rasika puruSoe varNavelA A prAbhUtano je koi AdarathI abhyAsa karaze, zravaNa karaze, paThana karaze, prasiddha karaze te puruSa avinAzI svarUpamaya, aneka prakAranI vicitratAvALA kevaLa eka jJAnAtmaka bhAvane pAmIne agrapadane viSe muktilalanAmAM lIna thaze." pU. kAnajI svAmInA hAthamAM jyAre A samayasAra AvyuM ane vAMcyuM ke tarata atyaMta pramodathI temanA aMtaramAMthI evA udgAra nIkaLyA, "aho! A samayasAra to AtmAnA azarIrI caitanyabhAvane dekhADanAruM mahAna zAstra che, AnuM zravaNa karanAra paNa mahA bhAgyazALI che." | samayasAra to zuddhAtmAne jovA mATe ajoDa jagatacakSu che, te AtmAne AnaMda pamADanAruM che, ANaMdamaya AtmAne pratyakSa karAvanAruM che. he bhavya! tuM tArA siddha svarUpanI hA kahIne A samayasAra sAMbhaLaje..! tane koI parama sukhano anumava thaze. prastAvanA : AtmanubhavI saMta AcArya zrI kuMdakuMdanI sarvotkRSTa kRti samayasAramAM zuddhanayanI dRSTithI nava tattvonuM vivecaka karavAmAM AvyuM che. A kRtino mukhya uddeza AtmasvarUpanI oLakhANa karAvavAnuM che. AcArya Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 graMthanI zarUAtamAM pratijJA kare che ke huM nijathI ekatva ane parathI vibhakta AtmA mArA nija vaibhavathI batAvIza. rucivALA uttama ziSyone upayogI thAya eTalA mATe zuddha paramAtma tattvanA pratipAdanane mukhya rAkhI A graMthanI racanA vistArathI 415 gAthAomAM - nava adhikAromAM karavAmAM AvI che. jene samajJAna hoya che te samaya arthAt AtmA che. eka sAthe jANavuM ane pariNamavuM evI be kriyAo jemAM hoya tene samaya kahevAmAM Ave che. prAbhUtano saMbaMdha sAra sAthe che. zuddha avasthAne sAra kahe che. eTale AtmAnI zuddha avasthAne samaya prAbhRta kahe che. athavA je utkRSTatAthI badhI bAjuethI bharelo che, jemAM padArthonuM pUrvApara virodha rahita sAMgopAMga varNana hoya tene samayaprAkRtakahe che. zuddha avasthAyukta AtmAnuM varNana ja samayaprAbhUta che athavA nava padArthonuM sarvAga vivecana ja samayasAra" che. A thaI graMthanA nAmanI sArthakatA. - A samayasAra zrI kuMkuMdanI potAnI kalpanA nathI, paNa kevaLI ane zrutakevaLI kathita tattvane prastuta karavAvALI che. A thayuM zAstranuM pramANa. zrI samayasAra alaukika zAstra che. AcArya bhagavAne A jagatanA jIvo para parama karuNA karIne A zAstra racyuM che. A graMthano mahimA batAvatAM adhyAtmika satparuSa zrI kAnajI svAmI kahe che, "A samayasAra zAstra AgamonuM Agama che. lAkho zAstronuM sAra AmAM che. jaina zAsananuM A sthaMbha che; sAdhakanI A kAmadhenu che, kalpavRkSa che. enI pratyeka gAthA chaThThA-sAtamAM guNasthAnamAM jhUlatA mahAmuninA AtmaanubhavamAMthI nIkaLI che. cauda pUrvanuM rahasya temAM samAyeluM che. A zAstranA kartA bhagavAna zrI kuMkuMda AcAryadava mahAvideha kSetramAM sarvajJa vItarAga zrI sImaMdhara bhagavAnanA samavasaraNamAM gayA hatA ane tyAM teo ATha divasa rahyA hatA e vAta yathAtatha che, akSarazaH satya che, pramANasiddha che, temAM lezamAtra zaMkAne sthAna nathI. te parama upakArI AcArya bhagavAne racelA A samayasAramAM tIrthaMkaradevana nirakSara kAra dhvanimAMthI nIkaLelo upadeza che. A zAstramAM mokSamArganuM yathArtha svarUpa jema che tema kahevAmAM AvyuM che. anaMtakALathI paribhramaNa karatAM jIvone je kAMi samajavuM bAkI rahI gayuM che te A paramAgamamAM samajAvyuM che. parama kRpALu AcArya bhagavAna A zAstra zarU karatAM pote ja kahe che :- "kAmabhogabaMdhanI kathA badhAe sAMbhaLI che, paricaya karyo che, anubhavI che paNa parathI judA ekatvanI prApti ja kevaLa durlabha che. te ekatvanI -parathI bhinna AtmAnI vAta huM A zAstramAM samasta nijavaibhavathI (Agama, guru paraMparA, yukti ane anubhavathI) kahIza." A pratijJA pramANe AcAryadava A zAstramAM AtmAnuM etva-para dravyathI ane para bhAvothI bhinnatA-samajAve che. teo zrI kahe che ke, je AtmAne abaddhaskUTa, ananya, niyata, vivizeSa ane asaMyukta dekhe che te samagra jinazAsanane dekhe che." vaLI teo kahe che ke "AvuM nahi dekhanara ajJAnInA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sarva bhAvo ajJAnamaya che.' A rIte jyAM sudhI jIvane potAnI zuddhatAno anubhava thato nathI tyAM sudhI te mokSamArgI nathI; pachI bhale te vrata, samiti, gupti Adi vyavahAra cAritra pALato hoya ane sarva Agamo paNa bhaNI cUkyo hoya. jene zuddhAtmAno anubhava varte che te ja samyagdaSTi che. rAgAdinA udayamAM samakitI jIva kadI ekAkArarUpa pariNamato nathI. paraMtu ema anubhave che ke, 'A, pudgalakarmarUpa rAganA vipAkarUpa udaya che; e mAro bhAva nathI, huM to eka jJAyaka bhAva chuM.' ahIM eka prazna thaze ke rAgAdika bhAvo thatAM hovA chatAM AtmA zuddha kema hoi zake ? uttaramAM sphaTikamaNinuM dRSTAMta ApavAmAM AvyuM che. jema sphaTikamaNi lAla kapaDAMnA saMyoge lAla dekhAya che - thAya che to paNa sphaTikamaNinA svabhAvanI dRSTithI jotAM sphaTikamaNie nirmaLapaNuM choDyuM nathI, tema AtmA rAgAdi karmodayanA saMyoge rAgI dekhAya che - thAya che to paNa zuddhanayanI daSTithI jotAM teNe zuddhatA choDI nathI. paryAyadaSTie azuddhata vartatA chatAM dravyadRSTie zuddhatAno anubhava thaI zake che. te anubhava cothe guNasthAne thAya che. A parathI vAcakane samajAze ke samyagdarzana keTaluM duSkara che. samyagdaSTinuM pariNamana ja pharI gayuM hoya che. te game te ka rya karatAM zuddha AtmAne anubhave che. jema lolupI mANasa mIThAnA ane zAkanA svAdane judA pADI zakato nathI tema ajJAnI jJAnane ane rAgane judA pADI zakato nathI; jema alubdha mANasa zAkathI mIThAne judo svAda laI zake che tema samyagdaSTi rAgathI jJAnane juduM anubhave che. have prazna e thAya che ke AvuM samyagdarzana kaI rIte prApta karI zakAya arthAt rAga ane AtmAnI bhinnatA kaI rIte anubhavAMze samajAya ? AcArya bhagavAna uttara Ape che ke prajJArUpI chINIthI chedatAM te banne judA paDI jAya che, arthAt jJAnathI ja - vastunA yathArtha svarUpanI oLakhANathI ja-, anAdikALathI rAga-dveSa sAthe ekAkArarUpe pariNamato AtmA bhinnapaNe pariNamavA lAge che; A sivAya bIjo koi upAya nathI. mATe dareka jIve vastunA yathArtha svarUpanI oLakhANa karavAno prayatna sadA kartavya che. yathArtha AtmasvarUpanI oLakhANa karAvavI te A zAstrano mukhya uddeza che. te uddezane pahoMcI vaLavA A zAstramAM AcArya bhagavAne aneka viSayonuM nirUpaNa karyuM che. (1) jIva ane pudgalane nimitta-naimittikapaNuM hovA chatAM bannenuM tadna svataMtra pariNamana. (2) jJAnIne rAga-dveSanuM akartA-bhoktApaNuM. (3) ajJAnIne rAga-dveSanuM kartA-bhoktApaNuM. (4) guNasthAna - ArohaNamAM bhAvanuM ane dravyanuM nimitta-naimittikapaNuM. (5) vikArapaNe pariNamavAmAM ajJAnIno potAno ja doSa. (6) mithyAtvAdinuM jaDapaNuM tema ja caitanyapaNuM. (7) puNya ane pApa bannenuM baMdhasvarUpapaNuM. (8) mokSamArgamAM caraNAnuyoganuM sthAna. 8 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 thI 38 (9) sAMkhyadarzananI ekAMtikatA. (10) kramabaddha paryAya. (11) nizcaya-vyavahAra. e badhAno hetu bhavya jIvone yathArtha mokSamArga batAvavAno che. AvA duSamakALamAM paNa AvuM abhUta ananya-zaraNabhUta zAstra vidyamAna che te ApaNuM sadbhAgya che. nizcaya-vyavahAranI saMdhipUrvaka yathArtha mokSamArganI AvI saMkalanAbaddha prarUpaNA bIjA koI paNa graMthamAM nathI. adhikArano krama gAthA, pUrva raMga (1) jIva-ajIva adhikAra 39 thI 68 (2) kartA-karma adhikAra 69 thI 144 (3) puNya-pApa adhikAra 145 thI 163 (4) Asrava adhikAra 164 thI 180 (5) saMvara adhikAra 181 thI 192 (6) nirjarA adhikAra 193 thI 236 (7) baMdha adhikAra 237 thI 287 (8) mokSa adhikAra 288 thI 307 (9) sarva vizuddha adhikAra 308 thI 415 A zAstramAM bhagavAna kuMdakuMdAcAryadivanI prAkRta gAthAo para "AtmakhyAti' nAmanI saMskRta TIkA lakhanAra (lagabhaga vikrama saMvatanA 10mA saikAmAM thaI gayelA) zrImAna amRtacaMdrAcAryadava che. jema A zAstranA mULa kartA alaukika che tema tenA TIkAkAra paNa mahAsamartha AcArya che. AtmakhyAti jevI TIkA haju sudhI bIjA koI jaina graMthanI lakhAyelI nathI zAsana sAmAnya bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadine A kaLikALamAM jagadguru tIrthakara jevuM kAma karyuM che ane zrI amRtacaMdrAcAryadiva jANe ke teo zrI kuMdakuMda bhagavAnanA hRdayamAM pesI gayA hoya te rIte temanA gaMbhIra Azayone yathArthapaNe vyakta karIne gaNadhara jevuM kAma karyuM che. | zrI jayasena AcArye tAtparyavRtti nAmanI saMskRta TIkA lakhI che. paMDita jayacaMdrajI e hiMdImAM bhASAMtara karyuM ane temAM pote thoDo bhAvArtha paNa lakhyo. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 samayasAranA nava adhikAronuM saMkSipta sAra H A graMthanuM mULa pratipAdha nava tattvonA nirUpaNanA mAdhyamathI nava tattvomAM chUpAyelI parama zuddha nizcayanayanI viSayabhUta je Atmajyoti che, jenA AzrayathI nizcaya samyagdarzana-jJAna-cAritranI prApti thAya che. pUrvaraMgamAM ekatva-vibhakta AtmAnuM digdarzana karAvatA AcArya kahe che, je pramatta nathI, apramatta nathI, na jJAna-darzana-cAritra che, mAtra abheda-akhaMDa eka jJAyakabhAvarUpa che, parama zuddha che. parama dhyAnanuM dhyeya, ekamAtra zraddheya e bhagavAna AtmA na to karmothI baMdhAyelo che ane na koi parapadArtha ene sparza karI zake che. e dhruva tattva parathI pUrNataH asaMyukta, potAmAM ja saMpUrNa, niyata, potAthI ananya ane samasta vizeSothI rahita che. tAtparya e che ke parathI bhinna ane potAthI abhinna A bhagavAna AtmAmAM pradezabheda, guNabheda ane paryAyabhedano paNa abhAva che. bhagavAna AtmAnA abheda-akhaMDa A paramabhAvane grahaNa karavAvALo zuddha naya che. ane te ja bhUtArtha-satyArtha che. bAkI badhA vyavahAranaya abhUtArtha-asatyArtha che. samasta jinazAsananuM pratipAdya eka zuddhAtmA ja che. enA ja AzrayathI samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa mokSamArga pragaTa thAya che. (1) jIva-ajIva adhikAramAM saMpUrNa vizvane sva ane para A be bhAgomAM vibhakta karI parathI bhinna ane potAthI abhinna bhagavAna AtmAnI oLakhANa karAvI che (2) kartA-karma adhikAramAM kartRtva-bhokatRtvano niSedha karI bhedajJAna karAvyuM che. je AtmA bhAvakarmo, dravyakarmo ane nokarmono kartA nathI, mAtra jANanAra che te jJAnI che. AtmAmAM utpanna thavAvALA samyagdarzanajJAna-cAritrarUpa bhAvono kartA jJAnI AtmA che, moha-rAga-dveSa Adi ajJAnabhAvono kartA annAnI AtmA che ane dravyakarma, nokarma Adino kartA pudgala dravya ja che. AtmAno paradravya sAthe koi saMbaMdha nathI. (3) puNya-pApa adhikAramAM zubha karmone puNya tathA azubha karmone pApa kahyuM che. A banne karma che, karmabaMdhananA ja kAraNa che, banne kuzIla che, karavA jevA nathI. (4) puNya-pApa bhAva bhAvAsava che. enA nimittathI thatAM paudgalika kAryaNavagargAonuM pariNamana dravyAsava che. bhagavAna AtmA A banne AsravothI bhinna che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga Asava che. A be prakAranA che. saMjJa ane asaMjJa samyagdaSTi jJAnI nirAsava che e judI judI apekSAe samajAvavAmAM AvyuM che. (5) saMvara adhikAramAM kahe che Asavano nirodha saMvara che; eTale mithyAtvAdi AsavonA nirodha thavAthI saMvaranI utpatti thAya che. saMvarathI saMsArano abhAva ane mokSamArgano prAraMbha thAya che, eTale saMvara sAkSAt dharmasvarUpa ja che. saMvara anaMta duHkharUpa saMsArano abhAva karavAvALo ane anaMta sukharUpa mokSanuM kAraNa che. saMvaranI utpattinuM mULa kAraNa bhedajJAna che. A sAkSAt saMvara zuddhAtma tattvanI upalabdhi AtmAnabhavathI thAya che. Aja sadhI badhA siddha bhedajJAnathI ja thayA che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 (6) samyagdaSTi jJAnI dharmAtmAnA AsavanA abhAvarUpa saMvarapUrvaka nija bhagavAna AtmAnuM ugra Azraya thAya che, enA baLathI AtmAmAM utpanna thatI zuddhithI buddhipUrvaka je karma kharI jAya che tene nirjarA kahe che. zuddhinI vRddhi ja bhAvanirjarA che ane karmonuM kharI javuM te dravyanirjarA che. samyagdaSTi jJAnI dharmAtmAne kriyA karatAM thakA ane enuM phaLa bhogavatA chatAM nirjarA thAya che, karmabaMdha thatuM nathI. (7) baMdha adhikAramAM kahe che jema dhULavALA sthAnamAM tela lagAvI vibhinna zastrothI vyAyAma karato puruSa para je dhULa coTe che tenuM kAraNa telanuM cikaNApaNuM che. dhULa ke zArIrika ceSTAo nathI. e prakAre hiMsAdi pApomAM pravartita mithyAdaSTi jIvane thavAvALA pApabaMdhanuM kAraNa rAgAdibhAva ja che, anya ceSTA ke karmara ja nathI. baMdhanuM mULa kAraNa rAgAdibhAvarUpa azuddhopayoga ja che. baMdha adhyavasAyathI ja thAya che. (8) mokSa adhikAramAM kahe che je rIte baMdhanothI jakaDAyelo puruSa baMdhanano vicAra karavAthI baMdhanothI mukta thato nathI; e ja pramANe baMdhanone chedIne baMdhathI mukta thAya che. je AtmA baMdha ane AtmAno svabhAva jANIne baMdhathI virakta thAya che e ja karmabaMdhanathI mukta thAya che. A kArya prajJArUpI chINIthI bhedajJAna karavAthI thAya che. AtmAnI ArAdhanA karavAvALA niraparAdhI AtmAne karmabaMdha nathI, zaMkA nathI thatI. (9) sarva vizuddha adhikAramAM kahe che ke jema AMkha parapadArthane mAtra jotI nathI, ene karatI, bhogavatI nathI, te prakAre jJAna paNa puNya-pAparUpa aneka karmone, tenA phaLane, enA baMdhane nirjarA tathA mokSane jANe che, karato nathI. bhagavAna AtmAno paradravyo sAthe koI saMbaMdha nathI, to pachI te paradravyono kartA-bhoktA kevI rIte thaI zake? nizcayathI eka dravya bIjA dravyano kartA-bhoktA nathI. he Atmana ! tuM nija AtmAnA anubhavarUpa tane mokSamArgamAM sthApita kara. adhikAra saMbaMdhI vizeSa samajaNa (gAthAnA krama pramANe) pUrvaraMgaH 1. pUrvaraMgamAM maMgalAcaraNapUrvaka graMtha karavAnI pratijJA karavAnI sAthe sAthe graMthano mULa pratipAdana viSaya ane pratipAdananI zailInuM svarUpa spaSTa karavAmAM AvyuM che. 2. have kahe che 'samaya' zuM che? darzana-jJAna-cAritramAM sthita jIva svasamaya che ane pulakarmanA pradezomAM sthita jIva parasamaya che. 3. ekatva nizcayagata samaya ja lokamAM sarvatra suMdara che. A ja kAraNa che ke ekatvamAM baMdhanI vAta visaMvAda pedA karavAvALI che. 4. visaMvAdautpAdakakAma-bhoga ane baMdhanI kathAthI to saMpUrNa jagata paricita che, evo koinathI jeNe e sAMbhaLI na hoya, enAthI paricita na hoya ane eno anubhava na karyo hoya. paraMtu ekatva-vibhakta AtmAnI vAta to na to Aja sudhI sAMbhaLI che, na teno paricaya prApta karyo che, na teno anubhava karyo che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 5. zrI kuMdakuMdadeva kahe che e ja ekatva-vibhakta AtmAnI vAta huM mArA nija vaibhavathI batAvIza. he bhavya jIvo ! tame ene tamArA anubhavathI pramANa karajo, jo koi bhUla rahI jAya to chaLa grahaNa nahi karatAM. 6. A ekatva-vibhakta AtmA na to pramatta che, na apramatta che. e to eka jJAyaka bhAva ja che ane je anubhavanA kALe jaNAyo te to te ja che. 7. chatAM paNa vyavahAranayathI ema kahevAmAM Ave che, darzana-jJAna-cAritra evA bheda che, to paNa nizcayathI na to jJAna che, na to darzana che, na to cAritra che - e to mAtra jJAyakasvarUpa ja che. 8. je pramANe sveccha(anArya)nesleccha bhASA vinA samajAvavuM zakya nathI evI rIte vyavahAra vinA paramArthano upadeza azakya che. eTale jJAyakabhAvane paNa vyavahArathI bheda karIne samajAvavo paDe che. 9. nizcayathI to je jIva zrutajJAna vaDe mAtra eka zuddhAtmAne jANe che tene nizcaya zrutakevaLI kahe che. 10. paNa vyavahArathI je sarva zrutajJAnane jANe che temane vyavahAra zrutakevaLI kahe che. 11. vyavahAranaya abhUtArtha che ane nizcayanaya bhUtArtha che. bhUtArthanA AzrayathI ja jIva samyagdaSTi hoya che, thAya che. 12. jeo zuinaya sudhI pahoMcI zraddhAvAna thayA tathA pUrNa jJAna-cAritravAna thaI gayA che temane zuddhAtmAno upadeza karavAvALo zuddhanaya jANavA yogya che ane je jIvo aparamabhAvamAM sthita che, zraddhA-jJAnacAritranA pUrNabhAvane pahoMcI zakyA nathI, sAdhaka avasthAmAM ja sthita che, teo vyavahAranaya dvArA upadeza karavA yogya che. 13. bhUtAIthI jANela jIva, ajIva, puNya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e nava tattvaja samyagdarzana che. bhUtArthanayane nizcayanaya ane zuddhanaya paNa kahe che. 14. je naya AtmAne baMdharahita ane paranA sparzathI rahita(abaddhaskRSTa), anyatvarahita (ananya), calAcalatArahita(niyata), vizeSarahita(avizeSa) temaja anyanA saMyogathI rahita(aNasaMyukta) dekhe che, jANe che; he ziSya ! tuM tene zuddhanaya jANa. 15. je AtmAne abaddhaskRSTa, ananya, avizeSa tathA niyata ane asaMyukta dekhe che, te saMpUrNa jinazAsanane dekhe che, kAraNa ke samasta jinazAsanano sAra eka zuddhAtmA ja che. 16. sAdhu puruSa darzana-jJAna-cAritranuM sadA sevana karavuM joIe, vaLI e traNene nizcayathI eka AtmA ja jANo. 17. jema koi dhanano atha puruSa rAjAne jANIne tenI zraddhA kare che ane pachI tenuM prayatnapUrvaka anucaraNa kare che, tenI eka laganathI sevA kare che. 18. ThIka evI ja rIte mokSanA icchuka puruSoe jIvarUpI rAjAne jANavo joIe ane pachI tenuM zraddhAna karavuM joIe, tyAra bAda tenuM ja anucaraNa karavuM joIe; arthAt anubhava vaDe temAM tanmaya thavuM joIe. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. jo jIva dravyakarma, bhAvakarma ane nokarmomAM ahaMbuddhi, mamatvabuddhi rAkhe ane ema mAnato rahe ke A sarva | huM chuM ane mArAmAM A sarva karmo-nokarmo che-tyAM sudhI apratibuddha-ajJAnI rahe che. 20-21-22) je puruSa potAthI bhinna paradravyomAM-sacita strI-putrAdikamAM, acitta dhana-dhAnyAdikamAM, mizra grAma-nagarAdikamAM-evo vikalpa kare che, mAne che ke huM A chuM, A badhA dravyo huM chuM. huM emano chuM, teo mArA che, A badhA pahelAM mArA hatA, huM pahelA temano hato; tathA e badhA bhaviSyamAM mArA thaze, huM paNa bhaviSyamAM temano thaIza te vyakti mUDha che, ajJAnI che; paraMtu je puruSa vastunuM vAstavika svarUpa jANato thako AvA jUkA vikalpa karato nathI, te jJAnI che. 23-24-25) jenI mati ajJAnathI mohita che ane je moha-rAga-dveSa Adi aneka bhAvothI yukta che; evo jIva kahe che ke A zarIrAdi baddha ane dhana-dhAnyAdi abaddha pudgaladravya mArA che. ajJAnIne samajAvatA AcArya kahe che ke upayoga lakSaNavALo jIvadravya jo kadAca pudgaladravyamaya thaI jAya athavA pudgaladravya jIvapaNAne pAme to tuM kahI zake ke A pugaladravya mAruM che. paraMtu e saMbhava nathI. eTale paradravyamAM Atmavikalpa karavAnuM choDI de. 26. ajJAnI jIva kahe che ke jo jIva zarIra na hoya to tIrthakaro ane AcAryonI jinAgamamAM je stuti karavAmAM AvI che te badhI mithyA che. ethI ame samajIe chIe ke deha ja AtmA che. 27. vyavahAranaya to ema kahe che ke jIva ane zarIra eka ja che; paraMtu nizcayanayanA abhiprAyathI jIva ane zarIra kyAreya paNa eka padArtha nathI hotA. 28-29) jIvathI bhinna A pudgalamaya dehanI stuti karIne sAdhu ema mAne che ke meM kevaLI bhagavAnanI stuti karI ane vaMdanA karI paraMtu te stavana nizcayanayathI yogya nathI; kema ke zarIranA guNo kevaLInA guNa nathI hotAM. je kevaLInA guNonI stuti kare che te paramArthathI kevaLInI stuti kare che. 30. jemanagaranuM varNana karavA chatAM paNa te varNana rAjAnuM varNana thaI jatuM nathI, tema zarIranA guNonuM stavana karavAthI kevaLInA guNonuM stavana thaI jatuM nathI. 31. je indriyone jItIne AtmAne anya dravyothI adhika (bhinna)jANe che, teo vastutaH jitendriya che ema nizcayanayamAM sthita sAdhujano kahe che. 32-33) je muni mohane jItIne potAnA AtmAne jJAnasvabhAva dvArA anya dravyabhAvothI adhika jANe che, bhinna jANe che; te munine paramArthane jANanArAo jitamoha kahe che. jeNe mohane jItI lIdho che, evA sAdhune jyAre moha kSINa thaI sattAmAMthI nAza thAya tyAre nizcayanayanA jANanArAo te sAdhune kSINamoha kahe che. prathama prakAranI stuti jaghanya nizcaya stuti, bIjA prakAranI stuti madhyama ane trIjA prakAranI stuti utkRSTa nizcaya stuti kahe che. samyagdaSTi jitendriya jina che, upazama zreNIvALA jinamoha che ane kSepaka zreNIvALA kSINamoha jina che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 34. je kAraNe A AtmA potAnA AtmAthI bhinna samasta parapadArthonuM teo para che' ema jANIne pratyAkhyAna kare che, tyAga kare chete ja kAraNe pratyAkhyAna jJAna ja che - ema niyamathI jANavuM joIe. tAtparya e che ke potAnA jJAnamAM tyAgarUpa avasthA thavI te ja pratyAkhyAna che, tyAga che; bIju kAMI nahi. 35. jema lokamAM koI puruSa paravastune 'A paravastu che ema jANIne paravastuno tyAga kare che, tema jJAnI puruSa samasta paradravyonA bhAvone 'A parabhAva che ema jANIne choDI de che. 36. sva-paraane siddhAMtanA jANakAra AcAryadava ema kahe che ke moha mAro kAMI nathI, huM to eka upayogamaya ja chuM - ema je jANe che, te mohathI nirmama che. 37. A dharma Adi dravyo mArA kaMI paNa nathI; huM to eka upayogamaya ja chuM; ema je jANe che, te dharma Adi dravyo pratye nirmama che. 38. darzana-jJAna-cAritrarUpa pariNata AtmA ema jANe che ke nizcayathI huM sadAya eka chuM, zuddha chuM, darzanajJAnamaya chuM, arUpI chuM ane anya dravyo kicitamAtra paNa mArA nathI, paramANumAtra paNa mAruM nathI. A pramANe pUrvaraMgamAM AcAryadeva zuddhanayathI zuddha jIvanuM svarUpa batAvI ajJAnInI mAnyatA ane e mAnyatAno hetu paNa A prakaraNamAM batAvavAmAM Avyo che. sAra e che "zuddha chuM eno bhAvArtha ema nIkaLe che ke (1) eka dravya bIjA dravyathI atyaMta bhinna che. jIva ane pugala bhinna che. (2) puNyapApanA vikArI bhAvothI bhagavAna AtmA bhinna che. (3) nirmala paryAyathI bhagavAna AtmA bhinna che. jIva - ajIva adhikAra : A adhikAramAM parapadArthothI bhinna jIvanA zuddha svarUpanA pratipAdananI sAthe sAthe jIva sAthe saMbaMdha rAkhavAvALA e badhA ja padArthone ajIva batAvavAmAM AvyA che, je jIvanA zuddha svarUpamAM nathI. eTale ajIva dravya to ajIva ja che. sAthe sAthe aupAdhika bhAva paNa ajIva ja che, paraMtu jIvanuM vAstavika svarUpa na jANavAvALA aupAdhika bhAvone jIva mAnI bese che. eTale AcArya ajJAnI dvArA mAnelA aupAdhika bhAvonuM varNana karatAM enI mAnyatAne viparIta siddha kare che. jIva-ajIva banne anAdikALathI ekatrAvagAha saMyogarUpathI maLelAM che ane anAdikALathI pudgalanA saMyogathI jIvanI aneka vikAra sahita avasthAo thaI rahI che. paramArtha dRSTithI jotAM pratIta thAya che ke jIva potAnA caitanyatva Adi bhAvone choDato nathI ane pugala potAnA mUrtika, jaDatva Adine choDato nathI. je paramArthane nathI jANatA te saMyoga ja adhyavasanAdi bhAvone ja jIva kahe che. paraMtu pudgalathI bhinna jIvanuM svarUpa sarvajJanA jJAnamAM jaNAya che. sarvajJanI paraMparAne AgamathI jANI zakAya che. jenA matamAM sarvajJa nathI, e potAnI buddhithI aneka prakAranI kalpanAo karIne kahe che ke adhyavasAna ja jIva che, karma ja jIva che, nokarma ja jIva che, adhyavasAnomAM tIvra-maMda anubhAga ja jIva che, karmano udaya ja jIva che, karmanuM phaLa ja jIva che, jIva ane karma maLelAM che - evI rIte karmonA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 paraspara saMyogathI maLelA jIva che. uparanA badhA ja kathana ucita nathI, kAraNa ke ATheya prakAranA karmanA duHkhanA hetu ane pudgalamaya che ane adhyavasanAdibhAva paNa pudgalathI utpanna thayA hovAthI pudgalasvarUpa che. eTale e jIva thai zakatA nathI. zAstromAM A bhAvone vyavahArathI AtmAnA kahe che, nizcayathI nahi. nizcayanayathI jIvanA sparza, rasa, gaMdha, varNa nathI; zarIra, saMsthAna, saMhanana nathI, rAga-dveSa-moha nathI; pratyaya, karma, nokarma nathI, varga, vargaNA spardhaka nathI, adhyAtmasthAna, anubhAgasthAna, yogasthAna, baMdhasthAna, udayasthAna nathI; mArgaNAsthAna, sthitibaMdhasthAna, saMkalezasthAna, vizuddhisthAna, saMyamalabdhisthAna nathI ane jIvanA jIvasthAna ke guNasthAna nathI kAraNa ke A badhA pudgalanA pariNAma che. ukta varNAdithI laIne guNasthAna paryata bhAvone jIva sAthe saMyoga saMbaMdha che, eTale ene vyavahArathI jIva kahevAmAM Ave che paraMtu nizcayathI e jIvamAM nathI, kAraNa ke ukta samasta bhAva upayogaguNathI rahita che ane jIva upayogaguNamaya che. varNAdibhAvone jIvanI sAthe tAdAtma saMbaMdha paNa nathI, kAraNa ke A bhAvo saMsAra sthita jIvonA ja hoya che, mukta jIvonA nahi. jo enAmAM tAdAtma saMbaMdha mAnavAmAM Ave to jIva-ajIvano bheda nahi rahe ane AvI sthitimAM saMsAra-sthita jIva rUpatramaya thaI jaze. rUpa- pudgalanuM lakSaNa che, eTale pudgaladravya pachI jIva kahevAze. AvuM thavAthI mokSa paNa pudgalanuM ja thaze, jIvanuM nahi ane mokSa thavAthI pudgala ja jIvatvane prApta thayuM kahevAze. eTale varNAdibhAvono jIvanI sAthe tAdAtma saMbaMdha nathI. jIvato arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, anirdiSTasaMsthAna, azabda, aliMgagrahaNa ane cetanAmaya A pramANe ApaNe joIe chIe ke AtmAmAM utpanna thavAvALA AtmAnA vibhAvabhAvone ajIva siddha karavA A adhikAranuM mULa kendrabiMdu che. kartA-karma adhikAra : A adhikAramAM jIva-ajIvanuM svarUpa ja kartA-karmanI mukhyatAthI varNavAmAM AvyuM che, jemAM ajJAnI jIvanI kartA-karma saMbaMdhI bhrAMtionuM nirAkaraNa karavAmAM AvyuM che ane kartA-karmanuM vAstavika svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. jyAM sudhI A jIva AtmA ane AsravanA bhedane jANato nathI tyAM sudhI enI krodhAdiAsavomAM pravRtti thAya che. A pravRtti jIvanA karmabaMdhananuM mULa hetu che. jyAre A jIva AtmA ane AsavanA bhedane jANe che tyAre tene baMdha thato nathI. A prakAre jJAnamAtrathI ja baMdhano nirodha thAya che kAraNa ke jyAre A jIva Asavone azuci, adhuva, anitya, azaraNa, svabhAvathI viparIta, duHkharUpa ane duHkhanuM kAraNa jANe che, tyAre te tenAthI nivRtta thAya che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 huM to nizcayathI eka, zuddha, nirmama ane jJAnadarzanathI paripUrNa chuM ane emAM ja lIna raheto thako sarva krodhAdi Asavono kSaya karuM chuM. je AtmA karmanA pariNAma ane nokarmanA pariNAmane nathI karato, mAtra jANe che, e jJAnI che. eTale jJAnI aneka prakAranA pudgalakarmone, pudgalakarmanA anaMta phaLane ane aneka prakAranA potAnA pariNAmona jANato thako nizcayathI paradravyanI paryAyamAM pariNamita nathI thato, ene grahaNa nathI karato, e rUpa utpanna nathI thato; ane e ja rIte pudgaladravya paNa potAnA bhAvothI pariNamana karato thako paradravyanI paryAyarUpa pariNamita nathI thato, ene grahaNa nathI karato ane e rUpa utpanna nathI thato. A pramANe spaSTa che ke eka dravya bIjA dravyarUpa pariNamita nathI thato. jIva ane pudgalamAM kartA-karma saMbaMdha nathI, emAM to nimitta-naimittika saMbaMdha che, kAraNa ke paraspara nimittathI bannenA pariNAma thAya che. pudgala jIvanA pariNAmanA nimittathI karmarUpa pariNamita thAya che ane jIva pudgalakarmanA nimittathI rAgAdirUpa pariNamana kare che. jIva karmonA guNo nathI karato, paraMtu paraspara nimittathI bannenA pariNamana thAya che. eTale spaSTa che ke nizcayanayathI AtmA pudgalakarmI karavAmAM AvatA samasta karmono kartA nathI, paraMtu potAnA bhAvono ja kartA che, bhoktA che ane vyavahAranayathI AtmA aneka prakAranA pudgalakarmono kartA ane bhoktA che. jo AtmAne AtmA ane pudgalakarma bannenA bhAvono kartA-bhoktA mAnavAmAM Ave to AtmA be kriyAomAM abhinna thAya, je saMbhava nathI. mithyAtva be prakAranuM che. jIva mithyAtva ane ajIva mithyAtva. A pramANe ajJAna, avirati, yoga, moha ane kaSAya paNa be be prakAranA che. jIva ajJAna, ajIva ajJAna, jIva avirati, ajIva avirati, jIva yoga, ajIva yoga, jIva moha, ajIva moha, jIva kaSAya, ajIva kaSAya. AmAM je mithyAtva, ajJAna, avirati ane yoga ajIvamaya che e pudgalakarmarUpa che; je mithyAtva, ajJAna, avirati ane yoga jIvamaya che e caitanyanA pariNAmarUpa upayogamaya che. nizcayanayathI upayoga zuddha, niraMjana ane eka che; paraMtu anAdithI mohayukta hovAthI mithyAtva, ajJAna ane avirati - A traNe vikAra pariNAma anAdithI upayoganA che. A vikAramaya upayoga je vikArI bhAvone kare che, e bhAvano e kartA che. AtmA bhAvane kare che, e bhAvano e kartA thAya che. AtmAnA kartA hovAthI pudgaladravya potAnI meLe karmarUpa pariNamita thAya che. A traNa prakArano upayoga jyAre krodhAdi kaSAyomAM 'huM krodha chuM' e prakAre tathA dharmAdi dravyomAM 'huM dharmadravya chuM' e prakAre Atmavikalpa kare che, tyAre AtmA e upayogarUpa potAnA bhAvono kartA thAya che. A pramANe ajJAnI potAnA ajJAna bhAvathI potAne pararUpa ane parane potArUpa kare che, eTale e Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 karmano kartA che. paraMtu jyAre jIva potAne pararUpa ane parane potAnArUpa nathI karato, tyAre te karmono akartA thayo thako sarva kartRtvane choDe che. vyavahArathI AtmAne indriyono, ghaTa-paTAdivastuono, zarIrAdinokarmano ane aneka prakAranA krodhAdi dravyakarmono kartA kahevAmAM Ave che; paNa A ucita nathI kAraNa ke jo AtmA paradravyono kartA thAya to te niyamathI tanmaya (paradravyamaya) thaI jAya, paraMtu te tanmaya nathI thato, eTale e eno kartA nathI thaI zakato. AtmA pudgalakarmanA dravya ane guNone nathI karato eTale e pudgalano kartA nathI. je dravya je dravya ane guNamAM rahe che, e anya dravya ane guNamAM saMkramaNane prApta na thayo thako dravya anya dravya ane guNanA pariNamana kevI rIte karAvI zake ? eTale siddha thAya che ke eka dravya (jIva) anya dravya -pudgala -nA pariNamanano kartA nathI. paraMtu jIvanA nimittabhUta hovAthI karmabaMdhanA pariNAma thatA joIne 'jIve karma karyuM ' evuM vyavahArathI kahevAmAM Ave che. vyavahAranayathI AtmAne pudgaladravyane utpanna karavAvALo (kartA), bAMdhavAvALo, pariNAma karavAvALo ane grahaNa karavAvALo kahe che. vyavahAranayathI ja jIvane pudgaladravyanA dravya-guNane utpanna karavAvALo paNa kahevAmAM Ave che. AtmA to yoga ane upayogano kartA che, jo ke te paradravyonA kartRtvamAM nimitta hoya che. AtmA je zubha yA azubha bhAvone kare che e bhAvano e kartA thAya che, e enuM karma hoya che ane AtmA e bhAvarUpa karmano bhoktA paNa hoya che. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga - e cAra prakAranA pratyaya baMdhanA sAmAnyakAraNa che. enA tera prakAranA bheda che, jo ke acetana che kAraNa ke pudgalakarmanA udayathI thAya che. A 'guNa' nAmaka pratyaya karma kahe che. eTale spaSTa che ke 'guNa' ja karmono kartA che. AtmA teno kartA tathA bhokatA nathI. jIvanA upayoga ane krodhAdi anya anya che, ananya nathI. upayoganI jema krodhAdine paNa jIvathI ananya mAnavAthI jIva ane ajIvanuM anyatva siddha thaI jaze, jenAthI jagatamAM je jIva che e niyamathI ajIva siddha thaze, paNa e to pratyakSa viruddha ja che. pratyaya, nokarma ane karmane jIvathI ananya mAnavAthI paNa upara pramANe doSa Avaze. eTale e paNa krodhAdinI jema AtmAthI bhinna che. AnA pachI AcArya prakRtti-puruSane apariNAmI mAnavAvALA sAMkhyamatane prastuta karatAM emAM vipratipattinuM pradarzana karyA pachI pudgaladravyanuM pariNAma svabhAva siddha kare che. pudgaladravya jIvamAM svayaM nathI baMdhAyo ane karmabhAvathI svayaM nathI pariNamyo - evuM mAnavAthI pudgala apariNAmI siddha thAya che. eTale kAryaNavargaNAo karmabhAvathI pariNamita nahi hovAthI saMsArano abhAva siddha thAya che. A pramANe sAMkhyamatano prasaMga Ave che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 jo ema mAnavAmAM Ave ke jIva pugaladravyone karmabhAvathI pariNamAve che to prazna upasthita thAya che ke ravayaM nahi pariNamati e vargaNAone cetana AtmA kevI rIte pariNamana karAvI zake ? athavA jo pudgaladravya potAnI meLe ja karmabhAvathI pariNamana kare che, to jIva karmarUpa pariNamana karAve che - A kathana mithyA siddha thAya che. yukta vipratipatinuM nirAkaraNa karatAM AcAryadava kahe che ke jo ke sarva dravya pariNamana svabhAvavALA che, eTale e potapotAnA bhAvanA svayaM ja kartA che. eTale karmarUpa pariNamita pudgaladravyano kartA karma ja che - jJAnAvaraNIyAdi pariNamita pudgaladravyano kartA jJAnAvaraNIyAdi ja che. A pramANe pudgaladravyano pariNAmitva siddha karIne pachIthI jIvadravyanuM pariNAmitva siddha - karatAM sAMkhya matane prastuta kare che. A jIva karmamAM svayaM nathI baMdhAyo ane krodhAdibhAvathI svayaM nathI pariNamato - jo ema mAno to jIva apariNAmI siddha thAya che ane jIva svayaM krodhAdirUpa na pariNamavAthI saMsArano abhAva thAya che. A pramANe sAMkhyamatano prasaMga Ave che. jo ema mAnavAmAM Ave pudagalakarmarUpa krodha jIvane krodharUpa pariNamana karAve che to svayaM nahi pariNamatothako e jIvane krodha kema pariNamana karAvI zake che? athavA AtmAsvayaM krodhabhAvathI pariNamato hoya to krodha jIvane krodharUpa pariNamana karAve che A kathana mithyA siddha thAya che. eTale siddha thAya che ke krodhAdi kaSAyamAM upayukta AtmA krodhAdi kaSAyamaya ja che. A pramANe spaSTa che ke AtmA je bhAva kare che, e bhAvarUpa karmano e kartA che. jJAnInA e bhAva jJAnamaya che. jJAnamaya bhAvamAMthI jJAnamaya bhAva ja utpanna thAya che, eTalA mATe jJAnIonA samastabhAva jJAnamaya ja che, e karmonA kartA nathI, paraMtu ajJAnInA bhAva ajJAnamaya che. ajJAnamaya bhAvomAMthI ja ajJAnamaya bhAva utpanna thAya che, eTale ajJAnIonA bhAva ajJAnamaya ja hoya che. ajJAnIne ajJAna, mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoganA udayanA kAraNe ja dravyakarmano baMdha thAya che. jIvone vastusvarUpanuM jJAna na hovuM e ja ajJAnano udaya che, tattvanuM azraddhAna ja mithyAtvano udaya che, atyAga bhAva e ja asaMyamano udaya che, malina upayoga e ja kaSAyano udaya che ane zubhaazubha pravRtti athavA nivRttirUpa mana-vacana-kAyAzrita ceSTAno utsAha e ja yogano udaya che. ukta udayonA hetubhUta hovAthI kArmaNavargaNAo jJAnAvaraNAdirUpathI ATha prakAra pariNamita thAya che ane jyAre te kAmaNavargaNAo vastutaH jIvanI sAthe baMdhAya che tyAre jIva svayaM potAnA ajJAnamaya pariNAmono hetu thAya che. ukta pariNAmomAM pugaladravyanA pariNAma jIvathI bhinna ja che, kAraNa ke jo pudgaladravyanuM jIvanI sAthe sAthe karmarUpa pariNAma mAnIe to pugala ane jIva banne ja vastutaH karmarUpa pariNamita thaI jAya, Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 paraMtu karmabhAvarUpa pariNAma eka pudgaladravyanuM ja thAya che, eTale jIva bhAvarUpa nimittathI rahita ja karmanuM pariNAma che. e pramANe jIvanA pariNAma paNa pudgaladravyanA karmaudayarUpa nimittathI bhinna ja che, kAraNa ke jo jIvanuM karmanI sAthe ja rAgAdi pariNAma mAnIe to jIva ane karma banne rAgAdi bhAvone prApta thaI jAya, paraMtu rAgAdi bhAvanA pariNAma to eka jIvanA ja thAya che. eTale karmodayarUpa nimittathI rahita ja jIvanA pariNAma che. aMtamAM AcAryadeva adhikArano upasaMhAra karatAM kahe che ke 'jIva karmapradezothI bAMdhelo ane sparzita che' e vyavahAranayanuM kathana che. 'jIva abaddha ane asparzita e nizcayanayanuM kathana che. paraMtu A banne paNa nayapakSa ja che. ekamAtra samayasArabhUta zuddhAtmA ja nayapakSa rahita che. je jIva nayapakSano kiMcitmAtra paNa grahaNa na karato mAtra tene jANato thako AtmAmAM lIna thAya che, e paripUrNa sukha prApta kare che, e samyagdaSTi ane samyajJAnI che. 3. puNya-pApa adhikAra : 6 A adhikAramAM 'karma ja baMdhanuM kAraNa che' A siddha karI zubhAzubha banne ja karmonA baMdhano hetu hovAthI heya che ema pratipAdana karatAM zuddha pariNAmane ja ekamAtra upAdeya batAvavAmAM AvyuM che. ajJAnI jIva zubhane suzIla ane azubhane kuzIla(buro) mAne che, jyAre enI mAnyatA ucIta nathI, kAraNa ke baMdhanI apekSA banne ja karma samAna che. jevI rIte sonAnI ane lohanI - banne beDIo baMdhanuM kAraNa che, te pramANe zubhakarma ane azubhakarma banne ja baMdhanI apekSAe samAna hovAthI heya che, duHkharUpa ane saMsArano hetu che. karmabaMdhanano mULa hetu rAga che. rAgane kAraNe ja zubhAzubha karmono baMdha thAya che. eTale karmonI sAthe rAgane choDavo joIe. A pramANe zubhAzubha bhAvone baMdhano hetu jANIne enA prati rAgane choDIne je vairAgyapUrvaka jJAnamayI AtmAmAM, paramArthamAM sthita rahe che, te zIghra ja nirvANane prApta kare che. paramArthamAM sthita jIvanA vrata-tapAdi sArthaka che. paramArthamAM asthita jIvanA vrata-tapAdi to 'bALavrata' eTale 'bALatapa' kahevAmAM Ave che. enAthI zubhabaMdha thaIne svargAdinI prApti to thai zake che, paraMtu mukti nathI. ajJAnI jIva mokSanA vAstavika kAraNa na jANato saMsAragamananA hetubhUta zubha bhAvo (puNya)ne ja mokSano hetu samajIne icche che ane temAM ja pravRtti kare che, jenuM phaLa anaMta saMsAra ja che; mokSa nahi. vastutaH jIvAdi padArthonA yathArtha zraddhAna ja samyagdarzana, jIvAdi padArthonuM yathArtha jJAna ja samyajJAna ane rAgAdino tyAga athavA svarUpamAM ramaNatA e ja samyapcAritra che - A traNenI ekatA mokSamArga che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 jJAnaguNanuM pariNamana baMdhanuM kAraNa kevI rIte che ? e samajAvatAM have AcArya kahe che ke AtmAno jJAnaguNa jyAM sudhI jaghanya avasthAmAM rahe che, tyAM sudhI aMtarmuhUrtamAM nirvikalpatAthI savikalpatAne prApta karato rahe che. eTale e samaye e navInabaMdhane karavAvALo paNa hoya che. A kAraNathI darzana-jJAnacAritranA jaghanyabhAvathI pariNamita karatI vakhate jJAnI pudgala karmathI baMdhAya paNa che. jyAre jJAnaguNanuM jaghanya baMdhanuM kAraNa che to pachI jJAnI nirAsava kevI rIte che - e spaSTa karatAM AcArya kahe che samyagdaSTinA samasta pUrvabaddha pratyaya sattArUpamAM vidyamAna che, e upayoganA prayogAnusAra rAgAdi dvArA navIna baMdha kare che, jo ke Ayukarma sivAya jJAnAvaraNIyAdi sAta karmonA tathA Ayu sahita ATha prakAranA karmonA baMdha karavAvALA hoya che. sattAavasthAmAM A karma nirupabhogya che. jevI rIte bAlastrI puruSane mATe nirupabhogya che ane e ja taruNa avasthAmAM upabhogya hovAthI puruSanA rAJAnusAra ene bAMdhI le che, evI rIte pUrvakRta karma upabhoga yogya thAya tyAre jIvanA rAgAnusAra baMdhanA kAraNa thAya che. Asava bhAvanA abhAvamAM pratyayone baMdhaka nathI kahyA, jo ke rAga-dveSa-moharUpa Asava bhAva samyagdaSTinA nathI hotA, eTale samyagdaSTinA dravya pratyaya karmabaMdhananA kAraNa nathI thatAM, eTale jJAnIne abaMdhaka kahyo che. jyAre jJAnI zuddhanayathI vyuta thAya che, tyAre pUrvabaddha dravya pratyaya jIvanA rAgadibhAvanA nimitta pAmIne navIna karmono baMdha kare che. A pramANe ApaNe joIe chIe ke A adhikAramAM AcArya baMdhanuM mULa kAraNa bhAvAsavane ja kahyA che, jenA sadbhAvamAM ajJAnI baMdhAya che ane jenA abhAva thavAthI dravya AsavanA vidyamAna hovAthI paNa jJAnIne navIna karmabaMdha na hovAthI abaMdhaka kahyo che. na 5. saMvara adhikAra : A adhikAramAM ema batAvyuM che ke bhedajJAnathI zuddhAtmAnI upalabdhi thAya che. e bhedajJAnathI jIva mithyAtva ane rAgAdi vikAra bhAva nathI karato. eTale tenA navIna karmono saMvara thAya che nizcayathI upayoga upayogamAM che, krodhAdimAM upayoga nathI ane krodha krodhamAM ja che, upayogamAM krodha nathI. A pramANe ATha prakAranA karma ane nokarmamAM paNa upayoga nathI ane upayogamAM paNa karmanokarma nathI, kAraNa ke upayoga caitanyanuM pariNamana hovAthI jJAnasvarUpa che ane krodhAdi bhAvakarma, jJAnAvaraNIyAdi dravyakarma tathA zarIrAdi nokarma badhA ja pudgalanA pariNAma hovAthI jaDa che. eTale upayoga ano krodhAdimAM pradeza bhinnatA hovAthI atyaMta bheda che. A pramANe emanA pAramArthika AdhAraAdheya saMbaMdha nathI - AvuM jJAna ja bhedajJAna che. jyAre jIvane ukta bhedajJAna thaI jAya che, tyAre e upayogamaya jIva upayogathI atirikta anya bhAvone nathI karato. bhedavajJAnanA dvArA potAnuM zuddha svarUpa jANyA pachI jJAnI karmo dvArA satAvavAmAM Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 Ave to paNa potAnA jJAnatvane choDato nathI eTale niraMtara zuddhAtmAno ja anubhava karato rahe che, eTale ene zuddhAtmAnI upalabdhi thAya che. paraMtu bhedavijJAna rahita ajJAnI AtmAnA svabhAvane na jANato thako rAgane ja AtmA mAne che, eTale rAga-dveSI-mohI thato thako azuddha AtmAno anubhava kare che ane e azuddha AtmAne ja prApta kare che. eTale siddha che ke bhedavijJAnathI ja zuddhAtmAnI upalabdhi thAya che. zuddhAtmAnI upalabdhi hovAthI rAga-dveSa-moharUpI Asavano abhAva thavAthI navIna karmono baMdha nathI thato. saMvaranA kamane batAvatA AcArya kahe che ke mithyAtva, ajJAna, avirati ane yogano abhAva thavAthI jJAnIone Asavano nirodha thAya che. Asava nirodhathI karmono nirodha, karmonA nirodhathI nokarmano nirodha ane nokarmanA nirodhathI saMsArano abhAva thAya che. eTale spaSTa che ke bhAvAsavarahita bhedavijJAnI jIvane saMvarano abhAva hovAthI saMsArano paNa abhAva zIdhra thAya che. A pramANe je bhedavijJAnI zubhAzubha yogone rokIne darzana-jJAnamAM sthita thaIne, icchAthI virata, sarvasaMgathI rahita thayo thako karma-nokarmano dhyAna nahi karato thako AtmAne AtmA dvArA ja dhyAve che, ekatvanuM ja ciMtana kare che e darzana-jJAnamaya ane ananyamaya thato thako alpakALamAM ja kathI rahita AtmAne prApta kare che. A pramANe spaSTa che ke A adhikAramAM AcAryane mithyAtvAdine AsavanuM mULa hetu batADIne, zuddhAtmatatvanI upalabdhi karavA mATe saMvaranuM mULa kAraNa bhedavijJAna kahyuM che ane ene ja prApta karavAnI preraNA ApatAM adhikAranI samApti karI che. nirjarA adhikAraH A adhikAramAM dravyanirjarA, bhAvanirjarA, jJAnazakti ane vairAgyazaktinuM sAmAnya temaja vizeSa varNana karavAmAM AvyuM che. samagdaSTi indriyo dvArA cetana tathA acetana dravyono upabhoga kare che e badhA nirjarAnA nimitta che. jo ke rAgAdinA sadbhAvamAM A upabhoga mithyAdaSTine baMdhanuM nimitta thAya che. tathA rAgAdinA abhAvathI AgAmI baMdha na hovAne kAraNe paNa jJAnIne te dravyanirjarAnuM nimitta che. padravya bhogavavAnA AvyA pramANe karmodayanA nimittathI jIvanA sukharUpa athavA duHkharUpa bhAva niyamathI utpanna thAya che. mithyAdaSTinA rAgAdine kAraNe A bhAva AgAmI baMdha karIne nirjarIta thAya che eTale tene nirjarIta nathI kahevAmAM Avato. mithyASTine paradravyane bhogavatA baMdha ja thAya che ane samyagdaSTine rAgAdika nahi hovAthI AgAmI baMdha karyA vagara ja bhAva nirjarIta thaI jAya che eTale ene nirjarIta kahevAmAM Ave che. A pramANe samyagdaSTine bhAvanirjarA thAya che, eTalA mATe ema kahevAmAM Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 Ave che ke samyagdaSTine paradravya bhogavavAmAM AvatA hovA chatAM nirjarA thAya che. je pramANe vaidya jherane khAto hovA chatAM marato nathI ane aratibhAvathI madyapAna karato puruSa paNa matavAlo nathI thato, e ja pramANe jJAnI puruSa paNa pudgalakarmanA udayane bhogato thako ane arati bhAvathI dravyano upabhoga karato thako chatAM paNa baMdhAto nathI. eTale spaSTa che ke jJAna ane vairAgyanA sAmarthyamAM jJAnI-vairAgI jIva indriyonA viSayono sevana karato thako paNa tenuM sevana karavAvALo nathI kahevAto, kAraNa ke viSaya sevananA phaLasvarUpa thavAvALA rAga pariNAmanA baMdha jJAnIne nathI thatAM. jJAnI jIva vicAra kare che ke huM eka jJAyakabhAva chuM ane aneka prakAranA karmodayanA vipAka mAro svabhAva nathI. A to rAgAdi pulakarmanA phaLasvarUpa utpanna thAya che. eTale e rAgAdi pudgalakarmajanya udayanA vipAkane choDIne tattvane yathArtha jANato thako jJAyakasvabhAvane jANe che. A pramANe je sva-parane jANe che te ja samyagdaSTi che; je sva-parane nathI jANato, bhalene sarve Agamone jAgato hoya, chatAM paNa samyagdaSTi nathI. AnA pachI AcArya AzrayabhUta padane prApta karavAnI preraNA ApatA kahe che ke AtmAne sadA apabhUta paridravyo ane tenA bhAvone choDIne sthira, nizcita eka svabhAvano ja anubhava karavo joIe. mati, zrata, avadhi, mana:paryaya ane kevaLajJAna e badhA eka ja pada , kAraNa ke jJAnanA badhA bhedajJAna ja che. jJAna sAmAnya ja paramArtha che jene prApta karIne AtmA nirvANa prApta kare che. jJAnamAM lIna thavAthI ja paramasukhanI prApti thAya che, eTale jJAnamAM ja rata rahIne emAM ja saMtuSTa rahevuM joIe. upadeza ApatA AcArya kahe che ke jJAnaguNathI rahita jana (-samajJAnathI rahita) aneka prakAranI kriyAo karato hovA chatAM jJAnasvarUpa padane prApta nathI karato. eTale he bhavya! jo tuM karmothI sadA mukti icchato hoya to jJAnane ja grahaNa kara, A jJAnamAM ja nitya rata rahe, saMtuSTa thA, tRpta thA ! tane avazya uttama sukha prApta thaze. jJAnIne paradravyarUpa parigraha nathI. jJAnI jIva to svane ja svaparigraha mAne che. paradravyane to te potAno parigraha mAnato ja nathI. jJAnI vicAra kare che ke jo paradravya mAruM parigraha hoya to tenI sAthe sAthe huM paNa ajIvatattvane prApta thaI jAuM, paNa huM to jJAtA ja chuM, eTale paradravya mAro parigraha nathI. A ja kAraNathI jJAnIne paradravyanA TUTavA-phUTavA athavA apaharaNa hovAthI viSAda nathI thato ane maLavA para harSa nathI hoto. e badhAthI nispRha ja che icchA vagarano ja aparigrahI che. jo ke jJAnInA khAna-pAna, puNya-pApa ityAdi koi paNa prakAranA bhAvonI IcchA na hovAthI tene enAmAMthI koino paNa parigraha nathI. eTale jJAnI ukta bhAvone na Icchato mAtra jJAyaka ja rahe che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jJAnI vartamAnakALanA udayanA bhoga viyogabuddhithI karato thako AgAmI udayanI IcchA nathI karato kAraNa ke e vedakabhAva (je bhAva vedana kare che) ane vedabhAva (je bhAva vaMdana karavAmAM Ave che) banne ja pratisamaya naSTa thatAM jAya che. jJAnIne to baMdha ane upayoganA nimittabhUta saMsAra saMbaMdhI ane deha saMbaMdhI adhyavasAyonA udayamAM paNa rAga nathI, paraMtu ajJAnI rAgavaza karmomAM lipta thaI jAya che. jJAnI sacitta-acitta-mizrAdi padArthone bhogatothako ajJAnInathI thato, paraMtu e jJAnasvabhAvane choDIne ajJAnarUpa pariNamita thAya che tyAre ajJAnane prApta thAya che. jJAnIne badhI ja vrata-tapAdi kriyAo icchArahita che, eTale e enA phaLane prApta nathI karato; jyAre ajJAnI samasta kriyAo viSayasukhanI icchAthI kare che, eTale e enA phaLane prApta thAya che, rAgAdi pariNAma utpanna karavAvALA AgAmI bhogonI upalabdhi tene thAya che. A pachInI gAthAomAM jJAnI (samyagdaSTi)nA ATha guNo - (1) niHzaMkita (2) niHkAMkSita (3) nirvicikitsA (4) amUDhadaSTi (5) upagUhana (6) sthitikaraNa (7) vAtsalya (8) prabhAvanAnuM varNana kare che. A pramANe ApaNe joIe chIe ke A adhikAramAM sarvatra ja jJAnaguNanI mahimA batAvavAmAM AvI che ane icchArahita jJAnIne nirjarA thAya che. A badhI vAto udAharaNa dvArA spaSTa karavAmAM AvI che. 7. baMdha adhikAra : rAga-dveSa-moha ja baMdhanA kAraNa che, e vAtane siddha karatAM AcAryadava kahe che ke mithyAdaSTi jIvarAgAdithI yukta che eTale aneka prakAranI kriyAo karato thako te baMdhane prApta thAya che, paraMtu rAgAdi rahita samyagdaSTi jIva A ja kriyAo karato thako karmabaMdhanane prApta nathI thato; eTale karmabaMdhananuM mULa kAraNarAgAdija che. mithyAdaSTi jIva mAne che ke huM parane mAruM chuM, jIvADuM chuM, duHkhI-sukhI karuM chuM, ane bIjA paNa mane mAre che, jIvADe che, duHkhI-sukhI kare che; paraMtu A badhI mAnyatAo nirarthaka hovAthI mithyA che kAraNa ke badhA jIva AyukarmanA kSaya hovAthI mare che, AyukarmanA udayathI jIve che ane A pramANe karmanA udayathI ja sukhI-duHkhI thAya che. jo ApaNe bIjAnuM Ayukarma laI zakIe athavA bIjA ApaNuM Ayukarma laI zake to ApaNe parane ane para ApaNane mArI zake, e ja pramANe ApaNe bIjAne Ayukarma daI zakIe ane bIjA ApaNane Ayukarma ApI zake to ApaNe bIjAne ane bIjA ApaNane jIvADI zake che. A pramANe sukha-duHkhanI bAbatamAM paNa che. have jyAre ApaNe Ayukarma nathI ApI zakatA nathI laI zakatA, to ApaNI mAnyatA mithyA che. eTale, meM mAryuM, meM jIvADyuM evuM mAtra ajJAnI ja mAne che, jJAnI to vastusvarUpane sAcuM samajato thako e mAne che ke vastutaH jIva karmanA udayathI mare che, jIve che, sukhI-duHkhI thAya che, huM na to koine mArI zakuM chuM, na jIvADI zakuM chuM, na sukhI-duHkhI karI zakuM chuM ane na bIjA mArAmAM kAMI paNa karI zake che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 ajJAnI jIvanI huM parane duHkhI-sukhI karI zakuM chuM. A ja mAnyatA baMdhanuM kAraNa che. A ja adhyavasAnothI pApa-puNyanA baMdha thAya che, koi paNa bIjA prakAranI kriyAthI nahi. eTale jo adhyavasAna che to jIvane mAro ke na mAro baMdha nizcita thAya che. A pramANe hiMsAnI jema jUTha, corI, kuzIla ane parigrahamAM paNa jo adhyavasAna che, to emAM pApano baMdha thAya che ane ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigrahamAM ja adhyavasAna che, to puNyabaMdhanuM kAraNa che. have jo upara jaNAvyA mujaba adhyavasAna vastunA avalaMbanathI thAya che, to varatuthI baMdhanathI thato, adhyavasAnathI baMdha thAya che. jyAre adhyavasAnanA nimittathI mokSamArgamAM sthita jIva karmathI chUTe che to pachI huM bAMdhuM chuM, huM choDuM chuM" e ApaNI mAnyatA sahaja ja mithyA siddha thAya che. adhyavasAna bhAvathI ja A jIva tiryaMca, nAraka, deva, manuSya badhI paryAyo aneka prakAranA puNyapApane, dharma-adharmane, jIva-ajIva, loka-aloka A badhA rUpane potAne kare che. A pramANe jIva baMdhane prApta thAya che. jemAM adhyavasAna nathI e muni azubha-zubhakarmamAM lapAto nathI. buddhi, vyavasAya, mati, vijJAna,citta, pariNAma ane adhyavasAna AbadhAekAryavAcI zabdo che. mokSanI zraddhA na karavAvALA ajJAnI abhavyanI bhoganA nimittathI karavAmAM AvelI aneka prakAranI vrata, samiti, gupti, zIla, parUpa kriyAo ane aneka zAstronA jJAna badhA ja karmabaMdhanamAM nimitta che, karmakSayamAM nahi. eTale ukta kriyAo karato thako paNa te ajJAnI che. nizcayanayane Azrita muni nirvANane prApta kare che. nizcayanayathI AtmA ja jJAna che, darzana che, cAritra che, saMvara che, yoga che ane pratyAkhyAna che ane vyavahAranayathI AcArAMgAdi zAstra vAMcavA jJAna che, jIvAdi tattvone zraddhAna che ane cha kAya jIvonI rakSA karavI e cAritra che. jo AtmA pariNamana svabhAvavALo che, to zubha svabhAvatvane kAraNe potAnI meLe rAgAdirUpa nathI pariNamato. AtmA paradravyanA nimitta hovAne lIdhe zuddhabhAvathI ata thato rAgAdirUpa pariNamita thAya che. ajJAnI karmodayathI thavAvALA bhAvone potAnA samajIne rAga-dveSa ane kaSAyarUpa pariName che, eTale eno kartA thayA karatA vAraMvAra AgAmI karmone bAMdhe che ane jJAnI rAga-dveSa ane kaSAya karmodayathI thavAvALA bhAvone svayaM nathI karato ane te rUpa pariName che. eTale e e bhAvono kartAnathI thato, tenA phaLasvarUpe tene baMdha nathI thato. apratikramaNa ane apratyAkhyAna be be prakAranA che. dravya saMbaMdhI apratikramaNa, bhAva saMbaMdhI apratikramaNa. dravya saMbaMdhI apratyAkhyAna ane bhAva saMbaMdhI apratyAkhyAna. jyAM sudhI AtmA A dravya ane bhAvano apratikramaNa ane apratyAkhyAna kare che, tyAM sudhI te teno kartA thAya che tathA jyAre jIva dravya ane bhAvano apratikramaNa-apratyAkhyAna nathI karato, tyAre e karmano akartA thAya che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhakarma (je pApakarmathI AhAra utpanna thAya che) ane uddezika (jo AhAra grahaNa karavAvALAnA udezyathI banAvavAmAM AvyuM hoya) nitya acetana ane pudgalakarmanA doSa che, eTale huM (jJAnI) eno kartA nathI A pramANe AcArye A adhikAranA aMtamAM paradravya ane AtmAno nimitta-naimittika saMbaMdha batAvIne nimittano Azraya choDAvIne svabhAvabhUta AtmAno Azraya karavAnI preraNA ApI che. 8. mokSa adhikAra: anAdi kALathI A jIva karmabaMdhanathI baMdhAyelo che. A baMdhana prakRtti, pradeza, sthiti ane anubhAgane jANavAthI athavA to karmano vicAramAtra karavAthI nathI chUTato, paraMtu jyAre baMdhanabaddha puruSa baMdhono svabhAva ane AtmAnA svabhAvane jANIne baMdho pratye virakta thaIne rAgAdine dUra karIne baMdhono cheda kare che, tyAre karmothI mukta thaIne mokSane prApta kare che. jIva ane baMdhanA svabhAvane jANIne jIva nizcita kare che ke baMdha chedavA yogya che ane zuddhAtmA grahaNa karavA yogya che. zuddhAtmAnuM grahaNa prajJA dvArA thAya che. prajJA dvArA AtmA nizcita kare che ke huM eka chuM, cetana chuM, jJAtA-daSTA chuM, anya bIjA bhAva mArAthI bhinna che. A pramANe jJAnI samasta parabhAvone para jANato thako, paravyane potAnA mAnavArUpa aparAdhathI rahita thaIne potAne ekamAtra zuddha jANato thako, huM nahi baMdhAiza" e pramANe baMdhana prati niHzaMka thaIne phare che ane je zuddhAtmA che te huM ja chuM evuM jANato thako ArAdhanAthI yukta rahe che. saMsiddhi, rAdha, siddha, sAdhita, ArAdhita - A badhA niraparAdha dazAnA sUcaka paryAyavAcI zabda che, eTale je AtmA apadhata rAdha arthAt niraparAdha dazAthI rahita che e AtmA aparAdha' che. aparAdhI AtmA niHzaMka nathI hoto, paraMtu niraparAdha ja niHzaMka hoya che. pratikramaNa, pratisaraNa, parihAra, dhAraNA, nivRtti, niMdA, gaha ane zuddhi e ATha prakAranA viSakuMbha che, kAraNa ke emAM kartutvanI buddhi saMbhavita che ane apratikramaNa, apratizaraNa, aparihAra, adhAraNA, anivRtti, aniMdA, agaha ane azuddhi e amRtakuMbha che. kAraNa ke emAM kartutvano niSedha che, eTale baMdha nathI thato. nizcayanI mukhyatAthI A kathana che, vyavahAranayanI pradhAnatAthI AnAthI viruddha samajavuM. 9. sarvavizuddha adhikAra : nava tattvono bhUtAInayanI mukhyatAthI vyAkhyAna karavA uparAMta have A adhikAramAM muktimArganA AdhArabhUta sarvavizuddha jJAnanuM varNana karavAmAM AvyuM che. AtmA paradravyanA kartutvathI rahita che - enA samarthanamAM kahevAmAM AvyuM che ke pratyeka dravya potAnA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 guNa-paryAyothI ananya hoya che. eTale jIva ane ajIvanA je pariNAma thAya che, e pariNAma jIva ane ajIvathI ananya che. A kAraNathI ja AtmA potAnA guNa-paryAyono kartA che, karmono kartA nathI. karmano kartA pudgaladravya che, kAraNa ke jJAnAvaraNIyAdirUpa pariNamana pugaladravyamAM ja thAya che. A prakAre rAgAdino kartA AtmA ja che, paradravya nahi; kAraNa ke rAgAdirUpa pariNamana AtmA ja kare che. badhA dravyonA pariNAma bhinna bhinna che. eTale badhA dravya potapotAnA pariNAmonA kartA che eTale e pariNAma e dravyonA ja karma che. nizcayathI koI dravyano koI paNa dravya sAthe kartA-karma saMbaMdha nathI. eTale jIva-ajIva paNa potAnA pariNAmonA ja kartA che eTale e pariNAma emanA karma che. A pramANe nizcayathI AtmAnA e karmonI prakRttionA kartA-karma bhAvano abhAva che, tathApi ajJAnI ajJAnanA kAraNe potAne parano kartA mAne che. eTale baMdhane prApta thatA karmone karato ane karmaphaLane bhogave che, jyAre jJAnI bhedajJAnanA baLathI ene mAtra jANe che, karato athavA bhogavato nathI. eTale vairAgyane prApta jJAnIne akAraka ane avedaka kahevAmAM Ave che. AtmAnA kartutvanA spaSTarUpathI khaMDana karatA AcArya kahe che ke AtmAne kartA mAnavAvALA muni thaIne paNa laukikajananI samAna ja che, kAraNa ke loka Izvarane kartA mAne che ane e munioe AtmAne kartA mAnyo che. eTale banne mAnyatA eka sarakhI che. A pramANe kartutvanI mAnyatAthI mukta laukika jana ane muni beunI mukti saMbhava nathI. - mithyAtva bhAvano kartA nizcayathI koNa che? eno vicAra karatA AcArya kahe che (1) jo mithyAtva nAmanI pugaladravyamaya mohakarmanI prakRtti ja AtmAne mithyAdaSTi banAve che to acetana prakRtti mithyAtvabhAvanI kartA thaI gaI, eTale mithyAtva bhAva acetana thayo. (2) athavA ema mAnavAmAM Ave jIva ja pudgaladravyanA mithyAtvane kare che to pachI pudgaladravya ja midaSTi siddha thaze, jIvanahi. (3) jo ema mAnavAmAM Ave ke jIva ane prakRtti banne ja pugaladravyane mithyAtvarUpa kare che to enA phaLane paNa bannene bhogavavuM paDaze. (4) athavA jo ema mAnavAmAM Ave ke pudgala dravyane mithyAtvabhAvarUpa na to prakRtti ja kare che na jIva, to pudgaladravya svabhAvathI ja mithyAtvarUpa siddha thaze, paraMtu evuM to thatuM nathI. eTale siddha che ke jIvamAM mithyAtva bhAvano kartA jIva ja che ane tenA ja nimittathI pudgala paramANu piMDamAM mithyAtva karmarUpa banavAnI zakti AvI jAya che. - have pachInI gAthAomAM karma ja karmano kartA che, AtmA to akAraka che enuM vivecana karatAM AcArya kahe che ke jo jIva karmo dvArA ja jJAnI-ajJAnI karavAmAM Ave che, suvaDAvavAmAM-jagADavAmAM Ave che, duHkhI-sukhI thAya che, mithyAtvI-asaMyamI thAya che, Urdhva, adho, madhyalokamAM bhramaNa kare che ane kAMI paNa zubhAzubha je thai rahyuM che, e badhuM karmo dvArA ja thai rahyuM che, karmo ja hartA-kartA che to jIva akAraka siddha thAya che. e ja pramANe puruSaveda strIno abhilASI che, strIveda puruSano abhilASI che to tamArA manamAM koI paNa abrahmacArI na hovo joIe kAraNa ke karmo ja karmone icche che - evuM zAstramAM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kahevAmAM AvyuM che. A pramANe bIjAne mAravo, para dvArA mAryA javuM, paraghAtaka nAmanI prakRttinA kAraNe thAya che, eTale jIva upaghAtaka nathI, kAraNa ke karmoe ja karmone mAryA che. A pramANe je zramaNa sAMkhyamatanI samAna mAne che to enA matamAM jIva akAraka siddha thAya che, phaLasvarUpa jIvane karmono abhAva siddha thAya che, karmono abhAva thavAthI saMsArano abhAva thAya che, jo ke te pratyakSa viruddha che. mATe ukta mAnatA sAcI nathI. AtmAne Atmadravyano kartA mAnavo paNa yuktisaMgata nathI kAraNa ke AtmAmAM zuM karavuM? AtmA to nitya asaMkhyAtapradezI dravya che, emAM kAMI paNa ochuM-vadhAre nathI thaI zakatuM, eTale emAM kaMI karavAnI kalpanA karavI mithyA che athavA ema kahevAmAM Ave che ke jJAyakabhAva to potAnA jJAnasvabhAvamAM sthita rahe che to enAthI paNa e siddha thAya che ke AtmA svayaM potAnA AtmAne nathI karato. niSkarSa kahI zakAya ke AtmAne karmano sarvathA akartA ane karmane karmano sarvathA kartA mAnavo ucita nathI kAraNa ke ajJAnadazAmAM potAnA ajJAna bhAvarUpa karmano kartA AtmA che. hava kSaNikavAdano niSedha karatAM AcArya kahe che ke je bhoktA che te ja kartA che athavA bIjo ja kartA che athavA je karyA che te ja bhoktA che athavA bIjo ja bhoktA che. athavA je karyA che te bhoktA nathI athavA bIjo kartA che, bIjo bhoktA che. A pramANe ekAMta mAnyatA sAcI nathI kAraNa ke jIva keTalI paNa paryAyothI naSTa thAya che ane keTalIya paryAyothI naSTa nathI thato. eTale ukta badhAmAM sAdvAda ghaTADavAmAM Avaze. 'paryAya dRSTithI eka paryAya kare che, bIjI paryAya bhogave che kAraNa ke paryAya kSaNika che ane dravyadaSTithI je kare che te ja bhogave che kAraNa ke dravya nitya che.' vyavahAranayathI jIva pudgala karmone kare che, pudgala karmonA phaLa bhogave che, mana-vacana-kAyArUpa karaNone grahaNa kare che ane enA dvArA kArya kare che, paNa koI sAthe tanmaya nathI thato. nizcayanayathI jIva potAnA pariNAmarUpa karmane kare che ane pariNAmarUpa karmanA phaLa bhogave che. A pariNAmothI jIva ananya che. A pramANe spaSTa che ke vyavahArathI to kartA-karmano bheda che, paraMtu nizcayathI je karyA che te ja karma che. nizcayanayathI paradravyonuM ane AtmAnuM zeya-jJAyaka, dazya-darzaka, tyAjya-tyAjaka Adi saMbaMdha nathI. je pramANe nizcayathI seTikA(khaDI - kalaI) para(divAla)nI nathI, seTikA to seTikA ja che, e pramANe jJAyaka padravyano nathI, jJAyaka to jJAyaka ja che, darzaka paradravyano nathI, darzaka to darzaka ja che tathA je pramANe vyavahAranayathI seTikA potapotAnA svabhAvathI paradravyone sapheda kare che, e ja pramANe jJAtA paNa padravyane potAnA svabhAvathI jANe che, jIva paNa potAnA svabhAvathI paradravyane dekhe che, jJAtA paNa potAnA svabhAvathI paradravyane choDe che ane samyagdaSTi paNa potAnA svabhAvathI paradravyanuM zraddhAna kare che. rasaMkSepathI kahI zakAya ke zuddhanayathI AtmA cetanAmAtra che, jovuM ne jANavuM, zraddhAna karavuM, nivRtta Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 thavuM e enA pariNAma che. nizcayanayathI AtmAne paradravyano jJAyaka, darzaka, zraddhAna karavAvALo kahevAmAM nathI Avato kAraNa ke nizcayanayathI paradravyano AtmAnI sAthe koI saMbaMdha nathI paNa vyavahArathI uparanA badhA ja kathana karavAmAM Ave che kAraNa ke paradravya ane AtmAne nimitta-naimittika bhAva che. AtmAnA ajJAnamaya pariNAmarUpa rAga-dveSa-moha hovAthI AtmAnA darzana-jJAna-cAritraguNono ghAta thAya che, paraMtu guNonA ghAta hovA chatAM paNa acetana pudgaladravyano ghAta nathI thato ane pudgaladravyanA ghAta thavAthI darzana-jJAna-cAritrAdino ghAta nathI thato. A pramANe jIvano koi paNa guNa pudgaladravyamAM nathI, evuM jANato thako samyagdaSTine acetana viSayomAM rAgAdi nathI hotA. rAga-dveSa-moha pudgaladravyamAM nathI, e jIvanA ja astitvamAM ajJAnathI utpanna thAya che, jyAre ajJAnano abhAva thaI jAya che arthAt AtmA samyagdaSTi thAya che tyAre rAga-dveSAdi utpanna nathI thatAM. A pramANe rAga-dveSa-mohana to pudgalamAM che, na to samyagdaSTinA che. zuddha dravyadaSTithI jotAM te che ja nahi ane paryAyadaSTithI jotAM e jIvanI ajJAna avasthAmAM che. padravya jIvane rAgAdi utpanna nathI karAvI zakatA, kAraNa ke eka dravyathI bIjA dravyanA guNonI utpatti nathI karI zakAtI. sarva dravya potAnA svabhAvathI ja utpanna thAya che, eTale AtmAnA rAgAdi pariNAma AtmAnA ja azuddha pariNAma che, anya dravya to emAM nimitta mAtra ja che sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabda pugaladravyanA guNa che. e svayaM AtmAne nathI kahetA ke "tuM" amane jANa ane AtmA paNa potAnA sthAnathI cuta thaIne emane grahaNa karavAne mATe emanI tarapha nathI jato. jevI rIte zabdAdi samIpa na hoya tyAre paNa AtmA potAnA svarUpathI ja jANe che. A pramANe potAnA svarUpamAM ja jANavAvALA AtmAne potapotAnA svabhAvathI ja pariNamita thatA zabdAdika jarA paNa vikAra nathI karatA, A vastusvabhAva che, tethI jIva zabdane sAMbhaLIne, rUpane joIne, gaMdhane sUMghIne, rasano AsvAda laIne, sparzane aDIne, guNa-dravyone jANIne emane sArAnarasA mAne che - A ja ajJAna che. bhUtakALanA doSono tyAga pratikramaNa che, bhaviSyamAM karma baMdhAya evA doSono tyAga pratyAkhyAna che, vartamAnanA doSono parihAra AlocanA che. A traNemAM pravartato AtmA cAritra che. nizcayathI je AtmA potAne trikALa karmothI bhinna jANe che, zraddhA kare che, anubhava kare che e AtmA svayaM ja pratikramaNa che, pratyAkhyAna che, AlocanA che. A pramANe pratikramaNa-pratyAkhyAna-AlocanA svarUpa AtmAno niraMtara anubhava ja nizcaya cAritra che. nizcaya cAritra ja jJAna cetanA (jJAnano anubhava) che. ajJAna cetanA be prakAranI che, karma cetanA ane karmaphaLa cetanA. jyAre jIva karma ane karmaphaLane nijarUpa karato thako, 'karmaphaLane meM karyuM ityAdi prakAra ke kartutvanI mAnyatAthI sukhI-duHkhI thAya che, tyAre te duHkhanA hetubhUta ATha prakAranA karmothI baMdhAya che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jJAnane spaSTa rIte anya vastuothI bhinna batAvatA AcArya kahe che ke zAstra, zabda, rUpa, rasa, gaMdha, vaNa, sparza, karma, dharma, adharma, kALa, AkAza ane adhyavasAna Adi koIne paNa jJAna nathI kAraNa ke e acetana che. jJAna ukta badhAthI bhinna che ane caitanyamaya jIvathI abhinna che, ananya che. jJAna ane jJAnImAM koI bheda nathI. jJAnI jIva jJAnane ja samyagdarzana, saMyama, aMgapUrvagatasUtra, dharmaadharma (puNya-pApa) ane dIkSA mAne che. jJAnasvarUpa AtmA amUrtika ane anAhAraka che. AhAra to karma-nokarmarUpa pudgalamaya mUrtika che. eTale nizcayathI AtmAne pudgalamaya AhAra nathI. AtmA prAyogika (paranimittathI utpanna) ane vairAsika (svAbhAvika) guNanA kAraNe paradravyano grahaNa-tyAga kyAreya paNa nathI karI zakato, e to potAnA ja pariNAmano grahaNa-tyAga kare che. A pramANe jJAnane samasta paradravyothI bhinna ane potAnI paryAyothI abhinna batAvIne pachI AcArya vAstavika mokSamArgane batAvatA kahe che ke dravyaliMga mokSamArga nathI, kAraNa ke liMga dehamaya che. - deha pudgaladravyamaya che. eTale AtmAne mATe dravyaliMga mokSamArga nathI paraMtu darzana-jJAna-cAritrarUpa AtmapariNAma ja nizcayathI mokSamArga che. AcArya have preraNA ApatA kahe che ke muni ke gRhasthanuM dravyaliMga mokSamArga nathI paraMtu darzana-jJAna-cAritra mokSamArga che. eTale sAgAro ane ANagAro dvArA gRhIta dravyaliMgane choDIne tuM AtmAne darzana-jJAna-cAritramAM lagAvI de, A ja mokSamArga che. ukta mokSamArgano jadhyAna karavo joIe, emAM ja AtmAne lagAvavo joIe, eno ja anubhava karavo joIe. je bahu ja prakArathI muniliMga athavA gRhasthaliMgamAM mamatva kare che, e samayasAra(zuddhAtmA)ne nathI jANatA, eTale emane mukti prApta nathI thatI. je ke vyavahAranaya dravyaliMga ane bhAvaliMgane mokSamArga kahe che, to paNa nizcayanaya badhA liMgono niSedha kare che. graMthanA aMtamAM AcArya kahe che ke je AtmA A samayapAhuDane vAMcIne artha ane tatvane (bhAva) sArI rIte jANIne samatArUpI arthamAM sthita thaze, te uttama saukhyasukhane prApta thaze. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6 zrI samayasAra zrI paramAtmane nmH| zrImad bhagavatyukuMdAcAryadeva praNIta samayasAra gAthA pUrvaraMga vaMdittu savvasiddhe dhuvamacalamaNovamaM gadiM ptte| vocchAmi samayapAhuDamiNamo sudkevliibhnnidN||1|| dhruva, acala ne anupama gati pAmela sarve siddhane vaMdI kahuM zrutakevaLIbhASita A samayaprAkRta aho! 1. artha AcArya kahe che: huM dhruva, acaLa ane anupama e traNa vizeSaNothI yukta gatine prApta thayela evA sarva siddhone namaskAra karI, aho ! zrutakevaLIoe kahelA A samayasAra nAmanA prAbhUtane kahIza. jIvo carittadaMsaNaNANaThido taM hi sasamayaM jaann| poggalakammapadesaTThidaM ca taM jANa parasamayaM // 2 // jIva carita-darzana-jJAnesthita svasamaya nizcaya jANavo; sthita karmapudgalanA pradeza parasamaya jIva jANavo. 2. artha he bhavya! je jIva darzana-jJAna-cAritramAM sthita thaI rahyo che tene nizcayathI svasamaya jANa; ane je jIva pudgalakarmanA pradezomAM sthita thayela che tene parasamaya jANa. eyattaNicchayagado samao savvattha suMdaro loge| baMdhakahA eyatte teNa visaMvAdiNI hodi||3|| Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ekatvanizcaya-gata samaya sarvatra suMdara lokamAM; tethI bane vikhavAdinI baMdhanakathA ekatvamAM. 3. artha H ekatvanizcayane prApta je samaya che te lokamAM badheya suMdara che tethI ekatvamAM bIjAnA sAthe baMdhanI kathA visaMvAda-virodha karanArI che. sudaparicidANubhUdA savvassa vi kAmabhogabaMdhakahA / eyattassuvalaMbho Navari Na sulaho vihattassa // 4 // zruta-paricita-anubhUta sarvane kAmabhogabaMdhananI kathA; parathI judA ekatvanI upalabdhi kevaLa sulabha nA. 4. artha : sarva lokana kAmabhogasaMbaMdhI baMdhanI kathA to sAMbhaLavAmAM AvI gaI che, paricayamAM AvI gaI che ane anubhavamAM paNa AvI gaI che tethI sulabha che; paNa bhinna AtmAnuM ekapaNuM hovuM kadI sAMbhaLyuM nathI, paricayama AvyuM nathI ane anubhavamAM AvyuM nathI tethI eka te sulabha nathI. taM yattavihattaM dAhaM appaNo savihaveNa / jadi dAejja pamANaM cukkejja chalaM Na ghettavvaM // 5 // darzAvuM eka vibhakta e, AtmA taNA nija vibhavathI; darzAvuM to karajo pramANa, na doSa graha skhalanA di. 5. artha : te ekatvavibhakta AtmAne huM AtmAnA nija vaibhava vaDe dekhADuM chuM; jo huM dekhADuM to pramANa (svIkAra) karavuM ane jo koI ThekANe cUkI jAuM to chaLa na grahaNa karavuM. Na vi hodi appamatto Na pamatto jANago du jo bhAvo / evaM bhAMti suddhaM NAdo jo so du so ceva // 6 // nathI apramata ke pramata nathI je eka jJAyaka bhAva che, e rIta 'zuddha' kathAya, ne je jJAta te to te ja che. 6. OU artha :je jJAyaka bhAva che te apramatta paNa nathI ane pramatta paNa nathI, -e rIte ene zuddha kahe che; vaLI je jJAyakapaNe jaNAyo te to te ja che, bIjo koi nathI. vavahAreNuvadissadi NANissa caritta daMsaNaM NANaM / NaviNANaM Na carittaM Na daMsaNaM jANago suddho // 7 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 cAritra, darzana, jJAna paNa vyavahAra-kathane jJAnIne; cAritra nahi, darzana nahIM, nahi jJAna, jJAyaka zuddha che. 7. artha jJAnIne cAritra, darzana, jJAna - e traNa bhAva vyavahArathI kahevAmAM Ave che; nizcayartha jJAna paNa nathI, cAritra paNa nathI ane darzana paNa nathI; jJAnI to eka zuddha jJAyaka ja che. jaha Na vi sakamaNajjo aNajjabhAsaM viNA du gaahehuuN| taha vavahAreNa viNA paramatthuvadesaNamasakaM // 8 // bhASA anArya vinA na samajAvI zakAya anAryane, vyavahAra viNa paramArthano upadeza ema azakya che. 8. artha : jema anArya (pleccha)janane anAryabhASA vinA kAMi paNa vastunuM svarUpa grahaNa karAvavA koI samartha nathI tema vyavahAra vinA paramArthano upadeza karavA koI samartha nathI. jo hi sudeNahigacchadi appANamiNaM tu kevalaM suddhaM / taM sudakevalimisiNo bhaNaMti loyppdiivyraa||9|| jo sudaNANaM savvaM jANadi sudakevaliM tamAhu jinnaa| NANaM appA savvaM jamhA sudakevalI tmhaa||10|| jummaM // zratathI khare je zuddha kevaLa jANato A Atmane, lokapradIpakarA RSi zrutakevaLI tene kahe. 9. zrutajJAna sau jANe, jino zrutakevaLI tene kahe: sau jJAna AtmA hoIne zrutakevaLI tethI Thare. 10. artha je jIva nizcayathI zrutajJAna vaDe A anubhavagocara kevaLa eka zuddha AtmAne sanmukha thaI jANe che tene lokane pragaTa jANanArA RSIzvaro zrutakevaLI kahe che; je jIva sarva zrutajJAnane jANe che tene jinadevo zrutakevaLI kahe che, kAraNa ke jJAna badhuM AtmA ja che tethI (te jIvI zrutakevaLI che. vavahAro'bhUdatyo bhUdatyo desido du suddhnno| bhUdatthamassido khalu sammAdiTThI havadi jIvo // 11 // vyavahAranaya abhUtArtha darzita, zuddhanya bhUtArtha che; bhUtArthane Azrita jIva sudaSTi nizcaya hoya che. 11. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 artha vyavahAranaya abhUtArtha che ane zuddhanaya bhUtArtha che ema RSIzvaroe darzAvyuM che; je jIva bhUtAIno Azraya kare che te jIva nizcayathI samyagdaSTi che. suddho suddhAdeso NAdavvo prmbhaavdrisiihiN| vavahAradesidA puNa je du aparame dvidA bhAve // 12 // dekhe parama je bhAva tene zuddhanaya jJAtavya che; aparama bhAve sthitane vyavahArano upadeza che. 12. artha : je zuddhanaya sudhI pahoMcI zraddhAvAna thayA tathA pUrNajJAna-cAritravAna thaIgayA temane to zuddha (AtmA)no upadeza (AjJA) karanAra zuddhanaya jANavA yogya che; vaLI je jIvo aparamabhAve - arthAt zraddhA tathA jJAna-cAritranA pUrNa bhAvane nathI pahoMcI zakyA, sAdhaka avasthAmAM ja - sthita che teo vyavahAra dvArA upadeza karavA yogya che. bhUdattheNAbhigadA jIvAjIvA ya puNNapAvaM c| AsavasaMvaraNijjarabaMdho mokkho ya sammattaM // 13 // bhUtAIthI jANela jIva, ajIva, vaLI puNya, pApa ne Asarava, saMvara, nirjarA, baMdha, mokSa te samyakatva che. 13. artha bhUtArthanayathI jANela jIva, ajIva vaLI puNya, pApa tathA Asrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa - e nava tattva samyakatva che. jo passadi appANaM abaddhapuDhe aNaNNayaM nniydN| avisesamasaMjuttaM taM suddhaNayaM viyANIhi // 14 // abaddhaspaSTa, ananya ne je niyata dekhe Atmane, avizeSa, aNasaMyukta, tene zuddhanaya tuM jANaje. 14. artha je naya AtmAne baMdha rahita ne paranA sparza rahita, anyapaNA rahita, caLAcaLatA rahita, vizeSa rahita, anyanA saMyoga rahita - evA pAMca bhAvarUpa dekhe che tene, he ziSya! tuM zuddhana, jANa. jo passadi appANaM abaddhapuDhe annnnnnmvisesN| apadesasaMtamajjhaM passadi jiNasAsaNaM savvaM // 15 // abaddhapUTa, ananya, je avizeSa dekhe Atmane, te dravya tema ja bhAva jinazAsana sakala dekhe khare. 15. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 artha je puruSa AtmAne abaddhaskRSTa, ananya, avizeSa (tathA upalakSaNathI niyata ane asaMyukta) dekhe che te sarva jinazAsanane dekhe che, ke je jinazAsana bAhya dravyazrata tema ja atyaMtara jJAnarUpa bhAvakRtavALuM dasaNaNANacarittANi sevidavvANi sAhuNA nniccN| tANi puNa jANa tiNNi vi appANaM ceva nnicchydo||16|| darzana, vaLI nita jJAna ne cAritra sAdhu sevavAM, paNa e traNe AtmA ja kevaLa jANa nizcayadaSTimAM. 16. artha sAdhu puruSe darzana, jJAna ane cAritra sadA sevavA yogya che; vaLI te traNene nizcayanayathI eka AtmA ja jANo. jaha NAma ko vi puriso rAyANaM jANiUNa sddhdi| to taM aNucaradi puNo atthatthIo pyttenn||17|| evaM hi jIvarAyA NAdavyo taha ya sddhedvyo| aNucaridavvo ya puNo so ceva du mokkhakAmeNa // 18 // jyama puruSa koI nRpatine jANe, pachI zraddhA kare, pachI yatnathI dhana-arthI e anucaraNa nRpatinuM kare; 17. jIvarAja ema ja jANavo, vaLI zraddhavo paNa e rIte, enuM ja karavuM anucaraNa pachI yatnathI mokSArthIe. 18. artha jema koI dhanano arthI puruSa rAjAne jANIne zraddhA kare che, tyAra bAda tenuM prayatnapUrvaka anucaraNa kare che arthAt tenI suMdara rIte sevA kare che, evI ja rIte mokSanI IcchAvALAe jIvarUpI rAjAne jANavo, pachI e rIte ja tenuM zraddhAna karavuM ane tyAra bAda tenuM ja anucaraNa karavuM arthAt anubhava vaDe tanmaya thaI kamme Nokammamhi ya ahamidi ahakaM ca kamma NokammaM / jA esA khalu buddhI appaDibuddho havadi tAva // 19 // nokarma - karma huM', huM mAM vaLI 'karma ne nokarma che', -e buddhi jyAM lagI jIvanI, ajJAnI tyAM lagI te rahe. 19. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 artha : jyAM sudhI A AtmAne jJAnAvaraNAdidravyakarma, bhAvakarma ane zarIra AdinokarmamAM 'A huM chuM' ane huM mAM(-AtmAmAM) 'A karma-nokarma che' -evI buddhi che, tyAM sudhI A AtmA apratibuddha che. ahamedaM edamahaM adamedassa mhi atthi mama edaM / aNNaM jaM paradavvaM saccittAcittamissaM vA // 20 // Asi mama puvvamedaM edassa ahaM pi Asi puvvaM hi / hohidi puNo mamedaM edassa ahaM pi hossAmi / / 21 // eyaM tu asabbhUdaM AdaviyappaM karedi saMmUDho / bhUdatthaM jANaMto Na karedi du taM asaMmUDho / / 22 // huM A ane A huM, huM chuM Ano ane che mAruM A, je anya ko paradravya mizra, sacitta agara acitta vA; hatuM mAruM A pUrve, huM paNa Ano hato gatakALamAM, vaLI A thaze mAruM ane Ano huM thaIza bhaviSyamAM; ayathArtha Atmavikalpa Avo, jIva saMmUDha Acare; bhUtArthane jANela jJAnI e vikalpa nahIM kare. artha : je puruSa potAthI anya je paradravya-sacitta strIputrAdika, acitta dhanadhAnyAdika athavA mizra grAmanagarAdika - tene ema samaje ke huM A chuM, A dravya muja-svarUpa che, huM Ano chuM, A mAruM che, A mAruM pUrve hatuM, Ano huM paNa pUrve hato, A mAruM bhaviSyamAM thaze, huM paNa Ano bhaviSyamAM thaIza, - Avo jUThTho Atmavikalpa kare che te mUDha che, mohI che, ajJAnI che; ane je puruSa paramArtha vastusvarUpane jANato thako evo jUTho vikalpa nathI karato te mUDha nathI, jJAnI che. 22. aNNANamohidamadI majjhamiNaM bhaNadi poggalaM davvaM / baddhamabaddhaM ca tahA jIvo bahubhAvasaMjutto // 23 // savvaNhuNANadiTTho jIvo uvaogalakkhaNo NiccaM / kaha so poggaladavvIbhUdo jaM bhaNasi majjhamiNaM // 24 // jadi so poggaladavvIbhUdo jIvattamAgadaM idaraM / to sakko vattuM je majjhamiNaM poggalaM davvaM // 25 // 20 21. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 ajJAnathI mohitamati bahubhAvasaMyuta jIva je, 'A baddha tema abaddha pudgaladravya mAruM'" te kahe. 23. sarvajJajJAna viSe sadA upayogalakSaNa jIva je, te kema pudgala thaI zake ke 'mAruM A' tuM kahe are ! 24. jo jIva pudgala thAya, pAme pudgalo jIvatvane, tuM to ja ema kahI zake 'A mAruM pudgaladravya che'. 25. artha H jenI mati ajJAnathI mohita che ane je moha, rAga, dveSa Adi ghaNA bhAvothI sahita che evo jIva ema kahe che ke A zarIrAdi baddha tema ja dhanadhAnyAdi abaddha pudgaladravya mAruM che. AcArya kahe che H sarvajJanA jJAna vaDe dekhavAmAM Avelo je sadA upayogalakSaNavALo jIva che te pudgaladravyarUpa kema thaI zake ke huM kahe che ke A pudgaladravya mAruM che ? jo jIvadravya pudgaladravyarUpa thaI jAya ane pudgaladravya javapaNAne pAme to tuM kahI zake ke A pudgaladravya mAruM che. (paNa evuM to thatuM nathI.) jadi jIvo Na sarIraM titthayarAyariyasaMthudI ceva / savvA vi havadi micchA teNa du AdA havadi deho // 26 // jo jIva hoya na deha to AcArya-tIrthaMkara taNI, stuti sau Thare mithyA ja, tethI ekatA jIva-dehanI ! 26. : artha : apratibuddha kahe che ke H jo jIva che te zarIra nathI to tIrthaMkara ane AcAryonI stuti karI che te badhI ye mithyA (jUThI) thAya che; tethI ame samajIe chIe ke AtmA te deha ja che. vavahAraNao bhAsadi jIvo deho ya havadi khalu ekko / Na du Nicchayassa jIvo deho ya kadA vi ekkaTTho // 27 // jIva-deha banne eka che - vyavahAranayanuM vacana A; paNa nizcaye to jIva-deha kadApi eka padArtha nA. 27. artha : vyavahAranaya to ema kahe che ke jIva ane deha eka ja che; paNa nizcayanayanuM kahevuM che ke jIva ane deha kadI paNa eka padArtha nathI. iNamaNNaM jIvAdo dehaM poggalamayaM thuNittu muNI / madi hu saMdhudo dido mae kevalI bhayavaM // 28 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jIvathI judA pudgalamayI A dehane stavIne muni mAne prabhu kevaLI taNuM vaMdana thayuM, stavanA thaI. 28. artha : jIvathI bhinna A pudgalamaya dehanI stuti karIne sAdhu ema mAne che ke meM kevaLI bhagavAnanI stuti karI, vaMdanA karI. taM NicchayeNa jujjadi Na sarIraguNA hi hoMti kevaliNo 1 kevaliguNe thuNadi jo so taccaM kevaliM thuNadi // 29 // paNa nizcaye nathI yogya e, nahi dehaguNa kevaLI taNA; je kevaLIguNane stave paramArtha kevaLI te stave. 29. artha : te stavana nizcayamAM yogya nathI kAraNa ke zarIranA guNo kevaLInA nathI; je kevaLInA guNonI stuti kare che te paramArthathI kevaLInI stuti kare che. yarammi vaNNide jaha Na vi raNNo vaNNaNA kadA hodi / dehaguNe dhuvvaMte Na kevaliguNA thudA hoMti // 30 // varNana karyo nagarI taNuM nahi thAya varNana bhUpanuM, kIdhe zarIraguNanI stuti nahi stavana kevaLIguNanuM. 30. artha : jema nagaranuM varNana karatAM chatAM rAjAnuM varNana karAtuM (thatuM) nathI, tema dehanA guNanuM stavana karatAM kevaLInA guNonuM stavana thatuM nathI. iMdiye jittA NANasahAvAdhiyaM muNadi AdaM / taM khalu jidiMdiyaM te bhAMti je NicchidA sAhU // 31 // jItI iMdriyo jJAnasvabhAve adhika jANe Atmane, nizcaya viSe sthita sAdhuo bhAkhe jitendriya tehane. 31. artha : je indriyone jItIne jJAnasvabhAva vaDe anya dravyathI adhika AtmAne jANe che tene, je nizcayanayamAM sthita sAdhuo che teo, kharekhara jitendriya kahe che. jo mohaM tu jiNittA NANasahAvAdhiyaM muNadi AdaM / taM jidamohaM sAhuM paramaTThaviyANayA beMti // 32 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 jItI moha jJAnasvabhAvathI je adhika jANe Atmane, paramArthanA vijJAyako te sAdhu jitamohI kahe. 32 artha Hje muni mohane jItIne potAnA AtmAne jJAnasvabhAva vaDe anya dravyabhAvothI adhika jANe che te munine paramArthanA jANanArAo jitamoha kahe che. jidamohassa du jaiyA khINo moho havejja sAhussa / 1 taiyA hu khINamoho bhaNNadi so NicchayavidUhiM // 33 // jitamoha sAdhu taNo vaLI kSaya moha jyAre thAya che, nizcayavido thakI tehane kSINamoha nAma kathAya che. 33. artha : jeNe mohane jItyo che evA sAdhune jyAre moha kSINa thaI sattAmAMthI nAza thAya tyAre nizcayanA jANanArA nizcayathI te sAdhune 'kSINamoha' evA nAmathI kahe che. savve bhAve jamhA paccakkhAI pare ttiNAdUNaM / tamhA paccakkhANaM NANaM NiyamA muNedavvaM // 34 // sau bhAvane para jANIne pacakhANa bhAvonuM kare, tethI niyamathI jANavuM ke jJAna pratyAkhyAna che. 34. artha : jethI 'potAnA sivAya sarva padArtho para che' ema jANIne pratyAkhyAna kare che - tyAge che, tethI, pratyAkhyAna jJAna ja che ema niyamathI jANavuM. potanA jJAnamAM tyAgarUpa avasthA te ja pratyAkhyAna che, bIju kAMi nathI. jaha NAma ko vi puriso paradavvamiNaM ti jANiduM cayadi / taha savve parabhAve NAUNa vimuMcade NANI // 35 // A pArakuM ema jANIne paraMdravyane ko nara taje, tyama pArakA sau jANIne parabhAva jJAnI parityaje. 35. artha : jema lokamAM koi puruSa paravastune 'A paravastu che' ema jANe tyAre evuM jANIne paravastune tyAge che, tevI rIte jJAnI sarva paradravyonA bhAvone 'A parabhAva che' ema jANIne temane choDe che. mama ko vimoho bujjhadi uvaoga eva ahamekko / taM mohaNimmamattaM samayassa viyANayA beMti // 36 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 nathI moha te mAro kaMI, upayoga kevaLa eka huM, -e jJAnane, jJAyaka samayanA mohanirmamatA kahe. 36. artha ema jANe ke "moha mAro kAMI paNa saMbaMdhI nathI, eka upayoga che te ja huM chuM' - evuM je jANavuM tene siddhAMtanA athavA sva-paranA svarUpanA jANanArA mohathI nirmamatva kahe che. Natthi mama dhammaAdI bujjhadi uvaoga eva ahmekko| taM dhammaNimmamattaM samayassa viyANayA beMti // 37 // dharmAdi te mArAM nathI, upayoga kevaLa eka huM, -e jJAnane, jJAyaka samayanA dharmanirmamatA kahe. 37. artha ema jANe ke "A dharma Adi dravyo mArAM kAMI paNa lAgatA vaLagatAM nathI, eka upayoga che te ja huM chuM -evuM je jANavuM tene siddhAMtanA athavA svaparanA svarUparUpa samayanA jANanArA dharmadravya pratye nirmamatva kahe che. ahameko khalu suddho daMsaNaNANamaio sdaaruuvii| Na vi asthi majjha kiMci vi aNNaM paramANumettaM pi|| 38 // huM eka, zuddha, sadA arUpI, jJAnadarzanamaya khare; kaMI ane te mAruM jarI paramANumAtra nathI are! 38. artha darzanazAnacAritrarUpa pariNamelo AtmA ema jANe che ke nizcayathI huM eka chuM, zuddha chuM, darzanajJAnamaya chuM, sadA arUpI chuM; kAMI paNa anya padravya paramANumAtra paNa mAruM nathI e nizcaya che. Y Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 1. jIva-ajIva adhikAra appANamayANaMtA mUDhA du parappavAdiNo keii| jIvaM ajjhavasANaM kammaM ca tahA parUveMti // 39 // avare ajjhavasANesu tibvamaMdANubhAgagaM jiivN| maNNaMti tahA avare NokammaM cAvi jIvo tti||40|| kammassudayaM jIvaM avare kmmaannubhaagmicchNti| tivvattaNamaMdattaNaguNehiM jo so havadi jiivo||41|| jIvo kammaM uhayaM doNNi vi khalu kei jiivmicchNti| avare saMjogeNa du kammANaM jIvamicchati // 42 // evaMvihA bahuvihA paramappANaM vadaMti dummehaa| te Na paramaTTavAdI NicchayavAdIhiM NihiTThA // 43 // ko mUDha Atma taNA ajANa, parAtmavAdI jIva je, che karma, adhyavasAna te jIva', ema e nirUpaNa kare! 39. vaLI koI adhyavasAnamAM anubhAga tIkSaNa-maMda je, ene ja mAne AtmA, vaLI anya ko nokarmane! 40. ko anya mAne AtamAM karmo taNA vaLI udayane, ko tIvramaMda-guNo sahita karmo taNA anubhAgane! 41. ko karma ne jIva ubhayamilane jIvanI AzA dhare, karmo taNA saMyogathI abhilASa ko jIvanI kare ! 42. durbuddhio bahuvidha AvA, AtamA parane kahe, te sarvane paramArthavAdI kahyA na nizcayavAdIe. 43. artha AtmAne nahi jANatA thakA parane AtmA kahenArA koI mUDha, mohI, ajJAnIo to abavasAnane ane . koI karmane jIva kahe che. bIjA koI adhyavasAnomAM tIvramaMdaanubhAgagatane jIva mAne che ane bIjA koI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5ra nokarmane jIva mAne che. anya koI karmanA udayane jIva mAne che, koI 'je tIvramaMdapaNArUpa guNothI bhedane prApta thAya che te jIva che ' ema karmanA anubhAgane jIva icche che (mAne che). koI jIva ane karma banne maLelAMne ja jIva mAne che ane anya koI karmanA saMyogathI ja jIva mAne che. A prakAranA tathA anya paNa ghaNA prakAranA dubuddhio-mithyAdaSTio parane AtmA kahe che. temane nizcayavAdIoe (-satyArthavAdIoe) paramArthavAdI ( satyArtha kahenArA) kahyA nathI. ede savve bhAvA poggldvvprinnaamnnippnnnnaa| kevalijiNehiM bhaNiyA kaha te jIvo tti vuccNti||44|| pudgala taNA pariNAmathI nIpajela sarve bhAva A sahukevaLIjina bhAkhiyA, te jIva kema kaho bhalA? 44. artha A pUrve kahelAM adhyavasAna Adi bhAvo che te badhAya pudgaladravyanA pariNAmathI nIpajyAM che ema kevaLI sarvajJa jinadevoe kahyuM che temane jIva ema kema kahI zakAya? aTThavihaM pi ya kammaM savvaM poggalamayaM jiNA beNti| jassa phalaM taM vuccadi dukkhaM ti vipccmaannss|| 45 // re ! karma aSTa prakAranuM jina sarva pudgalamaya kahe, paripAka samaye jehanuM phaLa duHkha nAma prasiddha che. 45. artha ATha prakAranuM karma che te sarva pudgalamaya che ema jinabhagavAna sarvazadevo kahe che - je pakava thaI udayamAM AvatAM karmanuM phaLa prasiddha duHkha che ema kahyuM che. vavahArassa darIsaNamuvaeso vaNNido jinnvrehiN| jIvA ede savve ajjhavasANAdao bhAvA // 46 // vyavahAra e darzAviyo jinavara taNA upadezamAM, A sarva adhyavasAna Adi bhAva jyAM jIva varNavyA. 46. artha A sarva adhvasAnAdi bhAvo che te jIva che evo jinavaroe je upadeza varNavyo che te vyavahAranaya darzAvyo che. rAyA hu Niggado tti ya eso balasamudayassa aadeso| vavahAreNa du vuccadi tattheko Niggado raayaa||47|| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 emeva ya vavahAro ajjhvsaannaadiannnnbhaavaannN| jIvo tti kado sutte tatthekko Nicchido jiivo|| 48 / / 'nirgamana A nRpanuM thayuM -nirdeza sainyasamUhane, vyavahArathI kahevAya e, paNa bhUpa emAM eka che; 47. tyama sarva adhyavasAna Adi anyabhAvo jIva che, -sUtre karyo vyavahAra, paNa tyAM jIva nizcaya eka che. 48. artha : jema koI rAjA senA sahita nIkaLyo tyAM "A rAjA nIkaLyo' ema A je senAnA samudAyane kahevAmAM Ave che te vyavahArathI kahevAmAM Ave che, te senAmAM (vAstavikapaNe) rAjA to eka ja nIkaLyo che; tevI ja rIte adhyavasAna Adi anyabhAvone '(A)jIva che" ema paramAgamamAM kahyuM che te vyavahAra karyo che, nizcayathI vicAravAmAM Ave to temanAmAM jIva to eka ja che. arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cednnaagunnmsiN| jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNiddiThThasaMThANaM // 49 // jIva cetanAguNa, zabda-rasa-rUpa-gaMdha-vyaktivihIna che, nirdiSTa nahi saMsthAna jIvanuM, grahaNa liMga thakI nahIM. 9. artha he bhavya ! tuM jIvane rasarahita, rUparahita, gaMdharahita, avyakta arthAt indriyone gocara nathI evo, cetanA jeno guNa che evo, zabdarahita, koi cihnathI jenuM grahaNa nathI evo ane teno koI AkAra kahevAto nathI evo jANa. jIvassa Natthi vaNNo Na vi gaMdho Na vi rasoNa vi ya phaaso| Na vi rUvaM Na sarIraM Na vi saMThANaM Na saMhaNaNaM // 50 // jIvassa Natthi rAgo Na vi doso Neva vijjade moho| No paccayA Na kammaM NokammaM cAvi se nntthi||51|| jIvassa Natthi vaggo Na vaggaNA Neva phaDDhayA keii| No ajjhappaTThANA Neva ya aNubhAgaThANANi // 52 // jIvassa patthi keI joyaTThANA Na baMdhaThANA vaa| Neva ya udayaTThANA Na maggaNaTThANayA keii||53|| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 No ThidibaMdhaTThANA jIvassa Na saMkilesaThANA vaa| Neva visohiTThANA No saMjamaladdhiThANA vaa||54|| Neva ya jIvaTThANA Na guNaTThANA ya atthi jiivss| jeNa du ede savve poggaladavvassa prinnaamaa||55|| nathI varNa jIvane, gaMdhanahi, nahisparza, rasa jIvane nahIM, nahi rUpa ke nA zarIra, nahi saMsthAna, saMhanane nahIM, 50. nathI rAga jIvane, dveSa nahi, vaLI moha jIvane che nahIM, nahi pratyayo, nahi karma ke nokarma paNa jIvane nahIM; 51. nathI varga jIvane, vargaNA nahi, spardhako kaMI che nahIM, adhyAtmasthAna na jIvane, anubhAgasthAno paNa nahIM; para. jIvane nathI kaMI yogasthAno, baMdhasthAno che nahIM, nahi udayasthAno jIvane, ko mArgaNAsthAno nahIM, 53. sthitibaMdhasthAna na jIvane, saMkalezasthAno paNa nahIM, sthAno vizuddhi taNAM na, saMyamalabdhinA sthAno nahIM; 54. nathI jIvasthAno jIvane, guNasthAna paNa jIvane nahIM, pariNAma pudgaladravyanA A sarva hovAthI nakkI. pa5. artha jIvane varNa nathI, gaMdha paNa nathI, rasa paNa nathI ane sparza paNa nathI, rUpa paNa nathI, zarIra paNa nathI, saMsthAna pAga nathI, saMvanana paNa nathI; jIvane rAga paNa nathI, dveSa paNa nathI, moha paNa vidyamAna nathI, pratyayo (Aso) paNa nathI, karma paNa nathI ane nokarma paNa tene nathI; jIvane varga nathI, vargaNA nathI, koI spardhako paNa nathI, adhyAtmasthAno paNa nathI ane anubhAgasthAno paNa nathI; jIvane koi yogasthAno paNa nathI athavA baMdhasthAno paNa nathI, vaLI udayasthAno paNa nathI, koI mArgaNAsthAno paNa nathI; jIvane sthitibaMdhasthAno paNa nathI athavA saMkalezasthAno paNa nathI, vizuddhisthAno paNa nathI athavA saMyamalabdhisthAno paNa nathI; vaLI jIvane jIvasthAno paNa nathI athavA guNasthAno paNa nathI; kAraNa ke A badhA pudgaladravyanA pariNAma che. vavahAreNa du ede jIvassa havaMti vnnnnmaadiiyaa| guNaThANaMtA bhAvA Na du keI NicchayaNayassa // 56 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 varNAdi guNasthAnAMta bhAvo jIvanA vyavahArathI, paNa koi e bhAvo nathI AtmA taNA nizcaya thakI. 56. artha H A varNathI mAMDIne guNasthAna paryaMta bhAvo kahevAmAM AvyA te vyavahAranayathI to jIvanA che (mATe sUtramAM kahyA che), paraMtu nizcayanayanA matamAM temanAmAMnA koi paNa jIvanA nathI. edehiM ya saMbaMdho jaheva khIrodayaM muNedavvo / Na ya hoMti tassa tANi du uvaogaguNAdhigo jamhA / / 57 // A bhAva saha saMbaMdha jIvano kSIranIravat jANavo; upayogaguNathI adhika tethI jIvanA nahi bhAva ko. 57. artha H A varNAdika bhAvo sAthe jIvano saMbaMdha jaLane ane dUdhane ekakSetrAvagAharUpa saMyogasaMbaMdha che tevo jANavo ane teo te jIvanA nathI kAraNa ke jIva temanAthI upayogaguNe adhika che (-upayogaguNa vaDe judo jaNAya che). paMthe mustaM passidU logA bhaNati vavahArI / mussadi eso paMtho Na ya paMtho mussade koI // 58 // taha jIve kammANaM NokammANaM ca passiduM vaNNaM / jIvassa esa vaNNo jiNehiM vavahArado utto // 59 // gaMdharasaphAsarUvA deho saMThANamAiyA je ya / savve vavahArassa ya NicchayadaNhU vavadisaMti / / 60 / dekhI lUMTAtuM paMthamAM ko, 'paMtha A lUMTAya che'bole jano vyavahArI, paNa nahi paMtha ko lUMTAya che; 58. tyama varNa dekhI jIvamAM karmo ane nokarmano, bhAkhe jino vyavahArathI 'A varNa che A jIvano'. 59. ema gaMdha, rasa, rUpa, sparza ne saMsthAna, dehAdika je, nizcaya taNA dRSTA badhuM vyavahArathI te varNave. 68. artha : jema mArgamAM cAlanArane lUMTAto dekhIne 'A mArga lUMTAya che' ema vyavahArI loko kahe che; tyAM paramArthathI vicAravAmAM Ave to koi mArga to nathI lUMTAto, mArgamAM cAlanAra mANasa ja lUMTAya che; tevI rIte Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 jIvamAM karmono ane nokarmono varNa dekhIne 'jIvano A varNa che" ema jinadevoe vyavahArathI kahyuM che. e pramANe gaMdha, rasa, sparza, rUpa, deha, saMsthAna Adi je sarva che, te sarva vyavahArathI nizcayanA dekhanArA kahe che. tattha bhave jIvANaM saMsAratthANa hoMti vnnnnaadii| saMsArapamukkANaM Natthi hu vaNNAdao keI // 61 // saMsArI jIvane varNa Adi bhAva che saMsAramAM, saMsArathI parimuktane nahi bhAva ko varNAdinA. 61. artha varNAdika che te saMsAramAM sthita jIvone te saMsAramAM hoya che ane saMsArathI mukta thayelA jIvone nizcayathI varNAdika koi paNa (bhAvo) nathI; (mATe tAdAmyasaMbaMdha nathI). jIvo ceva hi ede sabve bhAva tti maNNase jadi hi| jIvassAjIvassa ya Natthi viseso du de koI // 62 // A bhAva sarve jIva che jo ema huM mAne kadI, to jIva tema ajIvamAM kaMI bheda tuja raheto nathI! 62. artha varNAdikanI sAthe jIvanuM tAdAbhya mAnanArane kahe che ke he mithyA abhiprAyavALA! jo tuM ema mAne ke A varNAdika sarva bhAvo jIva ja che, to tArA matamAM jIva ane ajIvano kAMI bheda raheto nathI. aha saMsAratthANaM jIvANaM tujjha hoMti vnnnnaadii| tamhA saMsAratthA jIvA rUvittamAvaNNA // 63 // evaM poggaladavvaM jIvo tahalakkhaNeNa muuddhmdii| NivvANamuvagado vi ya jIvattaM poggalo ptto||64|| varNAdi che saMsArI jIvanA ema jo tuja mata bane, saMsAramAM sthita sau jIvo pAmyA tadA rUpivane; 63. e rIta pudgala te ja jIva, hemUDhamati ! samalakSaNe, ne mokSa prApta thatAMya pudgaladravya pAmyuM jIvatvane ! 64. artha athavA jo tAro mata ema hoya ke saMsAramAM sthita jIvone ja varNAdika (tAdAtmasvarUpe) che, to te kAraNe saMsAramAM sthita jIvo rUpIpaNAne pAmyA; ema thatAM, tevuM lakSaNa to (arthAt rUpIpaNuM lakSaNa to) Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 pudgaladravyanuM hovAthI, he mUDhabuddhi! pugaladravya te ja jIva karyuM ane (mAtra saMsAraavasthAmAM ja nahi paNa) nirvANa pAmya paNa pudgala ja jIvapaNAne pAmyuM ! ekaM ca doNNi tiNNi ya cattAri ya paMca iMdiyA jiivaa| bAdarapajjattidarA payaDIo NAmakammassa // 65 // edAhi ya NivvattA jIvaTThANA u karaNabhUdAhiM / payaDIhiM poggalamaihiM tAhiM kahaM bhaNNade jIvo // 66 // jIva eka-ddhi-tri-catur-paMcendriya, bAra, sUkSma ne paryApta Adi nAmakarma taNI prakRti che khare. 65. prakRti A pudgalamayI thakI karaNarUpa thatAM are, racanA thatI jIvasthAnanI je, jIva kema kahAya te? 66. artha ekeMdriya, dIkriya, trIdriya, caturindriya, paMcendriya, bAdara, sUkSma, paryApta ane aparyApta jIvo - e nAmakarmanI prakRtio che; A pravRtio ke jeo pugalamaya tarIke prasiddha che temanA vaDe karaNasvarUpa thaIne racAyelAM je jIvasthAno (jIvasamAsa) che teo jIva kema kahevAya? pajjattApajjattA je suhumA bAdarA ya je ceva / dehassa jIvasaNNA sutte vavahArado uttaa||67|| paryApta, aNaparyAya, je sUkSama ane bAdara badhI kahI jIvasaMjJA dehane te sUtramAM vyavahArathI. 67. artha : je paryApta, aparyApta, sUkSma ane bAdara Adi jeTalI dehane jIvasaMjJA kahI che te badhI sUtramAM vyavahArathI kahI che. mohaNakammassudayA du vaNNiyA je ime gunntttthaannaa| te kaha havaMti jIvA je NicamacedaNA uttaa||68|| mohanakaramanA udayathI guNasthAna je A varNavyAM, te jIva kema bane, niraMtara je acetana bhAkhiyAM? 68. artha je A guNasthAno che te mohakarmanA udayathI thAya che ema (sarvajJanA AgamamAM) varNavavAmAM AvyuM che; teo jIva kema hoI zake ke jeo sadA acetana kahevAmAM AvyA che? Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 2. kartA-karma adhikAra jAva Na vedi visesaMtaraM tu AdAsavANa doNhaM pi| aNNANI tAva du so kohAdisu vaTTade jIvo // 69 // kohAdisu vaTuMtassa tassa kammassa saMcao hodi / jIvassevaM baMdho bhaNido khalu svvdrisiihiN||70|| AtmA ane Asrava taNo jyAM bheda jIva jANe nahIM, krodhAdimAM sthiti tyAM lagI ajJAnI evA jIvanI. 69. jIva vartatAM krodhAdimAM saMcaya karamano thAya che, sahu sarvadarzI e rIte baMdhana kahe che jIvane. 70. artha jIva jyA sudhI AtmA ane Asrava - e bannenA taphAvata ane bhedane jANato nathI tyAM sudhI ajJAnI rahyo thako krodhAdika AsravomAM pravarte che; krodhAdikamAM vartatA tene karmano saMcaya thAya che. kharekhara A rIte jIvane karmono baMdha sarvajJadevoe kahyo che. jaiyA imeNa jIveNa appaNo AsavANa ya thev| NAdaM hodi visesaMtaraM tu taiyA Na baMdho se||71|| A jIva jyAre AsavonuM tema nija AtmA taNuM, jANe vizeSAMtara, tadA baMdhana nahIM tene thatuM. 71. artha : jyAre A jIva AtmAnA ane AsavonA taphAvata ane bhedane jANe tyAre tene baMdha thato nathI. NAdUNa AsavANaM asucittaM ca vivarIyabhAvaM c| dukkhassa kAraNaM ti ya tado NiyattiM kuNadi jiivo||72|| azucipaNuM, viparItatA e AsavonA jANIne, vaLI jANIne dukhakAraNo, ethI nivartana jIva kare. 72. artha AphsavonuM azucipaNuM ane viparItapaNuM tathA teo duHkhanA kAraNa che ema jANIne jIva temanAthI nivRtti kare che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 ahamekko khalu suddho Nimmamao nnaanndNsnnsmggo| tamhi Thido taccitto savve ede khayaM Nemi // 73 // chuM eka, zuddha, mamatvahIna huM, jJAnadarzanapUrNa chuM; emAM rahI sthita, lIna emAM, zIdhra A sau kSaya karuM. 73 artha jJAnI vicAre che ke nizcayathI huM eka chuM, zuddha chuM, mamatArahita chuM, jJAnadarzanathI pUrNa chuM, te svabhAvamAM raheto, temAM (-te caitanya-anubhavamAM) lIna thato (huM) A kodhAdika sarva Asavone kSaya pamADuM chuM. jIvaNibaddhA ede adhuva aNiccA tahA asaraNA y| dukkhA dukkhaphala tti ya NAdUNa Nivattade tehiM // 74 // A sarva jIvanibaddha, adhuva, zaraNahIna, anitya che, e duHkha, dukhaphaLa jANIne enAthI jIva pAcho vaLe. 7. artha A Asavo jIvanI sAthe nibaddha che, adhuva che, anitya che tema ja azaraNa che, vaLI teo duHkharUpa che, duHkha ja jemanuM phaLa che evA che, evuM jANIne jJAnI temanAthI nivRtti kare che. kammassa ya pariNAmaM Nokammassa ya taheva pariNAmaM / Na karei eyamAdA jo jANadi so hvdinnaannii||75 // pariNAma karma taNuM ane nokarmanuM pariNAma je te nava kare che, mAtra jANe, te ja AtmA jJAnI che. 7pa. artha : je AtmA A karmanA pariNAmane tema ja nokarmanA pariNAmane karato nathI paraMtu jANe che te jJAnI che. Na vi pariNamadi Na giNhadi uppajjadi Na prdvvpjjaae| NANI jANaMto vi hu poggalakammaM aNeyavihaM // 76 // vidhavidha pudgalakarmane jJAnI jarUra jANe bhale, padravyaparyAye na praName, nava grahe, nava Upaje. 76 artha jJAnI aneka prakAranA pudgalakarmane jANato hovA chatAM nizcayathI paradravyanA paryAyamAM pariNamato nathI, tene grahaNa karato nathI ane te-rUpe Upajato nathI. Na vi pariNamadi Na giNhadi uppajjadi Na prdvvpjjaae| NANI jANato vi hu sagapariNAma aNeyavihaM // 77 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhavidha nija pariNAmane jJAnI jarUra jANe bhale, paradravyaparyAye na praName, nava grahe, nava Upaje. 77. artha jJAnI aneka prakAranA potAnA pariNAmane jANato hovA chatAM nizcayathI paradravyanA paryAyamAM pariNamato nathI, te grahaNa karato nathI ane te rUpe Upajato nathI. Na vi pariNamadi Na giNhadi uppajjadi Na prdvvpjjaae| NANI jANaMto vi hu poggalakammapphalamaNaMtaM // 7 // pudgalakaramanuM phaLa anaMte jJAnI jIva jANe bhale, padravyaparyAye na praName, nava grahe, nava Upaje. 78. artha jJAnI pudgalakarmanuM phaLa ke je anaMta che tene jANato hovA chatAM paramArthe paradravyanA paryAyarUpa pariNamato nathI, tene grahaNa karato nathI ane te-rUpe Upajato nathI. Na vi pariNamadi Na giNhadi uppajjadi Na prdvvpjjaae| poggaladavvaM pi tahA pariNamadi saehiM bhAvehiM // 79 // e rIta pudgaladravya te paNa nija bhAve pariName, paradravyaparyAye na praNAme, nava grahe, nava Upaje. 79. artha evI rIte pugaladravya paNa paradravyanA paryAyarUpa pariNamatuM nathI, tene grahaNa karatuM nathI ane (te-rUpe) UpajatuM nathI, kAraNa ke te potAnA ja bhAvothI (-bhAvarUpa) pariName che. jIvapariNAmahe, kammattaM poggalA prinnmNti| poggalakammaNimittaM taheva jIvo vi prinnmdi|| 80 // Na vi kuvvadi kammaguNe jIvo kammaM taheva jiivgunne| aNNoNNaNimitteNa du pariNAma jANa doNhaM pi||81|| edeNa kAraNeNa du kattA AdA saeNa bhAveNa / poggalakammakadANaM Na du kattA savvabhAvANaM // 82 // jIvabhAvahetu pAmI pudgala karmarUpe pariName; evI rIte pudgalakaramanimitta jIva paNa pariName. 80. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 jIva karmaguNa karato nathI, nahi jIvaguNa karmo kare; anyonyanA nimittathI pariNAma beu taNA bane. 81. e kAraNe AtmA Thare kartA khare nija bhAvathI; pudgalakaramakRta sarva bhAvono kadI kartA nathI. 82. artha : pudgalo jIvanA pariNAmanA nimittathI karmapaNe pariName che, tema ja jIva paNa pudgalakarmanA nimittathI pariName che. jIva karmanA guNone karato nathI tema ja karma jIvanA guNone karatuM nathI; paraMtu paraspara nimittathI bannenA pariNAma jANo. A kAraNe AtmA potAnA ja bhAvathI kartA (kahevAmAM Ave) che paraMtu pudgalakarmathI karavAmAM AvelA sarva bhAvono kartA nathI. NicchayaNayassa evaM AdA appANameva hi karedi / vedayadi puNo taM caiva jANa attA du attANaM // 83 // AtmA kare nijane ja e maMtavya nizcayanaya taNuM, vaLI bhogave nijane ja AtmA ema nizcaya jANavuM. 83. artha :nizcayanayano ema mata che ke AtmA potAne ja kare che ane vaLI AtmA potAne ja bhogave che ema he ziSya ! tuM jANa. vavahArassa du AdA poggalakammaM karedi NeyavihaM / taM caiva puNo veyai poggalakammaM aNeyavihaM // 84 // AtmA kare vidhavidha pudgalakarma-mata vyavahAranuM, vaLI te ja pudgalakarma AtmA bhogave vidhavidhanuM. 84. artha : vyavahAranayano e mata che ke AtmA aneka prakAranA pudgalakarmane kare che ane vaLI te ja aneka prakAranA pudgalakarmane te bhogave che. jadi poggalakammamiNaM kuvvadi taM caiva vedayadi AdA / dokiriyAvadiritto pasajjade so jiNAvamadaM // 85 // pudgalakarama jIva jo kare, ene ja jo jIva bhogave, jinane asaMmata dvikriyAthI abhinna te AtmA Thare. 85. artha : jo AtmA A pudgala karmane kare ane tene ja bhogave to te AtmA be kriyAthI abhinna kare evo prasaMga Ave che - je jinadevane saMmata nathI. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamhA du attabhAvaM poggalabhAvaM ca do vi kuvvNti| teNa du micchAdiTThI dokiriyAvAdiNo huMti // 86 // jIvabhAva, pugalabhAva-banne bhAvane jethI kare, tethI ja mithyAdaSTi evA krikriyAvAdI Thare. 86. ' artha : jethI AtmAnA bhAvane ane pulanA bhAvane - bannene AtmA kare che ema teo mAne che tethI eka dravyane be kriyA hovAnuM mAnanArA mizrAdaSTi che. micchattaM puNa duvihaM jIvamajIvaM taheva annnnaannN| aviradi jogo moho kohAdIyA ime bhAvA // 87 // mithyAtva jIva ajIva dvividha, ema vaLI ajJAna ne aviramaNa, yogo, moha ne krodhAdi ubhayaprakAra che. 87. artha vaLI, je mathyAtva kahyuM te be prakAre che - eka jIvamithyAtva ane eka ajIvamithyAtva; ane evI ja rIte ajJAna, avirati, yoga, moha ane krodhAdi kaSAyo - A (sarva) bhAvo jIva ane ajIvanA bhedathI babbe prakAre che. poggalakammaM micchaM jogo aviradi annaannmjjiivN| uvaogo aNNANaM aviradi micchaM ca jIvo du||88|| mithyAtva ne ajJAna Adi ajIva, pulakarma che; ajJAna ne aviramaNa vaLI mithyAtva jIva, upayoga che. 88. artha : je mithyAtva, yoga, avirati ane ajJAna ajIva che te to pudgalakarma che; ane je ajJAna, avirati ane mithyAtva jIva che te to upayoga che. uvaogassa aNAI pariNAmA tiNNi mohjuttss| micchattaM aNNANaM aviradibhAvo ya nnaadvvo||89|| che mohayuta upayoganA pariNAma traNa anAdinA, -mithyAtvane ajJAna, aviratabhAva e traNa jANavA. 89. artha anAdithI moyukta hovAthI upayoganA anAdithI mAMDIne traNa pariNAma che; te mithyAtva, ajJAna ane aviratibhAva (e traNa) jANavA. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ edesu ya uvaogo tiviho suddho NiraMjaNo bhaavo| jaM so karedi bhAvaM uvaogo tassa so kttaa||90 // enAthI che upayoga traNavidha, zuddha nirmaLa bhAva je; je bhAva kaMI paNa te kare, te bhAvano kartA bane. 90. artha anAdithI A traNa prakAranA pariNAma vikAro hovAthI, AtmAno upayoga - jo ke (zuddhanayathI) te zuddha, niraMjana (eka) bhAva che to paNa - traNa prakArano thayo thako te upayoga je vikArI)bhAvane pote kare che te bhAvano te kartA thAya che. jaM kuNadi bhAvamAdA kattA so hodi tassa bhaavss| kammattaM pariNamade tamhi sayaM poggalaM davvaM // 91 // je bhAva jIva kare are ! jIva tehano kartA bane; kartA thatAM, pudgala svayaM tyAM karmarUpe pariName. 91. artha AtmA je bhAvane kare che te bhAvano te kartA thAya che; te kartA thatAM pudgaladravya potAnI meLe karmapaNe pariName che. paramappANaM kuvvaM appANaM pi ya paraM karito so| aNNANamao jIvo kammANaM kArago hodi||92|| parane kare nijarUpa ne nija Atmane paNa para kare, ajJAnamaya e jIva evo karmano kAraka bane. 92. artha : je parane potArUpa kare che ane potAne paNa para kare che te ajJAnamaya jIva karmono kartA thAya che. paramappANamakuvvaM appANaM pi ya paraM akuvvNto| so NANamao jIvo kammANamakArago hodi||93|| parane na karato nijarUpa, nija Atmane para nava kare, e jJAnamaya AtmA akAraka karmano ema ja bane. 93. artha je parane potArUpa karato nathI ane potAne paNa para karato nathI te jJAnamaya jIva karmono akartA thAya che arthAt kartA thato nathI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 tiviho esuvaogo appaviyappaM karedi koho'hN| kattA tassuvaogassa hodi so attabhAvassa // 94 // 'huM krodha" ema vikalpa e upayoga traNavidha Acare, tyAM jIva e upayogarUpa jIvabhAvano kartA bane. 94. artha : traNa prakArano A upayoga huM koI chuM evo potAno vikalpa kare che, tethI AtmA te upayogarUpa potAnA bhAvano kartA thAya che. tiviho esuvaogo appaviyappaM karedi dhmmaadii| kattA tassuvaogassa hodi so attabhAvassa // 9 // 'huM dharma Adi' vikalpa e upayoga traNavidha Acare, tyAM jIva e upayogarUpa jIvabhAvano kartA bane. 95. artha: traNa prakArano A upayoga huM dharmAstikAya Adi chuM' evo potAno vikalpa kare che, tethI AtmA te upayogarUpa potAnA bhAvano kartA thAya che. evaM parANi davvANi appayaM kuNadi mNdbuddhiio| appANaM avi ya paraM karedi aNNANabhAveNa // 96 // jIva maMdabuddhi e rIte paradravyane nijarUpa kare, nija Atmane paNa e rIte ajJAnabhAve para kare. 96. artha A rIte maMdabuddhi arthAt ajJAnI ajJAnabhAvathI para dravyone potArUpa kare che ane potAne para kare che. edeNa du so kattA AdA NicchayavihiM prikhido| evaM khalu jo jANadi so muMcadi savvakattittaM // 97 // e kAraNe AtmA kahyo kartA sahu nizcayavide, -e jJAna jene thAya te choDe sakala kartutvane. 97. artha A (pUrvokata) kAraNathI nizcayanA jANanArA jJAnIoe te AtmAne kartA kahyo che - AvuM nizcayathI je jANe che te (jJAnI thayo thako) sarva kartutvane choDe che. vavahAreNa du AdA karedi ghaDapaDaradhANi dvvaanni| karaNANi ya kammANi ya NokammANIha vivihANi // 98 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTa-paTa-rathAdika vastuo, karaNo ane karmo vaLI, nokarma vidhavidha jagatamAM AtmA kare vyavahArathI. 98. artha vyavahArathI arthAt vyavahArI loko mAne che ke mtamAM AtmA ghaDo, kapaDuM, ratha ItyAdi vastuone, vaLI indriyone, aneka prakAranA krodhAdi dravyakarmone ane zarIrAdi nokarmone kare che. jadi so paradavvANi ya kareja NiyameNa tammao hojj| jamhA Na tammao teNa so Na tesiM havadi kattA // 99 // paradravyane jIva jo kare to jarUra tanmaya te bane, paNa te nathI tanmaya are ! tethI nahIM karyA kare. 99. artha jo AtmA paradravyone kare to te niyamathI tanmaya arthAt padravyamaya thaI jAya; paraMtu tanmaya nathI tethI te temano kartA nathI. jIvoNa karedi ghaDaM Neva paDaM Neva sesage dvve| joguvaogA uppAdagA ya tesiM havadi kttaa||10|| jIva nava kare ghaTa, paTanahIM, jIva zeSa dravyo nava kare; utpAdako upayogayogo, temano kartA bane. 100. artha jIva ghaTane karato nathI, paTane karato nathI, bAkInA koI dravyone (vastuone) karato nathI. paraMtu jIvanA yoga ane upayoga ghaTAdine utpanna karanArAM nimitta che temano kartA jIva thAya che. je poggaladavvANaM pariNAmA hoti nnaannaavrnnaa| Na karedi tANi AdA jo jANadi so hvdinnaannii||101|| jJAnAvaraNaAdika je pudgala taNA pariNAma che, karato na AtmA temane, je jANato te jJAnI che. 101. artha je jJAnAvaraNAdika pudgaladravyonA pariNAma che temane je AtmA karato nathI paraMtu jANe che te jJAnI che. jaM bhAvaM suhamasuhaM karedi AdA sa tassa khalu kttaa| taM tassa hodi kammaM so tassa du vedago appaa||102|| je bhAva jIva kare zubhAzubha tehano kartA khare, tenuM bane te karma, AtmA tehano vedaka bane. 102. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha AtmA je zubha ke azubha (potAnA) bhAvane kare che te bhAvano te kharekhara kartA thAya che, te (bhAva) tenuM karma thAya che ane te AtmA teno (te bhAvarUpa karmano) bhoktA thAya che. jo jamhi guNe davve so aNNamhi duNa saMkamadi dvve| so aNNamasaMkaMto kaha taM pariNAmae davvaM // 103 // jedravya je guNa-dravyamAM, nahi anya dravya saMkrame; aNasaMkaryuM te kema anya pariNamAve dravyane? 103. artha : je vastu (arthAt dravya) je dravyamAM ane guNamAM varte che te anya dravyamAM tathA guNamAM saMkramaNa pAmatI nathI (arthAt badalAine anyamAM bhaLI jatI nathI); anyarUpe saMkramaNa nahi pAmI thakI te (vastu), anya vastune kema pariNamAvI zake ? davvaguNassa ya AdA Na kuNadi poggalamayamhi kmmmhi| taM ubhayamakuvvaMto tamhi kaha tassa so kttaa||104|| AtmA kare nahi dravya-guNa pudgalamayI karmo viSe, te ubhayane temAM na karato kema tatkartA bane? 104. artha AtmA pudgalamaya karmamAM dravyane tathA guNane karato nathI, temAM te bannene nahi karatA thako te teno kartA kema hoya? jIvamhi hedubhUde baMdhassa du passidUNa prinnaam| jIveNa kadaM kammaM bhaNNadi uvyaarmettenn||105|| jIva hetubhUta thatAM are! pariNAma dekhI baMdhanuM, upacAramAtra kathAya ke A karma AtmAe karyuM. 105. artha jIva nimittabhUta banatAM karmabaMdhanuM pariNAma thatuM dekhIne, jIve karma karyuM ema upacAramAtrathI kahevAya jodhehiM kade juddhe rAeNa kadaM ti jaMpade logo| vavahAreNa taha kaMda NANAvaraNAdi jiivenn||106|| yoddhA kare jyAM yuddha tyAM e nRpakaryuM loko kahe, ema ja karyA vyavahArathI jJAnAvaraNa Adi jIve. 106. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 artha yoddhAo vaDe yuddha karavAmAM AvatAM, "rAjAe yuddha karyuM ema loka(vyavahArathI) kahe che tevI rIte 'jJAnAvaraNAdi karma jIve karyuM ema vyavahArathI kahevAya che. uppAdedi karedi ya baMdhadi pariNAmaedi giNhadi y| AdA poggaladavvaM vavahAraNayassa vattavvaM // 107 // 75degnqto, prAmAvato, aDato, mane bAMdhe, 73 puladaravane AtamA-vyavahAranayavaktavya che. 107. artha :AtmA pudgaladravyane upajAve che, kare che, bAMdhe che, pariNAve che ane grahaNa kare che - e vyavahAranayanuM 4thana che. jaha rAyA vavahArA dosaguNuppAdago tti aalvido| taha jIvo vavahArA davvaguNuppAdago bhnnido||108|| guNadoSa utpAdaka kahyo jyama bhUpane vyavahArathI, tyama dravyaguNautpannakartA jIva kahyo vyavahArathI. 108 artha : jema rAjAne prajAnA doSa ane guNano utpanna karanAra vyavahArathI kahyo che, tema jIvane pudgaladravyanA dravya-guNano utpanna karanAra vyavahArathI kahyo che. sAmaNNapaJcayA khalu cauro bhaNNaMti bNdhkttaaro| micchattaM aviramaNaM kasAyajogA ya boddhavvA // 109 // tesiM puNo vi ya imo bhaNido bhedo du tersviyppo| micchAdiTThIAdI jAva sajogissa caramaMtaM // 110 // ede acedaNA khalu poggalakammudayasaMbhavA jmhaa| te jadi kareMti kammaM Na vi tesiM vedago aadaa||111|| guNasaNNidA du ede kammaM kuvvaMti paccayA jmhaa| tamhA jIvo'kattA guNA ya kuvvaMti kammANi // 112 // sAmAnya pratyaya cAra nizcaya baMdhanA kartA kahyA, -mithyAtvane aviramaNa tema kaSAyayogo jANavA. 19. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI temano paNa varNavyo A bheda tera prakArano, -mithyAtvathI Adi karIne carama bheda sayogIno. 110. pudgalakaramanA udayathI utpanna tethI ajIva A, te jo kare karmo bhale, bhoktAya teno jIva nA. 111. jethI khare "guNa" nAmanA A pratyayo karmo kare, tethI akartA jIva che, guNo' kare che karmane. 112. artha cAra sAmAnya pratyayo nizcayathI baMdhanA kartA kahevAmAM Ave che - mithyAtva, aviramaNa tathA kaSAya ane yoga (e cAra)jANavA. ane vaLI temano, A tera prakArano bheda kahevAmAM Avyo che - mithyAdaSTi (guNasthAna)thI mAMDIne sayogakevaLI(guNasthAna)nA carama samaya sudhIno, A (pratyayo athavA guNasthAna) ke jeo nizcayathI acetana che kAraNa ke pugalakarmanA udayathI utpanna thAya che teo jo karma kare to bhale kare; temano(karmono) bhoktA paNa AtmA nathI. jethI A guNa" nAmanA pratyayo karma kare che tethI jIva to karmano akartA che ane guNo' ja karmone kare che. 1. pratyayo = karmabaMdhanA kAraNo arthAt Asravo. jaha jIvassa aNaNNuvaogo koho vi taha jadi annnnnno| jIvassAjIvassa ya evamaNaNNattamAvaNNaM // 113 // evamiha jo du jIvo so ceva duNiyamado thaa'jiivo| ayameyatte doso paJcayaNokammakammANaM // 114 // aha de aNNo koho aNNuvaogappago havadi cedaa| jaha koho taha paccaya kammaM Nokammamavi aNNaM // 115 // upayoga jema ananya jIvano, krodha tema ananya jo, to doSa Ave jIva tema ajIvanA ekatvano. 113. to jagatamAM je jIva te ja ajIva paNa nizcaya kare; nokarma, pratyaya, karmanA ekvamAM paNa doSa e. 114. jo krodha e rIta anya, jIva upayogaAtmaka anya che, to krodhavata, nokarma, pratyaya, karma te paNa anya che. 115. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 artha : jema jIvane upayoga ananya arthAt ekarUpa che tema jo krodha paNa ananya hoya to e rIte jIvane ane ajIvane ananyapaNuM AvI paDyuM. ema thatAM, A jagatamAM je jIva che te ja niyamathI tevIja rIte ajIva Tharyo; (bannenuM ananyapaNuM hovAmAM A doSa Avyo;) pratyaya, nokarma ane karmanA ekapaNAmAM arthAt ananyapaNAmAM paNa A ja doSa Ave che. have jo (A doSanA bhayathI) tArA matamAM krodha anya che ane upayogasvarUpa AtmA anya che, to jema krodha tema pratyayo karma ane nokarma paNa AtmAthI anya ja che. jIve Na sayaM baddhaM Na sayaM pariNamadi kmmbhaavenn| jadi poggaladavvamiNaM appariNAmI tadA hodi|| 116 // kammaiyavaggaNAsu ya apariNamaMtIsu kmmbhaavenn| saMsArassa abhAvo pasajjade saMkhasamao vaa||117|| jIvo pariNAmayade poggaladavvANi kmmbhaavenn| te sayamapariNamaMte kahaM Nu pariNAmayadi cedaa||118|| aha sayameva hi pariNamadi kammabhAveNa poggalaM davvaM / ' jIvo pariNAmayade kammaM kammattamidi micchA // 119 // NiyamA kammapariNadaM kammaM ciya hodi poggalaM davvaM / taha taM NANAvaraNAipariNadaM muNasu tacceva // 120 / / jIvamAM svayaM nahi baddha, na svayaM karmabhAve pariName, to evuM pudgaladravya A pariNamanahIna bane are! 116. jo vargaNA kAmaNa taNI nahi karmabhAve pariName, saMsArano ja abhAva athavA samaya sAMkhya taNo Thare ! 117. jo karmabhAve pariNAve jIva pudgaladravyane, kyama jIva tene pariNAve je svayaM nahi pariName? 118. svayameva pudgaladravya vaLI jo karmabhAve pariName, jIva pariNAve karmane karmatvamAM-mithyA bane. 119. pudgaladarava je karmapariNata, nizcaya karma ja bane; jJAnAvaraNaItyAdipariNata, te ja jANo tehane. 120 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha A pudgaladravya jIvamAM svayaM baMdhAyuM nathI ane karmabhAve svayaM pariNamatuM nathI ema jo mAnavAmAM Ave to te apariNAmI Thare che; ane kAzmaNavargaNAo karmabhAve nahi pariNamatAM, saMsArano abhAva Thare che athavA sAMkhyamatano prasaMga Ave che. vaLI jIva pudgaladravyone karmabhAve pariNAve che ema mAnavAmAM Ave to e prazna thAya che ke svayaM nahi pariNamatI evI te vargaNAone cetana AtmA kema pariNamAvI zake ? athavA jo pudgaladravya potAnI meLe ja karmabhAve pariName che ema mAnavAmAM Ave, to jIva karmane arthAt pudagaladravyane karmapaNe pariNamAve che ema kahevuM mithyA kare che. mATe jema niyamathI karmarUpe pariNameluM pagaladravya karma ja che tevI rIte jJAnAvaraNAdhirUpe pariNameluM pudgaladravya jJAnAvaraNAdi ja jANo. 1. karma = nuM kArya, jema ke - mATInuM karma ghaDo. Na sayaM baddho kamme Na sayaM pariNamadi kohmaadiihiN| jadi esa tujjha jIvo appariNAmI tadA hodi||121|| apariNamaMtamhi sayaM jIve kohAdiehiM bhaavehiN| saMsArassa abhAvo pasajjade saMkhasamao vaa||122|| poggalakammaM koho jIvaM pariNAmaedi kohattaM / taM sayamapariNamaMtaM kahaM Nu pariNAmayadi koho||123|| aha sayamappA pariNamadi kohabhAveNa esa de buddhii| koho pariNAmayade jIvaM kohattamidi micchaa||124 // kohuvajutto koho mANuvajutto ya maannmevaadaa| mAuvajutto mAyA lohuvajutto havadi loho||125 // karme svayaM nahi baddha, na svayaM krodhabhAve pariName, to jIva A tuja mata viSe pariNamanahIna bane are ! 121. krodhAdibhAve jo svayaM nahi jIva pote pariName, saMsArano ja abhAva athavA samaya sAMkhya taNo Thare! 122. jo krodha-pudgalakarma-jIvane pariNAve krodhamAM, yama krodha tene pariNAve je svayaM nahi pariName? 123. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 athavA svayaM jIva krodhabhAve pariName-tuja buddhi che, to krodha jIvane pariNAve krodhamAM - miththA bane. 124. krodhopayogI krodha, jIva mAnopayogI mAna che, mAyopayuta mAyA ane lobhopayuta lobha ja bane. 125. artha sAMkhyamatanA anuyAyI ziSya prati AcArya kahe che ke he bhAI ! A jIva karmamAM svayaM baMdhAyo nathI ane krodhAdibhAve svayaM pariNamato nathI ema jo tAro mata hoya to te (jIva) apariNAma Thare che; ane jIva pote krodhAdibhAve nahi pariNamatAM, saMsArano abhAva Thare che athavA sAMkhyamatano prasaMga Ave che. vaLI pudgalakarma je krodha te jIvane krodhapaNe pariNAve che ema huM mAne to e prazna thAya che ke svayaM nahi pariNamatA evA jIvane kodha kema pariNAvI zake? athavA jo AtmA potAnI meLe krodhabhAve pariName che ema tArI buddhi hoya, to krodha jIvane krodhapaNe pariNAve che ema kahevuM mithyA kare che. mATe e siddhAMta che ke krodhamAM upayukta (arthAt jeno upayoga krodhAkAre pariNamyo che evo) AtmA krodha ja che, mAnamAM upayukta AtmA mAna ja che, mAyAmAM upayukta AtmA mAyA ja che ane lobhamAM upayukta AtmA lobha ja che. jaM kuNadi bhAvamAdA kattA so hodi tassa kmmss| NANissa sa NANamao aNNANamao aNANissa // 126 / / je bhAvane AtmA kare, kartA bane te karmano; te jJAnamaya che jJAnIno, ajJAnamaya ajJAnIno. 126. artha AtmA je bhAvane kare che te bhAvarUpa karmano te kartA thAya che; jJAnIne to te bhAva jJAnamaya che ane ajJAnIne ajJAnamaya che. aNNANamao bhAvo aNANiNo kuNadi teNa kmmaanni| NANamao NANissa du Na kuNadi tamhA du kammANi // 127 // ajJAnamaya ajJAnIno, tethI kare te karmane; paNa jJAnamaya che jJAnIno, tethI kare nahi karmane 127. artha : ajJAnIne ajJAnamaya bhAva che tethI ajJAnI karmone kare che, ane jJAnIne to jJAnamaya (bhAva) che tethI jJAnI karmone karato nathI. NANamayA bhAvAo NANamao ceva jAyade bhaavo| jamhA tamhA NANissa savve bhAvA hunnaannmyaa||128|| Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNNANamayA bhAvA aNNANo ceva jAyade bhaavo| jamhA tamhA bhAvA aNNANamayA aNANissa // 129 // vaLI jJAnamaya ko bhAvamAMthI jJAnabhAva ja Upaje, te kAraNe jJAnI taNA sau bhAva jJAnamayI khare; 128. ajJAnamaya ko bhAvathI ajJAnabhAva ja Upaje, te kAraNe ajJAnInA ajJAnamaya bhAvo bane. 129. artha kAraNa ke jJAnamaya bhAvamAMthI jJAnamaya ja bhAva utpanna thAya che tethI jJAnInA sarva bhAvo kharekhara jJAnamaya ja hoya che. ane, kAraNa ke ajJAnamaya bhAvamAMthI ajJAnamaya ja bhAva utpanna thAya che tethI ajJAnInA bhAvo ajJAnamaya ja hoya che. kaNayamayA bhAvAdo jAyaMte kuMDalAdao bhaavaa| ayamayayA bhAvAdo jaha jAyaMte du kaDayAdI // 130 // aNNANamayA bhAvA aNANiNo bahuvihA vi jaayte| NANissa du NANamayA savve bhAvA tahA hoti // 131 // jyama kanakamaya ko bhAvamAMthI kaMDalAdika Upaje, paNa lohamaya ko bhAvathI kaTakAdi bhAvo nipaje; 130. tyama bhAva bahuvidha Upaje ajJAnamaya ajJAnIne, paNa jJAnIne to sarva bhAvo jJAnamaya ema ja bane. 131. artha : jema suvarNamaya bhAvamAMthI suvarNamaya kuMDaLa vagere bhAvo thAya che ane lohamaya bhAvamAMthI lohamaya kaDAM vagere bhAvo thAya che, tema ajJAnIne (ajJAnamaya bhAvamAMthI) aneka prakAranA ajJAnamaya bhAvo thAya che ane jJAnIne (jJAnamaya bhAvamAMthI) sarva jJAnamaya bhAvo thAya che. aNNANassa sa udao jA jIvANaM atccuvlddhii| micchattassa du udao jIvassa asadahANattaM // 132 // udao asaMjamassa da jaM jIvANaM havei avirmnnN| jo du kalusovaogo jIvANaM so ksaaudo||133|| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 taM jANa jogaudayaM jo jIvANaM tu citttthucchaaho| sohaNamasohaNaM vA kAyavvo viradibhAvo vaa||134|| edesu hedubhUdesu kammaiyavaggaNAgadaM jaM tu| pariNamade aTThavihaM nnaannaavrnnaadibhaavehiN|| 135 // taM khalu jIvaNibaddhaM kammaiyavaggaNAgadaM jiyaa| tajhyA du hodi hedU jIvo prinnaambhaavaannN|| 136 // ajJAna tattva taNuM jIvone, udaya te ajJAnano, apratIta tattvanI jIvane je, udaya te mithyAtvano; 132. jIvane aviratabhAva je, te udaya aNasaMyama taNo, jIvane kaluSa upayoga je, te udaya jANa kaSAyano; 133. zubha ke azubha pravRtti ke nivRttinI ceSTA taNo, utsAha varte jIvane, te udaya jANa tuM yogano. 134. A hetubhUta jyAM thAya, tyAM kAmaNavaragaNArUpa je, te aSTavidha jJAnAvaraNaityAdibhAve pariName; 135. kArmaNa varagaNArUpa te jyAM jIvanibaddha bane khare, AtmAya jIvapariNAmabhAvono tadA hetu bane. 136 artha jIvone je tattvanuM ajJAna (arthAt vastusvarUpanuM ayathArtha-viparIta jJAna) che te ajJAnano udaya che ane jIvane je (tattvanuM) azraddhAna che te mithyAtvano udaya che; vaLI jIvone je aviramaNa arthAtuM. atyAgabhAva che te asaMyamano udaya che ane jIvone je malina (arthAtu jANapaNAnI svacchatA rahita) upayoga che te kaSAyano udaya che; vaLI jIvone je zubha ke azubha pravRtti ke nivRttirUpa (mana-vacana-kAyA Azrita) ceSTAno utsAha che te yogano udaya jANa. A (udayo) hetubhUta thatAM je kAmarNavargaNAgata (kAmarNavarmaNArUpa) pudgaladravya jJAnAvaraNAdibhAvarUpe ATha prakAre pariName che, te kAmaNavargaNAgata pagaladravya jyAre kharekhara jIvamAM baMdhAya che tyAre jIva (potAnA ajJAnamaya) pariNAmabhAvono hetu thAya che. jai jIveNa saha cciya poggaladavvassa kmmprinnaamo| evaM poggalajIvA hu do vi kmmttmaavnnnnaa||137|| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ekkassa du pariNAmo poggaladavvassa kmmbhaavenn| tA jIvabhAvahedUhiM viNA kammassa prinnaamo||138|| jo karmarUpa pariNAma, jIva bheLA ja, pudagalanA bane, to jIva ane pudgala ubhaya paNa karmapaNuM pAme are ! 137. paNa karmabhAve pariNamana che eka pudgaladravyane, jIvabhAvahetuthI alaga, tethI, karmanA pariNAma che. 138 artha jo pudgala dravyane jIvanI sAthe ja karmarUpa pariNAma thAya che (arthAt banne bheLAM thaIne ja karmarUpe pariName che) ema mAnavAmAM Ave to e rIte pudgala ane jIva banne kharekhara karmapaNAne pAme. paraMtu karmabhAve pariNAma to pudgaladravyane ekane ja thAya che tethI jIvabhAvarUpa nimittathI rahita ja arthAt juduM ja karmanuM pariNAma che. jIvassa du kammeNa ya saha pariNAmA hu hoti raagaadii| evaM jIvo kammaM ca do vi raagaadimaavnnnnaa||139|| ekkassa du pariNAmo jAyadi jIvassa raagmaadiihiN| tA kammodayahedUhiM viNA jIvassa prinnaamo||140 // jIvanA, karama bheLA ja, jo pariNAma rAgAdika bane, to karmane jIva ubhaya paNa rAgAdipaNuM pAme are ! 139. paNa pariNamana rAgAdirUpa to thAya che jIva ekane, tethI ja karmodayanimittathI alaga jIvapariNAma che. 140. artha : jo jIvane karmanI sAthe ja rAgAdi pariNAmo thAya che (arthAtu banne bheLAM thaIne rAgAdirUpe pariName che) ema mAnavAmAM Ave to e rIte jIva ane karma banne rAgAdipaNAne pAme. paraMtu rAgAdibhAve pariNAma to jIvane ekane ja thAya che tethI karmodayarUpa nimittathI rahita ja arthAt juduM ja jIvanuM pariNAma che. jIve kammaM baddhaM puDhe cedi vvhaarnnybhnnidN| suddhaNayassa du jIve abaddhapuTuM havadi kammaM // 141 // che karma jIvamAM baddhaskRSTa - kathita naya vyavahAranuM; paNa baddhaskRSTa na karma jIvamAM - kathana che naya zuddhanuM. 141. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 artha jIvamAM karma (tenA pradezo sAthe) baMdhAyeluM che tathA sparzAveluM che evuM vyavahAranayanuM kathana che ane jIvamAM karma aNabaMdhAyeluM che, aNaspazAyeluM che evuM zuddhanayanuM kathana che. kammaM baddhamabaddhaM jIve evaM tu jANa NayapakkhaM / pakkhAdikkato puNa bhaNNadi jo so smysaaro||142|| che karma jIvamAM baddha vA aNabaddha e nayapakSa che; paNa pakSathI atikrAMta bhAkhyo te 'samayano sAra" che. 142. artha jIvamAM karma baddha che athavA abaddha che - e prakAre to nayapakSa jANa; paNa je pakSItikrAMta (arthAtu pakSane oLaMgI gayelo ) kahevAya che te samayasAra (arthAt nirvikalpa zuddha Atmatattva) che. doNha vi NayANa bhaNidaM jANadi NavaraM tu smypddibddho| Na du NayapakkhaM giNhadi kiMci vi nnypkkhprihiinno||143|| nayayakathana jANe ja kevaLa samayamAM pratibaddha che, nayapakSa kaMi paNa nava graha, nayapakSathI parihIna te. 143. artha nayapakSathI rahita jIva, samayathI pratibaddha thayo thako (arthAt cisvarUpa AtmAne anubhavato thako), banne nayonA kathanane kevaLa jANe ja che paraMtu nayapakSane jarA paNa grahaNa karato nathI. sammaiMsaNaNANaM eso lahadi tti Navari vvdesN| savvaNayapakkharahido bhaNido jo so smysaaro||144|| samyatva tema ja jJAnanI je ekane saMjJA maLe, nayapakSa sakala rahita bhAkhyo te 'samayano sAra" che. 144. artha je sarvanayapakSothI rahita kahevAmAM Avyo che te samayasAra che; Ane ja (samayasArane ja) kevaLa samyagdarzana ane samyajJAna evI saMjJA (nAma) maLe che. (nAma judAM hovA chatAM vastu eka ja che.) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 3. puNya-pApa adhikAra kammamasuhaM kusIlaM suhakammaM cAvi jANaha susIlaM / kaha taM hodi susIlaM jaM saMsAraM pavesedi // 145 // che karma azubha kuzIla ne jANo suzIla zubhakarmane ! te kema hoya suzIla je saMsAramAM dAkhala kare ? 145. artha : azubha karma kuzIla che (-kharAba che) ane zubha karma suzIla che(-sAruM che) ema tame jANo che ! te suzIla kema hoya ke je (jIvane) saMsAramAM praveza karAve che ? sovaNiyaM pi NilaM baMdhadi kAlAyasaM pi jaha purisaM / baMdhadi evaM jIvaM suhamasuhaM vA kadaM kammaM // 146 // jyama lohanuM tyama kanakanuM jaMjIra jakaDe purUSane, evI rIte zubha ke azubha kRta karma bAMdhe jIvane. 146. artha : jema suvarNanI beDI paNa puruSane bAMdhe che ane lokhaMDanI paNa bAMdhe che, tevI rIte zubha tema ja azubha kareluM karma jIvane (avizeSapaNe) bAMdhe che. tamhA du kusIlehi ya rAgaM mA kuha mA va saMsaggaM / sAhINo hi viNAso kusIlasaMsaggarAgeNa // 147 // tethI karo nahi rAga ke saMsarga e kuzIla taNo, che kuzIlanA saMsarga-rAge nAza svAdhInatA taNo. 147. artha : mATe e banne kuzIlo sAthe rAga na karo athavA saMsarga paNa na karo kAraNa ke kuzIla sAthe saMsarga ane rAga karavAthI svAdhInatAno nAza thAya che (athavA to potAno ghAta potAthI ja thAya che). jaha NAma ko vi puriso kucchiyasIlaM jaNaM viyANittA / vajjedi teNa samayaM saMsaggaM rAgakaraNaM ca // 148 // emeva kammapayaDIsIlasahAvaM ca kucchidaM NAduM / vajjati pariharaMti ya tassaMsaggaM sahAvaradA // 149 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevI rIte ko puruSa kutsitazIla janane jANIne, saMsarga tenI sAthe tema ja rAga karavo paritaje; 148. ema ja karamaprakRtizIla svabhAva kutsita jANIne, nija bhAvamAM rata rAga ne saMsarga teno parihare. 149. artha jema koI puruSa kutsita zIlavALA arthAtu kharAba svabhAvavALA puruSane jANIne tenI sAthe saMsarga ane rAga karavo choDI de che, tevI ja rIte svabhAvamAM rata puruSo karmaprakRtinA zIla-svabhAvane kutsita arthAta kharAba jANIne tenI sAthe saMsarga choDI de che ane rAga choDI de che. ratto baMdhadi kammaM muJcadi jIvo viraagsNptto| eso jiNovadeso tamhA kammesu mA rjj|| 150 // jIva rakta bAMdhe karmane, vairAgya prApta mukAya che, -e jina taNo upadeza tethI na rAca tuM karmo viSe. 150. artha rAgI jIva karma bAMdhe che ane vairAgyane pAmelo jIva karmathI chUTe che - A jinabhagavAnano upadeza che; mATe (he bhavya jIva!) tuM karmomAM prIti - rAga na kara. paramaTTho khalu samao suddho jo kevalI muNI nnaannii| tamhi dvidA sahAve muNiNo pAvaMti nnivvaannN||151|| paramArtha che nakI, samaya che, zudha, kevaLI, muni, jJAnI che, evA svabhAve sthita munio mokSanI prApti kare. 151. artha nizcayathI je paramArtha (parama padArtha) che, samaya che, zuddha che, kevaLI che, muni che, jJAnI che, te svabhAvamAM sthita munio nirvANane pAme che. paramaTThamhi du aThido jo kuNadi tavaM vadaM ca dhaaredi| taM savvaM bAlatavaM bAlavadaM beMti savvaNhU // 152 // paramArthamAM aNasthita je tapane kare, vratane dhare, saghaLuM ya te tapa bALa ne vrata bALa sarvajJo kahe. 15ra. artha paramArthamAM asthita evo je jIva tapa kare che tathA vrata dhAraNa kare che, tenAM te sarvatapa ane vratane sarvajJo bALatA ane bALavrata kahe che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadaNiyamANi dharaMtA sIlANi tahA tavaM ca kuvvNtaa| paramaTThabAhirA je NivvANaM te Na viMdati // 153 // vrataniyamane dhAre bhale, tapazIlane paNa Acare, paramArthathI je bAhya te nirvANaprApti nahIM kare. 153. artha vrata ane niyamo dhAraNa karatAM hovA chatAM tema ja zIla ane tapa karatAM hovA chatAM jeo paramArthathI bAhya che arthAt parama padArtharUpa jJAnanuM eTale ke jJAnasvarUpa AtmAnuM jemane zraddhAna nathI) teo nirvANane pAmatA nathI. paramaTThabAhirA je te aNNANeNa punnnnmicchNti| saMsAragamaNahe, pi mokkhahe, ajANatA // 154 // paramArthabAhya jIvo are ! jANe na hetu mokSano, ajJAnathI te puNya icche hetu je saMsArano. 154. artha jeo paramArthathI bAhya che teo mokSanA hetune nahi jANatA thakA - jo ke puNya saMsAragamanano hetu che to paNa - AlAnathI puNyane (mokSano hetu jANIne) icche che. jIvAdIsadahaNaM sammattaM tesimadhigamo nnaannN| rAgAdIpariharaNaM caraNaM eso du mokkhpho|| 155 // jIvAdinuM zraddhAna samakita, jJAna temanuM jJAna che, rAgAdi-varjana caraNa che, ne A ja muktipaMtha che. 155. artha jIvAdi padArthonuM zraddhAna samyakatva che, te jIvAdi padArthono adhigama jJAna che ane rAgAdino tyAga cAritra che. -A ja mokSano mArga che. mottUNa NicchayaTuM vavahAreNa vidusA pvttuNti| paramaTThamassidANa dujadINa kammakkhao vihio||156|| vijjano bhUtArtha tajI vyavahAramAM vartana kare, paNa karmakSayanuM vidhAna to paramArtha-Azrita saMtane. 156. artha : nizcayanayanA viSayane choDIne vidvAno vyavahAra vaDe pravarte che; paraMtu paramArthane (-AtmasvarUpane) Azrita yatIzvarone ja karmano nAza AgamamAM kahyo che. (kevaLa vyavahAramAM pravartanArA paMDitone karmakSaya thato nathI.) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatthassa sedabhAvo jaha NAsedi mlmelnnaastto| micchattamalocchaNNaM taha sammattaM khu NAdavvaM // 157 // vatthassa sedabhAvo jaha NAsedi mlmelnnaastto| aNNANamalocchaNNaM taha NANaM hodi NAdavvaM // 158 // vatthassa sedabhAvo jaha NAsedi mlmelnnaastto| kasAyamalocchaNNaM taha cArittaM pi NAdavvaM // 159 // maLamilanalepathI nAza pAme zvetapaNuM jyama vastranuM, mithyAtvamaLanA lepathI samyakatva e rIta jANavuM. 157. maLamilanalepathI nAza pAme zvetapaNuM jyAM vastranuM, ajJAnamaLanA lepathI vaLI jJAna e rIta jANavuM. 158. maLamilanalepathI nAza pAme zvetapaNuM jyama vastranuM, cAritra pAme nAza lisa kaSAyamaLathI jANavuM. 159. artha jema vastrano zvetabhAva melanA maLavAthI kharaDAyo thako nAza pAme che - tirobhUta thAya che, tevI rIte mithyAtvarUpI melathI kharaDAyuM - vyApta thayuM - tharka samyakatva kharekhara tirobhUta thAya che ema jANavuM. jema vastrano zvetabhAva melanA maLavAthI kharaDAyo thako nAza pAme che - tirobhUta thAya che, tevI rIte ajJAnarUpI melathI kharaDAyuM-vyApta thayuM-thakuM jJAna tirobhUta thAya che ema jANavuM. jema vastrano zvetabhAva melathI maLavAthI kharaDAyo thako nAza pAme che-tirobhUta thAya che, tevI rIte kaSAyarUpI melathI kharaDAyuM vyApta thayuM thayuM cAritra paNa tirobhUta thAya che ema jANavuM. so savvaNANadarisI kammaraeNa nniyennaavcchnnnno| saMsArasamAvaNNo Na vijANadi savvado savvaM // 160 // te sarvajJAnI-darzI paNa nija karmaraja-AcchAdane, saMsAra prApta na jANato te sarva rIte sarvane. 160. artha te AtmA (svabhAvathI) sarvane jANanAro tathA dekhanAro che to paNa potAnA karmamaLathI kharaDAyo - vyAsa thayo - thako saMsArane vyApta thayelo te sarva prakAre sarvane jANato nathI. sammattapaDiNibaddhaM micchattaM jiNavarehi parikahiyaM / tassodayeNa jIvo micchAdihi tti nnaadvvo|| 161 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80. NANassa paDiNibaddhaM aNNANaM jiNavarehi parikahiyaM / tassodayeNa jIvo aNNANI hodi nnaadvvo||162|| cArittapaDiNiladdhaM kasAyaM jiNavarehi prikhiyN| tassodayeNa jIvo acaritto hodi nnaadvvo||163 // samatvapratibaMdhaka karama mithyAtva jinadeve kahyuM, enA udayathI jIva mithyAtvI bane ema jANavuM. 161. ema jJAnapratibaMdhaka karama ajJAna jinadeve kahyuM, enA udayathI jIva ajJAnI bane ema jANavuM. 162. cAritrane pratibaMdha karma kaSAya jinadeve kahyuM, enA udayathI jIva bane cAritrahIna ema jANavuM. 163. artha samyakatvane rokanAruM mithyAtva che ema jinavaroe kahyuM che, tenA udayathI jIva mithyAdaSTi thAya che ema jANavuM. jJAnane rokanAruM ajJAna che ema jinavaroe kahyuM che, tenA udayathI jIva ajJAnI thAya che ema jANavuM. cAritrane rokanAra kaSAya che ema jinavaroe kahyuM che, tenA udayathI jIva acAritrI thAya che ema jANavuM. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 4. Asrava adhikAra || micchattaM aviramaNaM kasAyajogA ya saNNasaNNA du| bahuvihabheyA jIve tasseva annnnnnprinnaamaa|| 164 // NANAvaraNAdIyassa te du kammassa kAraNaM hoti| tesiM pi hodi jIvo ya raagdosaadibhaavkro|| 165 // mithyAtva ne avirata, kaSAyo, yoga saMjJa asaMjJa che, e vividha bhede jIvamAM, jIvanA ananya pariNAma che; 164. vaLI teha jJAnAvaraNaAdika karmanAM kAraNa bane, ne temanuM paNa jIva bane je rAgadveSAdika kare. 16. artha : mithyAtva, aviramaNa, kaSAya ane yoga - e Asavo saMjJa (arthAt cetananA vikAra) paNa che ane asaMza (arthAt pudgalanA vikAra) paNa che. vividha bheTavALA saMjJa Asavo - ke jeo jIvamAM utpanna thAya che teo - jIvanA ja ananya pariNAma che. vaLI asaMjJa Asavo jJAnAvaraNa Adi karmanuM kAraNa (nimitta) thAya che ane temane paNa (arthAt asaMjJa Asavone paNa karmabaMdhanuM nimitta thavAmAM) rAgadveSAdi bhAva karanAro jIva kAraNa (nimitta) thAya che. Natthi du AsavabaMdho sammAdihissa aasvnniroho| saMte puvaNibaddhe jANadi so te abNdhto|| 166 // sudaSTine Asavanimitta na baMdha, Amravarodha che; nahi bAMdhato, jANe ja pUrvanibaddha je sattA viSe. 166. artha samyagdaSTine Asava jenuM nimitta che evo baMdha nathI, kAraNa ke, Amravano (bhAvAsavana) nirodha che; navAM karmone nahi bAMdhato te, sattAmAM rahelAM pUrve baMdhAyelAM karmone jANe ja che. bhAvo rAgAdijudo jIveNa kado dubaMdhago bhnnido| rAgAdivippamukko abaMdhago jANago Navari // 167 // rAgAdiyuta je bhAva jIvakRta tehane baMdhaka kahyo; rAgAdithI pravimukta te baMdhaka nahIM, jJAyaka naryo. 167. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha jIve karelo rAgAdiyukta bhAva baMdhaka (arthAt navA karmano baMdha karanAra) kahevAmAM Avyo che. rAgAdithI vimukta bhAva baMdhaka nathI, kevaLa jJAyaka ja che. pakke phalamhi paDie jaha Na phalaM bajjhae puNo viNtte| jIvassa kammabhAve paDie Na punnodymuvedi|| 168 // phaLa pakava kharatAM, vRta saha saMbaMdha pharI pAme nahIM, tyama karmabhAva kharce, pharI jIvamAM udaya pAme nahIM. 168. artha : jema pAkuM phaLa kharI paDatAM pharIne phaLa DIMTA sAthe joDAtuM nathI, tema jIvane karmabhAva kharI jatAM (arthAtu chUTo thatAM) pharIne utpanna thato nathI (arthAt jIva sAthe joDAto nathI). puDhavIpiMDasamANA puvvaNibaddhA du paccayA tss| kammasarIreNa du te baddhA savve vi nnaanniss||169|| je sarva pUrvanibaddha pratyaya vartatA te jJAnIne, che pRthvIpiMDa samAna ne sau karmazarIre baddha che. 169. artha te jJAnIne pUrve baMdhAyelA samasta pratyayo mATInAM DhephAM samAna che ane te mAtra) kArmaNa zarIra sAthe baMdhAyela che. cauviha aNeyabheyaM baMdhate nnaanndNsnngunnehiN| samae samae jamhA teNa abaMdho tti NANI du||170 // cauvidha pratyaya samayasamaye jJAnadarzanaguNathI, bahubheda bAMdhe karma, tethI jJAnI to baMdhaka nathI. 170 artha kAraNa ke cAra prakAranA dravyAsavo jJAnadarzanaguNo vaDe samaye samaye aneka prakAranuM karma bAMdhe che tethI jJAnI to abaMdha che. jamhA du jahaNNAdo NANaguNAdo puNo vi prinnmdi| aNNattaM gANaguNo teNa du so baMdhago bhnnido|| 171 // je jJAnaguNanI jaghanyatAmAM vartato guNa jJAnano, pharIpharI praNamato anyarUpamAM, tethI te baMdhaka kahyo. 171. artha kAraNa ke jJAnaguNa, jaghanya jJAnaguNane lIdhe pharIne paNa anyapaNe pariName che, tethI te (jJAnaguNa) karmano baMdhaka kahevAmAM Avyo che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 dasaNaNANacarittaM jaM pariNamade jhnnnnbhaavenn| NANI teNa du bajjhadi poggalakammeNa viviheNa // 172 // cAritra, darzana, jJAna jethI jaghanya bhAve pariName, tethI ja jJAnI vividha pudgalakarmathI baMdhAya che. 172. artha kAraNa ke darzana-jJAna-cAritra jaghanya bhAve pariName che tethI jJAnI aneka prakAranA pugalakarmathI baMdhAya savve puvvaNibaddhA du paccayA atthi smmdihiss| uvaogappAogaM baMdhate kammabhAveNa // 173 / / hodUNa NiruvabhojjA taha baMdhadi jaha havaMti uvbhojjaa| sattaTThavihA bhUdA NANAvaraNAdibhAvehiM // 174 // saMtA duNiruvabhojjA bAlA itthI jaheha purisss| baMdhadi te uvabhojje taruNI itthI jaha Narassa // 175 // edeNa kAraNeNa du sammAdiTThI abaMdhago bhnnido| AsavabhAvAbhAve Na paccayA baMdhagA bhnnidaa||176 // je sarva pUrvanibaddha pratyaya vartatA sudaSTine, upayogane prAyogya baMdhana karmabhAva vaDe kare. 173. ANabhogya banI upabhogya je rIte thAya te rIte bAMdhatA, jJAnAvaraNa ityAdi karmo sapta - aSTa prakAranAM. 174. sattA viSe te nirupabhogya ja, bALa strI jyama purUSane; upabhogya banatAM teha bAMdhe, yuvatI jema purUSane. 175. A kAraNe samyakatvasaMyuta jIva aNabaMdhaka kahyA, AsaravabhAvaabhAvamAM nahi pratyayo baMdhaka kahyA. 176. artha : samyagdaSTine badhA pUrve baMdhAyelA pratyayo (dravya AcUvo) sattArUpe mojUda che teo upayoganA prayoga anusAra, karmabhAva vaDe (-rAgAdika vaDe) navo baMdha kare che. te pratyayo, nirupabhogya rahIne pachI je rIte upabhogya thAya che te rIte, jJAnAvaraNAdibhAve sAta-ATha prakAranA thayelAM evA karmone bAMdhe che. sattA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 avasthAmAM teo nirupabhogya che arthAt bhogavavAyogya nathI - jema jagatamAM bALa strI puruSane nirupabhogya che tema; teo upabhogya arthAt bhogavavAyogya thatAM baMdhana kare che - jema taruNa strI puruSane bAMdhe che tema. A kAraNathI samyagdaSTine abaMdhaka kahyo che, kAraNa ke AsavabhAvanA abhAvamAM pratyayone (karmanA) baMdhaka kahyA nathI. rAgo doso moho ya AsavA Natthi smmdihiss| tamhA AsavabhAveNa viNA hedU Na paccayA hoMti // 177 // heda cadubbiyappo aTThaviyappassa kAraNaM bhnnidN| tesiM pi ya rAgAdI tesimabhAve Na bajjhaMti // 178 // nahi rAgadveSa, na moha - e Asrava nathI sudRSTine, tethI ja AsvabhAva viNa nahi pratyayo hetu bane; 107. hetu caturvidha aSTavidha karmo taNAM kAraNa kahyA, tenAMya rAgAdika kahyA, rAgAdi nahi tyAM baMdha nA. 178. arthaH rAga, dveSa ane moha - e Asavo samyagdaSTine nathI tethI AsavabhAva vinA dravyapratyayo karmabaMdhanA kAraNa thatA nathI. (mithyAtvAdi) cAra prakAranA hetuo ATha prakAranAM karmonAM kAraNa kahevAmAM AvyA che, ane temane paNa (jIvanA) rAgAdi bhAvo kAraNa che; tethI rAgAdi bhAvonA abhAvamAM karma baMdhAtAM nathI. (mATe samyagdaSTine baMdha nathI.) jaha puriseNAhAro gahido pariNamadi so anneyvihN| maMsavasAruhirAdI bhAve udrggisNjutto||179 // taha NANissa du puvvaM je baddhA paccayA bahuviyappaM / bajhate kammaM te NayaparihINA du te jIvA // 180 // puruSe grahela ahAra je, udarAgnine saMyoga te bahuvidha mAMsa, vasA ane rudhirAdi bhAve pariName; 179. tyama jJAnIne paNa pratyayo je pUrvakALanibaddha te bahuvidha bAMdhe karma, jo jIva zuddhanayaparizruta bane. 180. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 artha : jema puruSa vaDe grahAyelo je AhAra te udarAgnithI saMyukta thayo thako aneka prakAre mAMsa, masA, rudhira Adi bhAvarUpe pariName che, tema jJAnIne pUrve baMdhAyelA je dravyArAvo che te bahu prakAranAM karma bAMdhe che; evA jIvo zuddhanayathI cuta thayelA che. (jJAnI zuddhanayathI cuta thAya to tene karma baMdhAya che ) Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. saMvara adhikAra uvaoge uvaogo kohAdisu Natthi ko vi uvogo| koho kohe ceva hi uvaoge Natthi khalu koho // 181 // aTThaviyappe kamme Nokamme cAvi Natthi uvogo| uvaogamhi ya kammaM NokammaM cAvi No atthi||182|| edaM tu avivarIdaM gANaM jaiyA du hodi jiivss| taiyA Na kiMci kuvvadi bhAva uvogsuddhppaa||183|| upayogamAM upayoga, ko upayoga nahi krodhAdimAM, che krodha krodha mahIM ja, nizcaya krodha nahi upayogamAM. 181. upayoga che nahi aSTavidha karmo ane nokarmamAM, karmo ane nokarma kaMI paNa che nahi upayogamAM. 182. AvuM aviparIta jJAna jyAre ubhave che jIvane, tyAre na kaMI paNa bhAva te upayogazuddhAtmA kare. 183. artha upayoga upayogamAM che, krodhAdikamAM koI upayoga nathI; vaLI krodha krodhamAM ja che, upayogamAM nizcayathI krodha nathI. ATha prakAranA karma tema ja nokarmamAM upayoga nathI ane upayogamAM karma tema ja nokarma nathI. -AvuM aviparIta jJAna jyAre jIvane thAya che, tyAre te upayogasvarUpa zuddhAtmA upayoga sivAya anya koI paNa bhAvane karato nathI. jaha kaNayamaggitaviyaM pi kaNayabhAvaM Na taM priccydi| taha kammodayatavido Na jahadi NANI duNANittaM // 184 // evaM jANadi NANI aNNANI muNadi rAgamevAdaM / aNNANatamocchaNNo AdasahAvaM ayaannNto|| 185 // jyama agnitama suvarNa paNa nija svarNabhAva nahIM taje, tyama karmaudaye tapta paNa jJAnI na jJAnIpaNuM taje. 184. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 jIva jJAnI jANe Ama, paNa ajJAnI rAga ja jIva gaNe, AtmasvabhAva - ajANa je ajJAnatama - AcchAdane. 185. artha H jema suvarNa agnithI tapta thayuM thayuM paNa tenA suvarNapaNAne choDatuM nathI tema jJAnI karmanA udayathI tama thayo thako paNa jJAnIpaNAne choDato nathI. -AvuM jJAnI jANe che, ane ajJAnI ajJAna-aMdhakArathI AcchAdita hovAthI AtmAnA svabhAvane nahi jANato thako rAgane ja AtmA mAne che. suddhaM tu viyANaMto suddhaM cevappayaM lahadi jIvo / jANato du asuddhaM asuddhamevappayaM lahadi // 186 // je zuddha jANe Atmane te zuddha Atma ja meLave; aNazuddha jANe Atmane aNazuddha Atma ja te lahe. 186. artha Hzuddha AtmAne jANato-anubhavato jIva zuddha AtmAne ja pAme che ane azuddha AtmAne jANatoanubhavato jIva azuddha AtmAne ja pAme che. appANamappaNA ruMdhiUNa dopuNNapAvajogesu / daMsaNaNANamhi Thido icchAvirado ya aNNamhi // 187 // jo savvasaMgamukko jhAyadi appANamappaNo appA / Na vi kammaM NokammaM cedA ciMtedi eyattaM // 188 // appANaM jhAyaMto daMsaNaNANamao aNNamao / lahadi acireNa appANameva so kammapavimukkaM // 189 // puNyapApayogathI rokIne nija Atmane AtmA thakI, darzana ane jJAne TharI, paradravyaicchA pariharI, 187. je sarvasaMgavimukta, dhyAve Atmane AtmA vaDe,-nahi karma ke nokarma, cetaka cetato ekatvane, 18. te Atma dhyAto, jJAnadarzanamaya, ananyamayI khare, basa alpa kALe karmathI pravimukta AtmAne vare. 19. artha H AtmAne AtmA vaDe be puNya-pAparUpa zubhAzubhayogothI rokIne darzanazAnamAM sthita thayo thako ane anya(vastu)nI icchAthI viramyo thako, je AtmA, (icchArahita thavAthI) sarva saMgathI rahita thayo Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 thako, (potAnA) AtmAne AtmA vaDe dhyAve che-karma ane nokarmane dhyAto nathI, (pote) 'cetayitA (hovAthI) ekatvane ja ciMtave che-cete che-anubhave che, te (AtmA), AtmAne dhyAto, darzanajJAnamaya ane ananyamaya thayo thako alpa kALamAM ja karmathI rahita AtmAne pAme che. 1. cetayitA = cetanAra; dekhanAra-jANanAra. 2. ananyamaya = anyamaya nahi evo. tesiM hedU bhaNidA ajjhavasANANi svvdrisiihiN| micchattaM aNNANaM avirayabhAvo ya jogo y|| 190 // heduabhAve NiyamA jAyadi NANissa aasvnniroho| AsavabhAveNa viNA jAyadi kammassa vi nniroho||191|| kammassAbhAveNa ya NokammANaM pi jAyadi nniroho| NokammaNiroheNa ya saMsAraNirohaNaM hodi||192|| rAgAdinA hetu kahe sarvajJa adhyavasAnane, -mithyAtvane ajJAna, aviratabhAva tema ja yogane. 10. hetuabhAve jarUra Asravarodha jJAnIne bane, AsavabhAva vinA vaLI nirodha karmataNo bane; 191. karmotaNA ya abhAvathI nokarmanuM rodhana ane nokarmanA rodhana thakI saMsArasaMrodhana bane. 192. artha temanA (pUrve kahelA rAgamohabreSarUpa AsavonA) hetuo sarvadarzIoe mithyAtva, ajJAna, aviratabhAva ane yoga -e (cAra) adhyavasAna kahyA che. jJAnIne hetuonA abhAve niyamathI Amravano nirodha thAya che, AgnavabhAva vinA karmano paNa nirodha thAya che, vaLI karmanA abhAvathI nokarmono paNa nirodha thAya che, ane nokarmanA nirodhathI saMsArano nirodha thAya che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. nirjarA adhikAra uvabhogamiMdiyehiM dvvaannmcednnaannmidraannN| jaM kuNadi sammadiTThI taM savvaM NijjaraNimittaM // 193 // cetana acetana dravyano upabhoga iMdriyo vaDe je je kare sudaSTi te sau nirjarAkAraNa bane. 193. artha samyagdaSTi jIva je Idriyo vaDe acetana tathA cetana dravyono upabhoga kare che te sarva nirjarAnuM nimitta che. davve uvabhuMjate NiyamA jAyadi suhaM va dukkhaM vaa| taM suhadukkhamudiNNaM vedadi adha NijjaraM jaadi|| 194 // vastu taNe upabhoga nizcaya sukha nA dukha thAya che, e udita sukhadukha bhogave pachI nirjarA thaI jAya che. 19:4. artha vastu bhogavavAmAM AvatAM, sukha athavA duHkha niyamathI utpanna thAya che; udaya thayelo arthAt utpanna thayelA te sukhaduHkhane vede che - anubhave che, pachI te (sukhaduHkharUpa bhAva) nirjarI jAya che. jaha visamuva jaMto vejjo puriso Na mrnnmuvyaadi| poggalakammassudayaM taha bhuz2adi Neva bajjhade nnaannii||195 // jyama jheranA upabhogathI paNa vaidya jana marato nathI, tyama karmaudaya bhogave paNa jJAnI baMdhAto nathI. 195. artha : jema vaidya puruSa viSane bhogavato arthAt khAto chato maraNa pAmato nathI, tema jJAnI pugalakarmanA udayane bhogave che to paNa baMdhAto nathI. jaha majaM pibamANo aradIbhAveNa majjadi Na puriso| davyuvabhoge arado NANI vi Na bajjhadi taheva // 196 // jyama aratibhAve madha pItAM matta jana banato nathI, dravyopabhoga viSe arata jJAnIya baMdhAto nathI. 196. artha : jema koI puruSa madirAne aratibhAve (aprItithI) pIto thako matta thato nathI, tevI ja rIte jJAnI paNa dravyanA upabhoga pratye arata (arthAt vairAgyabhAve) vartato thako (karmothI) baMdhAto nathI. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO sevaMto vi Na sevadi asevamANo vi sevago koii| pagaraNaceTThA kassa vi Na ya pAyaraNo tti so hodi // 197 // seve chatAM nahi sevato, ANasevato sevaka bane, prakaraNa taNI ceSTA kare paNa prAkaraNa jyama nahi kare. 197. artha koI to viSayone sevato chatAM nathI sevato ane koI nahi sevato chatAM sevanAro che - jema koi puruSane 'prakaraNanI ceSTA (koi kArya saMbaMdhI kriyA) varte che to paNa te prAkaraNika nathI. 1. prakaraNa = kArya. 2. prAkaraNika = kArya karanAro. udayavivAgo viviho kammANaM vaNNido jinnvrehiN| Na du te majjha sahAvA jANagabhAvo du ahamekko // 198 // karmo taNo je vividha udayavipAka jinavara varNavyo, te muja svabhAvo che nahIM, huM eka jJAyakabhAva chuM. 198. artha karmonA udayano vipAka (phaLa) jinavaroe aneka prakArano varNavyo che te mArA svabhAvo nathI; huM to eka jJAyakabhAva chuM. poggalakammaM rAgo tassa vivAgodao havadi eso| Na du esa majjha bhAvo jANagabhAvo hu ahamekko // 199 // pudgalakaramarUpa rAgano ja vipAkarUpa che udaya A, A che nahIM muja bhAva, nizcaya eka jJAyakabhAva chuM. 199. artha rAga pudgalakarma che, teno vipAkarUpa udaya A che, A mAro bhAvanathI; huMto nizcayathI eka jJAyakabhAva chuM. evaM sammaddiTThI appANaM muNadi jaanngshaavN| udayaM kammavivAgaM ca muyadi taccaM viyaannNto||20|| sudaSTi e rIta Atmane jJAyakasvabhAva ja jANato, ne udaya karmavipAkarUpa te tattvajJAyaka choDato. 20. artha A rIte samyagdaSTi AtmAne (potAne) jJAyakasvabhAva jANe che ane tattvane arthAt yathArtha svarUpane jANato thako karmanA vipAkarUpa udayane choDe che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 paramANumittayaM pi hu rAgAdINaM tu vijjade jss| Na vi so jANadi appANayaM tu savvAgamadharo vi // 201 // appANamayANaMto aNappayaM cAvi so ayaannNto| kaha hodi sammadiTThI jIvAjIve ayaannNto||202|| aNumAtra paNa rAgAdino sadbhAva varte jehane, te sarvaAgamadhara bhale paNa jANato nahi Atmane; 201. nahi jANato jyAM Atmane ja, anAtma paNa nahi jANato, te kema hoya sudaSTi je jIva - ajIvane nahi jANato? 202. artha kharekhara je jIvane paramANumAtra-lezamAtra-paNa rAgAdika varte che te jIva bhale sarva Agama bhaNelo hoya to paNa AtmAne nathI jANato; ane AtmAne nahi jANato thako te anAtmAne (parane) paNa nathI jANato; e rIte je jIva ane ajIvane nathI jANato te samyagdaSTi kema hoI zake ? Adamhi davvabhAve apade mottUNa giNha taha nniydN| . thiramegamimaM bhAvaM upalabbhaMtaM sahAveNa // 203 // jIvamAM apadabhUta dravyabhAvo choDIne graha tuM yathA, sthira, niyata, eka ja bhAva jeha svabhAvarUpa upalabhya A. 203. artha AtmAmAM apadabhUta dravya-bhAvone choDIne nizcita, sthira, eka A(pratyakSa anubhavagocara)bhAvane - ke je (AtmAnA) svabhAvarUpe anubhavAya che tene (he bhavya!)jevo che tevo grahaNa kara.(netAruM pada che). AbhiNisudodhimaNakevalaM ca taM hodi ekkameva pdN| so eso paramaTTho jaM lahieM Nibudi jaadi|| 204 // mati, zrata, avadhi, mana, kevala tehapada eka jakhare, A jJAnapada paramArtha che je pAmI jIva mukti lahe. 204. artha matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna ane kevaLajJAna - te eka ja pada kAraNa ke jJAnanA sarva bhedo jJAna ja che); te A paramArtha che (zuddhanayanA viSayabhUta jJAna sAmAnya ja A paramArtha che-) ke jene pAmIne AtmA nirvANane prApta thAya che. NANaguNeNa vihINA edaM tu padaM bahU vi Na lhNte| taM giNha NiyadamedaM jadi icchasi kammaparimokkhaM // 205 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 bahu loka jJAnaguNe rahita A pada nahIM pAmI zake; re ! grahaNa kara tuM niyata A, jo karmamokSecchA tane. 205. artha : jJAnaguNathI rahita ghaNAya loko (ghaNA prakAranA karma karavA chatAM) A jJAnasvarUpa padane pAmatA nathI; mATe he bhavya ! jo tuM karmathI sarvathA mukta thavA icchato ho to niyata evA Ane (jJAnane) grahaNa kara. edamhi rado NiccaM saMtuTTho hohi Niccamedamhi / edeNa hohi titto hohadi tuha uttamaM sokkhaM / / 206 // AmAM sadA prItivaMta bana, AmAM sadA saMtuSTa ne AnAthI bana tuM tRpta, tujane sukha aho ! uttama thaze. 206. artha : (he bhavya prANI !) tuM AmAM (-jJAnamAM) nitya rata arthAt prItivALo thA, AmAM nitya saMtuSTa thA ane AnAthI tRpta thA; (Ama karavAthI) tane uttama sukha thaze. koNA bhaNijja buha paradavvaM mama imaM havadi davvaM / appANamappaNo parigahaM tu NiyadaM viyANaMto // 207 // 'paradravya A muja dravya' evuM koNa jJAnI kahe are ! nija Atmane nijano parigraha jANato je nizcaye ? 207. artha : potAnA AtmAne ja niyamathI potAno parigraha jANato thako kayo jJAnI ema kahe ke A paradravya mAruM dravya che ? majjhaM pariggaho jadi tado ahamajIvadaM tu gacchejja / NAdeva ahaM jamhA tamhA Na pariggaho majjha // 208 // parigraha kadI mAro bane to huM ajIva baneM khare, huM to khare jJAtA ja, tethI nahi parigraha muja bane. 208. artha : jo paradravya -parigraha mAro hoya to huM ajIvapaNAne pAmuM. kAraNa ke huM to jJAtA ja chuM tethI (paradravyarUpa) parigraha mAro nathI. chijjadu vA bhijdu vA Nijjadu vA ahava jAdu vippalayaM / jamhA tamhA gacchadu taha vi hu Na pariggaho majjha // 209 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 chedAva, vA bhedAva, ko lai jAva, naSTa bano bhale, vA anya ko rIta jAva, paNa parigraha nathI mAro khare. 209. artha chedAI jAo, athavA bhedAI jAo, athavA koI laI jAo, athavA naSTa thaI jAo, athavA to game te rIte jAo, to paNa kharekhara parigraha mAro nathI. apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Necchade dhmm| apariggaho du dhammassa jANago teNa so hodi||210|| anicchaka kahyo aparigrahI, jJAnI na icche puSyane, tethI na parigrahI puNyano te, puNyano jJAyaka rahe. 218. artha anicchakane aparigrahI kahyo che ane jJAnI dharmane (puNyane) icchato nathI, tethI te dharmano parigrahI nathI, (dharmano) jJAyaka ja che. apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Necchadi adhmm| apariggaho adhammassa jANago teNa so hodi // 211 // anicchaka kahyo aparigrahI, jJAnI na icche pApane, tethI na parigrahI pApano te, pApano jJAyaka rahe. 211. artha anicchakane aparigrahI kahyo che ane jJAnI adharmane (pApane) icchato nathI, tethI te adharmano parigrahI nathI, (adharmano) jJAyaka ja che. apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Necchade asnnN| apariggaho du asaNassa jANago teNa so hodi|| 212 // anicchaka kahyo aparigrahI, jJAnI na icche azanane, tethI na parigrahI azanano te, azanano jJAyaka rahe. 212. artha :anicchakane aparigrahI kahyo che ane jJAnI azanane (bhojanane) icchato nathI, tethI te azanano parigrahI nathI, (azanano) jJAyaka ja che. apariggaho aNiccho bhaNido NANI ya Necchade paannN| apariggaho du pANassa jANago teNa so hodi|| 213 // anicchaka kahyo aparigrahI, jJAnI na icche pAnane, tethI na parigrahI pAnano te, pAnano jJAyaka rahe. 213. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha anicchakane aparigrahI kahyo che ane jJAnI pAnane icchato nathI, tethI te pAnano parigrahI nathI, (pAnana) jJAyaka ja che. emAdie du vivihe savve bhAve ya Necchade nnaannii| jANagabhAvo Niyado NIrAlaMbo du savvattha // 214 // e Adi vidhavidha bhAva bahu jJAnI na icche sarvane; sarvatra AlaMbana rahita basa niyata jJAyakabhAva te. 214. artha ityAdika aneka prakAranA sarva bhAvone jJAnI icchato nathI; sarvatra (badhAmAM) nirAlaMba evo te nizcita jJAyakabhAva ja che. uppaNNodayabhogo viyogabuddhIe tassa so nnicN| kaMkhAmaNAgadassa ya udayassa Na kuvvdennaannii|| 215 // utpanna udayano bhoga nitya viyogabhAve jJAnIne, ne bhAvI karmodaya taNI kAMkSA nahIM jJAnI kare. 215. artha je utpanna (arthAtu vartamAna kALanA) udayano bhoga te, jJAnIne sadA viyogabuddhie hoya che ane AgAmI (arthAt bhaviSya kALanA) udayanI jJAnI vAMchA karato nathI. jo vedadi vedijjadi samae samae viNassade ubhayaM / taM jANago duNANI ubhayaM pi Na kaMkhadi kyaavi|| 216 // re ! veda-vedaka bhAva banne samaya samaye viNase, -e jANato jJAnI kadApi na ubhayanI kAMkSA kare. 216. artha je bhAva vede che (arthAtuM vekabhAva) ane je bhAva vedAya che (arthAt vedabhAva) te banne bhAvo samaye samaye vinAza pAme che - evuM jANanAra jJAnI te banne bhAvone kadApi vAMchato nathI. baMdhuvabhogaNimitte ajjhavasANodaesu nnaanniss| saMsAradehavisaesu Neva uppajjade raago||217|| saMsAradehasaMbaMdhI ne baMdhopabhoganimitta je, te sarva adhyavasAnaudaye rAga thAya na jJAnIne. 217. artha baMdha ane upabhoganAM nimitta evA saMsArasaMbaMdhI ane dehasaMbaMdhI adhyavasAnanA udayomAM jJAnIne rAga Upajato ja nathI. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 NANI rAgappajaho savvadavvesu kmmmjjhgdo| No lippadi rajaeNa du kaddamamajjhe jahA kaNayaM // 218 // aNNANI puNa ratto savvadavvesu kmmmjjhgdo| lippadi kammaraeNa du kaddamamajjhe jahA lohaM // 219 // cho sarva dravya rAgavarjaka jJAnI karmanI madhyamAM, paNa raja thakI lepAya nahi, jyama kanaka kardamamadhyamAM. 218. paNa sarva dravya rAgazIla ajJAnI karmanI madhyamAM, te karmaja lepAya che, jyama loha kardamamadhyamAM. 219. artha jJAnI ke je sarva dravyo pratye rAga choDanAro che te karma madhye rahelo hoya to paNa karmarUpI rajathI lapAto nathI - jema sonuM kAdava madhya raheluM hoya to paNa lapAtuM nathI tema. ane ajJAnI ke je sarva dravyo pratye rAgI che te karma madhye rahyo thako karmarajathI lepAya che - jema lokhaMDakAdava madhya rahyuM thayuM lepAya che (arthAtu tene kATa lAge che) tema. bhuMjaMtassa vi vivihe saccittAcittamissie davve / saMkhassa sedabhAvo Na vi sakkadi kiNhago kAdaM // 220 // taha NANissa vi vivihe saccittAcittamissie dvve| bhujaMtassa vi NANaM Na sakkamaNNANadaM nnek|| 221 // jaiyA sa eva saMkho sedasahAvaM tayaM pjhidnn| gacchejja kiNhabhAvaM taiyA sukkattaNaM pajahe // 222 // taha NANI vi hu jaiyA NANasahAvaM tayaM pjhiduunn| aNNANeNa pariNado taiyA aNNANadaM gacche // 223 // jyama zaMkha vividha sacitta, mizra, acitta dravyo bhogave, paNa zaMkhanA zuklatvane nahi kRSNa koI karI zake, ra0. tyama jJAnI vividha sacitta, mizra, acitta dravyo bhogave, paNa jJAna jJAnI taNuM nahIM ajJAna koI karI zake. 221. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 jyAre svayaM te zaMkha zvetasvabhAva nijano choDIne, pAme svayaM kRSNatva, tyAre choDato zuklatvane; 222. tyama jJAnI paNa jyAre svayaM nija choDI jJAnasvabhAvane, ajJAnabhAve pariName, ajJAnatA tyAre lahe. 223. artha jema zaMkha aneka prakAranAM sacitta, acitta ane mizra dravyone bhogave che - khAya che to paNa tenuM zvetapaNuM (koIthI) kRSNa karI zakAtuM nathI, tema jJAnI paNa aneka prakAranA sacitta, acitta ane mizra dravyone bhogave to paNa tenuM jJAna (koIthI) ajJAna karI zakAtuM nathI. jyAre te ja zaMkha (pote) te zveta svabhAvane choDIne kRSNabhAvane pAme (arthAt kRSNabhAve pariName) tyAre zvetapaNAne choDe (arthAt kALo bane), tevI rIte kharekhara jJAnI paNa (pote) jyAre te jJAnasvabhAvane choDIne ajJAnarUpe pariName tyAre ajJAnapaNAne pAme. puriso jaha ko vi ihaM vittiNimittaM tu sevade raayN| to so vi dedi rAyA vivihe bhoge suhuppAe // 224 // emeva jIvapuriso kammarayaM sevade suhaNimittaM / to so vi dedi kammo vivihe bhoge suhuppAe // 225 // jaha puNa so cciya puriso vittiNimittaM Na sevade raayN| to so Na dedi rAyA vivihe bhoge suhuppAe // 226 // emeva sammadiTThI visayatthaM sevade Na kammarayaM / to so Na dedi kammo vivihe bhoge suhuppAe // 227 // joma jagatamAM ko puruSa vRttinimitta seve bhUpane, to bhUpa paNa sukhajanaka vidhavidha bhoga Ape puruSane; 224. tyama jIvapuruSa paNa kamarajanuM sukhaaratha sevana kare, to karma paNa sukhajanaka vidhavidha bhoga Ape jIvane. 225. vaLI te ja nara jyama vRtti arthe bhUpane seve nahIM, to bhUpa paNa sukhajanaka vidhavidha bhogane Ape nahIM; 226. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudaSTine tyama viSaya arthe karmarajasevana nathI, to karma paNa sukhajanaka vidhavidha bhogane detAM nathI. 227. artha : jema A jagatamAM koI puruSa AjIvikA arthe rAjAne seve che to te rAjA paNa tene sukha utpanna karanArA aneka prakAranA bhogo Ape che, tevI ja rIte jIvapuruSa sukha arthe karmarajane seve che to te karma paNa tene sukha utpanna karanArA aneka prakAranA bhogo Ape che. vaLI jema te ja puruSa AjIvikA arthe rAjAne nathI sevato to te rAjA paNa tene sukha utpanna karanArA aneka prakAranA bhogo nathI Apato, tevI ja rIte samyagdaSTi viSaya arthe kamarajane nathI sevato to (arthAt tethI) te karma paNa tene sukha utpanna karanArA aneka prakAranA bhogo nathI ApatuM. sammAddiTThI jIvA NissaMkA hoti NibbhayA tenn| sattabhayavippamukkA jamhA tamhA du nnissNkaa|| 228 // samyakatvavaMta jIvo niHzaMkita, tethI che nirbhaya ane che samabhayapravimukta jethI, tethI te niHzaMka che. 228. artha samyagdaSTi jIvo niHzaMka hoya che tethI nirbhaya hoya che, ane kAraNa ke sama bhayathI rahita hoya che tethI niHzaMka hoya che (aDola hoya che). jo cattAri vi pAe chiMdadi te kmmbNdhmohkre| so NissaMko cedA sammAdiTThI munnedvyo|| 229 // je karmabaMdhanamohaka pAda cAre chedato, cimUrti te zaMkArahita samakitadaSTi jANavo. ra29. artha je 'cetayitA, karmabaMdha saMbaMdhI moha karanArA (arthAt jIva nizcayathI karma vaDe baMdhAyo che evo bhrama karanArA) mithyAtvAdi bhAvo rUpa cAre pAyAne chede che, te niHzaMka samyagdaSTi jANavo. 1. cetayitA = cetanAra, jANanAra-dekhanAra; AtmA. jo duNa karedi kaMkhaM kammaphalesu taha svvdhmmesu| so NikaMkho cedA sammAdiTThI munnedvvo|| 230 // je karmaphaLa ne sarvadharma taNI na kAMkSA rAkhato, cimUrti te kAMkSArahita samakitadaSTi jANavo. 23). artha je cetayitA karmonAM phaLo pratye tathA sarva dharmo pratye kAMkSA karato nathI te niSkAMkSa samyagdaSTi jANavo. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 jo Na karedi duguMchaM cedA savvesimeva dhmmaannN| so khalu Ninvidigiccho sammAdiTThI munnedvvo|| 231 // sau koI dharma vize jugupsAbhAva je nahi dhArato, cimUrti nirvicikitsa samakitadaSTi nizcaya jANavo. 231. artha : je cetayitA badhA dharmo (vastunA svabhAvo) pratye jugupsA (glAni) karato nathI te nizcayathI nirvicikitsa (vicikitsAdoSa rahita) samyagdaSTi jANavo. jo havadi asammUDho cedA saddiTThi svvbhaavesu| so khalu amUDhadiTThI sammAdiTThI munnedvyo|| 232 // saMmUDha nahi je sarva bhAve, satya daSTi dhArato, te mUDhadaSTirahita samakitadaSTi nizcaya jANavo. 232. artha : je cetayitA sarva bhAvomAM amUDha che - yathArtha daSTivALo che, te kharekhara amUDhadaSTi samyagdaSTi jANavo. jo siddhabhattijutto uvagRhaNago dusvvdhmmaannN| so uvagRhaNakArI sammAdiTThI muNedavvo // 233 // je siddhabhaktisahita che, upagRhaka che sau dharmano, cimUrti te upagRhanakara samakitadaSTi jANavo. 233. artha je (cetayitA) siddhanI (zuddhAtmAnI) bhakti sahita che ane paravastunA sarva dharmone gopavanAra che (arthAt rAgAdi parabhAvomAM joDAto nathI) te upagRhanakArI samyagdaSTi jANavo. ummaggaM gacchaMtaM sagaM pi magge Thavedi jo cedaa| so ThidikaraNAjutto sammAdiTThI muNedavvo // 234 // unmArgagamane svAtmane paNa mArgamAM je sthApato, cimUrti te sthitikaraNayuta samaktidaSTi jANavo. 234. artha : je cetayitA unmArge jatAM potAnA AtmAne paNa mArgamAM sthApe che, te sthitikaraNayukta (sthitikaraNaguNa sahita) samyagdaSTi jANavo. jo kuNadi vacchalattaM tihaM sAhUNa mokkhmggmhi| so vacchalabhAvajudo sammAdiTThI munnedvyo|| 235 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 je mokSamArge 'sAdhu'trayanuM vatsalatva kare aho ! cinmurti te vAtsalyayuta samakitadaSTi jANavo. 235. artha : je (cetiyatA) mokSamArgamAM rahelA samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpI traNa sAdhako - sAdhano pratye (athavA vyavahAre AcArya, upAdhyAya ane muni - e traNa sAdhuo pratye) vAtsalya kare che, te vatsalabhAvayukta (vatsalabhAva sahita) samyagdaSTi jANavo. vijjArahamArUDho maNorahapahesu bhamai jo cedA / so jiNaNANapahAvI sammAdiTThI muNedavvo / / 236 // cinmurti mana-rathapaMthamAM vidyArathArUDha ghUmato, te jinajJAnaprabhAvakara samakitaSTi jANavo. 236. artha :je cetayitA vidyArUpI rathamAM ArUDha thayo thako (-caDyo thako) manarUpI ratha-paMthamAM (arthAt jJAnarUpI je rathane cAlavAno mArga temAM) bhramaNa kare che, te jinezvaranA jJAnanI prabhAvanA karanAro samyagdaSTi jANavo. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 7. baMdha adhikAra jaha NAma ko vi puriso Nehabbhatto durennubhulmmi| ThANammi ThAidUNa ya karedi satthehiM vAyAmaM // 237 // chiMdadi bhiMdadi ya tadA taaliitlkylivNspiNddiio| saccittAcittANaM karedi davvANamuvaghAdaM // 238 // uvaghAdaM kuvvaMtassa tassa NANAvihehiM krnnehiN| Nicchayado ciMteja hu kiMpaccayago du rybNdho|| 239 // jo so du NehabhAvo tamhi Nare teNa tassa rybNdho| Nicchayado viNNeyaM Na kAyaceTTAhiM sesAhiM // 240 // evaM micchAdiTThI vaTaito bahuvihAsu cetttthaasu| rAgAdI uvaoge kuvvaMto lippadi renn||241|| jevI rIte ko puruSa pote telanuM mardana karI, vyAyAma karato zastrathI bahu rajabharyA sthAne rahI; 237. vaLI tADa, kadaLI, vAMsa Adi chinnabhinna kare ane upaghAta teha sacitta tema acitta dravya taNo kare. 238. bahu jAtane karaNo vaDe upaghAta karatA tehane, nizcaya thakI ciMtana karo; rajabaMdha thAya zuM kAraNe? 239. ema jANavuM nizcaya thakI -cIkaNAI je te nara viSe rajabaMdhakAraNa te ja che, nahi kAyaceSTA zeSa je. 240. ceSTA vividhamAM vartato e rIta mithyAdaSTi je, upayogamAM rAgAdi karato raja thakI lepAya te. 241. artha jevI rIte - koI puruSa (potAnA para arthAt potAnA zarIra para) tela Adi snigdha padArtha lagAvIne ane bahu rajavALI (dhULavALI) jagyAmAM rahIne zastro vaDe vyAyAma kare che, ane tADa, tamAla, keLa, vAMsa, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 azoka vagere vRkSone chede che, bhede che, sacitta tathA acitta dravyono upaghAta (nAza) kare che; e rIte nAnA prakAranAM karaNo vaDe upaghAta karatAM te puruSane rajano baMdha (dhULanuM coTavuM) kharekhara kyA kAraNe thAya che te nizcayathI vicAro. te puruSamAM je tela Adino je cIkAzabhAva che tenAthI tene rajano dha thAya che ema nizcayathI jANavuM, zeSa kAyAnI ceSTAothI nathI thato. evI rIte-bahu prakAranI ceSTAomAM vartato mithyAdaSTi (potAnA) upayogamAM rAgAdi bhAvone karato thako karmarUpI rajathI lepAya che - baMdhAya che. jaha puNa so ceva Naro he savvamhi avaNide sNte| reNubahulamma ThANe karedi satthehiM vAyAmaM // 242 // chiMdadi bhiMdadi ya tahA tAlItalakayalivaMsapiMDIo / saccittAcittANaM karedi uvaghAdaM kuvvaMtassa tassa NANAvihiM karaNehiM / Nicchayado ciMtejja ha kiMpaccayago Na rayabaMdho // 244 // jvALamuvadhAvuM // 243 // jo so duNehabhAvo tamhi Nare teNa tassa rybNdho| Nicchayado viNNeyaM Na kAyaceTThAhiM sesAhiM // 245 // evaM sammAdiTThI vaTTaMto bahuvihesu jogesu / akaraMto uvaoge rAgAdI Na lippadi raeNa // 246 // jevI rIte vaLI te ja nara te tela sarva dUre karI, vyAyAma karato zastrathI bahu rajabharyA sthAne rahI; 242. vaLI tADa, kadaLI, vAMsa Adi chinnabhinna kare ane upaghAta teha citta tema acitta dravya taNo kare. 243. bahu jAtanAM karaNo vaDe upaghAta karatA tehane, nizcaya thakI ciMtana karo, rajabaMdha nahi zuM kAraNe ? 244. ema jANavuM nizcaya thakI-cIkaNAI je te nara viSe rajabaMdhakAraNa te ja che, nahi kAyaceSTA zeSa je. 245. yogo vividhamAM vartato e rIta samyagdaSTi je, rAgAdi upayoge na karato rajathI nava lepAya te. 246. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 artha :vaLI jevI rIte-te ja puruSa, samasta tela Adi snigdha padArthane dUra karavAmAM AvatAM, bahu rajavALI jagyAmAM zastro vaDe vyAyAma kare che, ane tADa, tamAla, keLa, vAMsa, azoka vagere vRkSone chede che, bhede che, sacitta tathA acitta dravyono upaghAta kare che; e rIte nAnA prakAranA karaNo vaDe upaghAta karatA te puruSane rajano baMdha kharekhara kyA kAraNe nathI thato te nizcayathI vicAro. te puruSamAM je tela Adino cIkAzabhAva hoya tenAthI tene rajano baMdha thAya che ema nizcayathI jANavuM, zeSa kAyAnI ceSTAothI nathI thato. (mATe te puruSanA cIkAzanA abhAvanA kAraNe ja tene raja coMTatI nathI.) evI rIte -bahu prakAranA yogomAM vartato samyagdaSTi upayogamAM rAgAdikane nahi karato thako karmarajathI lepAto nathI. jo di hiMsAmi ya hiMsijjAmi ya parehiM sattehiM / so mUDho aNNANI gANI etto du vivarIdo // 247 // artha : ( he bhAi ! 'huM kSayathI thAya che rIte karyuM ? je mAnato - huM mAruM ne para jIva mAre mujane, te mUDha che, ajJAnI che, viparIta ethI jJAnI che. 247. artha : je ema mAne che ke 'huM para jIvone mAruM chuM (-haNuM chuM) ane para jIvo mane mAre che', te mUDha (-mohI) che, ajJAnI che, ane AnAthI viparIta (arthAt AvuM nathI mAnato) te jJAnI che. AukkhayeNa maraNaM jIvANaM jiNavarehiM paNNattaM / AuM Na haresi tumaM kaha te maraNaM kadaM tesiM // 248 // AukkhayeNa maraNaM jIvANaM jiNavarehiM paNNattaM / AuM Na haraMti tuhaM kaha te maraNaM kadaM tehiM // 249 // che AyukSayathI maraNa jIvanuM ema jinadeve kahyuM, tuM Ayu to harato nathI, te maraNa kyama tenuM karyuM ? 248. che AyukSayathI maraNa jIvanuM ema jinadeve kahyuM, te Ayu tuja haratA nathI, to maraNa kyama tAruM karyuM ? 249. para jIvone mAruM chuM' ema je tuM mAne che, te tAruM ajJAna che.) jIvonuM maraNa AyukarmanA ema jinavaroe kahyuM che; tuM para jIvonuM Ayukarma to harato nathI, to te temanuM maraNa kai (he bhAI ! 'para jIvo mane mAre che' ema je tuM mAne che, te tAruM ajJAna che.) jIvonuM maraNa AyukarmanA kSayathI thAya che ema jinavaroe kahyuM che; para jIvo tAruM Ayukarma to haratA nathI, to temaNe tAruM maraNa kaI rIte karyuM ? Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 jo maNNadi jIvemi ya jIvijjAmi ya parehiM sttehiN| so mUDho aNNANI NANI etto du vivriido|| 250 / / je mAnato-huM jivADuMne para jIva jivADe mujane, te mUDha che, ajJAnI che, viparIta ethI jJAnI che. 250. artha je jIvaema mAne che ke huM parajIvonejivADuM chuM ane parajIvo mane jivADe che, temUDha (mAhI) che, ajJAnI che, ane AnAthI viparIta (arthAt je AvuM nathI mAnato, AnAthI UlaTuM mAne che, te jJAnI che. AUdayeNa jIvadi jIvo evaM bhaNaMti svvnnhuu| AuMca Na desi tumaM kahaM tae jIvidaM kdNtesiN|| 251 // AUdayeNa jIvadi jIvo evaM bhaNaMti svvnnhuu| AuM ca Na diti tuhaM kahaM Nu te jIvidaM kadaM tehiM // 252 // che Ayu-udaye jIvana jIvavuM ema sarva kahyuM, tuM AvyuM to deto nathI, teM jIvana jyAM tenuM karyuM? 251. che Ayu-udaye jIvana jIvavuM ema sarva kahyuM, te Ayu tuja detA nathI, to jIvana kIma tAruM karyuM? 252. artha jIva AyukarmanA udayathI jIve che ema sarvajJadevo kahe che; tuM para jIvone Ayukarma to deto nathI to (he bhAi !) te temanuM jIvita (jIvatara) kaI rIte karyuM? jIva AyakarmanA udayathI jIve che ema sarvajJadevo kahe che; para jIvo tane Ayukarma to detA nathI to (he bhAI !) temaNe tAruM jIvita kaI rIte karyuM? jo appaNA du maNNadi dukkhidasuhide karemi satte tti| so mUDho aNNANI NANI etto du vivriido||253 // je mAnato-bhujathI dukhIsukhI huM karuM para jIvane, te mUDha che, ajJAnI che, viparIta ethI jJAnI che. 253. artha : je ema mAne che ke mArA potAthI huM (para) jIvone duHkhI-sukhI karuM chuM, te mUDha (mohI) che, ajJAnI che, ane AnAthI viparIta te jJAnI che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 kammodaeNa jIvA dukkhidasuhidA havaMti jadi svve| kammaM ca Na desi tumaM dukkhidasuhidA kaha kayA te // 254 // kammodaeNa jIvA dukkhidasuhidA havaMti jadi svve| kammaM ca Na diti tuhaM kadosi kahaM dukkhido tehiN|| 255 // kammodaeNa jIvA dukkhidasuhidA havaMti jadi svve| kammaM ca Na diti tuhaM kaha taM suhido kado tehiM // 256 // jyAM karma-udaya jIva sarva dukhita tema sukhI thatA, tuM karma to deto nathI, te kema dukhita-sukhI karyA? 254. jyAM karma-udaya jIva sarve dukhita tema sukhI bane, te karma tuja detA nathI, to dukhita kema karyo tane? ra55. jyAM karma-udaya jIva sarve dukhita tema sukhI bane, te karma tuja detA nathI, to sukhita kema karyo tane? 256. artha : jo sarva jIvo karmanA udayathI duHkhI-sukhI thAya che, ane huM temane karma to deto nathI, to (he bhAI !) te temane duHkhI-sukhI kaI rIte karyA? jo sarva jIvo karmanA udayathI duHkhI-sukhI thAya che, ane teo tane karma to detA nathI, to (he bhAI !) temaNe tane duHkhI kaI rIte karyo? jo sarva jIvo karmanA udayathI duHkhI-sukhI thAya che, ane teo tane karma to detA nathI, to (he bhAI !) temaNe tane sukhI kaI rIte karyo ? jo maradi jo ya duhido jAyadi kammodaeNa so svvo| tamhA du mArido de duhAvido cedi Na hu micchA // 257 // jo Na maradi Na ya duhido so vi ya kammodaeNa ceva khlu| tamhA Na mArido No duhAvido cedi Na hu micchA // 258 // marato ane je dukhI thato-sau karmanA udaya bane, tethI haNyo meM, dukhI karyo -tuja mata zuM nahi miA khare? 257. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 vaLI nava mare, nava dukhI bane, te karmanA udaye khare, meMnava haNyo, navadukhI karyo" -tuja mata zuM nahi mithyAkhare" 258 artha : je mare che ane je duHkhI thAya che te sau karmanA udayathI thAya che, tethI meM mAryo, meMduHkhI karyo' evo tAro abhiprAya zuM kharekhara mithyA nathI? vaLI je nathI marato ane nathI duHkhI thato te paNa kharekhara karmanA udayathI ja thAya che, tethI meMna mAryo, meMna duHkhI karyo evo tAro abhiprAya zuM kharekhara mithyA nathI ? esA dujA madI de dukkhidasuhide karemi satte tti| esA de mUDhamadI suhAsuhaM baMdhade kammaM // 259 // A buddhi che tuja - dukhita tema sukhI karuM chuM jIvane', te mUDha mati tArI are ! zubha-azubha bAMdhe karmane. 259. artha : tArI je A buddhi che ke huM jIvone duHkhI-sukhI karuM chuM, te A tArI mUDha buddhi ja (moharavarUpa buddhi ja) zubhAzubha karmane bAMdhe che. dukkhidasuhide satte karemi jaM evamajjhavasidaM te| taM pAvabaMdhagaM vA puNNassa va baMdhagaM hodi|| 260 // mArimi jIvAvemi ya satte jaM evamajjhavasidaM te| taM pAvabaMdhagaM vA puNNassa va baMdhagaM hodi|| 261 // karato tuM adhyavasAna - dukhita-sukhI karuM chuM jIvane', te pApanuM baMdhaka agara to puNyanuM baMdhaka bane. 260. karato tuM adhyavasAna -mAruM jivADuM chuM para jIvane', te pApanuM baMdhaka agara to puNyanuM baMdhaka bane. 261. artha: huM jIvone duHkhI-sukhI karuM chuM AvuM je tAruM adhyavasAna, te ja pApanuM baMdhaka athavA puNyanuM baMdhaka thAya che. huM jIvone mAruM chuM ane jivADuM chuM" AvuM je tAruM adhyavasAna, te ja pApanuM baMdhaka athavA puNyanuM baMdhaka thAya che. 1. je pariNamana mithyA abhiprAya sahita hoya (-svaparanA ekatvanA abhiprAya sahita hoya) athavA vaibhAvika hoya te pariNamana mATe adhyavasAna zabda vaparAya che. (mithyA) nizcaya karavo, (mithyA) abhiprAya karavo- evA arthamAM paNa te zabda vaparAya che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ajjhavasideNa baMdho satte mAreu mA va maareu| eso baMdhasamAso jIvANaM NicchayaNayassa // 262 // mAro - na mAro jIvane, che baMdha adhyavasAnathI, -A jIva kerA baMdhano saMkSepa nizcayanaya thakI. 262. artha : jIvone mAro athavA na mAro - karmabaMdha adhyavasAnathI ja thAya che. A, nizcayanaye, jIvonA baMdhano saMkSepa che. evamalie adatte abaMbhacere pariggahe cev| kIradi ajjhavasANaM jaM teNa du bajjhade pAvaM // 263 // taha vi ya sacce datte baMbhe apariggahattaNe cev| kIradi ajjhavasANaM jaM teNa du bajjhade puNNaM // 264 // ema alIkamAMhI, adattamAM, abrahma ne parigraha viSe je thAya adhyavasAna tethI pApabaMdhana thAya che. 263. e rIte satya, dattamAM, vaLI brahma ne aparigraha je thAya adhyavasAna tethI puNyabaMdhana thAya che. 264. artha e rIte (arthAtu pUrve hiMsAnA adhyavasAya viSe kahyuM tema) asatyamAM, adattamAM, abrahmacaryamAM ane parigrahamAM je adhyavasAna karavAmAM Ave tenAthI pApano baMdha thAya che, ane tevI ja rIte satyamAM, dattamAM, brahmacaryamAM ane aparigrahamAM je adhyavasAna karavAmAM Ave tenAthI puNyano baMdha thAya che. vatthu paDucca jaM puNa ajjhavasANaM tu hodi jiivaannN| Na ya vatthudo du baMdho ajjhavasANeNa bNdhotthi|| 265 // je thAya adhyavasAna jIvane, vastu-Azrita te bane, paNa vastuthI nathI baMdha, adhyavasAnamAtrathI baMdha che. 265. artha vaLI, jIvone je adhyavasAna thAya che te vastune avalaMbIne thAya che to paNa vastuthI baMdha nathI, adhyavasAnathI ja baMdha che. dukkhidasuhide jIve karemi baMdhemi taha vimocemi| jA esA mUDhamadI NiratthayA sA hu de micchA // 266 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 karuM chuM dukhI-sukhI jIvane, vaLI baddha-mukta karuM are ! A mUDha mati tuja che nirarthaka, tethI che mithyA khare. 266. artha he bhAI ! huM jIvone duHkhI-sukhI karuM chuM, baMdhAvuM chuM tathA mukAvuM chuM' evI je A tArI mUDha mati (mohita buddhi) che te nirarthaka hovAthI kharekhara mithyA (-khoTI) che. ajjhavasANaNimittaM jIvA bajjhaMti kammaNA jadi hi| muccaMti mokkhamagge ThidA ya tA kiM karesi tumaM // 267 // sau jIva adhyavasAnakAraNa karmathI baMdhAya jyAM ne mokSamArga sthita jIvo mukAya, tuM zuM kare bhalA? 267. artha he bhAI! jo kharekhara adhyavasAnanA nimitte jIvo karmathI baMdhAya che ane mokSamArgamAM sthita mukAya che, to tuM zuM kare che? (tAro to bAMdhavA-choDavAno abhiprAya viphaLa gayo.). savve karedi jIvo ajjhavasANeNa tiriynnerie| devamaNue ya savve puNNaM pAvaM ca NeyavihaM // 268 // dhammAdhammaM ca tahA jIvAjIve alogalogaM c| savve karedi jIvo ajjhavasANeNa appANaM // 269 // tiryaMca, nAraka, deva, mAnava, puNya-pApa vividha je, te sarvarUpa nijane kare che jIva adhyavasAnathI. 268. vaLI ema dharma-adharma, jIva-ajIva, loka-aloka je, te sarvarUpa nijane kare che jIva adhyavasAnathI. 269. artha jIva adhyavasAnathI tiryaMca, nAraka, deva ane manuSya e sarva paryAyo, tathA aneka prakAranA puNya ane pApa - e badhArUpa potAne kare che. vaLI tevI rIte jIva adhyavasAnathI dharma-adharma, jIva-ajIva ane lokaaloka-e badhArUpa potAne kare che. edANi Natthi jesiM ajjhavasANANi evmaadiinni| te asuheNa suheNa va kammeNa muNI Na lippaMti // 270 // e Adi adhyavasAna vidhavidha vartatAM nahi jemane, te munivaro lepAya nahi zubha ke azubha karmo vaDe. 270. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 artha : A (pUrve kahelAM) tathA AvA bIjA paNa adhyavasAna jemane nathI, te munio azubha ke zubha karmathI lepAtA nathI. buddhI vavasAo vi ya ajjhavasANaM madI ya viNNANaM / ekameva savvaM cittaM bhAvo ya pariNAmo // 271 // buddhi, mati, vyavasAya, adhyavasAna, vaLI vijJAna ne pariNAma, citta ne bhAva - zabdo sarva A ekArtha che. 271. artha : buddhi, vyavasAya, adhyavasAna, mati, vijJAna, citta, bhAva ane pariNAma - e badhA ekArtha ja che. (-nAma judA che, artha judA nathI.) evaM vavahAraNao paDisiddho jANa NicchayaNaeNa / NicchayaNayAsidA puNa muNiNo pAvaMti NivvANaM / / 272 / / vyavahAranaya e rIta jANa niSiddha nizcayanaya thakI; nizcayanayAzrita munivaro prApti kare nirvANanI. 272. artha H e rIte (pUrvokta rIte) (parAzrita evo) vyavahAranaya nizcayanaya vaDe niSiddha jANa; nizcayanayane Azrita munio nirvANane pAme che. vadasamidIguttIo sIlatavaM jiNavarehi paNNattaM / kuvvaMto vi abhavvo aNNANI micchadiTThI du / / 273 / / jinavarakahelAM vrata, samiti, gupti, vaLI tapa- 5-zIlane, karatAM chatAMya abhavya jIva ajJAnI mithyAdaSTi che. 273. artha : jinavaroekahelAM vrata, samiti, gupti, zIla, tapakaratAM chatAMpaNaabhavyajIvaajJAnIane mithyAdaSTiche. mokkhaM asaddahaMto abhaviyasatto du jo adhIejja / pATho Na karedi guNaM asadahaMtassa NANaM tu // 274 // mukti taNI zraddhArahita abhavya jIva zAstro bhaNe, paNa jJAnanI zraddhArahitane paThana e nahi guNa kare. 274. artha : mokSane nahi zraddhato evo je abhavya jIva che te zAstro to bhaNe che, paraMtu jJAnane nahi zraddhatA evA tene zAstrapaThana guNa karatuM nathI. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 saddahadi ya pattedi ya rocedi ya taha puNo ya phaasedi| dhamaM bhogaNimittaM Na du so kammakkhayaNimittaM // 275 // te dharmane zraddha, pratIta, ruci ane sparzana kare, te bhogahetu dharmane, nahi karmakSayanA hetune. 275. artha te (abhavya jIva) bhoganA nimittarUpa dharmane ja zraddhe che, tenI ja pratIta kare che, tenI jarUci kare che ane tene ja sparze che, paraMtu karmakSayanA nimittarUpa dharmane nahi (karmakSayanA nimittarUpa dharma nathI zraddhato, nathI tenI pratIta karato, nathI tenI ruci karato ane nathI tene sparzato.) AyArAdI NANaM jIvAdI daMsaNaM ca viNNeyaM / chajjIvaNikaM ca tahA bhaNadi carittaM tu vvhaaro|| 276 // AdA khu majjha NANaM AdA me daMsaNaM carittaM c| AdA paccakkhANaM AdA me saMvaro jogo|| 277 // AcAra' AdijJAna che, jIvAdi darzana jANavuM, zajIvanikAya carita che, e kathana naya vyavahAranuM. 276. muja Atma nizcaya jJAna che, muja Atma darzana carita che, muja Atma pratyAkhyAna ne muja Atma saMvara-yoga che. 277. artha AcArAMga Adi zAstro te jJAna che, jIva Aditattvo te darzana jANavuM ane cha jIva-nikAya te cAritra che - ema to vyavahAranaya kahe che. nizcayathI mAro AtmA ja jJAna che, mAro AtmA ja darzana ane cAritra che, mAro AtmA ja pratyAkhyAna che, mAro AtmA ja saMvara ane yoga (samAdhi, dhyAna) che. jaha phalihamaNI suddhoNa sayaM prinnmdiraagmaadiihiN| raMgijjadi aNNehiM du so rattAdIhiM davvehiM // 278 / / evaM NANI suddho Na sayaM pariNamadi raagmaadiihiN| rAijjadi aNNehiM du so rAgAdIhiM dosehiM // 279 // jyama sphaTikamaNi che zuddha, raktarUpe svayaM nahi pariName, paNa anya je raktAdi dravyo te vaDe rAto bane; 28. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 tyama jJAnI" paNa che zuddha, rAgarUpe svayaM nahi pariName, paNa anya je rAgAdi doSo te vaDe rAgI bane. 279. artha : jema sphaTikamaNi zuddha hovAthI rAgAdirUpe ratAza AdirUpe) potAnI meLe pariNamato nathI paraMtu anya rakta Adidravyo vaDe te rakta (-rAto) Adi karAya che, tema jJAnI arthAt AtmA zuddha hovAthI rAgAdirUpe potAnI meLe pariNamato nathI paraMtu anya rAgAdi doSo vaDe te rAgI Adi karAya che. Na ya rAgadosamohaM kuvvadi NANI kasAyabhAvaM vaa| sayamappaNo Na so teNa kArago tesiM bhAvANaM // 28 // kadI rAgadveSavimoha agara kaSAyabhAvo nija viSe, jJAnI svayaM karato nathI, tethI na tatkAraka Thare. 280. artha jJAnI rAgadveSamohane ke kaSAyabhAvane potAnI meLe potAmAM karato nathI tethI te, te bhAvono kAraka arthAt kartA nathI rAgamhi ya dosamhi ya kasAyakammesu ceva je bhaavaa| tehiM du pariNamaMto rAgAdI baMdhadi puNo vi|| 281 // paNa rAga-dveSa-kaSAyakarmanimitta thAye bhAva je, te-rUpa je prAName, pharI te bAMdhato rAgAdine. 281. artha rAga, dveSa ane kaSAyakarmo hotAM (arthAt temano udaya thatAM) je bhAvo thAya che te-rUpe pariNamato ajJAnI rAgAdikane pharIne paNa bAMdhe che. rAgamhi ya dosamhi ya kasAyakammesu ceva je bhaavaa| tehiM du pariNamaMto rAgAdI baMdhade cedA // 282 // . ema rAga-dveSa-kaSAyakarmanimitta thAye bhAva je, te-rUpa AtmA pariName, te bAMdhato rAgAdine. 282. artha rAga, dveSa ane kaSAyakarmo hotAM (arthAt temano udaya thatAM) je bhAvo thAya che te-rUpe pariNamato thako AtmA rAgAdikane bAMdhe che. appaDikamaNaM duvihaM apaccakhANaM taheva viNNeyaM / edeNuvadeseNa ya akArago vaNNido cedA // 283 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 appaDikamaNaM duvihaM davve bhAve apaccakhANaM pi / edeNuvadeseNa ya akArago vaNNido cedA // 284 // jAvaM appaDikamaNaM apaccakhANaM ca davvabhAvANaM / kuvvadi AdA tAvaM kattA so hodi NAdavvo / / 285 / / aNapratikramaNa yavidha, aNapacakhANa paNa yavidha che, -A rItanA upadezathI varSo akAraka jIvane. 2.83. aNapratikramaNa be - dravyabhAve, ema aNapacakhANa che, -A rItanA upadezathI varNo akAraka jIvane. 2.84. aNapratikramaNa vaLI ema aNapacakhANa dravyanuM, bhAvanuM, AtmA kare che tyAM lagI kartA bane che jANavuM. 285. artha : apratikramaNa be prakAranuM tema ja apratyAkhyAna be prakAranuM jANavuM; -A upadezathI AtmA akAraka varNavavAmAM Avyo che. apratikramaNa be prakAranuM che - dravya saMbaMdhI ane bhAva saMbaMdhI; tevI rIte apratyAkhyAna paNa be prakAranuM che - dravya saMbaMdhI ane bhAva saMbaMdhI; - A upadezathI AtmA akAraka varNavavAmAM Avyo che. jyAM sudhI AtmA dravyanuM ane bhAvanuM apratikramaNa tathA apratyAkhyAna kare che tyAM sudhI te kartA thAya che ema jANavuM. AdhAkammAdIyA poggaladavvassa je ime dosA / kaha te kuvvadi NANI paradavvaguNA du je NiccaM // 286 // AdhAkammaM uddesiyaM ca poggalamayaM imaM davvaM / kaha taM mama hodi kayaM jaM NiccamacedaNaM vRttaM / / 287 / AdhAkarama ityAdi pudgaladravyanA A doSa je, te kema 'jJAnI' kare sadA paradravyanA je guNa che ? 286. uddezI tema ja adhaHkarmI paudgalika A dravya je, te kema mujakRta hoya nitya ajIva bhAkhyuM jehane ? - 287. artha : adhaHkarma Adi je A pudgaladravyanA doSo che (temane jJAnI arthAt AtmA karato nathI; temane jJAnI J Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 arthAt AtmA kema kare ke je sadA paradravyanA guNo che? ma Te adhaHkarma ane uzika evuM A pudgalamaya dravya che (te mAruM karyuM thatuM nathI;) te mAruM karyuM kema thAya ke je sadA acetana kahevAmAM AvyuM che ? Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 8. mokSa adhikAra jaha NAma ko vi puriso baMdhaNayamhi cirakAlapaDibaddho / tivvaM maMdasahAvaM kAlaM ca viyANade tassa // 288 // jaNa vikudicchedaM Na muccade teNa baMdhaNavaso saM / kAle u bahugeNa viNa so Naro pAvadi vimokkhaM / / 289 / / iya kammabaMdhaNANaM edesaThiipayaDimevamaNubhAgaM / jANato vi Na muccadi muccadi so ceva jadi suddho // 290 // jyama puruSa ko baMdhana mahIM pratibaddha je cirakALano, te tIvra - maMda svabhAva tema ja kALa jANe baMdhano, 288 paNa jo kare nahi chedato na mukAya, baMdhanavaza rahe, ne kALa bahuye jAya topaNa mukta te nara nahi bane; 289. tyama karmabaMdhananA prakRti, pradeza, sthiti, anubhAgane jANe chatAM na mukAya jIva, jo zuddha to ja mukAya che. 290. artha : jevI rIte baMdhanamAM ghaNA kALathI baMdhAyelo koI puruSa te baMdhananA tIvra-maMda (AkarA-DhIlA) svabhAvane ane kALane (arthAt A baMdhana ATalA kALathI che ema) jANe che, paraMtu jo te baMdhanane pote kApato nathI to tenAthI chUTato nathI ane baMdhanavaza raheto thako ghaNA kALe paNa te puruSa baMdhanathI chUTavArUpa mokSane pAmato nathI; tevI rIte jIva karma-baMdhanonA pradeza, sthiti, prakRti tema ja anubhAgane jANatAM chatAM paNa (karmabaMdhathI) chUTato nathI, paraMtu jo pote (rAgAdine dUra karI) zuddha thAya to ja chUTe che. jaha baMdhe ciMtaMto baMdhaNabaddho Na pAvadi vimokkhaM / taha baMdhe ciMtaMto jIvo vi Na pAvadi vimokkhaM / / 291 // baMdhana mahIMje baddha te nahi baMdhicaMtAthI chUTe, tyama jIva paNa baMdho taNI ciMtA karyAthI nava chUTe. 291. artha : jema baMdhanathI baMdhAyelo puruSa baMdhonA vicAra karavAthI mokSa pAmato nathI (arthAt baMdhathI chUTato nathI), tema jIva paNa baMdhanA vicAra karavAthI mokSa pAmato nathI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jaha baMdhe chettUNa ya baMdhaNabaddho du pAvadi vimokkhN| taha baMdhe chettUNa ya jIvo saMpAvadi vimokkhaM // 292 // baMdhana mahIM je baddha te nara baMdha chedanathI chUTe, tyama jIva paNa baMdho taNuM chedana karI mukti lahe. 292. artha jema baMdhanathI baMdhAyelo puruSa baMdhone chedIne mokSa pAme che, tema jIva baMdhone chedIne mokSa pAme che. baMdhANaM ca sahAvaM viyANiduM appaNo sahAvaM c| baMdhesu jo virajjadi so kammavimokkhaNaM kunndi|| 293 // baMdho taNo jANI svabhAva, svabhAva jANI Atmano, je baMdha mAMhI virakta thAya, karmamokSa kare aho! 293. artha baMdhonA svabhAvane ane AtmAnA svabhAvane jANIne baMdho pratye je virakta thAya che, te karmothI mukAya jIvo baMdho ya tahA chijjati salakkhaNehiM nniyehiN| paNNAchedaNaeNa du chiNNA NANattamAvaNNA // 294 // jIva baMdha banne, niyata nija nija lakSaNe chedAya che; prajJAchINI thakI chedatAM banne judA paDI jAya che. ra94. artha jIva tathA baMdha niyata svalakSaNothI (potapotAnA nizcita lakSaNothI) chedAya che; prajJArUpI chINI vaDe cheravAmAM AvatAM teo nAnApaNAne pAme che arthAt judA paDI jAya che. jIvo baMdho ya tahA chijjati salakkhaNehiM nniyehiN| baMdho chededavyo suddho appA ya ghettvyo|| 295 // jIva-baMdha jyAM chedAya e rIta niyata nija nija lakSaNe, tyAM choDavo e baMdhane, jIva grahaNa karavo zuddhane. 295. artha e rIte jIva ane baMdha temanAM nizcita svalakSaNothI chedAya che. tyAM, baMdhane chedavo arthAt choDavo ane zuddha AtmAne grahaNa karavo. kaha so dhippadi appA paNNAe so du dhippade appaa| jaha paNNAi vibhatto taha paNNAeva ghettvyo||296 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 e jIva kema grahAya ? jIva grahAya che prajJA vaDe; prajJAthI jyama judo karyo, tyama grahaNa paNa prajJA vaDe. 296. artha : (ziSya pUche che ke -) te (zuddha) AtmA kaI rIte grahaNa karAya ? (AcArya bhagavAna uttara Ape che ke -) prajJA vaDe te (zuddha) AtmA grahaNa karAya che. jema prajJA vaDe bhinna karyo, tema prajJA vaDe ja grahaNa karavo. paNNAe ghittavvo jo cedA so ahaM tu Nicchayado / avasesA je bhAvA te majjha pare tti NAdavvA // 297 // prajJAthI grahavo-nizcaye je cetanAro te ja huM, bAkI badhA je bhAva te sau muja thakI para - jANavuM. 297. artha : prajJA vaDe (AtmAne) ema grahaNa karavo ke - je cetanAro che te nizcayathI huM chuM, bAkInA je bhAvo che te mArAthI para che ema jANavuM. paNNAe ghittavvo jo daTThA so ahaM tu Nicchayado / avasesA je bhAvA te majjha pare tti NAdavvA // 298 // paNNAe ghittavvo jo NAdA so ahaM tu Nicchayado / avasesA je bhAvA te majjha pare tti NAdavvA // 299 // prajJAthI grahavo - nizcaye je dekhanAro te ja huM, - bAkI badhA je bhAva te sau muja thakI para - jANavuM. 298. prajJAthI grahavo - nizcaye je jANanAro te ja huM, bAkI badhA je bhAva te sau muja thakI para - jANavuM. 299. artha : prajJA vaDe ema grahaNa karavo ke - je dekhanAro che te nizcayathI huM chuM, bAkInA je bhAvo che te mArAthI para che ema jANavuM. prajJA vaDe ema grahaNa karavo ke - je jANanAro che te nizcayathI huM chuM, bAkInA je bhAvo che te mArAthI para che ema jANavuM. hat in bhaNij buha NAduM savve parAie bhAve 1 majjhamiNaM ti ya vayaNaM jANaMto appayaM suddhaM // 300 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 sau bhAva je parakIya jANe, zuddha jANe Atmane, te koNa jJAnI 'mAruM A' evuM vacana bole khare ? 300. artha : sarva bhAvone pArakA jANIne koNa jJAnI, potAne zuddha jANato thako, 'A mAruM che' (-'A bhAvo mArA che') evuM vacana bole ? theyAdI avarAhe jo kuvvadi so u saMkido bhamadi / mA bajjhejjaM keNa vi coro tti jaNamhi viyaraMto // 309 // jo kuNadi avarAhe so NissaMko du jaNavade bhamadi / vitasa bajjhituM je ciMtA uppajjadi kayAi // 302 // evamhi sAvarAho bajjhAmi ahaM tu saMkido cedA / jai puNa NirAvarAho NissaMkohaM Na bajjhAmi // 303 // aparAdha cauryAdika kare je puruSa te zaMkita phare, ke lokamAM pharatAM rakhe ko cora jANI bAMdhaze; 301. aparAdha je karato nathI, niHzaMka loka viSe phare, 'baMdhAuM huM' evI kadI ciMtA na thAye tehane. 302. tyama AtamA aparAdhI 'huM baMdhAu' ema sazaMka che, ne niraparAdhI jIva 'nahi baMdhAu' ema niHzaMka che. 303. artha : je puruSa corI Adi aparAdho kare che te 'lokamAM pharatAM rakhe mane koi cora jANIne bAMdhaze-pakaDaze' ema zaMkita phare che; je puruSa aparAdha karato nathI te lokamAM niHzaMka phare che, kAraNa ke tene baMdhAvAnI ciMtA kadApI UpajatI nathI. evI rIte aparAdhI AtmA 'huM aparAdhI chuM tethI huM baMdhAIza' ema zaMkita hoya che, ane jo niraparAdhI (AtmA) hoya to 'huM nahi baMdhAu' ema niHzaMka hoya che. saMsiddhirAdhasiddhaM sAdhiyamArAdhiyaM ca eyaTThe / avagadarAdho jo khalu cedA so hodi avarodho / / 304 // jo virAdha cedA NissaMkio uso hoi / ArAhaNAi NiccaM vaTTei ahaM ti jANaMto // 305 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 saMsiddhi siddhi, rAdha, ArAdhita, sAdhita - eka che, e rAdhathI je rahita che te AtamA aparAdha che; 384. vaLI AtamA je niraparAdhI te niHzaMkita hoya che, varte sadA ArAdhanAthI, jAgato huM Atmane. 305. artha saMsiddhi, 'rAdha, siddha, sAdhita ane ArAdhita - e zabdo ekAI che; je AtmA apagatarAdha" arthAtuM, rAdhathI rahita che te AtmA aparAdha che. vaLI je AtmA niraparAdha che te niHzaMka hoya che; 'zuddha AtmA te ja huM chuM ema jANato thako ArAdhanAthI sadA varte che. 1. rAdha = ArAdhanA, prasannatA, kRpa; siddhi, pUrNatA siddha karavuM te; pUrNa karavuM te. paDikamaNaM paDisaraNaM parihAro dhAraNA NiyattI y| jiMdA garahA sohI aTTaviho hodi viskuNbho||306|| appaDikamaNamappaDisaraNaM apparihAro adhAraNA cev| . aNiyattI ya aNiMdAgarahAsohI amykuNbho|| 307 // pratikramaNa, ne pratisaraNa, vaLI pariharaNa, nivRtti, dhAraNA, vaLI zuddhi, niMdA, gahaNA - e aSTavidha viSakuMbha che. 386. aNapratikramaNa, aNapratisaraNa, ANapariharaNa, aNadhAraNA, anivRtti, ANagaha, aniMda, azuddhi - amRtakuMbha che. 37. artha pratikramaNa, pratisaraNa, parihAra, dhAraNA, nivRtti, niMdA, gaha ane zuddhi e ATha prakArano viSakuMbha che (kAraNa ke emAM kartApaNAnI buddhi saMbhave che.) apratikramaNa, apratisaraNa, aparihAra, adhAraNA, anivRtti, aniMdA, agaha ane azuddhi - e amRtakuMbha che kAraNa ke emAM kartApaNAno niSedha che - kAMI karavAnuM ja nathI, mATe baMdha thato nathI). Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 9. sarvavizuddhajJAna adhikAra | daviyaM jaM uppajjai guNehiM taM tehiM jANasu annnnnnN| jaha kaDayAdIhiM du pajjaehiM kaNayaM aNaNNamiha // 308 // jIvassAjIvassa du je pariNAmA du desidA sutte| taM jIvamajIvaM vA tehimaNaNNaM viyaannaahi||309 // Na kudoci vi uppaNNo jamhA kajjaM Na teNa so aadaa| uppAdedi Na kiMci vi kAraNamavi teNa Na sa hodi // 310 // kammaM paDucca kattA kattAraM taha paDucca kmmaanni| uppajjati ya NiyamA siddhI du Na dIsade aNNA // 311 // je dravya Upaje je guNothI tethI jANa ananya che, jyama jagatamAM kaTakAdi paryAyothI kanaka ananya che. 308. jIva-ajIvanA pariNAma je darzAviyA sUtro mahIM, te jIva agara ajIva jANa ananya te pariNAmathI. 39, Upaje na AtmA koIthI tethI na AtmA kArya che, upajAvato nathI koIne tethI ja kAraNa paNa Thare. 310. re! karma-Azrita hoya kartA, karma paNa kartA taNe AzritapaNe Upaje niyamathI, siddhi nava bIjI dIse. 311. artha : je dravya je guNothI Upaje che te guNothI tene ananya jANa; jema jagatamAM kaDAM Adi paryAyothI suvarNa ananya che tema. jIva ane ajIvanA je pariNAmo sUtramAM darzAvyA che, te pariNAmothI te jIva athavA ajIvane ananya jANa. kAraNa ke koIthI utpanna thayo nathI tethI te AtmA (koInuM) kArya nathI, ane koIne upajAvato nathI tethI te (koI) kAraNa paNa nathI. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 niyamathI karmanA Azraye (-karmane avalaMbIne) kartA hoya che; tema ja kartAnA Azraye karmo utpanna thAya che; bIjI koI rIte kartA-karmanI siddhi jovAmAM AvatI nathI. cedA du payaDIaTTha uppajjai viNassa / payaDI vi ceyayaGkaM uppajjai viNassa // 312 // evaM baMdha u dohaM pi aNNoNNappaccayA have / appaNo payaDIe ya saMsAro teNa jAyade || 313 // paNa jIva prakRtinA nimitte Upaje viNase are ! ne prakRti paNa jIvanA nimitta Upaje viNase; anyonyanA nimitta e rIta baMdha beu taNo bane -AtmA ane prakRtti taNo, saMsAra tethI thAya che. 313. artha : cetaka arthAt AtmA prakRtinA nimitte Upaje che tathA viNase che, ane prakRti paNa cetakanA arthAt AtmAnA nimitte Upaje che tathA viNase che. e rIte paraspara nimittathI banneno -AtmAno ane prakRtino- baMdha thAya che, ane tethI saMsAra utpanna thAya che. jA esa payaDIaTTha cedA Neva vimuMca / ayANao have tAvamicchAdiTThI asaMjao // 314 // jadA vimuMcae cedA kammaphalamaNaMtayaM / tadA vimutto havadi jANao pAsao muNI // 315 // utpAda-vyaya prakRtinimitte jyAM lagI nahi paritaje, ajJAnI, mithyAtvI, asaMyata tyAM lagI A jIva rahe; 312. A AtamA jyAre karamanuM phaLa anaMtuM paritaje, jJAyaka tathA darzaka tathA muni teha karmavimukta che. 314. 315. artha :jyAM sudhI A AtmA prakRtinA nimitte UpajavuM-viNasavuM choDato nathI, tyAM sudhI te ajJAyaka che, mithyAdaSTi che, asaMyata che. jyAre AtmA anaMta karmaphaLane choDe che, tyAre te jJAyaka che, darzaka che, muni che, vimukta (arthAt baMdhathI rahita) che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 aNNANI kammaphalaM payaDisahAvaTThido du vededi| NANI puNa kammaphalaM jANadi udidaM Na vededi // 316 // ajJAnI vede karmaphaLa prakRtisvabhAve sthita rahI, ne jJAnI to jANe udayagata karmaphaLa, vede nahIM. 316. artha : ajJAnI prakRtinA svabhAvamAM sthita rahyo thako karmaphaLane vede (bhogave) che ane jJAnI to udita (udayamAM AvelA) karmaphaLane jANe che, vedato nathI. Na muyadi payaDimabhavvo suTTha vi ajjhAidUNa stthaanni| guDaduddhaM pi pibaMtA Na paNNayA NivvisA hoti // 317 // surIte bhaNIne zAstra paNa prakRti abhavya nahIM taje, sAkarasahita kSIrapAnathI paNa sarpa nahi nirviSa bane. 317. artha sArI rIte zAstro bhaNIne paNa abhavya prakRtine (arthAt prakRtinA svabhAvane) choDato nathI, jema sAkaravALuM dUdha pItAM chatAM sarpo nirviSa thatA nathI. NivveyasamAvaNNo NANI kammapphalaM viyaannedi| mahuraM kaDuyaM bahuvihamaveyao teNa so hoi|| 318 // nirvedane pAmela jJAnI karmaphaLane jANato, -kaDavA madhura bahuvidhane, tethI aveka che aho! 318. artha nirvedaprAsa (vairAgyane pAmelo) jJAnI mIThA-kaDavA bahuvidha karmaphaLane jANe che tethI te avedaka che. Na vi kuvvai Na vi veyai NANI kammAI bhupyaaraaii| jANai puNa kammaphalaM baMdhaM puNNaM ca pAvaM ca // 319 // karato nathI, nathI vedato jJAnI karama bahuvidhane, basa jANato e baMdha tema ja karmaphaLa zubha-azubhane. 319. artha jJAnI bahu prakAranA karmone karato paNa nathI, vedato (bhogavato) paNa nathI, paraMtu puNya ane pAparUpa karmabaMdhane tathA karmaphaLane jANe che. diTThI jaheva NANaM akArayaM taha avadeyaM cev| jANai ya baMdhamokkhaM kammudayaM pijjaraM ceva // 320 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 jyama netra, tema ja jJAna nathI kAraka, nathI vedaka are ! jANe ja karmodaya, nirajarA, baMdha tema ja mokSane. 320 artha : jema netra (dazya padArthone karatuM bhogavatuM nathI, dekhe ja che), tema jJAna akAraka tathA avedaka che, ane baMdha, mokSa, karmodaya tathA nirjarAne jANe ja che. loyassa kuNadi viNhU suraNArayatiriyamANuse stte| samaNANaM pi ya appA jadi kuvvadi chabihe kAe // 321 // loyasamaNANameyaM siddhataM jai Na dIsadi viseso| loyassa kuNai viNhU samaNANa vi appao kunndi|| 322 // evaM Na ko vi mokkho dIsadi loyasamaNANa doNhaM pi| NicvaM kuvvaMtANaM sadevamaNuyAsure loe // 32 // jyama loka mAne "dava, nAraka Adi jIva viSegu kare", tyama zramaNa paNa mAne kadI 'AtmA kare SaT kAyane', 3ra1 to loka-muni siddhAMta eka ja, bheda temAM nava dIse, viSNu kare jyama lokamatamAM, zramaNamata AtmA kare; 322. e rIta loka-muni ubhayano mokSa koI nahIM dIse, -je deva, manuja, asuranA traNa lokane nitya kare. 323. artha lokanA (laukika janonA) matamAMdeva, nAraka, tiryaca, manuSya-prANIone viSNu kare che, ane jo zramaNonA (munionA) maMtavyamAM paNa che kAyanA jIvone AtmA karato hoya to loka ane zramaNono eka siddhAMta thAya che, kAMI phera dekhAto nathI; (kAraNa ke) lokanA matamAM viSagu kare che ane zramaNonA matamAM paNa AtmA kare che tethI kartApaNAnI mAnyatAmAM banne samAna thayA). e rIte deva, manuSya ane asuravALA traNe lokane sadAya karatAM (arthAt traNe lokanA kartAbhAve niraMtara pravartatA) evA te loka tema ja zramaNa - banneno koI mokSa dekhAto nathI. vavahArabhAsideNa da paradavvaM mama bhaNaMti avididtthaa| jANaMti NicchaeNa du Na ya maha paramANumittamavi kiMci // 324 // jaha ko vi Naro jaMpadi amhaM gaamvisynnyrrttuN| Na ya hoMti tassa tANi du bhaNadi ya moheNa so appA // 325 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 emeva micchadiTThI gANI NIsaMsayaM havadi eso| jo paradavvaM mama idi jANato appayaM kunndi|| 326 // tamhA Na me tti NaccA doNha vi edANa kttvivsaayN| paradavve jANato jANejjo dihirahidANaM // 327 // vyavahAramUDha atattvavid paradravyane "mAruM" kahe, 'paramANumAtra ne mAruM jJAnI jANatA nizcaya vaDe. 324. jyama puruSa koI kahe "amAruM gAma, pura ne deza che', paNa te nathI tenAM, are ! jIva mohathI mArAM' kahe; 325. evI ja rIte je jJAnI paNa muja jANato paradravyane, nijarUpa kare paradravyane, te jarUra mithyAtvI bane. 326. tethI "na mAruM jANI jIva, paradravyamAM A ubhayanI kartutvabuddhi jANato, jANe sudaNirahitanI. 327. artha : jemaNe padArthanuM svarUpa jANyuM nathI evA puruSo vyavahAranA vacanone grahIne 'padravya mAruM che ema kahe che, paraMtu jJAnIo nizcaya vaDe jANe che ke koI paramANumAtra paNa mAruM nathI'. jevI rIte koI puruSa "amAruM gAma, amAro deza, amAruM nagara, amAruM rASTra' ema kahe che, paraMtu te tenA nathI, mohathI te AtmA "mArAM' kahe che, tevI ja rIte je jJAnI paNa paradravya mAruM che' ema jANato thako paradravyane potArUpa kare che, te niHsaMdeha arthAt cokkasa mithyAdaSTi thAya che. mATe tattvajJo paradravya mAruM nathI' ema jANIne, A banneno (lokano ane zramaNano-) paradravyamAM kartApaNAno vyavasAya jANatA thakA, ema jANe che ke A vyavasAya samyagdarzana rahita puruSono che. micchattaM jadi payaDI micchAdiTThI karedi appaannN| tamhA acedaNA te payaDI NaNu kArago ptto||328|| ahavA eso jIvo poggaladavvassa kuNadi micchattaM / tamhA poggaladavvaM micchAdiTThI Na puNa jiivo|| 329 // aha jIvo payaDI taha poggaladavvaM kuNaMti micchattaM / tamhA dohiM kadaMtaM doNNi vi bhuMjaMti tassa phalaM // 330 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 aha Na payaDI Na jIvo poggaladavvaM karedi micchattaM / tamhA poggaladavvaM micchattaM taM tu Na hu micchA // 331 // jo prakRti mithyAtvanI mithyAtvI karatI Atmane, to to acetana prakRti kAraka bane tuja mata viSe! 328. athavA kare jo jIva pudgaladravyanA mithyAtvane, to to Thare mithyAtvI pugaladravya, AtmA nava Thare! 329. jo jIva ane prakRti kare mithyAtva pudgaladravyane, to ubhayakRta je hoya tenuM phaLa ubhaya paNa bhogave! 330. jo nahi prakRti, nahi jIva kare mithyAtva pudgaladravyane, pudgaladarava mithyAtva vaNakRta! -e zuM nahi mithyA khare? 331. artha jo mithyAtva nAmanI (mohanIya karmanI) prakRti AtmAne mibAdaSTi kare che ema mAnavAmAM Ave, to tArA matamAM acetana prakRti (mithyAtvabhAvanI) kartA banI! (tethI mithyAtvabhAva acetana Tharyo!) athavA, AjIva pudgaladravyanA mithyAtvane kare che ema mAnavAmAM Ave, to pudgaladravya mizrAdaSTi Thare ! jIva nahi! athavA jo jIva tema ja prakRti banne pudgaladravyane mithyAtvabhAvarUpa kare che ema mAnavAmAM Ave, to je banne vaDe karavAmAM AvyuM tenuM phaLa banne bhogave! athavA jo pudgaladravyane mithyAtvabhAvarUpa nathI prakRti karatI ke nathI jIva karato (-bemAMthI koI karatuM nathI) ema mAnavAmAM Ave, to pudgaladravya svabhAve ja mithyAtvabhAvarUpa Thare ! te zuM kharekhara mithyA nathI ? (AthI ema siddha thAya che ke potAnA mithyAtvabhAvano-bhAvakarmano-kartA jIva ja che.) kammehi du aNNANI kijjadiNANI taheva kmmehiN| kammehi suvAvijjadi jaggAvijjadi taheva kmmehiN|| 332 // kammehi suhAvijadi dukkhAvijjadi taheva kmmehiN| kammehi ya micchattaM Nijjadi Nijjadi asaMjamaM ceva // 333 // kammehi bhamADijjadi uDDamaho cAvi tiriyaloyaM c| kammehi ceva kijjadi suhAsuhaM jettiyaM kiMci // 334 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jamhA kammaM kuvvadi kammaM dedi haradi tti jaM kiNci| tamhA u savvajIvA akAragA hoti AvaNNA // 335 // purisitthiyAhilAsI itthIkammaM ca purismhilsdi| esA AyariyaparaMparAgadA erisI du sudii|| 336 // tamhA Na ko vi jIvo abaMbhacArI du amha uvdese| jamhA kammaM ceva hi kammaM ahilasadi idi bhnnidN|| 337 // jamhA ghAdedi paraM pareNa ghAdijade ya sA pyddii| edeNatyeNaM kira bhaNNadi paraghAdaNAmetti // 338 // tamhA Na ko vi jIvo vadhAdao atthi amha uvdese| jamhA kammaM ceva hi kammaM ghAdedi idi bhaNidaM // 339 // evaM saMkhuvaesaM je du paruveMti erisaM smnnaa| tesiM payaDI kuvvadi appA ya akAragA savve // 340 // ahavA maNNasi majjhaM appA appANamappaNo kuNadi / eso micchasahAvo tumhaM eyaM muNaMtassa // 341 // appA Nicco'saMkhejjapadeso desido du smymhi| Na vi so sakkadi tatto hINo ahio ya kAdaM je // 342 // jIvassa jIvarUvaM vittharado jANa logamettaM khu| tatto so kiM hINo ahio ya kahaM kuNadi davvaM // 343 // aha jANago du bhAvo NANasahAveNa acchade tti mdN| tamhA Na vi appA appayaM tu sayamappaNo kunndi|| 344 // "bhA 2 mazAnI mana zAnI 51 // o 43, karmo suvADe tema vaLI, karmo jagADe jIvane; 332. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 karmo kare sukhI tema vaLI karmo dukhI jIvane kare, karmo kare mithyAtvI tema asaMyamI karmo kare; 333. karmo bhamAve Urdhva loke, adhaH ne tirthaka viSe, je kAMI paNa zubha ke azubha te sarvane karma ja kare. 334. karma ja kare che, karma e Ape, hare, saghaLuM kare, tethI Thare che ema ke AtmA akAraka sarva che. * 335. vaLI puruSakarma strIne ane strIkarma icche puruSane -evI zruti AcArya kerI paraMparA Utarela che. 336. e rIta 'karma ja karmane Icche -kahyuM che zrutamAM, tethI na ko paNa jIva abrahmacArI ane upadezamAM. 337. vaLI je haNe parane, haNAye parathI, teha prakRti che, -e arthamAM paraghAta nAmanuM nAmakarma kathAya che. 338. e rIte 'karma ja karmane haNatuM' -kahyuM che zrutamAM, tethI na ko paNa jIva che haNanAra ama upadezamAM'. 339, ema sAMkhano upadeza Avo, je zramaNa prarUpaNa kare, tenA mate prakRti kare che, jIva akAraka sarva che! 340. athavA tuM mAne "AtamA mAro kare nija Atmane', to evuM tuja maMtavya paNa mithyA svabhAva ja tuja khare, 341. jIva nitya tema vaLI asaMkhyapradezI darzita samayamAM, tenAthI tene hIna tema adhika karavo zakya nA. 342. vistArathInaya jIvarUpa jIvanuM lokamAtra ja che khare, zuM tethI te hIna-adhika banato? kema karato dravyane? 343. mAne tuM- jJAyaka bhAva to jJAnasvabhAve sthira rahe', to ema paNa AtmA svayaM nija AtamAne nahi kare. 344. artha "karmo (jIvana) ajJAnI kare che tema ja karmo (jIvana) jJAnI kare che, karmo suvADe che tema ja karmo jagADe Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 che, karmo sukhI kare che tema ja karmo duHkhI kare che, karmo mithyAtva pamADe che tema ja karmo asaMyama pamADe che, karmo Urdhvaloka, adholoka ane tiryaMglokamAM bhamAve che, je kAMI paNa jeTaluM zubha-azubha che te badhuM karmo ja kare che. jethI karma kare che, karma Ape che, karma harI le che - ema je kAMi paNa kare che te karma ja kare che, tethI sarva jIvo akAraka (akartA) kare che. vaLI, puruSavedakarma strInuM abhilASI che ane strIvedakarma puruSanI abhilASA kare che - evI A AcAryanI paraMparAthI UtarI AvelI zruti che; mATe amArA upadezamAM koI paNa jIva abrahmacArI nathI, kAraNa ke karma ja karmanI abhilASA kare che ema kahyuM che. vaLI, je parane haNe che ane je parathI haNAya che te prakRti che - e arthamAM paraghAtanAmakarma . kahevAmAM Ave che, tethI amArA upadezamAM koI paNa jIva upaghAtaka (haNanAra) nathI kAraNa ke karma ja karmane haNe che ema kahyuM che''. (AcArya bhagavAna kahe che ke :-) A pramANe Avo sAMkhyamatano upadeza je zramaNo (jaina munio) prarUpe che temanA matamAM prakRti ja kare che ane AtmAo to sarve akAraka che ema Thare che ! athavA (kartApaNAno pakSa sAdhavAne) jo tuM ema mAne ke 'mAro AtmA potAnA (dravyarUpa) AtmAne kare che', to evuM jANanAranotAro emithyAsvabhAva che(arthAt ema jANavuM te tAro mithyAsvabhAva che); kAraNa ke - siddhAMtamAM AtmAne nitya, asaMkhyAta-pradezI batAvyo che, tenAthI tene hIna-adhika karI zakAto nathI; vaLI vistArathI paNa jIvanuM jIvarUpa nizcayathI lokamAtra jANa; tenAthI zuM te hIna athavA adhika thAya che ? to pachI (AtmA) dravyane (arthAt dravyarUpa AtmAne)kaI rIte kare che ? athavA jo 'jJAyaka bhAva to jJAnasvabhAve sthita rahe che' ema mAnavAmAM Ave, to ema paNa AtmA pote potAnA AtmAne karato nathI ema Thare che ! (A rIte kartApaNuM sAdhavA mATe vivakSA palaTIne je pakSa kahyo te ghaTato nathI.) (A pramANe, karmano kartA karma ja mAnavAmAM Ave to syAdvAda sAthe virodha Ave che; mATe AtmAne ajJAna avasthAmAM kathaMcit potAnA ajJAnabhAvarUpa karmano kartA mAnavo, jethI syAdvAda sAthe virodha Avato nathI.) kehiMci du pajjaehiM viNassae Neva kehiMci du jIvo / jamhA tamhA kubvadi so vA aNNo va NeyaMto // 345 // kehiMci du pajjaehiM viNassae Neva kehiMci du jIvo / jamhA tamhA vedadi so vA aNNo va NeyaMto // 346 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 jo ceva kuNadi so ciya Na vedae jassa esa siddhNto| so jIvo NAdavvo micchAdiTThI aNArihado // 347 // aNNo karedi aNNo paribhuMjadi jassa esa siddhaMto / so jIvo NAdavvo micchAdiTThI aNArihado // 348 // paryAya kaMIkathI viNase jIva, kaMIkathI nahi viNase, tethI kare che te ja ke bIjo - nahIM ekAMta che. 345. paryAya kaMIkathI viNase jIva, kaMIkathI nahi viNase, jIva tethI vede te ja ke bIjo -nahIM ekAMta che. 346 jIva je kare te bhogave nahi - jehano siddhAMta e, te jIva mithyAdaSTi che, advaitanA matano nathI. 347 jIva anya karato, anya vede - jehano siddhAMta e, te jIva mithyAdaSTi che, advaitanA matano nathI. 348 artha H kAraNa ke jIva keTalAka paryAyothI nAza pAme che ane keTalAka paryAyothI nathI nAza pAmato, tethI '(je bhogave che) te ja kare che' athavA 'bIjo ja kare che' evo ekAMta nathI (-syAdvAda che). kAraNa ke jIva keTalAka paryAyothI nAza pAme che ane keTalAka paryAyothI nathI nAza pAmato, tethI '(je kare che) te ja bhogave che' athavA 'bIjo ja bhogave che' evo ekAMta nathI (-syAdvAda che). 'je kare che te ja nathI bhogavato' evo jeno siddhAMta che, te jIva mithyAdaSTi, anArhata (-arhatanA matane nahi mAnanAro) jANavo. 'bIjo kare che ane bIjo bhogave che' evo jeno siddhAMta che, te jIva mithyAdaSTi, anArhata (-ajaina) jANavo. jaha sippio du kammaM kuvvadi Na ya so du tammao hodi / taha jIvo vi ya kammaM kuvvAdi Na ya tammao hodi // 349 // jaha sippio du karaNehiM kuvvadi Na so du tammao hodi / taha jIvo karaNehiM kuvvadi Na ya tammao hodi // 350 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jaha sippio du karaNANi giNhadi Na so du tammao hodi| taha jIvo karaNANi du giNhadi Na ya tammao hodi|| 351 // jaha sippi du kammaphalaM bhuMjadi Na ya so du tammao hodi| taha jIvo kammaphalaM bhuMjadi Na ya tammao hodi|| 352 // evaM vavahArassa du vattavvaM darisaNaM smaasenn| suNu Nicchayassa vayaNaM pariNAmakadaM tu jaM hodi|| 353 // jaha sippio du ceha~ kuvvadi havadi ya tahA aNaNNo se| taha jIvo vi ya kammaM kuvadi havadi ya aNaNNo se|| 354 // jaha ceha~ kuvvaMto du sippio Niccadukkhio hodi| tatto siyA aNaNNo taha ceTTato duhI jiivo|| 355 // jyama zilpI karma kare paraMtu te nahIM tanmaya bane, tyama jIva paNa karmo kare paNa te nahIM tanmaya bane. 349. jyama zilpI karaNa vaDe kare paNa te nahIM tanmaya bane, tyama jIva karaNa vaDe kare paNa te nahIM tanmaya bane. 350. jyama zilpI karaNa grahe paraMtu te nahIM tanmaya bane, tyama jIva paNa karaNo grahe paNa te nahIM tanmaya bane. 351. zilpI karamaphaLa bhogave paNa te nahIM tanmaya bane, tyama jIva karamaphaLa bhogave paNa te nahIM tanmaya bane. 35ra. -e rIta mata vyavahArano saMkSepathI vaktavya che; sAMbhaLa vacana nizcaya taNuM pariNAmaviSayaka jeha che. 353. zilpI kare ceSTA ane tenAthI teha ananya che, tyama jIva karma kare ane tenAthI teha ananya che. 354. ceSTA karato zilpI jema dukhita thAya niraMtare, ne dukhathI teha ananya, tyama jIva ceSTamAna dukhI bane. 3papa. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 artha jema zilpI (-sonI AdikArIgara) kuMDaLa Adi karma kare che paraMtu te tanmaya (te-maya, kuMDaLAdimaya) thato nathI, tema jIva paNa puNya-pApa Adi pudgalakarma kare che paraMtu taya (pudgalakarmamaya) thato nathI. jema zilpI hathoDAAdi karaNo vaDe (karma) kare che paraMtu te tanmaya (hathoDA Adi karaNomaya) thato nathI, tema jIva (mana-vacana-kAyarUpa) karaNo vaDe (karma) kare che paraMtu tanmaya (mana-vacana-kAyarUpa karaNomaya) thato nathI. jema zilpI karaNone grahaNa kare che paraMtu te tanmaya thato nathI, tema jIva karaNone grahaNa kare che paraMtu tanmaya (karaNomaya) thato nathI. jema zilpI kuMDaLa Adi karmanA phaLane (khAnapAna Adine) bhogave che paraMtu te tanmaya (khAnapAnAdimaya) thato nathI, tema jIva puNya-pApAdi pugalakarmanA phaLane (pudgala pariNAmarUpa sukha-duHkhAdine) bhogave che paraMtu tanmaya (pudgalapariNAmarUpa sukha-duHkhAdimaya) thato nathI. e rIte to vyavahArano mata saMkSepathI kahevA yogya che. (have) nizcayanuM vacana sAMbhaLa ke je pariNAmaviSayaka che. - jema zilpI ceSTArUpa karmane potAnA pariNAmarUpa karmane) kare che ane tenAthI ananya che, tema jIva paNa potAnA pariNAmarUpa) karmane kare che ane tenAthI ananya che. jema ceSTArUpa karma karato zilpI nitya duHkhI thAya che ane tenAthI (duHkhathI) ananya che, tema ceSTA karato (potAnA pariNAmarUpa karmane karato) jIva duHkhI thAya che (ane duHkhathI ananya che). jaha seDiyA duNa parassa seDiyA seDiyA ya sA hodi| taha jANago du Na parassa jANago jANago so du|| 356 // jaha seDiyA duNa parassa seDiyA seDiyA ya sA hodi| taha pAsago du Na parassa pAsago pAsago so du|| 357 // jaha seDiyA duNa parassa seDiyA seDiyA ya sA hodi| taha saMjado du Na parassa saMjado saMjado so du|| 358 / / jaha seDiyA duNa parassa seDiyA seDiyA ya sA hodi| taha daMsaNaM du Na parassa daMsaNaM daMsaNaM taM tu|| 359 // evaM tu NicchayaNayassa bhAsidaM nnaanndNsnncritte| suNu vavahAraNayassa ya vattav se samAseNa // 360 // jaha paradavvaM seDadi hu seDiyA appaNo shaavenn| taha paradavvaM jANadi NAdA vi saeNa bhAveNa // 361 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 jaha paradavvaM seDadi hu seDiyA appaNo shaavenn| taha paradavvaM passadi jIvo vi saeNa bhAveNa // 362 // jaha paradavvaM seDadi hu seDiyA appaNo shaavenn| taha paradavvaM vijahadi NAdA vi saeNa bhAveNa // 363 // jaha paradavvaM seDadi hu seDiyA appaNo sahAveNa / taha paradavvaM saddahadi sammadiTThI sahAveNa // 364 // evaM vavahArassa du viNicchao nnaanndNsnncritte| bhaNido aNNesu vi pajjaesu emeva nnaadvvo|| 365 // jyama seTikA nathI para taNI, che seTikA basa seTikA, jJAyaka nathI tyama para taNo, jJAyaka khare jJAyaka tathA; 356. jyama seTikA nathI para taNI, che seTikA basa seTikA, darzaka nathI tyama para taNo, darzaka khare darzaka tathA; 357. jyama seTikA nathI para taNI, che seTikA basa seTikA, saMyata nathI tyama para taNo, saMyata khare saMyata tathA; 358. jyama seTikA nathI para tANI, che seTikA basa seTikA, darzana nathI tyama para taNuM, darzana khare darzana tathA. 3pa9. ema jJAna-darzana-caritaviSayaka kathana nizcayanaya taNuM; sAMbhaLa kathana saMkSepathI enA viSe vyavahAranuM. 360. ma nija svabhAvathI seTikA paradravyane dhoLuM kare, jJAtAya e rIte jANato nija bhAvathI paradravyane; 361. jyama nija svabhAvathI seTikA paradravyane dhoLuM kare, AtmAya e rIte dekhato nija bhAvathI paradravyane; 362. jyama nija svabhAvathI seTikA paradravyane dhoLuM kare, jJAtAya e rIta tyAgato nija bhAvathI paradravyane; 363. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 jyama nija svabhAvathI seTikA paradravyane dhoLuM kare, sudaSTi e rIta zraddhato nija bhAvathI paradravyane; 364. ema jJAna-darzana-caritamAM nirNaya kahyo vyavahArano, ne anya paryAyo viSe paNa e ja rIte jANavo. 365. artha: (jo ke vyavahAre paradravyone ane AtmAne zeya-jJAyaka, dazya-darzaka, tyAjya-tyAjaka ityAdi saMbaMdha che, to paNa nizcaye to A pramANe che :-) jema khaDI paranI (-bhIMta AdinI) nathI, khaDI. te to kharI ja che, tema jJAyaka (jANanAro, AtmA) parano (paradravyano) nathI, jJAyaka te to jJAyaka ja che. jema khaDI paranI nathI, khaDI te to kharI ja che, tema darzaka (dakhanAro AtmA) parano nathI, darzaka te to darzaka ja che. jema khaDI paranI (-bhIMta AdinI) nathI, khaDI te to kharI ja che, tema saMyata (tyAga karanAro, AtmA) parano (-paradravyano) nathI, saMyata te to saMyata ja che. jema khaDI paranI nathI, khaDI te to kharI ja che, tema darzana arthAt zraddhAna paranuM nathI, darzana te to darzana ja che arthAt zraddhAna te to zraddhAna ja che. e pramANe jJAna-darzana-cAritra viSe nizcayanayanuM kathana che. vaLI te viSe saMkSepathI vyavahAranayanuM kathana sAMbhaLa. jema khaDI potAnA svabhAvathI (-bhIMta Adi) paradravyane sapheda kare che, tema jJAtA paNa potAnA svabhAvathI paradravyane jANe che. jema khaDI potAnA svabhAvathI paradravyane sapheda kare che, tema jIva paNa potAnA svabhAvathI paradravyane dekhe che. jema khaDI potAnA svabhAvathI paradravyane sapheda kare che, tema jJAtA paNa potAnA svabhAvathI paradravyane tyAge che. jema khaDI potAnA svabhAvathI paradravyane rApheda kare che, tema samyagdaSTi potAnA svabhAvathI paradravyane zraddhe che. A pramANe jJAna-darzana-cAritra viSe vyavahAranayano nirNaya kahyo; bIjA paryAyo viSe paNa e rIte ja jANavo. dasaNaNANacarittaM kiMci vi Natthi du acedaNe vise| tamhA kiM ghAdayade cedayidA tesu visaesu // 366 // daMsaNaNANacarittaM kiMci vi Natthi du acedaNe kmme| tamhA kiM ghAdayade cedayidA tamhi kammamhi // 367 // dasaNaNANacarittaM kiMci vi Natthi du acedaNe kaae| tamhA kiM ghAdayade cedayidA tesu kaaesu|| 368 // NANassa daMsaNassa ya bhaNido ghAdo tahA crittss| Na vi tahiM poggaladavvassa ko vi ghAdo du NiddiTTho // 369 / / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jIvassa je guNA kei Natthi khalu te paresu dvvesu| tamhA sammAdihissa patthi rAgo du visaesu // 370 // rAgo doso moho jIvasseva ya annnnnnprinnaamaa| edeNa kAraNeNa du saddAdisu Natthi raagaadii|| 371 // cAritra-darzana-jJAna jarIye nahi acetana viSayamAM, te kAraNe A AtamA zuM haNI zake te viSayamAM? 366. cAritra-darzana-jJAna jarIye nahi acetana karmamAM, te kAraNe A AtamAM zuM haNI zake te karmamAM? 367. cAritra-darzana-jJAna jarIye nahi acetana kAyamAM, te kAraNe A AtamAM zuM haNI zake te kAyamAM? 368. che jJAnano, darzana taNo, upaghAta bhAgo caritano, tyAM kAMI paNa bhAkhyo nathI upaghAta pagaladravyano. 369. je guNa jIva taNA, khare te koI nahi paradravyamAM, te kAraNe viSayo prati sudaSTi jIvane rAga nA. 370. vaLI rAga, dveSa, vimohatojIvanA ananya pariNAma che, te kAraNe zabdAdi viSayomAM nahIM rAgAdi che. 371. artha darzana-jJAna-cAritra acetana viSayamAM jarA paNa nathI, tethI AtmA te viSayomAM zuM hANe (arthAt zAno ghAta karI zake)? darzana-jJAna-cAritra acetana karmamAM jarA paNa nathI, tethI AtmA te karmamAM zuM haze? (kAMI haNI zakato nathI.) darzana-jJAna-cAritra acetana kAyAmAM jarA paNa nathI, tethI AtmA te kAyAomAM zuM haze? (kAMI haNI zakato nathI.) jJAnano, darzanano tathA cAritrano ghAta kahyo che, tyAM pugaladravyano ghAta jarA paNa kahyo nathI. (darzana-jJAna-cAritra haNAtAM pudgaladravya haNAtuM nathI.) (A rIte) je koI jIvanA guNo che, te kharekhara paradravyomAM nathI, tethI samyagdaSTine viSayo pratye rAga nathI. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 vaLI rAga, dveSa ane moha jIvanA ja ananya (ekarUpa) pariNAma che, te kAraNe rAgAdika zabdAdi viSayomA (ga) nathI. (rAgadveSAdi samagdaSTi AtmAmAM nathI tema ja jaDa viSayomAM nathI, mAtra ajJAnadazAmAM rahelA jIvanA pariNAma che.) aNNadavieNa aNNadaviyassa No kIrae gunnuppaao| tamhA du savvadavvA uppajate sahAveNa // 372 // ko dravya bIjA dravyane utpAdanahi guNano kare, tethI badhAMya dravya nija svabhAvathI Upaje khare.372. artha anya dravyathI anya dravyane guNanI utpatti karI zakAtI nathI; tethI (e siddhAMta che ke, sarva dravyo potapotAnA svabhAvathI Upaje che. jiMdidasaMthudavayaNANi poggalA pariNamaMti bhugaanni| tANi suNidUNa rusadi tUsadi ya puNo ahaM bhaNido // 373 // poggaladavvaM saddattapariNadaM tassa jadi guNo annnno| tamhA Na tumaM bhaNido kiMci vi kiM rUsasi abuddho|| 374 // asuho suho va saddo Na taM bhaNadi suNasu maM ti so cev| Na ya edi viNiggahiduM sodavisayamAgadaM sadaM // 375 // asuhaM suhaM va ruvaM Na taM bhaNadi peccha maM ti so cev| Na ya edi viNiggahiduM cakkhuvisayamAgadaM rUvaM // 376 / / asuho suho va gaMdho Na taM bhaNadi jigdha maM ti so cev| Na ya edi viNiggahiduM ghANavisayamAgadaM gaMdhaM // 377 / / asuho suho va raso Na taM bhaNadi rasaya maM ti so cev| Na ya edi viNiggahidu rasaNavisayamAgadaM tu rasaM // 378 / / asuho suho va phAso NataM bhaNadi phusasumaM ti so cev| Na ya edi viNiggahi, kAyavisayamAgadaM phaasN|| 379 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 asuho suho va guNo Na taM bhaNadi bujjha maM ti so cev| Na ya edi viNiggahiduM buddhivisayamAgadaM tu guNaM // 380 // asuhaM suhaM va davvaM Na taM bhaNadi bujjha maM ti so cev| Na ya edi viNiggahi, buddhivisayamAgadaM davvaM // 381 // eyaM tu jANiUNaM uvasamaM Neva gacchade muuddho| NiggahamaNA parassa ya sayaM ca buddhiM sivmptto|| 382 // re! pudgalo bahuvidha niMdA - stutivacanarUpa pariName, tene suNI, mujane kahyuM gaNI, roSa-toSa jIvo kare. 373. pudgaladarava zabdatvapariNata, tehano guNa anya che, to nava kahyuM kaMI paNa tane, he abudha! roSa tuM kyAM kare? 374. zubha ke azubha je zabda te tuM suNa mane na tane kahe, ne jIva paNa grahavA na jAye karNagocara zabdane; 375. zubha ke azubha je rUpa te tuM jo mane'na tane kahe, ne jIva paNa grahavA na jAye cakSugocara rUpane; 376. zubha ke azubha je gaMdha te "tuM suMgha mujane' nava kahe, ne jIva paNa grahavA na jAye ghANagocara gaMdhane; 377. zubha ke azubha rasa jeha te tuM cAkha mujane" nava kahe, ne jIva paNa grahavA na jAye rasanagocara rasa are! 378. zubha ke azubha je sparza te tuM sparza mujane nava kahe, ne jIva paNa grahavA na jAye kAyagocara sparzane; 39. zubha ke azubha je guNa te tuM jANa mujane" nava kahe, ne jIva paNa grahavA na jAye buddhigocara guNane; 380. zubha ke azubha je dravya te tuM jANa mujane" nava kahe, ne jIva paNa grahavA na jAye buddhigocara dravyane; 381. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 -A jANIne paNa mUDha jIva pAme nahIM upazama are ! ziva buddhine pAmela nahi e para grahaNa karavA cahe. 382. artha bahu prakAranA niMdAnA ane stutinA vacanorUpe pugalo pariName che, temane sAMbhaLIne ajJAnI jIva 'mane kahyuM' ema mAnIne roSa ane toSa kare che (arthAt gusse thAya che tathA khuzI thAya che). pudgaladravya zabdapaNe pariNamyuM che, teno guNa jo (tArAthI) anya che, to te ajJAnI jIva! tane kAMI paNa kahyuM nathI; tuM ajJAnI thayo thako roSa zA mATe kare che? azubha athavA zubha zabda tane ema nathI kaheto ke tuM mane sAMbhaLa"; ane AtmA paNa potAnA sthAnathI chUTIne),zrotraMdriyanA viSayamAM AvelA zabdane grahavA (jANavA) jato nathI. azubha athavA zubha rUpatane ema nathI kahetuM ke tuM mane jo'; ane AtmA paNa potAnA sthAnathI chUTIne), cakSuIndriyanA viSayamAM AvelA (arthAta cakSugocara thayelA) rUpane grahavA jatAM nathI. azubha athavA zubha gaMdha tane ema nathI kahetI ke tuM mane suMgha'; ane AtmA paNa dhrANendriyanA viSayamAM AvelI gaMdhane (potAnA sthAnathI cuta thaIne) grahavA jato nathI. azubha athavA zubha rasa tane ema nathI kaheto ke tuM mane cAkha'; ane AtmA paNa rasanAindriyanA viSayamAM AvelA rasane (potAnA sthAnathI chUTIne) grahavA jato nathI. azubha athavA zubha sparza tane ema nathI kaheto ke tuM mane sparza'; ane AtmA paNa potAnA sthAnathI chUTIne), kAyAnA (-sparzendriyanA) viSayamAM AvelA sparzane grahavA jato nathI. azubha athavA zubhaguNa tane ema nathI kaheto ke tuM mane jANa'; ane AtmA paNa potAnA sthAnathI chUTIne), buddhinA viSayamAM AvelA guNane grahavA jato nathI. azubha athavA zubha dravya tane ema nathI kahetuM ke tuM mane jANa'; ane AtmA paNa (potAnA sthAnathI chUTIne), buddhinA viSayamAM AvelA dravyane grahavA jato nathI. AvuM jANIne paNa mUDha jIva upazamane pAmato nathI; ane ziva buddhine (kalyANakArI buddhine, samyajJAnane) nahi pAmelo pote parane grahavAnuM mana kare che. kammaM jaM puvakayaM suhaasuhmnneyvitthrvisesN| tatto Niyattade appayaM tu jo so paDikkamaNaM // 383 // kammaM jaM suhamasuhaM jamhi ya bhAvamhi bajjhadi bhvissN| tatto Niyattade jo so paJcakkhANaM havadi cedA // 384 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jaM suhamasuhamudiNNaM saMpaDi ya aNeyavittharavisesaM / taM do jo cedadi so khalu AloyaNaM cedA // 385 // NiccaM paccakkhANaM kuvvadi NiccaM paDikkamadi jo ya / NiccaM Aloceyadi so ha caritaM havadi cedA // 386 // hu zubha ne azubha anekavidha pUrve kareluM karma je, tethI nivarte Atmane, te AtamA pratikramaNa che; 383. zubha ne azubha bhAvI karama je bhAvamAM baMdhAya che, tethI nivartana je kare, te AtamA pacakhANa che; 384. zubha ne azubha anekavidha che vartamAne udita je, te doSane je cetato, te jIva Alocana khare. 385. pacakhANa nitya kare ane pratikramaNa je nitye kare, nitye kare AlocanA, te AtamA cAritra che. 386. artha : pUrve kareluM / aneka prakAranA vistAravALuM (jJAnAvaraNIyAdi) zubhAzubha karma tenAthI je AtmA potAne 'nivartAve che, te AtmA pratikramaNa che. 1. nivartAvavuM = pAchA vaLavuM; aTakAvavuM; dUra rAkhavuM. bhaviSya kALanuM je zubha-azubha karma te je bhAvamAM baMdhAya che te bhAvathI je AtmA nivarte che, te AtmA pratyAkhyAna che. vartamAna kALe udayamAM AveluM je aneka prakAranA vistAravALuM zubha-azubha karma te doSane je AtmA cete che - anubhave che-jJAtAbhAve jANI le che (arthAt tenuM svAmitva-kartApaNuM choDe che), te AtmA kharekhara AlocanA che. je sadA pratyAkhyAna kare che, sadA pratikramaNa kare che ane sadA AlocanA kare che, te AtmA kharekhara cAritra che. vedato kammaphalaM appANaM kuNadi jo du kammaphalaM / so taM puNo vi baMdhadi bIyaM dukkhassa aTThavihaM // 387 // vedato kammaphalaM mae kadaM muNadi jo du kammaphalaM / so taM puNo vi baMdhadi bIyaM dukkhassa aTThavihaM // 388 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 vedaMto kammaphalaM suhido duhido ya havadi jo cedaa| so taM puNo vi baMdhadi bIyaM dukkhassa aTThavihaM // 389 // je karmaphaLane vedato nijarUpa karamaphaLane kare, te pharIya bAMdhe aSTavidhinA karmane - dukhabIjane; 387. je karmaphaLane vedato jANe karamaphaLa meM karyuM, te 62rIya bAMdhe aSTavidhanA bhane - humaNInane; 388. je karmaphaLane vedato AtmA sukhI-dukhI thAya che, te pharIya bAMdhe aSTavidhinA karmane - dukhabIjane; 389. artha karmanA phaLane vedato thako je AtmA karmaphaLane potArUpa kare che (mAne che), te pharIne paNa ATha prakAranA bhane - hujanA bInane - bAMdhe che. - karmanA phaLane vedato thako je AtmA karmaphaLa meM karyuM ema jANe che, te pharIne paNa ATha prakAranA bhane - hujanA pInane - bAMdha che. karmanA phaLane vedato thako je AtmA sukhI ane duHkhI thAya che, te pharIne paNa ATha prakAranA karmane humanA bInane - bAMdha che. satthaM NANaM Na havadi jamhA satthaM Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM satthaM jiNA beMti // 390 // saddo NANaM Na havadi jamhA saddo Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM saiM jiNA beti|| 391 // rUvaM NANaM Na havadi jamhA rUvaM Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM rUvaM jiNA beNti|| 392 // vaNNo NANaM Na havadi jamhA vaNNo Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM vaNNaM jiNA beMti // 393 // gaMdho NANaMNa havadi jamhA gaMdhoNa yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM gaMdhaM jiNA beti // 394 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 Na raso du havadi NANaM jamhA du raso Na yANade kiNci| tamhA aNNaM gANaM rasaM ca aNNaM jiNA beMti // 395 // phAso Na havadi NANaM jamhA phAso Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM phAsaM jiNA beMti // 396 // kammaM NANaM Na havadi jamhA kammaM Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM kammaM jiNA beNti|| 397 // dhammo NANaM Na havadi jamhA dhammo Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM dhammaM jiNA beMti // 398 // NANamadhammo Na havadi jamhAdhammo Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNamadhammaM jiNA beNti|| 399 // kAlo NANaM Na havadi jamhA kAlo Na yANade kiNci| tamhA aNNaM NANaM aNNaM kAlaM jiNA beNti||400|| AyAsaM pi Na NANaM jamhAyAsaM Na yANade kiNci| tamhAyAsaM aNNaM aNNaM NANaM jiNA beNti||401|| NajjhavasANaM NANaM ajjhavasANaM acedaNaM jmhaa| tamhA aNNaM NANaM ajjhavasANaM tahA aNNaM // 402 // jamhA jANadi NicaM tamhA jIvo dujaanngonnaannii| NANaM ca jANayAdo avvadirittaM muNeyavvaM // 403 // NANaM sammAdilui du saMjamaM suttmNgpuvvgyN| . dhammAdhammaM ca tahA pavvajjaM abbhuvaMti buhaa||404|| 3! zate nathI zAna, thI zAnaDI, te kAraNe che jJAna ju, zAstra juduM - jina kahe; 30. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 re! zabdate nathI jJAna, jethI zabda kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, zabda judo - jina kahe; 391. re! rUpa te nathI jJAna, jethI rU5 kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, rUpa juduM - jina kahe; 392. re! varNa te nathI jJAna, jethI varNa kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, varNa judo - jina kahe, 393. re! gaMdha te nathI jJAna, jethI gaMdha kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, gaMdha judI - jina kahe; 394. re! rasa nathI kaMI jJAna, jethI rasa kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, rasa judo - jinavara kahe; 395. re! sparza te nathI jJAna, jethI sparza kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, sparza judo - jina kahe; 396. re! karma te nathI jJAna, jethI karma kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, karma juduM - jina kahe; 397. re! dharma te nathI jJAna, jethI dharma kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, dharma judo - jina kahe; 398. adharma te nathI jJAna, jethI adharma kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, adharma judo - jina kahe; 399. re! kALa te nathI jJAna, jethI kALa kaMI jANe nahIM, te kAraNe che jJAna juduM, kALa judo - jina kahe; 0. AkAza te nathI jJAna, e AkAza kaMI jANe nahIM, te kAraNe AkAza juduM jJAna juduM - jina kahe; 401. nahi jJAna adhyavasAna che, jethI acetana teha che, te kAraNe che jJAna juduM, juduM adhyavasAna che. 402. re! sarvadA jANe ja tethI jIva jJAyaka jJAnI che, ne jJAna che jJAyakathI avyatirikta Ima jJAtavya che. 403. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 samyakatva, ne saMyama, tathA pUrvAgagata sUtro, ane dharmAdharama, dIkSA vaLI, budha puruSa mAne jJAnane. 404. artha zAstra jJAna nathI kAraNa ke zAstra kAMI jANatuM nathI (jaDa che), mATe jJAna anya che, zAstra anya che - ema jinadevo kahe che. zabda jJAna nathI kAraNa ke zabda kAMI jANato nathI, mATe jJAna anya che, zabda anya che - ema jinadevo kahe che. rUpa jJAna nathI kAraNa ke rUpa kAMI jANatuM nathI, mATe jJAna anya che, rUpa anya che - ema jinadevo kahe che. varNa jJAna nathI kAraNa ke varNa kAMI jANato nathI, mATe jJAna anya che, varNa anya che - ema jinadevo kahe che. gaMdha jJAna nathI kAraNa ke gaMdha kAMI jANatI nathI, mATe jJAna anya che, gaMdha anya che - ema jinadevo kahe che. rasa jJAna nathI kAraNa ke rasa kAMI jANato nathI, mATe jJAna anya che, rasa anya che - ema jinadevo kahe che. sparza jJAna nathI kAraNa ke sparza kAMI jANato nathI, mATe jJAna anya che, sparza anya che - ema jinadevo kahe che. karma jJAna nathI kAraNa ke karma kAMI jANatuM nathI, mATe jJAna anya che, karma anya che - ema jinadevo kahe che. dharma (arthAtu dharmAstikAya) jJAna nathI kAraNa ke dharma kAMI jANato nathI, mATe jJAna anya che, dharma anya che - ema jinadevo kahe che. adharma (arthAta adharmAstikAya) jJAna nathI kAraNa ke adharma kAMI jANato nathI, mATe jJAna anya che, adharma anya che - ema jinadevo kahe che. kALa jJAna nathI kAraNa ke kALa kAMI jANato nathI, mATe jJAna anya che, kALa anya che - ema jinadevo kahe che. AkAza paNa jJAna nathI kAraNa ke AkAza kAMI jANatuM nathI, mATe jJAna anya che, AkAza anya che - ema jinadevo kahe che.adhyavasAna jJAna nathI kAraNa ke aMdhyavasAna acetana che, mATe jJAna anya che tathA adhyavasAna anya che (ema jinadevo kahe che). kAraNa ke (jIva) niraMtara jANe che mATe jJAyaka evo jIva jJAnI (-jJAnavALo, jJAnasvarUpa) che, ane jJAna jJAyakathI Avyatirikta che (-abhinna che, juduM nathI) ema jANavuM. - budha puruSo (arthAt jJAnIjano) jJAnane ja samyagdaSTi, (jJAnane ja) saMyama, aMgapUrvagata sUtra, dharma-adharma (puNya-pApa) tathA dIkSA mAne che. attA jassAmutto Na hu so AhArago havadi evN| AhAro khalu mutto jamhA so poggalamao du|| 405 // Na vi sakkadi ghettuM jaMNa vimottuM jaM ca jaM paraddavvaM / so ko vi ya tassa guNo pAugio vissaso vA vi||406|| . tamhA du jo visuddho cedA so Neva geNhade kiMci / Neva vimuMcadi kiMci vi jIvAjIvANa vvaannN||407|| Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 ema AtamA jeno amUrtika te nathI Araka khare, pudgalamayI che A tethI A'ra to mUrtika khara. 405. je dravya che para tehane na grahI, na choDI zakAya che, evo ja teno guNa ko prAyogI ne vaignasika che. 406. tethI khare je zuddha AtmA te nahIM kaMI paNa grahe, choDe nahIM vaLI kAMI paNa jIva ne ajIva dravyo viSe. 407. artha e rIte jeno AtmA amUrtika che te kharekhara AhArakanathI; AhAra to mUrtika che kAraNa ke pudagalamaya che. je paradravya che te grahI zakAtuM nathI tathA choDI zakAtuM nathI, evo ja koI teno (-AtmAno) prAyogika tema ja vaiRsika guNa che. mATe je vizuddha AtmA che te jIva ane ajIva dravyomAM (-paradravyomAM) kAMI paNa grahato nathI tathA kAMI paNa choDato nathI. pAsaMDIliMgANi va gihiliMgANi va bhuppyaaraanni| ghettuM vadaMti mUDhA liMgamiNaM mokkhamaggo tti||408|| Na du hodi mokkhamaggo liMga jaM dehaNimmamA arihaa| liMgaM muittu daMsaNaNANacarittANi sevaMti // 409 // bahuvidhanA muniliMgane athavA gRhasthIliMgane, grahIne kahe che mUDhajana A liMga muktimArga che. 408. paNa liMga muktimArga nahi, ahaMta nirmama dehamAM, basa liMga choDI jJAna ne cAritra, darzana sevatA. 409. artha bahu prakAranA muniliMgone athavA gRhIliMgone grahaNa karIne mUDha (ajJAnI)jano ema kahe che ke "A (bAhya) liMga mokSamArga che'. paraMtu liMga mokSamArga nathI; kAraNa ke ahaMtadevo deha pratye nirmama vartatA thakA liMgane choDIne darzana-jJAna-cAritrane ja seve che. Na vi esa mokkhamaggo pAsaMDIgihimayANi liNgaanni| daMsaNaNANacarittANi mokkhamaggaM jiNA beNti||410|| Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 muniliMga ne gRhIliMga - e liMgo na muktimArga che; cAritra-darzana-jJAnane basa mokSamArga jino kahe. 410. artha muninA ane gRhasthanA liMgo e mokSamArga nathI; darzana-jJAna-cAritrane jinadevo mokSamArga kahe che. tamhA jahittu liMge sAgAraNagAraehiM vA ghide| dasaNaNANacaritte appANaM juMja mokkhphe|| 411 // tethI tajI sAgAra ke aNagAra-dhArita liMgane, cAritra-darzana-jJAnamAM tuM joDa! nija Atmane. 411. artha mATe sAgAro vaDe (-gRhastho vaDe) athavA aNagAro vaDe (-munio vaDe) prahAyelAM liMgone choDIne, darzanajJAnacAritramAM - ke je mokSamArga che temAM - tuM AtmAne joDa. mokkhapahe appANaM Thavehi taM ceva jhAhitaM cey| tattheva vihara NicaM mA viharasu annnndvvesu||412|| tuM sthApa nijane mokSapaMthe, dhyA, anubhava tehane; temAM ja nitya vihAra kara, nahi vihara paradravyo viSe. 412. artha (he bhavya!) tuM mokSamArgamAM potAnA AtmAne sthApa, tenuM ja dhyAna kara, tene ja ceta-anubhava ane temAM ja niraMtara vihAra kara; anya dravyomAM vihAra na kara. pAsaMDIliMgesu va gihiliMgesu va bhuppyaaresu| kuvvaMti je mamattiM tehiM Na NAdaM samayasAraM // 413 // bahuvidhanAM muniliMgamAM athavA gRhIliMgo viSe, mamatA kare, teNe nathI jANo samayanA sArane. 413. artha : jeo bahu prakAranA muniliMgomAM athavA gRhasthaliMgomAM mamatA kare che (arthAt A dravyaliMga ja mokSanuM denAra che ema mAne che), temaNe samayasArane jANyo nathI. vavahArio puNa Nao doNNi vi liMgANi bhaNadi mokkhphe| NicchayaNao Na icchadi mokkhapahe svvliNgaanni||414 // vyavahAranaya e ubhaya liMgo mokSapaMtha viSe kahe, nizcaya nahIM mAne kadI ko liMga muktipatha viSe:- 414. 1 viSe kahyuM, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 artha vyavahAranaya banne liMgone mokSamArga kahe che. (arthAtu vyavahAranaya muniliMga tema jagRhIliMgane mokSamArga kahe che); nizcayanaya sarva liMgone (arthAt koI paNa liMgane) mokSamArgamAM gaNato nathI jo samayapAhuDamiNaM paDhidUNaM atthataccado nnaaeN| atthe ThAhI cedA so hohI uttama sokkhaM // 415 // A samayaprAbhUta paThana karIne, artha-tattvathI jANIne, Tharaze arathamAM AtamA je, saukhya uttama te thaze. 415. artha : je AtmA (-bhavya jIva) A samayaprAbhUtane bhaNIne, artha ane tatvathI jANIne, tenA arthamAM sthita thaze, te uttama saukhyasvarUpa thaze. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 7 zrI samayasAra - prasAdI 1. zuddhAtmAnA lakSe ziSya apUrva zarUAta kare che. vyakarma-bhAvakarma-nokarmarahita, cisvabhAvI zuddhAtmA sAdhya che, ne siddha bhagavaMto tenA pratibiMba samAna che. jema arisAmAM jotAM potAnuM mukha dekhAya che tema siddha bhagavAnanuM svarUpa jANatAM potAnA AtmAnuM zuddha svarUpa oLakhAya che. siddha jevA potAnA AtmAne jeNe lakSagata karyo tene rAgamAMthI ke indriyomAMthI Atmabuddhi UDI jAya che, ne rAgathI pAra, indriyothI pAra evA aMtarmukhI jJAna dvArA zuddhAtmAnI svAnubhUti vaDe mokSamArga zarU thAya che, te ja siddhane paramArtha namaskAra che, ne te apUrva maMgaLa che. mohAdi udayabhAva ane jJAna vacce atyaMta bheda pADI - apUrva bhedajJAna te maMgaLa che - ne te ja samayasAra - paramAgamanuM prayojana che. 2. samayasAra eTale kuMdakuMdabhagavAnanA AnaMdamaya AtmavaibhavamAMthI nIkaLelo sAra, je ApaNane Atmavaibhava batADIne AnaMdita karyA che. je samayasAranuM bhAvaDhavANa karatAM bhavano pAra pamAya.azarIrI thavAya..ne AtmA pote parama AnaMdarUpa banI jAya ! evA A parama jinAgama samayasAranuM zravaNa karIne jIvana dhanya bane che. A samayasAranA UMDA bhAvonuM gholana jIMdagInA chellA zvAsa sudhI bhUlAya tema nathI. A samayasArato AtmAnA svabhAvarUpa dharmano saMbaMdha karAvanAra che; parano tathA rAgano saMbaMdha toDAvIne, AtmAnA jJAnasvabhAvamAM ekatva karAvanAra-dharmano saMbaMdha karAvanAra-AtmAne paramAtmA tarIke pragaTa karAvanAra - paramAtmA svarUpano anubhava karAvanAra evA A samayasAranA maMtro AtmAne mugdha karI de evA che. samayasAranuM tAtparya che -zuddhAtmAnI anubhUti. aMtarmukha thaIne jeNe AvI AnaMdamaya anubhUti karavAnI preraNA maLI tenA asaMkhya pradezomAM samayasAra paramAgamanA bhAvo kotarAI gayA. 4. AcArya bhagavaMte je kola-karAra karelAM ke samayasArano je abhyAsa karaze tenI pariNati zuddha thaze. AcAryuM kaheluM ke je ame zuddhAtmA dekhADavA mAMgIe chIe tenA upara lakSanuM jora deje ane upayogamAM zuddhAtmAnuM gholana karatAM karatAM tane jarUra zuddhAtmAnI anubhUti thaze. tAro moha nAza thaze ane tArA AnaMdanA nidhAna khUlI jaze. A vAta akSare akSara satya pUravAra thAya che. samayasArano abhyAsa eTale to zuddhAtmAnI bhAvanA jJAnane aMtarmukha karIne zuddhAtmAnI AvI bhAvanA te ja anubhUtinI zuddhatAnuM kAraNa che. 5. zarUAtamAM ja kahe che ke ekatva-nizcayagata samaya sarvatra lokamAM suMdara che ane pachI enI alaukika chaThThI gAthAmAM jJAyakanuM svarUpa batADe che - "nathI apramatta ke pramatta nathI, je eka zuddha zAkabhAva che, e rIte 'zuddha kathAya, ne je jJAta te to te ja che'. AvA ekarUpa svarUpane dRSTimAM laI ekane dhyeya banAvI, temAM ekAgratAno prayatna karavo e ja pahelAMmAM pahelo zAMti-sukhano upAya che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 6. pachI nizcaya-vyavahAranuM svarUpa batADatA jANavA maLe che ke vyavahAranaya bhedathI kahe che, ne zuddhanaya abheda vastune batAve che, tethI zuddhanayanuM avalaMbana laIne abheda vastuno anubhava karanAra samyagdaSTi che. 7. nizcaya samyagdarzananI vyAkhyA batAvatA kahyuM ke "nava tattvomAMthI paNa bhUtArthanaya vaDe jJAyakasvabhAvI AtmAno anubhava karavo te samyakatva che. 8. AtmAmAM aMtarmukha thaIne zuddhasvabhAvapaNe AtmAne je dekhe che te jIvane zuddhanaya che. AvA zuddhanayathI zuddhAtmAno anubhava karanAra kharekhara samasta jainazAsananA rahasyane pAmI cUkyo che. AvA zuddhAtmAnA sevanamAM - anubhavamAM darzana-jJAna-cAritra traNenuM sevana AvI jAya che. 9. jyAM sudhI AvA sAdhyarUpa zuddhAtmAne jIva nathI anubhavato ne paramAM tathA karmasaMbaMdhI rAgAdi bhAvomAM AtmabuddhikarIne varte che tyAM sudhI ja te apratibaddha rahe che, paNa jyAre zrI gurunA upadezathI caitanyalakSaNa vaDe potAnA AtmAne samasta anya dravyothI tema ja rAgAdi parabhAvothI bhinna evA zuddha upayoga svarUpe ja anubhave che tyAre te pratibaddha thAya che, svadravyanI suMdaratA dekhIne te prasanna thAya che, AnaMdita thAya che, saMtuSTa thAya che. AvI AtmAnubhUti karAvanAra A samayasAra paramAgama jagatamAM eka ajoDa jJAnacakSu che, te AMdhaLAne dekhatA karIne zuddhAtmA-paramAtmAnuM darzana karAve che. 10. jJAyakabhAvarUpa zuddhAtmAnI anubhUti karanAro jIva ja saMpUrNa jJAyakabhAvarUpa evA sarvajJane oLakhIne temanI sAcI stuti karI zake che. potAmAM zuddhatAnI anubhUti vagara sarvajJanI kharI upAsanA thaI zakatI nathI. svonmukhI jainazAsananuM A gaMbhIra rahasya 31mI gAthAmAM sarvajJanI paramArtha stutinuM svarUpa batAvIne AcAryodave samajAvyuM che. 11. bhedajJAna vaDe jJAnanI ujjavaLatA karIne ziSya prasanna thayo che, AnaMdita thayo che, te potAnA svarUpanuM kevuM saMcetana kare che e gAthA 38mAM batAvyuM che. huM eka, zuddha, sadA arUpI, jJAnadarzanamaya khare, kaMi anya te mAruM jarI paramANumAtranathI are !" 12. have jeNe upayogasvarUpa potAnA AtmAne jANyo che te dharmAtmA upayogamaya bhAvone jasvakAryarUpa kare che, upayogathI virUddha koI bhAvomAM te potAnA upayogane tanmaya karato nathI, eTale tene rAgAdi koI bhAvo sAthe kartA-karmapaNuM rahetuM nathI. jJAnamayabhAvo sAthe ja kartA-karmapaNuM hoya che. bhedajJAnI dharmAtmAnI AvI abhUtadazAnuM svarUpa AcAryadeve kartA-karma adhikAramAM samajAvyuM che ke je samajatAM mumukSune jarUra bhedajJAna thAya che. kartA-karmanI 72-73mI gAthA - A mATe vizeSa dhyAna kheMce che. azucipaNuM, viparItatA e Asavone jANIne; vaLI jANIne duHkha kAraNo, ethI nivartana jIva kare. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 chuM eka, zuddha mamatvahIna huM, jJAnadarzana pUrNa chuM; emAM rahI sthita, lIna emAM zIdhra A sau kSaya karuM. 13. kartA-karma adhikAranI chellI gAthAo to adbhuta che. . che karma jIvamAM baddha vA aNabaddha e nayapakSa che; paNa pakSathI atikrAMta bhAkhyo te samayano sAra che. samyakatva tema ja jJAnanI je ekane saMjJA maLe; nayapakSa sakaLa rahita bhAkhyo te 'samayano sAra" che. A AtmaanubhavanI madhura gAthAo che. bhAI! tAre tArA AnaMdasvarUpa AtmAne anubhavavo che ne ? to koI vikalpa temAM samAya tema nathI, vikalpothI juduM jJAnasvarUpa che tene lakSamAM le. nayanA pakSarUpa je vikalpo che temAM zuddhatA nathI, tenAthI juduM paDIne aMtarmukha thayeluM jJAna ja zuddha che, A rIte jJAna ane vikalpanuM taddana judApaNuM samajAvyuM. bannenI jAta ja judI che. caitanyano nirNaya jJAna vaDe thAya che. samyagadarzana pragaTa karanAra jIva pahelAM jJAnasvabhAvI AtmAno nirNaya kare che. anubhava pahelAnI bhUmikAmAM vikalpa hovA chatAM jJAne tenAthI adhika thaIne ema nirNayamAM lIdhuM ke vikalpa huM nathI, vikalpathI pAra akhaMDa jJAnatattva huM chuM; Ama aMdara vedanamAM jJAna ane rAganI tadna bhinnatA dhamane bhAse che. potAno AtmA ja AnaMda sahita paramAtmArUpe dekhAya e ja samyagdarzana che - te ja samayasAra che. vikalpothI juduM karIne Atmasanmukha karanAra jJAna nijarasathI pragaTa thatuM parama Atmatattva potAne sAcA svarUpe dekhAya te ja sAkSAt anubhava che. A ja samyagdarzana ane samyajJAna che - A ja samayasAra che. AvA samarbhAvarUpe pariNamelo AtmA AkhA jagata upara tarato che; koI parabhAvothI ke saMyogothI tenuM jJAna dabAtuM nathI, paNa chUTuM ne chUTuM jJAnapaNe ja rahe che, tethI te tarato che. ahA ! A anubhavadazAnI jagatane khabara nathI. parvata para vijaLI paDI ne be kaTakA thayA, te pharI saMdhAya nahi, tema svasammukha jJAnarUpa vIjaLI vaDe jJAna ane rAganI bhinnatA thaIne be kaTakA thayA, te have kadI eka thAya nahi evA apratihata puruSArthanI preraNA che. jJAna aMtarmukha thayuM tyAM AtmA potAnA mahAAnaMdarUpe pragaTe che, paramAtmA svarUpe pote pragaTa thAya che. jagatamAM sauthI UMcuM evuM mahAna parama Atmatattva huM chuM ema dhama anubhave che. aho ! A anubhUti adbhuta che! ahA! AnaMdano nAtha AtmA prasiddha thayo tyAM have duHkha kevA? have to pUrNAnaMdI paramAtmA huM pote chuM - evA nirvikalpa vedana vaDe caitanyanA amRta pIdhAM, samyagdarzana paryAyarUpa thayelo te AtmAne "samayasAra kahevAmAM Ave che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 14. have puNya-pApa adhikAramAM puNya ane pApa bannene baMdhanA kAraNa kahyA che. tyAM AcArya lAlabattI batADe che. vrata niyamane dhAre bhale, tapazIlane paNa Acare; paramArthathI je bAhya te nirvANa prApti nahi kare. ane pramANa Ape che ke rAgathI mokSanI prApti na thAya - mokSa mAtra jJAnathI ja thAya. ane chelle nizcaya samyaktvanI vyAkhyA gAthA 155mAM Ape che, jIvAdinuM zraddhAna samakita, jJAna temanuM jJAna che, rAgAdi-varjana caraNa che, ne A ja muktipaMtha che. traNa loka traNa kALamAM eka ja mokSamArga che. samyagdarzana-jJAna-cAritranI ekatAthI ja mokSamArga bane che. 15. have Asrava adhikAramAM karmabaMdhana ane AsravanuM svarUpa batADatAM mArgadarzana Ape che. junA karmano udaya che, have e jUnA karma navA karmanA AsravanuM nimitta tyAre ja bane jo jIva rAga-dveSa-mohanA pariNAma kare to. jJAnIne rAga-dveSa-mohanA pariNAma thatAM nathI - ajJAnIne ja thAya che ane tethI ajJAnIne ja karmabaMdhana che. jJAnI to nirAsrava ja che. bIjuM karmano udaya je pramANe Ave te pramANe rAgAdi pariNAma karavA ja paDe, karma nimitta thaIne Ave eTale jIvane vikAra karavo ja paDe e vAta yathArtha nathI. 16. saMvara adhikAranI zarUAtamAM ja bhagavAna zrI kuMdakuMdAcArya sakaLa karmano saMvara karavAno utkRSTa upAya je bhedajJAna tenI prazaMsA kare che. A saMvara adhikAra samayasArano sauthI nAnakaDo adhikAra mumukSujIvane upayoga ane rAganuM bhedajJAna karAvIne, AtmAno svAnubhava karavA mATe khUba ja upayogI che. saMvara te jIvanI apUrva dazA che; upayogasvarUpa zuddhAtmAnI sanmukha thaIne bhedajJAna karatAM saMvaradazA pragaTe che eTale ke mokSamArga zarU thAya che. tethI AvuM bhedajJAna prazaMsanIya che, abhinaMdanIya che. dharmI jANe che ke huM upayogasvarUpa chuM, mAro AtmA caitanya-adhikaraNa che eTale ke caitanyabhAva ja mArA AtmAno AdhAra che. upayoga sAthe ja mAre AdhAra-AdheyapaNuM che. rAganA AdhAre mAro AtmA nathI ne mArA upayogasvarUpa AtmAnA AdhAre rAganI utpatti nathI, eTale rAga sAthe mAre AdhAra-AdheyapaNuM nathI. A rIte rAgAdibhAvone ane upayogane sarva prakAre atyaMta bhinnatA che. mArA upayoganI anubhUtimAM rAgAdibhAvo anubhavAtA nathI, kema ke te bhAvo mArA upayogathI judA che. caitanya ane krodha e bannenuM eka adhikaraNa nathI, krodhanA AdhAre caitanya nathI, caitanyanA AdhAre krodha nathI; mATe krodhane jANato huM te krodharUpa nathI, caitanyarUpa ja chuM. AvI bhedajJAnarUpI anubhUti prazaMsanIya che. te ja saMvarano parama upAya che, tethI te abhinaMdanIya che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 upayogamAM upayoga, ko upayoga nahi krodhAdimAM, che krodha krodha mahIM ja, nizcaya krodha nahi upayogamAM. jJAna kone kahevAya ?jJAna to rAga-dveSa vagaranuM vItarAga che. jJAna to caitanya svAdavALuM che. AvuM jJAna te jJAnInuM karma che. jJAnIno AtmA AvA zuddha jJAnamAM ja che. AvA bhedajJAna vaDe jJAnIne AtmAnA anubhavamAM AnaMdanA veNalA vAyA che. ahA ! vItarAgamArga e to alaukika ja che. Avo mArga samajIne AtmAmAM vItarAgasvarUpa sukha pragaTe te ja AtmAnuM jIvana che ema kahetAM saMvara adhikAra pUrNa thAya che. 17. nirjarA adhikAramAM kahe che ke AtmAmAM para taraphanA valaNavALI vRttinuM utthAna thavuM te rAga che. have para taraphanA valaNavALI vRtti nAza pAmI jatAM je jJAna che te nizcala thaI aMdara svabhAvamAM TharyuM che, sthita thayuM che, enuM nAma bhedavijJAna che, saMvara che ane saMvarapUrvaka nirjarA che. nirjarAnA traNa prakAra A pramANe batAvavAmAM AvyA che. 1) AtmajJAna thatAM svarUpamAM ramaNatA thavA vaDe je dravyakarmano nAza thAya che te dravyanirjarA che. 2) tyAre je azuddhatAno nAza thAya che te bhAvanirjharA che; A astithI nirjarAnuM svarUpa che tathA tyAM3) je zuddhatAnI vRddhi thAya che te astirUpathI bhAvarjirA che. zuddhopayoga te bhAvanirjharA che. zuddhinI vRddhi thAya te nirjarA che. potAnA sivAya para rAgAdi padArtho pratye jJAnIne udAsInatA - vairAgya hoya che ane te vairAgya nirjarAno hetu che. have sAmAnyapaNe samasta karmajanya bhAvone samyagdaSTi para jANe che ane potAne eka jJAyakabhAva ja jANe che. karmanA kSayopazamanA nimitte jJAnamAM bheda hovA chatAM tenuM svarUpa vicAravAmAM Ave to jJAna eka ja che ane te jJAna ja mokSano upAya che. gAthA 206mAM karUNApUrvaka upadezamAM AcArya kahe che, 'he bhavya prANI ! tuM jJAnamAM nitya prItivALo thA, AmAM nitya saMtuSTa thA, AnAthI tRpta thA, Ama karavAthI tane uttama sukha thaze.' AmAM sadA prItivaMta bana, AmAM sadA saMtuSTa thA ne AnAthI bana tuM tRpta, tujane sukha aho ! uttama thaze. have parigrahanI bhASA samajAvatA kahe che, 'icchA parigraha che'. jJAnI jJAyaka che, parigrahI nathI. chellI ATha gAthAomAM samyagdaSTinA ATha lakSaNo batAvI nirjarA adhikAra pUro kare che. te A pramANe che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 1) niHzaMkita. 5) upagUhana 2) niHkAMkSita 6) sthitikaraNa 3) nirvicikitsaka 7) vAtsalya 4) amUDhadaSTi 8) prabhAvanA 18. baMdha adhikAramAM baMdhanuM nizcaya kAraNa ajJAnamaya adhyavasAya ja che ema nakkI karAve che. bAhya vastu baMdhanuM kAraNa nathI. je thAya adhyavasAna jIvane, vastu Azrita te bane; paNa vastu nathI baMdha, adhyavasAna mAtrathI baMdha che. adhyavasAna ajJAnarUpa che tethI tene potAnuM paramArtha svarUpa na jANavuM. te adhyavasAnathI ja AtmA potAne aneka avasthArUpa kare che arthAt temanAmAM potApaNuM mAnI pravarte che. A adhyavasAno traNa prakAranA che. (1) huM parane haNuM chuM - jivADuM chuM, parane sukhI-dukhI karuM chuM. (2) huM nAraka-deva-manuSya tiryaMca chuM. (3) huM dharmAdi paradravyone jANuM chuM. A adhyavasAno jemane nathI te muni kuMjaro che. mithyA adhyavasAya jemane che te avazya karmothI lepAya che. sva-paranuM bhedavijJAna na hoya tyAM sudhI jIvane je potAnA ne paranA ekapaNAnA nizcayarUpa pariNati varte che tene buddhi, mati, vyavasAya, adhyavasAna, vijJAna, pariNAma, citta ne bhAva e ATha ekAryavAcI zabdothI kahyA che. ane chelle mULa muddAnI rakamanI vAta kahe che. AtmAzrita-svaAzrita nizcayanaya che, parAzrita arthAt parane Azrita vyavahAranaya che. nizcayane Azrita munio nirvANane prApta kare che. jevo vItarAge kahyo che tevA vastusvabhAvane jANato jJAnI potAnA zuddha svabhAvathI ja cuta thato nathI tethI rAga-dveSa-moha Adi bhAvarUpe potAnI meLe pariNamato nathI ane paravaDe paNa pariNamAvato nathI. mATe TaMkotkIrNa eka jJAyakasvabhAvarUpa jJAnI rAga-dveSa-moha Adi bhAvono akartA ja che - evo niyama che. sau bhAvone para jANIne paccakhANa bhAvonuM kare; tethI niyamathI jANavuM ke jJAna pratyAkhyAna che. A rIte baMdha adhikAra pUrNa thAya che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 19. mokSa adhikAra H have mokSanI prApti kaI rIte thAya che te AmAM kahyuM che. mokSanuM kAraNa baMdhano cheda ja che. baMdhonA svabhAvane ane AtmAnA svabhAvane jANIne baMdho pratye je virakta thAya che te karmothI mukAya che. AtmA ane baMdhane judA judA karavA te ja mokSanuM kAraNa che. have kayA sAdhana vaDe judA karI zakAya che ? jIva baMdha banne, niyata nija nija lakSaNe chedAya che; prajJAchINI thakI chedatAM banne judA paDI jAya che. AtmA ane baMdhane dvidhA karavArUpa kAryamAM kartA je AtmA tenA sAdhana saMbaMdhI UMDI vicAraNA karavAmAM AvatAM, nizcaye potAthI bhinna sAdhanano abhAva hovAthI bhagavatI prajJA ja (jJAnasvarUpa buddhi ja) chedananA svabhAvavALuM sAdhana che. prajJA vaDe AtmA ane baMdha judA paDe che. 'prajJA' vaDe bhedajJAna karIne caitanyasvarUpa AtmAne baMdhabhAvothI atyaMta judo grahaNa karAvyo che. aho ! AtmAthI abhinna evI prajJA ke je bhagavatI che te aMtaramAM UtarIne caitanyabhAvomAM tanmaya thAya che ne rAgAdi bhAvothI chUTI paDI jAya che - AvI cetanA zuddhAtmAne grahatI thakI mokSane sAdhe che. mokSa adhikAramAM enuM je adbhUta varNana che te samajatAM mumukSu jIvanI cetanA AnaMdathI nAcI UThe che. buddhi vaDe AtmAne zarIrAdithI(nokarma), jJAnAvaraNAdika(dravyakarmathI) ane rAgAdika(bhAvakarmathI) bhinna eka caitanyabhAvamAtra anubhavI jJAnamAM ja lIna rAkhavo te ja AtmA ne baMdhanuM bhinna karavuM che. tenAthI ja sarva karmano nAza thAya che, siddhapadane pamAya che ema jANavuM. dhruvane dhyAnamAM letAM arthAt jJAnane (upayogane) eka dhruvamAM - zuddha caitanyamAM ekAgra karI rAkhatAM rAga ane AtmA be bhinna paDI jAya che. atIndriya AnaMdano svAda Ave tyAre jANavuM ke rAga ne AtmA bhinna paDI gayA che. AnaMdanuM pracura svasaMvedana e cAritranI mahora-mudrA che. AvA cAritrapUrvaka jIvanI mukti thAya che. je muni udyamathI svabhAvamAM pravarte che te zuddha thaIne mokSane pAme che. 20. sarvavizuddha adhikAra : zuddhanayano viSaya je jJAnasvarUpa AtmA che te kartA-bhoktApaNAnA bhAvothI rahita, baMdha-mokSanI racanAthI rahita che, paradravya ane paradravyanA sarva bhAvothI rahita hovAthI zuddha che, potAnA svarasanA pravAhathI pUrNa dedIpyamAna jyotirUpa che ane TaMkotkIrNa mahimAvALo che. Avo jJAnapuMja AtmA pragaTa thAya che. jyama netra, tema ja jJAna nathI kAraka, nathI vedaka are ! jANe ja karmodaya, nirajarA, baMdha tema ja mokSane. trikALa AnaMdasvarUpa pote paramAtmA dravya che, tenA zraddhAna-jJAna-AcaraNarUpa paryAye jIva pariName te bhavyatva zaktinI arthAt mokSamArganI yogyatArUpa zaktinI vyakti che ane te dharma che ema kahyuM. chellI gAthAomAM to AtmAzrita bhAvaliMga eTale ke darzana-jJAna-cAritra ane dehAzrita dravyaliMga e bannenI atyaMta spaSTa bhinnatA batAvIne darzana-jJAna-cAritrasvarUpa mokSamArgamAM ja AtmAne joDavAno Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adeza karyo che. 151 tethI tajI sAgAra ke aNagAra dhArita liMgane, cAritra-darzana-jJAnamAM tuM joDa re ! nija Atmane. tuM sthApa nijane mokSapaMthe, dhyA, anubhava tehane; temAM ja nitya vihAra kara, nahi vihara paradravyo viSe. aho ! sarve arihaMta bhagavaMtoe sevelo, svadravya Azrita zuddha ratnatraya je A eka ja mokSamArga jina bhagavaMtoe upadezyo, te ja mArga pote sAdhIne vItarAga saMtoe jinAgamamAM prasiddha karyo che. Avo mArga jANIne tenuM sevana karavuM te paramAgamano sAra che, tenuM phaLa mahAna uttama sukha che. chelle, samayasAra samApta karatAM AcAryadeva kahe che ke - A samayaprAbhUta paThana karIne, artha tattvathI jANIne; Tharaze arathamAM AtamA, je saukhya uttama te thaze. A rIte samayasAra samApta thAya che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 2 prakaraNa 8 zrI pravacanasAra (saMkSipta sAra) bhagavAna kuMdakuMdAcAryanA racelAM aneka zAstromAMthI samayasAra, pravacanasAra ane paMcAstikAya nAmanAM uttamottama zAstro 'prAbhUtatraya' kahevAya che. A traNe paramAgamomAM hajAro zAstrono sAra AvI jAya che. zrI samayasAra A bharatakSetranuM sarvotkRSTa paramAgama che. temAM nava tattvonuM zuddhanayanI daSTithI nirUpaNa karI jIvanuM zuddha svarUpa sarva taraphathI Agama-yukti-paraMparA ane anubhavathI ati vistArapUrvaka samajAvyuM che. paMcAstikAyamAM cha dravyanuM ane nava tattvanuM svarUpa saMkSepamAM kahyuM che. pravacanasAramAM tenA nAma anusAra jinapravacanano sAra saMgharyo che. jema samayasAramAM mukhyatve darzanapradhAna nirUpaNa che, tema pravacanasAramAM mukhyatve jJAnapradhAna nirUpaNa che. zrI pravacanasAranA prAraMbhamAM ja zAstrakartAe vItarAga cAritra mATenI potAnI jhaMkhanA vyakta karI che. vAraMvAra aMtaramAM DUbakI mAratA AcArya bhagavAna niraMtara aMdara ja samAi rahevAne jhaMkhe che. paNa jyAM sudhI e dazAne pahoMcAtu nathI tyAM sudhI aMtar-anubhavathI chUTI vAraMvAra bahAra paNa avAI jAya che. e dazAmAM te amUlya vacanamauktikonI mALA gUMthAine A pravacanasAra paramAgama prastuta thayela che. AkhA paramAgamamAM vItarAga cAritranI jhaMkhanAno mukhya dhvani guMjI rahyo che. evA A parama zAstrane viSe traNa zrutaskaMdha che. prathama zrutaskaMdhanuM nAma jJAnatattva prajJApana che. anAdikALathI parasanmukha jIvone 'huM jJAnasvabhAva chuM ane mAruM sukha mArAmAM che' evI zraddhA kadI thaI nathI ane tethI tenI oziyALI parasanmukha vRtti kadI TaLatI nathI. evA dIna-duHkhI jIvo para AcArya bhagavAne parama karUNA karI A adhikAramAM jIvano jJAnAnaMda svabhAva vistArathI samajAvyo che tema ja kevaLInA jJAna ane kevaLInA sukha mATenI dhodhamAra utkRSTa bhAvanA vahAvI che. 'kSAyika jJAna ja upAdeya che, kSAyopazamika jJAnavALA to karmabhArane ja bhogave che, pratyakSa jJAna ja ekAMtika sukha che, parokSa jJAna to atyaMta AkuLa che, kevaLInuM atIndriya sukha te ja sukha che. indriyajanita sukha to duHkha ja che, siddha bhagavAna svayameva jJAna, sukha ne deva che, ghAtikarmarahita bhagavAnanuM sukha sAMbhaLIne paNa jemane tenI zraddhA thatI nathI teo abhavya (dUrabhavya) che' ema aneka aneka prakAre AcArya bhagavAne kevaLajJAna ane atIndriya paripUrNa sukha mATe pokAra karyo che. kevaLInA jJAna ane AnaMda mATe AcArya bhagavAne evI bhAvabhInI dhUna macAvI che ke te vAMcIne saheje ema lAgI jAya che ke videhavAsI sImaMdhara bhagavAna pAsethI ane kevaLI bhagavaMtonA ToLAM pAsethI bharatakSetramAM AvIne turata ja kadAca AcArya bhagavAne A adhikAra racI potAnI hRdayaUrmione vyakta karI hoya. A rIte jJAna ane sukhanuM anupama nirUpaNa karI A adhikAramAM AcArya bhagavAne mumukSuone atIndriya jJAna ane sukhanI ruci tathA zraddhA karAvI che ane chellI gAthAomAM moha-rAga-dveSane nirmULa karavAno jinokta yathArtha upAya saMkSepamAM darzAvyo che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -2) zrI pravacanasAra jJAnatatva prajJApanA catattvaprajJApana caraNAnuyogasUcaka cUlikA zakopayoga jJAna sukha zubha pariNAma adhikAra adhikAra adhikAra adhikAra davya sAmAnya adhikAra ka sAmAnya vize dravya vizeSa adhikAra jJAna-oNya vibhAga adhikAra AcaraNaprajJApana mokSamArga prajJApana zubhopayoga prajJApana paMcaratna prajJApana (zrI pravacanasAra paramAgamamAM adhikAronI spaSTatA) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 bIjA zrutaskaMdhanuM nAma zeyatatva prajJApana che. anAdikALathI paribhramaNa karato jIva badhuM karI cUkyo che paNa sva-paranuM bhedavijJAna teNe kadI karyuM nathI. 'baMdhamArgamAM tema ja mokSamArgamAM jIva ekalo ja kartA, karma, karaNa ane karmaphaLa bane che, para sAthe tene kadIya kAMI ja saMbaMdha nathI' evI sAnubhava zraddhA tene kadI thaI nathI. tethI hajAro mithyA upAyo karavA chatAM te duHkhamukta thayo nathI. A zrutaskaMdhamAM duHkhanuM mULa chedavAnuM sAdhana -bhedavijJAna- samajAvyuM che. 'jagatanuM pratyeka sat arthAt pratyeka dravya utpAdavyaya-dhrauvya sivAya ke guNa-paryAyasamUha sivAya bIjuM kAMI ja nathI. sat kaho, dravya kaho, utpAda-vyayadhrauvya kaho, guNa-paryAyapiMDa kaho e badhuM eka ja che." A trikALajJa jinabhagavaMtoe sAkSAt dekhelA vastusvarUpano mULabhUta pAyAno siddhAMta che. vItarAgavijJAnano A mULabhUta siddhAMta zarUAtanI ghaNI gAthAomAM atyaMta atyaMta suMdara rIte koI lokottara vaijJAnikanI DhabathI samajAvavAmAM Avyo che. tyAM dravya sAmAnyanuM svarUpa je alaukika zailIthI siddha karyuM che teno khyAla vAMcakane e bhAga jAte ja vAMcyA vinA Avavo azakya che. kharekhara pravacanasAramAM varNaveluM A dravyasAmAnya nirUpaNa atyaMta abAdhya ane pratItikara che. e rIte dravyasAmAnyanA jJAnarUpI sudaDha bhUmikA racIne, dravyavizeSanuM asAdhAraNa varNana, prANAdithI jIvanuM bhinnapaNuM, jIva dehAdikano kartA-kArayitA-anumaMtA nathI e hakIkata, jIvane pugalapiMDanuM akartApaNuM, nizcayabaMdhanuM svarUpa, zuddhAtmAnI upalabdhinuM phaLa, ekAgrasaMcetanalakSaNa dhyAna vagere aneka viSayo ati spaSTa rIte samajAvavAmAM AvyA che. e badhAmAM sva-paranuM bhedavijJAna ja nItarI rahyuM che. AkhA adhikAramAM vItarAgapraNIta dravyAnuyoganuM satva ThAMsI ThAMsIne bharyuM che, jinazAsananA maulika siddhAMtone abAdhya yuktithI siddha karyA che. A adhikAra jinazAsananA staMbha samAna che. eno UMDANathI abhyAsa karanAra madhyastha supAtra jIvane jainadarzana ja vastudarzana che" ema lAgyA vinA rahetuM nathI. viSayanuM pratipAdana eTaluM prauDha, agAdha UMDANavALuM, marmasparzI ane camatkRtimaya che ke te mumukSunA upayogane tIkSNa banAvI zrataratnAkaranA gaMbhIra UMDANamAM laI jAya che, koI ucca koTinA mumukSune nija svabhAvaratnanI prApti karAve che ane koI sAmAnya mumukSu tyAM sudhI na pahoMcI zake to tenA hRdayamAM paNa zrataratnAkara aMbhUta ane apAra che evo mahimA to jarUra ghara karI jAya che. graMthakAra zrI kuMdakuMdAcAryadava ane TIkAkAra zrI amRtacaMdrAcAryadivanA hRdayamAMthI vahelI zrutagaMgAe tIrthakaranA ane zrutakevaLInA virahane bhUlAvyA che. bIjA zrutaskaMdhanuM nAma caraNAnuyogasUcakacUlikA che. zuddhopayogI munine aMtaraMga dazAne anurUpa kevA prakArano zubhopayoga varte che ane sAthe sAthe sahajapaNe bahAranI kevI kriyAo sahaja vartatI hoya che te AmAM jinendra kathana anusAra samajAvavAmAM AvyuM che. dIkSA grahaNa karavAnI jinokta vidhi, aMtaraMga sahajadazAne anurUpa bahiraMga yathAjAtarUpapaNuM, 28 mULaguNa, aMtaraMga-bahiraMga cheda, upAdhiniSedha, utsarga, apavAda, yukta AhAra-vihAra, ekAgratArUpa mokSamArga, muninuM anya munio pratyenuM vartana vagere aneka viSayo AmAM yukti sahita samajAvavAmAM AvyA che. graMthakAra ane TIkAkAra AcAryayugale caraNAnuyoga jevA viSayonuM paNa Atmadravyane mukhya rAkhIne, zuddhadravyAlaMbI aMtaraMga dazA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 sAthe te te kriyAono athavA zubhabhAvono saMbaMdha darzAvatA, nizcaya-vyavahAranI saMdhipUrvaka evI camatkRtithI varNana karyuM che ke AcaraNa prajJApana jevA adhikAramAM paNa jANe ke koI zAMtarasa jharatuM adhyAtmagIta gavAI rahyuM hoya ema ja lAgyA kare che. Atmadravyane mukhya rAkhIne AvuM madhura, AvuM yuktika, AvuM pramANabhUta, jJAnasabhara, zAMtarasa nijharatuM caraNAnuyoganuM pratipAdana anya koI zAstrane viSe nathI. hRdayamAM bharelA anubhavAmRtamAM ragadoLAIne nIkaLatI banne AcAryadevonI vANImAM koI evo camatkAra che ke je je viSayane te sparze che te te viSayane parama rasamaya, zItaLa zItaLa sudhAspadI banAvI de che. Ama traNa zrutaskaMdhomAM vibhAjita A parama pavitra paramAgama mumukSuone yathArtha vastusvarUpa samajAvavAmAM mahA nimittabhUta che. jina zAsananA aneka mukhya mukhya siddhAMtonA bIja A zAstramAM rahelA che. A zAstramAM pratyeka padArthanA svAtaMtryano DhaMDhero che. divyadhvani dvArA nIkaLelA aneka prayojanabhUta siddhAMtonuM dohana che. gurudeva anekavAra kahe che: "zrI samayasAra, pravacanasAra, niyamasAra Adi zAstronI gAthAe gAthAe divyadhvanino saMdeza che. e gAthAomAM eTalI apAra UMDapa che ke te UMDapa mApavA jatAM potAnI ja zakti mapAI jAya che. e sAgaragaMbhIra zAstronA racanAra paramakRpALu AcArya bhagavAnanuM koI parama alaukika sAmarthya che. parama abhUta sAtizaya aMtar bAhya yogo vinA e zAstro racavA zakya nathI. e zAstronI vANI taratA puruSanI vANI che ema spaSTa jANIe chIe. enI dareka gAthA chaThThA sAtamA guNasthAne jhUlatA mahAmuninA Atma-anubhavamAMthI nIkaLelI che. e zAstronA kartA bhagavAna kuMdakuMdAcAryadava mahAvideha kSetramAM sarvajJa vItarAga zrI sImaMdhara bhagavAnanA samavasaraNamAM gayA hatA ane tyAM teo ATha divasa rahyA hatA e vAta yathAtathya che, akSarasaH satya che, pramANasiddha che. te parama upakArI AcArya bhagavAne racelA samayasAra, pravacanasArAdi zAstromAM tIrthaMkaradevanA kAra dhvanimAMthI ja nIkaLelo upadeza che." pravacanasAramAM bhagavAna zrI kuMdakuMdAcArye 275 gAthAo prAkRtamAM racI che. tenA para zrI amRtacaMdrAcArye 'tattvadIpikA" nAmanI ane zrI jayasenAcAryadeve tAtparyavRtti' nAmanI saMskRta TIkA lakhI che. amRtacaMdrAcAryadava paNa alaukika puruSa che. temanI TIkAo vAMcanArane temanI adhyAtmarasikatA, AtmAnubhava, prakhara vidvatA, vastusvarUpane nyAyathI siddha karavAnI asAdhAraNa zakti, jina zAsananuM atyaMta UMDuM jJAna, nizcaya-vyavahAranuM saMdhibaddha nirUpaNa karavAnI virala zakti ane uttama kAvyazaktino pUro khyAla AvI jAya che. zrI pAMDe hemarAjajIe tattvadIpikAno bhAvArtha hiMdImAM lakhyo che ane te bhAvArthanuM nAma bAlAvabodhabhASATIkA rAkhyuM che. jJAnatattva prajJApana : A pravacanasAramAM pramANa vyavasthA ane prameya vyavasthAnuM UMDANathI vivecana karavAmAM AvyuM che. A graMthamAM traNa adhikAra che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 1) jJAnatattva prajJApana 2) zeyatattva prajJApana 3) caraNAnuyogasUcaka cUlikA. jJAnatattva prajJApanamAM sarvajJatAnA svarUpanuM vistArathI vivecana che. zeyatattva prajJApanamAM utpAdavyaya-dhrauvyanA svarUpanuM adbhuta vivecana che. caraNAnuyoga cUlikAmAM cAritranA svarUpanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. Ama juo to A traNa adhikArane kramazaH samyajJAnAdhikAra, samyagdarzanAdhikAra ane samyaccAritrAdhikAra paNa kahevAmAM Ave che. prathama mahAdhikAra jJAnatattvAdhikAramAM cAra vibhAga karavAmAM AvyA che. (1) zuddhapayoga adhikAra (3) sukha adhikAra (2) jJAna adhikAra (4) zubhapariNAma adhikAra. graMthanI zarUAtamAM sarvaprathama samyagdarzana-jJAnapradhAna vItarAga cAritranA svarUpa para prakAza pADIne kahe che ke - mAha (darzanamoha - mithyAtva), kSobha (cAritramoha, rAga-dveSa) rahita AtmAnuM pariNamana ja sAmya che, e ja dharma che ane vAstavamAM e ja cAritra che. cAritrabhAvathI pariNata AtmA svayaM ja cAritra che, kAraNa ke dravya je samaye je bhAvarUpathI pariNamana kare che, te samaye tenAmAM tanmaya hoya che." pariNAma vagara vastunuM astitva nathI hotuM tathA vastu vinA pariNAma nathI. utpAda-vyayadhrauvyamaya vastu dravya-guNa-paryAyamAM rahevAvALI che. jIva paNa dravya hovAthI pariNAma svabhAvI che. jyAre jIva zubha-azubha athavA zuddha bhAvarUpa pariNamana kare che, tyAre te svayaM ja zubha-azubha athavA zuddha bhAvarUpa thAya che. zuddhopayogamaya pariNata AtmA mokSasukha, zubhapayogarUpa pariNata AtmA svargasukha ane azubhopayogarUpa AtmA narakAdinA duHkha bhogave che. A pramANe bhUmikArUpa prathama bAra gAthAomAM maMgalAcaraNa uparAMta e spaSTa karavAmAM AvyuM che ke cAritra ja dharma che ane samagyAritrarUpathI pariNata AtmA ja dharmAtmA che. cAritra be prakAranuM che (1) nizcayacAritra (2) vyavahAracAritra. nizcayacAritrane zuddhopayoga athavA vItarAga cAritra paNa kahe che. ane vyavahAracAritrane zubhopayoga athavA sarAgacAritra paNa kahe che. sarva prathama nizcaya(vItarAga) cAritranuM pratipAdana karavA mATe zuddhopayoga adhikAra lakhavAmAM Avyo che. tyAra bAda zuddhopayoganA phaLasvarUpa thavAvALA atIndriya jJAna ane atIndriya sukhanuM svarUpa spaSTa karavA mATe kramazaH jJAnAdhikAra ane sukhAdhikAranuM varNana karela che. jo ke indriya sukha ane atIndriya sukhanA bhedathI sukha be prakAranuM hoya che. atIndriya sukhanA kAraNarUpa zuddhopayoga (nizcayacAritra)nuM varNana to thaI gayuM cheeTale aMtamAM indriya sukhanA kAraNabhUta zubha pariNAma adhikAranuM varNana karavAmAM AvyuM che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 1) zuddhopayoga adhikAra H A adhikAramAM ema batAvavAmAM AvyuM che ke zuddhopayogathI prApta thavAvALuM AnaMda Atmautpanna, atIndriya, anupama, atUTa ane avinAzI hoya che. jina sUtronA marmajJa sukhaduHkhamAM samabuddhivALA vItarAgI zramaNa ja zuddhopayogI hoya che. evA parama vItarAgI zramaNa ja zeyothI pArane prApta karavAvALI sarvajJatA prApta kare che ane e sarvajJa ja svayaMbhU kahevAya che. A svayaMbhU AtmA moha-rAga-dveSa pariNatino evo vinAza kare che ke jene kyAreya utpAda nathI thato ane atIndriya AnaMdano evo utpAda kare che ke jeno kyAreya vinAza nathI thato. 2) jJAna adhikAra : A adhikAramAM sarvajJatAnuM svarUpa spaSTa karatAM AcAryadeva kahe che ke sarvajJanA jJAnamAM bhUta, bhaviSya ane vartamAnanI samasta paryAyo vartamAnavat ja pratyakSa che; emanA mATe kAMI paNa parokSa nathI. AtmA jJAnapramANa che ane jJAna jJeyapramANa che. jo ke zeya to saMpUrNa lokAloka ja che; eTale jJAna sarvagata che. jJAna sarvagata hovAthI jJAnamaya jinavara paNa sarvagata ja che. OU jo ke je pramANe cakSu rUpane sparza karyA vagara ja jANe che te ja pramANe AtmA paNa parapadArthone temAM praveza karyA vagara ja jANe che; jo ke vyavahArathI tene paramAM praveza karavAvALo paNa kahevAya che. A saMdarbhamAM gAthA 29 dRSTavya che, jemAM saMpUrNa vAta kahI che. jJeye praviSTa na, aNapraviSTa na, jANato jaga sarvane; nitye atIndriya AtmA, jyama netra jANe rUpane. anvayArtha : jevI rIte cakSu rUpane (jJeyomAM apravezeluM rahIne tema ja apravezeluM nahi rahIne jANe-dekhe che) tevI rIte AtmA indriyAtIta thayo thako azeSa jagatane (samasta lokAlokane) jJeyomAM apraviSTa rahIne tema ja apraviSTa nahi rahIne niraMtara jANe-dekhe che. bhAvArtha : jo ke AMkha potAnA pradezo vaDe rUpI padArthone sparzatI nahi hovAthI nizcayathI to te jJeyomAM apraviSTa che to paNa te rUpI padArthone jANatI-dekhatI hovAthI vyavahArathI 'mArI AMkha ghaNAM padArthomAM pharI vaLe che' ema kahevAya che. evI rIte jo ke kevaLajJAna prApta AtmA potAnA pradezo vaDe zeya padArthone sparzato nahi hovAthI nizcayathI to te jJeyomAM apraviSTa che to paNa jJAyaka darzakazaktinI koI parama adbhUta vicitratAne lIdhe (nizcayathI dUra rahyA rahyA paNa) te samasta zeyakArone jANato-dekhato hovAthI vyavahArathI 'AtmA sarva dravya-paryAyomAM pesI jAya ema kahevAya che. AvI rIte vyavahArathI jJeya padArthomAM AtmAno praveza siddha thAya che. sarvajJanA jJAnanuM padArthomAM praveza dUdhamAM paDelAM indranIlamaNinI prabhAnI mAphaka che. jo jagatanA saMpUrNa padArtha sarvajJanA jJAnamAM na hoya to jJAnane sarvagata mAnavAmAM nahi Ave. eTale jo jJAna sarvagata che to jagatanA padArtho jJAnagata kema nahi ? Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 A pramANe sahaja siddha che ke jJAna sarvagata che ane sarva padArtha jJAnagata che. ukta sthiti hovA chatAM kevaLI bhagavAna jagatane mAtra dekhe che - jANe ja che; parane grahaNa nathI karatAM, choDatA nathI, pararUpa pariNamana nathI karatAM; eTale baMdhAtA nathI. jJAna, zeyapadArtharUpa pariNamita nathI thato, na zaiyArtha pariNamanarUpa kiyA jJAnamAMthI utpanna thAya che. paraMtu mohanA udayathI ja yArtha pariNamanarUpa kriyA ane kriyAnuM phaLa hoya che, eTalA mATe zeyArtha pariNamanarUpa kriyA ane kriyAnuM phaLano anubhava rAgI-dveSI-mohI jIvane ja thAya che. A bhAva ja baMdhanA kAraNa che, mAtra dehAdinahi. vItarAgI kevaLIne A zarIrAdi kriyAo baMdhanA hetu nathI. jJapti apekSA kevaLI ane zrutakevaLInI ekatA sthApita karatAM AcArya kahe che zuddhAtmAno anubhava karavAvALA kevaLI ane zrutakevaLImAM koI bheda nathI, kAraNa ke zrutanI jJapti ja zrutajJAna che, eTale zrutajJAna paNa jJAna che. zrutarUpa upAdhinA kAraNe jJAnamAM koI bheda nathI hoto. upAdhi hovAthI zrata upAdeya nathI. jJaptikevaLI ane zrutakevaLInA AtmAnubhavamAM samAna ja che. eTale jJapti apekSA beumAM koI pharaka nathI. emAM bheda mAtra eTalo ja che ke kevaLInA jJAnamAM caitanyanA samasta vizeSa eka sAthe ja jJAta thAya che, jyAre zrutakevaLImAM caitanyanA koI vizeSa kramazaH jJAta thAya che. jJAna ane AtmAmAM bheda nathI. je jJAyaka che, te ja jJAna che. jJAnathI AtmA jJAyaka nathI paraMtu AtmA jJAnarUpathI svayaM pariNamita thaIne svataMtratAthI ja jANe che, eTalA mATe AtmA e ja jJAna che. jJAna samasta zeya dravyone jANavAvALo sva-para jJAyaka che. kevaLajJAna samasta dravyonA atIta, anAgata ane vartamAnanI samasta anutpanna, viniTa, apradeza, sapradeza, mUrta-amUrta paryAyone ekI sAthe jANavAthI ja atIndriya ane divya che. IndriyajJAna IhAdika dvArA hovAthI anutpanna-vinAdi paryAyone jANavAmAM samartha nathI. je AtmAnuM jJAna padArthonuM avalaMbana laIne utpanna thAya che, e jJAna nitya nathI, sarvagata nathI, kSAyika paNa nathI. kSAyika jJAna to eka sAthe sarva AtmapradezothI sarvakSetranA trikAlika samasta padArthone jANe che. 3) sukha adhikAra : A adhikAramAM ema batAvavAmAM AvyuM che je prakAre indriyajJAna ane atIndriyajJAnanA bhedathI jJAnanA be prakAra thAya che, te prakAre indriya ane atIndriyanA bhedathI sukha paNa be prakAranA hoya che. tathA je pramANe indriyajJAna heya ane atIndriyajJAna upAdeya che te ja pramANe indriya sukha heya ane atIndriya sukha upAdeya che; kAraNa ke atIndriya sukha ja pAramArthika sukha che. kevaLajJAna ja atIndriyajJAna che. enI sAthe utpanna thavAvALo sukha ja atIndriya sukha che. eTale ema kahevAmAM Ave che ke kevaLajJAna ja pAramArthika sukhasvarUpa che. kevaLajJAnInA ghAtiyA karmono kSaya hovAthI khedano abhAva che ane sarva iSTanI prApti thaI javAthI enuM sukha utkRSTa sukha hoya che. je eno svIkAra kare che e bhavya che ane je eno svIkAra nathI karatAM te abhavya che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 indriyAdikanA sukha paNa pAramArthika sukha nathI, kAraNa ke duHkha sahana na karavAne kAraNe ja e ramya viSayomAM pravRtti kare che. jenA viSayomAM rati che, tene duHkha ja jANo; anyathA viSayomAM vyApAra jovAmAM nathI Avato. indriyasukhanuM sAdhana zarIra paNa nathI, kAraNa ke svargamAM paNa zarIra zarIrI jIvane sukha nathI Apato, AtmA ja viSayone vaza thaIne sukha-duHkharUpa pariNamita thAya che. zarIranI jema paMcendriyanA viSaya paNa sukhanA sAdhana nathI. je pramANe aMdhakAranA nAzaka daSTivALAne dIpakanI AvazyakatA nathI rahetI te ja pramANe svayaM sukharUpa pariNamita jIvane viSayonI zuM AvazyakatA che? je pramANe AkAzamAM sUrya svayaM ja uSNa, tejasvI ane deva che, te ja pramANe siddha bhagavAna paNa svayaMthI ja jJAnI, sukhI ane deva che. eTale sukhAbhilASI jIvone viSayAvalaMbI bhAvane choDIne nirAvalaMbI paramAnaMda svabhAvarUpa pariNamana karavuM joIe. 4) zubha pariNAma adhikAra : A adhikAramAM indriyasukhanA sAdhanabhUta zubha pariNAmanuM kathana ane temanI heya-upAdeyatAno vicAra karavAmAM Avyo che. deva-zAstra-gurunI pUjana-bhakti, dAna-upavAsAdimAM lIna AtmA zubha pariNAmavALA che. zubha pariNAmothI indriyasukha prApta kare che. AmAM sarvAdhika anukULatA prApta karavAvALA devone pArasvAbhAvika (atIndriya) sukha nathI, kAraNa ke e paNa dehanI vedanAne kAraNe ja viSayomAM ramaNa kare che. jo vedanAna hoya to e pApabaMdha ke hetu viSayomAM zuM kAma ramaNa kare? eTale siddha thAya che ke e paNa duHkhI che. jyAre zubha pariNAmavALA paNa duHkhI che ane azubha pariNAmavALA paNa duHkhI che to pachI enAmAM bheda mAnavAthI zuM lAbha che? puNya bhAvonI sattA to avazya che, kAraNa ke puNyathI prApta thavAvALA bhogone Indra, cakravartI Adi bhogave che, paraMtu e bhoga devomAM paNa tRSNA ja utpanna kare che ane e tRSNAthI duHkhI thAya che ane maraNaparyaMta saMtapta rahevAthI ene ja bhogave che. indriyothI prApta sukha pasaMbaMdhayukta, bAdhAsahita, vicchinna, viSama ane baMdhanuM kAraNa hovAthI duHkha ja che. eTale spaSTa che ke zubhopayogajanya puNyaphaLarUpa devAdika saMpadA, pApaphaLasvarUpa nArakAdi ApadA paramArthathI ApadA ja che, kAraNa ke banne duHkharUpa ja che eTale heya che. je vyakti puNya ane pApamAM bheda nathI' evuM nathI mAnato, e mohAcchAdita thayo thako apAra ghora saMsAramAM paribhramaNa kare che - AcArye to ahIMyA sudhI vAta karI che. mokSano upAya batAvatA AcArya kahe che ke je dravya-guNa-paryAyathI arahaMtane jANe che, te potAnA AtmAne paNa jANe che ane tenA mohano nAza thAya che. jenA mohano nAza thAya che te rAga-dveSane choDIne zuddhAtmAnI paripUrNa dazAne prApta thaI jAya che. badhA ja arahaMta bhagavAna A pramANe badhA ja karmono kSaya karIne mokSa gayA che. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 dravya-guNa-paryAya saMbaMdhI mUDhabhAva ja moha che. moyukta jIva rAgI-dveSI thato vividha prakAranA baMdha kare che, eTale e saMpUrNa kSaya karavA yogya che. padArthono ayathArtha grahaNa, tiryaMca, manuSyo prati karuNAbhAva, iSTa viSayomAM prIti, aniSTa viSayomAM aprIti e badhA mohanA lakSaNo che. samasta mohano kSaya karavAnA upAyanI jANakArIne mATe AcArya AgamanA adhyayananI preraNA kare che ke je sva-para nija-nija dravyathI saMyukta jANe che ane pratyakSAdi pramANathI padArthone jANIne dravyomAM rAga-dveSane nathI karatA, e mohAdino kSaya karatA alpakALamAM sarva duHkhothI mukta thAya che. eTale zAstrono samyaka prakArathI abhyAsa karavo joIe. je jIva potAnI nirmohatA icche che tene sva-para viveka bhedajJAna avazya karavo joIe kAraNa ke sva-para vivekathI ja moha nAza karI zakAya che. chelle kahe che ke je jinakathita arthono zraddhAna nathI karato arthAt jene samyagdarzana nathI, te zramaNa nathI, tene dharmanI zarUAta nathI thaI. paraMtu je AgamamAM kuzaLa che, mohadaSTi jenI samApta thaI gaI che, je vItarAga cAritramAM ArUDha che e mahAtmA zramaNa svayaM dharmarUpa che. A rIte AcArya kahe che dravya je rIte je bhAve pariName che te kALe tema che eTale dharmapariNata AtmA dharma jANavo. nirvANa sukhanA sAdhanabhUta zuddhopayoga, atIndriya jJAna ane atIndriya sukha, indriya sukha ane enA kAraNabhUta zubhabhAvonuM samyaka vivecana A adhikAramAM che. zeyatattva prajJApana : A adhikAramAM mULarUpa be judA judA adhikAra che. (1) dravyasAmAnya adhikAra ane (2) dravyavizeSa adhikAra ane pachI eka trIjo adhikAra paNa che. (3) jJAna-zeya vibhAga adhikAra. A trIjo adhikAra atyaMta mahatvapUrNa adhikAra che kAraNa ke jJAna ane zeyanA vacce bhedavijJAna karAvavuM e ja jinAgamano mULa prayojana che. 1) dravyasAmAnya adhikAra : dravyasAmAnya eTale vasuvyavasthAno sAmAnya paricaya ApatA AcArya kahe che ke dravyanuM lakSaNa sat che. e utpAda-vyaya-dhrauvyayukta che. A satane ja sattA athavA astitva kahe che. A astitva be prakAranuM che. sAdazya astitva ane svarUpa astitva. sAdazya astitvane mahAsattA ane svarUpa astitvane avAMtara sattA paNa kahe che. guNa, paryAya ane dravyanuM astitva bhinna bhinna nathI, kAraNa ke e paraspara ekabIjAthI ja niSpanna thAya che. A pramANe utpAda-vyaya-dhrauvya dravyathI ja niSpanna thAya che ane dravya utpAda-vyaya-dhrauvyathI ja niSpanna thAya che. eTale guNa-paryAyothI ane utpAda-vyaya-dhrauvyathIdravyanuM astitvadravyano svabhAva che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 astitva ane dravyanA pradezabheda nathI. eTale dravya astitvathI pRthaka padArtha nathI. A mATe sAdazya-astitvanI apekSAthI dravyanuM sarvagata lakSaNa sa" kahevAmAM AvyuM che. evuM hovA chatAM paNa svarUpa-astitvanI apekSAthI dravyomAM anekatva che, kAraNa ke cha prakAranA pratyeka dravyanuM potapotAnuM svarUpa astitva bhinna bhinna che, paraMtu sAdastha astitvanI apekSAthI sarva dravyomAM ekatva che kAraNa ke sat lakSaNa sarva dravyomAM sAmAnya che. utpAda, vyaya rahita nathI hotuM, vyaya, utpAdarahita nathI hotuM tathA utpAdaane vyaya dhrauvya padArtha vagara nathI hotA. eTale utpAda-vyaya-dhrauvya dravyamAM avinAbhAvI che, e dravyathI pRththaka nathI kAraNa ke utpAda-vyaya-dhrauvya paryAyonuM AlaMbana kare che. eTale badhuM eka ja dravya che, dravyAMtara nathI. eTalA mATe spaSTa che ke utpAda-vyaya-dhrauvya traNeno samudAya dravya che. dravyanI eka paryAya utpanna thAya che, bIjI naSTa thAya che paraMtu dravya na to utpanna thAya che, nanaSTa, e to dhuva ja rahe che. dravya svayaM ja eka guNa-paryAyamAMthI anya guNa-paryAyarUpa pariNamita thAya che. eTale guNa-paryAyane paNa dravya kahevAmAM Ave che bhinnatA be prakAranI che. pRththakatva lakSaNa ane anyatva lakSaNa. vibhakta pradezatva pRththatva che. A to sattA ane dravyamAM saMbhava nathI kAraNa ke guNa-guNImAM vibhakta pradezatvano abhAva hoya che. adbhAva anyatvanuM lakSaNa che. A sattA ane dravyanuM ja che, kAraNa ke guNa-guNImAM tadbhAvano abhAva hoya che. sarvathA abhAva adbhAva nathI, paraMtu kathaMcita abhAva adbhAva che. eTale svarUpa apekSAthI je dravya che, e guNa nathI ane je guNa che te dravya nathI. dravya ane sattAmAM adbhAva che, kAraNa ke kathaMcita sattA dravyarUpa nathI, dravya kathaMcita sattArUpa nathI. A pramANe spaSTa che ke je dravyanuM utpAda-vyaya-dhrauvyAtmaka pariNAma che, e sahuthI avaziSTa-sattAthI abhinna guNa che, eTale svabhAvamAM samavasthita hovAthI dravya sat che. sat ane dravyanuM guNa-guNI saMbaMdha che, guNa-guNImAM pRththakatva nathI hotuM. guNa ane paryAya, guNI (dravya)thI pRththaka nathI hotA. eTalA mATe abhedanayathI svayameva sattA che dravyanuM dravyArthikanayathI sat utpAda ane paryAyArthikanayathI asat-utpAda che. jyAre paryAyone gauNa karIne mukhyatAthI dravyanuM kathana karavAmAM Ave che, tyAre je paryAya zaktirUpathI dravyamAM vidyamAna che, te ja utpanna thAya che, kAraNa ke dravya to traNe kALa vidyamAna ja che; eTale dravyArthikanayathI dravyane sata. utpAda che. udAharaNa - jIva dravya manuSyAdi sarva paryAyomAM ananya che, eno e ja rahe che, dravyatvane nathI choDato, eTale ene sat utpAda che. jyAre dravyane gauNa karIne mukhyatA paryAyonuM kathana karavAmAM Ave che, tyAre je paryAya vyaktarUpathI dravyamAM vidyAmAna hatI e utpanna thAya che, kAraNa ke vartamAna paryAya bhUtakALamAM utpanna na hatI. udAharaNa manuSya e deva athavA tiryaMca nathI ane devae manuSya athavA tiryaMca nathI. eTale paryAya apekSAthI eno asat utpAda che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 pratyaka dravya sAmAnya-vizeSAtmaka che. eTale pratyeka dravya eno e ja rahe che ane badalAya paNa che. svarUpanuM AvuM ja hovAne lIdhe dravyanuM ananyatva ane anyatvamAM virodha nathI. dravyArthikanayathI dravya sAmAnya haja che, eTale dravya ananya che. paryAyArthikanayathI dravyanA paryAyarUpa vizeSa jANavA maLe che, eTale dravya anya anya bhAsita thAya che. evI rIte banne nayone eka sAthe jovAthI dravyasAmAnya ane dravyavizeSa banne jJAta(jaNAya) thAya che. eTalA mATe dravya ananyarUpa ane anya anyarUpa bhAsita thAya che. A je virodha pratibhAsita thAya che e saptabhaMgInyAyathI sahaja ja spaSTa thaI jAya che. e samabhaMgI A pramANe che :- dravya (1) koI paryAyathI asti (2) koI paryAyathI nAsti (3) koI paryAyathI asti-nAsti (4) koI paryAyathI avyaktavya (5) koI paryAyathI asti avyaktavya (6) koI paryAyathI nAsti avyaktavya (7) koi paryAyathI ati-nAsti avyaktavya che. nArakAdi paryAyo zAzvata nathI. jyAre jIva rAga-dveSabhAva kare che tyAre tene karmabaMdhana thAya che. karmabaMdhanathI jIvanA svabhAvano parAbhava thAya che, jethI nArakAdi paryAyo utpanna thAya che, vinaSTa thAya che. varastutaH to pratikSaNa utpAda-vinAzavALA A jIvalokamAM na to koI utpanna thAya che, na koI naSTa; kAraNa ke je utpAda che, te ja vinAza che. tathA utpAda ane vinAza anya anya (bhinna bhinna) paNa che, kAraNa ke utpAda ane vinAzano ananyapaNuM ane anyapaNuM che. jyAre utpAda ane vinAzanA ananyapaNAnI apekSA levAmAM Ave to pUrvapakSa phalita thAya che arthAtuM na koI utpanna thAya che, na naSTa; jyAre utpAda ane vinAza anyapaNAnI apekSA levAmAM Ave, tyAre uttara pakSa phalita thAya che arthAta utpAda anya che ane vinAza anya che. jIva, dravyarUpathI avasthita hovA chatAM paNa paryAyathI anavasthita (asthira) che. saMsaraNazIla (pariNamanazIla) A jagatamAM svabhAvathI avasthita koI paNa nathI kAraNa ke saMsAra to saMsaraNa karatA dravyanI kriyA che. A jIvane saMsAranuM kAraNa dravyakarma che ane dravyakarmanuM kAraNa karmathI malina AtmAnA pariNAma che. A pariNAma ja karma che. AnAthI jIvane saMsAramAM pudgalano saMbaMdha thAya che. pariNAma svayaM AtmA che. pariNAma jIvamaya kriyA che ane kriyAne karma mAnavAmAM AvyuM che, eTale AtmA pariNAmarUpa bhAvakarmano ja kartA che, pudgalapariNAmarUpa dravyakarmano nahi. eno kartA to Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 svayaM pudgala ja che. A pramANe spaSTa che ke AtmA pugalarUpane pariNamita nathI thato, AtmasvarUpa (cetanA)thI ja pariNamita thAya che. cetanA traNa prakAranI che -jJAna saMbaMdhI, karmasaMbaMdhI ane karmaphaLa saMbaMdhI jJAna pariNita jJAnacetanA, karmapariNita karmacetanA ane karmaphaLapariNita karmaphaLacetanA che. arthavikalpa jJAna che. jIvo dvArA karavAmAM Avelo jANavAno bhAva karma che'. karma dvArA utpanna sukha-duHkha karmaphaLa che. A traNe vAstavamAM AtmA ja che; kAraNa ke AtmA pariNAmasvarUpa che, pariNAma cetanA svarUpa che, jJAna, karma ane karmaphaLa cetanAmaya che. eTale jJAna, karma ane karmaphaLa AtmA ja che. - je vyakti A prakArathI nirNaya karIne jyAre paradravyarUpa pariNamita nathI thato, tyAre e zuddhAtmAne prApta kare che. 2) dravyavizeSa adhikAra : A adhikAramAM jIvAdi cha dravyonuM vizeSa varNana karavAmAM AvyuM che. jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALa. A cha dravyomAM koI kaI joDImAM vibhAjIta karIne samajAve che. jevI rIte - jIva-ajIva, mUrta-amUrta, loka-aloka, kriyAvAna-bhAvavAna, sapradeza-apradezI Adi. upayogamayI cetana jIvadravya che ane zeSa pula Adi pAMca dravya ajIva che. AkAzanA jeTalA pradezamAM jIvAdika dravyo rahe che te loka che, zeSa badhuM aloka che. bhAvavAna (parivartanazIla) to chaye dravya che, paNa jIva ane pudgala kriyAvAna (gamanazIla) paNa che. pudgala mUrta che, zeSa dravya amUrta che. kALadravya eka pradezI che - zeSa dravya bahupradeza che. guNothI dravya oLakhavAmAM Ave che, kAraNa ke mUrti dravyonA guNa mUrta hoya che ane amUrta dravyanA guNa amUrta hoya che. indriyagrAhya guNone mUrta kahe che ane je indriyagrAhya na hoya te guNa amUrta jANavA joIe. varNa, rasa, gaMdha, sparza guNa sarva pudgalomAM hoya che. zabda pudgalanA paryAya che, guNa nathI. AkAzano guNa avagAhana hetutva, dharmadravyano guNa gamanahetutva, adharmadravyano guNa sthitihetutva ane kALano guNa vartanA hetutva tathA AtmAno guNa upayoga che. jIva, pudgala, dharma, adharma ane AkAza pradezavALA che (sapradezI) ane kALa apradazI che (eka pradezavALuM). jo ke paramANu paNa apradezI che, ene pradeza ubhava thAya che, eTale ene paNa pradezI ja mAnavAmAM Ave che. paraMtu kALane to pudgala paramANunI jema zakti apekSA (paryAyathI) paNa aneka pradezopanA nathI eTale e apradezI ja che. je pramANe AkAzanA pradeza che, te ja prakAre zeSa dravyonA paNa pradeza che, jo ke AkAzanI jema paramANurUpI gajathI mApavAmAM Ave che; paraMtu kALa apradezI che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 lokAkAzanA asaMkhya pradeza che, jenA eka eka pradeza para eka eka kAlANa sthita che. e kAlANu snigdha-rukSa guNanA abhAvane kAraNe ratnonI rAzinI mAphaka pRthaka pRthaka ja rahe che, pudgala paramANuonI jema paraspara maLatA nathI. paramANunA eka AkAza pradezathI bIjA anaMtara AkAza pradeza sudhI maMda gatithI javAmAM jeTalo kALa lAge tene 'samaya' kahe che. A kALadravyanI sUkSmAtisUkSma paryAya che. kALadravya nitya che, samaya (vyavahArakALa) utpanna-pradhvasI che. samaya, pradezanI jema niraMza che. AkAzanA eka paramANuthI vyApta aMza AkAzapradeza che tathA AkAzapradeza samasta paramANuone avakAza devAmAM samartha che. AkAzadravya avasthita (sthira) tathA anaMta pradeza che. dharma ane adharma avasthita tathA asaMkhyAta pradezI che ane jIvadravya anavasthita (asthira) tathA asaMkhya pradeza che. pudgaladravya (paramANu) aneka pradezIpaNAnI zaktithI yukta eka pradezavALo che tathA paryAya (skaMdha)nI apekSAthI saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezavALo che. eTale A badhA dravyonA tiryapracaya (pradezonA samUha) che, paraMtu kALanA tiryakapracana nathI, kAraNa ke e zakti ane vyakti banne apekSAthI eka pradezavALo ja che. urdhvapracaya (samaya viziSTa vRttiono samUha) to badhA ja dravyono thAya che, kAraNa ke dravyonI vRtti bhUta-vartamAna-bhaviSya traNe kALone sparza kare che. aMtara e che ke samayaviziSTa vRttiono pracaya to pudgalAdi dravyono urdhvapracaya che ane samayono pracaya ja kALadravyano urdhvapracaya che, kAraNa ke zeSa dravyonI vRtti samayathI arthAntarabhUta hovAthI samayaviziSTa che ane kALadravyanI vRtti to svataH samaya svarUpa che, eTale e samayaviziSTa nathI. kALa padArthanA pratyeka vRklaMzamAM utpAda ane vinAza yugapada thAya che. samaya kALapadArthano vRvaMza (sUkSmAtisUkSma paryAya) che. e vRklaMzamAM avazya utpAda ane vinAza saMbhavita che, kAraNa ke paramANunA atikrama dvArA samayarUpI vRdhaMza utpanna thAya che eTalA mATe kAraNapUrvaka che. paramANu dvArA eka AkAza pradezano maMdagatithI ullaMghana karavo kAraNa che ane samayarUpI vRkvaMza e kAraNanuM kArya che, eTalA mATe emAM koI padArthano utpAda ane vinAza thato rahevo joIe. eTale spaSTa che ke kAraNapUrvaka thavAvALA kALapadArthanA vRklaMzamAM utpAda ane vinAza yugapada hoya che, kAraNa ke je vRttimAnanA je vRklaMzamAM e vRyaMzanI apekSAthI utpAda che, e ja utpAda e ja vRttimAnanI e vRvaMzanI pUrve vRdhaMzanI apekSA vinAza che, arthAt kALapadArthanI je vartamAna paryAyanI apekSAthI utpAda che, e ja pUrva paryAyanI apekSAthI vinAza che. A pramANe utpAda ane vinAza kAlanA eka vRvaMzamAM paNa saMbhavita che, eTale e khaMDita nathI, svabhAvataH dhruva che. je pramANe kALanA eka vRklaMzamAM utpAda-vyaya-dhrauvya thAya che, e ja pramANe kALanA badhA vRklaMzamAM paNa thAya che; enAthI kAlANunI siddhi thAya che. kAlANunI siddhi thavAthI enA pradezavAnapaNAnI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 siddhi paNa svataH ja che, kAraNa ke je padArthanA pradeza athavA eka pradeza jJAta nathI thato, e zUnya che, eno koI astitva nathI. ahIMyA virodha pratIta thAya che, kAraNa ke pahelAM to AcAdike kahyuM hatuM ke "samo mo ?' samaya apradeza che ane ahIMyA e kahe che ke "na ja saMti pasa sametta ja tattvo bahuM" (gAthA 144 pUrvAddha). jemAM padArthanA pradeza athavA eka pradeza jJAta nathI thatA, e vAstavamAM hoto ja nathI. ukta kathanamAM koI virodha nathI, kAraNa ke eka pradezane apradezI paNa kahevAmAM Ave che. 3) jJAna-zeya vibhAga adhikAra : A adhikAramAM jJAnatattva ane zeyatattvanuM nirUpaNa e prakAre karavAmAM AvyuM che ke jethI bhedajJAna thAya. (jJAna) jIva ane zeya (zarIrAdi)no saMbaMdha anAdikALathI kevI rIte thaI rahyo che ane e kevI rIte chUTe, muktimArgamAM atyaMta upayogI A viSaya che. samasta zeyapadArthone jANavAvALo jJAyaka svabhAvI AtmA anAdikALathI indriya, baLa, Ayu ane zvAsocchavAsa - A cAra praNothI yukta che. eTale saMsArI jIvanuM svarUpa paNa A pramANe jaNAya che ke je A cAra prANathI jIve che, jIvato hato ane jIvaze e jIva che. evuM hovA chatAM paNa prANa pudgaladravyathI niSpanna che, jIvadravyathI nahi. mohAdika jaDakarmothI nibaddha jIva A prANone dhAraNa kare che ane prANothI karmaphaLane bhogavato thako moha-rAga-dveSane prApta thAya che. mohAdibhAvothI sva-paranA dravyabhAvaprANone bAdhA pahoMcADato jJAnAvaraNIyAdi jaDakarmothI baMdhAya che. jyAM sudhI A AtmA dehAdi viSayomAM mamatva nathI choDato tyAM sudhI A duSyakra cAlato ja rahe che. je AtmA jitendraya thaIne jJAnasvabhAvI AtmAnuM dhyAna kare che, e karmothI raMjita na hovAne kAraNe prANone paNa dhAraNa nathI karato arthAt mukta thaI jAya che. tAtparya e che ke deharUpa vyavahAra prANa AtmAthI atyaMta bhinna hovAthI ukta vidhithI uccheda karavA yogya che. sva-paranA vibhAga vinA anAdikALathI A prANI judI judI paryAyo dhAraNa karI caturgatimAM paribhramaNa karI rahyo che. jJAna-darzanasvabhAvI A AtmA jyAre zubhabhAvarUpa pariNamita thAya che tyAre puNyano baMdha kare che ane jyAre azubhabhAvarUpa pariNamita thAya che tyAre pApano baMdha kare che. jyAre zubha ane azubha banne bhAvono abhAva karI vItarAgabhAva svarUpa pariNamita thAya che, tyAre karmabaMdha nathI thatuM. je pariNAma (upayoga) paMca parameSThIne jANe che, temanI zraddhA kare che ane prANIo prati dayAvAna hoya che e pariNAma zubhapayoga kahevAmAM Ave che. e pramANe viSayakaSAyamAM magna, kumati, kuvicAra ane kusaMgatimAM saMlagna, ugra ane unmArgamAM saMlagna upayoga azubhapayoga kahevAya che. baMdhanA kAraNathI ukta banne upayoga tyAga karavA jevA che enI preraNA ApatAM anya dravyamAM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 madhyastha thato, azubhopayogathI rahita, ane zubhopayogamAM upayukta na thatAM huM jJAnAtmaka AtmAne dhyAvuM chuM kAraNa ke huM to na deha chuM, na mana chuM, na vANI chuM, emanuM kAraNa paNa nathI, kartA paNa nathI, karAvavAvALo paNa nathI ane kartAno anumodaka paNa nathI. deha, mana, vANI pudgaladravyAtmaka che - evuM vItarAgadeve kahyuM che. jo ke huM pudgaladravyamaya nathI ane na e pudgaladravya mArA vatI piMDarUpa karavAmAM AvyA che, eTale huM deha paNa nathI ane dehano kartA paNa nathI. dehanA paramANu snigdhatA ane rukSatAne kAraNe svayaM ja piMDarUpa pariNamita thAya che. A loka karmanA yogya pulothI paripUrNa che. A pugala skaMdho jIvanI zubhAzubha pariNatinuM nimitta pAmIne svayaM karmabhAvathI prApta thAya che, jIva tenAmAM kAMI nathI karato. audArikAdi badhA zarIra pulajanya che tathA AtmA tenAthI sarvathA bhinna ja che. eTale jIvane arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, azabda, aliMgagrahaNa, anidiSTasaMsthAna ane cetanAguNathI yukta jANo. mUrta pugalanI sAthe amUrta AtmAnA baMdhanuM svarUpa spaSTa karatAM AcArya kahe che je prakAre arUpI jIva rUpI dravyane ane tenA guNone joIne jANe che, te prakAre enI sAthe baMdhane paNa prApta thAya che. vividha viSayone prApta karI emanI sAthe moha-rAga-dveSa ane baMdha karavAvALo jIva enAthI baMdhane prApta thAya che. sparzInI sAthe pugalano baMdha, rAgAdi sAthe jIvano baMdha ane anyonya avagAha jIvapudgalAtmaka baMdha kahevAmAM Avyo che. asaMkhya pradezI AtmAnA pradezomAM pudgala samUha praveza kare che, rahe che, jAya che ane baMdhAya che.' saMkSepamAM eTaluM ja kahevAmAM AvI zake che ke rAgI AtmA karma bAMdhe che ane rAgarahita AtmA karmothI mukta thAya che. moha-rAga-dveSa pariNAmothI baMdha thAya che. moha ane dveSa pariNAma to azubha ja che, rAga zubha paNa hoya che azubha paNa. paranA prati zubha pariNAma puNya che ane azubha pariNAma pApa che; paraMtu je pariNAma paranA prati pravartamAna nathI evA svabhAva sanmukha pariNAma zuddha hovAthI duHkhanA kSayanuM kAraNa che. svadravyamAM pravRtti ane paradravyathI nivRtti karAvavA sva-para vibhAga vadhu vizeSa spaSTa karatA AcAdava kahe che ke - trasa, sthAvara Adi bhedothI paNa jIva bhinna che. A tathyathI aparicita loko paramAM ekatvabuddhi kare che, paNa AtmA to mAtra potAnA bhAvono ja kartA che, pudgaladravyamaya parabhAvononahi. pudgalonI madhyamAM raheto hovA chatAM jIva na to pudgala karmone kare che, na grahaNa kare che ane nathI choDato. jIva rAgAdi svapariNAmono karyA hovA thato thako karmarajane grahaNa kare che, choDe paNa che. nizcayathI baMdhano A svarUpa che, vyavahArathI anyarUpa paNa kahevAya che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 eTale jo zramaNa deha ke dhanAdimAM mamatAne nathI choDato e unmArge ja che. huM parano nathI, para mAro nathI, huM to eka jJAnasvarUpI ja chuM' A prakAra dhyAna karavAvALo ja sAco zramaNa che. AcArya kahe che ke huM to AtmAne jJAnAtmaka, darzanabhUta, dhruva, acala, zuddha, nirAvalaMbI ane atIndriya mahApadArtha mAnuM chuM. zarIra, dhana, sukha-duHkha, zatru-mitra kAMI paNa dhruva nathI, dhruva to eka upayogAtmaka AtmA ja che. jo vizuddha AtmA A pramANe parama AtmAnuM dhyAna kare che, e ja mohanI durganthino nAza kare che. moha-rAga-dveSano kSaya karavAvALo zramaNa ja akSaya sukhane prApta kare che. aMtamAM badhA ja jina, jitendra zramaNone namaskAra karI je ukta mArga para ArUDha thaI siddha thayA che. aMtamAM svayaMnA nirmamatva thavAnI ghoSaNA kare che. 3. caraNAnuyogasUcaka cUlikA: A adhikAramAM cAra vibhAjana che. (1) AcaraNa prajJApana adhikAra (3) zubhopayoga prajJApana adhikAra (2) mokSamArga prajJApana adhikAra (4) paMcaratna prajJApana adhikAra 1) AcaraNa prajJApana adhikAra : jo duHkhothI mukti icchatA hoto zrAmaNano svIkAra karo. zramaNyanI vidhi batAvatA kahe che ke mAtA-pitA, patni-putra ane baMdhuvarganI anumati laIne paMcAcaraNa dhAraka zreSTha zramaNottama AcAryanI pAse jaIne dIkSA levAnI bhAvanA pragaTa karo ane evI bhAvanA bhAvo ke na to huM koIno chuM, na to koI jagatamAM mAruM che. A pramANe yathAjAta nagna digaMbararUpane dhAraNa karo. zramaNaliMga, hiMsAdi, zRMgArAdi, mUccha ane AraMbhathI rahita upayoga ane yoganI zuddhithI sahita hoya che. dADhI-mUchanA locanI sahita A yathAjAta liMga jinendradevane paranI apekSAthI rahita kahyo che. A sAkSAta mokSanuM kAraNa che. A pramANe paramaguruthI pradatta aMtarbAhya digaMbara zramaNyane dhAraNa karIne zramaNa Atmastha thAya che. acelapanA, asnAna, bhUmizayana, adaMtadhovana, UbhA UbhA bhojana, eka ja vAra AhAra zramaNonA mULa guNa che. A mULa guNomAM pramatta thavAvALo zramaNa chedopasthAnaka hoya che. saMyamanA cheda be prakArathI che. bahiraMga ane aMtaraMga-kAyaceSTA saMbaMdhI cheda bahiraMga che, upayoga saMbaMdhI cheda aMtaraMga cheda che. jyAre zramaNanI prayatnapUrvakanI karavAmAM AvelI kAyaceSTAmAM kathaMcita bahiraMga cheda hoya che, to ene AlocanApUrvaka kriyA karavI joIe. jyAre upayoga saMbaMdhI cheda thAya to ene vyavahArajJa ane prAyazcita kuzaLa zramaNInI pAse jaIne potAnA doSanuM nivedana karI jevo upadeza Ape tema karavuM joIe. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 badhA ja paradravya zramaNyanA chedanA Ayatana che. saMyoganA nimittabhUta Agamayukta AhAra, anazana, guphAdi nivAsa, vihAra, dehamAtra parigraha, anya muniono paricaya ane dhArmika carcA-vArtA paNa rAgAdika karavo ucita nathI, kAraNa ke emAM saMyamano cheda thAya che. eTale je paradravyanA prati mamatvano choDIne chedavihIna thaIne gurunI pAse athavA anya sthaLa para raheto thako jJAna-darzana ane mULa guNomAM (paramAtmAdravya)mAM prayatnapUrvaka vicaraNa kare che, e paripUrNa zramaNa che. zramaNanI ukta AhAra-vihArAdiaprayatacaryAnitya hiMsA che kAraNa ke tyAM niyamathI azubhopayoga thAya ja che, eTale apramata AcaraNavALAthI jIva mare ke na mare paNa aMtaraMga hiMsA nizcita ja thAya che. apramata AcaraNavALAne to zAstromAM chakAya saMbaMdhI vadhano karavAvALo kahyo che. jyAre pramata samitivAnane bAhya hiMsA thavA thakI paNa hiMsA mAtrathI baMdha thato nathI. eTale aMtaraMga cheda sarvathA niSedhya che. A pramANe kAyaceSThApUrvaka jIvanA maravA thakI to kyAreka baMdha thAya che, kyAreka nahi, paraMtu parigrahathI to nizcita baMdha thAya che, kAraNa ke parigraha aMtaraMga cheda che. enA rahevAthI bhAvomAM vizuddhi nathI rahetI tathA mUccha, AraMbha ane asaMyamano sadbhAva rahe che. eTale parigrahanA sadbhAvamAM zramaNa AtmAne nathI sAdhI zakato, na to ene karmano kSaya saMbhava che. eTalA mATe zramaNane samasta parigrahano tyAga karavo joIe. A ja sAmAnya niyama che, chatAM paNa viziSTa kSetra-kALane vaza zramaNa aniSiddha parigraha grahaNa karI zake che, kAraNa ke e parigrahathI cheda nathI thato. jevI rIte AhAra-nihArAdine mATe aniSiddha Avazyaka parigrahano grahaNa karavuM. | jinendradeve to dehane paNa parigraha kahyo che, enA paNa saMskAra na karavAno upadeza ApavAmAM Avyo che. to pachI bIjI to vAta ja kyAM che? eTale jo sAmarthya hoya to sarvaparigrahano tyAga karavo joIe. arihaMtoe paNa A ja kahyuM che, kAraNa ke utsarga ja vastuno dharma che, apavAda nahi. AmAM aniSiddha upadhi (parigraha) apavAda che. je zramaNyane sahakArI kAraNanA rUpamAM upakAra karavAvALo hovAthI upakaraNa che. yathAjAta rUpa, gurunA vacana, sUtronuM adhyayana ane vinayane upakaraNa kahevAmAM AvyuM che. apavAda upakaraNabhUta A upadhi(parigraha)no niSedha nathI tathApi e vastudharma na hovAthI utsargamArga nathI. zramAga zuddhAtmatatvanI upalabdhinA sAdhanabhUta grAmarthya paryAyanA pAlanane mATe yukta AhAravihArI hoya che, na to vartamAna athavA bhAvi divya zarIranA anurAgathI eTale yukta AhAra-vihArI sAkSAt anAhArI ane avihArI ja che. jo ke e dehamAM mamatvapUrvaka anucita AhAra grahaNa nathI karatAM, eTale e zramaNa yukta AhArI che. AhAra AtmAno svabhAva nathI - evA pariNAma yogazramaNanA hovAthI e yogI che, eTalA mATe eno AhAra yuktAhAra (yogIno AhAra) che. - Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 yuktAhAra bhikSAcaraNathI, divasamAM eka vakhata, yathAlabdha, rasanI apekSAthI rahita ane madhumAMsa rahita hoya che. A pramANe zramaNano dravyaliMga ane bhAvaliMganuM svarUpa batAvIne kahe che ke kevaLa nagnatArUpa dravyaliMga bhAvaliMga vagara vyartha che. bhAvaliMgadhArI zramaNane sAcA sukhanI prApti thAya che. eTale bALa, vRddha, parizramI, rogIne paNa potAne yogya ati kaThora AcaraNa ja karavuM joIe. A utsarga mArga che. ane apavAda mArgamAM je saMyamano cheda jevI rIte na thAya, tevo potAne yogya mRdu AcaraNa karavo ja joIe. A pramANe je zramaNa AhAra-vihAramAM deza, kALa, zrama, kSamatA tathA upadhine jANIne AcaraNa kare che te alpalepI hoya che. jyAM sudhI zuddhopayogamAM lInatA na rahe tyAM sudhI ja zramaNane AcaraNanI susthitine mATe utsarga ane apavAdanI maitrI karavI joIe. eNe potAnI nirbaLatA lakSamAM rAkhyA vagara mAtra utsargano Agraha-kevaLa ati karkaza AcaraNanI haTha na karavI joIe tathA upasargarUpa dhyeyane cUkIne mAtra apavAdanA AzrayathI kevaLa mRdu AcaraNarUpa zithilatAnuM sevana paNa na karavuM joIe. paraMtu evo vyavahAra karavo joIe jemAM haTha na hoya ane zithilatAnuM sevana paNa na hoya. ukta vivecanathI spaSTa che ke AcArya kuMdakuMda jeTalA zithilAcaraNathI virodhI hatA eTalA ja zaktinI bahAra ati kaThora AcaraNanA paNa virodhI ja hatA. e potAnI zakti anusAra, padanI maryAdAmAM rahIne yathAsaMbhava mRdu-kaThora AcaraNanA samarthaka hatA. je pramANe emaNe mRdu AcaraNanA nAma para AvelI zithilatAnI virUddha kaThora rUkha apanAvyo che, te ja pramANe zaktinI bahAra ati kaThora AcaraNano paNa khullIne niSedha karyo che. A pramANe ApaNe joIe chIe ke A adhikAramAM saMyamabhaMganA aMtaraMga ane bahiraMga svarUpa, kAraNa, saMyamabhaMgathI bacavAnI vidhi, AlocanA, utsargamArga ane apavAdamArgano svarUpa tathA upAdeyatA, zramaNanA 28 mULa guNa Adi samasta zramaNa saMbaMdha viSayo para prakAza pADyo che, jenAthI zramaNanA svarUpanuM biMba ApaNA netrapaTalanI sAme pratibiMbita thAya che. 2) mokSamArga prajJApana adhikAra : A adhikAramAM mokSamArganA nirUpaka AgamanA adhyayana para bahu ja baLa ApavAmAM Avyo che ane aMtamAM jJAna-darzana-cAritranI ekatA ne ja mokSamArga siddha karavAmAM Avyo che. AgamanA abhyAsa vagara padArthono nizcaya nathI thato, padArthonA nizcaya vinA ekAgratA nathI thatI, ekAgratA vagara zuddhAtma pravRtti na hovAthI munipaNuM nathI hotu. Agama vagara sva-paranuM bhedajJAna nathI thatuM ane bhedajJAna na hovAthI karmono kSaya nathI thato. eTale Agama ceSTA ja zreSTha che arthAta Agamano UMDo abhyAsa ja mukhya che; kAraNa ke AgamahIna zramaNa na to potAne jANe che, na parane. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 potAnA ane paranA jJAnathI zUnya zramaNa karmono nAza kevI rIte karaze? sAmAnyajana IndriyacakSu hoya che, deva avadhicakSu hoya che, sAdhu AgamacakSu hoya che ane siddha bhagavAna sarvata cakSu hoya che. AgamacakSu hovAthI sAdhu badhuM ja AgamarUpI netrothI jue che. je zramaNanI dRSTi AgamAnusAra nathI e zramaNa saMyamI nathI, eTale enI mukti saMbhava nathI. je karma ajJAnI lAkho-karoDo bhavamAM naSTa kare che, e jJAnI mana-vacana-kAyAnI ekAgratAthI - ucchavAsa mAtramAM naSTa kare che. paraMtu jo zramaNane zarIrAdi prati paramANumAtra paNa mUcche che to e sarvAgamano dhArI hovA chatAM paNa siddhane prApta nathI thato. je zramaNa pAMca indriyothI virakta, kaSAyone jItavAvALo, pAMca samiti, traNa guptithI yukta, darzana-jJAnathI paripUrNa che, e zramaNa zatru-mitra, sukha-duHkha, jIvana-maraNa, mATI-sonAmAM sAmyabhAva rAkhe che. A pramANe je darzana-jJAna-cAritramAM yugapaTTI ArUDha che e ja vAstavika zramaNa che. 3) zubhapayoga prajJApana adhikAra jo ke vAstavikamunidharmato zuddhopayoga ja che, to paNa munirAjono zubhopayoga paNa jovAmAM Ave che. munirAjonI bhUmikAmAM zubhopayoga kevA prakArano hoya che A vAtanuM vivecana che. arihaMtAdi pratye bhakti ane pravacanarata jIvo prati vAtsalya zramaNonI zubhacaryA che. zramaNo prati vaMdana-vaiyAvRtyAdi rAgacaryA paNa zubhopayogI zramaNomAM niSedhya nathI. A pramANe tattva upadeza, ziSyonA grahaNa-poSaNa paNa sarAgI zramaNonI carcA che. jo vaiyAvRttinA mATe udhata zramaNa chakAyanA jIvone pIDita karato hoya to e zramaNa nathI, gRhastha che; kAraNa ke AvI vaiyAvRtti zrAvakonuM kArya che. A badhI kriyAo zramaNomAM gauNa ane gRhasthomAM mukhyapaNe hoya che. prazasta rAgarUpa zubhopayoga samAna hovA chatAM paNa pAtranI viparItatAthI phaLa viparIta hoya che. kAraNa ke viparItatAthI aviparIta phaLanI prApti thaI zakatI nathI; eTalA mATe viSaya-kaSAyomAM lIna puruSonA prati sevA, upakAra, dAnAdithI hIna puNyanI prApti thAya che. A pramANe aviparIta kAraNathI aviparIta phaLanI utpatti thAya che. jenA pApa rokAI gayA hoya, je badhA ja dhArmika pratye samabhAvavAna che ane guNa-samudAyanuM sevana karavAvALA azubhopayoga rahita, zuddhopayoga athavA zubhopayogayukta zramaNanA prati bhaktivAna jIva prazasta puNyane prApta kare che. evA guNomAM adhika zramaNo prati anya zramaNone abhutthAna, grahaNa, upAsana, poSaNa, satkAra, vinaya Adi kriyA avazya karavI joIe. je zramaNa guNomAM adhika zramaNanuM ukta kriyAothI sanmAna nathI karatuM, emane joIne dveSa kare che, emano apavAda kare che, teno cAritra naSTa thAya che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 svayaM guNomAM hIna che ane guNAdhika zramaNa vaDe potAno vinaya karAvavA icche che, tyAM svayaM guNomAM adhika che, paraMtu hIna guNavALA prati vaMdanIya kriyA kare che - e banne cAritrathI bhraSTa ja che ane anaMta saMsAramAM bhramaNa kare che. je zAsanastha zramaNone joIne dveSathI emano apavAda kare che ane satkArAdi kriyA nathI karato, enuM paNa cAritra bhraSTa thAya che. je jIva sUtra-artha-padono zAtA hovA chatAM paNa laukikajanono sAtha nathI choDato, e saMyata nathI; kAraNa ke laukikajanonA saMparkathI saMyata paNa asaMyata thaI jAya che. nigrantha rUpathI dIkSita hoya, saMyama-tapathI yukta hoya, e paNa jo aihika (na karavA jevA) kAryo karatA hoya to 'laukika' kahevAya che. preraNA ApatAM AcArya kahe che ke jo zramaNa duHkhothI mukta thavA mAMge che to e samAna guNavALA athavA adhika guNavALA zramaNo sAthe haMmezA rahe, kAraNa ke enAthI haMmezA guNomAM vRddhi thAya che. A pramANe ApaNe joIe chIe ke zubhopayogI zramaNono anya zramaNo, zrAvako ane laukikajano pratye kevo vyavahAra hoya che ane hovo joIe. A vAta ahiMyA vyAvahArikarUpathI atyaMta spaSTa karavAmAM AvI che. 4) paMcaratna prajJApana adhikAra H pAMca gAthAovALA A adhikAramAM bhraSTa zramaNone saMsAratattva ane vItarAgI saMtone mokSa athavA mokSanA sAdhanatattva kahevAmAM AvyA che. ane aMtamAM zuddhopayogarUpa cAritra dhAraNa karavAnI preraNA ApavAmAM AvI che. vastusvarUpane ayathArtha grahaNa karavAvALo zramaNAbhAsI anaMtakALa sudhI saMsAramAM rahevAvALo hovAthI saMsAratattva che ane vastusvarUpane samyakdAtA AtmAnubhavI prazAMta zuddhopayogI zramaNa ja sAkSAt mokSatattva che. mokSamArgamAM vicaraNa karavAvALo hovAthI e ja mokSamArgarUpa mokSatattvano sAdhanatattva che. aMtamAM e zuddhopayogI saMtone namaskAra karatAM A graMthanA abhyAsanuM phaLa batAvatA AcArya kahe che Ane jANavAvALo alpakALamAM ja zuddhAtmAnI prApti kare che, kAraNa ke AmAM jinendra bhagavAnanA pravacanano sAra saMgRhIta che. A pramANe mULa graMthanI samApti thAya che. AnA aMtamAM pariziSTanA rUpamAM AcArya amRtacaMdre 47 nayonI carcA karI che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 9 zrI pravacanasAra OM zrI paramAtmane nmH| zrImad bhagavartukuMdAcAryadeva praNIta zrA pravacanasAra gAthA 1. jJAnatattva-prajJApana esa surAsuramaNusiMdavaMdidaM dhodghaaikmmmlN| paNamAmi vaDDamANaM titthaM dhammassa kattAraM // 1 // sese puNa titthayare sasavvasiddhe visuddhsbbhaave| samaNe ya nnaanndNsnncritttvviiriyaayaare||2|| te te savve samagaM samagaM pattegameva pttegN| vaMdAmi ya vaTuMte arahaMte mANuse khette||3|| kiccA arahaMtANaM siddhANaM taha Namo gnnhraannN| ajjhAvayavaggANaM sAhUNaM ceva svvesiN||4|| tesiM visuddhadaMsaNaNANapahANAsamaM smaasejj| uvasaMpayAmi sammaM jatto nnivvaannsNpttii||5|| (paNagaM) sura-asu2-25tivaMdhane, pravinaSTadhAtibhane, praNamana karuM huM dharmakartA tIrtha zrI mahAvIrane; 1. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 vaLI zeSa tIrthakara ane sau siddha zuddhAstitvane, muni jJAna-daga-cAritra-tapa-vIryAcaraNasaMyuktane. 2. te sarvane sAthe tathA pratyekane pratyekane, vaMduM vaLI huM manuSyakSetre vartatA ahaMtane. 3. ahaMtane, zrI siddhaneya namaskaraNa karI e rIte, gaNadhara ane adhyApakone, sarvasAdhusamUhane; 4. tasu zuddhadarzanajJAnamukhya pavitra Azrama pAmIne, prApti karuM huM sAmyanI, jenAthI zivaprApti bane. 5. artha A huM surendro, asurendro ane narendrothI je vaMdita che ane ghAtikarmamaLa jemaNe dhoI nAkhela che evA tIrtharUpa ane dharmanA kartA zrI vardhamAnasvAmIne praNamuM chuM vaLI 'vizuddha sattAvALA zeSa tIrthakarone sarva siddhabhagavaMto sAthe, ane jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra tathA vIryAcAravALA zramaNone praNamuM chuM. te te sarvane tathA manuSyakSetramAM vartatA ahaMtone sAthe sAthe - samudAyarUpe ane pratyeka pratyekane - vyaktigata vaMduM chuM. e rIte ahaMtone ane siddhone, AcAryone, upAdhyAyavargane ane sarvasAdhuone namaskAra karIne, temanA vizuddhadarzanajJAnapradhAna Azramane pAmIne huM sAmyane prApta karuM chuM ke jenAthI nivArNanI prApti thAya che. 1. surendro = UrdhvalokavAsI devonA indo. 2. asurendro = adholokavAsI devonA indro. 3. narendro = madhyalokavAsI manuSyonA adhipatio; rAjAo. 4. sattA = astitva. 5. zramaNo = AcAryo, upAdhyAyo ne sAdhuo. 6. vizuddhadarzanajJAnapradhAna = vizuddhadarzana ane jJAna jemAM pradhAna (mukhya) che evA. 7. sAmya = samatA, samabhAva. saMpajjadi NivvANaM devaasurmnnuyraayvihvehiN| jIvassa carittAdo dNsnnnnaannpphaannaado||6|| sura-asura-manujendro taNA vibhavo sahita nirvANanI prApti kare cAritrathI jIva jJAnadarzanamukhyathI. 6. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 artha : jIvane darzanajJAnapradhAna cAritrathI devendra, asurendra ne narendranA vaibhavo sahita nirvANa prApta thAya che. (jIvane sarAgacAritrathI devendra vagerenA vaibhavanI ane vItarAgacAritrathI nirvANanI prApti thAya che.) cArittaM khalu dhammo dhammo jo so samo ti NiddiTTho / mohakkhohavihINo pariNAmo appaNo hu samo // 7 // cAritra che te dharma che, je dharma che te sAmya che; ne sAmya jIvano mohakSobhavihIna nija pariNAma che. 7. artha : cAritra kharekhara dharma che. je dharma che te sAmya che ema (zAstramAM) kahyuM che. sAmya mohakSobharahita evo AtmAno pariNAma (bhAva) che. pariNamadi jeNa davvaM takkAlaM tammayaM ti paNNattaM / tamhA dhammapariNado AdA dhammo muNeyavvo // 8 // je bhAvamAM praName darava, te kALa tanmaya te kahyuM; jIvadravya tethI dharmamAM praNamela dharma ja jANavuM. 8. artha :dravya je kALa je bhAvarUpe pariName che te kALe te-maya che ema (jinendradeve) kahyuM che; tethI dharmapariNata AtmA dharma jANavo. jIvo pariNamadi jadA suheNa asuheNa vA suho asuho / suddheNa tadA suddho havadi hi pariNAmasabbhAvo // 9 // zubha ke azubhamAM praNamatAM zubha ke azubha AtmA bane, zuddhe praNamatAM zuddha, pariNAmasvabhAvI hoIne. 9. artha : jIva, pariNAmasvabhAvI hovAthI, jyAre zubha ke azubha bhAve pariName che tyAre zubha ke azubha (pote ja) thAya che ane jyAre zuddha bhAve pariName che tyAre zuddha thAya che. Natthi viNA pariNAmaM attho atthaM viNeha pariNAmo / dabvaguNapajjayattho attho acittanivRtto|20|| pariNAma viNa na padArtha, ne na padArtha viNa pariNAma che; guNa-dravya-paryayasthita ne astitvasiddha padArtha che. 10. artha H A lokamAM pariNAma vinA padArtha nathI, padArtha vinA pariNAma nathI; padArtha dravya-guNa-paryAyamAM rahelo ane (utpAda-vyaya-dhrauvyamaya) astitvathI banelo che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 dhammeNa pariNadappA appA jadi suddhsNpyogjudo| pAvadi NivvANasuhaM suhovajutto ya saggasuhaM // 11 // jo dharmapariNatasvarUpa jIva zuddhopayogI hoya to te pAmato nirvANa sukha, ne svargasukha zubhayukta jo. 11. artha dharma pariNamelA svarUpavALo AtmA jo zuddha upayogamAM joDAyelo hoya to mokSanA sukhane pAme che ane jo zubha upayogavALo hoya to svarganA sukhane (baMdhane) pAme che. asuhodaeNa AdA kuNaro tiriyo bhavIya nneriyo| dukkhasahassehiM sadA abhidhudo bhamadi accataM // 12 // azubhodaye AtmA kunara, tiryaMca ne nArakapaNe nitye sahastra duHkhe pIDita, saMsAramAM ati ati bhame. 12. artha : azubha udayathI AtmA kumanuSya (halako manuSya), tiryaMca ane nAraka thaIne hajAro duHkhothI sadA pIDita thato (saMsAramAM) atyaMta bhame che. aisayamAdasamutthaM visayAtIdaM annovmmnnNtN| abbucchiNNaM ca suhaM suddhavaogappasiddhANaM // 13 // atyaMta, Atmotpanna, viSayAtIta, anupa, anaMta ne vicchedahIna che sukha aho ! zuddhopayogaprasiddhane. 13. artha zuddhopayogathI niSpanna thayelA AtmAonuM (kevaLIbhagavaMtonuM ane siddhabhagavaMtonuM) sukha atizaya, Atmotpanna, viSayAtIta (atIndriya), anupama (upamA vinAnuM), anaMta ane avicchinna (atUTaka) che. 1.niSpanna thavuM = nIpajavuM,phaLarUpa thavuM; siddha thavuM. (zuddhopayogathI niSpanna thayelA eTale zuddhopayogarUpakAraNathI kAryarUpa thayelA.) suvididapayatthasutto saMjamatavasaMjudo vigdraago| samaNo samasuhadukkho bhaNido suddhovaogo tti // 14 // suviditasUtrapadArtha, saMyamatapa sahita, vItarAga ne sukha-duHkhamAM sama zramaNane zuddhopayoga jino kahe. 14. artha : jemaNe (nija zuddha AtmAdi) padArthone ane sUtrone sArI rIte jANyAM che, je saMyama ane tapa sahita che, je vItarAga arthAt sAgarahita che ane jemane sukha-duHkha samAna che, evA zramaNane (munivarane) zuddhopayogI' kahevAmAM AvyA che. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 uvaogavisuddho jo vigdaavrnnNtraaymohro| bhUdo sayamevAdA jAdi pAraM NeyabhUdANaM // 15 // je upayogavizuddha te mohAdighAtiraja thakI svayameva rahita thayo thako zeyAntane pAme sahI. 15. artha : je upayogavizuddha (arthAt zuddhopayogI) che, te AtmA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya ane moharUpa rajathI rahita svayameva thayo thako zeyabhUta padArthonA pArane pAme che. taha so laddhasahAvo savvaNhU svvlogpdimhido| bhUdo sayamevAdA havadi sayaMbhu tti NihiTTho // 16 // sarvajJa, labdhasvabhAvane trijagaMdrapUjita e rIte, svayameva jIva thayo thako tene svayaMbhU jano kahe. 16 artha e rIte te AtmA svabhAvane pAmelo, sarvajJa ane sarva (traNe) lokanA adhipatiothI pUjita svayameva thayo hovAthI 'svayaMbhU' che ema jinendradeve kahyuM che. 1. sarva lokanA adhipatio = traNe lokanA svAmIo - surendro, asurendro ne cakravatao. bhaMgavihINo ya bhavo saMbhavaparivajjido viNAso hi| vijadi tasseva puNo tthidisNbhvnnaassmvaao||17|| vyayahIna che utpAda ne utpAdahIna vinAza che tene ja vaLI utpAdadhrauvyavinAzano samavAya che. 17. artha tene (-zuddhAtmasvabhAvane pAmelA AtmAne) vinAza rahita utpAda che ane utpAda rahita vinAza che. tene ja vaLI sthiti, utpAda ane vinAzano samavAya (-meLApa, ekaThApaNuM) che. uppAdo ya viNAso vijadi savvassa atttthjaadss| pajjAeNa du keNavi aTTho khalu hodi sabbhUdo // 18 // utpAda tema vinAza che sau koI vastumAtrane, vaLI koI paryayathI dareka padArtha che sadbhUta khare. 18. artha koI paryAyathI utpAda ane koI paryAyathI vinAza sarva padArthamAtrane hoya che; vaLI koI paryAyathI padArtha kharekhara dhruva che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 pakkhINaghAdikammo aNaMtavaravIrio ahiytejo| jAdo adidio so NANaM sokkhaM ca prinnmdi||19|| prakSINaghAtikarma, anahadavIrya, adhika prakAza ne iMdriya-atIta thayela AtmA jJAnasaune pariName. 19. artha : jenA ghAtikarmo kSaya pAmyAM che, je atIndriya thayo che, anaMta jenuM uttama vIrya che ane adhika jenuM (kevaLajJAna ane kevaLadarzanarUpa) teja che evo te (svayaMbhU AtmA) jJAna ane sukharUpe pariName che. 1. adhika = utkRSTa, asAdhAraNa, atyaMta. sokkhaM vA puNa dukkhaM kevalaNANissa Natthi dehgdN| jamhA adidiyattaM jAdaM tamhA du taM NeyaM // 20 // kaMI dehagata nathI sukha ke nathI duHkhakevaLajJAnIne, jethI atIndriyatA thaI te kAraNe e jANaje. 20. artha kevaLajJAnIne zarIra saMbaMdhI sukha ke duHkha nathI. kAraNa ke atIndriyapaNuM thayuM che tethI ema jANavuM. pariNamado khalu NANaM paccakkhA svvdvvpjjaayaa| so Neva te vijANadi uggahapuvvAhiM kiriyAhiM // 21 // pratyakSa che sau dravyaparyaya jJAna-pariNamanArane; jANe nahIM te temane avagraha-ihAdi kriyA vaDe. 21. artha kharekhara jJAnarUpe (kevaLajJAnarUpe) pariNamatA kevaLIbhagavAnane sarva dravya-paryAyo pratyakSa che; te temane avagraha Adi kriyAothI nathI jANatA. Natthi parokkhaM kiMci vi samaMta svvkkhgunnsmiddhss| akkhAtIdassa sadA sayameva hi NANajAdassa // 22 // na parokSa kaMI paNa sarvata sarvAkSaguNasamRddhane, Idriya-atIta saMdeva ne svayameva jJAna thayelane. 22. artha je sadA IndriyAtIta che, je sarva taraphathI (-sarva Atmapradeza) sarva indriyaguNo vaDe samRddha che ane je svayameva jJAnarUpa thayelA che, te kevaLIbhagavAnane kAMI paNa parokSa nathI. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 AdA NANapamANaM NANaM nneyppmaannmuddiddN| NeyaM loyAloyaM tamhA gANaM tu savvagayaM // 23 // jIvadravya jJAnapramANa bhAkhyuM, jJAna zeyapramANa che; ne zeya lokAloka, tethI sarvagata e jJAna che. 23. artha AtmA jJAnapramANa che; jJAna zeyapramANa kahyuM che. zeya lokAloka che, tethI jJAna sarvagata (arthAta sarvavyApaka) che. NANappamANamAdA Na havadi jasseha tassa so aadaa| hINo vA ahio vA NANAdo havadi dhuvameva // 24 // hINo jadi so AdA taNNANamacedaNaM Na jaannaadi| ahio vA NANAdo NANeNa viNA kahaM NAdi // 25 // juglN| jIvadravya jJAnapramANa nahi e mAnyatA che jehane, tenA mate jIva jJAnathI hIna ke adhika avazya che; 24. jo hIna AtmA hoya, nava jANe acetana jJAna e, ne adhika jJAnathI hoya to paNa jJAna kyama jANe are? 25. artha A jagatamAM jenA matamAM AtmA jJAnapramANa nathI, tenA matamAM te AtmA avazya jJAnathI hIna athavA adhika hovo joIe. jo te AtmA jJAnathI hIna hoya to jJAna acetana thavAthI jANe nahi, ane jo (AtmA)zAnathI adhika hoya to (te AtmA) jJAna vinA kema jANe? savvagado jiNavasaho sabve vi ya taggayA jagadi atttthaa| NANamayAdo ya jiNo visayAdo tassa te bhnniyaa||26|| che sarvagata jinavara ane sau artha jinavaraprApta che, jina jJAnamaya ne sarva artho viSaya jinanA hoIne. 26. artha jinavara sarvagata che ane jagatanA sarva padArtho jinavaragata (jinavaramAM prApta) che; kAraNa ke jina jJAnamaya che ane sarva padArtho jJAnanA viSaya hovAthI jinanA viSaya kahevAmAM AvyA che. NANaM appa tti madaM vaTTadiNANaM viNA Na appaannN| tamhA NANaM appA appA NANaM va aNNaM vaa||27|| Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 che jJAna AtmA jinamate; AtmA vinA nahi jJAna che, te kAraNe che jJAna jIva, jIva jJAna che vA anya che. 27. artha jJAna AtmA che ema jinadevano mata che. AtmA vinA bIjA koI dravyamAM) jJAna hotuM nathI tethI jJAna AtmA che; ane AtmA to (jJAnaguNa dvArA) jJAna che athavA (sukhAdi anya guNa dvArA) anya che. NANI NANasahAvo aTThA NeyappagA hi nnaanniss| rUvANi va cakkhUNaM NevANNoNNesu vaTuMti // 28 // che "jJAnI" jJAnasvabhAva, artho zeyarUpa che 'jJAnI'nA, jyama rUpa che netro taNAM, nahi vartatA anyonyamAM. 28. artha AtmA jJAnasvabhAva che ane padArtho AtmAnA zeyasvarUpa che, jema rUpa (-rUpI padArtho) netronA zeya che tema. teo ekabIjAmAM vartatA nathI. Na paviTTho NAviTTho NANI Neyesu rUvamiva ckkhuu| jANadi passadi NiyadaM akkhAtIdo jagamasesaM // 29 // zeye praviSTana, aNapraviTa na, jANato jaga sarvane nitye atIndriya AtamAM, jyama netra jANe rUpane. 29. artha jevI rIte cakSu rUpane (yomAM apravezeluM rahIne tema ja apravezeluM nahi rahIne jANe-dekhe che) tevI rIte AtmA indriyAtIta thayo thako azeSa jagatane (-samasta lokAlokane) joyomAM apraviSTa rahIne tema ja apraviSTa nahi rahIne niraMtara jANe-dekhe che. rayaNamiha iMdaNIlaM duddhajjhasiyaM jahA sbhaasaae| abhibhUya taM pi duddhaM vaTTadi taha NANamaDhesu // 30 // jyama dUdhamAM sthita iMdranIlamaNi svakIya prabhA vaDe dUdhane viSe vyApI rahe, tyama jJAna paNa artho viSe. 30. artha :jema A jagatane viSe dUdhamAM raheluM indranIla ratna potAnI prabhA vaDe te dUdhamAM vyApIne varte che, tema jJAna (arthAt jJAtRdravya) padArthomAM vyApIne varte che. jadi te Na saMti aTThA NANe NANaM Na hodi savvagayaM / savvagayaM vA NANaM kahaM Na NANaTThiyA aTThA // 31 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 nava hoya artho jJAnamAM, to jJAna sau-gata paNa nahIM, ne sarvagata che jJAna to kyama jJAnasthita artho nahIM? 31. artha je te padArtho jJAnamAM na hoya to jJAna sarvagata na hoI zake. ane jo jJAna sarvagata che to padArtho jJAnasthita kaI rIte nathI ? (arthAt che ja.). geNhadi Neva muMcadi Na paraM pariNamadi kevalI bhgvN| pecchadi samaMtado so jANadi savvaM NiravasesaM // 32 // prabhukevaLI na grahe, na choDe, pararUpe nava pariName; dekhe ane jANe niHzeSe sarvataH te sarvane. 32. artha kevaLI bhagavAna parane grahatA nathI, choDatA nathI, pararUpe pariNamatA nathI, teo niravazeSapaNe sarvane (AkhA AtmAne, sarva zeyone) sarva taraphathI (sarva AtmapradezathI) dekhuM-jANe che. jo hi sudeNa vijANadi appANaM jANagaM shaavenn| taM sudakevalimisiNo bhaNaMti logappadIvayarA // 33 // zrutajJAnathI jANe khare jJAyakasvabhAvI Atmane, praSio prakAzaka lokanA zrutakevaLI tene kahe. 33. artha je kharekhara zrutajJAna vaDe svabhAvathI jJAyaka (arthAt jJAyakasvabhAva) AtmAne jANe che, tene lokanA prakAzaka RSIzvaro zrutakevaLI kahe che. suttaM jiNovadiTuM poggaladavvappagehiM vynnehiN| taM jANaNA hi NANaM suttassa ya jANaNA bhnniyaa||34|| pudgalasvarUpa vacanothI jina-upadiSTa je te sutra che: che jJapti tenI jJAna, tene sUtranI jJapti kahe. 34. artha sUtra eTale pugaladravyAtmaka vacano vaDe jinabhagavaMte upadezeluM che. tenI zakti te jJAna che ane tene sUtranI jJapti (zrutajJAna) kahI che. jo jANadi so NANaM Na havadi NANeNa jANago aadaa| NANaM pariNamadi sayaM aTThA NANaTThiyA savve // 35 // je jANato te jJAna, nahi jIva jJAnathI jJAyaka bane; pote praNamato jJAnarUpa, ne jJAnasthita sau artha che. 35. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 artha je jANe che te jJAna che (arthAt je jJAyaka che te ja jJAna che), jJAna vaDe AtmA jJAyaka che ema nathI. pote ja jJAnarUpe pariName che ane sarva padArtho jJAna sthita che. tamhA NANaM jIvo NeyaM davvaM tihA smkkhaadN| davvaM ti puNo AdA paraM ca pariNAmasaMbaddhaM // 36 // che jJAna tethI jIva, zeya tridhA kaheluM dravya che; e dravya parane AtamA, pariNAmasaMyute jeha che. 36. artha tethI jIva jJAna che ane zeya tridhA varNavavAmAM AveluM (trikALasparza) dravya che. (e zeyabhUta) dravya eTale AtmA (svAtmA) ane para ke jeo pariNAmavALA che. takAligeva savve sadasabbhUdA hi pajjayA taasiN| vaTuMte te NANe visesado davvajAdINaM // 37 // te dravyanA sadbhUta-adbhuta paryayo sau vartatA, tatkALanA paryAya jema, vizeSapUrvaka jJAnamAM. 37. artha te (jIvAdi) dravyajAtionA samasta vidyamAna ane avidyamAna paryAyo, tAtkALika (vartamAna) paryAyonI mAphaka, viziSTatApUrvaka (potapotAnA bhinna bhinna svarUpe) jJAnamAM varte che. jeNeva hi saMjAyA je khalu NaTThA bhavIya pjjaayaa| te hoMti asanbhUdA pajjAyA NANapaJcakkhA // 38 // je paryayo aNajAta che, vaLI janmIne pravinaTa je, te sau asabhUta paryayo paNa jJAnamAM pratyakSa che. 38. artha : je paryAyo kharekhara utpanna thayA nathI, tathA je paryAyo kharekhara utpanna thaIne nAza pAmI gayA che, te avidyamAna paryAyo jJAnapratyakSa che. jadi paccakkhamajAyaM pajjAyaM palayidaM ca nnaannss| Na havadi vA taM NANaM divyaM ti hi ke parUveMti // 39 // jJAne ajAta-vinaSTa paryAyo taNI pratyakSatA, nava hoya jo, to jJAnane e 'divya" koNa kahe bhalA? 39. artha : jo anutpanna paryAya tathA naSTa paryAya jJAna(kevaLajJAna)ne pratyakSa na hoya to te jJAnane 'divya koNa prarUpe? Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 atthaM akkhaNivadidaM IhApuvvehiM je vijaannNti| tesiM parokkhabhUdaM NAdumasakaM ti paNNattaM // 40 // ihAdipUrvaka jANatA je akSapatita padArthane, tene parokSa padArtha jANavuM zakya nA-jinajI kahe. 40. artha jeo akSarapatita arthAt indriyagocara padArthane bahAdika vaDe jANe che, temane mATe 'parokSabhUta padArthane jANavAnuM azakya che ema sarvajJadeve kahyuM che. 1. parokSa = akSathI para arthAt akSathI dUra hoya evuM; indriya-agocara. apadesaM sapadesa muttamamuttaM ca pjjymjaadN| palayaM gadaM ca jANaditaM NANamadiMdiyaM bhaNiyaM // 41 // je jANatuM apradezane, sapradeza, mUrta, amUrtane, paryAya naSTa-ajAtane, bhAkhyuM atIndriya jJAna te. 41. artha je jJAna apradezane, sapradezane, mUrtine ane amUrtine tathA anutpanna tema ja naSTa paryAyane jANe che, te jJAna atIndriya kahevAmAM AvyuM che. pariNamadi NeyamaDheM NAdA jadi Neva khAigaM tss| NANaM ti taM jiNiMdA khavayaMtaM kmmmevuttaa||42|| jo zeya arthe pariName jJAtA, na kSAyika jJAna che; te karmane ja anubhave che ema jinadevo kahe. 42. artha jJAtA jo zeya padArtharUpe pariNamato hoya to tene kSAyikajJAna nathI ja jinendroe tene karmane anubhavanAra kahyo che. udayagadA kammaMsA jiNavaravasahehiM NiyadiNA bhnniyaa| . tesu vimUDho ratto duTTho vA bNdhmnnubhvdi||43|| bhAkhyAM jine karmo udayagata niyamathI saMsArIne, te karma hotAM mohI-rAgI-dveSI baMdha anubhave. 43. artha (saMsArI jIvane) udayaprApta kazo (jJAnAvaraNIyAdi pulakarmanA bhedo) niyamathI jinavaravRSabhoe kahyA che. jIva te karmozo hotAM, mohI, rAgI athavA kevI thayo thako baMdhane anubhave che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 ThANaNisejjavihArA dhammuvadeso ya Niyadayo tesiM / arahaMtANaM kAle mAyAcAro vva itthINaM // 44 // dharmopadeza, vihAra, Asana, sthAna zrI arhatane, varte sahaja te kALamAM, mAyAcaraNa jyama nArIne. 44. artha : te arhata bhagavaMtone te kALe UbhA rahevuM, besavuM, vihAra ane dharmopadeza, strIone mAyAcAranI mAphaka, svAbhAvika ja-prayatna vinA ja-hoya che. puNNaphalA arahaMtA tesiM kiriyA puNo hi odaiyA / mohAdIhiM virahiyA tamhA sA khAiga tti madA // 45 // che puNyaphaLa arhata, ne advaitakiriyA udayikI; mohAdithI virahita tethI te kriyA kSAyika gaNI. 45 artha : adbhutabhagavaMto puNyanA phaLavALA che ane temanI kriyA audayikI che; mohAdikathI rahita che tethI te kSAyikI mAnavAmAM AvI che. so suhava asuNa havadi AdA sayaM sahAveNa / saMsAro viNa vijjadi savvesiM jIvakAyANaM // 46 // AtmA svayaM nija bhAvathI jo zubha-azubha bane nahIM, to sarva jIvanikAyane saMsAra paNa varte nahIM! 46. artha : jo ema mAnavAmAM Ave ke AtmA svayaM svabhAvathI (-potAnA bhAvathI) zubha ke azubha thato nathI (arthAt zubhAzubha bhAve pariNamato ja nathI) to sarva jIvanikAyone saMsAra paNa vidyamAna nathI ema Thare ! jaM takkAliyamidaraM jANadi jugavaM samaMtado savvaM / atthaM vicittavisamaM taM NANaM khAiyaM bhaNiyaM // 47 // sau vartamAna-avartamAna, vicitra, viSama padArthane yugapada saravataH jANatuM, te jJAna kSAyika jina kahe. 47. artha : je jJAna yugapad sarvataH (sarva AtmapradezethI) tAtkAlika ke atAtkAlika, vicitra(-aneka prakAranA) ane viSama (mUrta, amUrta Adi asamAna jAtinA) sarva padArthone jANe che, te jJAnane kSAyika kahyuM che. jo Na vijANadi jugavaM atthe tikkAlige tihuvaNatthe / NAduM tassa Na sakkaM sapajjayaM davvamegaM vA // 48 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 jANe nahi yugapada trikALika tribhuvanastha padArthane, tene saparyaya eka paNa nahi dravya jANavuM zakya che. 48. artha : je ekI sAthe saikAlika tribhuvanastha (-traNe kALanA ane traNe lokanA) padArthone jANato nathI, tene paryAya sahita eka dravya paNa jANavuM zakya nathI. davvaM aNaMtapajjayamegamaNaMtANi dvvjaadaanni| Na vijANadi jadi jugavaM kidha so savvANi jaannaadi||49|| jo eka dravya anaMtaparyaya tema dravya anaMtane yugapada na jANe jIva, to te kema jANe sarvane? 49. artha : jo anaMta paryAyavALA eka dravyane (-Atmadravyane) tathA anaMta dravyasamUhane yugapada jANato nathI to te (puruSa) sarvane (-anaMta dravyasamUhane) kaI rIte jANI zake? (arthAt je Atmadravyane na jANato hoya te samasta dravyasamUhane na jANI zake.) uppajjadi jadiNANaM kamaso aTTe paDucca nnaanniss| taM va havadi NicaM Na khAigaM Neva savvagadaM // 50 // je jJAna jJAnI'nuM Upaje kramazaH aratha avalaMbIne, to nitya nahi, kSAyika nahi ne sarvagata nahi jJAna e. 50. artha : je AtmAnuM jJAna kramazaH padArthone avalaMbIne utpanna thatuM hoya to te (jJAna) nitya nathI, kSAyika nathI, sarvagata nathI. tikAlaNiJcavisamaM sayalaM savvattha saMbhavaM cittN| jugavaM jANadi joNhaM aho hi NANassa mAhappaM // 51 // nitya viSama, vidhavidha, sakaLa padArthagaNa sarvatrano, jinAjJAna jANe yugapade, mahimA aho e jJAnano! 51. artha: traNe kALe sadAya viSama (asamAna jAtinA), sarvakSetranA ane aneka prakAranA samasta padArthone jinadevanuM jJAna yugapad jANe che. aho! jJAnanuM mAhAtma! Na vi pariNamadi Na geNhadi uppajjadi Neva tesu addhesu| jANaNNavi te AdA abaMdhago teNa pnnnntto||52|| Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 te artharUpa na pariName jIva, nava grahe, nava Upaje, sau arthane jANe chatAM, tethI abaMdhaka jina kahe. para. artha (kevaLajJAnI) AtmA padArthone jANato hovA chatAM te-rUpe pariNamato nathI, temane grahato nathI ane te padArthorUpe utpanna thato nathI tethI abaMdhaka kahyo che. atthi amuttaM muttaM adidiyaM iMdiyaM ca atthesu| NANaM ca tahA sokkhaM jaM tesu paraM ca taM NeyaM // 53 // arthonuM jJAna amUrta, mUrta, atIdrine aiyi che, che sukha paNa evuM ja, tyAM paradhAna je te grAhya che. 53. artha padArtho saMbaMdhI jJAna amUrta ke mUrti, atIndriya ke aindriya hoya che, ane e ja pramANe (amUrta ke mUrta, atIndriya ke eNndriya) sukha hoya che. temAM je pradhAna-utkRSTa che te upAdeyapaNe jANavuM. jaMpecchado amuttaM muttesu adidiyaM ca pcchnnnnN| sayalaM sagaM ca idaraM taM gANaM havadi paccakkhaM // 54 // dekhe amUrtika, mUrtamAMya atIdrine, pracchannane, te sarvane-para ke svakIyo, jJAna te pratyakSa che. 54. artha dekhanAranuM je jJAna amUrtane, mUrta padArthomAM paNa atIndriyane, ane pracchannane e badhAyane sva tema ja parane dekhe che, te jJAna pratyakSa che. jIvo sayaM amutto muttigado teNa muttiNA muttN| ogeNhittA joggaM jANadi vA taM Na jaannaadi||5|| pote amUrtika jIva mUrtazarIragata e mUrtathI, kadI yogya mUrti avagrahI jANe, kadIka jANe nahIM. 55. artha svayaM amUrta evo jIva mUrta zarIrane prApta thayo thako te mUrta zarIra vaDe yogya mUrta padArthane avagrahIne (-indriyagrahaNayogya mUrta padArthano avagraha karIne) tene jANe che athavA nathI jANato (-koI vAra jANe che ane koI vAra nathI jANato). 1. matijJAnathI koI padArthane jANavAnI zarUAta thatAM prathama ja avagraha thAya che kAraNa ke matijJAna avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA - e kamathI jANe che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 phAso raso ya gaMdho vaNNo saddo ya poggalA hoti| akkhANaM ve akkhA jugavaM te Neva gennhNti||56|| rasa, gaMdha, sparza vaLI varaNa ne zabda je paudgalika te che iMdriviSayo, temaneya na iMdriyo yugapada grahe. 56. artha sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabda - ke jeo pudgala che teo - indriyonA viSayo che. (paraMtu) te indriyo temane (paNa) yugapa grahatI (jANatI) nathI. paradavvaM te akkhA Neva sahAvo tti appaNo bhnnidaa|| uvaladdhaM tehi kadhaM paccakkhaM appaNo hodi||57|| te indriyo paradravya, jIvasvabhAva bhAkhI na temane, tenAthI je upalabdha te pratyakSa kaI rIte jIvane? 17. artha te indriyo paradravya che, temane AtmAnA svabhAvarUpa kahI nathI, temanA vaDe jaNAyeluM AtmAne pratyakSa kaI rIte hoya? jaM parado viNNANaM taM tu parokkhaM ti bhnnidmttesu| jadi kevaleNa NAdaM havadi hi jIveNa paccakkhaM // 58 // artho taNuM je jJAna parataH thAya teha parokSa che; jIvamAtrathI ja jaNAya jo, to jJAna te pratyakSa che. 58. artha para dvArA thatuM je padArtho saMbaMdhI vijJAna te to parokSa kahevAmAM AvyuM che, jo kevaLa jIva vaDe ja jANavAmAM Ave to te jJAna pratyakSa che. jAdaM sayaM samaMtaM NANamaNaMtatthavitthaDaM vimlN| rahidaM tu oggahAdihiM suhaM ti egatiyaM bhaNidaM // 59 // svayameva jAta, samata, artha anaMtamAM vistRta ne avagraha-IhAdi rahita, nirmaLa jJAna sukha ekAMta che. 59. artha svayaM (potAthI ja) UpajatuM, samaMta (arthAt sarva pradezathI jANatuM), anaMta padArthomAM vistRta, vimaLa ane avagrahAdithI rahita evuM jJAna ekAMtika sukha che ema (sarvajJadeve kahyuM che. jaM kevalaM ti NANaM taM sokkhaM pariNamaM ca so cev| khedo tassa Na bhaNido jamhA ghAdI khayaM jaadaa||60|| Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 jejJAna kevaLa tejasukha, pariNAma paNa vaLI tejache; bhAkhyo ne temAM kheda jethI ghAtikarma vinaSTa che. 60. artha : je kevaLa' nAmanuM jJAna che te sukha che. pariNAma paNa te ja che. tene kheda kahyo nathI (arthAt kevaLajJAnamAM sarvadeve kheda kahyo nathI, kAraNa ke ghAtikarmo kSaya pAmyA che. NANaM atyaMtagayaM loyAloesu vitthaDA ditttthii| gaTThamaNiSTuM savvaM i8 puNa jaM tu taM laddhaM // 61 // arthAntagata che jJAna, lokAlokavistRta daSTi che; che naSTa sarva aniSTa ne je iSTa te sau prApta che. 61. artha jJAna padArthonA pArane pAmeluM che ane darzana lokAlokamAM vistRta che; sarva aniSTa nAza pAmyuM che ane je iSTa che te sarva prApta thayuM che. (tethI kevaLa arthAt kevaLajJAna sukhasvarUpa che.) No saddahati sokkhaM suhesu paramaM ti vigdghaadiinnN| suNidUNa te abhavvA bhavvA vA taM paDicchaMti // 62 // sUNI dhAtikarmavihInanuM sukha sau sukhe utkRSTa che', zraddha na teha abhavya che, ne bhavya te saMmata kare. 62. artha jemanA ghAtikarmo nAza pAmyA che temanuM sukha (sarva) sukhomAM parama arthAtuM utkRSTa che' evuM vacana sAMbhaLIne jeo tene zraddhatA nathI teo abhavya che; ane bhavyo teno svIkAra (-Adara, zraddhA) kare che. maNuAsurAmariMdA ahidudA iMdiehiM shjehiN| asahaMtA taM dukkhaM ramaMti visaesu rammesu // 63 // sura-asura-narapati pIDita varte sahaja iMdriyo vaDe, nava sahI zake te duHkha tethI ramya viSayomAM rame. 63. artha manuSyandro, asurendro ane surendro svAbhAvika (arthAtu parokSajJAnavALAone je svAbhAvika che evI) indriyo vaDe pIDita vartatA thakA te duHkha nahi sahI zakavAthI ramya viSayomAM rame che. jesiM visaesu radI tesiM dukkhaM viyANa sbbhaavN| jai taM Na hi sabbhAvaM vAvAro Natthi visayatthaM // 64 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 viSayo viSe rati jemane, dukha che svabhAvika temane; jo te na hoya svabhAva to vyApAra nahi viSayo viSe. 64. artha : jemane viSayomAM rati che, temane duHkha svAbhAvika jANo; kAraNa ke jo duHkha (temano) svabhAvana hoya to viSayArthe vyApAra na hoya. pappA iDhe visaye phAsehiM samasside shaavenn| pariNamamANo appA sayameva suhaM Na havadi deho // 65 // indriyasamAzrita iSTa viSayo pAmIne, nija bhAvathI jIva praNamato svayameva sukharUpa thAya, deha thato nathI. 65. artha sparzanAdika indriyo jemano Azraya kare che evA ISTa viSayone pAmIne (potAnA azuddha) svabhAve pariNamatAM thako AtmA svayameva sukharUpa (indriyasukharUpa) thAya che, deha sukharUpa thato nathI. egaMteNa hi deho suhaM Na dehissa kuNadi sagge vaa| visayavaseNa du sokkhaM dukkhaM vA havadi symaadaa||66|| ekAMtathI svargIya deha kare nahIM sukha dehIne, paNa viSayavaza svayameva AtmA sukha nA duHkha thAya che. 66. artha : ekAMte arthAta niyamathI svargamAM paNa deha dehIne (-AtmAne) sukha karato nathI, paraMtu viSayonA vize sukha athavA duHkharUpa svayaM AtmA thAya che. timiraharA jai diTThI jaNassa dIveNa Natthi kAyavvaM / taha sokkhaM sayamAdA visayA kiM tattha kuvvNti||67|| jo daSTi prANInI timirahara, to kArya che nahi dIpathI; jyAM jIva svayaM sukha pariName, viSayo kare che zuM tahIM? 67. artha jo prANInI daSTi timiranAzaka hoya to dIvAthI kAMI prayojana nathI arthAt dIvo kAMI karato nathI, tema jyAM AtmA svayaM sukharUpa pariName che tyAM viSayo zuM kare che ? sayameva jahAdicco tejo uNho ya devadA nnbhsi| siddho vi tahA NANaM suhaM ca loge tahA devo||68|| Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 jyama AbhamAM svayameva bhAskara uSNa, deva, prakAza che, svayameva loke siddha paNa tyama jJAna, sukhane deva che. 64. artha jema AkAzamAM sUrya svayameva teja, uSNa ane deva che, tema lokamAM siddhabhagavAna paNa (svayameva) jJAna, sukha ane deva che. devadajadigurupUjAsu ceva dANammi vA susiilesu| uvavAsAdisu ratto suhovaogappago appaa||69|| guru-deva-yatipUjA viSe, vaLI dAna ne suzIlo viSe, jIva rakata upavAsAdike, zubha-upayogasvarUpa che. 69. artha deva, guru ane yatinI pUjAmAM, dAnamAM, suzIlomAM tathA upavAsAdikamAM rakta AtmA zubhapayogAtmaka che. jutto suheNa AdA tiriyo vA mANuso va devo vaa| bhUdo tAvadi kAlaM lahadi suhaM iMdiyaM vivihaM // 70 // zubhayukta AtmA deva nA tiryaMca vA mAnava bane; te paryaye tAvatsamaya iMdriyasukha vidhavidha lahe. 70. artha zubhopayogayukta AtmA tiryaca, manuSya athavA deva thaIne, teTalo kALa vividha indriyasukha pAme che. sokkhaM sahAvasiddhaM Natthi surANaM pi siddhmuvdese| te dehavedaNaTTA ramati visaesu rammesu // 71 // suraneya saumya svabhAvasiddha na-siddha che Agama viSe; te dehavedanathI pIDita ramaNIya viSayomAM rame. 71. artha (jinadevanA)upadezamAM siddha che ke - devone paNa svabhAvaniSpanna sukha nathI; teo paMcendriyamaya) dehanI vedanAthI pIDita hovAthI ramya viSayomAM rame che. NaraNArayatiriyasurA bhajati jadi dehasaMbhavaM dukkhN| kiha so suho va asuho uvaogo havadi jIvANaM // 72 // tiryaMca-nAraka-sura-naro jo dehagata dukha anubhave, to jIvano upayoga e zubha ke azubha kaI rIta che? 72. artha manuSyo, nArako, tiryo ane devo (badhAMya) jo dehotpanna duHkhane anubhave che, to jIvono te Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 (zuddhopayogathI vilakSaNa - azuddha) upayoga zubha ane azubha - be prakArano kaI rIte che ? (arthAt nathI.) kulIsAuhacakadharA suhovaogappagehiM bhogehiM / dehAdINaM viddhiM kareMti suhidA ivAbhiradA // 73 // cakrI ane devedra zubha-upayogamUlaka bhogathI puSTi kare dehAdinI, sukhI sama dIse abhirata rahI. 73. artha : vajradharo ane cakradharo (-indro ane cakravartIo) zubhopayogamUlaka (puNyonA phaLarUpa) bhogo vaDe dehAdinI puSTi kare che ane (e rIte) bhogomAM rata vartatA thakA sukhI jevA bhAse che (mATe puNyo vidyamAna che kharAM). jadi saMti hi puNNANi ya pariNAmasamubbhavANi vivihANi / jaNayaMti visayataNhaM jIvANaM devadaMtANaM // 74 // pariNAmajanya anekavidha jo puNyanuM astitva che, to puNya e devAnta jIvane viSayatRSNodbhava kare. 74. artha : (pUrvokta 2 te) jo (zubhopayogarUpa) pariNAmathI UpajatAM vividha puNyo vidyamAna che, to teo devo sudhInA jIvone viSayatRSNA utpanna kare che. puNa uditA duhidA taNhAhiM visayasokkhANi / icchaMti aNubhavaMti ya AmaraNaM dukkhasaMtattA // 75 // te uditatRSNa jIvo, duHkhita tRSNAthI, viSayika sukhane icche ane AmaraNa duHkhasaMtama tene bhogave. 75. artha :vaLI, jemane tRSNA udita che evA te jIvo tRSNAo vaDe duHkhI vartatA thakA, maraNaparyaMta viSayasukhone icche che ane duHkhathI saMtama thayA thakA (-duHkhadAhane nahi sahI zakatA thakA) temane bhogave che. saparaM bAdhAsahidaM vicchiNNaM baMdhakAraNaM visamaM / jaM iMdiehiM laddhaM taM sokkhaM dukkhameva tahA // 76 // parayukta, bAdhAsahita, khaMDita, baMdhakAraNa, viSama che; je iMdriyothI labdha te sukha e rIte duHkha ja khare. 76. artha : je indriyothI prApta thAya che, te sukha paranA saMbaMdhavALuM, bAdhAsahita, vicchinna, baMdhanuM kAraNa ane viSama che; e rIte te duHkha ja che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 Na hi maNNadi jo evaM Natthi viseso punnnnpaavaannN| hiMDadi ghoramapAraM saMsAraM mohasaMchaNNo // 77 // nahi mAnato - e rIta puNya pApamAM na vizeSa che, te mohathI Acchanna ghora apAra saMsAre bhame. 77. artha e rIte puNya ane pApamAM taphAvata nathI ema je nathI mAnato, te mahAcchAdita vartato kAko ghora apAra saMsAramAM paribhramaNa kare che. evaM vididatyo jo davvesu Na rAgamedi dosaM vaa| uvaogavisuddho so khavedi dehubbhavaM dukkhaM // 78 // viditArtha e rIta, rAgadveSa lahena je dravyo viSe, zuddhopayogI jIva te kSaya dehagata duHkhano kare. 78. artha e rIte vastusvarUpa jANIne je dravyo pratye rAga ke dveSane pAmato nathI, te upayogavizuddha vartato thako dehotpanna duHkhano kSaya kare che. cattA pAvAraMbhaM samuTThido vA suhammi criymmi| Na jahadi jadi mohAdI Na lahadi so appagaM suddhaM // 79 // jIva choDI pApAraMbhane zubha caritamAM ughata bhale, jo nava taje mohAdine to nava lahe zuddhAtmane. 79. artha pApAraMbha choDIne zubha cAritramAM ughata hovA chatAM jo jIva mohAdikane choDato nathI, to te zuddha AtmAne pAmato nathI. jo jANadi arahaMtaM davvattaguNattapajjayattehiM / so jANadi appANaM moho khalu jAdi tassa layaM // 8 // je jANato ahaMtane guNa, dravya ne paryayapaNe, te jIva jANe Atmane, tasu moha pAme laya khare. 80. artha : je ahaMtane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe jANe che, te potAnA AtmAne jANe che ane teno moha avazya laya pAme che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 jIvo vavagadamoho uvaladdho taccamappaNo smm| jahadi jadi rAgadose so appANaM lahadi suddhaM // 81 // jIva mohane dUra karI, AtmasvarUpa samyapha pAmIne, jo rAgadveSa parihare to pAmato zuddhAtmane. 81. artha : jeNe mohane dUra karyo che ane AtmAnA samyaka tatvane (sAcA svarUpane) prApta karyuM che evo jIva jo rAgadveSane cheDe che, to te zuddha AtmAne pAme che. savve vi ya arahaMtA teNa vidhANeNa khvidkmmNsaa| kiccA tadhovadesaM NivvAdA te Namo tesiM // 82 // ahaMta sau karmo taNo karI nAza e ja vidhi vaDe, upadeza paNa ema ja karI, nivRtta thayA; namuM temane. 82. artha badhAya ahaMta bhagavaMto te ja vidhithI karmAzono (-jJAnAvaraNIyAdi karmabhedono) kSaya karIne tathA (anyane paNa) e ja prakAre upadeza karIne mokSa pAmyA che. temane namaskAra ho. davvAdiesu mUDho bhAvo jIvassa havadi moho tti| khubhadi teNucchaNNo pappA rAgaM va dosaM vaa|| 83 // dravyAdike mUDha bhAva varte jIvane, te moha che; te mohathI Acchanna rAgI-dveSI thaI kSobhita bane. 83. artha jIvane dravyAdika viSe je mUDha bhAva (-dravyaguNaparyAya viSe je mUDhatArUpa pariNAma) te moha che; tenAthI AcchAdita vartato thako jIva rAga athavA breSane pAmIne kSubdha thAya che. moheNa va rAgeNa va doseNa va pariNadassa jiivss| jAyadi viviho baMdho tamhA te saMkhavaidavvA // 84 // re! moharUpa vA rAgarUpa vA SapariNata jIvane vidhavidha thAye baMdha, tethI sarva te kSayayogya che. 84. artha : moharUpe, rAgarUpe athavA veSarUpe pariNamatA jIvane vividha baMdha thAya che, tethI temane (moha-rAga-dveSane) saMpUrNa rIte kSaya karavA yogya che. aDhe ajadhAgahaNaM karuNabhAvo ya tiriymnnuesu| visaesu ya ppasaMgo mohassedANi liNgaanni||85|| Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 artho taNuM ayathAgrahaNa, karuNA manuja-tiryaMcamAM, viSayo taNo vaLI saMga, liMgo jANavAM A mohanAM.85 artha : padArthanuM athAgrahaNa (arthAt padArthone jema che tema satya svarUpena mAnatAM temanA vize anyathA samajaNa) ane tiryaca-manuSyo pratye karuNAbhAva, tathA viSayono saMga (arthAt ISTa viSayo pratye prIti ane aniSTa viSayo pratye aprIti) -A mohanA liMgo che. jiNasatthAdo aDhe paJcakkhAdIhiM bujjhado nniymaa| khIyadi mohovacayo tamhA satthaM samadhidavvaM // 86 // zAstro vaDe pratyakSaAdithI jANato je arthane, tasu moha pAme nAza nizcaya; zAstra samadhyayanIya che. 86. artha :jinazAstra dvArA pratyakSAdi pramANothI padArthone jANanArane niyamathI mohopacaya kSaya pAme che, tethI zAstra samyaka prakAre abhyAsavA yogya che. 1. mohopacaya = mohano upacaya. (upacaya = saMcaya, Dhagalo.) davvANi guNA tesiM pajjAyA aTThasaNNayA bhnniyaa| tesu guNapajjayANaM appA davva tti uvdeso|| 87 // dravyo, guNo ne paryayo sau 'artha' saMjJAthI kahyAM; guNa-paryayono AtamA che dravya jina-upadezamAM. 87. artha dravyo, guNo ane temanA paryAyo 'artha' nAmathI kahyAM che. temAM, guNa-paryAyono Atma dravya che (arthAtuM. guNo ane paryAyonuM svarUpa - sattva dravya ja che, teo bhinna vastu nathI) ema (jinendrano) upadeza che. jo moharAgadose NihaNadi uvalabbha joNhamuvadesaM / so savvadukkhamokkhaM pAvadi acireNa kaalenn||88|| je pAmI jina-upadeza haNato rAga-dveSa-vimohane, te jIva pAme alpa kALe sarvaduHkhavimokSane. 88. artha je jinanA upadezane pAmIne moha-rAga-dveSane haNe che, te alpakALamAM sarvaduHkhathI mukta thAya che. NANappagamappANaM paraM ca davvattaNAhisaMbaddhaM / jANadi jadi Nicchayado jo so mohakkhayaM kunndi|| 89 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 je jJAnarUpa nija Atmane, parane vaLI nizcaya vaDe dravyatvathI saMbai jANe, mohano kSaya te kare. 89. artha je nizcayathI jJAnAtmaka evA potAne ane parane nija nija dravyatvathI saMbaddha (saMyukta) jANe che, te mohano kSaya kare che. tamhA jiNamaggAdo guNehiM AdaM paraM ca dvves| abhigacchadu NimmohaM icchadi jadi appaNo appaa||9|| tethI yadi jIva icchato nirmohatA nija Atmane, jinamArgathI dravyo mahIM jANo sva-parane guNa vaDe. 90. artha mATe (sva-2nA vivekathI mohano kSaya karI zakAto hovAthI) jo AtmA potAne nirmohapaNuM icchato hoya, to jinamArga dvArA guNo vaDe dravyomAM sva ane parane jANo (arthAt jinAgama dvArA vizeSa guNo vaDe anaMta drayomAMthI A sva che ne A para che" ema viveka karo). sattAsaMbaddhede savisese jo hi Neva saamnnnne| saddahadi Na so samaNo tatto dhammo Na saMbhavadi // 91 // zrAmagyamAM sattAmayI savizeSa A dravyo taNI zraddhA nahi, te zramaNa nA, temAMthI dharmobhava nahIM. 91. artha : je (jIva) kAmaNapaNAmAM A sattAsaMyukta savizeSa padArthone zraddhato nathI, te zramaNa nathI; tenAmAMthI dharma udbhavato nathI (arthAt te zramaNAbhAsane dharma thato nathI). 1. sattAsaMyukta = astitvavALA. 2. savizeSa = vizeSa sahita; taphAvatavALA, bheTavALA; bhinnabhinna jo NihadamohadiTThI Agamakusalo viraagcriymhi| abbhuTTido mahappA dhammo tti visesido smnno||92|| Agama viSe kauzalya che ne mohadaSTi vinaSTa che, vItarAga-caritArUDha che, te muni-mahAtmA "dharma che. 92. artha : je AgamamAM kuzaLa che, jenI mohadaSTi haNAI gaI che ane je vItarAgacAritramAM ArUDha che, te mahAtmA zramaNane (zAstramAM) "dharma kahela che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 2. zeyatattva - prajJApana attho khalu davvamao davvANi guNappagANi bhnnidaanni| tehiM puNo pajjAyA pajjayamUDhA hi prsmyaa||93|| che artha dravyasvarUpa, guNa-Atmaka kahyAM che dravyane, vaLI dravya-guNathI paryayo; paryAyamUDha parasamaya che. 93. artha padArtha dravyasvarUpa che; dravyo guNAtmaka kahevAmAM AvyA che, ane vaLI dravya tathA guNothI paryAyo thAya che. paryAyamUDha jIvo parasamaya (atha mizrAdaSTi) che. je pajjaesu NiradA jIvA parasamayiga tti nnidditttthaa| AdasahAvammi ThidA te sagasamayA muNedavvA // 94 // paryAyamAM rata jIva je te 'parasamaya' nirdiSTa che; AtmasvabhAve sthita je te 'svakasamaya"jJAtavya che. 94. artha je jIvo paryAyomAM lIna che temane parasamaya kahevAmAM AvyA che, je jIvo AtmasvabhAvamAM sthita che te svasamaya jANavA. apariccattasahAveNuppAdavvayadhuvattasaMbaddhaM / guNavaM ca sapajjAyaM jaM taM davvaM ti vuccaMti // 95 // choDyA vinA ja svabhAvane utpAda-vyaya-dhruvayukta che, vaLI guNa ne paryaya sahita je, 'dravya bhAkhyuM tehane. 95. artha svabhAvane choDyA vinA je utpAda-vyaya-dhrauvyasaMyukta che tathA guNavALuM ne paryAya sahita che, tene dravya kahe che. sabbhAvo hi sahAvo guNehiM sagapajjaehiM cittehiN| davvassa savvakAlaM uppAdavyayadhuvattehiM // 96 // utpAda-dhrauvya-vinAzathI, guNa ne vividha paryAyathI; astitva dravyanuM sarvadA je, teha dravyasvabhAva che. 96. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 artha : sarva kALe guNo tathA aneka prakAranA potAnA paryAyo vaDe tema ja utpAda-vyaya-dhrauvya vaDe dravyanuM je astitva, te kharekhara svabhAva che. iha vivihalakkhaNANaM lakkhaNamegaM saditi savvagayaM / uvadisadA khalu dhammaM jiNavaravasaheNa paNNattaM // 97 // vidhavidhalakSaNInuM sarava-gata 'sattva' lakSaNa eka che, -e dharmane upadezatA jinavaravRSabha nirdiSTa che. 97. artha :dharmane kharekhara upadezatA 'jinavaravRSabhe A vizvamAM vividha lakSaNavALA (bhinna bhinna svarUpa astitvavALaM sarva) dravyonuM, sat evuM 'sarvagata lakSaNa (sAdazya-astitva) eka kahyuM che. 1. jinavaravRSabha = jinavaromAM zreSTha; tIrthaMkara. 2. sarvagata = sarvamAM vyApanAruM. davvaM sahAvasiddhaM saditi jiNA taccado samakkhAdA / siddhaM tatha Agamado necchadi jo so hi parasamao // 98 // dravyo svabhAve siddha ne 'sat' - tattvataH zrI jino kahe; e siddha che Agama thakI, mAne na te parasamaya che. 98. artha Hdravya svabhAvathI siddha ane (svabhAvathI ja) 'sat' che ema jinoe tattvataH kahyuM che; e pramANe Agama dvArA siddha che; je na mAne te kharekhara parasamaya che. sadavaTThidaM sahAve davvaM davvassa jo hi pariNAmo / atthesu so sahAvo ThidisaMbhavaNAsasaMbaddho / / 99 // dravyo svabhAva viSe avasthita, tethI 'sat' sau dravya che; utpAda-dhrauvya-vinAzayuta pariNAma dravyasvabhAva che. 99. artha :svabhAvamAM `avasthita (hovAthI) dravya 'sat' che; dravyano je utpAda-vyaya-dhrauvya sahita pariNAma te padArthono svabhAva che. 1. avasthita = raheluM; TakeluM. bhavo bhaMgavihINo bhaMgo vA Natthi saMbhavavihINo / uppAdo viya bhaMgo Na viNA dhovveNa attheNa // 100 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 utpAda bhaMga vinA nahIM, saMhAra sarga vinA nahIM; utpAda tema ja bhaMga, dhrauvya-padArtha viNa varte nahIM. 10). artha utpAda 'bhaMga vinAno hoto nathI ane bhaMga utpAda vinAno hoto nathI; utpAda tema ja bhaMga dhrauvya padArtha vinA hotAM nathI. 1. bhaMga = nAza; vyaya. uppAdaTThidibhaMgA vijaMte pajjaesu pjjaayaa| davve hi saMti NiyadaM tamhA davvaM havadi savvaM // 101 // utpAda tema ja dhrauvya ne saMhAra varte paryaye, ne paryayo dravya niyamathI, sarva tethI dravya che. 101. artha :utpAda, sthiti ane bhaMga paryAyomAM varte che; paryAyo niyamathI dravyamAM hoya che, tethI (te) badhuMya dravya che. samavedaM khalu davvaM sNbhvtthidinnaassnnnnidtuhiN| ekkammi ceva samaye tamhA davvaM khu tattidayaM // 102 // utpAda-dhrauvya-vinAzasaMkSita artha saha samaveta che, eka ja samayamAM dravya nizcaya, tethI e trika dravya che. 102. artha dravya eka ja samayamAM utpAda, sthiti ane nAza nAmanA artho sAthe kharekhara samaveta (ekameka) che; tethI e trika kharekhara dravya che. 1. artho = padArtho. (87 mI gAthAmAM samajAvyA pramANe paryAya paNa eka artha che.) 2. samaveta = samavAyavALuM; tAdAbhyapUrvaka joDAyeluM; ekameka. 3. trika = traNano samudAya. (utpAda, vyaya ane dhrauvya e traNeno samudAya kharekhara dravya ja che.) pADubbhavadi ya aNNo pajjAo pajjao vayadi annnno| davvassa taM pi davvaM Neva paNaTuMNa uppaNNaM // 103 // Upaje daravano anya paryaya, anya ko viNase vaLI, paNa dravya to nathI naSTa ke utpanna dravya nathI tahIM. 183. artha dravyano anya paryAya utpanna thAya che ane koI anya paryAya naSTa thAya che; paraMtu dravya to naSTa paNa nathI, 1 utpanna paNa nathI (dhruva che). Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 pariNamadi sayaM davvaM guNado ya guNaMtaraM sdvisittuN| tamhA guNapajjAyA bhaNiyA puNa davvameva tti||104 // aviziSTasattva svayaM darava guNathI guNAMtara pariName, tethI vaLI dravya ja kahyA che sarvaguNaparyAyane. 104. artha sattA-apekSAe aviziSTapaNe, dravya pote ja guNamAMthI guNAMtare pariName che (arthAt dravya pote ja eka guNaparyAyamAMthI anya guNaparyAya pariName che ane tenI sattA guNaparyAyonI sattA sAthe aviziSTa - abhinna - eka ja rahe che), tethI vaLI guNaparyAyo dravya ja kahevAmAM AvyA che. Na havadi jadi saddavvaM asaddhavvaM havaditaM kahaM davvaM / havadi puNo aNNaM vA tamhA davvaM sayaM sttaa||105|| jodravya hoyanasa, Thare jaasatu, bane kyama dravya e? vA bhinna TharatuM sattvathI! tethI svayaM te sattva che. 105. artha jo dravya(svarUpathI ja) satna hoya to (1) nakkI te atu hoya; je asatu hoya te dravya kema hoI zake? athavA (jo asat na hoya) to (2) te sattAthI anya (judu) hoya! (te paNa kema bane ?) mATe dravya pote ja sattA che. pavibhattapadesattaM pudhattamidi sAsaNaM hi viirss| aNNattamatabbhAvo Na tabbhavaM hodi kdhmegN||106|| jina vIrano upadeza ema - pRthakva bhinnapradezatA, anyatva jANa atatpaNuM; nahi tepaNe te eka kyAM? 106. artha vibhaktapradezava te pRthakatva che ema vIrano upadeza che. atabhAva (atatpaNuM arthAt te-paNe nahi hovuM) te anyatva che. je te-paNe na hoya te eka kema hoya? (kathaMcit sattA dravyapaNe nathI ane dravya sattApaNe nathI mATe teo eka nathI.) saddavvaM sacca guNo sacceva ya pajjao tti vitthaaro| jo khalu tassa abhAvo so tadabhAvo atbbhaavo||107|| 'sat dravya', 'sat paryAya', 'sat guNa" - sattvano vistAra che; nathI te-paNe anyonya teha atatpaNuM jJAtavya che. 107. artha "sa dravya', 'satu guNa' ane 'satu paryAya' ema (sattAguNano) vistAra che. temane paraspara) je Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 teno abhAva arthAt te-paNe hovAno abhAva che te 'ta abhAva" eTale ke batabhAva" che. jaMdavvaM taM Na guNo jo vi guNo so Na tccmtthaado| eso hi atabbhAvo Neva abhAvo tti nniddittttho||108|| svarUpe nathI je dravya te guNa, guNa te nahi dravya che, -Ane atatpaNuM jANavuM, na abhAvane; bhAkhyuM jine. 108. artha svarUpa-apekSAe je dravya che te guNa nathI ane je guNa che te dravya nathI, A adbhAva che; sarvathA abhAva te adbhAva nathI; Ama (jinendra dvArA) darzAvavAmAM AvyuM che. jo khalu davvasahAvo pariNAmo so guNo sdvisittttho| sadavahridaM sahAve davvaM tti jiNovadesoyaM // 109 // pariNAma dravyasvabhAva je, te guNa sat" -aviziSTa che; 'dravyo svabhAve sthita sat che" -e ja A upadeza che. 109. artha : je, dravyanA svabhAvabhUta (utpAda-vyaya-dhrauvyAtmaka) pariNAma che te (pariNAma sahuthI aviziSTa (sattAthI koI judo nahi evo) guNa che. "svabhAvamAM avasthita hovAthI) draya sat che' evo je (99mI gAthAmAM kahelo)jinopadeza te ja A che (arthAt 09mI gAthAnA kathanamAMthI A gAthAmAM kahelo bhAva saheje nIkaLe che). Natthi guNo tti va koI pajAo ttIha vA viNA davvaM / davvattaM puNa bhAvo tamhA davvaM sayaM sttaa||110|| paryAya ke guNa evuM koIna dravya viNa viSe dIse; dravyatva che vaLI bhAva; tethI dravya pote sattva che. 110). artha A vizvamAM guNa evuM koI ke paryAya evuM koI, dravya vinA (-dravyathI juduM) hotuM nathI, ane dravyatva te bhAva che (arthAt astitva te guNa che); tethI dravya pote sattA (arthAt astitva) che. evaM vihaM sahAve davvaM dvvtthpjjytyehiN| sadasabbhAvaNibaddhaM pAdubbhAvaM sadA labhadi // 111 // AvuM darava dravyArtha-paryAyArthathI nijabhAvamAM sadbhAva-aNasadbhAvayuta utpAdane pAme sadA. 111 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 artha AvuM (pUrvokta) dravya svabhAvamAM dravyArthika ane paryAyArthikanayo vaDe sadbhAvasaMbaddha ane asadbhAvasaMbaddha utpAdane sadA pAme che. jIvo bhavaM bhavissadi Naro'maro vA paro bhavIya punno| kiM davvattaM pajahadi Na jahaM aNNo kahaM hodi||112|| jIva pariName tethI narAdika e thaze; paNa te-rUpe zuM choDato dravyatvane ? nahi choDato kyama anya e? 112. artha jIva pariNamato hovAthI manuSya, deva athavA bIjuM kAMI (-tiryaMca, nAraka ke siddha) thaze. paraMtu manuSyadevAdika thaIne zuM te dravyapaNAne choDe che? nahi choDato thako te anya kema hoya? (arthAt te anya nathI, teno te ja che.) maNuvo Na hodi devo devo vA mANuso va siddho vaa| evaM ahojjamANo aNaNNabhAvaM kadhaM lhdi||113|| mAnavanathI sura, sura paNa nahi manuja ke nahi siddha che; e rIta nahi hoto thako yama te ananyapaNuM dhare? 113. artha manuSya te deva nathI, athavA deva te manuSya ke siddha nathI; ema nahi hoto thako ananya kema hoya? davvaTThieNa savvaM davvaM taM pajjayaTThieNa punno| havadi ya aNNamaNaNNaM takAle tmmyttaado||114|| dravyArthika badhuM dravya che; ne te ja paryAyArthika che anya, jethI te samaya tarUpa hoI ananya che. 114. artha dravyArthika (naya) vaDe saghaLuM dravya che; ane vaLI paryAyArthika (naya) vaDe te (dravya) anya-anya che, kAraNa ke te kALe tanmaya hovAne lIdhe (dravya paryAyothI) ananya che. atthi tti ya Natthi tti ya havadi avattavvamidi puNo davvaM / pajjAeNa du keNa vi tadubhayamAdiTThamaNNaM vA // 115 // asti, tathA che nAsti, tema ja dravya ANavaktavya che, vaLI ubhaya ko paryAyathI, vA anyarUpa kathAya che. 115. artha dravya koI payayathI "asti', koI paryAyathI 'nAsti' ane koI paryAyathI "avaktavya che; vaLI koI Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 paryAyathI 'asti-nAsti' athavA koI paryAyathI anya traNa bhaMgarUpa kahevAmAM Ave che. so tithi koI Na Natthi kiriyA sahAvaNivvattA / kiriyA hi Natthi aphalA dhammo jadi NiSphalo paramo // 116 // nathI 'A ja' evo koI, jyAM kiriyA svabhAva-nipannache; kiriyA nathI phaLahIna, jo niSphaLa dharama utkRSTa che. 116. artha : (manuSyAdiparyAyomAM) 'A ja' evo koI (zAzvata paryAya) nathI; (kAraNa ke saMsArI jIvane) svabhAvaniSpanna kriyA nathI ema nathI (arthAt vibhAvasvabhAvathI nIpajatI rAgadveSamaya kriyA avazya che). ane jo parama dharma aphaLa che to kriyA jarUra aphaLa nathI (arthAt eka vItarAga bhAva ja manuSyAdiparyAyorUpa phaLa upajAvato nathI, rAgadveSamaya kriyA to avazya te phaLa upajAvuM che). kammaM NAmasamakkhaM sabhAvamadha appaNo sahAveNa / abhibhUya NaraM tiriyaM NeraiyaM vA suraM kuNadi // 117 // nAmAkhya karma svabhAvathI nija jIvadravya-svabhAvane abhibhUta karI tiryaMca, deva, manuSya vA nAraka kare. 117. artha : tyAM, 'nAma' saMjJAvALuM karma potAnA svabhAva vaDe jIvanA svabhAvano parAbhava karIne, manuSya, tiryaMca, nAraka athavA deva (-e paryAyone) kare che. NaraNArayatiriyasurA jIvA khalu nnaamkmmnnivvttaa| Na hi te laddhasahAvA pariNamamANA sakammANi // 118 // tiryaMca-sura-nara-nArakI jIva nAmakarma-nipanna che; nija karmarUpa pariNamanathI ja svabhAvalabdhi na temane. 18. artha : manuSya, nAraka, tiryaMca ne devarUpa jIvo kharekhara nAmakarmathI niSpanna che.kharekhara teo potAnA karmarUpe pariNamatA hovAthI temane svabhAvanI upalabdhi nathI. jAyadi Neva Na Nassadi khaNabhaMgasamubbhave jaNe koI / jo hi bhavo so vilao saMbhavavilaya tti te NANA // 116 // nahi koI Upaje viNase kSaNabhaMgasaMbhavamaya jage, kAraNa janama te nAza che; vaLI janma-nAza vibhinna che. 119. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 artha kSaNe kSaNe utpAdane vinAzavALA jIvalokamAM koI utpanna thatuM nathI ne nAza pAmatuM nathI, kAraNa ke je udbhava che te ja vilaya che; vaLI udbhava ane vilaya ema teo aneka (arthAt bhinna) paNa che. tamhA duNatthi koI sahAvasamavaTThido tti sNsaare| saMsAro puNa kiriyA saMsaramANassa davvassa // 120 // tethI svabhAve sthira evuM na koI che saMsAramAM; saMsAra to saMsaraNa karatA dravya kerI che kriyA. 120 artha tethI saMsAramAM svabhAvathI avasthita evuM koI nathI (arthAta saMsAramAM koIno svabhAva kevaLa ekarUpa rahevAno nathI); saMsAra to saMsaraNa karatA dravyanI kriyA che. 1. saMsaraNa karavuM = goLa pharyA karavuM; palaTAyA karavuM. AdA kammamalimaso pariNAma lahadi kmmsNjuttN| tatto silisadi kammaM tamhA kammaM tu prinnaamo||121|| karme malina jIva karmasaMyuta pAmato pariNAmane, tethI karama baMdhAya che, pariNAma tethI karma che. 121. artha karmathI malina AtmA karmasaMyukta pariNAmane (-dravyakarmanA saMyoge thatA azuddha pariNAmane) pAme che, tethI karma coTe che(dravyakarma baMdhAya che); mATe pariNAma te karma che. pariNAmo sayamAdA sA puNa kiriya tti hodi jiivmyaa| kiriyA kamma tti madA tamhA kammassa Na du kttaa||122|| pariNAma pote jIva che, ne che kriyA e jIvamayI; kiriyA gaNI che karma; tethI karmano kartA nathI. 122. artha pariNAma pote AtmA che, ane te jIvamayI kriyA che; kriyAne karma mAnavAmAM AvI che; mATe AtmA dravyakarmano kartA to nathI. pariNamadi cedaNAe AdA puNa cedaNA tidhaabhimdaa| sA puNa NANe kamme phalammi vA kammaNo bhnnidaa||123|| jIva cetanArUpa pariName; vaLI cetanA trividhA gaNI; te jJAnaviSayaka, karmaviSayaka, karmaphaLaviSayaka kahI. 123. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 artha AtmA cetanArUpe pariName che. vaLI cetanA traNa prakAre mAnavAmAM AvI che, ane tene jJAna saMbaMdhI, karma saMbaMdhI athavA karmanA phaLa saMbaMdhI - ema kahevAmAM AvI che. NANaM aTThaviyappo kammaM jIveNa jaM samAraddhaM / tamaNegavidhaM bhaNidaM phalaM ti sokkhaM va dukkhaM vaa||124 // che "jJAna" arthavikalpa, ne jIvathI karAtuM karma che, -te che aneka prakAranuM, phaLa' saukhya athavA duHkha che. 124. artha arthavikalpa (arthAt sva-para padArthonuM bhinnatApUrvaka yugapa avabhAsana) te jJAna che; jIva vaDe je karAtuM. hoya te karma che, te aneka prakAranuM che; sukha athavA duHkha te karmaphaLa kahevAmAM AvyuM che. appA pariNAmappA pariNAmo nnaannkmmphlbhaavii| tamhA NANaM kammaM phalaM ca AdA munnedvyo||125 // pariNAma-Atmaka jIva che, pariNAma jJAnAdika bane; tethI karamaphaLa, karma tema ja jJAna AtmA jANaje. 125. artha AtmA pariNAmAtmaka che, pariNAma jJAnarUpa, karmarUpa ane karmaphaLarUpa thAya che. tethI jJAna, karma ane karmaphaLa AtmA che ema jANavuM. kattA karaNaM kammaM phalaM ca appa tti Nicchido smnno| pariNamadi Neva aNNaM jadi appANaM lahadi suddhaM // 126 // 'kartA, karama, phaLa, karaNa jIva che" ema jo nizcaya karI muni anyarUpa nava pariName, prApti kare zuddhAtmanI. 126. artha jo zramaNa kartA, karaNa, karma ane karmaphaLa AtmA che' evA nizcayavALo thayo thako anyarUpe na ja pariName, to te zuddha AtmAne upalabdha kare che. davvaM jIvamajIvaM jIvo puNa cednnovogmo| poggaladavvappamuhaM acedaNaM havadi ya ajjIvaM // 127 // che dravya jIva, ajIva, cita-upayogamaya te jIva che; pudgalapramukha je che acetana dravya, teha ajIva che. 127. artha dravya jIva ane ajIva che. tyAM, cetanA-upayogamaya (cetanAmaya tathA upayogamaya) ne jIva che ane pudgala dravyAdika acetana dravyo te ajIva che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 poggalajIvaNibaddho dhmmaadhmmtthikaaykaalddddo| vaTTadi AgAse jo logo so savvakAle du||128|| AkAzamAM je bhAga dharma-adharma-kALa sahita che, jIva-pudgalothI yukta che, te sarvakALe loka che. 128. artha AkAzamAM 4 bhAga jIvane pugalathI saMyukta tathA dharmAstikAya, adharmAstikAya ne kALathI samRddha che, te sarva kALe loka che. (bAkInuM ekaluM AkAza te aloka che.) uppAdaTThidibhaMgA poggalajIvappagassa logss| pariNAmAdo jAyaMte saMghAdAdo va bhedAdo // 129 // utpAda, vyaya ne dhruvatA jIvapulAtmaka lokane pariNAma dvArA, bheda vA saMghAta dvArA thAya che. 129. artha pugala-jIvAtmaka lokane pariNAma dvArA ane saMghAta vA bheda dvArA utpAda, dhrauvya ne vinAza thAya che. 1. saMghAta = bhegA maLavuM te; ekaThA thavuM te; milana. 2. bheda chUTA paDavuM te; vikhUTA thavuM te. liMgehiM jehiM davvaM jIvamajIvaM ca havadi vinnnnaadN| te'tabbhAvavisiTThA muttAmutA guNA nneyaa||130|| je liMgathI dravyo mahIM 'jIva" "ajIva' ema jaNAya che, te jANa mUrta-amUrta guNa, atatpaNAthI viziSTa je. 130. artha : je liMgo vaDa dravya jIva ane ajIva tarIke jaNAya che, te atabhAvaviziSTa (-dravyathI atadbhAva vaDe bhinna evA) mUrta-amUrta guNo jANavA. muttA iMdiyagejjhA poggaladavvappagA annegvidhaa| davvANamamuttANaM guNA amuttA muNedavvA // 131 // guNa mUrta idriyagrAhya te pudgalamayI bahuvidha che; dravyo amUrtika jeha tenA guNa amUrtika jANaje. 131. artha IndriyagrAhya evA mUrta guNo pudgaladrAvyAtmaka anekavidha che; amUrta dravyonA guNo amUrta jANavA. vaNNarasagaMdhaphAsA vijaMte poggalassa suhmaado| puDhavIpariyaMtassa ya saddo so poggalo citto||132|| Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 che varga tema ja gaMdha vaLI rasa-sparza pudgaladravyane, -atisUkSmathI pRthvI sudhI; vaLI zabdapudgala, vividhaje. 132. artha varNa, rasa, gaMdha ne sparza (e guNo) sUkSmathI mAMDIne pRthvI parvatanA (sarva) pugalane hoya che, je vividha prakArano zabda te pugala arthAt paudgalika paryAya che. AgAsassavagAho dhammadavvassa gamaNaheduttaM / dhammedaradavvassa du guNo puNo tthaannkaarnndaa|| 133 // kAlassa vaTTaNA se guNovaogo tti appaNo bhnnido| NeyA saMkhevAdo guNA hi muttippahINANaM // 134 // jugalaM / avagAha guNa AkAzano, gati hetutA che dharmano, vaLI sthAnakAraNatArUpI guNa jANa dravya adharmano. 133. che kALano guNa vartanA, upayoga bhAkhyo jIvamAM, e rIta mUrtivihInanA guNa jANavA saMkSepamAM. 134 artha AkAzanI avagAha, dharmadravyano gamanahetutva ane vaLI adharmadravyano guNa sthAnakArAgatA che. kALano guNa vartanA che, AtmAno guNa upayoga kahyo che. A rIte amUrta dravyonA guNo saMkSepathI jANavA. jIvA poggalakAyA dhammA'dhammA puNo ya aagaasN| sapadesehiM asaMkhAdA Natthi padesa tti kAlassa // 135 // jIvadravya, pudgalakAya, dharma, adharma vaLI AkAzane che svapradeza aneka, nahi varte pradezo kALane. 135. artha jIvo, pudgalakAyo, dharma, adharma ane vaLI AkAza svapradezonI apekSAe asaMkhyAta arthAt aneka che; kALane pradezo nathI. logAlogesu Nabho dhammAdhammehiM Adado logo| sese paDucca kAlo jIvA puNa poggalA sesaa||136 // loke aloke Abha, loka adharma-dharmathI vyApta che. che zeSa-Azrita kALa, ne jIva-pudgalo te zeSa che. 136. artha AkAza lokAlokamAM che, loka dharma ne adharmathI vyApta che, bAkInAM be dravyono Azraya karIne kALa che, ane te bAkInAM be dravyo jIvo ne pugalo che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 jadha te NabhappadesA tadhappadesA havaMti sesaannN| apadeso paramANU teNa padesubbhavo bhnnido||137|| je rIte Abha-pradeza, te rIta zeSadravya-pradeza che; apradeza paramANu vaDe udbhava pradeza taNo bane. 137. artha je rIte te AkAzapradezo che, te ja rIte bAkInA dravyonA pradeza che (arthAt jema AkAzanA pradezo paramANurUpI gajathI mapAya che tema bAkInA dravyonA pradeza paNa e ja rIte mapAya che). paramANu apradezI che; tenA vaDe pradezodbhava kahyo che. samao du appadeso padesamettassa dvvjaadss| vadivadado so vaTTadi padesamAgAsadavvassa // 138 // che kALa to apradeza; ekapradeza paramANu yadA AkAzadravya taNo pradeza atikrame, varte tadA. 138 artha kALa to apradezI che. pradezamAtra pudgala-paramANu AkAza dravyanA pradezane maMda gatithI oLaMgato hoya tyAre te varte che arthAt nimittabhUtapaNe pariName che. vadivadado taM desaM tassama samao tado paro pubyo| jo atyo so kAlo samao uppnnnnpddhNsii||139|| te dezanA atikramaNa sama che 'samaya', tapUrvApare je artha che te kALa che, utpannadhvaMsI 'samaya' che. 139. artha paramANu eka AkAzapradezane (maMdagatithI) oLaMge tyAre tenA barAbara jevakhata te 'samaya' che; samayanI pUrve tema ja pachI evo (nitya) je padArtha che te kALadravya che; "samaya" utpannadhvaMsI che. AgAsamaNuNiviThaM AgAsapadesasaNNayA bhnnidN| savvesiM ca aNUNaM sakkadi taM dedumavagAsaM // 14 // AkAza je aNuvyAkha, 'Abhapradeza" saMjJA tehane; te eka sau paramANune avakAzadAnasamartha che. 140. artha eka paramANu jeTalA AkAzamAM rahe teTalA AkAzane 'AkAzapradeza evA nAmathI kahevAmAM AvyuM che; ane te sarva paramANuone avakAza devA samartha che. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ekko va duge bahugA saMkhAtIdA tado aNaMtA y| davvANaM ca padesA saMti hi samaya tti kAlassa // 141 // varta pradezo dravyane, je eka athavA be ane bahu vA asaMkhya, anaMta che; vaLI hoya samayo kALane. 141. artha dravyone eka, be, ghaNA, asaMkhya athavA anaMta pradezo che. kALane 'samaya' che. uppAdo paddhaMso vijadi jadi jassa eksmymhi| samayassa so vi samao sabhAvasamavaTThido hvdi||142|| eka ja samayamAM dhvaMsa ne utpAdano sadabhAva che jo kALane, to kALa teha svabhAva-samavasthita che. 14. artha : jo kALane eka samayamAM utpAda ane dhvaMsa varte che, to te kALa svabhAve avasthita arthAt dhruva (Thare) egamhi saMti samaye saMbhavaThidiNAsasaNNidA atttthaa| samayassa savvakAlaM esa hi kAlANusabbhAvo // 14 // pratyeka samaye janma-dhrauvya-vinAza artho kALane varte saravadA; A ja basa kALANuno sadbhAva che. 143. artha eka eka samayamAM utpAda, dhrauvya ane vyaya nAmanA artho kALane sadAya hoya che. A ja kALANuno sadbhAva che. (arthAt A ja kALANunA astitvanI siddhi che). jassa Na saMti padesA padesamettaM va taccado nnaad| suNNaM jANa tamatthaM atyNtrbhuudmtthiido||144 // je arthane na bahu pradeza, na eka vA paramArthathI, che te artha jANo zUnya kevaLa-anya je astitvathI. 14. artha je padArthane pradezo athavA eka pradeza paNa paramArthe jaNAto nathI, te padArthane zUnya jAga - ke je astitvathI arthAntarabhUta(anya) che. sapadesehiM samaggo logo ahrahiM NiTThido nnicco| jo taM jANadi jIvo paanncdukkaabhisNbddho||145 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 sapradeza arthothI samApta samagra loka sunitya che; tasu jANanAro jIva, prANacatuSkathI saMyukta je. 145. artha sapradeza padArtho vaDe samApti pAmelo Akho loka nitya che. tene je jANe che te jIva che - ke je (saMsAra dazAmAM) cAra prANothI saMyukta che. 1. cha dravyothe ja Akho loka samApta thAya che arthAt te dravyo uparAMta bIjuM kAMI lokamAM nathI. iMdiyapANo ya tadhA balapANo taha ya AupANo y| ANappANappANo jIvANaM hoti pANA te||146|| iMdriyaprANa, tathA vaLI baLaprANa, AyuprANa ne vaLI prANa zvAsocchavAsa-e sau, jIva kerA prANa che. 146. artha IndriyaprANa, baLaprANa, AyuprANa tathA zvAsozvAsaprANa - e (cAra) jIvonA prANI che. pANehiM caduhiM jIvadi jIvissadi jo hi jIvido puvvaM / so jIvo pANA puNa poggaladavvehiM NivattA // 147 // je cAra prANe jIvato pUrve, jIve che, jIvaze, te jIva che; paNa prANa to pudgaladaravaniSpanna che. 147. artha je cAra prANothI jIve che, jIvaze ane pUrve jIvato hato, te jIva che. Ama chatAM prANo to pudgaladravyothI niSpanna che. jIvo pANaNibaddho baddho mohAdiehiM kmmehiN| uvabhuMjaM kammaphalaM bajjhadi aNNehiM kmmehiN|| 148 // mohAdikarmanibaMdhathI saMbaMdha pAmI prANano, jIvakarmaphaLa-upabhoga karatAM, baMdha pAme karmano. 148. artha mohAdika karmo vaDe baMdhAyo hovAne lIdhe jIva prANothI saMyukta thayo thako karmaphaLane bhogavatAM anya karmo vaDe baMdhAya che. pANAbAdhaM jIvo mohapadesehiM kuNadi jiivaannN| jadi so havadi hi baMdho nnaannaavrnnaadikmmehiN||149|| jIva moha-dveSa vaDe kare bAdhA jIvonA prANane, to baMdha jJAnAvaraNa-Adika karmano te thAya che. 149. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 artha : jo jIva moha ane dveSa vaDe jIvonA (-svajIvanA tathA parajIvanA) prANone bAdhA kare che, to pUrve kahelo jJAnAvaraNAdika karmo vaDe baMdha thAya che. AdA kammamalimaso dharedi pANe puNo puNo annnne| Na cayadi jAva mamatta dehapadhANesu visayesu // 150 // karme malina jIva tyAM lagI prANI dhare che pharI pharI, mamatA zarIrapradhAna viSaye jyAM lagI choDe nahIM. 150. artha : jyAM sudhI dehapradhAna viSayomAM mamatva choDato nathI, tyAM sudhI karmathI malina AtmA pharI pharIne anya anya prANo dhAraNa kare che. jo iMdiyAdivijaI bhavIya uvaogamappagaM jhaadi| kammehiM so Na raMja di kiha taM pANA aNucaraMti // 151 // karI iMdriyAdika-vijaya, dhyAne Atmane-upayogane, te karmathI raMjita nahi; kyama prANa tene anusare? 151. artha : je indriyAdino vijayI thaIne upayogamAtra AtmAne dhyAve che, te karmo vaDe raMjita thato nathI; tene prANo kaI rIte anusare ? (arthAt tene prANono saMbaMdha thato nathI.) atthittaNicchidassa hi atthassatyaMtarammi sNbhuudo| atyo pajjAo so saMThANAdippabhedehiM // 152 // astitvanizcita arthano ko anya arthe Upajato je artha te paryAya che, jyAM bheda saMsthAnAdino. 15ra. artha astitvathI nizcita arthano (dravyano) anya arthamAM (-dravyamAM) Upajato je artha (bhAva) te paryAya che - ke je saMsthAnAdi bhedo sahita hoya che. NaraNArayatiriyasurA saMThANAdIhiM aNNahA jaadaa| pajjAyA jIvANaM udayAdihiM NAmakammassa // 153 // tiryaMca, nAraka, deva, nara-e nAma karmodaya vaDe che jIvanA paryAya, jeha viziSTa saMsthAnAdike. 153. artha manuSya nAraka, tiryaMca ane deva-e, nAmakarmanA udayAdikane lIdhe jIvonA paryAya che ke jeo saMsthAnAdi - vaDe anya anya prakAranA hoya che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 taM sabbhAvaNibaddhaM davvasahAvaM tihA samakkhAdaM / jAdi jo saviyapaMNa muhadi so aNNadaviyamhi // 154 // astitvathI niSpanna dravyasvabhAvane trivikalpane je jANato, te AtamA nahi moha paradravye lahe. 154. artha : je jIva te (pUrvokta) astitvaniSpanna, traNa prakAre kahelA, bhedovALA dravyasvabhAvane jANe che, te anya dravyamAM moha pAmato nathI. appA uvaogappA uvaogo NANadaMsaNaM bhaNido / so vi suho asuho vA uvaogo appaNo havadi / / 155 / / che AtamA upayogarUpa, upayoga darzana-jJAna che; upayoga e AtmA taNo zubha vA azubharUpa hoya che. 155. artha : AtmA upayogAtmaka che; upayoga jJAna-darzana kahela che; ane AtmAno te upayoga zubha athavA azubha hoya che. ogo jadi hi suho puNNaM jIvassa saMcayaM jAdi / asuho vA tatha pAvaM tesimabhAve Na cayamatthi // 156 // upayoga jo zubha hoya, saMcaya thAya puNya taNo tahIM, ne pApasaMcaya azubhathI; jyAM ubhaya nahi, saMcaya nahIM. 156. artha : upayoga jo zubha hoya to jIvane puNya saMcaya pAme che ane jo azubha hoya to pApa saMcaya pAme che. temanA (bannenA) abhAvamAM saMcaya thato nathI. jo jANAdi jiNi pecchadi siddhe taheva aNagAre / jIvesu sANukaMpo uvaogo so suho tassa // 157 // jANe jinone jeha, zraddhe siddhane, aNagArane, je sAnukaMpa jIvo prati, upayoga che zubha tehane. 157. artha : je jinendrone jANe che, siddhone tathA aNagArone (AcAryo, upAdhyAyo ane sAdhuone) zraddhe che, jIvo pratye anukaMpAyukta che, tene to zubha upayoga che. visayakasAogADho dussudiduzcittaduTThagoTThijudo / uggo ummaggaparo uvaogo jassa so asuho // 158 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 kuvicAra-saMgati-zravaNayuta, viSaye kaSAye magna je, je ugrane unmArgapara, upayoga teha azubha che. 158 artha : jeno upayoga viSaya-kaSAyamAM avagADha (magra) che, kuzruti, kuvicAra ane kusaMgatimAM joDAyelo che, ugra che tathA unmArgamAM lAgelo che, tene te azubha upayoga che. asuhovaogarahido suhovajutto Na aNNadaviyamhi / hojjaM majjhattho'haM NANappagamappagaM jhAe / 159 // madhyastha paradravye thato, azubhopayoga rahita ne zubhamAM ayukta, huM dhyAuM chuM nija Atmane jJAnAtmane. 159. artha H anya dravyamAM madhyastha thato huM azubhopayoga rahita thayo thako tema ja zubhopayoga nahi thayo thako jJAnAtmaka AtmAne dhyAuM chuM. haM dehamaNo Na ceva vANI Na kAraNaM tesiM / kattA Na Na kArayidA aNumaMtA Neva kattINaM // 160 // huM deha nathI, vANI na, mana nahi, temanuM kAraNa nahIM, kartA na, kAriyetA na, anumaMtA huM kartAno nahIM. 160. artha : huM deha nathI, mana nathI, tema ja vANI nathI; temanuM kAraNa nathI, kartA nathI, kAriyatA (karAvanAra) nathI, kartAno anumodaka nathI. deho ya maNo vANI poggaladavvappaga ti NiddiTThA / poggaladavvaM hi puNo piMDo paramANudavvANaM / / 161 / mana, vANI tema ja deha pudgaladravyarUpa nirdiSTa che; ne teha pudgaladravya bahu paramANuono piMDa che. 161 artha : deha, mana ane vANI pudgaladravyAtmaka (vItarAgadeve) kahyA che; ane te dehAdi pudgaladravya paramANudravyono piMDa che. haM polamaio te mayA poggalA kayA piMDaM / tamhA hi Na deho'haM kattA vA tassa dehassa / / 162 / / huM paudgalika nathI, pudgalo meM piMDarUpa karyAM nathI; tethI nathI huM deha vA te dehano kartA nathI. 162 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 artha huM pudgalamaya nathI ane te pugalo meM piMDarUpa karyA nathI, tethI huM deha nathI tema ja te dehano kartA nathI. apadeso paramANU padesametto ya sayamasaddo jo| Niddho vA lukkho vA dupadesAdittamaNubhavadi // 163 // paramANu je apradeza, tema pradezamAtra, azabda che, te snigdha-rUkSa banI pradezayAdittva anubhave. 163. artha paramANu ke je apradeza che, pradezamAtra che ane pote azabda che, te snigdha athavA rUkSa thayo thako lipradezAdipa zuM anubhave che. eguttaramegAdI aNussa NiddhattaNaM ca lukkhttN| pariNAmAdo bhaNidaM jAva annNtttmnnubhvdi|| 164 // ekAMzathI AraMbhI jyAM avibhAga aMza anaMta che, snigdhatva vA rUkSatva e pariNAmathI paramANune. 164. artha paramANunA pariNAmane lIdhe ekathI (eka avibhAga praticchedathI) mAMDIne ekeka vadhatAM anaMtapaNAne (-anaMta avibhAga praticchedapaNAne) pAme tyAM sudhInuM snigdhatva athavA rUkSatva hoya che ema (jinadeve) kahyuM che. NiddhA vA lukkhA vA aNupariNAmA samA va visamA vaa| samadA durAdhigA jadi bajjhaMti hi AdiparihINA // 165 // ho snigdha athavA rUkSa aNu-pariNAma, sama vA viSama ho, baMdhAya jo guNajya adhika; nahi baMdha hoya jaghanyano. 165. artha paramANu-pariNAmo, snigdha ho ke rUkSa ho, bekI aMzavALA ho ke ekI aMzavALA ho, jo samAna karatAM be adhika aMzavALA hoya to baMdhAya che; jaghanya aMzavALo baMdhAto nathI. NiddhattaNeNa duguNo caduguNaNiddheNa bNdhmnnubhvdi| lukkheNa vA tiguNido aNu bajjhadi pNcgunnjutto||166 // caturaMza ko snigdhANu saha ya-aMzamaya snigdhALuno; paMcAMzI aNu saha baMdha thAya trayAMzamaya rakSAguno. 166 artha snigdhapaNe be aMzavALo paramANu cAra aMzavALA snigdha (athavA rUkSa) paramANu sAthe baMdha anubhave che; athavA rUkSapaNe traNa aMzavALo paramANu pAMca aMzavALA sAthe joDAyo thako baMdhAya che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 dupadesAdI khaMdhA suhumA vA bAdarA ssNtthaannaa| puDhavijalateuvAU sagapariNAmehiM jaayte||167|| skaMdho pradezayAdiyuta, sthUla-sUkSma ne sAkAra je, te pRthvI-vAyu-teja-jaLa pariNAmathI nija thAya che. 167. artha ddhipradezAdika skaMdho(bethI mAMDIne anaMta pradezavALA skaMdho)-ke jeo sUkSma athavA bAdara hoya che ane saMsthAno(AkAra)sahita hoya che teo-pRthvI, jaLa, teja ane vAyurUpa potAnA pariNAmothI thAya che. ogADhagADhaNicido poggalakAyehiM savvado logo| suhumehi bAdarehi ya appAoggehiM joggehiN|| 168 // avagADha gADha bharela che sarvatra pudgalakAyathI A loka bAdara-sUkSmathI, karmavayogya-ayogyathI. 168. artha :loka sarvataH sUkSma tema ja bAdara tathA karmatvane ayogya tema ja karmatvane yogya pudgalakAyo (pudgalaskaMdho) vaDe (viziSTa rIte) avagahAIne gADha bharelo che. kammattaNapAoggA khaMdhA jIvassa pariNaI pppaa| gacchaMti kammabhAvaMNa hi te jIveNa prinnmidaa||169 // skaMdho karamane yogya pAmI jIvanA pariNAmane karmatvane pAme nahIM jIva pariNamAve temane. 169. artha :karmapaNAne yogya skaMdho jIvanI pariNatine pAmIne karmabhAvane pAme che, temane jIva pariNAvato nathI. te te kammattagadA poggalakAyA puNo vi jiivss| saMjAyaMte dehA dehatarasaMkamaM pppaa||170|| karma-pariNata pudagalonA skaMdha te te pharI pharI zarIro bane che jIvane, saMkrAMti pAmI dehanI. 170. artha karmapaNe pariNamelA te te pugalakAyo dehAMtararUpa pheraphArane pAmIne pharI pharIne jIvane zarIro thAya che. orAlio ya deho deho veuvio ya tejsio| AhAraya kammaio poggaladavvappagA savve // 171 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 je deha audArika, ne vaikriya-taijasa deha che, kArpaNa-ahAraka deha je, te sarva pu larUpa che. 171. artha audArika zarIra, vaikiyika zarIra, taijasa zarIra, AhAraka zarIra ane kAzmaNa zarIra-badhAM pudgaladravyAtmaka arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cednnaagunnmsiN| jANa aliMgaggahaNaM jiivmnnidditttthsNtthaannN||172|| che cetanAguNa, gaMdha-rUpa-rasa-zabda-vyakti na jIvane, vaLI liMgagrahaNa nathI ane saMsthAna bhAkhyuM na tehane. 172. artha :jIvane arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, cetanAguNavALo, azabda, aliMgagrahaNa (liMgathI agrAhya) ane jene koI saMsthAna kahyuM nathI evo jANa. mutto rUvAdiguNo bajjhadi phAsehiM annnnmnnnnehiN| tavivarIdo appA bajjhadi kidha poggalaM kammaM // 173 // anyonya sparzathI baMdha thAya rUpAdiguNayuta mUrtane; paNa jIva mUrtirahita bAMdhe kema pudgalakarmane? 173 artha :mUrta (evAM pudgala) to rUpAdiguNavALA hovAthI anyonya (-paraspara baMdhayogya) sparzI vaDe baMdhAya che; paraMtu) tenAthI viparIta (-amUrta) evo AtmA paudgalika karma kaI rIte bAMdhI zake? rUvAdiehiM rahido pecchadi jANAdi ruuvmaadiinni| davvANi guNe ya jadhA taha baMdho teNa jANIhi // 174 // je rIte darzana-jJAna thAya rUpAdinuM guNa-dravyanuM, te rIta baMdhana jANa mUrtirahitane paNa mUrtanuM. 174 artha :je rIte rUpAdirahita (jIva) rUpAdikane - dravyone tathA guNone (rUpI dravyone tathA temanA guNone) -dekhe che ane jANe che, te rIte tenI sAthe (arUpIne rUpI sAthe) baMdha jANa. uvaogamao jIvo mujjhadi rajjedi vA pdussedi| pappA vividha visaye jo hi puNo tehiM so bNdho||175 // vidhavidha viSayo pAmIne upayoga-Atmaka jIva je prazleSa-rAga-vimohabhAve pariName, te baMdha che. 175. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 artha je upayogamaya jIva vividha viSayo pAmIne moha kare che, rAga kare che athavA veSa kare che, te jIva temanA vaDe (moharAgadveSa vaDe) baMdharUpa che. bhAveNa jeNa jIvo pecchadi jANAdi AgadaM visye| rajjadi teNeva puNo bajjhadi kamma tti uvdeso||176 / / je bhAvathI dekhe ane jANe viSayagata arthane, tenAthI che uparAtA; vaLI karmabaMdhana te vaDe. 176. artha jIva je bhAvathI viSayamAM AvelA padArthane dekhe che ane jANe che, tenAthI ja uparakI thAya che; vaLI tenAthI ja karma baMdhAya che; ema upadeza che. phAsehiM poggalANaM baMdho jIvassa raagmaadiihiN| aNNoNNaM mavagAho poggalajIvappago bhnnido|| 177 // rAgAdi saha AtmA taNo, ne sparza saha pudgala taNo, anyonya je avagAha tene baMdha ubhayAtmaka kahyo. 177. artha sparzI sAthe pudgalono baMdha, rAgAdisAthe jIvano baMdha ane anyonya avagAha te pulajIvAtmaka baMdha kahevAmAM Avyo che. sapadeso so appA tesu padesesu poggalA kaayaa| pavisaMti jahAjoggaM ciTThati hi jaMti bajhaMti // 178 // sapradeza che te jIva, jIvapradezamAM Ave ane pudgalasamUha rahe yathocita, jAya che, baMdhAya che. 178. artha te AtmA pradeza che; e pradezomAM pudgalasamUho praveze che, yathAyogya rahe che, jAya che ane baMdhAya che. ratto baMdhadi kammaM muccadi kammehiM raagrhidppaa| eso baMdhasamAso jIvANaM jANa nnicchydo|| 179 // jIva rakta bAMdhe karma, rAga rahita jIva mukAya che; -A jIva kerA baMdhano saMkSepa nizcaya jANaje. 179. artha rAgI AtmA karma bAMdhe che, rAga rahita AtmA karmathI mukAya che; A, jIvonA baMdhanAM saMkSepa nizcayathI jANa. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 pariNAmAdo baMdho pariNAmo rAgadosamohajudo / asuho mohapadoso suho va asuho havadi rAgo // 180 // pariNAmathI che baMdha, rAga-vimoha-dveSathI yukta je; che moha-dveSa azubha, rAga azubha vA zubha hoya che. 180 artha : pariNAmathI baMdha che, (je) pariNAma rAga-dveSa-mohayukta che. (temAM) moha ane dveSa azubha che, rAga zubha athavA azubha hoya che. suhapariNAmo puNNaM asuho pAvaM ti bhaNidamaNNesu / pariNAmo NaNNagado dukkhakkhayakAraNaM samaye / / 181 // para mAMhI zubha pariNAma puNya, azubha paramAM pApa che; nijadravyagata pariNAma samaye duHkhakSayano hetu che. 181. artha H para pratye zubha pariNAma puNya che ane (para pratye) azubha pariNAma pApa che ema kahyuM che; para pratye nahi pravartato evo pariNAma samaye duHkhakSayanuM kAraNa che. bhaNidA pur3havippamuhA jIvaNikAyAdha thAvarA ya tasA / aNNA te jIvAdo jIvo vi ya tehiMdo aNNo // 182 // sthAvara ane trasa pRthvIAdika jIvakAya kahela je, te jIvathI che anya tema ja jIva tethI anya che. 182 artha H have sthAvara ane trasa evA je pRthvIAdika jIvanikAyo kahevAmAM AvyA che, te jIvathI anya che ane jIva paNa temanAthI anya che. atra jAdi evaM paramappANaM sahAvamAsejja / kIradi ajjhavasANaM ahaM mamedaM ti mohAdo // 183 // parane svane nahi jANato e rIta pAmI svabhAvane, te 'A huM, A muja' ema adhyavasAna moha thakI kare. 183. artha : je e rIte svabhAvane pAmIne (jIvapudgalanA svabhAvane nakkI karIne) parane ane svane jANato nathI, te mohathI 'A huM chuM, A mAruM che' ema adhyavasAna kare che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 kuvvaM sabhAvamAdA havadi hi kattA sagassa bhaavss| poggaladavvamayANaM Na du kattA svvbhaavaannN||184|| nija bhAva karato jIva che kartA khare nija bhAvano paNa te nathI kartA sakala pudgaladaravamaya bhAvano. 184. artha potAnA bhAvane karato thako AtmA kharekhara potAnA bhAvano kartA che, paraMtu pugaladravyamaya sarva bhAvono kartA pote nathI. geNhadi Neva Na muMcadi karedi Na hi poggalANi kmmaanni| jIvo poggalamajjhe vaTTaNNavi savvakAlesu // 185 // jIva sarva kALe pagalonI madhyamAM varte bhale, paNa nava grahe, na taje, kare nahi jIva pudgalakarmane. 185 artha jIva sarva kALe pudgalanI madhyamAM raheto hovA chatAM paNa paudgalika karmone kharekhara grahato nathI, choDato nathI, karato nathI. sa idANiM kattA saM sagapariNAmassa dvvjaadss| AdIyade kadAI vimuccade kmmdhuuliihiN|| 186 // te hAla dravyajanita nija pariNAmano kartA bane, tethI grahAya ane kadApi mukAya che karmo vaDe. 186, artha te hamaNAM (saMsAra avasthAmAM) dravyathI (AtmadravyathI) utpanna thatAM (azuddha) svapariNAmano kartA thato thako karmara vaDe grahAya che ane kadAcita mukAya che. pariNamadi jadA appA suhamhi asuhamhi raagdosjudo| taM pavisadi kammarayaM nnaannaavrnnaadibhaavehiN|| 187 // jIva rAgadveSathI yukta jyAre pariName zubha-azubhamAM, jJAnAvaraNa ItyAdibhAve karmadhUli praveza tyAM. 187. artha : jyAre AtmA rAgadveSayukta thayo thako zubha ane azubhamAM pariName che, tyAre karmaja jJAnAvaraNAdibhAve tenAmAM praveze che. sapadeso so appA kasAyido mohraagdosehiN| kammaraehiM siliTTho baMdho tti parUvido samaye // 188 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 sapradeza jIva samaye kaSAyita moharAgAdi vaDe, saMbaMdha pAmI karmarajano, baMdharUpa kathAya che. 188. artha :sapradeza evo te AtmA samaye moha-rAga-dveSa vaDe kaSAyita thavAthI karmaja vaDe zliSTa thayo thako (arthAta jene karmaja vaLagI che evo thayo thako) baMdha' kahevAmAM Avyo che. eso baMdhasamAso jIvANaM NicchayeNa nniddittttho| arahaMtehiM jadINaM vavahAro aNNahA bhnnido||189 // -A jIva kerA baMdhano saMkSepa nizcaya bhAkhiyo ahaMtadeve yogIne; vyavahAra anya rIte kahyo. 189. artha A (pUrvokta rIte), jIvonA baMdhano saMkSepa nizcayathI ahaMtadevoe yatione kahyo che. vyavahAra anya rIte kahyo che. Na cayadi jo du mamattiM ahaM mamedaM ti dehdvinnesu| so sAmaNNaM cattA paDivaNNo hodi ummaggaM // 190 // "huM A ane A mAruM' e mamatA na deha-dhane taje, te choDI jIva zrAmagRne unmArgano Azraya kare. 190 artha : je deha-dhanA dekamAM huM A chuM ane A mAruM che' evI mamatA choDato nathI, te zramaNyane choDIne unmArgano Azraya kare che. NAhaM homi paresiMNa me pare saMti nnaannmhmekko| idi jo jhAyadi jhANe so appA NaM havadi jhAdA // 191 // huM para taNo nahi, para na mArAM, jJAna kevaLa eka huM; -je ema dhyAve, dhyAnakALe teha zuddhAtmA bane. 191. artha huM parano navI ane para mArAM nathI, huM eka jJAna chuM' ema je dhAve che, te dhyAtA dhyAnakALe AtmA arthAt zuddhA-mA thAya che. evaM NANappANaM daMsaNabhUdaM adidiymhtthN| dhuvamacalamaNAlaMbaM maNNe'haM appagaM suddhaM // 192 // e rIta darzana-jJAna che, iMdriya-atIta mahArtha che, mAnuM chuM-AlaMbana rahita, jIva zuddha, nizcaLa, dhruva che. 192. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 artha huM AtmAne e rIte jJAnAtmaka, darzanabhUta, atIndriya mahA padArtha, dhruva, acaLa, nirAlaMba ane zuddha mAnuM chuM. dehA vA daviNA vA suhadukkhA vAdha sntumittjnnaa| jIvassa Na saMti dhuvA dhuvovaogappago appaa|| 193 // lakSmI, zarIra, sukhaduHkha athavA zatrumitra jano are! jIvane nathI kaMI dhruva, dhruva upayoga-Atmaka jIva che. 193. artha zarIro, dhana, sukhaduHkhaathavA zatrumitrajanoe kAMI jIvane dhruva nathI, dhruva to upayogAtmaka AtmA che. jo evaM jANittA jhAdi paraM appagaM visuddhppaa| sAgAro'NAgAro khavedi so mohduggNtthiN|| 194 // -A jANI, zuddhAtma banI, dhyAne parama nija Atmane, sAkAra ANa-AkAra ho, te mohagraMthi kSaya kare. 194. artha je Ama jANIne vizuddhAtmA thayo thako parama AtmAne dhyAve che, te sAkAra ho ke anAkAra homohadurgathine kSaya kare che. jo NihadamohagaMThI rAgapadose khavIya saamnnnne| hojaM samasuhadukkho so sokkhaM akkhayaM lhdi||195|| haNI mohagraMthi, kSaya karI rAgAdi, samasukhaduHkha je jIva pariName zramaNyamAM, te saukhya akSayane lahe. 195. artha : je mohagraMthine naSTa karI, rAga-dveSano kSaya karI samasukhaduHkha thayo thako zramaNyamAM (munipaNAmAM) pariName che, te akSaya saukhyane prApta kare che. - 1. samasukhaduHkha = jene sukha ane duHkha samAna che evo. jo khavidamohakaluso visayaviratto maNo nniruNbhittaa| samaviTThado sahAve so appANaM havadi jhAdA // 196 // je mohamaLa karInaSTa, viSayavirakta thaI, mana rokIne, AtmasvabhAve sthita che, te Atmane dhyAnAra che. 196. artha : je mohamaLano kSaya karI, viSayathI virakta thaI, manano virodha karI, svabhAvamAM samavasthita che, te AtmAne dhyAnAra che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 NihadaghaNaghAdikammo paccakkhaM svvbhaavtccnnhuu| NeyaMtagado samaNo jhAdi kamaDhe asaMdeho // 197 // zA arthane dhyAne zramaNa, je naSTaghAtikarma che, pratyakSasarvapadArtha ne zeyAntaprApta, niHzaMka che. 197. artha : jemaNe ghanaghAtikarmano nAza karyo che, je sarva padArthonA svarUpane pratyakSa jANe che ane je zeyanA pArane pAmelA che evA saMdeha rahita zramaNa kayA padArthane dhyAve che? savvAbAdhavijutto smNtsvvkkhsokkhnnaannddddo| bhUdo akkhAtIdo jhAdi aNakkho paraM sokkhaM // 198 // bAdhA rahita, sakalAtmamAM saMpUrNasukhajJAnATya je, iMdriya-atIta aniMdri te dhyAne parama AnaMdane. 198. artha aniMdriya ane indriyAtIta thayelo AtmA sarva bAdhArahita ane AkhA AtmAmAM samaMta (sarva prakAranA, paripUrNa) saukhya tema ja jJAnathI samRddha vartato thako parama saukhyane dhyAve che. evaM jiNA jiNiMdA siddhA maggaM samuTThidA smnnaa| jAdA Namotthu tesiM tassa ya NivvANamaggassa // 199 // zramaNo, jino, tIrthakaro A rIta sevI mArgane siddhi varyA; namuM temane, nirvANanA te mArgane. 199, artha jino, jinendro ane zramaNo (arthAt sAmAnya kevaLIo, tIrthakaro ane munio) A rIte (pUrve kahelI rIte ja) mArgamAM ArUDha thayA thakA siddha thayA. namaskAra ho temane ane te nirvANamArgane. tamhA taha jANittA appANaM jANagaM sbhaavenn| parivajjAmi mamattiM uvaTTido Nimmamattamhi // 20 // e rIta tethI Atmane jJAyakasvabhAvI jANIne, nirmamapaNe rahI sthita A parivarlsa chuM huM mamatvane. 200. artha tethI (arthAt zuddhAtmAmAM pravRtti vaDe ja mokSa thato hovAthI) e rIte AtmAne svabhAvathI jJAyaka jANIne huM nirmamatvamAM sthita rahyo thako mamatAno parityAga karuM chuM. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 3. caraNAnuyogasUcaka cUlikA evaM paNamiya siddhe jiNavaravasahe puNo puNo smnne| paDivajjadu sAmaNNaM jadi icchadi dukkhaparimokkhaM // 201 // e rIta praNamI siddha, jinavaravRSabha, munine pharI pharI, zromaNya aMgIkRta karo, abhilASa jo dukhamuktinI. 201. artha : jo duHkhathI parimukta thavAnI icchA hoya to, pUrvokta rIte (jJAnatattva-prajJApananI pahelI traNa gAthAo pramANe) pharI pharIne siddhone, jinavaravRSabhone (-ahaMtone) tathA zramaNone praNamIne, (jIva) zramayane aMgIkAra karo. Apiccha baMdhuvaggaM vimocido guruklttputtehiN|| Asijja NANadaMsaNacarittatavavIriyAyAraM // 202 // baMdhujanonI vidAya laI, strI-putra-vaDIlothI chUTI, daga-jJAna-tapa-cAritra-vIryAcAra aMgIkRta karI, 202. artha (zrAmapyArthI) baMdhuvarganI vidAya laInevaDIlo, strI ane putrathI mukta karavAmAM Avyozako, jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcArane aMgIkAra karIne... samaNaM gaNiM guNaTuM kulruuvvyovisitttthmitttthdrN| samaNehiM taM pi paNado paDiccha maM cedi aNugahido // 203 // 'mujane graho' kahI, praNata thaI, anugRhIta thAya gaNI vaDe, -vayarUpakulaviziSTa, yogI, guNADhya ne muni-iSTa je. 203. artha : je zramaNa che, guNADhya che, kuLa, rUpa tathA vayathI viziSTa che ane zramaNone ati iSTa che evA gaNIne "mAro svIkAra karo" ema kahIne praNata thAya che (-praNAma kare che, ane anugRhIta thAya che. NAhaM homi paresiMNa me pare Natthi majjhamiha kiNci| idi Nicchido jidiMdo jAdo jdhjaadruuvdhro|| 204 // paranona huM, para che na muja, mAruM nathI kaMI paNa jage, -e rIta nizcita ne jiteMdriya sAhajikarUpadhara bane. ra04. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 artha : huM parano nathI, para mArAM nathI, A lokamAM mAruM kAMI paNa nathI - AvA nizcayavALo ane jitendriya vartato thako te yathAjAtarUpadhara (sahajarUpadhArI) thAya che. jadhajAdarUvajAdaM uppADidakesamaMsugaM suddhaM / rahidaM hiMsAdIdo appaDikammaM havadi liMgaM / / 205 / / mucchAraMbhavijuttaM juttaM uvaogajogasuddhIhiM / liMgaMNa parAvekkhaM apuNabbhavakAraNaM jevhaM // 206 // (jugalaM ) janmyA pramANe rUpa, luMcana kezanuM, zuddhatva ne hiMsAdithI zUnyatva, deha-asaMskaraNa - e liMga che. 205. upayogayogavizuddhatA, AraMbhamUrchAzUnyatA, nirapekSatA parathI, -jinodita mokSakAraNa liMga A. 206. artha : janmasamayanA rUpa jevA rUpavALuM, mAthAnA ane dADhImUchanA vALano loca karAyeluM, zuddha (akiMcana), hiMsAdithI rahita ane pratikarma (zarIranI sajAvaTa) vinAnuM -evuM (zrAmaNyanuM bahiraMga) liMga che. mUrchA (mamatva) ane AraMbha rahita, upayoganI ane yoganI zuddhithI yukta tathA paranI apekSA vinAnuM - evuM jinadeve kaheluM (zrAmaNyanuM aMtaraMga) liMga che ke je mokSanuM kAraNa che. AdAya taM pi liMgaM guruNA parameNa taM NamaMsittA / soccA savadaM kiriyaM uvaTThido hodi so samaNo // 207 // grahI paramaguru - dIdhela liMga, namaskaraNa karI temane, vrata ne kriyA suNI, thaI upasthita, thAya chemunirAjae. 207 artha : parama guru vaDa devAmAM AvelAM te banne liMgane grahIne, temane namaskAra karIne, vrata sahita kriyAne sAMbhaLIne upasthita (AtmAnI samIpa sthita) thayo thako te zramaNa thAya che. vadasamidiMdiyarodho locAvassayamacelamaNhANaM / khidisayaNamadaMtavaNaM ThidibhoyaNamegabhattaM ca // 208 // ede khalu mUlaguNA samaNANaM jiNavarehiM paNNattA / tesu pamatto samaNo chedovaTThAvago hodi // 209 // (jummaM) Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 vrata, samiti, luMcana, Avazyaka, aNacala, iMdriyarodhana, nahi snAna-dAtaNa, eka bhojana, bhUzayana, sthitibhojana, 208. -A mULaguNa zramaNo taNA jinadevathI prajJasa che, temAM pramatta thatAM zramaNa chedopasthApaka thAya che. 29. artha vrata, samiti, indriyarodha, loca, Avazyaka, acalapaNuM, asnAna, kSitizayana, adaMtadhAvana, UbhAM UbhAM bhojana ane eka vakhata AhAra - A kharekhara zramaNonA mULaguNo jinavaroe kahyA che, temAM pramatta thayo thako zramaNa chedo pasthApaka thAya che. liMgaggahaNe tesiM guru tti pavvajjadAyago hodi| chedesUvaThThavagA sesA NijjAvagA samaNA // 210 // je liMgagrahaNe sAdhupada denAra te guru jANavA; chedaye sthApana kare te zeSa muni niryApakA. 210. artha :liMgagrahaNa vakhate je pravajyAdAyaka (dIkSA denAra) che te temanA guru che ane je chedaye upasthApaka che (eTale ke (1) je bhedomAM sthApita kare che tema ja (2) je saMyamamAM cheda thatAM pharI sthApita kare che, te zeSa zramaNo niryApaka che. 1. chedaDhaye = be prakAranA cheda. (ahIM (1) saMyamamAM je 28 mULaguNarUpa bheda paDe tene paNa cheda kahela che ane (2) khaMDanane athavA doSane paNa cheda kahela che.) 2. niryApaka = nirvAha karanAra, sadupadezathI daDha karanAra, zikSAguru, zrataguru. payadamhi samAraddhe chedo samaNassa kaayce?mhi| jAyadijadi tassa puNoAloyaNapubviyA kiriyaa||211|| cheduvajutto samaNo samaNaM vavahAriNaM jinnmdmhi| AsejjAlocittA uvadiTuM teNa kAyavvaM // 212 // (jugalaM) jo cheda thAya prayatna saha kRta kAyanI ceSTA viSe, AlocanApUrvaka kriyA kartavya che te sAdhune. 211. chedopayukta muni, zramaNa vyavahAravijJa kane jaI, nija doSa Alocana karI, zramaNopadaSTi kare vidhi. 212. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 artha : jo zramaNane prayatnapUrvaka karavAmAM AvatI kAyaceSTAne viSe cheda thAya che to teNe to AlocanapUrvaka kriyA karavI joIe. | (paraMtu, jo zramaNa chedamAM upayukta thayo hoya to teNe jinamatane viSe vyavahArakuzaLa zramaNa pAse jaIne, Alocana karIne (-potAnA doSanuM nivedana karIne), teo je upadeze te karavuM joIe. 1. munine (munivocita) zuddhopayoga te aMtaraMga athavA nizcaya prayatna che ane te zuddhopayogadazAmAM vartato je (haTha vagarano) dehaceSTAdika saMbaMdhI zubhopayoga te bahiraMga athavA vyavahAra prayatna che. (zuddhopayogadazA na hoya tyAM zubhapayoga haTha sahita hoya che; te zubhapayoga vyavahAra -prayatnapaNAne paNa pAmato nathI.) 2. Alocana = (1) sUkSmatAthI joI levuM te, bArIkAIthI vicAravuM te, barAbara khyAlamAM levuM te. (2) nivedana, kathana.(211mI gAthAmAM "Alocana'no pahelo artha ghaTe che ane 212mI gAthAmAM bIjo artha ghaTe che.) adhivAse va vivAse chedaviNo bhavIya saamnnnne| samaNo viharadu NicaM pariharamANo nnibNdhaanni||213|| pratibaMdha parityAgI sadA adhivAsa agara vivAsamAM, munirAja viharo sarvadA thaI chedahIna brAmaNyamAM. 213. artha : adhivAsamAM vasatAM (AtmavAsamAM athavA guruonA sahavAsamAM vasatAM) ke vivAsamAM vasatAM (guraothI bhinna vAsamAM vasatAM), sadA (paradravyane viSe) pratibaMdho pariharato thako zramaNyane viSe chedavihIna thaIne zramaNa viharo. caradi Nibaddho NicaM samaNo NANamhi dNsnnmuhmhi| payado mUlaguNesu ya jo so pddipunnnnsaamnnnno||214|| je zramaNa jJAna-dagAdike pratibaddha vicare sarvadA; ne prayata mULaguNo viSe, zramaNya che paripUrNa tyAM. 214. artha je zramaNa sadA jJAnamAM ane darzanAdikamAM pratibaddha tathA mULaguNomAM prayata (prayatnazIla) vicare che, te paripUrNa zramaNyavALo che. bhatte vA khamaNe vA Avasadhe vA puNo vihAre vaa| uvadhimhi vA NibaddhaM Necchadi samaNamhi vikadhamhi // 215 // munikSepaNamAMhI, nivAsasthAna, vihAravA bhojanamahIM, upadhi-zramaNa-vikathA mahIM pratibaMdhane icche nahIM. 215. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 artha : muni AhAramAM, kSapaNamAM (upavAsamAM), AvasathamAM (nivAsasthAnamAM), vihAramAM, upadhimAM (parigrahamAM), zramaNamAM (anya munimAM) athavA vikathAmAM pratibaMdha icchato nathI. 1. chadmastha munine dhArmika kathAvArtA karatAM paNa nirmaLa caitanya vikalpayukta thavAthI aMze malina thAya che, tethI te dhArmika kathAne paNa vikathA eTale ke zuddhAtmadravyathI viruddha kathA kahI che. apayattA vA cariyA synnaasnntthaanncNkmaadiisu| samaNassa savvakAle hiMsA sA saMtaya tti madA // 216 // Asana-zayana-gamanAdike caryA prayatnavihIna je, te jANavI hiMsA sadA saMtAnavAhinI zramaNane. 216. artha zramaNane zayana, Asana (besavuM), sthAna (UbhA rahevuM), gamana ityAdimAM je aprayata caryA te sarvakALe satata hiMsA mAnavAmAM AvI che. maradu va jiyadu va jIvo ayadAcArassa NicchidA hiNsaa| payadassa Natthi baMdho hiMsAmetteNa samidassa // 2:7 // jIvo-maro jIva, yatvahIna AcAra tyAM hiMsA nakkI; samiti-prayatnasahitane nahi baMdha hiMsAmAtrathI. 213. artha jIva maro ke jIvo, apayata AcAravALAne (aMtaraMga) hiMsA nizcita che; prayatane , samitivaMtane (bahiraMga) hiMsAmAtrathI baMdha nathI. 1. prayata = prayatnazIla, sAvadhAna, saMyamI. 2. zuddhAtmasvarUpamAM (municocita) samyaka 'iti" arthAt pariNati te nizcaya samiti che. ane te daDAmAM vartatI je (haTha vagaranI) iryA-bhASAdi saMbaMdhI zubha pariNati te vyavahAra - samiti che. (zuddhAtmasvarUpamAM samyaka pariNatirUpa dazA na hoya tyAM zubha pariNati haTha sahita hoya che, te zubha pariNati vyavahAra-samiti paNa nathI.) ayadAcAro samaNo chassu vi kAyesu vadhakaro tti mdo| caradi jadaM jadi NicaM kamalaM va jale Niruvalevo // 218 // muni yatvahIna AcAravaMta cha kAyano hiMsaka kahyo; jalakamalavat nirlepa bhAkhyo, nitya yatnasahita jo. 218. artha :aprayata AcAravALo zramaNa chaye kAya saMbaMdhI vadhano karanAra mAnavAmAM-kahevAmAM Avyo che; jo sadA prayatapaNe AcaraNa kare to jaLamAM kamaLanI mAphaka nirlepa kahevAmAM Avyo che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 havadi va Na havadi baMdho madamhi jIve'dha kaaycemhi| baMdho dhuvamuvadhIdo idi samaNA chaDDiyA savvaM // 219 // daihika kriyA thakI jIva maratAM baMdha thAya - na thAya che, parigraha thakI dhruva baMdha, tethI samasta choDyo yogIe. ra19. artha have (upAdhi viSe ema che ke), kAyaceSThApUrvaka jIva maratAM baMdha thAya che athavA nathI thato; (paNa) upadhithI-parigrahathI nakkI baMdha thAya che, tethI zramaNoe (ahaMtadevoe) sarva parigrahane choDyo che. Na hi Niravekkho cAgo Na havadi bhikkhussa aasyvisuddhii| avisuddhassa ya citte kahaM Nu kammakkhao vihido // 220 // nirapekSa tyAga na hoya to nahi bhAvazuddhi bhikSune, ne bhAvamAM avizuddhane kSaya karmano kaI rIte bane? 20. artha : jo nirapekSa (koI paNa vastunI apekSA vinAno) tyAga na hoya to bhikSune bhAvanI vizuddhi nathI, ane bhAvamAM je avizuddha che tene karmakSaya kevI rIte thaI zake ? kidha tamhi Natthi mucchA AraMbho vA asaMjamo tss| tadha paradavvammi rado kadhamappANaM psaadhydi|| 221 // AraMbha, aNasaMyama ane mUchanatyAM-ekSama bane? padravyarata je hoya te kaI rIte sAdhe Atmane? 221. artha : upadhinA bhAvamAM tene (bhikSune) mUcha, AraMbha ke asaMyama na hoya e kema bane ? na ja bane.) tathA je paradravyamAM rata hoya te AtmAne kaI rIte sAdhe? chedo jeNa Na vijjadi gahaNavisaggesu sevmaannss| samaNo teNiha vaDhdu kAlaM khettaM viyANittA // 222 // grahaNe visarge sevatAM nahi cheda jethI thAya che, te upadhi saha vartA bhale muni kALakSetra vijANIne. 222. artha je upadhine (AhAra-nIhArAdinAM) grahaNa-visarjanamAM sevatAM jenAthI sevanArane cheda thato nathI, te upadhi sahita, kALakSetrane jANIne, A lokamAM zramaNa bhale varto. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 appaDikuTuM uvadhi apatthaNijjaM asNjdjnnehiN| mucchAdijaNaNarahidaM geNhadu samaNo jadi vi appaM // 223 // upadhi aniMditane, asaMyata jana thakI aNaprArthane, mUchadijananarahitane ja graho zramaNa, thoDo bhale. 223. artha bhale thoDo hoya to paNa, je aniMdita hoya, asaMyata janothI aprArthanIya hoya ane je mUchadinA janana rahita hoya - evA ja upadhine zramaNa grahaNa karo. kiM kiMcaNa tti takaM apuNabhavakAmiNodha dehe vi| saMga tti jiNavariMdA appaDikammattamuddiTThA // 224 // kyama anya parigraha hoya jyAMkahIdehane parigraha aho! mokSecchane deheya niSpatikarma upadeze jino? 224. artha jo jinavarendroe mokSanA abhilASIne, diha parigraha che' ema kahIne, dehamAM paNa apratikarmapaNuM | (saMskArarahitapaNuM) upadezya che, to pachI temano evo Azaya che ke tene anya parigraha to zAno hoya? uvayaraNaM jiNamagge liMgaM jahajAdarUvamidi bhnnidN| guruvayaNaM pi ya viNao suttajjhayaNaM ca NiddiddhaM // 225 // jamyA pramANe rUpa bhADuM upakaraNa jinamArgamAM, guruvacana ne sUtrAdhyayana, vaLI vinaya paNa upakaraNamAM. rara5. artha yathA jAtarUpa je liMga (-jamyA pramANe rUpa evuM je liMga) te jinamArgamAM upakaraNa kahevAmAM AvyuM che; gurunA vacana, sUtronuM adhyayana ane vinaya paNa upakaraNa kahela che. ihalogaNirAvekkho appaDibaddho paramhi loymhi| juttAhAravihAro rahidakasAo have smnno||226 // A lokamAM nirapekSa ne paraloka-aNapratibaddha che, sAdhu kaSAyarahita, tethI yukta Ara-vihArI che. 226. artha zramaNa kapAyarahita vartato thako A lokamAM nirapekSa ane paralokamAM apratibaddha hovAthI yuktAhAravihArI, hoya che. 1. yuktAhAravihArI = (1) yogya-ucita AhAra-vihAravALo. (2) yuktanA arthAt yogInA AhAra-vihAravALo; yogapUrvaka (- AtmasvabhAvamAM joDANa sahita) - AhAra-vihAravALo. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 jassa aNesaNamappA taM pi tavo tappaDicchagA smnnaa| aNNaM bhikkhamaNesaNamadha te samaNA aNAhArA // 227 // AtmA aneSaka te ya tapa, tatsiddhimAM udyata rahI vaNa-eSaNA bhikSA vaLI, tethI anAhArI muni. 227. artha : jeno AtmA eSaNArahita che (arthAt je anazanasvabhAvI AtmAne jANato hovAne lIdhe svabhAvathI AhAranI icchArahita che) tene te paNa tapa che; vaLI) tene prApta karavA mATe (-anazanasvabhAvI AtmAne paripUrNapaNe prApta karavA mATe) prayatna karanArA evA je zramaNo temane anya (-svarUpathI judI evI) bhikSA eSaNA vinA (-eSaNAdoSa rahita) hoya che, tethI te zramaNo anAhArI che. kevaladeho samaNo dehe Na mama tti rhidprikmmo| Ajutto taM tavasA aNigUhiya appaNo sattiM // 228 // kevalazarIra muni tyAMya "mAruM" jANI vaNa-pratikarma che, nija zaktinA gopana vinA tapa sAtha tana yojela che. 228. artha kevaLadehI zramaNa (jene mAtra deharUpa parigraha ja varte che evA munie) dehamAM paNa mAro nathI" ema samajIne parikarma rahita vartatA thakAM, potAnA AtmAnI zaktine gopavyA vinA tapa sAthe tene (-dehane) yukta karyo (joDyo) che. 1. parikarma = zobhA zaNagAra; saMskAranuM pratikarma. ekaM khalu taM bhattaM appaDipuNNodaraM jahAladdhaM / caraNaM bhikkheNa divA Na rasAvekkhaM Na madhumaMsaM // 229 // AhAra te eka ja, UNodarane yathA-upalabdha che, bhikSA vaDe, divase, rasecchAhIna, vaNa-madhumAMsa che. ra29. artha : kharekhara te AhAra (yuktAhAra) eka vakhata, UNodara, yathAlabdha (-jevo maLe tevo), bhikSAcaraNathI, divase, rasanI apekSA vinAno ane madha-mAMsa rahita hoya che. bAlo vA vuDDo vA samabhihado vA puNo gilANo vaa| cariyaM caradu sajjogaM mUlacchedo jadhA Na hvdi|| 230 // vRddhatva, bALapaNA viSe, glAnatva, zrAMta dazA viSe, carcA caro nijayogya, je rIte mULacheda na thAya che. 230. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 artha :bALa, vRddha, 'zrAMta, glAna zramaNa mULano cheda je rIte na thAya te rIte potAne yogya AcaraNa Acaro. 1. zrAMta = zramita, thAkelo. 2. glAna = vyAdhigrasta; rogIdurbaLa. AhAre va vihAre desaM kAlaM samaM khamaM uvadhi / jANittA te samaNo vaTTadi jadi appalevI so|| 231 // jo deza-kALa tathA kSamA-zrama-upadhine muni jANIne varte ahAravihAramAM, to alpalapI zramaNa te. 231. artha jo zramaNa AhAra athavA vihAramAM deza, kALa, zrama, kSamatA tathA upadhine jANIne pravarteto te alpalepI hoya che. 1. kSamatA = zakti; sahanazakti, dhIraja. eyaggagado samaNo eyaggaM Nicchidassa atthesu| NicchittI Agamado AgamaceTThA tado jeTThA // 232 // zrAmANya jyAM aikAya, ne aikA vastunizcaye, nizcaya bane Agama vaDe, Agamapravartana mukhya che. 232. artha zramaNa ekAgratAne prApta hoya che; ekAgratA padArthonA nizcayavaMtane hoya che; (padArthonA) nizcaya Agama dvArA thAya che, tethI AgamamAM vyApAra mukhya che. AgamahINo samaNo NevappANaM paraM viyaannaadi| avijANaMto atthe khavedi kammANi kidha bhikkhU // 233 // Agamarahita je zramaNa te jANe na parane, Atmane; bhikSu padArtha-ajANa te kSaya karmano kaI rIte kare? 233. artha AgamahIna zramaNa AtmAne potAne) ane parane jANato nathI ja padArthone nahi jANato bhikSu karmone kaI rIte kSaya kare? AgamacakkhU sAhU iMdiyacakkhUNi svvbhuudaanni| devA ya ohicakkhU siddhA puNa savvado ckkhuu|| 234 // munirAja AgamacakSune sau bhUta indriyacakSu che, che deva avadhicakSu ne sarvatracakSu siddha che. 234. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 artha : sAdhu AgamacakSu (-AgamarUpa cakSuvALA) che, sarva bhUto (-prANIo) indriyacakSu che, devo avadhicakSu che ane siddho sarvataHcakSu (-sarva taraphathI cakSuvALA arthAt sarva Atmapradeze cakSuvALA) che. savve AgamasiddhA atthA guNapajjaehiM cittehiM / jANaMti AgameNa hi pecchittA te vi te samaNA // 235 // sau citra guNaparyAyayukta padArtha Agamasiddha che; te sarvane jANe zramaNa e dekhIne Agama vaDe. 235. artha : badhA padArtho vicitra (aneka prakAranA) guNaparyAyo sahita Agamasiddha che. te sarvane e zramaNo Agama vaDe kharekhara dekhIne jANe che. AgamapuvvA diTThI Na bhavadi jasseha saMjamo tassa / NatthIdi bhaNadi suttaM asaMjado hodi kidha samaNo // 236 // dRSTi na AgamapUrvikA te jIvane saMyama nahIM -e sUtra keruM che vacana; muni kema hoya asaMyamI ? 236. artha H A lokamAM ne AgamapUrvaka daSTi (-darzana) nathI tene saMyama nathI ema sUtra kahe che; ane asaMyata te zramaNa kaI rIte hoya ? Na hi AgameNa sijjhadi saddahaNaM jadi vi Natthi atthesu / saddahamANo atthe asaMjado vA Na NivvAdi // 237 // siddhi nahi Agama thakI, zraddhA na jo artho taNI; nirvANa nahi arthe taNI zraddhAthI, jo saMyama nahIM. 237. artha : AgamathI, jo padArthanuM zraddhAna na hoya to, siddhi (mukti) thatI nathI; padArthone zraddhanAro paNa, asaMyata hoya to, nirvANa pAmato nathI. jaM aNNANI kammaM khavedi bhvsyshsskoddiihiN| taM NANI tihiM gutto khavedi ussAsametteNa // 238 // ajJAnI je karmo khapAve lakSa koTi bhavo vaDe, tekarma jJAnI trigupta basa ucchvAsamAtrathIkSayakare. 238. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 artha je karma ajJAnI lakSa koTi bhavo vaDe khapAve che, te karma jJAnI traNa prakAre (mana-vacana-kAyAthI) gupta hovAne lIdhe ucchavAsamAtrathI khapAve che. paramANupamANaM vA mucchA dehAdiesu jassa punno| vijjadi jadi so siddhiM Na lahadi savvAgamadharo vi|| 239 // aNumAtra paNa mUcha taNo sadbhAva jo dehAdike, to sarvaAgamadhara bhale paNa nava lahe siddhatvane. 239. artha ane jo dehAdika pratye paramANu jeTalI paNa mUcha vartatI hoya, to te bhale sarvaAgamadhara hoya to paNa siddhi pAmato nathI. paMcasamido tigutto paMceMdiyasaMvuDo jidksaao| dasaNaNANasamaggo samaNo so saMjado bhaNido // 240 // je paMcasamita, trigupta, iMdrinirodhI, vijayI kaSAyano, paripUrNa darzanajJAnathI, te zramaNane saMyata kahyo. 240. artha : pAMca samitiyukta, pAMca indriyonA saMvaravALo, traNa gupri sahita, jitakaSAya ane darzanazAnathI paripUrNa -evo je zramaNa tene saMyata kahyo che. samasattubaMdhuvaggo samasuhadukkho psNsnniNdsmo| samaloDhukaMcaNo puNa jIvidamaraNe samo smnne||241|| niMdA-prazaMsA, duHkha-sukha, ari-baMdhumAM jyAM sAmya che, vaLI loNa-kanake, jIvita-maraNe sAmya che, te zramaNa che. 241. artha zatru ane baMdhuvarga jene samAna che, sukha ane duHkha jene samAna che, prazaMsA ane niMdA pratye jene samatA che, loTa (mATInuM DhekuM) ane kAMcana jene samAna che tema ja jIvita ane maraNa pratye jene samatA che, te zramaNa che. dasaNaNANacarittesu tIsu jugavaM samuTThido jo du| eyaggagado tti mado sAmaNNaM tassa paDipuNNaM // 242 // daga, jJAna ne cAritra traNamAM yugapade ArUDha je, tene kahyo aikAyagata, zramaNya tyAM paripUrNa che. 242. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 artha je darzana, jJAna ane cAritra - e traNamAM yugapaArUDha che, te ekAgratAne pAmelo che ema (zAstramAM) kahyuM che. tene zrAmaNa paripUrNa che. mujjhadi vA rajjadi vA dussadi vA dvvmnnnnmaasejj| jadi samaNo aNNANI bajjhadi kammehiM vivihehiN|| 243 // padravyane Azraya zramaNa ajJAnI pAse mohane vA rAgane vA Sane, to vividha bAMdhe karmane. 243. artha : jo zramaNa, anya dravyano Azraya karIne ajJAnI thayo thako, moha kare che, rAga kare che athavA Sa kare che, to te vividha karmo vaDe baMdhAya che. aDhesu jo Na mujjhadi Na hi rajjadi Neva dosmuvyaadi| samaNo jadi so NiyadaM khavedi kammANi vivihANi // 244 // nahi moha, ne nahi rAga, dveSa kare nahIM artho viSe, to niyamathI munirAja e vidhavidha karmo kSaya kare. 244. artha : jo zramaNa padArthomAM moha karato nathI, rAga karato nathI, dveSa karato nathI, to te niyamathI (cokkasa) vividha karmone khapAve che. samaNA suddhavajuttA suhovajuttA ya hoMti smymhi| tesu vi suddhavajuttA aNAsavA sAsavA sesA // 245 // zuddhopayogI zramaNa che, zubhayukta paNa zAstra kahyA; zuddhopayogI che nirAsava, zeSa sAsava jANavA. 245. arthazAstrane viSe (ema kahyuM che ke), zuddhopayogI te zramaNa che, zubhopayogI paNa zramaNa che; temAMya, zuddhopayogI nirAsava che, bAkInA sAsava che (arthAt zubhopayogI Asava sahita che). arahaMtAdisu bhattI vacchaladA pvynnaabhijuttesu| vijadi jadi sAmaNNe sA suhajuttA bhave criyaa||246 // vAtsalya pravacanarata viSe ne bhakti ahaMtAdike -e hoya jo zramaNyamAM to caraNa te zuyukta che. 246. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 artha zramaNyamAM jo ahaMtAdika pratye bhakti tathA pravacanarata jIvo pratye vatsalatA vartatI hoya to te zubhayukta caryA (zubhopayogI cAritra) che. vaMdaNaNamaMsaNehiM abbhutttthaannaannugmnnpddivttii| samaNesu samAvaNao Na NididA rAgacariyamhi // 247 // zramaNo prati vaMdana, namana, anugamana, abhyatthAna ne vaLI zramanivAraNa che na niMdita cagayuta carcA viSe. 247. artha zramaNo pratye vaMdana-namaskAra sahita abhutthAna ane anugAmanarUpa vinIta vartana karavuM tathA temano zrama dUra karavo te rAgacaryAmAM niMdita nathI. 1. abhutthAna = mAnArthe UbhA thaI javuM te. 2.anugamana = pAchaLa cAlavuM te. 3. vinIta = vinayayukta; sanmAnayukta; vivekI; sabhya. daMsaNaNANuvadeso sissaggahaNaM ca posaNaM tesiN| cariyA hi sarAgANaM jiNiMdapUjovadeso y||248|| upadeza darzanajJAnano, poSaNa-grahaNa ziSyo taNuM, upadeza jinapUjA taNo - vartana tuM jANa sarAganuM. 248. artha darzanajJAnano (samyagdarzana ane samyajJAnano) upadeza, ziSyonuM grahaNa tathA temanuM poSaNa, ane - jinendranI pUjAno upadeza kharekhara sarAgIonI carcA che. uvakuNadi jo vi NiccaM cAduvvaNNassa smnnsNghss| kAyavirAdhaNarahidaM so vi sarAgappadhANo se||249 // vaNa AvakAyavirAdhanA upakAra je nitya kare cauvidha sAdhusaMghane, te zramaNa rogapradhAna che. 249. artha : je koI (zramaNa) sadA (cha) kAyanI virAdhanA vinA cAra prakAranA zramaNasaMghane upakAra kare che, te rAganI pradhAnatAvALo che. jadi kuNadi kAyakhedaM vejAvaccatthamujjado smnno| Na havadi havadi agArI dhammo so sAvayANaM se // 250 // vaiyAvRte ughata zramaNa SaTuM kAyane pIDA kare to zramaNa nahi, paNa che grahI; te zrAvakono dharma che. 250. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 artha : jo (zramaNa) vaiyAvRtya mATe udyamavaMta vartatA cha kAyane pIDA kare to te zramaNa nathI, gRhastha che; (kAraNa ke) te (cha kAyanI virAdhanA sahita vaiyAvRttva) zrAvakono dharma che. joNhANaM NiravekkhaM sAgAraNagAracariyajuttANaM / aNukaMpayovayAraM kuvvadu levo jadi vi appoM / / 251 // che alpa lepa chatAMya darzanajJAnapariNata jainane nirapekSatApUrvaka karo upakAra anukaMpA vaDe. 251. artha : alpa lepa thato hovA chatAM paNa sAkAra-anAkAra carcAyukta jainone anukaMpAthI nirapekSapaNe (zubhopayogI) upakAra karo. rogeNa vA chudhA tahAe vA sameNa vA rUDhaM / diTThA samaNaM sAhU paDivajjadu AdasattIe // 252 // AkrAMta dekhI zramaNane zrama, roga vA bhUkha, pyAsathI, sAdhu karo sevA svazaktipramANa e munirAjanI. 252. artha :rogathI, kSudhAthI, tRSAthI athavA zramathI AkrAMta zramaNane dekhIne sAdhu potAnI zakti anusAra vaiyAvRtyAdika karo. vejjAvaccaNimittaM gilANagurubAlabuDasamaNANaM / logigajaNasaMbhAsA Na NiMdidA vA suhovajudA / / 253 // sevAnimitte rogI-bALaka-vRddha-guru zramaNo taNI, laukika jano saha vAta zubha-upayogayuta niMdita nathI. 253. artha :vaLI rogI, guru (-pUjya, vaDerA), bALa ane vRddha zramaNonI sevAnA (vaiyAvRttvanA) nimitte, zubhopayogavALI laukika jano sAthenI vAtacIta niMdita nathI. esA pasatthabhUdA samaNANaM vA puNo gharatthANaM / cariyA paretti bhaNidA tAeva paraM lahadi sokkhaM // 254 // A zubha caryA zramaNane, vaLI mukhya hoya gRhasthane; tenA vaDe ja gRhastha pAme mokSasukha utkRSTane. 254. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 artha H A prazastabhUta caryA zramaNone (gauNa) hoya che ane gRhasthone to mukhya hoya che ema (zAstromAM) kahyuM che; tenAthI ja (paraMparAe) gRhastha parama saukhyane pAme che. rAgo pasatthabhUdo vatthuviseseNa phaladi vivarIdaM / NANAbhUmigadANiha bIjANiva sassakAlamhi / / 255 // phaLa hoya che viparIta vastuvizeSathI zubha rAgane, niSpatti viparIta hoya bhUmivizeSathI jyama bIjane. 25 artha : jema A jagatamAM aneka prakAranI bhUmimAM paDelAM bIja dhAnyakALe viparItapaNe phaLe che, tema prazasta rAga vastubhedathI (-pAtranA bhedathI) viparItapaNe phaLe che. chadumatthavihidavatthusu vadaNiyamajjhayaNajhANadANarado / Na lahadi apuNabhAvaM bhAvaM sAdappagaM lahadi // 256 // chadmastha-abhihita dhyAnadAne vrataniyamapaThanAdike rata jIva mokSa lahe nahIM, basa bhAva zAtAtmaka lahe. 256. artha : je jIva chadmasthavihita vastuone viSe (chadmastha - ajJAnIe kahelA deva-guru-dharmAdine viSe) vrataniyama-adhyayana-dhyAna-dAnamAM rata hoya te jIva mokSane pAmato nathI, zAtAtmaka bhAvane pAme che. avididaparamatthesu ya visayakasAyAdhigesu purisesu / juTThe kadaM va dattaM phaladi kudevesu maNuvesu // 257 // paramArthathI anabhijJa, viSayakaSAyaadhika jano pare, upakAra-sevA-dAna sarva kudevamanujapaNe phaLe. 257. artha H jemaNe paramArthane jANyo nathI ane jeo viSayakaSAye adhika che evA puruSo pratyenI sevA, upakAra ke dAna kudevapaNe ane kumanuSyapaNe phaLe che. jadi te visayakasAyA pAva tti parUvidA va satthesu / hi te tappabiddhA purisA NitthAragA hoMti / / 258 / / 'viSayokaSAyo pApa che' jo ema nirUpaNa zAstramAM, to kema tatpratibaddha puruSo hoya re nistArakA ? 258. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 artha : jo te viSayakaSAyo pApa che' ema zAstromAM prarUpaNa karavAmAM AvyuM che, to temAM pratibaddha (viSayakaSAyomAM lIna) te puruSo 'nistAraka kema hoI zake ? 1. nitAraka nistAra karanArA, tAranArA; pAra utAranArA. uvaradapAo puriso samabhAvo dhammigesu svvesu|| guNasamididovasevI havadi sa bhAgI sumaggassa // 259 // te puruSa jANa sumArgazALI, pApa-uparama jehane, samabhAva jyAM sau dhArmika, guNasamUhasevana jehane. 259. artha : jene pApa virAma pAmyuM che, je sarva dhArmiko pratye samabhAvavALo che ane je guNasamudAyane sevanAro che te puruSa sumArgavaMta che. asubhovayogarahidA suddhavajuttA suhovajuttA vaa| NitthArayati logaM tesu pasatthaM lahadi bhtto||260|| azubhopayogarahita zramaNo-zuddha vA zuyukta je, te lokane tAre; ane tadbhakta pAme puNyane. ra60. artha jeo azubhopayogarahita vartatA thakA zuddhopayukta athavA zubhopayukta hoya che, teo (te zramaNo) lokane tAre che; (ane) temanA pratye bhaktivALo jIva prazastane (-puNyane) pAme che. diTThA pagadaM vatthu abbhutttthaannppdhaannkiriyaahiN| vaTTadu tado guNAdo visesivvo tti uvdeso|| 261 // prakRta vastu dekhI abhutthAna Adi kriyA thakI, varte zramaNa, pachI vartanIya guNAnusAra vizeSathI. ra61. artha : 'prakRta vastu dekhIne (prathama to) 'abhyatthAna Adi kriyAo vaDe (zramaNa) vartA, pachI guNa pramANe bheda pADavo. -Ama upadeza che. 1. prakRta vasa, = avikRta vastu, aviparIta pAtra. (atyaMtara-niruparAga-zuddha AtmAnI bhAvanAne jaNAvanAruM je bahiraMganirgatha-nirvikAra-rUpa te rUpavALA zramaNane ahIM 'prakRta vastukahela che.). 2. abhyatyAta = mAnArthe UbhA thaI javuM ane sAmA javuM te. abbhuTThANaM gahaNaM uvAsaNaM posaNaM ca skaarN| aMjalikaraNaM paNamaM bhaNidamiha guNAdhigANaM hi // 262 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 guNathI adhika zramaNo prati satkAra, abhutthAna ne aMjalikaraNa, poSaNa, grahaNa, sevana ahIM upadiSTa che. ra62. artha guNAdhika (guNe adhika zramaNo) pratye abhyasthAna, grahaNa (AdarathI svIkAra), upAsana, poSaNa (temanA azana, zayana vagerenI ciMtA), satkAra (guNaprazaMsA), aMjalikaraNa (vinayathI hAtha joDavA) ane praNAma karavAnuM kahyuM che. abbhuTTeyA samaNA suttatthavisAradA uvaaseyaa| saMjamatavaNANaDDA paNivadaNIyA hi smnnehiN|| 263 // muni sUtra-arthapravINa saMyamajJAnatapasamRddhane praNipAta, abhutthAna, sevA sAdhue kartavya che. 263. artha zramaNoe sUtrArthavizArada (sUtronA ane sUtrakathita padArthonA jJAnamAM nipuNa) tathA saMyamatapaNAnATya (saMyama, tapa ane AtmajJAnamAM samRddha) zramaNo pratye abhyathAna, upAsanA ane praNipAta karavA yogya che. 1. praNipAta = sASTAMga praNAma; page paDavuM te; praNAma. Na havadi samaNo tti mado saMjamatavasuttasaMpajutto vi| jadi saddahadi Na atthe AdapadhANe jinnkkhaade|| 264 // zAstra kahyuM - tapasUtrasaMyamayukta paNa sAdhu nahIM, jina-ukta AtmapradhAna sarva padArtha jo zraddhe nahIM. 264. artha sUtra, saMyama ane tapathI saMyukta hovA chatAM paNa jo (te jIva) jinokta AtmapradhAna padArthone zraddhato nathI to te zramaNa nathI - ema (AgamamAM kahyuM che. avavadadi sAsaNatthaM samaNaM diTThA padosado jo hi| kiriyAsu NANumaNNadi havadi hi so nntttthcaaritto|| 265 // muni zAsane sthita dekhIne je dveSathI niMdA kare, anumata nahIM kiriyA viSe, te nAza caraNa to kare. 265. artha : je zAsanastha (jinadevanA zAsanamAM rahelA) zramaNane dekhIne dveSathI tenA apavAda bole che ane (satkArAdi) kriyAo karavAmAM anumata (khuzI) nathI, tenuM cAritra naSTa thAya che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 guNadodhigassa viNayaM paDicchago jo vi homi samaNo tti| hojaM guNAdharo jadi so hodi annNtsNsaarii|| 266 // je hanaguNa hovA chatAM huM paNa zramaNa chuM mada kare, icche vinaya guNa-adhika pAsa, anaMtasaMsArI bane. 266. artha je zramaNa guNe hIna (halako) hovA chatAM huM paNa zramaNa chuM' ema mAnIne arthAt garva karIne guNe adhika pAsethI (-je potAnA karatAM adhika guNavALA hoya evA zramaNa pAsethI) vinaya icche che, te anaMtasaMsArI thAya che. adhigaguNA sAmaNNe vaTuMti guNAdharehiM kiriyaasu| jadi te micchuvajuttA havaMti panbhaTTacArittA // 267 // muni adhikaguNa hInaguNa prati varte yadi vinayAdimAM, to bhraSTa thAya caritrathI upayukta mithyA bhAvamAM. 267. artha :jeo grAmamAM adhika guNavALA hovA chatAM hIna guNavALA pratye (vaMdanAdi) kriyAomAM varte che, teo mithyA upayukta thayA thakA cAritrathI bhraSTa thAya che. Nicchidasuttatthapado samidakasAo tavodhigo caavi| logigajaNasaMsaggaMNa cayadi jadi saMjado Na hvdi|| 268 // sUtrArthapadanizcaya, kaSAyaprazAMti, tapa-adhitva che, te paNa asaMyata thAya, jo choDe na laukika-saMgane. 268. artha sUtro ane arthonA padane (adhiSThAnane) jeNe nizcita (nirgIta) karela che, kaSAyone jeNe zamAvyA che ane je adhika tapavALo che-evo jIva paNa jo laukika janonA saMsargane choDato nathI, to te saMyata raheto nathI (arthAt asaMyata thaI jAya che). NiggaMthaM pavvaido vaTTadi jadi ehigehiM kmmehiN| so logigo tti bhaNido saMjamatavasaMpajutto vi // 269 // nigraMtharUpa dIkSA vaDe saMyamatape saMyukta je, laukika kahyo tene ya, jo choDe na aihika karmane. 269. artha : je (jIva) nigraMthapaNe dIkSita hovAthI saMyamanapasaMyukta hoya tene paNa, jo te aihika kAryo sahita vartato hoya to, 'laukika' kahyo che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 tamhA samaM guNAdo samaNo samaNaM guNehiM vA ahiyaM / adhivasadu tamhi NiccaM icchadi jadi dukkhaparimokkhaM // 270 // tethI zramaNane hoya jo dukhamukti kerI bhAvanA, to nitya vasavuM samAna agara vizeSa guNInA saMgamAM. 278. artha : (laukika jananA saMgathI saMyata paNa asaMyata thAya che, tethI jo zramaNa duHkhathI parimukta thavA icchato hoya to te samAna guNavALA zramaNanA athavA adhika guNavALA zramaNanA saMgamAM nita. vaso. je ajadhAgahidatthA ede taca tti NicchidA smye| accaMtaphalasamiddhaM bhamaMti te to paraM kAlaM // 271 // samayastha ho paNa sevI bhrama ayathA grahe je arthane, atyaMtaphaLasamRddha bhAvI kALamAM jIva te bhame. 271. artha : jeo, bhale teo samayamAM hoya to paNa (-bhale teo dravyaliMgIpaNe jinamatamAM hoya to paNa), "A tattva che(arthAtuM Ama ja vastu svarUpa che)' ema nizcayavaMta vartatA thakA padArthone ayathAtathapaNe grahe che (-jevA nathI tevA samaje che), teo atyaMtaphaLasamRddha (anaMta karmaphaLothI bharelA) evA have pachInA kALamAM paribhramaNa karaze. ajadhAcAravijutto jadhatthapadaNicchido psNtppaa| aphale ciraM Na jIvadi iha so sNpunnnnsaamnnnno||272|| ayathAcaraNahIna, sUtra-arthasunizcayI upazAMta je, te pUrNa sAdhu aphaLa A saMsAramAM cira nahi rahe. 272. artha je jIva yathAtathapaNe padonA ane arthonA (padArthonA) nizcayavALo hovAthI prazAMtAtmA che ane ayathAcAra rahita che, te saMpUrNa zrAmagyavALo jIva aphaLa (-karmaphaLa rahita thayelo) e A saMsAramAM cirakALa raheto nathI (-alpa kALamAM mukta thAya che). 1. prazAMtAtmA = prazAMtasvarUpa, prazAMtamUrti, upazAMta, TharI gayelo. 2. ayathAcAra = ayathAtatha AcAra, ayathArtha cAritra, anyathA AcaraNa. sammaM vididapadatthA cattA uvahiM bahitthamajjhatthaM / visayesu NAvasattA je te suddha tti NiddiTThA // 273 // jANI yathArtha padArthane, tajI saMga aMtarbAhyane, Asakta nahi viSayo viSe je, "zuddha bhAkhyA temane. 273. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 artha samyaka (yathAtathapaNe) padArthone jANatA thakA jeo bahiraMga tathA aMtaraMga parigrahane choDIne viSayomAM Asakta nathI, temane 'zuddha kahevAmAM AvyA che. suddhassa ya sAmaNNaM bhaNiyaM suddhassa daMsaNaM nnaannN| suddhassa ya NivvANaM so cciya siddho Namo tassa // 274 // re! zuddhane zramaNya bhAkhyuM, jJAnadarzana zuddhane, che zuddhane nirvANa, zuddha ja siddha, praNamuM tehane. 274. artha zuddhane (-zuddhopayogIne) zramaNya kahyuM che, zuddhane darzana ane jJAna kahyuM che, zuddhane nirvANa hoya che, te ja (zuddha ja) siddha hoya che, tene namaskAra ho. bujjhadi sAsaNameyaM sAgAraNagAracariyayA jutto| jo so pavayaNasAraM lahuNA kAleNa pppodi|| 275 // sAkAra aNa-AkAra carcAyukta A upadezane je jANato, te alpa kALe sAra pravacanano lahe. 275. artha je sAkAra-anAkAra caryAthI yukta vartato thako A upadezane jANe che, te aA kALe pravacananA sArane (-bhagavAna AtmAne) pAme che.. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 10 zrI pravacanasAra - prasAdI 1. jJAna-darzanasvarUpa potAnA AtmAne svasaMvedana-pratyakSa karIne, te svasaMvedananA baLe bhagavaMta paMcaparameSThIne paNa abheda namaskAra vaDe sAkSAt saMbhAvIne, mokSalakSmInA svayaMvarano maMgala u sava eTale A pravacanasAra. "aho paMcaparameSThI bhagavaMto ! mArA svasaMvedana jJAnanA baLe ApanA svarUpano sAkSAt karIne huM namaskAra karuM chuM A rIte sarvotkRSTa apUrva maMgalAcaraNa karyuM che. maMgaLarUpe svAnubhavathI prasiddha evA jJAnAnaMdasvarUpa AtmAne namaskAra karyA che. 2. AvA utkRSTa jJAna-AnaMdasvarUpane namaskAra karatAM AtmAmAM rAgathI judo maMgaLabhAva pragaTe che. samyagdarzana thayuM tyAM AtmAnA sukhanA siMhAsane beTho. tyAM puNya-pApa, rAga-dveSa bhAvothI virakta thaIne te caitanyanA jJAna-AnaMdasvarUpano rasIka thayo, have paryAye paryAye tene caitanyarasanA amRta jhare che. 3. aho! sarvajJanI vItarAgI vANIrUpa jinAgama ! te caitanyanA AnaMdasvarUpano sAkSAtkAra karAve che, ne saMsArathI nivRtti karIne AtmAne mokSanI ArAdhanA karAve che. AvA jinAgama jayavaMta ho! 4. jJAna ne AnaMdasvarUpa AtmAnI prasiddhi svAnubhava vaDe ja thAya che, tene mATe bIjo upAya nathI. te anubhava mATe tenuM svarUpa lakSagata karIne, tenA rasapUrvaka vAraMvAra aMdara tenuM gholana karavuM joIe. caitanya sanmukhanA bhAva vaDe teno anubhava thAya che ne jJAna-AnaMdano svAda Ave che; Avo vItarAgano mArga che. te apUrva pAtratAthI pragaTa thAya che. 5. ekalA potAnA jJAna-AnaMda svarUpane ja avalaMbIne kevaLajJAna ane mahA AnaMda pragaTe che; Avo AtmAno svabhAva ja che, te vAta AcAryadave arihaMtonA udAharaNathI A pravacanasAramAM samajAvI che. 6. have gAthA 7mAM kahe che, "cAritrakharekhara dharma che, je dharma che te sAmya che, ne sAmya jIvano mohakSobhavihIna nija pariNAma che'. 11mI gAthAmAM evA dharmapariNata jIvanI vAta che. kaSAya vagarano zuddhopayoga te dharma che - tenuM phaLa mokSasukha che ane zubha upayogavALo svarganA sukhane pAme che. azubha udayathI hajAro duHkhothI pIDita thato anaMta saMsAramAM jIva bhame che. 7. 17 mI gAthAmAM kahe che, "vyayahIna che utpAdane utpAdahIna vinAza che; tene ja vaLI utpAda-dhrauvya vinAzano samavAya che. zuddhAtmabhAvane pAmelA AtmAne vinAza rahita utpAda che ane utpAda rahita vinAza che. tene ja vaLI sthiti, utpAda ane vinAzano samavAya (meLApa-ekaThApaNuM) che. 8. have jJAnanuM sAmarthya batAvatAM kahe che, "jIva dravya jJAna pramANa bhAMkhyuM, jJAna zeya pramANa che; ne zeya lokAloka, tethI sarvagata e jJAna che.' AtmA jJAnapramANa che; jJAna zeyapramANa kahyuM che, joya lokAloka che, tethI jJAna sarvagata (arthAt sarva vyApAka) che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 9. have 35 mI gAthAmAM jJAyakanuM svarUpa batAvatA kahe che : je jANato te jJAna, nahi jIva jJAnathI jJAyaka bane; pote praNamato jJAnarUpa, ne jJAnasthita sau artha che. je jANe che te jJAna che (arthAt je jJAyaka che te ja jJAna che), jJAna vaDe AtmA jJAyaka che ema nathI. pote 08 jJAnarUpe pariName che ane sarva padArtho jJAnasthita che. 10. have 59 mI gAthAmAM jJAna ja ekAMtika sukha che ema siddha kare che. svayameva jAta, samaMta, artha anaMtamAM vistRta ne avagraha-ihAdi rahita, nirmaLa jJAna sukha ekAMta che. svayaM potAthI ja upajatuM, samaMta (arthAt sarva pradezathI jANatuM), anaMta padArtho vistRta, vimaLa ane avagrahAdithI rahita evuM jJAna ekAMtika sukha che ema sarvajJadeve kahyuM che. 11. have 80 mI adbhUta gAthAmAM arihaMta devane oLakhatAM samyaktva thAya e enI vidhi batAve che. je jANato arhatane guNa, dravya ne paryayapaNe, te jIva jANe Atmane, tasu moha pAme laya khare. je atyaMtane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe jANe che, te (potAnA) AtmAne jANe che ane teno moha avazya laya pAme che. AtmAnA zuddha svarUpanI oLakhANa thaIne bhedajJAna tathA samyagdarzana thaI jAya che. jJAna ane rAganI bhinnatAnA anubhava mATe ahIM dhyeya tarIke sarvajJadevane lIdhA, kema ke rAga vagarano ekalo paripUrNa caitanyabhAva temane pragaTa che, temanA dravya-guNa caitanyamaya che ne paryAya paNa caitanyamaya che. A rIte temano AtmA sarva prakAre zuddha caitanyamaya che, tene oLakhatAM AtmAnuM zuddha svarUpa oLakhAya che, jJAnapariNati rAgathI pAra atIndriya thaIne cetanamaya AtmAnI svAnubhUti karIne temAM aMtarlIna thaI jAya che, eTale atIndriya AnaMda sahita samyagdarzana thAya che. sarve arihaMtoe samyagdarzananI A ja rIta kahI che. pote je rIte mohano nAza karyo teno ja upadeza ApaNane Apyo. jIva jyAM arihaMtanA AtmAnuM sarvajJa svarUpa jANe tyAM potAnA AtmAnuM svarUpa paramArthe tevuM ja che -ema paNa te jANe che, eTale tene rAga vagaranI caitanyasattAno svIkAra thaI jAya che. ahA ! 'kevaLajJAnanA sadbhAvano' jJAnamAM svIkAra karavA jAya tyAM to 'rAganA abhAvano' svIkAra thai jAya che, jJAna rAgathI juduM paDIne jJAnasvabhAvamAM tanmaya thaI jAya che. kevaLajJAna kaho ke AtmAno jJAnasvabhAva kaho, tenA nirNayamAM to vItarAga bhAvano atIndriya puruSArtha che. rAga vagaranA jJAnanuM svarUpa nakkI karatAM, potAnA AtmAnuM jJAnasvarUpa paNa tevuM ja che ema jIvane zuddha caitanyatattva anubhavamAM AvI jAya che; tyAM mohano nAza thaIne samyagdarzana thAya che. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 12. ane have 92mI gAthAmAM prathama jJAnatattva prajJApananI pUrNAhuti karatAM kahe che : Agama viSe kauzalya che ne mohadaSTi vinaSTa che, vItarAga-caritArUDha che, te muni mahAtmA dharma che. je AgamamAM kuzaLa che, jenI mohadaSTi haNAI gaI che ane je vItarAga cAritramAM ArUDha che, te mahAtmA zramaNane dharma kahela che. samasta jinAgamoe "vItarAgatA'ne ja tAtparya kahyuM che. vItarAgatA svadravyanA Azraye ja thAya che. svadravyano Azraya tenA samyaka zraddhA jJAna vaDe ja thAya che. jinavANIno samyapha abhyAsa mohane toDavA mATe brahmAstra che. 13. zeyanuM svarUpa batADavAnI zarUAta karatAM AcArya prathama dravya" zuM che te kahe che - choDyA vinA ja svabhAvane, utpAda-vyaya-dhruvayukta che, vaLI guNa ne paryaya sahita je, dravya bhAkhyuM tehane. svabhAvane choDyA vinA je utpAda-vyaya-dhrauvyasaMyukta che tathA guNavALuM ne paryAyasahita che, tene 'dravya" kahe che. have sarvamAM vyApanAruM lakSaNa batAvatAM AcArya samajAve che - vidhavidhalakSaNInuM sarava-gata sarva' lakSaNa eka che, -e dharmane upadezatA jinavaravRSabha nirdiSTa che. dharmane kharekhara upadezatA tIrthaMkare A vizvamAM vividha lakSaNavALA (bhinna bhinna svarUpaastitvavALA sarva) dravyonuM sata" evuM sarvagata (sarvamAM vyApanAruM) lakSaNa sAdazya-astitva eka kahyuM che. padArthonA svabhAvanI vAta karatAM gAthA 99mAM jAhera kare che ke : dravyo viSe avasthita, tethI "satu' sau dravya che; utpAda-dhrauvya-vinAzayuta pariNAma dravya svabhAva che. svabhAvamAM TakeluM hovAthI dravya che; dravyano je utpAda-vyaya-dhrauvya sahita pariNAma te padArthono svabhAva che. utpAda, vyaya ane dhrauvya e traNeno samudAya kharekhara dravya che. dravya-guNa-paryAyatraNe sat che. 14. have nayanuM svarUpa batAvI gAthA 114mAM ema batAvyuM che ke : dravyArthike badhuM dravya che; ne te ja paryAyArthika che anya, jethI te samaya tarUpa koI ananya che. dravyArthika (naya) vaDe saghaLuM dravya che; ane vaLI paryAyArthika (naya) vaDe te dravya anya anya che, kAraNa ke te kALe tanmaya hovAne lIdhe (dravya paryAyothI) ananya che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 nahi koI Upaje viNase kSaNabhaMga saMbhavamaya jage, kAraNa janama te nAza che; vaLI janma-nAza vibhinna che. kSaNe kSaNe utpAda ane vinAzavALA jIvalokamAM koI utpanna thatuM nathI ne nAza pAmatuM nathI, kAraNa ke je udbhava che te ja vilaya che, vaLI udbhava ane vilaya ema teo aneka (arthAt bhinna) paNa che. 15. gAthA 125-126mAM zuddhAtmAnI upalabdhinI vidhi batAvI che H pariNAma-Atmaka jIva che, pariNAma jJAnAdika bane; tethI karamaphaLa, karma tema ja jJAna AtmA jANaje. AtmA pariNAtmaka che; pariNAma jJAnarUpa, karmarUpa ne karmaphaLarUpa thAya che. tethI jJAna, karma ane karmaphaLa AtmA che ema jANavuM. 'kartA, karama, phaLa, karaNa jIva che' ema jo nizcaya karI muni anyarUpa nava pariName, prApti kare zuddhAtmanI. jo zramaNa 'kartA, karaNa, karma ane karmaphaLa AtmA che' evA nizcayavALo thayo thako anyarUpe na ja pariName, to te zuddha AtmAne upalabdha kare che. 16. have karmabaMdha kema thAya che teno siddhAMta gAthA 149mAM varNave che. jIva moha-dveSa vaDe kare bAdhA jIvonA prANane, to baMdha jJAnAvaraNa-Adika karmano te thAya che. jo jIva moha ane dveSa vaDe jIvonA (svajIva tathA parajIvanA) prANone bAdhA kare che, to pUrve karelo jJAnAvaraNAdika karmo vaDe baMdha thAya che ane karmathI malina AtmA pharI pharIne anya anya prANo dhAraNa kare che. to pachI prANono saMbaMdha kema na thAya ? karI iMdriyAdika-vijaya, dhyAve Atmane-upayogane, te karmathI raMjita nahi; kyama prANa tene anusare ? je indriyAdino vijayI thaIne upayogamAtra AtmAne dhyAve che, te karmo vaDe raMjita thato nathI; tene prANono saMbaMdha thato nathI. have 159mI gAthAmAM zuddhopayogathI AtmAnI prApti kema thAya che e batAvyuM che H madhyastha paradravye thato, azubhopayoga rahitane, zubhamAM ayukta, huM dhyAuM chuM nija Atmane jJAnAtmane. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 anya dravyomAM madhyastha thato huM azubhopayoga rahita thayo thako tema ja zubhopayoga yukta nahi thayo thako jJAnAtmaka AtmAne dhyAvuM chuM. 17. have zuddhAtmAnuM svarUpa batAvatAM 172mIgAthAmAM AtmAnuM aliMgagrahaNa" artha karIne paramArthaAtmAnI anubhUtinuM svarUpa ghaNuM spaSTa karyuM che. che cetanAguNa, gaMdha-rUpa-rasa-zabda-vyakti na jIvane, vaLI liMgagrahaNa nathI ane saMsthAna bhAkhyuM na tehane. jIvane arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, cetanA guNavALo, azabda, aliMgrahANa (liMgathI agrAhya) ane jene koI saMsthAne kahyuM nathI evo jANa. AtmA jJAnasvarUpa che, paNa indriyo vaDe te jaNAto nathI. IndriyonA avalaMbanavALuM jJAna AtmAne jANI zakatuM nathI. indriyothI para thaIne cidAnaMda svabhAvamAM aMtarmukha thAya - te jJAna vaDe ja AtmA jaNAya che - e sivAya indriya pratyakSa vaDe te jaNAto nathI. atIndriya jJAnamUrti AtmA indriyagamya koI cihna dvArA jaNAto nathI. AtmA upayoga svarUpa che, upayoga tenuM lakSaNa che. AtmAnA parama cidAnaMda svabhAvane anusarIne je upayoga kAma kare che te ja AtmAnuM kharuM lakSaNa che. 18. huM para taNo nahi, para na mArA, jJAna kevaLa eka huM -je ema dhyAve, dhyAnakALe teha zuddhAtmA bane. huM parano nathI, para mArA nathI, huM eka jJAna chuM' ema je dhyAve che, te dhyAtA dhyAnakALe arthAt zuddhAtmA thAya che. ahIMyA dhyAnanuM svarUpa zuddhopayoga ja che ema batAvyuM che. ane chevaTe 20mI gAthAmAM nirvANamArganI vidhi batAvI che. e rIte tethI Atmane jJAyakasvabhAvI jANIne, nirmamapaNe rahI sthita A parivarlsa chuM huM mamatvane. tethI (arthAtu zuddhAtmAmAM ja pravRtti vaDe ja mokSa thato hovAthI) e rIte AtmAne svabhAvathI jJAyaka jANIne huM nirmamatvamAM sthita rahyo thako mamatAno parityAga karuM chuM. ane e rIte zeyata prajJApana adhikAra pUrNa kare che. 19. have trIjA zratakhaMDa caraNAnuyogasUcaka cUlikAno prAraMbha karatAM AcAryadeva zramaNyane aMgIkAra karavAno upadeza Ape che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 e rIta praNamI siddha, jinavaravRSabha, munine pharI pharI, zrAmaNya aMgIkRta karo, abhilASa jo dukhamuktinI. 201 jo duHkhathI parimukta thavAnI icchA hoya to, pUrvokta rIte pharI pharIne siddhone, jinavaravRSabhone (ahaMtone) tathA zramaNone praNamIne, (jIva) zramaNyane aMgIkAra karo, evo upadeza che. parano na huM, para che na muja, mAruM nathI kaMI paNa jage, -e rIte nizcita ne jitendriya sAhajikarUpa ghara bane. 204 huM parano nathI, para mArAM nathI, A lokamAM mAruM kAMI paNa nathI - AvA nizcayavALo ane jitendriya vartato thako te yathAjAtarUpaghara (sahajarUpa dhArI) thAya che. have e zramaNyaliMga(bahiraMga ane aMtaraMga)-jemokSanuM kAraNa che te kevuM hoya che tenuM varNana kare che. janmayA pramANe rUpa, lucana kezanuM, zuddhatva ne hiMsAdithI zUnyatva, deha-asaMturaNa - e liMga che. 205 AraMbhamUcha zUnyatA, upayogayoga vizuddhatA, nirapekSatA parathI, jinodita mokSakAraNa liMga A. 206 janma samayanA rUpa jevA rUpavALuM, mAthAnA ane dADhImUchanA vALano loca karAyeluM, zuddha (AkiMcana) hiMsAdithI rahita ane pratikarma (zarIranI sajAvaTa) vinAnuM - evuM zramaNyanuM bahiraMga liMga che. mUcha (mamatva) ane AraMbha rahita, upayoganI ane yoganI zuddhithI yukta tathA parathI apekSA vinAnuM - evuM jinadeve kaheluM zramaNyanuM aMtaraMga liMga che ke je mokSanuM kAraNa che. A rIte parama guru vaDe devAmAM AvelA te banne liMgane grahIne temane namaskAra karIne, vrata sahita kriyAne sAMbhaLIne upasthita (AtmAnI samIpa sthita) thayo thako te zramaNa thAya che. | munine zuddhopayoga te aMtaraMga athavA nizcaya prayatna che ane te zuddhopayoga dazAmAM vartato je haTha vagarano dehaceSTAdi saMbaMdhI zubhopayoga te bahiraMga athavA vyavahAra prayatna che ema nizcaya-vyavahAranuM svarUpa che. have munirAja AgamacakSu kaI rIte hoya che e batAve che. munirAja AgamacakSu ne sau bhUta indriyacakSu che, che deva avadhicakSu ne sarvatracakSu siddha che. 234 sAdhu AgamarUpa cakSuvALA che, sarva prANIo indriya cakSuvALA che, devo avadhicakSuvALA che ane siddho Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 sarva taraphathI cakSuvALA arthAt sarva Atmapradeze cakSuvALA che. ane have muni bhale Agamadhara hoya to paNa kema siddhatva pAmatA nathI e batAve che. aNumAtra paNa mUrchA taNo sadbhAva jo dehAdike, to sarva Agamadhara bhale paNa nava lahe siddhatvane. ane jo dehAdika pratye paramANu jeTalI paNa mUrchA vartatI hoya to te bhale sarva nagamadhara hoya to paNa siddhi pAmato nathI. ane have paripUrNa zrAmaNyanI vyAkhyA karatAM 242mI gAthAmAM kahe che ke H daga, jJAna ne cAritra traNamAM yugapade ArUDha je, tene kahyo ekAgyagata; zrAmaNya tyAM paripUrNa che. je darzana-jJAna-cAritra e traNamAM yugapada ArUDha che, te ekAgratAne pAmelo che ema zAstramAM kahyuM che tene zrAmaNya paripUrNa che. zuddhopayogI zramaNa che, zubhayukta paNa zAstra kahyA; zuddhopayogI che nirAsava, zeSa sAsrava jANavA. 245. zAstrane viSe (ema kahyuM che ke), zuddhopayogI te zramaNa che, zubhopayogI paNa zramaNa che; temAMya, zuddhopayogI nirAsrava che, bAkInA sAsrava che. (arthAt zubhopayogI Asrava sahita che). zrAmaNyamAM jo ahaMtAdika pratye bhakti tathA pravacanarata jIvo pratye vatsalatA vartatI hoya to te zubhayukta caryA zubhopayogI cAritra che. AkrAMta dekhI zramaNane zrama, roga vA bhUkha pyAsathI, sAdhu karo sevA svazaktipramANa e munirAjanI. 252. rogathI, kSudhAthI, tRSAthI athavA zramaNathI AkrAMta zramaNane dekhIne sAdhu potAnI zakti anusAra vaiyAvRtyAdika karo. A prazastabhUta caryA zramaNone (gauNa) hoya che ane gRhasthone to mukhya hoya che ema zAstromAM kahyuM che, tenAthI ja (paraMparAe) gRhastha parama sauSyane pAme che. 20 have viparItatAnuM phaLa darzAve che. phaLa hoya che viparIta vastuvizeSathI zubha rAgane, niSpatti viparIta hoya bhUmivizeSathI jyama bIjane. 255 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 jema A jagatamAM aneka prakAranI bhUmimAM paDelAM bIja dhAnakALe viparItapaNe phaLe che, tema prazasta rAga vastubhedathI (pAtranA bhedathI) viparItapaNe phaLe che. have te zramaNone sAcA kema oLakhavA ane temanA pratye kema vartavuM e kahyuM che. prakRta vastu dekhI abhutthAna Adi kriyA thakI varte zramaNa, pachI vartanIya guNAnusAra vizeSathI. 261 guNathI adhika zramaNo prati satkAra, abhutthAna ne aMjalikaraNa, poSaNa, grahaNa, sevana ahIM upadiSTa che. 262 avikRta vastu dekhIne prathama to abhyatthAna Adi kriyAo vaDe zramaNa vartA, pachI guNa pramANe bheda pADavo ema 5deza che. guNAdhika (guNe adhika zramaNo) pratye abhyatthAna, grahaNa (AdarathI svIkAra), upAsana, poSaNa (temanAM azana, zayana vagerenI ciMtA), satkAra(guNaprazaMsA), aMjalikaraNa (vinayathI hAtha joDavA) ane praNAma karavAnuM ahIM kahyuM che. have je hInaNa zramaNa vinayanI apekSA rAkhe che tenuM phaLa batAve che - je hInaguNa hovA chatAM, huM paNa zramaNa chuM" mada kare, icche vinaya guNa-adhika pAsa, anaMtasaMsArI bane. 263 je zramaNa guNa hIna (halako) hovA chatAM huM paNa zramaNa chuM' ema mAnIne arthAt garva karIne bIjA pAsethI vinaya icche che, te anaMtasaMsArI thAya che. have zramaNane konA saMgamAM vasavuM tenuM mArgadarzana Ape che. tethI zramaNane hoya jo dukhamukti kerI bhAvanA, to nitya vasavuM samAna agara vizeSa guNInA saMgamAM. 270 laukika jananA saMgathI saMyata paNa asaMyata thAya che tethI jo zramaNa duHkhathI parimukta thavA icchato hoya to te samAna gaNavALA zramaNanA athavA adhika guNavALA zramaNanA saMgamAM nitya vaso. have prakaraNa pUrNa karatAM chellI traNa mArmika gAthAo vicAravA jevI che. jANI yathArtha padArthane, tajI saMga aMtarbAhyane, Asakta nahi viSayo viSe je, "zuddha bhAkhyA temane. 273 samyaka (yathAtathapaNe) padArthone jANatA thakA jeo bahiraMga tathA aMtaraMga parigrahane choDIne viSayomAM Asakta nathI temane 'zuddha' kahevAmAM AvyA che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 re! zuddhane zramaNya bhAkhyuM; jJAna-darzana zuine, che zuddhane nirvANa, zuddha ja siddha, praNamuM tehane. 274. zuddhane (zuddhopayogIne) zramaNya kahyuM che, zuddhane darzana-jJAna kahyuM che, zuddhane nirvANa hoya che, te ja (zuddha ja) siddha hoya che; tene namaskAra ho ! sAkAra-aNaAkAra carcAyukta A upadezane, 275. je jANato, te alpa kALe sAra pravacanano lahe. je sAkAra-anAkAra caryAthI yukta vartato thako A upadezane jANe che, te alpakALe pravacananA sArane (bhagavAna AtmAne) pAme che. AvI rIte A pravacanasAra paramAgamanI pUrNAhutI thAya che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sadbhavya-paMcAstikAyavarNana sAmAnya kathana vizeSa kathana zrI paMcAstikAyasaMgraha navapadArtha varNana mokSamArga prapaMcavarNana jIvadravyAstikAya pudgaladravyAstikAya dharmedravyAstikAya adharmadravyAstikAya AkAzadravyAstikAya kAladravya jIvapadArtha ajIvapadArtha puNya-pApapadArtha AsavapadArtha saMvarapadArtha nirjarApadArtha baMdhapadArtha mokSapadArtha Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 11 zrI paMcAstikAyasaMgraha bhUmikAH A saMgrahamAM kALa sahita pAMca astikAyonuM(arthAt cha dravyonuM) ane nava padArthapUrvaka mokSamArganuM nirUpaNa che. A paMcAstikAyasaMgraha paramAgama zarU karatAM zAstrakartAe tene 'sarvajJa mahAmuninA mukhathI kahevAyelA padArthonuM pratipAddha, caturgatinAzaka ane nirvANanuM kAraNa' kahyuM che. temAM kahelAM vastutattvano sAra A pramANe che. 1. vizva eTale anAdi-anaMta svayaMsiddha sat evI anaMtAnaMta vastuono samudAya. temAMnI pratyeka vastu anutpanna ane avinAzI che. pratyeka vastumAM anaMta zaktio athavA guNo che, je trikALika nitya che. pratyeka vastu pratikSaNa potAmAM potAnuM kArya karatI hovA chatAM arthAt navIna dazAo - avasthAo - paryAyo dharatI hovA chatAM te paryAyo evI maryAdAmAM rahIne thAya che ke vastu potAnI jAtane choDatI nathI. arthAt tenI zaktiomAMthI eka paNa vadhatI-dhaTatI nathI. vastuonI (dravyonI) bhinna bhinna zaktionI apekSAe temanI (dravyonI) cha jAtio che : jIvadravya, pudgaladravya, dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya ane kALadravya. jenAmAM sadA jJAna, darzana, cAritra, sukha vagere anaMta guNo (zakti) hoya che te jIvadravya che; jenAmAM sadA varNa, gaMdha, rasa, sparza vagere anaMta guNo hoya che te pugaladravya che; bAkInA cAra dravyonA viziSTa guNo anukrame gati hetutva, sthiti hetutva, avagAhahetutva ane vartanA hetutva che. A cha dravyomAM pahelAM pAMca dravyo sat hovAthI tema ja zakita tema ja vyakti apekSAe moTA kSetravALA hovAthI astikAya che; kALadravya "asti che paNa kArya nathI. jinendranA jJAnadarpaNamAM jhaLakatAM A sarva dravyo - anaMta jIvadravyo, anaMtAnaMta pudagala dravyo, eka dharmadravya, eka adharmadravya, eka AkAzadravya ane asaMkhya kALadravyo - svayaM paripUrNa che ane anya dravyothI tadna svataMtra che; teo ekabIjA sAthe kadI paramArthe maLatA nathI, bhinna ja rahe che. deva, manuSya, tiryaMca, nAraka, ekendriya, hIndriya vagere jIvomAM jIva-pudgala jANe ke maLI gayAM hoya ema lAge che paNa kharekhara ema nathI; teo taddana pRthaka che. sarva jIvo anaMta jJAnasukhanA nidhi hovA chatAM, para dvArA temane kAMI sukhaduHkha nahi thatuM hovA chatAM, saMsArI ajJAnI jIva anAdi kALathI svata ajJAna paryAye pariNamI potAnA jJAnAnaMda svabhAvane, paripUrNatAne, svAtaMtrane ane astitvane paNa bhUlI rahyo che tathA parapadArthone sukhaduHkhanA kAraNa mAnI temanA pratye rAga-dveSa karyA kare che; jIvanA AvA bhAvonA nimitte pulo svataH jJAnAvaraNAdi karmaparyAya pariNamI jIvanI sAthe saMyogamAM Ave che ane tethI anAdi kALathI jIvane paudgalika dehano saMyoga thayA kare che. paraMtu jIva ane dehanA saMyogamAM paNa jIva ne pudgala dga pRthaka che ane temanA kAryo paNa ekabIjAthI tadna bhinna ne nirapekSa che ema jinendroe joyuM che, samyajJAnIoe jANyuM che ane anumAnagamya paNa che. jIva kevaLa bhrAMtine lIdhe ja dehanI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 dazAthI ane iTAniSTa para padArthothI potAne sukhIduHkhI mAne che, vAstavamAM potAnA sukhaguNanI vikArI paryAye pariNamI te anAdi kALathI duHkhI thaI rahyo che. jIvadravya-guNe sadA zuddha hovA chatAM te paryAya apekSAe zubhAzubhabhAvarUpe, dezazuddhirUpe, zuddhinI vRddhirUpe ane pUrNa zu dharUpe pariName che tathA te bhAvonA nimitte zubhAzubha pudgalakarmonuM AsravaNa ane baMdhana tathA temanuM aTakavuM, kharavuM ane sarvathA chUTavuM thAya che. A bhAvo samajavA mATe jinendra bhagavaMtoe nava padArtho upadezyA che. A nava padArtho samapaNe samajavAthI, jIvane zuM hitarUpa che, zuM ahitarUpa che, zAzvata parama hita pragaTa karavA jIve zuM karavuM joIe, parapadArtho sAthe potAne zuM saMbaMdha che - ityAdi vAto yathArthapaNe samajAya che ane potAnuM sukha potAmAM ja jANI, potAnA sarva paryAyomAM paNa jJAnAnaMda svabhAvI jIvadravya sAmAnya sadA ekarUpa jANI, te anAdi-aprApya evA kalyANabIja samyajJAna tathA samyagdarzanane prApta kare che. te prApta thatAM jIva potAne dravya apekSAe kRtakRtya jANe che ane te kRtakRtya dravyano Azraya karavAthI ja zAzvata sukhanI prApti - mokSa - thAya che ema samaje che. 4. samyagdarzana prApta thatAM jIvane zuddhAtmadravyanuM je alpa AlaMbana thayuM hoya che te vadhatAM anukrame dezavirata zrAvakapaNuM ane munipaNuM prApta thAya che. zrAvakane tathA munine zuddhAtmadravyanA madhyama AlaMbanarUpa AMzika zuddhi hoya che te karmanA aTakavAnuM ne kharavAnuM nimitta thAya che ane je azuddhirUpa aMza hoya che te zrAvakane dezavratAdirUpe tathA munine mahAvratAdirUpe dekhAva de che, je karmabaMdhanuM nimitta thAya che. krame krame te jIva jJAnAnaMda svabhAvI zuddhAtmadravyane ati ugrapaNe avalaMbI, sarva vikalpothI chUTI, sarvarAga-dveSa rahita thaI, kevaLajJAnane prApta karI, AyuSya pUrNa thatAM dehAdi saMyogothI vimukta thaI, sadAkALa paripUrNa jJAnadarzanarUpe ane atIndriya anaMta avyAbAdha AnaMdarUpe rahe che. A, bhagavAna zrI kuMdakuMdAcArye paMcAstikAyasaMgraha zAstramAM parama karuNAbuddhithI prasiddha karelA vastutattvano saMkSipta sAra che. temAM je rIte varNavI te sivAya bIjI koI rIte jIva anAdi kALanA bhayaMkara duHkhathI chUTI zakato nathI. jyAM sudhI vastusvarUpa jIvanA khyAlamAM AvatuM nathI tyAM sudhI bIjA lAkha prayatna paNa tene mokSano upAya hAtha lAgato nathI. tethI ja A zAstrane viSe prathama paMcAstikAya ane nava padArthonuM svarUpa samajAvavAmAM AvyuM che ke jethI jIva vastusvarUpane samajI mokSamArganA mULabhUta samyagdarzanane prApta thAya. astikAyo ane padArthonA nirUpaNa pachI A zAstramAM mokSamArga sUcaka cUlikA che. A aMtima adhikAra, zAstrarUpI maMdira upara ratnakaLaza samAna zobhe che. adhyAtma rasika AtmArthI jIvone A ati priya adhikAra che. temane A adhikArano rasAsvAda letAM jANe ke tRpti thatI ja nathI. temAM mukhyatve vItarAga cAritranuM - ravasamayanuM - zuddha munidazAnuM - pAramArthika mokSamArganuM bhAvavAhI madhura pratipAdana che, tema ja munine rAga cAritranI dazAmAM AMzika zuddhinI sAthe sAthe kevA zubha bhAvono sumeLa avazya hoya ja che teno paNa spaSTa nirdeza che. jemanA hRdayamAM vItarAgatAnI bhAvanA dhoLAyA kare che evA zAstrakAra ane TIkAkA munindroe A adhikAramAM jANe zAMta vItarAga rasanI saritA vahAvI che. dhIra gaMbhIra Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 gatie vahetI A zAMta rasanI adhyAtmagaMgAmAM nahAtAM tattvajijJAsu bhAvuka jIvo zItaLIbhUta thAya che ane temanuM hadayazAMta zAMta thaI munionI AtmAnubhavamUlaka sahaja zuddha udAsInadazA pratye bahumAnapUrvaka namI paDe che. A adhikAra para manana karatAM supAtra mumukSu jIvone samajAya che ke "zuddhAtmadravyanA Azraye sahaja dazAno aMza pragaTa karyA vinA mokSanA upAyano aMza paNa prApta thato nathI." A zAstranI prAkRta gAthAo para 'samayavyAkhyA" nAmanI saMskRta TIkA lakhanAra zrI amRtacaMdrAcArya deva je mahA samartha AcArya che. zrI jayasenAcAryadeve tAtparyavRtti nAmanI saMskRta TIkA lakhI che. zrI pAMDe hemarAjajIe samayavyAkhyAno bhAvArtha hiMdImAM lakhyo che ane te bhAvArthanuM nAma bAlAvabodhabhASA TIkA rAkhyuM che. jinendra zAsananuM saMkSepathI pratipAdana karanAra A pavitra zAstrano abhyAsa karI tenA Azayone jo jIva barAbara samaje to te avazya cAra gatinA anaMta duHkhono nAza karI nirvANane pAme tenA Azayone samyaka prakAre samajavA mATe nIcenI bAbata lakSamAM rAkhavI khAsa jarUrI che. A zAstramAM keTalAka kathano svAzrita nizcayanayanA che (jeo svanuM parathI pRththakapaNe nirUpaNa kare che, ane keTalAka kathano parAzrita vyavahAra nayanA che. (jeo svanuM para sAthe bheLaseLarUpe nirUpaNa kare che). vaLI keTalAka kathano abhinna sAdhya-sAdhana bhAvAzrita nizcayanayanA che ane keTalAMka bhinna sAdhya-sAdhana bhAvAzrita vyavahAranayanA che. tyAM nizcaya kathanono to sIdho ja artha karavo joIe ane vyavahAra kathanone abhUtArtha samajI temano sAco Azaya zo che te tAravavuM joIe. jo Ama na karavAmAM Ave to viparIta samajaNa thavAthI mahAanartha thAya. pratyeka dravya svataMtra che. te potAnA guNa-paryAyane ane utpAda-vyaya-dhrauvyane kare che. paradravyane te grahI-choDI zakatuM nathI tema ja paradravya tene kharekhara kAMI lAbha-nukasAna karI zakatuM nathI. jIvano zuddha paryAya saMvara-nirjarA-mokSanA kAraNabhUta che ane azuddha paryAya Asrava-baMdhanA kAraNabhUta che' AvA mULabhUta siddhAMtone kyAMya bAdhA na Ave evI rIte haMmezA zAstranA kathanono artha karavo joIe. AcArya bhagavAne samyajJAnanI prasiddhi arthe ane mArganI prabhAvanA arthe A paMcAstikAyasaMgraha zAstra kahyuM che. ApaNe teno abhyAsa karI, sarva dravyonI svataMtratA samajI, nava padArthonI yathArtha samajaNa karI, samyagdarzana-samyajJAna pragaTAvI, mArgane prApta karI, bhavabhramaNanA duHkhonA aMtane pAmIe e ja bhAvanA che. paMcAstikAyasaMgraha (vizeSa): jinAgamamAM pratipAdita dravya ane padArthanI vyavasthAnI samyaka jANakArI vagara jina-siddhAMta ane jina -adhyAtmamAM praveza karavo saMbhava nathI, eTale AcArya zrI kuMdakuMdadeve A graMthamAM jinAgamamAM pratipAdita dravyavyavasthA ane padArthavyavasthAnuM saMkSepamAM paricaya Apyo che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 A graMthamAM spaSTarUpathI be khaMDa che. prathama khaMDamAM cha dravya - paMcAstikAyanuM varNana che ane bIjA khaMDamAM nava padArthapUrvaka mokSamArganuM nirUpaNa che. bIjA khaMDanA aMtamAM cUlikAnA rUpamAM tattvonA parijJAnapUrvaka (paMcAstikAya, cha dravya ane nava padArthanA yathArtha jJAnapUrvaka) trayAtmaka mArgathI (samyagdarzanajJAna-cAritranI ekatAthI) kalyANa svarUpa uttama mokSa prApti kahI che. prathama zrutaskaMdhaH A mahAdhikAramAM sarva prathama chavIsa gAthAonuM maMgalAcaraNa ane graMtha karavAnI pratijJA karIne e uparAMta cha dravya ane paMcAstikAyanI sAmAnya vyAkhyAnarUpa pIThIkA ApavAmAM AvI che. e pachI pratyeka dravyanuM juduM juduM varNana karavAmAM AvyuM che. (ka) cha dravya - paMcAstikAyanuM sAmAnya vyAkhyAnarUpa pIThikAH (gAthA 1 thI 26) A pIThikAmAM pAMca astikAyonuM astitva ane kAyatvaje suMdaratAthI batAvavAmAM AvyuM che te mULamAM abhyAsa karavA yogya che. AcAryadava sarva prathama samayanuM svarUpa spaSTa karatAM kahe che pAMca astikAyonuM samyabodha athavA samUha ja samaya che. samaya traNa prakAranuM hoya che. (1) zabdasamaya (2) jJAnasamaya (3) arthasamaya. zabdagama zabdasamaya che, jJAnagama jJAnasamaya che ane sarva padArthasamUha arthasamaya che. arthasamaya be prakAranA che - loka ane aloka. ahIM jJAnasamayanI prasiddhi arthe zabdasamayanA saMbaMdhathI arthasamaya kahevAno irAdo che. jIva, pudgala, dharma, adharma ane AkAza paMcAstikAya che. A astitvathI niyata ane ananyamaya tathA aNumAna che, paryAyArthikanayathI potAthI kathaMcita bhinna hovAne kAraNa e astitvathI niyata che ane dravyArthikanayathI svayaM satuM hovAne kAraNa astitvathI ananyamaya che. A pAMceya dravya aNumahAna hovAthI kAyavayukta che, paraMtu kAlANane koI paNa prakAre vyakti apekSA - zakti apekSA) kAya7nathI. A pAMca astikAya kALa sahita cha dravya kahevAya che. chaye dravya ekabIjAne avakAza Ape che. ekabIjAmAM praveza kare che, paraspara maLI jAya che. A pramANe emAM atyaMta saMkara (bheLaseLa) hovA chatAM paNa e potapotAnA svarUpane choDatA nathI. AnA pachI astitva, dravyanuM svarUpa ane enI ananyatA siddha karIne AcArya kahe che ke sattA (sata) utpAda-vyaya-dhrauvyAtmaka, eka, sarvapadArthasthita, savizvarUpa, anaMtaparyAyamaya ane sapratipakSa che. A rAttA dravyathI bhinna nathI, paraMtu tanmaya che, kAraNa ke A paryAyothI je drave che, prApta thAya che te dravya che. dravya sat che, utpAda-vyaya-dhrauvya saMyukta che ane guNo ane paryAyono Azraya che. dravyano na to utpAda che, na vinAza, e to sahu svabhAvavALo che. utpAda-vyaya-dhruvatA paryAyo kare che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 dravya vinA paryAyo nathI hotI ane paryAyo vinA dravya nathI hotuM. e pramANe dravya vinA guNa nathI hotAM ane guNo vinA dravya nathI hotuM. A pramANe ananya ja che. vivakSAnA bhedathI dravya sAta bhaMgavALo che. satno nAza ane asatno utpAda nathI hoto, saMpUrNa padArtha potAnA guNa-paryAyomAM utpAda-vinAza kare che. jIvAdi padArthone bhAva kahe che. jIvanA guNa cetanA ane upayoga che tathA jIvanI paryAyo manuSya, deva, tiryaMca ane nArakarUpa aneka che. jyAre jIvanI manuSya paryAyano vyaya thaIne devaparyAyano utpAda thAya che, tyAre jIvabhAva naSTa thato nathI ane na jIvabhAvanuM utpAda thAya che. te ja janma le che, te ja mare che; chatAM paNa te utpanna nathI thato, nAza nathI pAmato; devAdi paryAya ja nAza thAya che, utpanna thAya che. A pramANe jIvanA satno nAza ane asatno utpAda nathI. jJAnAvaraNAdibhAva jIvanI sAthe anubaddha che. eno abhAva karIne abhUtapUrvaka siddha avasthAne prApta kare che. A pramANe guNa-paryAyo sahita jIva bhAva, abhAva, bhAvAbhAva ane abhAvAbhAvane kare che. A pramANe cha dravyanuM sAmAnya kathana karIne pachI saMpUrNa viSayane saMkSepamAM kahe che. pAMca dravya pradeza-pracayAtmaka hovAthI 'paMcAstikAya' che, kALane pradeza pracayAtmakano abhAva hovAthI e astikAya nathI. astikAya akRta, astitvamaya ane lokanA kAraNabhUta che. kALanI sattA svayaMsiddha che, kAraNa ke jIva ane pudgalomAM parivartana kALanA abhAvamAM saMbhava nathI. nizcaya kALadravya pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha ane ATha sparzathI rahita, agurulaghutvaguNavALo, amUrta ane vartanAlakSaNa sahita che. samaya, nimeSka, kAchA, kalA, ghaDI, Rtu, varSa vyavahArakALanA aMtargata Ave che. jo ke cira, kSipra AdivyavahAra, parimANa vinA nathI hotuM ane parimANa pudgaladravya vinA nathI hotuM, eTale vyavahArakALa parAzrita che. (kha) cha dravyanuM svarUpa : 1) jIvadravyAstikAya : (gAthA 27 thI 73) jIvadravyAstikAyanuM varNana che. atyaMta mahatvapUrNa hovAthI AmAM sarvathI vadhAre gAthAo che. A adhikAramAM jIvanI saMsArI ane siddha paryAyonA jIvatvAdi vizeSaNo dvArA vivecana che. saMsArI AtmA jIva che, deha pramANa che, cetayitA che, upayogamaya che, kartA che, bhoktA che, prabhu che, karmasaMyukta che ane amUrta che. karmamukta AtmA sarvajJa, sarvadarzI, atIndriya, avyAbAdha, anaMta sukhane prApta karIne lokanA agrabhAgamAM sthira thaI jAya che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 je indriya, baLa, Ayu ane zvAsocchavAsa - A cAra prANathI jIve che, jIvaze ane pUrvakALamAM jIvato hato e jIva che. mithyAdarzana, kaSAya ane yoga sahita jIva saMsArI hoya che ane enAthI rahita jIva siddha hoya che. jIva dehamAM rahe che, svadehapramANa ja svapradezo dvArA emAM vyApta thAya che ane karmothI malina hovAthI dehathI dehAMtara dhAraNa karato A saMsAramAM cAragatimAM bhramaNa kare che. A pramANe zarIramAM raheto thako paNa zarIranI sAthe ekatvane prApta nathI thato. jo ke siddhAtmAne karma dvArA utpanna dravyaprANa-dhAraNarUpa jIvatva nathI to paNa zuddha cetanA bhAvarUpa prANothI yukta hovAthI eno sarvathA abhAva paNa nathI. deha rahita, vacanagocarAtIta siddha bhagavAna koI paNa kAraNathI utpanna nathI thatAM, eTale kArya nathI ane koIne paNa utpanna paNa nathI karatAM eTale kAraNa paNa nathI. e to badhA dravyakarma-bhAvakarmarUpa banne karmono kSaya karIne potAne siddharUpathI utpanna kare che. mokSamAM jIvano sabhAva che e siddha karatAM AcArya kahe che ke jo mokSamAM jIvano sadbhAvana hoya to zAzvata-nAzavaMta, bhavya-abhavya, zUnya-azUnya, vijJAna-vijJAna jIvadravyamAM ghaTita nahIM thaI zake; eTale mokSamAM jIvano abhAva nathI thato. | trividha cetakabhAva dvArA eka jIvarAzi karmonA phaLane, eka jIvarAzi karmane ane eka jIvarAzi jJAnane vede che. udAharaNa mATe pAMca prakAranA sthAvara jIva avyakta sukha-duHkhAnubhavarUpa karmaphaLane vede che (anubhave che), beIndriyAdi trasa jIva e ja karmane icchApUrvaka vikalparUpa (karmaphaLane) kAryasahita vede che ane je prANone atikrama karI gayA che, evA paripUrNa jJAnavaMta siddha jJAnane vede che - cete che - anubhave che. jIvanI sAthe sarvakALa ananyarUpathI vidyamAna pariNAma upayoga che. A be prakAranuM che. 1) jJAnopayoga 2) darzanopayoga. jJAnopayoga ATha prakAranuM che. (1) matijJAna (5) kevaLajJAna (2) zrutajJAna (6) kumatijJAna (3) avadhijJAna (7) kuzrutajJAna (4) mana:paryayajJAna (8) virbhAgajJAna-kuavadhijJAna. darzanopayoganA cAra prakAra che. (1) cakSudarzana (3) avadhidarzana (2) acakSudarzana (4) kevaLadarzana. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 jJAnathI jJAnIno bheda karavAmAM nathI Avato, te chatAM jJAnanA aneka bheda che, eTale A abhinibodhaka (matijJAna) AdijJAna eka jJAnI AtmAmAM ja saMbhava che, kAraNa ke dravya sahavartI ane kamavartI anaMtaguNo ne paryAyono AdhAra hovAnA kAraNe, anaMta rUpavALo hovAthI, eka hovA chatAM paNa vizvarUpa (anekarUpa) kahevAmAM Ave che. jo jJAnIne jJAnathI bhinna mAnavAmAM Ave to dravya guNothI ane guNa dravyathI bhinna bhinna mAnavA paDaze, jo ke evuM mAnavuM saMbhava nathI, kAraNa ke evuM mAnavAthI kAM to dravyanI anaMtatA thaI jaze athavA dravyano ja abhAva thaI jaze. A rIte dravya ane guNone vibhaktapaNAthI anyapaNuM ane ananyapaNe thaIne avibhaktapaNAthI ananyapaNuM che. dravya ane guNomAM vyapadeza, saMsthAna, saMkhyA ane viSayonI apekSA bheda hovA chatAM paNa dravya ane guNomAM anyapaNuM siddha nathI karI zakAtuM, kAraNa ke je pramANe dravya-guNono anyapaNAmAM saMbhava che, e ja pramANe ananyapaNAmAM paNa thaI zake che. eTale AnAthI paNa dravya ane guNomAM vasturUpathI bheda siddha nathI thato, chatAM paNa jJAnI ane jJAnane bhinna kahe to jJAnI ane jJAna banne ja acetana Tharaze. - jJAnanA samavAyathI paNa AtmA jJAnI nathI, paraMtu AtmA ane jJAnanuM ekatva che, abhinnatA che, pRththakatA nathI. athavA jo samavAyathI paNa jJAnI mAnavAmAM Ave to samavartIpaNuM' ja samavAya che; eTale samavartItvarUpa samavAyavALA dravya ane guNomAM ekatva che, pRththakatva nathI. ahIMyA AcAryae nyAyadarzananA samavAya saMbaMdha'nuM khaMDana karyuM che, eTale e samavAyathI to AtmA jJAnI nathI, paraMtu samavAyanI emaNe svaMya ja paribhASA ApI che, enAthI avazya ja AtmA jJAnI che. je pramANe varNa, rasa, gaMdha, sparza paramANuthI abhinna pradezavALA hovAne kAraNe ananya hovA chatAM paNa saMjJAdivyapadezanA kAraNabhUta vizeSo dvArA anyatvane prakAzita kare che. e pramANe jJAna-darzana paNa AtmadravyathI abhinna pradezavALA hovAne kAraNe ananya hovA chatAM paNa, saMjJAdivyapadezane kAraNabhUta vizeSo dvArA pRththakapaNAne prApta thAya che, paraMtu svabhAvathI sadaiva apRththakapaNAne ja dhAraNa kare che. jIvamAM pAMca guNa (bhAva) pradhAnatAthI che. (1) pAriNAmika bhAva (4) aupathamika bhAva (2) kSAyika bhAva (5) kSAyopathamika bhAva. (3) audayika bhAva Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 pAriNAmikabhAvathI jIva anAdi anaMta che, kSAyikabhAvathI sAdi anaMta che ane bAkInA traNa bhAvothI sAdi sAnta che. paryAya apekSAthI jIva sAdi sAnta che, dravya apekSAthI anAdi anaMta che. pAriNAmikabhAva svabhAvabhAva che. karmanA vagara jIvane udaya, upazama, kSaya, kSayopazamabhAva nathI hotAM eTale e karmakRta che. karmane vedato thako je jIva jevA bhAva kare che, e bhAvano ja e kartA hoya che. jIvabhAvamAM karma nimitta che ane karmamAM jIva nimitta che, te chatAM e ekabIjAnA kartA nathI, paraMtu potapotAnA bhAvanA kartA che, vyavahArathI karmanA kartA kahevAya che. potapotAnA bhAvanA kartA hovA chatAM paNa jIva karmakRta sukha-duHkha, iSTa-aniSTano bhoktA che; kAraNa ke jyAre jIva moha-rAga-dveSa bhAva kare che tyAre tyAM rahevAvALA pudgala potAnA bhAvothI jIvamAM anyonya avagAharUpathI praviSTa thaIne karmabhAvane prApta thAya che. eTale jIva-pudgala anyonya avagAhathI grahaNa dvArA paraspara baddha che. karma sukha-duHkha Ape che, jIva tene bhogave che. karma mAtra kartA che, bhoktA nathI ane jIva kartA ane bhoktA banne che kAraNa ke te cetana che. potAnI prabhutvazakti dvArA ja jIva nizcayathI bhAvakarmono ane vyavahArathI dravyakarmano kartAbhoktA thayo thako sAMta athavA anaMta saMsAramAM bhramaNa kare che. jyAre AtmA karmono kSaya, kSayopazama, upazama karato thako sabhyajJAna dvArA prabhutva zaktivAna thato thako jJAnanuM ja anusaraNa karavAvALA mArgamAM vicare che tyAre Atmatattvane prApta karIne mokSane prApta kare che. baMdhathI sarvathA mukta jIva urdhvagamana kare che, bAkInA jIva bhavAntaramAM jatAM hovAthI karmanimittaka anuzreNI gamana kare che. aMtamAM jIva dravyanA bhedo batAvavAmAM AvyA che. 2) pudgalAstikAya : (gAthA 74 thI 82) A gAthAomAM pudgaladravyAstikAyanuM varNana che. te cAra prakAranuM che. 1) dha 2) skaMdhadeza 3) skaMdhapradeza 4) paramANu. pudgalapiDAtmaka saMpUrNa vastu arthAt anaMtAnaMta pudgala paramANaonuM piMDa skaMdha che, tenu aDadhuM skaMdhadeza che, tenuM paNa aDadhuM arthAt aDadhAnuM aDadhuM saMdhapradeza che ane aMtima aMza arthAt avibhAgIne paramANu kahe che. bAdara-bAdara, bAdara, bAdara-sUkSma, sUkSma-bAdara, sUkSma ane sUkSma-sUkSma - A che bhedavALA pudgalothI saMpUrNa loka nirmita che. sarva skaMdhonA aMtima bhAga paramANu che. A paramANu eka, avibhAgI, zAzvata, mUrtika ane azabda hoya che. pRthvI Adi dhAtuonuM kAraNa A ja paramANu che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 paramANuono saMghAta skaMdha che. zabda aMdhathI utpanna thAya che. skaMdhonA TakarAvathI zabda utpanna thAya che. paramANunato anavakAza che, na to sAvakAza che. A skaMdhonA kartA paNa che ane bhedana karavAvALo paNa tathA kALa ane saMkhyAne vibhAjita karavAvALo paNa che. A eka rasavALo, eka gaMdhavALo, eka varNavALo ane be sparzavALo che. skaMdhanI aMdara hovA chatAM paNa paramANu paripUrNa svataMtra dravya che. indriyo dvArA upabhogano viSaya, Indriyo, zarIra, mana, karma ane anya je kAMi mUrta che te badhA pudgala che. anavakAza eka pradeza dvArA e pradezathI abhinna astitvavALA spardhAdi guNone avakAza Ape che mATe anavakAza nathI. sAvakAza niraMza hovAne kAraNe sAvakAza nathI. 3-4) dharmadravyAstikAya ane adharmadravyAstikAya : (gAthA 83 thI 89) A gAthAomAM dharmadravyAstikAya ane adharmadravyAstikAyanuM varNana che. dharmadravya asparza, arasa, agaMdha, avarNa, amUrta, azabda, lokavyApaka, akhaMDa, vizAla ane asaMkhyAta pradeza che. dharmadravya gatikriyA-pariNata jIva ane pugalone udAsIna, avinAbhAvI sahAyamAtra hovAthI gatikriyAmAM kAraNabhUta che. je pramANe pANI mAchalIone gamanamAM udAsIna nimitta che, e ja pramANe dharmadravyapaNa jIva-pugalone gamanamAM udAsIna nimitta che. adharmadravya sthitikriyAyukta jIva ane pulone udAsIna avinAbhAvI sahAyamAtra hovAthI sthitikriyAmAM kAraNabhUta che. je pramANe pRthvI azvAdikane sthitimAM udAsIna nimitta che, te ja pramANe adharmadravya paNa jIva-pudgalonI sthitimAM udAsIna nimitta che. dharma-adharmagati-sthitinA mukhya hetu nathI, paraMtu udAsIna hetu che. jo temane mukhya hetu mAnavAmAM Ave to jene gati hoya che tene gati ja thatI rahe, sthiti na thAya; jene sthiti thatI hoya tene sthiti ja rahe, gati na thAya. paraMtu A pratyakSa bAdhita che, kAraNa ke jene gati hoya che tene ja sthiti jovAmAM Ave che, eTale dharma-adharma gati-sthitinA mukhya hetu nathI thaI zakatA, udAsIna hetu ja temAM saMbhava che. dharma-adharma lokAkAza sudhI ja gati-sthitinA nimitta che, alokamAM tenI pahoMca nathI, eTale enA ja kAraNe lokAlokanA vibhAga thAya che. e asaMkhyAta pradezI che. A banne jo ke pRththaka astitva hovAthI vibhakta che tathA ekakSetrAvagAhI hovAthI avibhakta paNa che. 5) AkAzadravyAstikAya (gAthA 90 thI 96) A gALAmAM AkAzadravyAstikAyanuM kathana karavAmAM AvyuM che. AkAza samasta dravyone avakAza(avagAha)mAM nimitta che. A gati-sthitinuM nimittakAraNa nathI thaI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zakato, kAraNa ke jo ene avakAzanI sAthe sAthe gati-sthitinuM paNa nimitta mAnavAmAM Ave to urdhvagatithI pariNata siddha bhagavaMta AkAzamAM kema sthita raheze ? bIjuM, evuM mAnavAthI alokanI hAni ane lokanA aMtanI vRddhino prasaMga Avaze, kAraNa ke lokAlokano vibhAga dharma-adharma dravyathI ja thAya che. eTale spaSTa che ke gati-sthitinA hetu dharma-adharma dravya ja che, AkAza nahi. AkAza to avakAza (avagAhana)no hetu che. jo ke lokamAM dharma-adharma ane lokAkAzanuM ekakSetrAvagAhanI apekSAthI ekatva che, to paNa vastusvarUpathI emanAmAM anyatva ja che, kAraNa ke emanA lakSaNa paNa bhinna bhinna che ane pradeza paNa bhinna bhinna che. cUlikA : (gAthA 97 thI 99) jIvadravya cetana che, bAkInA dravya acetana che. bAhya kAraNa sahita jIva ane pudgala sakriya che, bAkInA dravya niSkriya che. je padArtha jIvonA indriyagrAhya che te mUrta che, bAkInA amUrta che. eTale pudgaladravya mUrta che, bAkInA amUrta che. citta bannene grahaNa kare che. A rIte 97 thI 99 gAthAmAM cUlikA che. 6) kALadravya : (gAthA 100 thI 104) kALa pariNAmathI utpanna thAya che, pariNAma dravyakALathI utpanna thAya che. A banneno svabhAva che. 'samaya' nAmanI kramika paryAya vyavahArakALa che, vyavahArakALano AdhArabhUta dravya nizcayakALa che. vyavahArakALa kSaNabhaMgura che, kAraNa ke e utpanna thatAM ja naSTa thavAvALo che. A pravAha apekSAthI dIrgha (lAMbI) sthitino paNa kahevAmAM Ave che. nizcayakALa dravya hovAthI nitya che. jIvAdi cha ye dravyo che, emAM kALane choDIne bAkInAne 'astikAyapaNuM' paNa che. je jIva zuddhAtmAne jANIne enuM anusaraNa kare che-tevo udyama kare che, te mohane naSTa karIne rAgadveSane samApta karIne pUrvApara baMdhano nAza karIne sarva duHkhothI mukta thAya che. aMtamAM AcArya preraNA ApatA kahe che ke duHkhothI muktine mATe pravacananA sArabhUta A 'paMcAstikAyasaMgraha'no abhyAsa karIne rAga-dveSa choDavA joIe. A rIte kALadravyanuM vyAkhyAna 100 thI 104 gAthAmAM che. ahIM paMcAstikAyanA avabodhanuM phaLa kahIne paMcAstikAyanA vyAkhyAnano upasaMhAra karavAmAM Avyo che. A duHkhathI vimukta thavAnuM kathana che. A rIte paMcAstikAyasaMgraha zAstrano cha dravya paMcAstikAya varNana nAmano prathama zrutaskaMdha samApta thayo. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 2. dvitIya zrutaskaMdha: A khaMDamAM be adhikAra che. prathama nava padArthanuM ane bIjA adhikAramAM mokSamArga (ratnatraya)nuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. (a) nava padArtha adhikAraH (gAthA 105 thI 108) AcAryadava maMgalAcaraNa karIne nava padArtha ane mokSamArganuM nirUpaNanI pratijJA kare che. samyagdarzanajJAna sahita, rAga-dveSa rahita cAritra ja mokSamArga che. nava padArthonuM samyaka zraddhAna samyagdarzana ane enuM ja jJAna samyajJAna che tathA viSayothI nivRtta ane nija pravRtta samabhAva ja cAritra che. jIva, ajIva, puSya, pApa, Asava, saMvara, nirjarA, baMdha ne mokSa e nava padArtha che. emAM jIva, ajIva be bhAva (mULa padArtha) che. 1) jIva padArtha: (gAthA 109 thI 123) upayoga lakSaNa cetanA svabhAvI jIva, saMsArI ane siddhanA bhedathI be prakAranA che. saMsArI jIva deha sahita ane siddha deha rahita. saMsArI jIva IndriyonI apekSA pAMca prakAranA che. ekendriya: pRthvIkAya, jalakAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAya-e pAMce mana-pariNAma rahita ekendriya che, atyaMta mohathI saMyukta che. ene mAtra sparzanuM ja jJAna thAya che. pRthvIkAyika, apamAyika ane vanaspatikAyika jIvo sthAvara zarIranA saMyogavALA che. bAkInA banne agnikAyika ane vAyukAyika trasa zarIranA saMyogavALA che. (vyavahArathI kahevAmAM Ave che.) beIndriya:sparza ane rasane jANavAvALA zabuka, mAtRvAha, zaMkha, sIpa ane pagarahita kRmi beindriya che. trI indriya: sparza, rasa ane gaMdhane jANavAvALA-ju, khaTamala, kIDI, viMchI AditraNa indriyavALA che. caturaIndriya: sparza, rasa, gaMdha ane rUpane jANavAvALA - DAMsa, macchara, mAkhI, bhramara, pataMgIyA - A badhA catuIndriya che. paMcendriya : sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabdane jANavAvALA. jalacara, sthalacara, khecara, deva, manuSya, nArakI, tiryaMca paMcendriya jIva che. AmAM deva cAra prakAranA che - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika. manuSya be prakAranA che - bhogabhUmija ane karmabhUmija. nArakI jeTalI narako che teTalA sAta prakAranA judA judA che. tiryaMca aneka prakAranA che. jIvonA devatvAdinI prAptimAM paugalika karma nimittabhUta che, eTale devatvAdi jIvano svabhAva nathI. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 saMsArI jIva be prakAranA che. bhavya ane abhivya. je bhaviSyamAM mokSa jaze e bhavya che bAkInA abhavya che. jIvanA ukta bhedomAM vyavahAranayathI kahevAmAM AvelI indriyo ane cha prakAranA kAya jIva nathI; paraMtu temAM je jJAna che te ja jIva che. jIva jANe-dekhe che, sukhanI icchA kare che, duHkhathI Dare che, zubhAzubha bhAvane kare che ane tenuM phaLa bhogave che. 2) ajIva padArtha: (gAthA 124 thI 130) je jJAna ane cetanAthI rahita che te ajIva che. athavA jene sukha-duHkhanuM jJAna, hitano udyama, ahitano bhaya nathI hoto te ajIva che. cetanatA rahita hovAthI pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALa ajIva che. - je sthAna, saMghAta, varNa, rasa, sparza, gaMdha, zabdAdi paryAyo thAya che e pudgalanI banelI che tathA arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, azabda, anidiSTa-saMsthAna, cetanA guNavALo ane indriyo dvArA grAhya nathI te jIva che. jIva ane pugalanA saMyoga pariNAmathI zeSa sAta padArtha utpanna thAya che; kAraNa ke jIva ane pudgalanA paraspara nimitta-naimittika pariNAma hoya che. jIvathI snigdha pariNAma, enAthI karma, karmathI gatiomAM mana, gati prAptithI deha, dehathI indriyo, indriyothI vitha grahaNa, tenAthI rAgadveSa, tenAthI punaH snigdha pariNAma - A pramANe jIvanuM saMsAra cakra che. 3-4) puSya-pApa padArtha: (gAthA 131 thI 134) jIvanA zubha pariNAma puNya che ane azubha pariNAma pApa che. jIvanA A banne prakAranA bhAvonA nimittathI mAtA-azAtA vedanIyAdi pudgalakarma baMdhAya che; eTale vyavahArathI jIvanA karma kahevAmAM Ave che. karma mUrta che, kAraNa ke karmanA phaLa sukha-duHkhAdi mUrta viSayanA AzrayathI mUrta indriyo dvArA ja bhogavI zakAya che. mUrta mUrtane sparza kare che, mUrti mUrtinI sAthe baMdhane prApta thAya che. amUrta jIva mUrta karmane avagAha Ape che. A pramANe mUrta karma jIvane avagAha Ape che. 5) Asrava padArtha: (gAthA 135-140) Asrava be prakAranA che. 1) puNyArAva ane 2) pApAsava. puNyAsava: prazasta rAga, anukaMpA pariNati ane cittanI akaluSatA A traNa pariNAmothI puNyano Asrava thAya che. arihaMta, siddha, sAdhuo prati bhakti, dharmamAM yathArtha ceSTA ane guruonuM anugamana ja prazasta rAga" che. tRSAtura, kSudhAtura athavA duHkhIne joIne teno upAya karavAnI icchAthI cittamAM AkuLatA thavI Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 e ajJAnInI anukampA che. krodha, mAna, mAyA ane lobhanA udayathI cittanuM kSobha ja uSatA che. enA maMda udayathI cittanI prasannatA akaluSatA" che. pApAsrava : bahu pramAdavALI caryA, kaluSatA, viSayo prati lolupatA, parano paritApa karavo ane paranA apavAda bolavAthI pApanuM Asrava thAya che. AhAra, bhaya, maithuna, parigraha A cAra saMjJAo, kaSAyathI anuraMjita yoga pravRtti e traNa lezyA, indriyavazatA, Arta-raudra dhyAna, duHprayuktajJAna ane moha pApAsavanA kAraNa che. mana-vacanakAya yoga che, moha-rAga-dveSa bhAva che. 6) saMvara padArtha: (gAthA 141 thI 143) jene sarva dravyo prati rAga-dveSa ane moha nathI, je indriya kaSAya ane saMjJAono nigraha kare che evA sukha-duHkha prati samabhAvavALA bhikSune zubha-azubha karmono Asrava nathI hoto - A ja saMvara che. 7) nirjarA padArtha: (gAthA 144 thI 146) saMvara ane yogathI yukta jIva bahuvidha tapa kare che, AtmAne jANIne jJAnane nizcalarUpathI dhAve che, e niyamathI aneka karmonI nirjarA kare che. nirjarAno mukhya hetu dhyAna ja che. zuddha svarUpamAM avicalita caitanya pariNati yathArtha dhyAna che. AmAM moha-rAga-dveSa nathI. vRddhi pAmelo zuddhopayoga te bhAvanirjarA 8) baMdha padArtha: (gAthA 147 thI 149) jyAre AtmA vikArI thayo thako zubhAzubha bhAvane kare che, tyAre te e bhAvanA nimittathI vidhavidha pudgala karmothI baddha thAya che. baMdhanuM bahiraMga kAraNa yoga che, kAraNa ke e pudgalonA grahaNano hetu che; aMtaraMga kAraNa jIva bhAva ja che; kAraNa ke e viziSTa zakti ane sthitino hetu che. cAra prakAranA hetu mithyAtva, asaMyama, kaSAya ane yoga, ATha prakAranA karmonA kAraNa kahevAmAM AvyA che. AmAM paNa rAgAdibhAva mukhya che kAraNa ke enA abhAvamAM jIva baMdhAto nathI. 9) mokSa padArtha : (gAthA 150thI 153) mokSa be prakArano che. (1) bhAvamokSa ane (2) dravyamokSa. jJAnIne AsavanA hetu moha-rAga-dveSa bhAvano abhAva hovAthI A savabhAvano abhAva hoya che, tenAthI karmano abhAva hoya che, tenAthI jIva-muktirUpa bhAvamokSa thAya che. je sarvajJatva, sarvadarzitva, avyAbAdha, indriyavyApArAtIta, anaMta sukhamaya hoya che. A dravyamokSa hetubhUta che. je jIva saMvaramaya thayo thako sarva karmonI nirjarA karato thako vedanIya, Ayu rahita thaIne bhavane choDe che tene dravyamokSa thAya che. dravyamokSano hetu parama nirjarA che, je mAtra dhyAnathI thAya che, zuddhopayogathI ja thAya che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 (ba) mokSamArga adhikAra-mokSamArga prapaMca-sUcaka cUlikA parama adhyAtmarasathI yukta A cUlikA ja A graMthano sAra che. vastuvyavasthAnA pratipAdaka A saiddhAMtika graMthane adhyAmikatA pradAna karavAvALI A cUlikA che. jIvaabhAvamAM niyata cAritrajamokSamArga che. jIvano svabhAva jJAna temaja darzana che, je jIvathI ananyamaya che, anindita (rAgAdi pariNAmanA abhAvane kAraNe anindita che) che. eTale jyAre jIva svabhAvamAM yita thayo thako svacAritrane kare che, tyAre te karmabaMdhanathI chUTe che. jo A aniyata guNa-paryAyavALo hoya to paracAritra che. je jIva rAgathI praradravyamAM zubhAzubha bhAva kare che, paracAritramAM pravartana kare che, tene A ja rAgabhAvathI puNya-pApano Asrava thAya che, e bhAva ja paracAritra.che.. jesarvasaMgamukta, paradravyAtmaka bhAvothI rahita AtmAnA jJAna-darzanarUpasvabhAva dvArA sthiratApUrvaka jANe che, dekhe che ane AcaraNa kare che te, svacAritrane Acare che. AnA pachI samyagdarzana-jJAna-cAritranuM svarUpa darzAvI kahyuM che ke dharmAstikAyAdinuM zraddhAna samyagdarzana che, aMgapUrva saMbaMdhI jJAna samyajJAna che ane tapamAM pravRtti cAritra che - A vyavahAra mokSamArga che. nizcaya thI to samyagdarzana-jJAna-cAritra dvArA samAhita (AtmA ja jJAna-darzana-cAritra che, enAthI bhinna nathI, paraMtu abhinna ja che) thayo thako AtmA ja jIvasvabhAvamAM niyata cAritrarUpa hovAne kAraNe mokSamArga che. vastutaH to je AtmA ananyamaya AtmAne AtmAthI Acare che, jANe che, dekhe che (ddha che); te ja cAritra che, jJAna che, darzana che. A pramANe AcaraNa karato jIva sarvajJa-sarvadarzI thayo thako paramasukhano anubhava kare che. eTale mokSamArga hovAthI darzana-jJAna-cAritra ja sevavA yogya che, paraMtu jyAre e jarA paNa parasamaya vRttithI yukta hoya che to pachI enAthI kathaMcita baMdha paNa thAya che. dhyAna rAkhavuM ke A baMdha darzana-jJAna-cAritrathI nathI paNa parasamaya vRttithI thayo che, paraMtu ema kahevAmAM Ave che darzana-jJAnacAritrathI thAya che. arahaMta, siddha, caitya, pravacana, munigaNa ane jJAnanA prati bhaktisaMpanna jIva bahu ja puNya bAMdhe che paNa karmano kSaya nathI karato. eTale enAthI mukti saMbhava nathI ane ajJAnatAvaza koI jIva enAthI mukti mAne to te parasamayarata che. jenA hRdayamAM paradravyanA prati lezamAtra paNa rAga che, e saMpUrNa Agamone jANato thako paNa pote potAne nathI jANato. eTale ene zubhAzubha karmono virodha nathI, na to mukti saMbhava che. eTalA mATe mokSArthI jIva niHsaMga, nirbhaya thaIne zuddhAtmadravyamAM sthiratArUpa siddhabhakti kare che ane tenA phaLasvarUpa mokSa prApta kare che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 A pramANe ApaNe joIe chIe ke je jIva arahaMtAdinI bhakti kare che, saMyama-tapayukta hovA chatAM paNa nava padArtho ane tIrthaMkaranI prati jenI buddhino jhukAva hoya che. sUtronI ruci hoya che e devalokane to prApta kare che paNa mokSa nahi. jo ke ukta puNyabhAva paNa paraMparA mokSanuM kAraNa che, paNa sAkSAt kAraNa nathI. eTale A vivecanathI spaSTa che ke mokSArthIne mATe rAgano aMza paNa heya che. je A pramANe kare che te bhavya che, saMsAra sAgarathI pAra thaI jAya che. aMtamAM AcArya graMtha lakhavAnI preraNA ane prayojana batAvatA kahe che ke pravacananI bhaktithI prerIta ane mArganI prabhAvanAne mATe meM pravacananA sArabhUta paMcAstikAya sUtra'ne kahyo che. A pramANe sArAMzarUpathI ema kahI zakAya ke A graMthanA prathama khaMDanA samasta pratipAdanano uddezya zuddhAtmatatvano samyajJAna karAvavAno che ane bIjA khaMDanA pratipAdanano uddeza padArtha-vijJAnapUrvaka yukta zuddhAtmatattvanI prAptino mArga darzAvavo che. sAra: jevI rIte dhobI pASANazilA, pANI ane sAbu vaDe malina vastranI zuddhi karato jAya che, tevI rIte prApadavIsthita jJAnI jIva bhedaratna vaDe potAnA AtmAmAM saMskAra AropI tenI thoDI thoDI zuddhi karato jAya che ema vyavahAranaye kahevAmAM Ave che. paramArtha ema che ke te bheda ratnatrayavALA jJAnI jIvane zubhabhAvonI sAthe je zuddhAtmasvarUpanuM AMzika AlaMbana vartatuM hoya te ja ugra thatuM thatuM vizeSa zuddhi karatuM jAya che. mATe kharekhara to zuddhAtma svarUpanuM AlaMbana karavuM te ja zuddhi pragaTAvavAnuM sAdhana che ane te AlaMbananI ugratA karavI te ja zuddhinI vRddhi karavAnuM sAdhana che. sAthe rahelA zubhabhAvone zuddhinuM vRddhinuM sAdhana kahevuM te mAtra upacAra kathana che. zuddhinI vRddhinA upacarita sAdhanapaNAno Aropa paNa te ja jIvanA zubha bhAvomAM AvI zake che ke je jIve zuddhinI vRddhinuM kharuM sAdhana (zuddhAtma svarUpanuM yathocita AlaMbana) pragaTa karyuM hoya. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 12 zrI paMcAstikAyasaMgraha zrI paramAtmane nmH| zrImad bhagavatyukuMdAcAryadeva praNIta zrI paMcAstikAyasaMgraha gAthA 1. padravya - paMcAstikAya varNana iMdasadavaMdiyANaM tihuannhidmdhurvisdvkaannN| aMtAtIdaguNANaM Namo jiNANaM jidbhvaannN||1|| zata-iMdravaMdita, trijagaNita-nirmaLa-madhura vadanArane, nisIma guNa dharanArane, jitabhava namuM jinarAjane. 1 artha so indrothI je vaMdita che, traNa lokane hitakara, madhura ane vizada nirmaLa, spaSTa) jemanI vANI che, (caitanyanA anaMta vilAsasvarUpa) anaMta guNa jemane varte che ane bhava upara jemaNe jaya meLavyo che, te jinone namaskAra ho. samaNamuhuggadamaTuM caduggadiNivAraNaM snnivvaannN| eso paNamiya sirasA samayamiyaM suNaha vocchaami||2|| A samayane ziranamanapUrvaka bhAkhuM chuM, sUNajo tame; | jinavadananirgata-arthamaya, cautiharaNa, zivahetu che. 2. artha zramaNanA mukhamAMthI nIkaLela arthamaya (-sarvajJa mahAmuninA mukhathI kahevAyelA padArthone kahenAra), cAra gatinuM nivAraNa karanAra ane nirvANa sahita (nirvANanA kAraNabhUta) - evA A samayane zirasA praNamIne huM tenuM kathana karuM chuM, te zravaNa karo. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 'samavAo paMcaNhaM samau tti jiNuttamehiM pnnnnttN| so ceva havadi loo tatto amio aloo khaM // 3 // samavAda vA samavAya pAMca taNo samaya - bhAkhyuM jine; te loka che, AgaLa amApa aloka AbhasvarUpa che. 3. artha : pAMca astikAyanuM samabhAvapUrvaka nirUpaNa athavA temano samavAya (paMcAstikAyano sacapha bodha athavA samUha) te samaya che ema jinavaroe kahyuM che. te ja loka che (-pAMca astikAyanA samUha jevaDo ja loka che); tenAthI AgaLa amApa aloka AkAzasvarUpa che. 1. mULa gAthAmAM ramavAno zabda che; saMskRta bhASAmAM teno artha samajAvaH paNa thAya ane samavAya paNa vAya. jIvA puggalakAyA dhammAdhammA taheva aagaasN| atthittamhi ya NiyadA aNaNNamaiyA annumhNtaa||4|| jIvadravya, pudgalakAya, dharma, adharma ne AkAza e astitvaniyata, ananyamaya ne aNumahAna padArtha che. 4. artha jIvo, pudgalakAyo, dharma, adharma tema ja AkAza astitvamAM niyata, (astitvathI) ananyamaya ane aNumahAna (pradeze moTAM) che. 1. aNumahAna = (1) pradeze moTAM arthAt anekapradezI; (2) eka pradezI (vyakti-apekSAe) tema ja aneka pradezI (zaktiapekSAe). jesiM atthi sahAo guNehiM saha pajjaehiM vivihehiN| te hoMti atthikAyA NippaNNaM jehiM tailukaM // 5 // vidhavidha guNo ne paryayo saha je ananyapaNuM dhare te astikAyo jANavA, gailokyaracanA je vaDe. 5. artha : jemane vividha guNo ane paryAyo -pravAhakamanA tema ja vistArakramanA aMzo) sAthe potApaNuM che te astikAyo che ke jemanAthI traNa loka niSpanna che. 1. paryAyo = (-pravAhakama tema ja vistArakramanA) nirvibhAga aMzo. (pravAhakamanA aMzo to dareka drayane hoya che, paraMtu vistArakamanA aMzo astikAyane ja hoya che.) te ceva atthikAyA tekAliyabhAvapariNadA nniccaa| gacchaMti daviyabhAvaM priyttttnnliNgsNjuttaa||6|| Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 te astikAya trikALabhAve pariName che, nitya che; e pAMca tema ja kALa vartanaliMga sarve dravya che. 6. artha : je traNa kALanA bhAvarUpe pariName che tema ja nitya che evA te ja astikAyo, parivartanaliMga (kALa) sahita, dravyapaNAne pAme che (arthAt te chaye dravyo che). aNNoNNaM pavisaMtA ditA ogaasmnnnnmnnnnss| melaMtA vi ya NicaM sagaM sabhAvaM Na vijhNti||7|| anyonya thAya praveza, e anyonya de avakAzane, anyonya milana, chatAM kadI choDe na ApasvabhAvane. 7. artha teo ekabIjAmAM praveza kare che, anyonya avakAza Ape che, paraspara (kSIranIravatu) maLI jAya che, to paNa sadA potapotAnA svabhAvane choDatAM nathI. sattA savvapayatthA savissarUvA annNtpjjaayaa| bhaMguppAdadhuvattA sappaDivakkhA havadi ekkA // 8 // sarvArthaprApta, savizvarUpa, anaMtaparyayavaMta che, sattA janama-laya-dhrauvyamaya che, eka che, savipakSa che. 8. artha sattA utpAda-vyaya-dhrauvyAtmaka, eka, sarvapadArthasthita, savizvarUpa, anaMtaparyAyamaya ane sapratipakSa che. daviyadi gacchadi tAI tAI sabbhAvapajjayAiM jN| daviyaM taM bhaNNaMte aNaNNabhUdaM tu sttaado||9|| te te vividha sadbhAvaparyayane drave-vyApe-lahe tene kahe che dravya, je sattA thakI nahi anya che. 9. artha te te sadbhAvaparyAyone je drave che-pAme che, tene (sarvajJo) dravya kahe che ke - je sattAthI ananyabhUta che. davvaM sallakSaNayaM uppAdavvayadhuvattasaMjuttaM / guNapajjayAsayaM vA jaMtaM bhaNNaMti savvaNhU // 10 // che sattva lakSaNa jehanuM, utpAdavyayadhuvayukta je, guNaparyayAzraya jeha, tene dravya sarvajJo kahe. 10. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 artha : je 'sata' lakSaNavALuM che, je utpAdavyayadhrauvyasaMyukta che athavA je guNaparyAyono Azraya che, tene sarvajJo dravya kahe che. uppattI va viNAso davvassa ya Natthi atthi sbbhaavo| vigamuppAdadhuvattaM kareMti tasseva pjjaayaa||11|| nahi dravyano utpAdaathavA nAza nahi, sadbhAva che; tenA ja je paryAya te utpAda - laya - dhruvatA kare. 11. artha dravyano utpAda ke vinAza nathI, sadbhAva che. tenA ja paryAyo vinAza, utpAda ane dhruvatA kare che. pajjayavijudaM davvaM davvavijuttA ya pajjayA nntthi| doNhaM aNaNNabhUdaM bhAvaM samaNA parUviMti // 12 // paryAyavirahita dravya nahi, nahi dravyahIna paryAya che; paryAya tema ja dravya kerI ananyatA zramaNo kahe. 12. artha paryAyo rahita dravya ane dravya rahita paryAyo hotAM nathI, banneno ananyabhAva (-ananyapaNuM) zramaNo prarUpe che. davveNa viNA Na guNA guNehiM davvaM viNA Na sNbhvdi| avvadiritto bhAvo davvaguNANaM havadi tmhaa||13|| nahidravyaviNaguNa hoya, guNaviNa dravya paNa nahi hoya che; tethI guNo ne dravya kerI abhinnatA nirdiSTa che. 13. artha dravya vinA guNo hotA nathI, guNo vinA dravya hotuM nathI, tethI dravya ane guNono avyatiriktabhAva (-abhinnapaNuM) che. siya atthi Natthi uhayaM avvattavvaM puNo ya tattidayaM / davvaM khu sattabhaMgaM AdesavaseNa sNbhvdi||14|| che asti, nAsti, ubhaya tema avAcya Adika bhaMga je, Adezavaza te sAta bhaMge yukta sarve dravya che. 14. artha dravya AdezavazAt (-kathanane vaza) kharekhara sAhu asti, sAtu nAsti, sAt asti-nAsti, cAtu avaktavya ane vaLI avaktavyatAyukta traNa bhaMgavALuM(-syA asti-avaktavya, cAtunAsti-avaktavya ane sAt asti-nAsti-avaktavya) -ema sAta bhaMgavALuM che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 bhAvassa Natthi NAso Natthi abhAvassa ceva uppaado| guNapajjayesu bhAvA uppAdavae pakuvvaMti // 15 // nahi "bhAva" kero nAza hoya, 'abhAva'no utpAdanA; 'bhAvo' kare che nAza ne utpAda guNaparyAyamAM. 15. artha bhAvano (satano nAza nathI temajaabhAvano (asano) utpAdanathI; bhAvo(sadravyo) guNaparyAyomAM utpAdavyaya kare che. bhAvA jIvAdIyA jIvaguNA cedaNA ya uvogo| suraNaraNArayatiriyA jIvassa ya pajjayA bahugA // 16 // jIvAdi sau che "bhAva", jIvaguNa cetanAupayoga che; jIvaparyayo tiryaMca-nAraka-deva-manuja aneka che. 16. artha : jIvAdi (dravyo) te 'bhAvo che. jIvanA guNo cetanA tathA upayoga che ane jIvanA paryAyo deva-manuSyanAraka-tiryaMcarUpa ghaNA che. maNusattaNeNa NaTTho dehI devo havedi idaro vaa| ubhayattha jIvabhAvo Na Nassadi Na jAyade annnno||17|| manajatvathI vyaya pAmIne devAdi dehI thAya che; tyAM jIvabhAva na nAza pAme, anya nahi uddabhava lahe. 17. artha manuSyapaNAthI naSTa thayelo dehI (jIva) deva athavA anya thAya che; te bannemAM jIvabhAvanaSTa thato nathI ane bIjo jIvabhAva utpanna thato nathI. so ceva jAdi maraNaM jAdi Na NaTTho Na ceva uppnnnno| uppaNNo ya viNaTTho devo maNusu tti pjjaao||18|| janma mare che te ja, to paNa nAza-udbhava nava lahe; sura - mAnavAdika paryayo utpanna ne laya thAya che. 18. artha te ja janme che ane maraNa pAme che chatAM te utpanna thato nathI ane naSTa thato nathI; deva, manuSya evo paryAya utpanna thAya che ane vinaSTa thAya che. evaM sado viNAso asado jIvassa Natthi uppaado| tAvadio jIvANaM devo maNuso tti gdinnaamo||19|| Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 e rIta sa-vyaya ne asa-utpAda hoya na jIvane; suranarapramukha gatinAmano hayukta kALa ja hoya che. 19. artha e rIte jIvane sano vinAza ane asatuno utpAda nathI; (dava janme che ne manuSya mare che ema kahevAya che tenuM e kAraNa che ke, jIvone deva, manuSya evuM gatinAmakarma teTalA ja kALanuM hoya che. NANAvaraNAdIyA bhAvA jIveNa suTu annubddhaa| tesimabhAvaM kiccA abhUdapuvo havadi siddho||20|| jJAnAvaraNa ityAdi bhAvI jIva saha anubaddha che; teno karIne nAza, pAme jIva siddhi apUrvane. 20. artha jJAnAvaraNAdibhAvo jIva sAthe sArI rIte anubaddha che, temano abhAva karIne te abhUtapUrva siddha thAya che. evaM bhAvamabhAvaM bhAvAbhAvaM abhAvabhAvaM c| guNapajjayehiM sahido saMsaramANo kuNadi jIvo // 21 // guNaparyaye saMyukata jIva saMsaraNa karato e rIte ubhava,vilaya, vaLI bhAva-vilaya, abhAva-udbhavane kare. 21. artha e rIte guNaparyAyo sahita jIvasaMsaraNakarato thako bhAva, abhAva, bhAvAbhAva ane abhAvabhAvane kare che. jIvA puggalakAyA AyAsaM atthikAiyA sesaa| amayA atthittamayA kAraNabhUdA hi logassa // 22 // jIvadravya, pugalakAya, nabha ne astikAyo zeSa be aNakRtaka che, astitvamaya che, lokakAraNabhUta che. 22. artha jIvo, pudgalakAyo, AkAza ane bAkInA be astikAyo akRta che, astitvamaya che ane kharekhara lokanA kAraNabhUta che. sabbhAvasabhAvANaM jIvANaM taha ya poggalANaM c| pariyaTTaNasaMbhUdo kAlo NiyameNa pnnnntto||23|| sattAsvabhAvI jIva ne pudgala taNA pariNamanathI che siddhi jenI, kALa te bhAkhyo niNaMde niyamathI. 23. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 270 artha sattAsvabhAvavALA jIvo ane pudgalonA parivartanathI siddha thato evo kALa (sarvajJo dvArA) niyamathI (nizcayathI) upadezavAmAM Avyo che. vavagadapaNavaNNaraso vavagadadogaMdhaaTThaphAso y| agurulahugo amutto vaTTaNalakkho ya kAlo tti // 24 // rasavarNapaMcaka, sparza-aSTaka, gaMdhayugala vihIna che, che mUrti hIna, agurulaghuka che, kALa vartanaliMga che. 24. artha kALa (nizcayakALa) pAMca varNa ne pAMca rasa rahita, be gaMdha ne ATha sparza rahita, agurulaghu, amUrta ane vartanA lakSaNa vALo che. samao Nimiso kaTThA kalA ya NAlI tado divaarttii| mAsoduayaNasaMvaccharo tti kAlo praaytto||25|| je samaya, nimiSa, kaLA, ghaDI, dinarAta, mAsa, Rtu ane je ayana ne varSAdi che, te kALa para-Ayatta che. 25. artha samaya, nimeSa, kASTA, kaLA, ghaDI, ahorAtra(divasa), mAsa, Rtu, ayana ane varSa - evo je kALa (arthAt vyavahArakALa) te parAzrita che. Natthi ciraM vA khippaM mattArahidaM tu sA vi khalu mttaa| poggaladavveNa viNA tamhA kAlo paDuccabhavo // 26 // 'cira" "zIghra" nahi mAtrA vinA, mAtra nahIM pudgala vinA, te kAraNe para - Azraye utpanna bhAkhyo kALa A. 26. artha 'cira" athavA "kSipraevuM jJAna (bahu kALa athavA thoDo kALa evuM jJAna) parimANa vinA (-kALanA mApa vinA) hoya nahi; ane te parimANa kharekhara pudgaladravya vinA thatuM nathI; tethI kALa AzritapaNe UpajanAro che (arthAt vyavahArakALa parano Azraya karIne Upaje che ema upacArathI kahevAya che). jIvo tti havadi cedA uvaogavisesido pahU kttaa| bhottA ya dehametto Na hi mutto kmmsNjutto||27|| che jIva, cetayitA, prabhu, upayogacihna, amUrta che, kartA ane bhoktA, zarIrapramANa, karme yukta che. 27. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 artha : (saMsArasthita) AtmA jIva che, cetayitA(cetanAro) che, upayogalakSita che, prabhu che, kartA che, bhoktA che, dehapramANa che, amUrta che ane karmasaMyukta che. kammamalavippamuko uDDuM logassa aMtamadhigaMtA / so savvaNANadarisI lahadi suhamaNiMdiyamaNaMtaM / / 28 // sau karmamaLathI mukta AtmA pAmIne lokAgrane, sarvajJadarzI te anaMta anidri sukhane anubhave. 28. artha H karmamaLathI mukta AtmA UMce lokanA aMtane pAmIne te sarvajJa-sarvadarzI anaMta anidriya sukhane anubhave che. jAdo sayaM sa cedA savvaNhU savvalogadarasI ya / pappodi suhamaNataM avvAbAdhaM sagamamuttaM // 29 // svayameva cetaka sarvajJAnI - sarvadarzI thAya che, ne nija amUrta anaMta avyAbAdha sukhane anubhave. 29. artha :te cetiyatA (cetanAro AtmA) sarvajJa ane sarvalokadarzI svayaM thayo thako, svakIya amUrta avyAbAdha anaMta sukhane upalabdha kare che. pANehiM caduhiM jIvadi jIvissadi jo hu jIvido puvvaM / so jIvo pANA puNa balamiMdiyamAu ussAso // 30 // je cAra prANe jIvato pUrve, jIve che, jIvaze, te jIva che; ne prANa indriya-Ayu-baLa-ucchvAsa che. 30. artha : je cAra prANothI jIve che, jIvaze ane pUrve jIvato hato, te jIva che; ane prANo indriya, baLa, Ayu tathA ucchvAsa che. agurulahugA aNaMtA tehiM aNaMtehiM pariNadA savve / desehiM asaMkhAdA siya logaM savvamAvaNNA // 31 // kecittu aNAvaNNA micchAdaMsaNakasAyajogajudA / vijudA ya tehiM bahugA siddhA saMsAriNo jIvA // 32 // je agurulaghuka anaMta te-rUpa sarva jIvo pariName; saunA pradeza asaMkhya; katipaya lokavyApI hoya che; 31. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 avyApI che katipaya; vaLI nirdoSa siddha jIvo ghaNA; mithyAtva-yoga-kaSAyayuta saMsArI jIva bahu jANavA. 32. artha : anaMta evA je agurulaghu (guNo, aMzo) te anaMta agurulaghu (guNa)rUpe sarva jIvo pariNata che; teo asaMkhyAta pradezavALA che. keTalAka kathaMcit AkhA lokane prApta hoya che ane keTalAka aprApta hoya che. ghaNA (-anaMta) jIvo mithyAdarzana-kaSAya-yogasahita saMsArI che ane ghaNA (-anaMta jIvo) mithyAdarzanakaSAya-yogarahita siddha che. jaha paumarAyarayaNaM khittaM khIre pabhAsayadi khIraM / taha dehI dehattho sadehamittaM pabhAsayadi // 33 // jyama dUdhamAM sthita padmarAgamaNi prakAze dUdhane, tyama dehamAM sthita dehI dehapramANa vyApaktA lahe. 33. artha : jema padmarAgaratna dUdhamAM nAkhavAmAM AvyuM thayuM dUdhane prakAze che, tema dehI (jIva) dehamAM rahyo thako svadehapramANa prakAze che. savvattha atthi jIvo Na ya ekko ekakAya ekkaTTho / ajjhavasANavisiTTho ciTThadi maliNo rajamalehiM // 34 // tana tana dhare jIva, tana mahIM aicastha paNa nahi eka che, jIva vividha adhyavasAyayuta, rajamaLamalina thaIne bhame. 34. artha : jIva sarvatra (kramavartI sarva zarIromAM) che ane koI eka zarIramAM (kSIranIravata) ekapaNe rahyo hovA chatAM tenI sAthe eka nathI; adhyavasAya viziSTa vartato thako rajamaLa (karmamaLa) vaDe milana hovAthI te bhame che. jesiM jIvasahAvo Natthi abhAvo ya savvahA tassa / te hoMti bhiNNadehA siddhA vacigoyaramadIdA // 35 // jIvatva nahi ne sarvathA tadabhAva paNa nahi jemane, te siddha che -je dehavirahita vacanaviSayAtIta che. 35. artha : jemane jIvavabhAva (-prANadhAraNarUpa jIvatva) nathI ane sarvathA teno abhAva paNa nathI, te deharahita vacanagocarAtIta siddho (siddha bhagavaMto) che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 Na kudoci vi uppaNNo jamhA kajjaM Na teNa so siddho| uppAdedi Na kiMci vi kAraNamavi teNa Na sa hodi // 36 / / Upaje nahIM to kAraNe te siddha tethI na kArya che, upajAvatA nathI kAMI paNa tethI na kAraNa paNa Thare. 36. artha te siddha koI (anya) kAraNathI UpajatA nathI tethI kArya nathI, ane kAMI paNa (anya kAryane) upajAvatA nathI tethI te kAraNa paNa nathI. sassadamadha ucchedaM bhavvamabhavvaM ca suNNamidaraM c| viNNANamaviNNANaM Na vi jujjadi asadi sbbhaave|| 37 // sadbhAva jo nahi hoya to dhruva, nAza, bhavya, abhavya ne vijJAna, aNuvijJAna, zUnya, azunya - e kaMI nava ghaTe. 37. artha : jo (mokSamAM jIvano) saMbhAvanA hoya to zAzvata, nAzavaMta, bhavya (thavA yogya), abhavya (-nahi thavA yogya), zUnya, azUnya, vijJAna ane avijJAna (jIvadravyane viSe) na ja ghaTe. (mATe mokSamAM jIvano sadbhAva che ja.) kammANaM phalamekko ekko kajjaM tu NANamadha ekko| cedayadi jIvarAsI cedagabhAveNa tiviheNa // 38 // traNavidha cetakabhAvathI ko jIvarAzi kAryane. ko jIvarAzi karmaphaLa'ne, koI cete "jJAna"ne. 38. artha trividha cetakabhAva vaDe eka jIvarAzi karmonA phaLane, eka jIvarAzi kAryane, ane eka jIvarAzi jJAnane cete (ve) che. savve khalu kammaphalaM thAvarakAyA tasA hi kjjjudN| pANittamadikkaMtA NANaM viMdati te jIvA // 39 // vede karamaphaLa sthAvaro, trasa kAryayuta phaLa anubhave, prANitvathI atikrAMta je te jIva vede jJAnane. 39. artha sarva sthAvara jIvasamUho kharekhara karmaphaLane vede che, traso kharekhara kAryasahita karmaphaLane vede che ane je prANitvane (-prANone) atikramI gayA che te jIvo jJAnane vede che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 uvaogo khalu duviho NANeNa ya daMsaNeNa saMjutto / jIvassa savvakAlaM aNaNNabhUdaM viyANIhi // 40 // che jJAna ne darzana sahita upayoga yugala prakArano; jIvadravyane te sarva kALa ananyarUpe jANavo. 40. artha HjJAnathI ane darzanathI saMyukta evo kharekhara be prakArano upayoga jIvane sarva kALa ananyapaNe jANo. AbhiNisudodhimaNakevalANi NANANi paMcabheyANi / kumAdisudavibhaMgANi ya tiNNi vi NANehiM saMjutte // 41 // mati, zruta, avadhi, manaH, kevaLa - pAMca bhedo jJAnanA; kumati, kuzruta, vibhaMga - traNa paNa jJAna sAthe joDavAM. 41. artha : Abhinibodhika (-mati), zruta, avidha, manaHparyaya ane kevaLa - ema jJAnanA pAMca bheda che; vaLI kumati, kuzruta ane vibhaMga - e traNa (ajJAno) paNa (pAMca) jJAno sAthe joDavAmAM AvyA che. ( e pramANe jJAnopayoganA ATha bheda che.) daMsaNamavi cakkhujudaM acakkhujudamavi ya ohiNA sahiyaM aNidhaNamaNaMtavisayaM kevaliyaM vipaLAM // 42 // darzana taNA cakSu - acakSurUpa, avidharUpa ne niHsImaviSaya anidhana kevaLarUpa bheda kahela che. 42. artha : darzana paNa cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana ane anaMta jeno viSaya che evuM avinAzI kevaLadarzana - ema cAra bhedavALuM kahyuM che. . vipadi NANAdo NANI NANANi hoMti NegANi / tamhA du visarUvaM bhaNiyaM daviyatti NANIhiM // 43 // che jJAnathI nahi bhinna jJAnI, jJAna to ya aneka che; te kAraNe to vizvarUpa kahyuM daravane jJAnIe. 43. artha : jJAnathI jJAnIno (-AtmAno) bheda pADavAmAM Avato nathI; to paNa jJAno aneka che. tethI to jJAnIoe dravyane vizvarUpa (-anekarUpa) kahyuM che. jadi havadi davvamaNNaM guNado ya guNA ya davvado aNNe / davvANaMtiyamadhavA davvAbhAvaM pavaMti // 44 5 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 jo dravya guNathI anya ne guNa anya mAno dravyathI, to thAya dravya-anaMtatA vA thAya nAsti dravyanI. 44. artha : jo dravya guNathI anya (-bhinna) hoya ane guNo dravyathI anya hoya to dravyanI anaMtatA thAya athavA dravyano abhAva thAya. avibhattamaNaNNattaM davvaguNANaM vibhattamaNNattaM / NicchaMti NiccayaNDU tavvivarIdaM hi vA tesiM // 45 // guNa-dravyane avibhaktarUpa ananyatA budhamAnya che; paNa tyAM vibhakta ananyatA vA anyatA nahi mAnya che. 45. artha : dravya ane guNone avibhaktapaNArUpa ananyapaNuM che; nizcayanA jANanArAo temane vibhaktapaNArUpa anyapaNuM ke (vibhaktapaNArUpa) ananyapaNuM mAnatA nathI. vavadesA saMThANA saMkhA visayA ya hoMti te bahugA / te simaNaNNatte aNNatte cAvi vijjaMte // 46 // vyapadeza ne saMsthAna, saMkhyA, viSaya bahu ye hoya che; te temanA anyatva tema ananyatAmAM paNa ghaTe. 46. artha :vyapadezo, saMsthAno, saMkhyAo ane viSayo ghaNAM hoya che. te (vyapadeza vagere), dravya-guNonA anyapaNAmAM tema ja ananyapaNAmAM paNa hoI zake che. NANaM dhaNaM ca kuvvadi dhaNiNaM jaha NANiNaM ca duvidhehiM / bhaNNaMti taha pudhattaM eyattaM cAvi taccaNhU // 47 // dhanathI 'dhanI' ne jJAnathI 'jJAnI' -dvidhA vyapadeza che, te rIta tattvajJo kahe ekatva tema pRthane. 47. artha : jevI rIte dhana ane jJAna (puruSane) 'dhanI' ane 'jJAnI' kare che - ema be prakAre kahevAmAM Ave che, tevI rIte tattvajJo pRthaktva tema ja ekatvane kahe che. NANI NANaM ca sadA atthaMtaridA du aNNamaNNassa / dohaM acedaNattaM pasajadi sammaM jiNAvamadaM // 48 // jo hoya arthAtarapaNuM anyonya jJAnI-jJAnane, banne acetanA lahe - jinadevane nahi mAnya je. 48. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 artha : jo jJAnI (AtmA) ane jJAna sadA paraspara arthAtarabhUta (bhinnapadArthabhUta) hoya to bannene acetanapaNAno prasaMga Ave - ke je jinone samyaka prakAre asaMmata che. Na hi so samavAyAdo atyaMtarido duNANado nnaannii| aNNANIti ca vayaNaM egattappasAdhagaM hodi // 49 // re! jIva jJAnavibhinna nahi samavAyathI jJAnI bane; ajJAnI" evuM vacana te ekatvanI siddhi kare. 49. artha jJAnathI arthAtarabhUta evo te (AtmA) samavAyathI jJAnI thAya che ema kharekhara nathI. 'ajJAnI" evuM vacana (guNa-guNInA) ekatvane siddha kare che. samavattI samavAo apudhabbhUdo ya ajudasiddho y| tamhA davvaguNANaM ajudA siddhi tti NihiTThA // 50 // samavartitA samavAya che, apRthakva te, ayutatva te; te kAraNe bhAkhI amRtasiddhi guNo ne dravyane. 50. artha samavartIpaNuM te samavAya che; te ja, apRthakapaNuM ane ayutasiddhapaNuM che. tethI dravya ane guNonI amRtasiddhi jinoe) kahI che. vaNNarasagaMdhaphAsA paramANuparUvidA visesehiN| davvAdo ya aNaNNA aNNattapagAsagA hoti // 51 // daMsaNaNANANi tahA jIvaNibaddhANi nnnnnnbhuudaanni| vavadesado pudhattaM kuvvaMti hi No sbhaavaado||52|| paramANamAM prarUpitAvaraNa, rasa, gaMdha, tema ja sparza, aNuthI abhinna rahI vizeSa vaDe prakAza bhedane; 51. tyama jJAnadarzana jIvaniyata ananya rahIne jIvathI, anyatvanA kartA bane vyapadezathI -nA svabhAvathI. para. artha : paramANune viSe prarUpavAmAM AvatAM evA varga-rasa-gaMdha-sparza dravyathI ananya vartatAM thakA (vyapadezanA kAraNabhUta) vizeSo vaDe anyatvane prakAzanArA thAya che. (-svabhAvathI anyarUpa nathI); evI rIte jIvane viSe saMbaddha evA darzana-jJAna (jIvadravyathI) ananya vartatAM thakAM vyapadeza dvArA pRthakapaNAne kahe che, svabhAvathI nahi. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 jIvA aNAiNihaNA saMtA NaMtA ya jIvabhAvAdo / sabbhAvado aNaMtA paMcaggaguNappadhANA ya // 53 // jIvo anAdi-anaMta, sAMta, anaMta che jIvabhAvathI, sadbhAvathI nahi aMta hoya; pradhAnatA guNa pAMcathI. 53 artha H jIvo (pAriNAmika bhAvathI) anAdi-anaMta che, (traNa bhAvothI) sAMta (arthAt sAdi-sAMta) che ane jIvabhAvathI anaMta che (arthAt jIvanA sadbhAvarUpa kSAyikabhAvathI sAdi-anaMta che) kAraNa ke sadbhAvathI jIvo anaMta ja hoya che. teo pAMca mukhya guNothI pradhAnatAvALA che. evaM sado viNAso asado jIvassa hoi uppAdo / idi jiNavarehiM bhaNidaM aNNoNNaviruddhamaviruddhaM / / 54 // e rIta sat-vyaya ne asat-utpAda jIvane hoya che -bhAkhyuM jine, je pUrva-apara viruddha paNa aviruddha che. 1.4. artha : e rIte jIvane satno vinAza ane asatno utpAda hoya che - evuM jinavaro kahyuM che, ke je anyonya viruddha (19mI gAthAnA kathana sAthe virodhavALuM) chatAM aviruddha che. raiyatiriyamaNuA devA idi NAmasaMjudA payaDI / kuvvaMti sado NAsaM asado bhAvassa uppAdaM / / 55 // tiryaMca-nAraka-deva-mAnava nAmanI che prakRti je, te vyaya kare sat bhAvano, utpAda asat taNo kare. 55. artha :nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva evAM nAmavALI (nAmakarmanI) prakRtio sat bhAvano nAza kare ane asat bhAvano utpAda kare che. udayeNa uvasameNa ya khayeNa duhiM missidehiM pariNAme / juttA te jIvaguNA bahusu ya atthesu vicchiNNA // 56 // pariNAma, udaya, kSayopazama, upazama, kSaye saMyukta je, te pAMca jIvaguNa jANavA; bahu bhedamAM vistIrNa che. 5. artha : udayathI yukta, upazamathI yukta, kSayathI yukta, kSayopazamathI yukta ane pariNAmathI yu - evA (pAMca) jIvaguNo (-jIvanA bhAvo) che; ane temane ghaNAM prakAromAM vistAravAmAM Ave che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 kammaM vedayamANo jIvo bhAvaM karedi jaarisyN| so tassa teNa kattA havadi tti ya sAsaNe paDhidaM // 57 // pudgalakaramane vedatAM AtmA kare je bhAvane, te bhAvano te jIva che kartA-kahyuM jinazAsane. 27 artha karmane vedato dhako jIva jevA bhAvane kare che, te bhAvano te prakAre te kartA che - ema zAsanamAM kahyuM che. kammeNa viNA udayaM jIvassa Na vijjade uvasamaM vaa| khaiyaM khaovasamiyaM tamhA bhAvaM tu kammakadaM // 58 // pugalakarama viNa jIvane upazama, udaya, kSAyika ane kSAyopathamika na hoya, tethI karmakRta e bhAva che. 58. artha : karma vinA jIvane udaya, upazama, kSAyika athavA kSayopathamika hoto nathI, tethI bhAva (-caturvidha jIvabhAva) karmakRta che. bhAvo jadi kammakado attA kammassa hodi kidha kttaa| Na kuNadi attA kiMci vi muttA aNNaM sagaM bhAvaM // 59 // jo bhAvakartA karma, to zuM karmaka jIva che? jIva to kadI karato nathI nija bhAva viNa kaMI anyane. 59. artha : jo bhAva (-chavabhAva) karmakRta hoya to AtmA karmano (dravyakarmano) kartA hovo joIe. te to kema bane? kAraNa ke AmA to potAnA bhAvane choDIne bIjuM kAMI paNa karato nathI. bhAvo kammaNimitto kammaM puNa bhAvakAraNaM hvdi| Na du tesiM khalu kattA Na viNA bhUdA du kattAraM // 60 // re! bhAva karmanimitta che ne karma bhAvanimitta che, anyonya nahi kartA khare; karyA vinA nahi thAya che. 60. artha : jIvabhAvanuM karma nimitta che ane karmanuM jIvabhAva nimitta che, paraMtu kharekhara ekabIjAnA kartA nathI; kartA vinA thAya che ema paNa nathI. kuvvaM sagaM sahAvaM attA kattA sagassa bhaavss| Na hi poggalakammANaM idi jiNavayaNaM muNeyavvaM // 61 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 nija bhAva karato AtamA kartA khare nija bhAvano, kartA na pudgalakarmano; -upadeza jinano jANavo. 61. artha potAnA svabhAvane karato AtmA kharekhara potAnA bhAvano karyA che, pudgakarmono nahi. Ama jinavacana jANavuM. 1. jo ke zuddhanizcayathI kevaLajJAnAdi zuddhabhAvo "svabhAvo' kahevAya che to paNa azuddhanizcayathI rAga dika paNa "svabhAvo' kahevAya che. kammaM pi sagaM kuvvadi seNa sahAveNa smmmppaannN| jIvo vi ya tArisao kammasahAveNa bhaavenn||62|| re! karma ApasvabhAvathI nija karmaparyayane kare, AtmAya karmasvabhAvarUpa nija bhAvathI nijane kare. 62. artha karma paNa potAnA svabhAvathI potAne kare che ane tevo jIva paNa karmasvabhAva bhAvathI (audAyikAdi bhAvathI) barAbara potAne kare che. kammaM kammaM kuvvadi jadi so appA karedi appaannN| kidha tassa phalaM bhuMjadi appA kammaM ca dedi phalaM // 63 // jo karma karma kare ane AtmA kare basa Atmane, krama karma phaLa jIvane? kyama jIva te phaLa bhogave? 63. artha : jo karma karmane kare ane AtmA AtmAne kare to karma AtmAne phaLa kema Ape ane AtmA tenuM phaLa kema bhogave ? ogADhagADhaNicido poglakAyehiM savvado logo| suhamehiM bAdarehiM ya NaMtANaMtehiM vividhehiM // 64 // avagADha gADha bharela che sarvatra pudgalakAyathI A loka bAdara-sUkSmathI, vidhavidha anaMtAnaMtathI. 64. artha loka sarvata: vividha prakAranA, anatAnaMta sUkSma tema ja bAdara pulakAyo (pudgalaskaMdho) vaDe (viziSTa rIte) avagAhAIne gADha bharelo che. attA kuNadi sabhAvaM tattha gadA poggalA sbhaavhiN| gacchaMti kammabhAvaM annnnonnaannaagaahmvgaaddhaa||65|| Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 AtmA kare nija bhAva jyAM, tyAM pugalo nija bhAvathI karmasvarUpe pariName anyonya-avagAhita thaI. 65. artha AtmA (moharAgadveSarUpa) potAnA bhAvane kare che; (tyAre) tyAM rahelAM pudagalo potAnA bhAvothI jIvane viSe (viziSTa prakAre) anyonya-avagAharUpe pravezyAM thakAM karmabhAvane pAme che. jaha puggaladavANaM bahuppayArehiM khNdhnnivvttii| akadA parehiM diTThA taha kammANaM viyaannaahi||66|| jyama skaMdharacanA bahuvidhA dekhAya che pudgala taNI parathI akRta, te rIte jANo vividhatA karmo taNI. 66. artha : jema pudgaladravyonI bahu prakAre skaMdharacanA parathI karAyA vinA thatI jovAmAM Ave che, tema karmonI bahuprakAratA parathI akRta jANo. jIvA paggalakAyA annnnonnaannaagaaddhghnnpddibddhaa| kAle vijujjamANA suhadukkhaM diti bhuNjNti||67|| jIva-pugalo anyonyamAM avagAha grahIne baddha che; kALe viyoga lahe tadA sukhaduHkha Ape - bhogave. 67. artha jIvo ane pudgalakAyo (viziSTa prakAre) anyonya-avagAhane grahavA vaDe (paraspara) baddha che; kALe chUTA paDatAM sukhadu:kha Ape che ane bhogave che (arthAta pugalakAyo sukhadu:kha Ape che ane jIvo bhogave che). tamhA kammaM kattA bhAveNa hi saMjudodha jiivss| bhottA hu havadi jIvo cedagabhAveNa kammaphalaM // 68 // tethI karama, jIvabhAvathI saMyukta, kartA jANavuM; bhoktApaNuM to jIvane cetakapaNe tatkaLa taNuM. 68. artha tethI jIvanA bhAvathI saMyukta evuM karma(dravyakarma) kartA che(nizcayathI potAnuM kartA ane vyavahArathI jIvabhAvanuM kartA, paraMtu te bhoktA nathI). bhoktA to (mAtra) jIva che cetakabhAvane lIdhe karmaphaLano. evaM kattA bhottA hojjaM appA sagehiM kmmehiN| hiMDadi pAramapAraM saMsAraM mohsNchnnnno||69|| Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 281 kartA ane bhoktA thato e rIta nija karmo vaDe jIva mohathI Acchanna sAMta-anaMta saMsAre bhame. 69. artha e rIte potAnA karmothI kartA-bhoktA thato AtmA mohAcchAdita vartato thako sAMta athavA anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che. uvasaMtakhINamoho maggaM jiNabhAsideNa smuvgdo| NANANumaggacArI NivvANapuraM vajadi dhiiro||7|| jinavacanathI lahI mArga je, upazAMtakSINamohI bane; jJAnAnamArga viSe care, te dhIra zivapurane vare. 78. artha je (puruSa) jinavacanathI mArgane pAmIne upazAMta-kSINamoha thayo thako (arthAt darzanamohano jene upazama, kSaya athavA kSayopazama thayo che evo thayo thako) jJAnAnumArge care che (jJAnane anusaranArA mArge pravarte che), te dhIra puruSa nirvANapurane pAme che. eko ceva mahappA so duviyappo tilakkhaNo hodi| . caducaMkamaNo bhaNido paMcaggaguNappadhANo y||71|| chakkApakkamajutto uvautto sttbhNgsbbhaavo| aTThAsao NavaThTho jIvo dasaTThANago bhnnido||72|| eka ja mahAtmA te dvibheda ane trilakSaNa ukta che, caubhramaNayuta, paMcAgraguNaparadhAna jIva kahela che; 71. upayogI SaTa-apakramasahita che, saptabhaMgIsattva che, jIva aSTa-Azraya, nava-aratha, dazasthAnagata bhAkhela che. 7ra artha te mahAtmA eka ja che, be bhedavALo che ane trilakSaNa che; vaLI tene caturvidha bhramaNavALo tathA pAMca mukhya guNothI pradhAnatAvALo kahyo che. upayogI evo te jIva che apakrama sahita, sAta bhaMgapUrvaka sadbhAvavALo, AThanA AzrayarUpa, nava-artharUpa ane dasa sthAnagata kahevAmAM Avyo che. 1. apakrama = (saMsArI jIvane anya bhavamAM jatAM) anuzreNI gamana arthAt vidizAo choDIne gamana. payaDiTThidiaNubhAgappadesabaMdhehiM savvado mukko| uDDhe gacchadi sesA vidisAvajjaM gardi jaMti // 73 // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 prakRti-sthiti-paradeza-anubhavabaMdhathI parimuktane gati hoya UMce; zeSane vidizA tajI gati hoya che. 73. artha : prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradezabaMdhathI sarvataH mukta jIva Urdhvagamana kare che; bAkInA jIvo (bhavAMtaramAM jatAM) vidizAo choDIne gamana kare che. khaMdhA ya khaMdhadesA khaMdhapadesA ya hoMti paramANU / idi te caduvviyappA puggalakAyA muNeyavvA // 74 // jaDarUpa pudgalakAya kerA cAra bhedo jANavA; te skaMdha, teno deza, skaMdhapradeza, paramANu kahyA. 74. artha : pudgalakAyanA cAra bheda jANavA, skaMdho, skaMdhadezo, skaMdhapradezo ane paramANuo., khaMdhaM sayalasamatthaM tassa du addhaM bhAMti deso tti / addhaddhaM ca padeso paramANU ceva avibhAgI / / 75 / / pUraNa-sakaLa te 'skaMdha' che ne ardha tenuM 'deza' che, ardhArdha tenuM 'pradeza' ne avibhAga te 'paramANu' che. 75. artha : sakaLa-samasta (pudgalapiDAtmaka AkhI vastu) te skaMdha che, tenA ardhane deza kahe che, ardhanuM ardha te pradeza che ane a vebhAgI te kharekhara paramANu che. bAdarasuhumagadANaM khaMdhANaM puggalo tti vavahAro / te hoMti chappayArA telokaM jehiM NippaNNaM // 76 // sau skaMdha bAdara-sUkSmamAM 'pudgala' taNo vyavahAra che; cha vikalpa che kaMdho taNA, jethI trijaga niSpanna che. 76. artha : bAdara ane sUkSmapaNe pariNata skaMdhone 'pudgala' evo vyavahAra che. teo cha prakAranA che, jemanAthI traNa loka naSpanna che. savvesiM khaMdhANaM jo aMto taM viyANa paramANU / so sassado asaddo ekko avibhAgI muttibhavo // 77 // je aMza aMtima skaMdhano, paramANu jANo tehane; te eka ne avibhAga, zAzvata, mUrtiprabhava, azabda che. 77. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 artha sarva kaMdhono je aMtima bhAga tene paramANu jANo. te avibhAgI, eka, zAzvata, mUrtiprabhava (mUrtapaNe UpajanAro) ane azabda che. Adesamettamutto dhAducadukkassa kAraNaM jo du| so Neo paramANU pariNAmaguNo sayamasaddo // 78 // AdezamAtrathI mUrta, dhAtucatuSkano che hetu je, te jANavo paramANu - je pariNAmI, Apaazabdache. 78 artha je AdezamAtrathI mUrti che (arthAtuM mAtra bhedavivakSAthI mUrtatvavALo kahevAya che, ane je pRthvI Adi) cAra dhAtuonuM kAraNa che te paramANu jANavo - ke je pariNAmaguNavALo che ane svayaM azabda che. saddo khaMdhappabhavo khaMdho prmaannusNgsNghaado| puDhesu tesu jAyadi saddo uppAdigo nniydo|| 79 // che zabda skaMdhotpanna, skaMdho aNusamUhasaMghAta che, aMdhAbhighAte zabda Upaje, niyamathI utpAgha che. 79. artha zabda skaMdhajanya che. skaMdha paramANudaLano saMghAta che, ane te skaMdho sparzatAM-athaDAtAM zabda utpanna thAya che; e rIte te (zabda) niyatapaNe utpAdya che. Nicco NANavakAso Na sAvakAso padesado bhedaa| khaMdhANaM pi ya kattA pavihattA kaalsNkhaannN||8|| nahi anavakAza, na sAvakAza pradezathI, A zAzvato, bhettA racayitA skaMdhano, pravibhAgI saMkhyA-kALano. 80. artha : pradeza dvArA paramANu nitya che, anavakAza nathI, sAvakAza nathI, skaMdhone toDanAra tema ja karanAra che tathA kALa ne saMkhyAno vibhAganAra che (arthAt kALano bhAga pADe che ane saMkhyAnuM mApa kare che). eyarasavaNNagaMdhaM dophAsaM saddakAraNamasadaM / khadhaMtaridaM davvaM paramANuM taM viyANAhi // 81 // eka ja varaNa-rasa-gaMdha ne be sparzayuta paramANu che, te zabdahetu, azabda che, ne skaMdhamAM paNa dravya che. 81. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 artha te paramANu eka rasavALo, eka varNavALo, eka gaMdhavALo tathA be sparzavALo che, zabdanuM kAraNa che, azabda che ane skaMdhanI aMdara hoya to paNa (paripUrNa svataMtra) dravya che ema jANo. uvabhojjamiMdiehi ya iMdiyakAyA maNo ya kmmaanni| jaM havadi muttamaNNaM taM sav puggalaM jANe // 82 // iMdriya vaDe upabhogya, iMdriya, kAya, mana, ne karma je, vaLI anya je kaMI mUrta te saghaLuM ya pudgala jANaje. 82. artha iMdriyo vaDe upabhogya viSayo, iMdriyo, zarIra, mana, karmo ane bIjuM je kAMI mUrta hoya te saghaLuM pudgala jANo. dhammatthikAyamarasaM avaNNagaMdhaM asddmpphaasN| logAgADhaM puDhe pihulamasaMkhAdiyapadesaM // 83 // dharmAstikAya avarNagaMdha, azabdarasa, asparza che; lokAvagAhI, akhaMDa che, vistRta, asaMkhyapradeza. 83. artha dharmAstikAya asparza, arasa, agaMdha, avarNa ane azabda che; lokavyApaka che; akhaMDa, vizALa ane asaMkhyAtapradeza che. agurulaghugehiM sayA tehiM aNaMtehiM pariNadaM NicaM / gadikiriyAjuttANaM kAraNabhUdaM sayamakajaM // 84 // je agurulaghuka anaMta te-rUpa sarvadA e pariName, che nitya, Apa akArya che, gatipariNamita ne hetu che. 84. artha te (dhamastikAya) anaMta evA je agurulaghu (guNo, aMzo) te-rUpe sadA pariName che, nitya che, gatikriyAyuktane kAraNabhUta (nimittarUpa) che ane pote akArya che. udayaM jaha macchANaM gamaNANuggahakaraM havadi loe| taha jIvapuggalANaM dhammaM davvaM viyANAhi // 85 // jyama jagatamAM jaLa mInane anugraha kare che gamanamAM, tyama dharma paNa anugraha kare jIva-pugalone gamanamAM. 85. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 artha : jema jagatamAM pANI mAchalAMone gamanamAM anugraha kare che, tema dharmadravya jIva-pudgalone gamanamAM anugraha kare che (-nimittabhUta hoya che) ema jANo. jaha havadi dhammadavvaM taha taM jANeha davvamadhamakkhaM / ThidikiriyAjuttANaM kAraNabhUdaM tu puDhavIva / / 86 / / jyama dharmanAmaka dravya tema adharmanAmaka dravya che; paNa dravya A che pRthvI mAphaka hetu thitipariNamitane. 86. artha : jema dharmadravya che tema adharma nAmanuM dravya paNa jANo; paraMtu te (gatikriyAyuktane kAraNabhUta hovAne badale)sthitikriyAyuktane pRthvInI mAphaka kAraNabhUta che (arthAt sthitikriyApariNata jIva-pudgalone nimittabhUta che). jAdo alogalogo jesiM sabbhAvado ya gamaNaThidI | do va mayA vibhattA avibhattA loyamettA ya // 87 // dharmAdharama hovAthI loka-aloka ne sthitigati bane; te ubhaya bhinna-abhinna che ne sakaLalokapramANa che. 87. artha : (jIva-pudgalanI) gati-sthiti tathA aloka ne lokano vibhAga, te be dravyonA sadbhAvathI thAya che. vaLI te banne vibhakta, avibhakta ane lokapramANa kahevAmAM AvyA che. Naya gacchadi dhammatthI gamaNaM Na karedi aNNadaviyassa / havadi gadi ssa ppasaro jIvANaM puggalANaM ca // 88 // dharmAsti gamana kare nahIM, na karAvato paradravyane; jIva-pudgalonA gatiprasAra taNo udAsIna hetu che. 88. artha :dharmAstikAya gamana karato nathI ane anya dravyane gamana karAvato nathI; te, jIvo tathA pudgalone (gati pariNAmamAM AzrayamAtrarUpa hovAthI) gatino udAsIna prasAranAra (arthAt gatiprasAramAM udAsIna nimittabhUta) che. vijjadi jesiM gamaNaM ThANaM puNa tesimeva saMbhavadi / te sagapariNAmehiM du gamaNaM ThANaM ca kuvvaMti // 89 // se re ! jemane gati hoya che, teo ja vaLI sthira thAya che; te sarva nija pariNAmathI ja kare gatisthitibhAvane. 8. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 artha : (dharma-adharma gati-sthitinA mukhya hetuo nathI, kAraNa ke) jemane gati hoya che temane ja vaLI sthiti thAya che ane jemane sthiti hoya che temane ja vaLI gati thAya che). teo (gati-sthitimAna padArtho) to potAnA pariNAmothI gati ane sthiti kare che. savvesiM jIvANaM sesANaM taha ya puggalANaM c| jaM dedi vivaramakhilaM taM loge havadi AgAsaM // 90 // je lokamAM jIva-pugalone, zeSa dravya samastane avakAza de che pUrNa, te AkAzanAmaka dravya che. 90. artha :lokamAM jIvone ane pugalone tema ja badhAM bAkInAM dravyone je saMpUrNa avakAza Ape che, te AkAza che. jIvA puggalakAyA dhammAdhammA ya logdonnnnnnaa| tatto aNaNNamaNNaM AyAsaM aMtavadirittaM // 91 // jIva-pudgalAdika zeSa dravya ananya jANo lokathI; nabha aMtazUnya ananya tema ja anya che e lokathI. 91. artha jIvo, pugalakAyo, dharma ane adharmane (tema ja kALa) lokathI ananya che; aMta rahita evuM AkAza tenAthI (lokathI) ananya tema ja anya che. AgAsaM avagAsaM gamaNaTThidikAraNehiM dedi jdi| uDDhaMgadippadhANA siddhA ciTuMti kidha ttth||92|| avakAzadAyaka Abha gati-thitietutA paNa jo dhare, to UrdhvagatiparadhAna siddho kema temAM sthiti lahe? 92. artha jo AkAza gati-sthitinA kAraNa sahita avakAza ApatuM hoya(arthAt jo AkAza avakAzahetu paNa hoya ane gati-sthitihetu paNa hoya) to UrdhvagatipradhAna siddho temAM (AkAzamAM) kema sthira hoya? (AgaLa gamana kema na kare ?) jamhA uvariTThANaM siddhANaM jiNavarehiM pnnnnttN| tamhA gamaNaTThANaM AyAse jANa Natthi tti // 93 // bhAkhI jinoe lokanA agre sthiti siddho taNI, te kAraNe jANo - gatisthiti AbhamAM hotI nathI. 93. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 artha : jethI jinavaroe siddhonI lokanA upara sthiti kahI che, tethI gati-sthiti AkAzamAM hotI nathI (arthAt gatisthitihetutva AkAzane viSe nathI) ema jANo. jadi havadi gamaNahedU AgAsaM ThANakAraNaM tesiN| pasajadi alogahANI logassa ya aMtaparivaDDI // 94 // nabha hoya jo gatietune sthiti hetu pudgala-jIvane, to hAni thAya alokanI, lokAnta pAme vRddhine. 94. artha : jo AkAza jIva-pugalone gati hetu ane sthiti hetu hoya to alokanI hAnino ane lokanA aMtanI vRddhino prasaMga Ave. tamhA dhammAdhammA gamaNadvidikAraNANi nnaagaasN| idi jiNavarehiM bhaNidaM logasahAvaM suNaMtANaM // 95 // tethI gatisthitihetuo dharmAdharama che, nabha nahIM; bhAnuM jinoe Ama lokasvabhAvanA zrotA prati. 95. artha tethI gati ane sthitinA kAraNa dharma ane adharma che, AkAza nahi. Ama lokasvabhAvanA zrotAo pratye jinavaro kahyuM che. dhammAdhammAgAsA apudhanbhUdA smaannprimaannaa| pudhaguvaladdhivisesA kariti egattamaNNattaM // 96 // dharmAdharama-nabhane samAna pramANayuta apRthakvathI, vaLI bhinnabhinna vizeSathI, ekatvane anyatva che. 96. artha dharma, adharma ane AkAza (lokAkAza) samAna parimANavALAM apRthabhUta hovAthI temaja pRthaka-upalabdha (bhinnabhinna) vizeSavALAM hovAthI ekatva tema ja anyatvane kare che. AgAsakAlajIvA dhammAdhammA ya muttiprihiinnaa| muttaM puggaladavvaM jIvo khalu cedaNo tesu||97|| AtmA ane AkAza, dharma, adharma, kALa amUrta che, che mUrta pudgaladravya; temAM jIva che cetana khare. 97. artha AkAza, kALa, jIva, dharma ane adharma amUrta che, pudgala dravya mUrti che. temAM jIva kharekhara cetana che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 jIvA puggalakAyA saha sakkiriyA havaMti Na ya sesA / puggalakaraNA jIvA khaMdhA khalu kAlakaraNA du // 98 // jIva-pudgalo sahabhUta che sakriya, niSkriya zeSa che; che kALa pudgalane karaNa, pudgala karaNa che jIvane. 98. artha : bAhya karaNa sahita rahelAM jIvo ane pudgalo sakriya che, bAkInA dravyo sakriya nathI (-niSkriya che); jIvo pudgalakaraNavALA (-jemane sakriyapaNAmAM pudgala bahiraMga sAdhana hoya evA) che ane skaMdho arthAt pudgalo to kALakaraNavALA (-jemane sakriyapaNAmAM kALa bahiraMga sAdhana hoya evA) che. je khalu iMdiyagejjhA visayA jIvehiM hoMti te muttA / sesaM havadi amuttaM cittaM ubhayaM samAdiyAdi // 99 // che jIvane je viSaya iMdriyagrAhya, te sau mUrta che; bAkI badhuM ya amUrta che; mana jANatuM te ubhayane. 99. artha : je padArtho jIvonA indriyagrAhya viSayo che teo mUrta che ane bAkIno padArthasamUha amUrta che. citta te bannene grahaNa kare che (-jANe che). kAlo pariNAmabhavo pariNAmo davvakAlasaMbhUdo / dohaM esa sahAvo kAlo khaNabhaMguro Niyado // 100 // pariNamAbhava che kALa, kALapadArthabhava pariNAma che; -A che svabhAvo ubhayanA; kSaNabhaMgI ne dhruva kALa che. 100. artha H kALa pariNAmathI utpanna thAya che (arthAt vyavahArakALa jIva-pudgalonA pariNAmathI mapAya che); pariNAma dravyakALathI utpanna thAya che. -A, banneno svabhAva che. kALa kSaNabhaMgura tema ja nitya che. kAlo ttiya vavadeso sabbhAvaparUvago havadi Nicco / uppaNNappaddhaMsI avaro rIhaMta kAr // 202 / / che 'kALa' saMjJA satprarUpaka tethI kALa sunitya che; utpannadhvaMsI anya je te dIrghasthAyI paNa Thare. 101. artha : 'kALa' evo vyapadeza sadbhAvano prarUpaka che tethI kALa (nizcayakALa) nitya che. utpannadhvaMsI evo je bIjo kALa (arthAt utpanna thatAM veMta ja naSTa thanAro je vyavahArakALa) te (kSaNika hovA chatAM pravAhaapekSAe) dIrgha sthitino paNa (kahevAya) che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 ede kAlAgAsA dhammAdhammA ya puggalA jiivaa| labbhaMti davvasaNNaM kAlassa duNatthi kAyattaM // 102 // AjIva, pudgala, kALa, dharma, adharmatemajanabhaviSe che 'dravya" saMjJA sarvane, kAyava che nahi kALane. 102 artha A kALa, AkAza, dharma, adharma, pugalo ane jIvo (badhAM) 'dravya' saMjJAne pAme che; paraMtu kALane kAyapaNuM nathI. evaM pavayaNasAraM paMcatthiyasaMgahaM viyaannittaa| jo muyadi rAgadose so gAhadi dukkhaparimokkhaM // 103 // e rIta pravacanasArarUpa "paMcAstisaMgraha' jANIne je jIva choDe rAgadveSa, lahe sakaLadukhamokSane. 103. artha e pramANe pravacananA sArabhUta paMcAstikAyasaMgraha'ne jANIne je rAgadveSane choDe che, teHkhathI parimukta thAya che. muNiUNa etadadvaM tadaNugamaNujjado nnihdmoho| pasamiyarAgaddoso havadi hadaparAparo jiivo||104|| A artha jANI, anugamana-udyama karI, haNI mohane, prazamAvI rAgadveSa, jIva uttara - pUrava virahita bane. 184. artha jIva A arthane jANIne (-A zAstranA arthabhUta zuddhAtmAne jANIne), tene anusaravAno udyama karato thako hatamoha thaIne (-jene darzanamohano kSaya thayo hoya evo thaIne), rAgadveSane prazamita-nivRtta karIne, uttara ane pUrva baMdhano jene nAza thayo che evo thAya che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 2. navapadArthapUrvaka mokSamArgaprapaMcavarNana abhivaMdiUNa sirasA apuNabbhavakAraNaM mhaaviirN| tesiM payatthabhaMgaM maggaM mokkhassa vocchAmi // 105 // zirasA namI apunarjanamanA hetu zrI mahAvIrane, bhAkhuM padArthavikalpa tema ja mokSa kerA mArgane. 105. artha apunarbhavanA kAraNa zrI mahAvIrane zirasA vaMdana karIne, temano padArthabheda (-kALa sahita paMcAstikAyano nava padArtharUpa bheda) tathA mokSano mArga kahIza. sammattaNANajuttaM cArittaM raagdosprihiinnN| mokkhassa havadi maggo bhavvANaM laddhabuddhINaM // 106 // samyaktvajJAna sameta cArita rAgadveSavihIna je, te hoya che nirvANamAraga labdhabuddhi bhavyane. 106. artha samyakatva ane jJAnathI saMyukta evuM cAritra-ke je rAgadveSathI rahita hoya te, labdhabuddhi bhavya jIvone mokSano mArga hoya che. sammattaM saddahaNaM bhAvANaM tesimadhigamo nnaannN| cArittaM samabhAvo visayesu viruuddhmggaannN||107|| 'bhAvo" taNI zraddhA sudarzana, bodha teno jJAna che, vadhu rUDha mArga thatAM viSayamAM sAmya te cAritra che. 107. artha bhAvonuM (-nava padArthonuM) zraddhAna te samyakatva che; temano avabodha te jJAna che; (nija tattvamAM) jemano mArga vizeSa rUDha thayo che temane viSayo pratye vartato samabhAva te cAritra che. jIvAjIvA bhAvA puNNaM pAvaM ca AsavaM tesiN| saMvaraNaM NijjaraNaM baMdho mokkho ya te aTThA // 108 // be bhAva-jIva ajIva, targata puNya tema ja pApa ne Asarava, saMvara, nirjarA, vaLI baMdha, mokSa-padArtha che. 108. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 artha H jIva ane ajIva - be bhAvo (arthAt mULa padArtho) tathA te benAM puNya, pApa, Asava. saMvara, nirjarA, baMdha ne mokSa - e (nava) padArtho che. jIvA saMsAratthA NivvAdA cedaNappagA duvihA / uvaogalakkhaNA vi ya dehAdehappavIcArA // 109 // jIvo dvividha-saMsArI, siddho; cetanAtmaka ubhaya che; upayogalakSaNa ubhaya; eka sadeha, eka adeha che. 109. artha : jIvo be prakAranA che H saMsArI ane siddha. teo cetanAtmaka (-cetanA svabhAvavALA) tema ja upayoga lakSaNavALA che. saMsArI jIvo dehamAM vartanArA arthAt dehasahita che ane siddha jIvo dehamAM nahi vartanArA arthAt deharahita che. puDhavI ya udagamagaNI vAu vaNapphadi jIvasaMsidA kAyA / deMti khalu mohabahulaM phAsaM bahugA vi te tesiM // 110 // bhU-jala-anala-vAyu-vanaspatikAya jIvasahita che; bahu kAya te atimohasaMyuta sparza Ape jIvane. 118. artha : pRthvIkAya, apkAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAya - e kAyo jIva sahita che. (avAMtara jAtionI apekSAe) temanI ghaNI saMkhyA hovA chatAM teo badhIye temAM rahelA jIvone kharekhara puSkaLa mohathI saMyukta sparza Ape che(arthAt sparzajJAnamAM nimitta thAya che). ti tthAvarataNujogA aNilANalakAiyA ya tesu tasA / maNapariNAmavirahidA jIvA eiMdiyA NeyA // 111 // tyAM jIva traNa sthAvaratanu, trasa jIva agni-samIranA; e sarva manapariNAmavirahita eka - IMdriya jANavA. 111. artha temAM, traNa (pRthvIkAyika, akAyika ne vanaspatikAyika) jIvo sthAvara zarIranA saMyogavALA che tathA vAyukAyika ne agnikAyika jIvo `trasa che; te badhA manapariNAmarahita ekendriya jIvo jANavA. 1. vAyukAyika ane agnikAyika jIvone calanakriyA dekhIne vyavahArathI trasa kahevAmAM Ave che; ni yathI to teo paNa sthAvaranAmakarmAdhInapaNAne lIdhe - jo ke temane vyavahArathI calana che to paNa - sthAvara ja che. ede jIvaNikAyA paMcavidhA puDhavikAiyAdIyA / maNapariNAmavirahidA jIvA egeMdiyA bhaNiyA // 112 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 A pRthvIkAyika Adi jIvanikAya pAMca prakAranI, saghaLAya manapariNAmavirahita jIva ekeMdriya kahyA. 112. artha A pRthvIkAyika vagere pAMca prakAranA jIvanikAyone manapariNAma rahita ekendriya jIvo(sarva)kahyA aMDesu pavaDatA gabbhatthA mANusA ya mucchgyaa| jArisayA tArisayA jIvA egeMdiyA nneyaa||113|| jevA jIvo aMDastha, mUchavastha vA garbhastha che; tevA badhA A paMcavidha ekeMddhi jIvo jANaje. 113. artha IDAmAM vRddhi pAmatAM prANIo, garbhamAM rahelAM prANIo ane mUcha pAmelA manuSyo, jevAM (buddhipUrvaka vyApAra vinAnAM) che, tevA ekendriya jIvo jANavA. saMbukamAduvAhA saMkhA sippI apAdagA ya kimii| jANaMti rasaM phAsaM je te beiMdiyA jiivaa||114|| zaMbUka, chIpo, mAtRvAho, zaMkha, kRmi paga-vagaranA -je jANatA rasasparzane, te jIva dIkriya jANavA. 114. artha zabUka, mAtRvAha, zaMkha, chIpa ane paga vagaranA kRmi - ke jeo rasa ane sparzane jANe che teo - dIndriya jIvo che. jUgAguMbhImakaNapipIliyA vicchyAdiyA kiiddaa| jANaMti rasaM phAsaM gaMdhaM teiMdiyA jIvA // 115 // jU, kuMbhI, mAkaDa, kIDI tema ja vRzcikAdika jaMtu je rasa, gaMdha tema ja sparza jANe, jIva trIdriya teha che. 115. artha : jU, kuMbhI, ma kaDa, kIDI ane vIMchI vagere jaMtuo rasa, sparza ane gaMdhane jANe che; te trIndriya jIvo che. uiMsamasayamakkhiyamadhukaribhamarA pyNgmaadiiyaa| rUvaM rasaM ca gaMdhaM phAsaM puNa te vijaannNti||116|| madhamAkha, bhramara, pataMga, mAkhI, DAMsa, macchara Adi je, te jIva jANe sparzane, rasa, gaMdha tema ja rUpane. 116. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 artha :vaLI DAMsa, macchara, mAkhI, madhamAkhI, bhamarA ane pataMgiyA vagere jIvo rUpa, rasa, gaMdha ane sparzane jANe che. (te caturidriya jIvo che.) suraNaraNArayatiriyA vnnnnrspphaasgNdhsddnndduu| jalacarathalacarakhacarA baliyA paMcediyA jIvA // 117 // spardhAdika paMcaka jANatAM tiryaMca-nAraka -sura-naro -jaLacara, bhUcara ke khecaro-baLavAna paMcendriya jIvo. 113 artha :varNa, rasa sparza, gaMdha ane zabdane jANanArAM deva-manuSya-nAraka-tiryaMca jeo jaLacara, sthaLacara ke khecara hoya che teo - baLavAna paMcendriya jIvo che. devA cauNNikAyA maNuyA puNa kammabhogabhUmIyA / tiriyA bahuppayArA NeraiyA puDhavibheyagadA / / 118 // nara karmabhUmija bhogabhUmija, deva cAra prakAranA, tiryaMca bahuvidha, nArakonA pRthvIgata bhedo kahyA. 118. artha :devonA cAra nikAya che, manuSyo karmabhUmija ane bhogabhUmija ema be prakAranA che, tiryaMco ghaNAM prakAranA che ane nArakonA bheda temanI pRthvIonA bheda jeTalA che. khINe puvvaNibaddhe gadiNAme Ause ya te vi khalu / pAuNNaMti ya aNNaM gadimAussaM salessavasA // 119 // gatinAma ne AyuSya pUrvanibaddha jyAM kSaya thAya che, tyAM anya gati-AyuSya pAme jIva nijalezyAvaze. 119 artha : pUrvabaddha gatinAmakarma ane AyuSakarma kSINa thatAM jIvo potAnI lezyAne vaza kharekha* anya gati ane AyuSa prApta kare che. ede jIvaNikAyA dehappavicAramassidA bhaNidA / dehavihUNA siddhA bhavvA saMsAriNo abhavvA ya / / 120 // A ukta jIvanikAya sarve dehasahita kahela che, ne dehavirahita siddha che; saMsArI bhavya-abhavya che. 128. artha : A (pUrvokta) jIvanikAyo dehamAM vartanArA arthAt dehasahita kahevAmAM AvyA che; deharahita evA siddho che. saMsArIo bhavya ane abhavya ema be prakAranA che. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 Na hi iMdiyANi jIvA kAyA puNa chappayAra pnnnnttaa| jaM havadi tesu NANaM jIvo tti ya taM pruuveNti||121|| re! iMdriyo nahi jIva, pavidha kAya paNa nahi jIva che; che temanAmAM jJAna je basa te ja jIva nirdiSTa che. 121. artha : (vyavahArathI kahevAmAM AvatAM ekendriyAdi tathA pRthvIkAyikAdi 'jIvomAM) indriyo jIva nathI ane cha prakAranI zAstrokta kAyo paNa jIva nathI; temanAmAM je jJAna che te jIva che ema (jJAnIo) prarUpe che. jANadi passadi savvaM icchadi sukkhaM bibhedi dukkhaado| kuvvadi hidamahidaM vA bhuMjadi jIvo phalaM tesiN||122|| . jANe ane dekhe badhuM, sukha abhilaze, dukhathI Dare, hita-ahita jIva kare ane hita-ahitanuM phaLa bhogave. 122. artha : jIva badhuM jANe che ane dekhe che, sukhane icche che, duHkhathI Dare che, hita-ahitane (zubha-azubha bhAvone) kare che ane temanA phaLane bhogave che. evamabhigamma jIvaM aNNehiM vi pajjaehiM bhugehiN| abhigacchadu ajjIvaM gANaMtaridehiM liNgehiN||123|| bIjAya bahu paryAyathI e rIta jANI jIvane, jANo ajIva padArtha jJAnavibhinna jaDa liMgo vaDe. 123. artha e rIte bIjA paNa bahu paryAyo vaDe jIvane jANIne jJAnathI anya evAM(jaDoliMgo vaDe ajIvane jANo. AgAsakAlapoggaladhammAdhammesu Natthi jiivgunnaa| tesiM acedaNattaM bhaNidaM jIvassa cednndaa||124 // che jIvaguNa nahi Abha-dharma-adharma-pugala-kALamAM; temAM acetanatA kahI, cetanapaNuM kahyuM jIvamAM. 124. artha : AkAza, kALa, pudgala, dharma ane adharmamAM jIvanA guNo nathI; (kAraNa ke, temane ecetanapaNuM kahyuM che, jIvane cetanatA kahI che. suhadukkhajANaNA vA hidapariyammaM ca ahidbhiiruttN| jassa Na vijjadi NiccaM taM samaNA beMti ajjIvaM // 125 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 sukhaduHkhasaMcetana, ahitanI bhIti,udyama hita viSe jene kadI hotAM nathI, tene ajIva zramaNo kahe. 125. artha : sukha-duHkhanuM jJAna, hitano udyama ane ahitano bhaya - e jene sadAya hotAM nathI, tene zramaNo ajIva saMThANA saMghAdA vaNNarasapphAsagaMdhasaddA y| poggaladavvappabhavA hoMti guNA pajjayA ya bhuu|| 126 // arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cednnaagunnmsiN| jANa aliMgaggahaNaM jiivmnnidditthtthsNtthaannN|| 127 // saMsthAna-saMghAto, varaNa-rasa-gaMdha-zabda-sparza je, te bahu guNo ne paryayo puladaravaniSpanna che. 12. je cetanAguNa, arasarUpa, agaMdhazabda, avyakta che, nirdiSTa nahi saMsthAna, iMdriyagrAhya nahi, te jIva che. 127. artha : (samacaturastrAdi) saMsthAno, (audArikAdi zarIra saMbaMdhI) saMghAto, varNa, rasa, sparza, gaMdha ane zabda - ema je bahu guNo ane paryAyo che, te pudgaladravyaniSpanna che. je arasa, arUpa tathA agaMdha che, avyakta che, azabda che, anirdiSTasaMsthAna che (arthAt jenuM koI saMsthAna kahyuM nathI evo che), cetanA guNavALo che ane indriya vaDe agrAhya che. te jIva jANo. jo khalu saMsArattho jIvo tatto du hodi prinnaamo| pariNAmAdo kammaM kammAdo hodi gadisu gadI // 18 // gadimadhigadassa deho dehAdo iMdiyANi jaayNte| tehiM du visayaggahaNaM tatto rAgo va doso vA // 129 // jAyadi jIvassevaM bhAvo saMsAracakkavAlammi / idi jiNavarehiM bhaNido aNAdiNidhaNo saNidhaNo vA // 130 // saMsAragata je jIva che pariNAma tene thAya che, pariNAmathI karmo, karamathI gamana gatimAM thAya che; 128. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 gatiprAptane tana thAya, tanathI iMdriya vaLI thAya che, enAthI viSaya grahAya, rAgadveSa tethI thAya che. 129. e rIta bhAva anAdinidhana anAdisAMta thayA kare saMsAracakra viSe jIvone - ema jinadevo kahe. 130. artha : je kharekhara saMsArasthita jIva che tenAthI pariNAma thAya che (arthAt tene snigdha pariNAma thAya che), pariNAmathI karma ane karmathI gatiomAM gamana thAya che. gatiprAsane deha thAya che, dehathI indriyo thAya che, indriyothI viSayagrahaNa ane viSayagrahaNathI rAga athavA DheSa thAya che. e pramANe bhAva, saMsAracakramAM jIvane anAdi-anaMta athavA anAdi-sAMta thayA kare che - ema jinavaroe kahyuM che. moho rAgo doso cittapasAdo ya jassa bhaavmmi| vijjadi tassa suho vA asuho vA hodi prinnaamo||131|| che rAga, dveSa, vimoha, cittaprasAdapariNati jehane, te jIvane zubha vA azubha pariNAmano sabhAva che. 131. artha : jenA bhAvamAM moha, rAga, dveSa athavA cittaprasannatA che, tene zubha athavA azubha pariNAma che. suhapariNAmo puNNaM asuho pAvaM ti havadi jiivss| doNhaM poggalametto bhAvo kammattaNaM ptto||132|| zubha bhAva jIvanA puNya che ne azubha bhAvo pApa che; tenA nimitte paudgalika pariNAma karmapaNuM lahe. 132. artha jIvanA zubha pariNAma puNya che ane azubha pariNAma pApa che; te banne dvArA pudgalamAtra bhAvakarmapaNAne pAme che(arthAt jIvanA puNya-pApabhAvanA nimitte zAtA-azAtA vedanIyAdi pudgalamAtra pariNAma vyavahArathI jIvanuM karma kahevAya che). jamhA kammassa phalaM visayaM phAsehiM bhuMjade nniydN| jIveNa suhaM dukkhaM tamhA kammANi muttaanni||133|| che karmanuM phaLa viSaya, tene niyamathI akSo vaDe jIva bhogave duHkha-sukhe, tethI karama te mUrti che. 133. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 artha kAraNa ke karmanuM phaLa je (mUta) viSaya te niyamathI (mUrta evI) sparzanAdi indriyo dvArA jIva vaDe sukhe athavA duHkhe bhogavAya che, tethI karmo mUrta che. mutto phAsadi muttaM mutto mutteNa bNdhmnnuhvdi| jIvo muttivirahido gAhadi te tehiM ugghdi|| 134 // mUrata mUrata sparze ane mUrata mUrata baMdhana lahe; AtmA amUrata ne karama anyonya avagAhana lahe. 134. artha mUrta mUrtine sparze che, mUrta mUrtanI sAthe baMdha pAme che; mUrtasvarahita jIva mUrtakarmone avagAhe che ane mUrtakarmo jIvane avagAhe che (arthAt banne ekabIjAmAM avagAha pAme che). rAgo jassa pasatyo aNukaMpAsaMsido ya prinnaamo| cittamhi Natthi kalusaM puNNaM jIvassa aasvdi|| 135 // che rAgabhAva prazasta, anukaMpAsahita pariNAma che, manamAM nahIM kAluSya che, tyAM puNya-Asrava hoya che. 135. artha : je jIvane prazasta rAga che, anukaMpAyukta pariNAma che ane cittamAM kaluSatAno abhAve che, te jIvane puNya Asrave che. arahaMtasiddhasAhusu bhattI dhammammi jA ya khalu cetttthaa| aNugamaNaM pi gurUNaM pasattharAgo tti vuccaMti // 136 // ahaMta - sAdhu - siddha pratye bhakti, ceSTA dharmamAM, guruo taNuM anugamana - e pariNAma rAga prazastanA. 136. artha ahaMta-siddha-sAdhuo pratye bhakti, dharmamAM kharekhara ceSTA ane guruonuM anugamana, te prazasta rAga" kahevAya che. tisidaM va bhukkhidaM vA duhidaM daddUNa jo du duhidmnno| paDivajjadi taM kivayA tassesA hodi aNukaMpA // 137 // duHkhita, tRSita vA zudhita dekhI duHkha pAmI mana viSe karuNAthI varte jeha, anukaMpA sahita te jIva che. 137. artha tRSAtura, sudhAtura athavA duHkhIne dekhI je jIva manamAM duHkha pAmato thako tenA pratye karUNAthI varte che, teno e bhAva anukaMpA che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 298 kodho va jadA mANo mAyA lobho va cittmaasejj| jIvassa kuNadi khohaM kaluso tti ya taM budhA beNti||138|| mada-krodha athavA lobha-mAyA citta-Azraya pAmIne jIvane kare je kSobha, tene kaluSatA jJAnI kahe. 138. artha : jyAre krodha, mAna, mAyA athavA lobha cittano Azraya pAmIne jIvane kSobha kare che, tyAre tene jJAnIo 'kaluSatA' kahe che. cariyA pamAdabahulA kAlussaM loladA ya visesu| paraparidAvapavAdo pAvassa ya AsavaM kunndi||139|| caryA pramAdabharI, kaluSatA, lubdhatA viSayo viSe, paritApa ne apavAda paranA, pApa-Asavane kare. 139. artha bahu pramAdavALI caryA, kaluSatA, viSayo pratye lolupatA, parane paritApa karavo tathA paranA apavAda bolavA - be pApano Asrava kare che. saNNAo ya tilessA iMdiyavasadA ya attttruddaanni| NANaM ca duppauttaM moho pAvappadA hoti||14|| saMjJA, trilezyA, iMdrivazatA, Artaraudra dhyAna be, vaLI moha ne duryukta jJAna pradAna pApa taNuM kare. 140. artha (cAre ya) saMjJAo, traNa lezyA, indriyavazatA, Arta-raudradhyAna, duHprayukta jJAna (-duSTapaNe azubha kAryamAM joDAyeluM jJAna) ane moha - e bhAva pApaprada che. iMdiyakasAyasaNNA NiggahidA jehiM suTTha mggmhi| jAvattAvattesiM pihidaM pAvAsavacchidaM // 141 // mArge rahI saMjJA-kaSAyo-Idrino nigraha kare, pApasaravanuM chidra tene teTaluM raMdhAya che. 141. artha jeo sArI rIte mArgamAM rahIne indriyo, kaSAyo ane saMjJAono jeTalo nigraha kare che, teTaluM pApasavanuM chidra temane baMdha thAya che. jassa Na vijjadi rAgo doso moho va svvdvvesu| NAsavadi suhaM asuhaM samasuhadukkhassa bhikkhussa // 142 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 sau dravyamAM nahi rAga-dveSa-vimoha varte jehane, zubha-azubha karma na AsUve samaduHkhasukha te bhikSune. 142 artha jene sarva dravyo pratye rAga, dveSa ke moha nathI, te samasukhaduHkha bhikSune (-sukhaduHkha pratye samabhAvavALA munine) zubha ane azubha karma AsravatuM nathI. jassa jadA khalu puNNaM joge pAvaM ca Natthi virdss| saMvaraNaM tassa tadA suhAsuhakadassa kammassa // 143 / jyAre nA yoge puNya tema ja pApa varte viratane, tyAre zubhAzubhakRta karamano thAya saMvara tehane. 143. artha : jene (je munine), virata vartatA thakAM, yogamAM puNya ane pApa jyAre kharekhara hotAM nathI, tyAre tene zubhAzubhabhAvakRta karmano saMvara thAya che. saMvarajogehiM judo tavehiM jo ciTThade bhuvihehiN| kammANaM NijjaraNaM bahugANaM kuNadi so nniydN|| 144 // je yoga-saMvarayukta jIva bahuvidha tapo saha pariName, tene niyamathI nirjarA bahu karma kerI thAya che. 14. artha saMvara ane yogathI (zuddhopayogathI) yukta evo je jIva bahuvidha tapo sahita pravarte che, te niyamathI ghaNAM karmonI nirjarA kare che. jo saMvareNa jutto appaTThapasAdhago hi appaannN| muNiUNa jhAdi NiyadaM NANaM so saMdhuNodi kammarayaM // 145 // saMvara sahita, Atmaprayojanano prasAdhaka Atmane jANI, sunizcaLa jJAna dhyAve, te karamaraja nirjara. 145. artha saMvarathI yukta evo je jIva, kharekhara AtmArthano prasAdhaka (svaprayojanano prakRSTa sAdhaka) vartato thako, AtmAne jANIne (-anubhavIne) jJAnane nizcaLapaNe dhyAve che, te karmarajane kheravI nAkhe che. jassa Na vijadi rAgo doso moho va jogprikmmo| tassa suhAsuhaDahaNo jhANamao jAyade agnnii||146 // nahi rAgadveSavimohane nahi yogasevana jehane, pragaTe zubhAzubha bALanAro dhyAna-agni tehane. 146. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 artha : jene moha ane rAga-dveSa nathI tathA yogonuM sevana nathI (arthAt mana-vacana-kAyA pratye upekSA che), tene zubhAzubhane bALanAro dhyAnamaya agni pragaTe che. jaM suhamasuhamudiNNaM bhAvaM ratto karedi jadi appA / so te havadi baddho poggalakammeNa viviheNa // 147 // jo AtamA uparakata karato azubha vA zubha bhAvane, to te vaDe e vividha pudgalakarmathI baMdhAya che. 147. artha : jo AtmA rakta (vikArI) vartato thako udita zubha ke azubha bhAvane kare che, to te AtmA te bhAva vaDe (-te bhAvanA nimitte) vividha pudgalakarmathI baddha thAya che. jogaNimittaM gahaNaM jogo maNavayaNakAyasaMbhUdo / bhAvaNimitto baMdho bhAvo radirAgadosamohajudo // 148 // che yogahetuka grahaNa, manavacakAya-Azrita yoga che; che bhAvahetuka baMdha, ne mohAdisaMyuta bhAva che. 148. artha : grahaNanuM ( -karmagrahaNanuM) nimitta yoga che; yoga manavacanakAyajanita (AtmapradezapariskaMda) che. baMdhanuM nimitta bhAva che; bhAva ratirAgadveSamohathI yukta (AtmapariNAma) che. hedU caduvviyappo aTThaviyappassa kAraNaM bhaNidaM / siM piya rAgAdI simabhAve Na bajjhati // 149 // hetu caturvidha aSTavidha karmo taNAM kAraNa kahyA, tenAMya che rAgAdi, jyAM rAgAdi nahi tyAM baMdha nA. 149. artha : (dravyamithyAtvAdi) cAra prakAranA hetuo ATha prakAranA karmonA kAraNa kahevAmAM AvyA che; temane paNa (jIvanA) rAgAdibhAvo kAraNa che; rAgAdibhAvonA abhAvamAM jIvo baMdhAtA nathI. hedumabhAve NiyamA jAyadi NANissa AsavaNirodho / AsavabhAveNa viNA jAyadi kammassa du Nirodho / / 150 / / kammassAbhAveNa ya savvaNhU savvalogadarisI ya / pAvadi iMdiyarahidaM avvAbAhaM suhamaNaMtaM // 151 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 hetu-abhAve niyamathI Agnavanirodhana jJAnIne, AsaravabhAva-abhAvamAM karmo taNuM zodhana bane; 150. karmo - abhAve sarvajJAnI sarvadarzI thAya che, ne akSarahita, anaMta, avyAbAdha sukhane te lahe. 151. artha : (moharAgadveSarUpa) hetuno abhAva thavAthI jJAnIne niyamathI Asavano nirodha thAya che ane AsvabhAvanA abhAvamAM karmano nirodha thAya che. vaLI karmono abhAva thavAthI te sarvajJa ane sarvalo daza thayo thako indriyarahita, avyAbAdha, anaMta sukhane pAme che. dasaNaNANasamaggaM jhANaM No aNNadavvasaMjuttaM / jAyadi NijjarahedU sabhAvasahidassa sAdhussa // 152 // dagajJAnathI paripUrNa ne pAradravyavirahita dhyAna je, te nirjarAno hetu thAya svabhAvapariNata sAdhune. 152. artha svabhAvasahita sAdhune (-svabhAvapariNata kevaLI bhagavAnane) darzanajJAnathI saMpUrNa ane anya dravyathI asaMyukta evuM dhyAna nirjarAno hetu thAya che. jo saMvareNa jutto NijjaramANodha svvkmmaanni| vavagadavedAusso muyadi bhavaM teNa so mokkho|| 153 // saMvarasahita te jIva pUrNa samasta karmo nirjara, ne AyuvedyavihIna thaI bhavane taje te mokSa che. 153. artha : je saMvarathI yukta che evo (kevaLajJAna prApta) jIva sarva karmone nirjarato thako vedanIya ane AyuSa rahita thaIne bhavane choDe che; tethI e rIte sarva karmayugalono viyoga thavAne lIdhe) te mokSa che. jIvasahAvaM NANaM appaDihadadaMsaNaM annnnnnmyN| cariyaM ca tesu NiyadaM atthittamaNiMdiyaM bhaNiyaM // 154 // AtmasvabhAva ananyamaya nirvina darzana jJAna che; dajJAnaniyata aniMdya je astitva te cAritra che. 154. artha jIvano svabhAva jJAna ane apratihata darzana che - ke jeo (jIvathI) ananyamaya che. ne jJAnadarzanamAM niyata astitva - ke je aniMdita che - tene (jinendroe) cAritra kahyuM che. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 jIvo sahAvaNiyado aNiyadaguNapajjaodha prsmo| jadi kuNadi sagaM samayaM panbhassadi kammabaMdhAdo // 155 // nijabhAvaniyata aniyataguNaparyayapaNe parasamaya che; te jo kare svakasamayane to karmabaMdhanathI chUTe. 155. artha jIva, (dravya-apekSAe) svabhAvaniyata hovA chatAM, jo aniyata guNaparyAyavALo hoya to paramasaya che. jo te (niyata guNaparyAya pariNamI) svasamayane kare che to karmabaMdhathI chUTe che. jo paradavvamhi suhaM asuhaM rAgeNa kuNadi jadi bhaavN| so sagacarittabhaTTho paracariyacaro havadi jIvo // 156 // je rAgathI paradravyamAM karato zubhAzubha bhAvane, te svacaritrathI bhraSTa, paracAritra AcaranAra che. 156. artha : je rAgathI (-raMjita arthAt malina upayogathI) paradravyane viSe zubha ke azubha bhAva kare che, te jIva svacAritrabhraSTa evo paracAritrano AcaranAra che. * Asavadi jeNa puNNaM pAvaM vA appaNodha bhaavenn| so teNa paracaritto havadi tti jiNA pruuveNti||157|| re! puNya athavA pApa jIvane Asrave je bhAvathI, tenA vaDe te "paracarita" nirdiSTa che jinadevathI. 157. artha : je bhAvathI AtmAne puNya athavA pApa ArAve che, te bhAva vaDe te (jIva) paracAritra che - ema jino prarUpe che. jo savvasaMgamukko NaNNamaNo appaNaM shaavenn| jANadi passadi NiyadaM so sagacariyaM caradi jIvo // 158 // sau-saMgamukta ananyacitta svabhAvathI nija Atmane jANe ane dekhe niyata rahI, te svacaritapravRtta che. 158. artha : je sarvasaMgamukta ane ananyamanavALo vartato thako AtmAne (jJAnadarzanarUpa) svabhAva vaDe niyatapaNe (-sthiratApUrvaka) jANe-dekhe che, te jIva svacAritra Acare che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 cariyaM caradi sagaM so jo prdvvppbhaavrhidppaa| daMsaNaNANaviyapaM aviyappaM caradi appaado|| 159 // te che svacaritapravRtta, je paradravyathI virahitapaNe nija jJAnadarzanabhedane jIvathI abhinna ja Acare. 159. artha : je paradravyAtmaka bhAvothI rahita svarUpavALo vartato thako, (nija svabhAvabhUta) darzanajJAnarUpa bhedane AtmAthI abhedapaNe Acare che, te svacAritrane Acare che. dhammAdIsadahaNaM sammattaM nnaannmNgpuvvgdN| ceTThA tavamhi cariyA vavahAro mokkhamaggo tti // 160 // dharmAdinI zraddhA sudaga, pUrvIgabodha subodha che, tapamAMhI ceSTA caraNa - e vyavahAramuktimArga che. 160. artha dharmAstikAyAdinuM zraddhAna te samyakatva, aMgapUrvasaMbaMdhI jJAna te jJAna ane tapamAM ceSTA (-pravRtti) te cAritra; e pramANe vyavahAramokSamArga che. NicchayaNaeNa bhaNido tihi tehiM samAhido hu jo appaa| Na kuNadi kiMci vi aNNaM Na muyadi so mokkhamaggo tti||161|| je jIva darzanajJAnacaraNa vaDe samAhita hoIne, choDe-grahe nahi anya kaMI paNa, nizcaye zivamArga che. 161. artha : je AtmA e traNa vaDe kharekhara samAhita thayo thako (arthAt samyagdarzana-jJAna-cAritra vaDe kharekhara ekAgra - abheda thayo thako) anya kAMI paNa karato nathI ke choDato nathI, te nizcayanayathI "mokSamArga kahevAmAM Avyo che. jo caradi NAdi pecchadi appANaM appaNA annnnnnmyN| so cArittaM gANaM daMsaNamidi Nicchido hodi // 162 // jANe, jue ne Acare nija Atmane AtmA vaDe, te jIva darzana, jJAna ne cAritra che nizcitapaNe. 162. artha : je (AtmA) ananyamaya AtmAne AtmAthI Acare che, jANe che, dekhe che, te (AtmA ja) cAritra che, jJAna che, darzana che - ema nizcita che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 304 jeNa vijANadi savvaM pecchadi so teNa sokkhmnnuhvdi| idi taM jANadi bhavio abhaviyasatto Na sddhdi|| 163 // jANe-jue che sarva tethI saukhya-anubhava muktane; -A bhAva jANe bhavya jIva, abhavya nahi zraddhA lahe. 163. artha : jethI (AtmA mukta thatAM) sarvane jANe che ane dekhe che, tethI te saukhyane anubhave che; -Ama bhavya jIva jANe che, abhavya jIva zraddhato nathI. daMsaNaNANacarittANi mokkhamaggo tti sevidvvaanni| sAdhUhi idaM bhaNidaM tehiM du baMdho va mokkho vA // 164 // daga, jJAna ne cAritra che zivamArga tethI sevavAM -saMte kahyuM, paNa hetu che e baMdhanA vA mokSanA. 164. artha darzana-jJAna-cAritra mokSamArga che tethI teo sevavA yogya che - ema sAdhuoe kahyuM che, paraMtu temanAthI baMdha paNa thAya che ane mokSa paNa thAya che. aNNANAdo NANI jadi maNNadi suddhsNpogaado| havadi tti dukkhamokkhaM parasamayarado havadi jiivo||165|| jinavarapramukhanI bhakti dvArA mokSanI AzA dhare ajJAnathI jo jJAnI jIva, to parasamayarata teha che. 165. artha zuddhasaMprayogathI (zubha bhaktibhAvathI) duHkhamokSa thAya che ema jo ajJAnane lIdhe jJAnI 'mAne, to te parasamayarata jIva che. ('ahaMtAdi pratye bhakti-anurAgavALI maMdazuddhithI paNa kame mokSa thAya che evuM jo ajJAna lIdhe (zuddhAtma saMvedananA abhAvane lIdhe, rAgAMzane lIdhe) jJAnIne (maMda puruSArthavALuM) valaNa varte. to tyAM sudhI te paNa sUkSma parasamayamAM rata che.) 1. mAnavuM = valaNa karavuM; irAdo rAkhavo, AzA dharavI; icchA karavI; gaNanA karavI; abhiprAya karavo. arhNtsiddhcediypvynngnnnnaannbhttisNppnno| baMdhadi puNNaM bahuso Na hu so kammakkhayaM kunndi|| 166 // jina-siddha-pravacana-caitya-munigaNa-jJAnanI bhakti kare, te puNyabaMdha lahe ghaNo, paNa karmano kSaya nava kare. 166. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 artha ahaMta, siddha, caitya(-ahaMtAdinI pratimA), pravacana (-zAstra), munigaNa ane jJAna pratye bhaktisaMpanna jIva ghaNuM puNya bAMdhe che, paraMtu te kharekhara karmano kSaya karato nathI. jassa hidaeNumettaM vA paradavvamhi vijjade raago| so Na vijANadi samayaM sagassa savvAgamadharo vi|| 167 // aNumAtra jene hRdayamAM paradravya pratye rAga che, ho sarva Agamadhara bhale, jANe nahIM svaka-samayane. 167. artha : jene paradravya pratye aNumAtra paNa lezamAtra paNa) rAga hRdayamAM varte che te, bhale sarvaAgamadhara hoya to paNa, svakIya samayane jANato (-anubhavato) nathI. dharidaM jassa Na sakkaM cittubbhAmaM viNA du appaannN| rodho tassa Na vijadi suhAsuhakadassa kammassa // 168 // mananA bhramaNathI rahita je rAkhI zake nahi Atmane. zubha vA azubha karmo taNo nahirodha che te jIvane. 168. artha : je (rAganA sadbhAvane lIdhe) cittanA bhramaNa vinAno potAne rAkhI zakato nathI, tene zubhAzubha karmano nirodha nathI. tamhA NivvudikAmo NissaMgo Nimmamo ya haviya punno| siddhesu kuNadi bhattiM NivvANaM teNa pppodi||16|| te kAraNe mokSecchu jIva asaMga ne nirmama banI siddho taNI bhakti kare, upalabdhi jethI mokSanI. 169. artha mATe mokSArthI jIva niHsaMga ane narmama thaIne siddhonI bhakti (zuddhAtmadravyamAM sthiratArUpa pAramArthika siddhabhakti) kare che, jethI te nirvANane pAme che. sapayatthaM titthayaraM abhigadabuddhissa suttroiss| darataraM NivvANaM saMjamatavasaMpauttassa // 17 // saMyama tathA tapayuktane paNa dUtara nirvANa che, sUtro, padArtho, jinavaro prati cittamAM ruci jo rahe. 10 artha saMyamatapasaMyukta hovA chatAM, nava padArtho tathA tIrthaMkara pratye jenI buddhinuM joDANa varte che ane sUtro pratye jene ruci (prIti) varte che, te jIvane nirvANa dUratara (vizeSa dUra) che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 arahaMtasiddhacediyapavayaNabhatto pareNa NiyameNa / jo kuditavokammaM so suralogaM samAdiyAdi / / 171 // jina-siddha-pravacana-caitya pratye bhakti dhArI mana viSe, saMyama parama saha tapa kare, te jIva pAme svargane. 171. artha : je (jIva), adbhuta, siddha, caitya (-advaitAdinI pratimA) ane pravacana (-zAstra) pratye bhaktiyukta vartato thako, parama saMyama sahita tapakarma (-taparUpa kArya) kare che, te devalokane saMprApta kare che. tamhA NivvudikAmo rAgaM savvattha kuNadu mA kiMci / so teNa vIdarAgo bhavio bhavasAyaraM taradi // 172 // tethI na karavo rAga jarIye kyAMya paNa mokSecchue; vItarAga thaIne e rIte te bhavya bhavasAgara tare. 172. artha : tethI mokSAbhilASI jIva sarvatra kiMcit paNa rAga na karo; ema karavAthI te bhavya jIva vItarAga thaI bhavasAgarane tare che. maggappabhAvaNaTTaM pavayaNabhattippacodideNa mayA / bhaNiyaM pavayaNasAraM paMcatthiyasaMgahaM suttaM // 173 // meM mArga-udyotArtha, pravacanabhaktithI prerAIne, kahyuM sarvapravacana-sArabhUta 'paMcAstisaMgraha' sUtrane. 173. artha :pravacananI bhaktithI prerita evA meM mArganI prabhAvanA arthe pravacananA sArabhUta 'paMcAstikAyasaMgraha' sUtra kahyuM. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 13 zrI paMcAstikAyasaMgraha - prasAdI namonimAM, nimavALa" bhavane jItanArA jinone namaskAra - evA asAdhAraNa maMgaLa vaDe zarUAta. karIne, A graMthamAM 173 gAthA dvArA AcAryadave paMcAstikAyanuM ane mokSamArganuM svarUpa batAvIne vItarAga bhAvanuM atyaMta madhura jharaNuM vahevaDAvyuM che. zata-iMdravadita, trijagaNita-nirmaLa-madhura vadanArane, nisIma guNa dharanArane, jitabhava namuM jinarAjane. 1. so indrothI je vaMdita che, traNa lokane hitakara, madhura ane vizada nirmaLa, spaSTa) jemanI vANI che, (caitanyanA anaMta vilAsarUpa) anaMta guNa jemane varte che ane bhava upara jemaNe jaya meLavyo che, te jinone namaskAra ho. A samayane ziranamanapUrvaka bhAkhuM chuM, sUNajo tame; | jinavadananirgata-arthamaya, caugatiharaNa, zivahetu che. 2. graMthanI zarUAta karatAM AcAryadava bhalAmaNa kare che ke aho ! AvA ISTadevane namaskAra karIne huM, sarvajJa vItarAgadevanA mukhathI nIkaLela evuM padArthanuM svarUpa kahIza ke jene jANatAM cAra gatinA bhramaNano nAza thaIne mokSanI prApti thAya che. mokSanA heturUpa Avo upadeza huM karuM chuM te tame sAMbhaLajo. bhagavAnano mArga, bhagavAnanI parama AjJA, vItarAgabhAva tarapha DhaLavAnI che. ne te mArganI prabhAvanA arthe ja huM A zAstranI racanA karuM chuM. A namaskAra asAdhAraNa maMgaLa che. asAdhAraNa maMgaLa kyAre kahevAya? ke jyAre bhagavAna jevo vItarAgabhAva potAmAM pragaTa karIne bhAvanamaskAra kare tyAre, rAgathI judo paDIne samatvAdi nirvikalpa pariNatine te bhAvanamaskAra che. ahA! jinabhagavaMto jitabhava' che ne te bhagavaMtone svIkArIne temane namaskAra karanAruM jJAna paNa moha rahita hovAthI "jitabhava" che. he bhavya jIvo ! mahAna AdarapUrvaka jinavANInI prasAdIrUpa A paramAgama tame sAMbhaLajo ne, vIra thaIne vItarAgamArgane sAdhajo. juo to kharA ........! A bhagavAnano iSTa upadeza! have 10mI gAthAmAM dravyanI vyAkhyA kare che. che sattva lakSaNa jehanuM, utpAda-vyaya-dhruvayukta je, guNaparyayAzraya jeha, tene dravya sarvajJo kahe. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 je sat lahANavALuM che, utpAda-vyaya-dhrauvya saMyukta che athavA je guNa-paryAyono Azraya che, tene sarvajJo dravya kahe che. dravyano utpAda ke vinAza nathI, sadbhAva che. tenA ja paryAyo vinAza, utpAda ane dhruvatA kare che. have jIvanA guNonI vAta 16mI gAthAmAM kahe che. jIvAdi sau che 'bhAva', jIvaguNa cetanA-upayoga che; jIvaparyayo tiryaMca - nAraka - deva - manuja aneka che. jIvAdi dravyo te 'bhAvo" che. jIvanA guNo cetanA tathA upayoga che ane jIvanA paryAyo deva-manuSyanAraka-tiryaMcarUpa ghaNA che. have 27-28 gAthAmAM A paMcAstikAya ke cha dravyanA varNanamAM jIvadravyanI mukhyatA che. arthAt A badhuM jANIne zuddha svabhAva tarapha vaLavuM te mULa prayojana che. che jIva, cetayitA, prabhu, upayogacihna, amUrta che, kartA ane bhoktA, zarIrapramANa, karme yukta che. saMsAra sthita AtmA jIva che, cetanAro che, upayoga lakSita che, prabhu che, kartA che, bhoktA che, dehapramANa che, amUrta che ane karmasaMyukta che. sau karmamaLathI mukta AtmA pAmIne lokAgrane, | sarvajJadarzI te anaMta aniMddhi sukhane anubhave. sau karmamaLathI mukta AtmA UMce lokanA aMtane pAmIne te sarvajJa-sarvadarzI (svayaM thayo thako) anaMta atindriya sukhane anubhave che. juo A siddhapada ! A jIva AvI mukta avasthArUpe pariName te upAdeya che. vistArathI jIvadravyanuM varNana 27 thI 73 gAthAomAM karyuM che. che jJAna ne darzana sahita upayoga yugala prakArano; jIvadravyane te sarva kALa ananyarUpe jANavo. 40. jJAnathI ane darzanathI saMyukta evo kharekhara be prakArano upayoga jIvane sarva kALa ananyapaNe jANo. jIvo anAdi-anaMta, sAMta, anaMta che jIvabhAvathI, sadbhAvathI nahi aMta hoya; pradhAnatA guNa pAMcathI. pa3. jIvo (pAriNAmika bhAvathI) anAdi-anaMta che, (traNa bhAvothI) sAMta (arthAt sAdi-sAMta) che. ane jIvabhAvathI anaMta che. arthAt sadbhAvathI jIvo anaMta ja hoya che). teo pAMca mukhya guNothI pradhAnatAvALA che. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 pariNAma, udaya, kSayopazama, upazama, kSaye saMyukta je, te pAMca jIvaguNa jANavA bahu bhedamAM vistIrNa che. 56. udayathI yukta, upazamathI yukta, kSayathI yukta, kSayopazamathI yukta ane pariNAmathI yukta - evA pAMca jIvaguNo (-jIvanA bhAvo) che; temane ghaNA prakAromAM vistAravAmAM Ave che. nija bhAva karato Atama kartA khare nija bhAvano, kartA na pudgalakarmano; -upadeza jinano jANavo. 61. potAnA svabhAvane karato AtmA kharekhara potAnA bhAvano karyA che, pudgala karmono nahi, Ama jinavacana jANavuM. have A saMsAra paribhramaNanuM kAraNa batAve che. kartA ane bhoktA thato e rIta nija karmo vaDe jIva mohathI Acchanna sAMta-anaMta saMsAre bhame. 69. e rIte potAnA karmothI kartA-bhoktA thato AtmA mohAcchAdita vartato thako sAMta athavA anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che. have pudgalanuM varNana karatAM gAthA 74-75mAM tenA prakAra batAve che. jaDarUpa pudgalakAya kerA cAra bhedo jANavA; te aMdha, teno deza, skaMdhapradeza, paramANu kahyA. pugalanA cAra bheda jANavA. skaMdho, skaMdhadezo, skaMdhapradezo ane paramANuo. pUraNa-sakaLa te 'skaMdha che ne ardha tenuM daza" che, arjAI tenuM pradeza" ne avibhAga te paramANu che. sakaLa-samasta (pudgalapiMDAtmaka AkhI vastu) te skaMdha che, tenA ardhane deza kahe che, adhanuM ardha te pradeza che ane avibhAgI te kharekhara paramANu che. - have paramANunuM varNana karatAM 81-82 gAthAmAM batAve che : eka ja varaNa-rasa-gaMdha ne be sparzayuta paramANu che, te zabdahetu, azabda che, ne skaMdhamAM paNa dravya che. te paramANu eka rasavALo, eka varNavALo, eka gaMdhavALo tathA be sparzavALo che, zabdanuM kAraNa che, azabda che ane skaMdhanI aMdara hoya to paNa (paripUrNa svataMtra) dravya che ema jANo. te rAjya Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 iMdriya vaDe upabhogya,iMdriya, kAya, mana, ne karma je, vaLI anya je kaMI mUrta te saghaLuM ya pudgala jANaje. pudgalano vistAra karatAM jaNAve che H - iMdriya vaDe upabhogya viSayo, iMdriyo, zarIro, mana, karmo ane bIjuM je kAMI mUrta hoya te saghaLuM pudgala jANo . A rIte jIva ne pudgalanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. have dharmAstikAya-adharmAstikAya, AkAza ane kALanuM svarUpa batAve che. dharmAstikAya avarNagaMdha, azabdarasa, asparza che; lokAvagAhI, akhaMDa che, vistRta, asaMkhyapradeza che. 83. dharmAstikAya asparza, arasa, agaMdha, avarNa ane azabda che; lokavyApaka che; akhaMDa, vizALa ane asaMkhyAta pradezI che. have dharmAstikAyanuM kArya 84-85mAM batAve che. je agurulaghuka anaMta te-rUpa sarvadA e pariName, che nitya, Apa akArya che, gatipariNamita hetu che. jyama jagatamAM jaLa mInane anugraha kare che gamanamAM, tyama dharma paNa anugraha kare jIva-pudgalone gamanamAM. te (dharmAstikAya) anaMta evA je agurulaghu (guNo, aMzo) te rUpe sadA pariName che, nitya che, gatikriyA yuktane kAraNabhUta (nimittarUpa) che ane pote akArya che. have dRSTAMtathI A vAta samajAve che. jema jagatamAM pANI mAchalIne gamanamAM anugraha kare che, tema dharmadravya jIva-pudgalone gamanamAM anugraha kare che (nimittabhUta hoya che) ema jANo. have adharmAstikAyanuM varNana kare che. jyama dharmanAmaka dravya tema adharmanAmaka dravya che; paNa dravya A che pRthvI mAphaka hetu thitipariNamitane. 86. jema dharmadravya che tema adharma nAmanuM dravya paNa jANo; paraMtu te (gati-kriyAyuktane kAraNabhUta hovAne badale) sthitikriyAyuktane-pRthvInI mAphaka-kAraNabhUta che. (arthAt sthitikriyApariNata jIva-pudgalone nimittabhUta che) Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 have AkAzadravyanuM varNana kare che. je lokamAM jIva-pugalone, zeSa dravya samastane avakAza de che pUrNa, te AkAzanAmaka dravya che. 90. lokamAM jIvone ane pudgalone tema ja badhAM bAkInA dravyone je saMpUrNa avakAza Ape che, te AkAza che. jIvo, pudgalakAyo, dharma ane adharmane (tema ja kALa) lokathI ananya che; aMtarahita evuM AkAza tenAthI (lokathI) ananya tema ja anya che. have cha ye dravyanuM svarUpa batAvI saMkSipta kahe che. AtmA ane AkAza, dharma, adharma, kALa amUrta che, che mUrta pudgaladravya, temAM jIva che cetana khare. 97. AkAza, kALa, jIva, dharma ane adharma amUrta che, pudgaladravya mUrti che, temAM jIva kharekhara cetana che. kALadravyanuM varNana A rIte che. pariNAmabhava che kALa, kALapadArthabhava pariNAma che; -A che svabhAvo ubhayanA; kSaNabhaMgI ne dhruva kALa che. 10). kALa pariNAmathI utpanna thAya che. (arthAt vyavahArakALa jIva-pudgalonA pariNAmathI mapAya che); pariNAma dravyakALathI utpanna thAya che. -A, banneno svabhAva che. kALa kSaNabhaMgura tema ja nitya che. A jIva, pudgala, kALa, dharma, adharma tema ja nabha viSe che 'dravya saMjJA sarvane, kAyava che nahi kALane. 102. A kALa, AkAza, dharma, adharma, pudgalo ane jIvo (badhA) dravya saMjJAne pAme che; paraMtu kALane kAyapaNuM nathI. have paMcAstikAyanuM varNana pUrNa karatAM bhalAmaNa kare che. e rIta pravacanasArarUpa paMcAstikAyasaMgraha' jANIne je jIva choDe rAgadveSa, lahe sakaLadukhamokSane. 183. e pramANe pravacananA sArabhUta paMcAstikAyasaMgrahane jANIne jerAga-dveSane choDe che, te duHkhathI parimukta thAya che. A artha jANI, anugamana-udyama karI, haNI mohane, prazamAvI rAgadveSa, jIva uttara - pUrava virahita bane. 104. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 thako hatamoha thaIne (-jene darzanamohano kSaya thayo hoya evo thaIne), rAga-dveSane prazamita-nivRtta karIne, uttara ane pUrva baMdhano jene nAza thayo che evo thAya che. have 105 thI 173 gAthA sudhI nava padArthapUrvaka mokSamArganuM varNana che. samyakatvajJAna sameta cArita rAgadveSavihIna je, te hoya che nirvANamAraga labdhabuddhi bhavyane. 106. samyakatva ane jJAnathI saMyukta evuM cAritra ke je rAgadveSathI rahita hoya te, labdhabuddhi bhavya jIvone mokSano mArga hoya che. 'bhAvo tANI zraddhA sudarzana, bodha teno jJAna che, vadhu rUDha mArga thatAM viSayamAM sAmya te cAritra che. 107. bhAvonuM (-nava padArthonuM) zraddhAna te samyakatva che, temano avabodha te jJAna che; (nija tattvamAM) jemano mArga vizeSa rUDha thayo che temane viSayo pratye vartato samabhAva te cAritra che. be bhAva-jIva ajIva, tadgata puNya tema ja pApa ne Asarava, saMvara, nirjarA, vaLI baMdha, mokSa-padArtha che. 108. jIva ane ajIva-be bhAvo (arthAta mULapadArtho) tathA benAM puNya, pApa, Asrava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa e (nava) padArtho che. have sau prathama jIvadravyanuM varNana kare che. jIvo dvividha-saMsArI, siddho, cetanAtmaka ubhaya che; upayogalakSaNa ubhaya; eka sadeha, eka adeha che. 109. jIvo be prakAranA che - saMsArI ane siddha. teo cetanAtmaka (-cetanA svabhAvavALA) tema ja upayoga lakSaNavALA che. saMsArI jIvo dehamAM vartanArA arthAt dehasahita che ane siddha jIvo dehamAM nahi vartanArA arthAt deharahita che. bhavya ane abhavya ema be prakAranA saMsArI che. re! indriyo nahi jIva, pavidha kAya paNa nahi jIva che; che temanAmAM jJAna je basa te ja jIva nirdiSTa che. 121. (vyavahArathI kahevAmAM AvatAM ekaeNkriyAdi tathA pRthvIkAyikAdi 'jIvomAM) indriyo jIva nathI ane che prakAranI zAstrokta kAyo paNa jIva nathI; temanAmAM je jJAna che te jIva che ema (jJAnIo) prarUpe che. jANe ane dekhe badhuM, sukha abhilaze, dukhathI Dare, hita-ahita jIva kare ane hita-ahitanuM phaLa bhogave. 122. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 jIva badhuM jANe che ane dekhe che, sukhane icche che, duHkhathI Dare che, hita-ahitane (zubha-azubha bhAvone) kare che ane temanA phaLane bhogave che. have ajIvane jANavAnI vAta kare che. bIjAya bahu paryAyathI e rIta jANI jIvane, jANo ajIva padArtha jJAnavibhinna jaDa liMgo vaDe. 123. e rIte bIjA paNa bahu paryAyo vaDe jIvane jANIne jJAnathI anya evA (jaDa) liMgo vaDe ajIvane jANo. AkAza, kALa, pudgala, dharma ane adharmamAM jIvanA guNo nathI; (kAraNa ke, temane acetapaNuM kahyuM che, jIvane cetanatA kahI che. sukhaduHkhasaMcetana, ahitanI bhIti, udyama hita viSe jene kadI hotAM nathI, tene ajIva zramaNo kahe. 12.. sukha-duHkhanuM jJAna, hitano udyama ane ahitano bhaya -e jene sadAya hotAM nathI, tene zramaNo 'ajIva' kahe che. ane have jIva-ajIvane bheda batAvatI agatyanI be gAthA che. saMsthAna-saMghAto, varaNa-rasa-gaMdha-zabda-sparza je, te bahu guNo ne paryayo pudgaladaravaniSpanna che. 126. je cetanAguNa, arasarUpa, agaMdhazabda, avyakta che, nirdiSTa nahi saMsthAna, iMdriyagrAhya nahi, te jIva che. 127. (samacaturastrAdi) saMsthAno (audArikAdi zarIra saMbaMdhI) saMghAto, varNa, rasa, sparza, gadha ane zabda - ema je bahu guNo ane paryAyo che, te pugaladravyaniSpanna che. je arasa, arUpa tathA agaMdha che, avyakta che, azabda che, anirdiSTasaMsthAna che (arthAt jenuM koI saMsthAna kahyuM nathI evo che), cetanAguNavALo che ane indriya vaDe agrahyA che, te jIva jANo. je kharekhara saMsArasthita jIva che tenAthI pariNAma thAya che (arthAt tene snigdha pariNAma thAya che), pariNAmathI karma ane karmathI gatiomAM gamana thAya che. gatiprAmane deha thAya che, dehathI indriyo thAya che, indriyothI viSayagrahaNa ane viSayagrahaNathI rAga athavA veSa thAya che. che rAga, dveSa, vimoha, cittaprasAdapariNati jehane, te jIvane zubha vA azubha pariNAmano sadbhAva che. 131. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 jenA bhAvamAM moha, rAga, dveSa athavA cittaprasannatA che, tene zubha athavA azubha pariNAma che. zubha bhAva jIvanA puNya che ne azubha bhAvo pApa che; tenA nimitte paudgalika pariNAma karmapaNuM lahe. 132. jIvanA zubha pariNAma paNa che ane azubha pariNAma pApa che; te banne dvArA pudgalamAtra bhAvakarmapaNAne pAme che. banne pariNAma baMdhanuM kAraNa che. che rAgabhAva prazasta, anukaMpAsahita pariNAma che, manamAM nahIM kAluSya che, tyAM puNya-Asrava hoya che. 135. je jIvane prazasta rAga che, anukaMpAyukta pariNAma che ane cittamAM kaluSatAno abhAva che, te jIvane puNya AsUve che. caryA pramAdabharI, kaluSatA, lubdhatA viSayo viSe, paritApa ane apavAda paranA, pApa-Asravane kare. 139. bahu pramAdavALI caryA, kaluSatA, viSayo pratye lolupatA, parane paritApa karavo tathA paranA apavAda bolavA -e pApano Asrava kare che. sau dravyamAM nahi rAga-dveSa-vimoha varte jehane, zubha-azubha karma na Asave samaduHkhasukha te bhikSune. 142. jene sarva dravyo pratye rAga, dveSa ke moha nathI, te sama sukhaduHkha bhikSane(sukha-duHkha pratye samabhAvavALA munine) zubha ane azubha karma AsravatuM nathI. jJAnIne Asrava hotAM nathI. have saMvara ane nirjarAnuM svarUpa batAve che. jyAre na yoge puNya tema ja pApa varte viratane, tyAre zubhAzubhakRta karamano thAya saMvara tehane. 143. jene (-je munine), virata vartatA thakAM, yogamAM puNya ane pApa jyAre kharekhara hotAM nathI, tyAre tene zubhAzubha bhAvakRta karmano saMvara thAya che. je yoga-saMvayukta jIva bahuvidha tapo saha pariName, tene niyamathI nirjarA bahu karma kerI thAya che. 144. saMvara ane yogathI (zuddhopayogathI) yukta evo je jIva bahuvidha tapo sahita pravarte che, te niyamathI ghaNAM karmonI nirjarA kare che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 saMvara sahita, Atmaprayojanano prasAdhaka Atmane jANI, sunizcaLa jJAna dhyAve, te karamaraja nijara. 145. saMvarathI yukta evo je jIva, kharekhara AtmArthano prasAdhaka (svaprayojanano prakRSTa sAdhaka) vartato thako, AtmAne jANIne (-anubhavIne) jJAnane nizcayapaNe dhyAve che, te kamarajane kheravI nAMkhe che. have baMdhanuM svarUpa kahe che. jo AtamA uparakata karato azubha vA zubha bhAvane, to te vaDe e vividha pudgalakarmathI baMdhAya che. 147. jo AtmA rakta(vikArI)vartato thako udita zubha ke azubha bhAvane kare che, to te AtmA te bhAva vaDe(-te bhAvanA nimitte) vividha pugalakarmathI baddha thAya che. che yogahetuka grahaNa, manavacakAya-Azrita yoga che; che bhAvahetuka baMdha, ne mohAdisaMyuta bhAva che. 148. karyagrahaNanuM nimitta yoga che; yogamana-vacana-kAya janita che (Atmapradeza parispaMda) che. baMdhanuM nimitta bhAva che, bhAva ratirAgadveSamohathI yukta Atma pariNAma che. rAgAdi bhAvonA abhAvamAM jIvo baMdhAtA nathI. (moha-rAga-dveSarUpa) hetuno abhAva thavAthI jJAnIne niyamathI Asavano nirodha thAya che. ane Asava bhAvanA abhAvamAM karmano nirodha thAya che. have nirjarA ane mokSanuM svarUpa kahe che. dagajJAnathI paripUrNa ne paradravyavirahita dhyAna je, te nirjarAno hetu thAya svabhAvapariNata sAdhune. 152. svabhAvasahita sAdhune darzana-jJAnathI saMpUrNa ane anya dravyathI asaMyukta evuM dhyAna nirjarAno hetu thAya saMvarasahita te jIva pUrva samasta karmo nirbhara ne AyuvedavihIna thaI bhavane taje; te mokSa che. 153. je saMvarathI yukta che evo (kevaLajJAna prApta) jIva sarva karmone nirjarato thako vedanIya ane AyuSya rahita thaIne bhavane choDe che; tethI (e rIte sarva karma pudgalono viyoga thavAne lIdhe) te mokSa che. have vyavahAramokSamArga ane nizcayamokSamArganI vyAkhyA kare che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 dharmAdinI zraddhA sudaga, pUrvAgabodha subodha che, tapamAMhI ceSTA caraNa - e vyavahAramuktimArga che. 160. dharmAstikAyAdinuM zraddhAna te samyakatva, aMgapUrvasaMbaMdhI jJAna te jJAna tapamAM ceSTA (-pravRtti) te cAritra; -e pramANe vyavahAramokSamArga che. je jIva darzanajJAnacaraNa vaDe samAhita hoIne, choDe-grahe nahi anya kaMI paNa, nizcaye zivamArga che. 161. je AtmA samyagdarzana-jJAna-cAritra vaDe kharekhara ekAgra-abheda thayo thako anya koI paNa karato nathI ke choDato nathI, te nizcayanayathI mokSamArga kahevAmAM Ave che. have aMtima bhalAmaNa karI paMcAstikAyasaMgrahanI samApti kare che. tethI na karavo rAga jarIye kyAMya paNa mokSecchae; vItarAga thaIne e rIte bhavya bhavasAgara tare. 172. tethI mokSAbhilASI jIva sarvatra kiMcita paNa rAga na kare; ema karavAthI jIva vItarAga thaI bhavasAgarane tare che. have AcArya kahe che ke pravacananI bhaktithI prerita evA meM mArganI prabhAvanA arthe pravacananA sArabhUta paMcAstikAyasaMgraha sUtra kahyuM. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana jIva adhikAra paramArtha pratikramaNa avikAra niyama yA mArga (mokSamArga) ajIva adhikAra zrI niyamasAra nizcaya parama pratyAkhyAna AlocanA avira avikAra samyajJAna zuddhabhAva adhikAra zuddhanizcaya nizcayaprAyazcita avikAra niyamaphaLa yA mArgaphaLa(mokSa) vyavahAracAritra parama samAdhi aghikAra samyAritra vyavahAracAritra adhikAra parama bhakti adhikAra nizcayacAritra nizcaya zuddhopayoga paramaAvazyaka adhikAra adhikAra Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 14 zrI niyamasAra (saMkSipta sAra) zrI niyamasAra paramAgama che. zrI niyamasAramAM mokSamArganuM satyArthanirUpaNa che. jema samayasAramAM zuddhanayathI nava tattvonuM nirUpaNa karyuM che tema niyamasAramAM mukhyatve zuddhanayathI jIva, ajIva, zuddhabhAva, pratikramaNa, pratyAkhyAna, AlocanA, prAyazcita, samAdhi, bhakti, Avazyaka, zuddhopayoga vagerenuM varNana A niyamasAra paramAgama mukhyatve mokSamArganA nirUpacAra nirUpaNano anupama graMtha che. "niyama" eTale je avazya karavA yogya hoya te arthAt ratnatraya. "niyamasAra eTale niyamano sAra arthAt zuddha ratnatraya. A zuddha ratnatrayanI prApti paramAtmatattvano Azraya karavAthI ja thAya che. nigodathI mAMDIne siddha sudhInI sarva avasthAomAM - azubha, zubha ke zuddha vizeSomAM raheluM je nitya- niraMjana TaMkotkIrNa zAzvata ekarUpa zuddha dravyasAmAnya te paramAtmAtattva che. te ja zuddha aMtaHtattva, kAraNaparamAtmA, parama pAriNAmikabhAva vagere nAmothI kahevAya che. A paramAtmAtattvanI upalabdhi anAdi kALathI anaMta anaMta duHkhane anubhavatA jIve eka kSaNamAtra paNa karI nathI ane tethI sukha mATenA tenA sarva prayatno (dravyaliMgI muninA vyavahAra-ratnatraya suddhAM) sarvathA vyartha gayA che. mATe A paramAgamano ekamAtra uddeza jIvone paramAtmAtattvanI upalabdhi athavA Azraya karAvavAno che. huM dhruva zuddha AtmadravyasAmAnya chuM' evI sAnubhava zraddhA pariNatithI mAMDIne paripUrNa lInatA sudhInI koI paNa pariNatine paramAtma tattvano Azraya, paramAtmatattvanuM avalaMbana, paramAtmatattva pratye jhoka, paramAtmatattva pratye valaNa, paramAtmatattva pratye sanmukhatA, paramAtmatatvanI upalabdhi, paramAtmatattvanI bhAvanA, paramAtmatattvanuM dhyAna vagere zabdothI kahevAya che. zAstrakAra AcAryabhagavAne ane TIkAkAra munivare A paramAgamanA pAne pAna je anubhavasiddha parama satya pokAryuM che teno sAra A pramANe che : he jagatanA jIvo! tamArA sukhano ekamAtra upAya paramAtmatattvano Azraya che. samyagdarzanathI mAMDIne siddha sudhInI sarva bhUmikAo temAM samAya che. paramAtmatatvano jaghanya Azraya te samyagdarzana che; te Azraya madhyama koTinI ugratA dhAraNa karatAM jIvane dezacAritra, sakalacAritra vagere dazAo pragaTa thAya che ane pUrNa Azraya thatAM kevaLajJAna ane siddhatva pAmI jIva sarvathA kRtArtha thAya che. A rIte paramAtmatatvano Azraya ja samyagdarzana che, te ja samyajJAna che, te ja sammacAritra che; te ja satyArtha pratikramaNa, pratyAkhyAna, AlocanA, prAyazcita, sAmAyika, bhakti, Avazyaka, samiti, gupti, saMyama, tapa, saMvara, nirjarA, dharma-zukladhyAna vagere badhuM ya che. evo ekapaNa mokSanA kAraNarUpa bhAva nathI je paramAtmatattvanA AzrayathI anya hoya. paramAtmatatvanA AzrayathI anya evA bhAvone - vyavahAra pratikramaNa, vyavahAra pratyAkhyAna vagere zubha vikalparUpa bhAvone - mokSamArga kahevAmAM Ave che, te to kevaLa upacArathI kahevAmAM Ave che. paramAtmatatvanA madhyama kATinA aparipakva Azraya vakhate e Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 paripakvatAne lIdhe sAthe sAthe je azuddhirUpa aMza vidyamAna hoya che te azuddhirUpI aMza ja vyavahAra pratikramaNAdi aneka aneka zubha vikalpAtmaka bhAvArUpe dekhAva de che. te azuddhi aMza kharekhara mokSamArga kema hoI zake ? te to kharekhara mokSamArgathI viruddha bhAva che, baMdha bhAva ja che ema tame samajo. vaLI, dravyaliMgI munine je pratikramaNa, pratyAkhyAna vagere zubhabhAvo hoya che te bhAvo to dareka jIva anaMtavAra karI cUkyo che, paraMtu te bhAvo tene kevaLa paribhramaNanuM kAraNa ja thayA che kAraNa ke paramAtmatatvanA Azraya vinA AtmAnuM svabhAva pariNamana aMze paNa nahi thatuM hovAthI tene mokSamArganI prApti aMzamAtra paNa hotI nathI. sarva jinendronA divyadhvanino saMkSepa ane amArA svasaMvedanano sAra e che ke bhayaMkara saMsAra roganuM ekamAtra auSadha paramAtmatattvano Azraya ja che. jyAM sudhI jIvanI daSTi dhruva acaLa paramAtmatattva upara na paDatAM kSaNika bhAvo upara rahe che tyAM sudhI anaMta upAye paNa tenA kRtaka aupAdhika uchALA - zubhAzubha vikalpo zamatAM nathI, paraMtu jyAM te daSTine paramAtmatattvarUpa dhruva AlaMbana hAtha lAge che tyAM te ja kSaNe te jIva (daSTi apekSAe) kRtakRtyatA anubhave che, (daSTi apekSAe) vidhi-niSedha vilaya pAme che, apUrva samarasa bhAvanuM vedanA thAya che, nija svabhAvarUpa pariNamanano prAraMbha thAya che ane kRtaka aupAdhika uchALA krame krame virAma pAmatAM jAya che. A niraMjana nija paramAtmatatvanA AzrayarUpa mArge ja sarva mumukSuo bhUtakALe paMcamagatine pAmyA che, vartamAna kALe pAme che ane bhAvI kALe pAmaze. A paramAtmatattva sarva tattvomAM eka sAra che, trikALanirAvarANa, nityAnaMda ekasvarUpa che, svabhAva anaMta catuSTathI sanAtha che, sukha sAgaranuM pUra che, kalezodadhino kinAro che, cAritranuM mULa che, muktinuM kAraNa che. sarva bhUmikAnA sAdhakone te ja eka upAdeya che. he bhavya jIvo! A paramAtmatattvano Azraya karI tame zuddha ratnatraya pragaTa karo. eTaluM na karI zako to samyagdarzana to avazya karo ja. e dazA paNa abhUtapUrva ane alaukika che. Ama A parama pavitra zAstrane viSe mukhyatve paramAtmatatva ane tenA AzrayathI pragaTatA paryAyonuM varNana hovA chatAM, sAthe sAthe dravya-guNa-paryAya, cha dravyo, pAMca bhAvo, vyavahAra-nizcayanayo, vyavahAra cAritra, samyagdarzana prAptimAM prathama to anya samyagdaSTi jIvanI dezanA ja nimitta hoya (mithyASTi jIvanI nahi) evo abAdhita niyama, paMca parameSThInuM svarUpa, kevaLajJAna, kevaLadarzana, kevaLInuM IcchArahitapaNuM vagere aneka viSayonuM saMkSipta nirUpaNa paNa karavAmAM AvyuM che. A rIte uparokta prayojanabhUta viSayone prakAzatuM A zAstra vastusvarUpano yathArtha nirNaya karI paramAtmatattvanI prApti karavA icchanAra jIvane mahA upakArI che. aMta tattvarUpa amRtasAgara paramITa mAMDIne jJAnAnaMdanA taraMgo uchaLatA mahA masta munivaronA aMtaravedanamAMthI nIkaLelA bhAvothI bhareluM A paramAgama naMdanavana samAna AhalAdakArI che. munivaronA hRdayakamaLamAM virAjamAna aMtaHsvarUpa amRtasAgara parathI ane zuddhopayogarUpa amRtajharaNAM parathI vaheto zratarUpa zItaLa samIra jANe ke amRtazIkarothI mumukSuonA cittane parama zItaLIbhUta kare che. AvuM zAMta rasamaya parama AdhyAtmika zAstra Aje paNa vidyamAna che. ekeka akSara zAzvata, TaMkotkIrNa, parama satya, nirapekSa kArANazuddha paryAya, svarUpa pratyakSa sahajajJAna vagere Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 viSayonuM nirUpaNa karIne to munivaroe adhyAtmanI anubhavagamya atyaMta sUkSma ane gahana vAtane A zAstramAM khullI karI che. A zAstramAM bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadevanI prAkRta gAthAo para tAtparyavRtti nAmanI saMskRta TIkA lakhanAra munivara zrI padmaprabhamaladhArideva che. A niyamasAramAM bhagavAna zrI kuMdakuMdAcAryadave 187gAthAo prAkRtamAM racI che. anaMta siddhabhagavaMto kaI rIte siddhi pAmyA teno itihAsa AmAM mUkI dIdho che. A graMtha munirAje potAnA dainika pATha mATe racyo che. ane ene 12 adhikAromAM vibhakta karavAmAM Avyo che. A bAra adhikAro A pramANe che. 1) jIva adhikAra 7) parama-AlocanA adhikAra 2) ajIva adhikAra 8) zuddhanizcaya-prAyazcita adhikAra 3) zuddhabhAva adhikAra 9) parama-samAdhi adhikAra 4) vyavahAracAritra adhikAra 10) parama-bhakti adhikAra 5) paramArtha-pratikramaNa adhikAra 11) nizcaya-paramAvazyaka adhikAra 6) nizcaya -pratyAkhyAna adhikAra 12) zuddhopayoga adhikAra 1. jIva adhikAraH A adhikAramAM 19 gAthAo che. maMgalAcaraNa ane graMthapratijJA bAda mokSa ane mokSamArganI carcA karavAmAM AvI che. niyamasAra' nAmanI sArthakatA batAvatA kahe che ke niyamathI je karavA yogya che te darzana, jJAna ane cAritrarUpa kArya che, A ja niyama che. mithyAdarzana, mithyAjJAna ane mithyAcAritrarUpa viparIta bhAvonA parivArane mATe niyama'nI sAthe sAra" zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. A pachI ratnatrayarUpa niyamanuM nirUpaNa che. sauthI prathama samyagdarzananuM svarUpa batAvatA AcArya kahe che ke Apta, Agama ane tattvonI zraddhAna ja samyagdarzana che. je aDhAra doSothI rahita, jJAnAdi anaMtaguNothI yukta ane kevaLajJAnAdi parama vaibhavathI saMyukta hoya che te Ama che. AtanA mukhAraviMdathI nIkaLelI ane pUrvApara doSa rahita zuddha vANIne Agama kahe che. aneka guNa-paryAyothI saMyukta jIva, pula, dharma, adharma, AkAza ane kALa tattvArtha che jIva ane ajIva (pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALa) ane temanI paryAyo ja tattvArtha che. A pramANe ATha gAthAo to AraMbhika bhUmikA che. navamI gAthAmAM cha dravyonA nAma batADIdasamI gAthAthI jIvadravyanI carcA AraMbha thAya che ane je bAkInI daza gAthAomAM samApta karavAmAM AvI che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jIva upayogamaya che, upayoga jJAna ane darzana che. jJAna upayoga be prakAranuM che. (1) svabhAva jJAnopayoga (2) vibhAva jJAnopayoga. je jJAna indriyAdika bAhya padArthonI sahAyatA vinAsvataH ja jANavAmAM samartha che, e zuddha jJAnasvabhAva jJAnopayoga che. vibhAva jJAnopayoga be prakAranuM che. (1) samyaka vibhAva jJAnopayoga (2) mithyA vibhAva jJAnopayoga samyaka vibhAva jJAnopayoganA cAra bheda che : matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna. mithyA vibhAva jJAnopayoganA traNa bheda cheH kumatijJAna, kuzrutajJAna ane kuavadhijJAna. darzana upayoga paNa be prakAranuM che. (1) svabhAva darzanopayoga (2) vibhAva darzanopayoga. je zuddha che ane indriyanI sahAyatA vinA vagara thAya che te svabhAva darzanopayoga che. vibhAva darzanopayoga traNa prakAranuM cheH cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana. enA pachI jIvanI paryAyonuM varNana che. nirapekSa(svabhAvaparyAya) ane svaparApekSa (vibhAva paryAya)nA bhedathI paryAya paNa be prakAranI che. mokSa karmopAdhirahita nirapekSa (svabhAva) paryAya che. nara, nAraka, tiryaMca, devarUpa karmopAdhi sahita paryAyo svaparApekSa (vibhAva) paryAya che. karmabhUmi ane bhogabhUmijamAM janma levAnI apekSAthI manuSyanA karmabhUmi ane bhogabhUmija evA be bheda che. pRthvInA bhedathI naraka sAta prakAranI che. tiryaMca cauda prakAranA ane deva cAra prakAranA che. vyavahAranayathI AtmA pudgalakarmano kartA-bhoktA che ane nizcayanayathI karmajanita bhAvano kartA-bhoktA che. dravyArthikanayathI pUrvakathita paryAyathI bhinna che ane paryAyArthikanayathI e paryAyathI saMyukta che. ajIva adhikAra : A adhikAra 20 thI 37 gAthA sudhI che. jemAM pudgala, dharma, adharma, AkAza ane kALa A pAMca acetana dravyonuM sAmAnya varNana che. prAraMbhanI dasa gAthAo pugalanA bheda-prabhedo sahita kathana che. pudgala dravya be prakAranuM che. (1) skaMdha (2) paramANu skaMdha indriyothI grAhya che ane te cha prakAranuM che. atipUla, dhUla, sthUlasUkSma, sUkSmaNUla, sUkSma ane sUkSmasUkSma. bhUmi, parvatAdi atisthUla skaMdha che. ghI, tela, jala Adi dhULa khaMdha che. chAyA, aMdhakAra, Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 Atapa Adi sthUla-sUkSma skaMdha che. cAra indriyonA viSayabhUta skaMdha sUkSmasthUla che. karmavargaNAne yogya skaMdha sUkSma che ane karmavargaNAone ayogya skaMdha atisUkSma che. kAraNaparamANu ane kAryaparamANunA bhedathI paramANu paNa be prakAranA che. pRthvI, jala, teja, vAyu - A cAra dhAtuonA hetu kAraNaparamANu che. skaMdhonA avasAna (aMtima avibhAga aMza) kAryaparamANu che. svayaM ja Adi, svayaM ja madhya ane svayaM ja aMta sahita, indriyothI agrAhya tathA avibhAgI pudgaladravya ja paramANu che. anyanI apekSA rahita pariNAma svabhAvaparyAya che. paramANu pudgalanI zuddha paryAya che, kAraNa ke te anyanI apekSA rahita pariNAma che. skaMdharUpa pariNAma vibhAvaparyAya che, kAraNa ke e anya paramANuothI sApekSa hoya che. nizcayathI paramANune ane vyavahArathI skaMdhane pudgaladravya kahe che. A pramANe svabhAvapudgala, vibhAvapudgala ane svabhAvaparyAya, vibhAvaparyAyanA kathana karIne pachI AcArya eka gAthAmAM dharma, adharma ane AkAza ane be gAthAomAM kALanuM varNana kare che. je jIva ane pudgalonA gamanamAM nimitta hoya te dharmadravya, je e bannenI gamanapUrvaka sthitimAM nimitta hoya te adharmadravya tathA je badhA ja dravyone avagAhanamAM nimitta hoya te AkAzadravya che. vyavahArakALa be prakAranuM che. (1) samaya ane (2) Avila. athavA traNa prakAranuM che. (1) bhUta (2) vartamAna ane (3) bhaviSya. tyAra bAda 34 thI 37 gAthAo sudhI cAra gAthAomAM cUlikArUpa che, jemAM samasta dravya saMbaMdhI vizeSa jANakArI ApavAmAM AvI che, je A prakAre che : kALane choDIne bAkInA pAMca dravyo astikAya che. bahupradezIpaNuM e ja astikAya che. kALa bahupradezI nathI. mUrta dravyanA saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradeza hoya che. dharma, adharma ane jIvanA asaMkhyAta pradeza che. lokAkAza paNa asaMkhyAta pradeza che ane alokAkAzanA anaMta pradeza che. kALa eka pradezI che. pudgaladravya mUrta che, bAkInA badhA dravyo amUrta che. jIva caitanyamaya che, bAkInA dravya acetana che. A pramANe cha dravyonuM sAmAnya svarUpathI saMkSipta kathana karavAmAM AvyuM che. A adhyAtma graMthamAM vistRta kathana karavAnuM ucita nathI. A pramANe bIjo ajIva adhikAra pUrNa thayo. 3. zuddhabhAva adhikAra H gAthA 38 thI 44 sudhI jIvAdi bAhya tattvone heya tathA karmopAdhijanita guNa-paryAyothI bhinna AtmAne upAdeya kahyo che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 jIvamAM svabhAvasthAna, mAnApamAna sthAna, harSabhAvanAsthAna, aharSasthAna, baMdha sthAna(prakRtti, sthiti, anubhAga, baMdha), udaya sthAna, kSayopazamabhAvanA sthAna, audayika bhAvanA sthAna, upazamabhAvanA sthAna, jIva sthAna, mArgaNA sthAna, cAra gatinA bhavomAM paribhramaNa, janma, jarA, maraNa, zoka, roga, kula, yoni, varNa, rasa, gaMdha, sparza, strI-puruSa-napuMsakAdi paryAyo, saMsthAna ane saMhanana nizcayanayathI nathI, paraMtu vyavahAranayathI che. zuddha nizcayanayathI zuddha jIvane samasta vibhAva-svabhAvonA, saMsAra vikAronA ane paudgalika vikAra samUhanA abhAva che. kAraNa ke ukta badhA ja bhAva parasvabhAva che, paradravya che; eTale heya che. nizcayanayathI AtmA nirdaka, nirda, nirmama, niH rAga, niH zarIra, nirAlaMba, nirdoSa, nirmUDha, nirbhaya, nigraMtha, niHzalya, niSkAma, niH krodha, nirmAna, nirmada, arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, azabda, aliMgagrahaNa, anirdiSTa saMsthAna, sarvadoSavimukta ane cetanA guNavALo che. A prakAre AtmA svadravya hovAthI upAdeya che. - zuddha dravyArthikanayathI siddha ane saMsArI jIvomAM aMtara nathI. jevo siddha AtmA che, saMsArI jIva paNa evA ja che. je pramANe lokAgramAM sthita siddha bhagavAna azarIrI, avinAzI, atIndriya, nirmaLa ane vizuddhAtmA che te pramANe badhA saMsArI jIva che. AnA pachI 51 thI 55 gAthA sudhI samyagdarzana, samyajJAnane samajAvatAM AcAryadava kahe che ke caLatA, malinatA, agADhatA ane viparIta abhinivezathI rahita zraddhAne ja samyagdarzana che. saMzaya, vibhrama, vimohathI rahita, heya-upAdeya tattvone jANavArUpa bhAva samyajJAna che. A pramANe samyagdarzana, samyajJAna ane enA viSayabhUta jIvAdi tattvArthonuM varNana karIne have cAritranuM varNana karavAmAM Avaze. 4. vyavahAracAritra adhikAraH A adhikAramAM sarva prathama hiMsA, juTha, corI, kuzIla ane parigrahanI nivRttirUpa ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane parigraha A pAMca vratonuM varNana che. te uparAMta pAMca samiti - irSA, bhASA, eSaNA, AdAna-nikSepaNa ane pratiSThApana-nuM nirUpaNa che. te pachI kahe che, vyavahAranayathI kaluSaNA, moha, saMjJA, rAga, dveSAdi azubhabhAvono parihAra manogupti che. vyavahAranayathI pApanA hetubhUta strIkathA, rAjakathA, corakathA, bhaktakathA Adi vacanono tyAga vacanagupti che. nizcayanayathI asatyAdinI nivRttivALA vacano athavA mauna vacanagupti che. vyavahAranayathI baMdhana, chedana, mAraNa, saMkocana ane prasAraNa Adi kAyakriyAonI nivRttirUpa kAyagupti che. nizcayanayathI kAyakriyAonI nivRttirUpakAyotsarga jakA gupti che athavA hiMsAdinI nivRtti kAyamukti che. A 56thI 70 gAthAomAM che. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [323 AnA pachI 71 gAthAthI paMcaparameSThInuM svarUpa batAvatAM kahe che ke ghAtikarmathI rahita, kevaLajJAnAdi guNothI yukta, cotrIsa atizayothI saMyukta arahaMta hoya che. aSTa karmothI rahita, ATha guNothI alaMkRta, lokAgramAM sthita, parama nitya siddha hoya che. indriyone vaza karavAmAM paMcAcArothI paripUrNadhIra-guNagaMbhIra AcArya hoya che. niHkAMkSitabhAvathI sahita, ratnatrayathI yukta jinakathita padArthonA zUravIra upadezaka upAdhyAya hoya che. samasta vyApAra rahita, nirmoha, nigraMtha ane caturvidha ArAdhanamAM rata sAdhu hoya che. AcArye vrata ane gumine to nakArAtmaka rUpathI varNavyA che ane paMca parameSThInuM svarUpa nakArAtmaka ane sakArAtmaka banne prakArathI batAvyuM che. paMca parameSThInA guNomAM aMtaraMga ane bahiraMga bannenuM varNana che. A pramANe vyavahAracAritranA aMtargata AcArye pAMca vrata, pAMca samiti, traNa gumi ane paMca parameSThInI bhakitane lIdhA che. chellI 76 mI gAthAmAM nizcayacAritranI sUcanAnuM kathana che. parama paMcamabhAvamAM lIna, paMcamagatinA hetubhUta, zuddha nizcayAtmaka paramacAritra dekhavA yogya che. 5. paramArtha-pratikramaNa adhikAra : vyavahAra cAritranuM varNana karIne have AcAryadava nizcayacAritranuM varNana kare che. jemAM sarva prathama gAthA 77 thI 94 sudhI paramArtha pratikramaNa adhikAra che, je nizcaya cAritranI aMtargata che ane enA pachI jeTalA adhikAra che e badhA nizcaya cAritranA mahAdhikAranI aMtargata ja che. arthAt e badhAmAM bhinna bhinna prakArathI nizcaya cAritranuM ja varNana karavAmAM AvyuM che. A adhikAranI prathama pAMca gAthAomAM 70 thI 81 sudhI jene paMcaratna kahe che, temAM nArakAdi, guNasthAnAdi, bAlAdi, rAgAdi ane krodhAdi bhAvonuM nizcayathI AtmA kartA, kArayitA, anumaMtA ane kAraNa nathI - evuM batAvavAmAM AvyuM che. ahIM zuddha AtmAne sakaLa kartutvano abhAva darzAve che. have 82mI gAthAmAM kahe che AvA bheda abhyAsathI mAdhyastha bhAvanI utpatti thAya che tene nizcaya cAritra kahe che. te cAritrane daDha karavA nimitte pratikramaNa Adihoya che tethI tenuM varNana karavAmAM Avaze. bhUtakALamAM thayelA doSonuM parihAra karavA mATe prAyazcita karavAmAM Ave che, te pratikramaNa che. je AtmAne dhyAve che tene pratikramaNa hoya che. nizcayathI to dhyAna ja pratikramaNa che. vyavahArathI zAstramAM kahyA anusAra AcaraNa karavuM paNa pratikramaNa che. pratikramaNa kevI rIte thAya? e batAvatA AcArya 83thI81 gAthA kahe che. vacana racanA choDIne, rAgAdi bhAvonuM nivAraNa karIne, je AtmAne dhyAve che, virAdhanAne choDIne ArAdhanAmAM varte che, anAcArane choDIne AcAramAM sthira bhAva kare che, unmArgano tyAga karIne, jinamArgamAM sthira bhAva kare che, zalyabhAva (nidAnazalya, mAyAzalya ane mithyAtvazalya) choDIne niHzalyabhAvamAM pariNamita thAya che, agupribhAva choDIne trigumigupta rahe che, Atemaja raudradhyAnane choDIne dharma ane zukladhyAnane dhyAne che, mithyAdarzanAdika bhAvone tyajIne samyakadarzana-jJAna-cAritrane je jIva bhAve che tene ja pratikramaNa che. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 AcArya to tyAM sudhI kahe che A jIva ja pratikramaNa kahevAya che kAraNa ke ukta badhA bhAva pratikramaNamaya che. aMtamAM 92-93 gAthAmAM AcArya dhyAnane ja uttamArthanuM pratikramaNa ane aticAranuM pratikramaNa siddha karatAM kahe che ke uttamArthamAM (uttama padArtha AtmA che) sthita munio karmono ghAta kare che. eTale dhyAna ja uttamArthanuM pratikramaNa che. ane dhyAnamAM lIna muni sarva doSonA parityAga kare che. eTale dhyAna ja sarva aticAronuM pratikramaNa che. saMkSepamAM ema kahI zakAya ke AtmaArAdhanA ja vastutaH paramArtha pratikramaNa che. A ja A adhikAranuM mULa pratipAdana che. A adhikAranI chellI gAthA94mAM AcArya vyavahAra pratikramaNanuM saphaLapaNuM kahyuM che. 'pratikramaNa nAmanA sUtramAM je pramANe pratikramaNa varNavAmAM AvyuM che te pramANe jANIne je bhAve che tene tyAre pratikramaNa che.' A rIte nizcaya pratikramaNano adhikAra samApta thAya che. thoDIka vyAkhyAo : pratikramaNa = karelA doSonuM nirAkaraNa karavuM te. pratisaraNa = samyaktvAdi guNomAM preraNA. parihAra mithyAtva, rAgAdi doSonuM nivAraNa. = dhAraNA = bAhya AlaMbana dvArA cittane sthira karavuM te. nivRtti niMdA gRhA zuddhi = bAhya viSayakaSAyAdi icchAmAM vartatA cittane pAchuM vALavuM te. AtmasAkSIe doSonuM pragaTa karavuM te. = = guru sAkSIe doSonuM pragaTa karavuM te. = doSa thatAM prAyazcita laIne vizuddhi karavI te. 6. nizcaya-pratyAkhyAna adhikAra H gAthA 95 thI 106. A bAra gAthAomAM nibaddha A adhikAramAM AcArya kahe che ke je samasta jalpane choDIne anAgata zubhAzubhanuM nivAraNa karIne AtmAne dhyAve che, je niHkaSAya, dAnta, zUravIra, vyavasAyI, saMsArathI bhayabhIta che ane jIva ane karmanA bhedano abhyAsa kare che tene pratyAkhyAna hoya che. A pramANe jIva ane karmano bheda abhyAsapUrvaka dhyAna ane sanyAsanI vidhi batAvatAM AcArya kahe che ke jJAnI ema ciMtavana kare che - 'huM prakRtti, pradeza, sthiti, anubhAgabaMdhathI rahita kevaLajJAna Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 darzana-bhakti-sukhasvarUpa chuM, huM mamatvane choDIne nirmamatvamAM sthira rahuM chuM, huM to kyAreya parabhAvone grahaNa karuM chuM, na to kyAreya svabhAvane choDuM chuM, huM to mAtra jJAtA-daSTA chuM, AtmA ja mAruM AlaMbana che, huM temAM ja sthira rahuM chuM, jJAna, darzana, cAritra, saMvara, yoga, pratyAkhyAnamAM sarvatra eka AtmA ja upAdeya che, bAkI badhA saMyogIbhAva bAhya che eTale heya che.' gAthA 102mAM kahe che "jJAna-darzana lakSaNavALo zAzvata eka AtmA mAro che, bAkInA badhA saMyogalakSaNa bhAvo mArAthI bAhya che." ekatva bhAvanArUpe pariNamelA samyajJAnInuM lakSaNanuM A kathana che. A pramANe nirvikalpa dhyAnanI tarapha AgaLa vadhato jJAnI Atmagata doSono svIkAra karIne emane mana-vacana-kAyAthI choDIne, aMtaraMga bhAvazuddhi hetu vicAra kare che ke mane koInAthI vera nathI, badhA jIvo pratye mane samatA che; eTale have huM AzAne choDIne samAdhine prApta karuM chuM. A prakAre je bhedaabhyAsapUrvaka samAdhine prApta kare che e saMyata niyamathI pratyAkhyAna dhAraNa karavAmAM samartha che. A pramANe nizcaya-pratyAkhyAna adhikAra samApta thayo. 7. parama-AlocanA adhikAra : be gAthAo 100-108mAM AlocanAnuM svarUpanuM kathana karavAmAM AvyuM che. nokarma ne karmathI rahita tathA vibhAva guNaparyAyothI vyatirikta AtmAne je dhAve che te zramaNane AlocanA che. A nizcaya AlocanAnA svarUpanuM kathana che. audArika, vaikriyaka, AhAraka, tejasa ane kAmaNa zarIro te nokarma che. jJAnAvaraNIyAdiSTa karma te karma che. matijJAnAdi te vibhAva guNo che ane nara-nArakAdi vyaMjanaparyAyo te ja vibhAvaparyAyo che. paramAtmA A badhAthI bhinna che. ghora saMsAranA mULa evA sukRta ane duSkatane sadA AlocI AlocIne huM nirupAdhika guNavALA zuddha AtmAne AtmAthI ja avalaMbu chuM A che nizcaya AlocanA. AlocanA, AluMchana, avikRtikaraNa ane bhAvazuddhi ema cAra prakAranuM AlocanAnuM svarUpa zAstromAM kahyuM che. pariNAmane samabhAvamAM sthApana karI AtmAne jovo e AlocanA che ema gAthA 109mAM kahyuM che. gAthA 110mAM kahe che karmarUpI vRkSanuM mULa chedavAmAM samartha evo je samabhAvarUpa svAdhIna nija pariNAma tane AluMchana kahevAya che." je madhyasthabhAvanAmAM karmathI bhinna AtmAne ke je vimaLa guNonuM raheThANa che tene bhAve che te jIvane avikRtikaraNa jANavuM. ahIM zuddhopayogI jIvanI khAsa pariNatinuM kathana 111mI gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che. ane mada, mAna, mAyA, lobharahita bhAvaja bhAvazuddhi che. ema bhavyone lokAlokanA daSTAoe 112mI gAthAmAM kahyuM che. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 paramArtha pratyAkhyAna, paramArtha pratikramaNanI jema parama AlocanA dhyAnarUpa ja che. pratikramaNamAM dhyAna dvArA bhUtakALanA, AlocanAmAM vartamAnanA, pratyAkhyAnamAM bhaviSyanA doSonuM nirAkaraNa che. 8. zuddhanizcaya-prAyazcita adhikAra: have 113thI 121 - nava gAthAomAM samasta dravyakarma, bhAvakarma tathA nokarmanA sanyArAnA hetubhUta zuddha - nizcaya prAyazcita adhikAra kahevAmAM Ave che. aneka prakAranI prAyazcitanI paribhASA bAMdhIne chevaTe tapane ja prAyazcita kahevAmAM AvyuM che. prakRSTarUpathI nirvikAra citta ja prAyazcita che. vrata, samiti, zIla ne saMyamarUpa pariNAma tathA indriyanigraharUpa bhAva te prAyazcita che. krodha vagere svakIya bhAvonA (potAnA vibhAva bhAvonA) kSamAdikanI bhAvanAmAM rahevuM ane nija guNonuM ciMtavana karavuM te nizcayathI prAyazcita kahyuM che. AtmAnA zuddha jJAnano svIkAra ja prAyazcita che. krodhane kSamAthI, mAnane nijamArdavathI, mAyAne ArjavAthI tathA lobhane saMtoSathI ema caturvidha kaSAyone yogI kharekhara jIte che. A cAra kaSAyo para vijaya meLavavAnA upAyanA svarUpanuM kathana 115mI gAthAmAM kahyuM che. anaMtAnaMta bhavo dvArA upArjita samasta zubhAzubha karmasamUha tapazcaraNathI naSTa thAya che, eTale karmono kSayanA hetu tapa prAyazcita che. A prakAre AtmasvarUpanA AlaMbanapUrvaka hovAthI ane samasta bhAvonA parihAra karavAne kAraNa dhyAna paNa prAyazcita che. AnI ja aMtargata zuddha nizcaya niyama ane nizcaya kAyotsarganuM varNana karatAM AcArya kahe che ke kAyAdi parabhAvamAM sthirabhAva choDIne AtmAne nirvikalparUpathI dhyAve che tene kAyotsarga hoya che. ane je zubhAzubha vacanane ane rAgAdi bhAvano nivAraNa karIne AtmAne dhyAve che tene nizcayarUpathI niyama hoya che. ahIM zuddhanizcaya-prAyazcita adhikAra samApta thayo. 9. parama-samAdhi adhikAraH gAthA 122 thI 133 sudhI. samasta moha-rAga-dveSAdi parabhAvonA vidhvaMsanA hetubhUta parama samAdhi adhikAra kahevAmAM Ave che. AcArya kahe che vacanoccAraNanI kriyA parityAgIne vItarAgabhAvathI je AtmAne dhyAve che, tene parama samAdhi che. A samAdhi dhyAna, saMyama, niyama ane tapapUrvaka hoya che. dharmadhyAna ane zukladhyAnathI je AtmAne dhyAve che tene parama samAdhi che. ahIM samAdhinuM lakSaNa kahyuM che. samAdhimAM rAga-dveSa rahita sAmyabhAva utpanna thAya che. jo samAdhiyukta munimAM sAmyabhAva utpanna na ho to pachI enA dvArA karavAmAM Avela kAyAkalezarUpa vividha upavAsa, adhyayana, mauna Adi badhI kiyAo nirarthaka che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 sAmAyika vrata kayA munine sthAyI hoya che-tenuM nakArAtmaka ane sakArAtmakarUpathI varNana karatAM AcArya kahe che ke je sarva sAvadhamAM virata che, je traNa guptivALo che, jeNe indriyone baMdha (niruddha) karI che tene sAmAyika sthAyI che. rAga-dveSa vikAra jenAmAM utpanna nathI thatAM, pApa-puNyano tyAgI che, Arta-raudra dhyAnathI rahita che, hAsya, rati, arati, jugupsA, bhya ane vedatrayano jeNe tyAga karI dIdho che, je indrijita che, traNa guptino dhAraka che, badhA jIvomAM sAmyabhAva rAkhe che, niraMtara dharma ane zukladhyAna dhAraNa kare che tathA jeno AtmA saMyama, niyama, tapamAM sannihita che tene sthAyI sAmAyika che evuM kevaLInA zAsanamAM kahevAmAM AvyuM che. A parama samAdhi upasaMhAranuM kathana che. A rIte parama-samAdhi adhikAra samApta thAya che. 10. parama-bhakti adhikAra : gAthA 134 thI 140gAthAomAM parama-bhakti adhikAranuM kathana che. je zrAvaka athavA zramaNa samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritranI bhakti kare che tene nivRtibhakti (nirvANanI bhakti) che ema jinoe kahyuM che. je jIva mokSagata puruSono guNabheda jANIne temanI paNa parama bhakti kare che te jIvane vyavahAranaye nirvANabhakti kahI che. A vyavahAranayapradhAna siddhabhaktinA svarUpanuM kathana che. mokSamArgamAM potAnA AtmAne samyaka prakAre sthApIne nivRtinI (nirvANanI) bhakti kare che te jIva asahAyaguNavALA nija AtmAne prApta kare che. je sAdhurAgAdinA parivAramAM AtmAne joDe che ane vikalponA abhAvapUrvaka upayogane AtmAmAM lagAve che te yoga bhaktivALo che. bIjAne yoga kaI rIte hoya? viparIta abhinivezano parityAga karIne je jainakathita tattvomAM AtmAne joDe che, teno nija bhAva te yoga che. A yoga muktinuM sAkSAta kAraNa che. vRSabhAdi jinavaroe e rIte yoganI uttama bhakti karIne nivRtisukhane pAmyA; tethI yoganI uttama bhaktine tuM dhAraNa kara. A bhakti adhikAranA upasaMhAranuM kathana che. A pramANe parama-bhakti adhikAra samApta thAya che. 11. nizcaya-paramAvazyaka adhikAra : A adhikAramAM 141 thI 158 gAthAo che. A aDhAra gAthAomAM vyavahAra cha AvazyakothI pratipakSa zuddha nizcayanayano adhikAra kahevAmAM Ave che. je anyavaza nathI (arthAt je jIva anyane vaza nathI) tene Avazyaka karma kahe che. (arthAt te Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 jIvane Avazyaka karma che.) karmano vinAza karanAro yoga (-evuM je Avazyaka karma) te nirvANano mArga che. ahIM niraMtara svavazane nizcaya Avazyaka karma che ema kahyuM che. je jIva azubha bhAva sahita varte che athavA saMyata raheto thako kharekhara zubhabhAvamAM pravarte che athavA je dravya-guNa-paryAyomAM (arthAt temanA vikalpomAM) mana joDe che te paNa anyavaza che, tethI tene Avazyaka karma nathI. paraMtu je parabhAvone tyAga karIne nirmaLa svabhAvavALA AtmAne dhyAve che te kharekhara Atmavaza che ane tene Avazyaka karma (jino) kahe che. Avazyaka sahita zramaNa aMtarAtmA che ane Avazyaka rahita zramaNa bahirAtmA che. je aMtarabAhya jalpamAM nathI vartato te aMtarAtmA che ane je aMtara-bAhya jalpamAM varte che te bahirAtmA che. je dharmadhyAna-zukladhyAna pariNata che te aMtarAtmA che ane je dhyAnavihIna che te bahirAtmA che. Avazyaka rahita na kevaLadarzanathI bhraSTa thAya che paraMtu cAritrathI prabhraSTa (ati bhraSTa) che. eTale jene muktinI icchA che, AtmasvabhAvamAM sthiratArUpa Avazyaka kartavya che tenAthI jIvane sAmAyikaguNa saMpUrNa thAya che. je zramaNa pratikramaNAdi cha Avazyaka nizcaya cAritranI kriyAne niraMtara karato rahe che te vItarAga cAritramAM ArUDha che. vacanamaya pratikramaNa, pratyAkhyAna, niyama ane AlocanA e badhuM ya svAdhyAya jANa. jo zakti hoya to dhyAnamAM maunavrata sahita nitya pratikramaNa karo ! tuM zaktihIna hoya to tyAM sudhI zraddhA ja kartavya che. AcArya zrI kuMdakuMdanI A vizeSatA che ke nizcayaparaka paribhASAo ApI che arthAt emaNe mAtra bAhya kriyAo para jora na daIne AMtarika prakriyAnI tarapha vizeSarUpathI dhyAna AkarSIta karyuM che. eTale AMtarika prakriyAnA sahayogI rUpamAM ane daDhatA mATe abhyAsanA rUpamAM bAhyakriyAne prastuta karI che. eTale bAhya kriyAnA sAdhyabhUta aMtaraMgakriyAne upAdeya kahI che. bAhya kriyA to prayojananI pUraka ja grahaNayogya che. AtmAmAM lIna thaI gayA pachI, AtmAmAM samAI gayA pachI te heya che, tyAgavA yogya che. AtmalInatAnI sthitimAM samasta bhedono abhAva thaI jAya che, A ja kAraNe AcArye pratikramaNa, pratyAkhyAna, AlocanA ane prAyazcita -badhAne dhyAna ja kahyuM che ane A dhyAnamaya pratikramaNa Adine karavAne upadeza Apyo che. emaNe to tyAM sudhI kahyuM che ke jo dhyAnamaya pratikramaNAdi karavAnuM sAmarthya na hoya to enuM zraddhAna to karavuM joIe. vacanamaya pratikramaNa, pratyAkhyAna, niyama ane AlocanAne paNa karavI joIe kAraNa ke A badhuM ya prazasta svAdhyAya che. aneka prakAranA jIvo che, aneka prakAranuM karma che, aneka prakAranI labdhi che; tethI svadharmIo ane Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 paradharmIo sAthe vacanavivAda varjavA yogya che. sarva jIvo samAna vicAranA thAya e banavuM asaMbhavita che. mATe para jIvone samajAvavAnI AkuLatA karavI yogya nathI. svAtmAvalaMbanarUpa jina hitamAM pramAda na thAya ema rahevuM e ja kartavya che jJAnI parajanonA samUhane choDIne jJAnanidhine bhogave che. sarve purANa puruSo e rIte Avazyaka karIne apramattAdi guNasthAnonI zreNIne pAra karIne kevaLI thayA che. A rIte purANa puruSonuM udAharaNa ApIne AcAryae ApaNane Avazyaka karma karavAnI preraNA ApI che. 12. zuddhopayoga adhikAraH have samarata karmanA pralayanA hetubhUta gAthA 159 thI 187 sudhI zuddhopayogano adhikAra kahevAmAM Ave che. AmAM mukhyatve niyamanuM phaLa batAvyuM che. prathama kevaLInA svarUpanuM varNana karIne AcArya kahe che ke "vyavahAranayathI kevaLI bhagavAna badhuM jANe che ane dekhe che; nizcayathI kevaLajJAnI AtmAne (potAne) jANe che-dekhe che. nizcayanayathI te AtmajJa che ane vyavahAranayathI sarvajJa'. je pramANe sUryamAM prakAza ane tApa eka sAthe hoya che te ja pramANe kevaLajJAnInA jJAna ane darzana yugapata hoya che. keTalAka lokono mata che ke jJAna paraprakAzaka che, darzana svaprakAzaka che ane AtmA sva-paraprakAzaka che. AcArya kahe che ke ukta mAnyatA ucIta nathI. vyavahAranayathI jJAna paraprakAzaka che, eTale darzana paNa paraprakAzaka che. nizcayanayathI jJAna svaprakAzaka che, eTale darzana paNa svaprakAzaka che. e pramANe spaSTa che ke AtmA sva-paraprakAzaka che, eTale jJAna ane darzana paNa svaparaprakAzaka che. eTale evuM paNa kahevAmAM Ave che ke nizcayanayathI kevaLI AtmajJa che, sarvajJa nathI. vyavahAranayathI kevaLI sarvajJa che, AtmajJa nathI. guNa-guNInA bhedano abhAva hovAthI - e yukti dvArA jJAna ane darzanane sva-paraprakAzaka siddha karatAM AcAryadava kahe che ke jJAna jIvanuM svarUpa che, eTale AtmA, AtmAne jANe che. jo jJAna AtmAne na jANe to te AtmAthI bhinna siddha thAya. eTale jJAna AtmA che, AtmA jJAna che. jo ke AtmA svaparaprakAzaka che eTalA mATe jJAna ane darzana paNa sva-paraprakAzaka che. kevaLajJAnInuM jJAna atIndriya ane pratyakSa che, bAkInA badhAnuM parokSa che. jANatA ane dekhatA hovA chatAM kevaLIne icchApUrvaka vartana hotuM nathI. tethI temane kevaLajJAnI' kahyA che; vaLI tethI abaMdhaka kahyA che. aMtamAM siddha dazAnuM varNana kare che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [330 paramAtmatattva janma-jarA-maraNarahita, parama, aSTakarma vinAnuM, zuddha, jJAnAdika cAra svabhAvavALuM, akSaya, avinAzI ane acchedya che. paramAtmatattva avyAbAdha, atIndriya, anupama, puNya-pApa vinAnuM, punarAgamana rahita, nitya, acaLa ane nirAvalaMba che. nirupAdhisvarUpa jenuM lakSaNa che evuM paramAtmatattva che. ahIM niyama ane niyamanuM phaLa pravacananI bhaktithI darzAvavAmAM AvyA che, jo temAM kAMI pUrvApara virodha hoya to AgamanA jJAtAo tene dUra karI pUrti karajo. bhavya jIvone satarka karI aMtamAM kahe che ke, paraMtu irSAbhAvathI koI loko suMdara mArgane niMde che, temanA vacana sAMbhaLIne jinamArga pratye abhakti na karajo. A zAstranA upasaMhAra saMbaMdhI chelle kahe che pUrvApara doSarahita jinopadezane jANIne meMnijabhAvanA nimitte niyamasAra nAmanuM zAstra karyuM che. saMpUrNa niyamasAramAM eka ja dhvani che parama pAriNAmika bhAvarUpa nija zuddhAtmAnI ArAdhanAmAM ja samasta dharma samAhita che. enA sivAya je paNa zubhAzubha vikalpa ane zubhAzubha kriyAo emane dharma kahevo mAtra upAcAra che. eTale pratyeka AtmArthIno ekamAtra kartavya A upacarita dharmathI virata thaIne ekamAtra nija zuddhAtmatatvanI ArAdhanAmAM nirata thavuM joIe. R Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 115 zrI niyamasAra zrI paramAtmane nmH| zrImad bhagavakuMdakuMdAcAryadeva praNIta zrI niyamasAra gAthA 1. jIva adhikAra NamiUNa jiNaM vIraM annNtvrnnaanndNsnnshaavN| vocchAmi NiyamasAraM kevalisudakevalIbhaNidaM // 1 // namIne anaMtotkRSTa darzanajJAnamaya jina vIrane; kahuM niyamasAra huM kevaLazrutakevaLa parikathitane. 1. artha anaMta ane utkRSTa jJAnadarzana jemano svabhAva che evA (-kevaLajJAnI ane kevaLadarzanI) jina vIrane namIne kevaLI ane zrutakALIoe kaheluM niyamasAra huM kahIza. maggo maggaphalaM ti ya duvihaM jiNasAsaNe smkkhaadN| maggo mokkhauvAo tassa phalaM hoi NivvANaM // 2 // che mArganuM ne mArgaphaLanuM kathana jinavarazAsane; tyAM mArga mokSopAya che ne mArgaphaLa nirvANa che. 2. artha mArga ane mArgaphaLa ema be prakAranuM jinazAsanamAM kathana karavAmAM AvyuM che; mArga mokSopAya che ane tenuM phaLa nirvANa che. NiyameNa ya jaMkajaM taM nniymNnnaanndNsnncrittN| vivarIyapariharatthaM bhaNidaM khalu sAramidi vayaNaM // 3 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (332 je niyamathI kartavya evAM ratnatraya te niyama che; viparItanA parivAra arthe sAra'padayojela che. 3. artha niyama eTale niyamathI (nakkI) je karavA yogya hoya te arthAt jJAna-darzana-cAritra. viparItanA parihAra arthe (-jJAna-darzana-cAritrathI viruddha bhAvonA tyAga mATe) kharekhara 'sAra" evuM vacana kahyuM che. NiyamaM mokkhauvAo tassa phalaM havadi prmnnivvaannN| edesiM tiNhaM pi ya patteyaparUvaNA hoi||4|| che niyama mokSopAya, tenuM phaLa parama nirvANa che; vaLI A traNenuM bhedapUrvaka bhinna nirUpaNa hoya che. 4 artha: (ratrayarUpa) niyama mokSano upAya che, tenuM phaLa parama nirvANa che. vaLI (bhedakathana dvArA abheda samajAvavA arthe) A traNanuM bheda pADIne juduM juduM nirUpaNa hoya che. attAgamataccANaM saddahaNAdo havei smmttN| vavagayaasesadoso sayalaguNappA have atto||5|| re! Ama-Agama-tattvanI zraddhAthI samakita hoya che; niHzeSadoSavihIna je guNasaMkaLamaya te Apta che. 5. artha Ama, Agama ane tattvonI zraddhAthI samatva hoya che, jenA azeSa (samasta) doSo dUra thayA che evo je sakaLaguNamaya puruSa te Ama che. chuhataNhabhIruroso rAgo moho ciMtA jarA rujA miccuu| sedaM kheda mado rai vimhiyaNiddA jnnuvvego||6|| bhaya, roSa, rAga, sudhA, tRSA, mada, moha, ciMtA, janma ne rati, roga, nidrA, sveda, kheda, jarAdi doSa aDhAra che. 6. artha sudhA, tRSA, bhaya, roSa (krodha), rAga, moha, ciMtA, jarA, roga, mRtyu, sveda(parasevo), kheda, mada, rati, vismaya, nidrA, janma ane uddega (A aDhAra doSa che.) Nissesadosarahio kevlnnaannaaiprmvibhvjudo| so paramappA uccai tabvivarIo Na paramappA // 7 // sau doSa rahita, anaMtajJAnadagAdi vaibhavayukta je, paramAtma te kahevAya, taviparIta nahi paramAtmA che. 7. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 artha : (evA) niHzeSa doSathI je rahita che ane kevaLajJAnAdi parama vaibhavathI je saMyukta che, te paramAtmA kahevAya che; tenAthI viparIta te paramAtmA nathI. tassa muhuggadavayaNaM puvvAvaradosavirahiyaM suddhaM / Agamamidi parikahiyaM teNa du kahiyA havaMti taccatthA // 8 // paramAtmavANI zuddha ne pUrvApare nirdoSa je, te vANIne Agama kahI; teNe kahyA tattvArthane. 8. artha : temanA mukhamAMthI nIkaLelI vANI ke je pUrvApara doSa rahita (-AgaLa pAchaLa virodha rahita) ane zuddha che, tene Agama kahela che; ane teNe tattvArtho kahyA che. jIvA poggalakAyA dhammAdhammA ya kAla AyAsaM / taccatthA idi bhaNidA NANAguNapajjaehiM saMjuttA // 9 // jIvadravya, pudgala, kALa tema ja Abha, dharma, adharma-e bhAkhyA jine tattvArtha, guNaparyAya vidhavidha yukta je. 9. artha : jIvo, pudgalakAyo, dharma, adharma, kALa ane AkAza - e tattvArtho kahyA che, ke jeo vividha guNaparyAyothI saMyukta che. jIvo uvaogamao uvaogo NANadaMsaNo hoi / NANuvaogo duviho sahAvaNANaM vihAvaNANaM ti // 10 // upayogamaya che jIva ne upayoga darzana-jJAna che; jJAnopayoga svabhAva tema vibhAvarUpa dvividha che. 10. artha : jIva upayogamaya che. upayoga jJAna ane darzana che. jJAnopayoga be prakArano che H svabhAvajJAna ane vibhAvajJAna. kevalamiMdiyarahiyaM asahAyaM taM sahAvaNANaM ti / saNNANidaraviyappe vihAvaNANaM have duvihaM // 11 // saNNANaM caubheyaM madisudaohI taheva maNapajjaM / aNNANaM tiviyappaM madiyAI bhedado ceva // 12 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 asahAya, iMdrivihIna, kevaLa, te svabhAvika jJAna che; sujJAna ne ajJAna - ema vibhAvajJAna dvividha che. 11. mati, kRta, avadhi, mana:paryaya-bheda che sujJAnanA; kumati, kuavadhi, kuzruta-e traNa bheda che ajJAnanA. 12. artha : je (jJAna) kevaLa, indriyarahita ane asahAya che, te svabhAvajJAna che; samyajJAna ane mithyAjJAnarUpa bheda pADavAmAM AvatAM, vibhAvajJAna be prakAranuM che. samyajJAna cAra bhedavALuM che mati, zruta, avadhi tathA mana:paryaya; ane ajJAna (-mithyAjJAna) mati AdinA bhedathI traNa bhedavALuM che. taha daMsaNauvaogo sasahAvedaraviyappado duviho| kevalamiMdiyarahiyaM asahAyaM taM sahAvamidi bhaNidaM // 13 // upayoga darzanano svabhAva-vibhAvarUpa krividha che; asahAya, iMdrivihIna, kevaLa, te svabhAva kahela che. 13 artha tevI rIte darzanopayoga svabhAva ane vibhAvanA bhedathI be prakArano che. je kevaLa, indriyarahita ane asahAya che, te svabhAvadarzanopayoga kahyo che. cakkhu acakkhU ohI tiNNi vi bhaNidaM vihaavditttthitti| pajjAo duviyappo saparAvekkho ya nnirvekkho|| 14 // cakSu, acakuM, avadhi-e traNa darzana vibhAvika che kahyAM; nirapekSa, svaparApekSa - e be bheda che paryAyanA. 14. artha cakSu, acakSu ane avadhi e traNe vibhAvadarzana kahevAmAM AvyA che. paryAya dvividha che: aparApekSa (sva ane paranI apekSA yukta) ane nirapekSa. NaraNArayatiriyasurA pajjAyA te vihAvamidi bhnnidaa| kammopAdhivivajjiyapajjAyA te sahAvamidi bhaNidA // 15 // tiryaMca-nAka-deva-nara paryAya vaibhAvika kahyA; paryAya karmopAdhivarjita te svabhAvika bhAkhiyA. 15. artha manuSya, nAraka, tiryaMca ne devarUpa paryAyo te vibhAvaparyAyo kahevAmAM AvyA che; kapAdhi rahita paryAyo te svabhAvaparyAyo kahevAmAM AvyA che. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 mANussA duviyappA kmmmhiibhogbhuumisNjaadaa| sattavihA NeraiyA NAdavvA puDhavibhedeNa // 16 // caudahabhedA bhaNidA tericchA suragaNA cubbhedaa| edesiM vitthAraM loyavibhAgesu NAdavvaM // 17 // che karmabhUmija bhogabhUmija-bheda be manujo taNA, ne pRthvIbhede sapta bhedo jANavA nAraka taNAM; 16. tiryaMcanA che cauda bhedo, cAra bhedo devanA; A sarvano vistAra che nirdiSTa lokavibhAgamAM. 17. artha manuSyonA be bheda che : karmabhUmimAM janmelA ane bhogabhUmimAM janmelA; pRthvInA bhedathI nArako sAta prakAranA jANavA; tiryaMconA cauda bheda kahyA che; devasamUhanA cAra bheda che. Amano vistAra lokavibhAgathI jANI levo. kattA bhottA AdA poggalakammassa hodi vvhaaraa| kammajabhAveNAdA kattA bhottA du nnicchydo||18|| AtmA kare, vaLI bhogave pulakarama vyavahArathI; ne karmajanita vibhAvano kartAdi che nizcaya thakI. 18. artha AtmA pulakarmano kartA-bhoktA vyavahArathI che ane AtmA karmajanita bhAvano kartA-bhoktA (azuddha) nizcayathI che. davvatthieNa jIvA vadirittA puvvbhnnidpjjaayaa| pajjayaNaeNa jIvA saMjuttA hoMti duvihehiN|| 19 // pUrvokta paryAyothI che vyatirita jIva dravyArthika; ne ukta paryAyothI che saMyukta paryAyArthika. 19. artha dravyArthika na jIvo pUrvakathita paryAyathI 'vyatirikta che; paryAyanaye jIvo te paryAyathI saMyukta che. A rIte jIvo banne nayothI saMyukta che. 1. vyatirikta = bhinna rahita, zUnya. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 2. ajIva adhikAra aNukhaMdhaviyappeNa du poggaladavvaM havei duviyappaM / khaMdhA hu chappayArA paramANU ceva duviyppo|| 20 // paramANu tema ja skaMdha e be bheda pugaladravyanA; cha vikalpa che skaMdho taNAne bheda be paramANunA. 20. artha paramANu ane skaMdha evA be bhedathI pudgaladravya be bhedavALuM che; skaMdho kharekhara cha prakAranA che ane paramANunA be bheda che. aithUlathUla thUlaM thUlasuhumaM ca suhumathUlaM c|| suhumaM aisuhumaM idi dharAdiyaM hodi chabbheyaM // 21 // bhUpavvadamAdIyA bhaNidA aithUlathUlamidi khNdhaa| thUlA idi viNNeyA sappIjalatellamAdIyA // 22 // chAyAtavamAdIyA thUledarakhaMdhamidi viyaannaahi| suhumathUledi bhaNiyA khaMdhA caurakkhavisayA y||23|| suhumA havaMti khaMdhA pAoggA kammavaggaNassa punno| tavivarIyA khaMdhA aisuhumA idi parUveMti // 24 // atisthUlaskUla, dhUla, sthUlasUkSama, sUkSmaNUla, vaLI sUkSmane atisUkSma - ema dharAdi pudgalaskaMdhanA cha vikalpa che. 21. bhUparvatAdika skaMdhane atisthUlasthUla jine kahyA, ghI-tela-jaLa ityAdine vaLI ghUla skaMdho jANavA; 22. Atapa ane chAyAdine sthUlasUkSma skaMdho jANaje, caturiMdrinA je viya tene sUkSmaNUla kahyA jine; 23. vaLI karmavargaNayogya skaMdho sUkSma skaMdho jANavA, tenAthI viparIta skaMdhane atisUkSma skaMdho varNavyA. 24. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 artha atisthUlaskUla, dhUla, sthUlasUkSma, sUkSmaNUla, sUkSma ane atisUkSma ema pRthvI vagere skaMdhonA cha bheda che. bhUme, parvata vagere atisthUlasthUla skaMdho kahevAmAM AvyA cheghI, jaLa, tela vagere sthUla skaMdho jANavA. chAyA, Ata5 (taDako) vagere sthUlasUkSma skaMdho jANa ane cAra indriyonA viSayabhUta skaMdhone sUkSmaNUla kahevAmAM AvyA che. vaLI kArmavargaNAne yogya skaMdho sUkSma che; temanAthI viparIta (arthAt karmavargaNAne ayogya) skaMdho atisUkSma kahevAmAM Ave che. dhAucaukkassa puNo jaM heU kAraNaM titaM nneyo| - sAMdhAmAM navasANa nAvyo HparamANU II ra | je hetu dhAtucatuSkano te kAraNoNa jANavo; skaMdho taNA avasAnane vaLI kAryaparamANu kahyo. 25. artha vaLI je (pRthvI, pANI, tejane vAyu-e) cAra dhAtuono hetu che, te kAraNaparamANu jANavo; skaMdhonA avasAnane (chUTA paDelA avibhAgI aMtima aMzane) kAryaparamANu jANavo. attAdi attamajjhaM attaMtaM Neva iNdiyggejhN| avibhAgI jaM davvaM paramANU taM viyANAhi // 26 // je Adi-maNe aMtamAM pote ja che, avibhAgI che, je iMdrithI nahi grAhya che, paramANu jANo tehane. 26. artha pote ja jeno Adi che, pote ja jenuM madhya che ane pote ja jeno aMta che (arthAt jenA AdimAM, madhyamAM ane aMtamAM paramANunuM nija svarUpa ja che), je indriyothI grAhya(jaNAvA yogya) nathI ane je avibhAgI che, te paramANudravya jANa. eyarasarUvagaMdhaM dophAsaM taM have shaavgunnN| vihAvaguNamidi bhaNidaM jiNasamaye savvapayaDattaM // 27 // be sparza, rasa-rUpa-gaMdha eka, svabhAvaguNamaya teha che; jinasamayamAMhI vibhAvaguNa sarvASapragaTa kahela che. 27. artha je eka rasAvALuM, eka varNavALuM, eka gaMdhavALuM ane be sparzavALuM hoya, te svabhAvaguNavALuM che; Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 vibhAvaguNavALane jinasamayamAM sarvapragaTa (sarva indriyothI grAhya) kahela che. 1. samaya = siddhAMta; zAstra, zAsana, darzana, mata. aNNaNirAvekkho jo pariNAmo so shaavpjjaao| khaMdhasarUveNa puNo pariNAmo so vihaavpjjaao||28|| pariNAma paranirapekSa teha svabhAvaparyaya jANavo; pariNAma skaMdhasvarUpa teha vibhAvaparyaya jANavo. 28. artha anyanirapekSa (anyanI apekSA vinAno) je pariNAma te svabhAvaparyAya che ane skaMdharUpe pariNAma te vibhAvaparyAya che. poggaladavvaM uccai paramANU NicchaeNa idrenn| poggaladavyo tti puNo vavadeso hodi khaMdhassa // 29 // paramANune pagaladarava' vyapadeza che nizcaya thakI; ne skaMdhane pudgaladarava' vyapadeza che vyavahArathI. ra9. artha :nizcayathI paramANune pudgaladravya' kahevAya che ane vyavahArathI skaMdhane pudgaladravya" evuM nAma hoya che. gamaNaNimittaM dhammamadhammaM Thidi jIvapoggalANaM c| avagahaNaM AyAsaM jiivaadiisvvdvvaannN||30|| jIva-pugalone gamana-sthAnanimitta dharma-adharma che; jIvAdi sarva padArthane avagAhahetu Abha che. 30. artha dharma jIva-pudgalone gamananuM nimitta che ane adharma (temane) sthitinuM nimitta che; AkAza jIvAdi sarva dravyone avagAhananuM nimitta che. samayAvalibhedeNa du duviyappaM ahava hoi tiviyappaM / tIdo saMkhejjAvalihadasaMThANappamANaM tu||31|| Avali-samayanA bhedathI be bhedavA traNa bheda che; saMsthAnathI saMkhyAtaguNa Avali pramANa atIta che. 31. artha samaya ane AvalinA bhedathI vyavahArakALanA be bheda che athavA (bhUta, vartamAna ane bhaviSyanA bhedathI) traNa bheda che. atIta kALa (atIta) saMsthAnonA ane saMkhyAta AvalinA guNAkAra keTalo che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 jIvAdu poggalAdo NaMtaguNA cAvi saMpadA smyaa| loyAyAse saMti ya paramaTTho so have kaalo||32|| jIvothI ne pugalathI paNa samayo anaMtaguNA kahyA; te kALa che paramArtha, je che sthita lokAkAzamAM. 32. artha have, jIvathI tema ja pudgalathI paNa anaMtaguNA samayo che, ane je (kAlANuo) lokAkAzamAM che, te paramArtha kALa che. jIvAdIdavvANaM parivaTTaNakAraNaM have kaalo| dhammAdicauNhaM NaM sahAvaguNapajjayA hoMti // 33 // jIvapudgalAdi padArthane pariNamanakAraNa kALa che; dharmAdi cAra svabhAvaguNaparyAyavaMta padArtha che. 33. artha jIvAdidravyone parivartananuM kAraNa (-vartanAnuM nimitta) kALa che. dharmAdicAra dravyone svabhAvaguNaparyAyo hoya che. ede chaddavvANi ya kAlaM mottUNa atthikAya tti| NihiTThA jiNasamaye kAyA hu bahuppadesattaM // 34 // .. jinasamayamAMhI kALa choDI zeSa pAMca padArtha je; te astikAya kahyA; anekapradezayuta te kAya che. 34. artha kALa choDIne A cha dravyone (arthAtu bAkInA pAMca dravyone) jinasamayamAM (jinadarzanamAM) "astikAya" kahevAmAM AvyA che. bahupradezIpaNuM te kAyava che. saMkhejjAsaMkhejjANaMtapadesA havaMti muttss| dhammAdhammassa puNo jIvassa asaMkhadesA hu|| 35 // loyAyAse tAvaM idarassa aNaMtayaM have desaa| kAlassa Na kAyattaM eyapadeso have jamhA // 36 // aNasaMkhya, saMkhya, anaMta hoya pradeza mUrtika dravyane, aNasaMkhya jANa pradeza dharma, adharma tema ja jIvane; 35. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 aNasaMkhya lokAkAzamAMhI, anaMta jANa alokane, che kALa ekapradezI, tethI na kALane kAyava che. 36. artha mUrta dravyane saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezo hoya che, dharma, adharma temaja jIvane kharekhara asaMkhyAta pradezo che; lokAkAzane viSe dharma, adharmatema ja jIvanI mAphaka (asaMkhyAta pradezo) che; bAkInuM je AlokAkAza tene anaMta pradezo che. kALane kAyapaNuM nathI, kAraNa ke te eka pradeza che. poggaladavvaM muttaM muttivirahiyA havaMti sesaanni| cedaNabhAvo jIvo cedaNaguNavajjiyA sesA // 37 // che mUrta pudgala dravya, zeSa padArtha mUrtivihIna che; caitanyayuta che jIva ne caitanyavarjita zeSa che. 37. artha pudgaladravya mUrti che, bAkInA dravyo mUrtasvarahita che; jIva caitanyabhAvavALo che, bAkInA dravyo caitanyaguNa rahita che. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 3. zuddhabhAva adhikAra jIvAdibahittaccaM heyamuvAdeyamappaNo appA / kammopAdhisamubbhavaguNapajjAehiM vadiritto // 38 // che bAhyatattva jIvAdi sarve heya, AtmA grAhya che, -je karmathI utpanna guNaparyAyathI vyatirikta che. 38. artha :jIvAdi bAhyatattva heya che; karmopAdhijanita guNaparyAyothI vyatirikta AtmA AtmAne upAdeya che. sahAvaThANA mANavamANabhAvaThANA vA / No harisabhAvaThANA No jIvassAharissaThANA vA // 39 // jIvane na sthAna svabhAvanAM, mAnApamAna taNAM nahIM, jIvane na sthAno harSanAM, sthAno aharSa taNAM nahIM. 39. artha H jIvane kharekhara svabhAvasthAno (-vibhAvasvabhAvanAM sthAno) nathI, mAnApamAnabhAvanAM sthAno nathI, harSabhAvana sthAno nathI ke aharSanA sthAno nathI. No ThidibaMdhANA payaDiTThANA padesaThANA vA / aNubhAgaTThANA jIvassa Na udayaThANA vA // 40 // sthitibaMdhasthAno, prakRtisthAna, pradezanAM sthAno nahIM, anubhAganAM nahi sthAna jIvane, udayanAM sthAno nahIM. 40. artha : jIvane sthitibaMdhasthAno nathI, prakRtisthAno nathI, pradezasthAno nathI, anubhAgasthAno nathI ke udayasthAno nathI. No khaiyabhAvaThANA No khayagvasamasahAvaThANA vA / odaiyabhAvaThANA No uvasamaNe sahAvaThANA vA // 41 // sthAno na kSAyikabhAvanAM, kSAyopazamika taNAM nahIM, sthAno na upazamabhAvanAM ke udayabhAva taNAM nahIM. 41. artha : jIvane kSAyikabhAvanA sthAno nathI, kSayopazamasvabhAvanA sthAno nathI, audayikabhAvanA sthAno nathI ke upazamasvabhAvanA sthAno nathI. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 caugaibhavasaMbhamaNaM jAijarAmaraNarogasogA ya / kulajoNijIvamaggaNaThANA jIvassa No saMti // 42 // caugatibhramaNa nahi, janma-maraNa na, roga zoka jarA nahI, kuLa, yoni ke jIvasthAna mArgaNasthAna jIvane che nahIM. 46. artha : jIvane cAra gatinA bhavomAM paribhramaNa, janma, jarA, maraNa, roga, zoka, kuLa, yoni, jIvasthAno ane mArgaNAsthAno nathI. hiMDo Niddo Nimmamo killo NirAlaMbo / NIrAgo Niddoso NimmUDho Nibbhayo appA // 43 // nirdaMDa, nirbaMdha, nirmama, niHzarIra, nIrAga che, nirdoSa, nirbhaya, niravalaMbana, AtamA nirmUDha che. 43. artha : AtmA 'nirdaMDa, nirde, nirmama, niHzarIra, nirAlaMba, nIrAga, nirdoSa, nirmUDha ane nirbhaya che. 1. nirdaMDa = daMDa rahita. (je mana-vacana-kAyAzrita pravartanathI AtmA daMDAya che te pravartane daMDa kahe che) NiggaMtho NIrAgo Nissallo sayaladosaNimmuko / NikkAmo Nikkoho NimmANo Nimmado appA // 44 // nigraMtha che, niSkAma che, niHkrodha, jIva nirmAna che, niHzalya tema nIrAga, nirmada, sarvadoSavimukta che. 44. artha : AtmA nigraMtha, nIrAga, niHzalya, sarvadoSavimukta, niSkAma, niHkrodha, nirmAna ane nirmada che. vaNNarasagaMdhaphAsA thIpuMsaNauMsayAdipajjAyA / saMThANA saMhaNaNA savve jIvassa No saMti // 45 // arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cedaNAguNamasaddaM / jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNiddiTThasaThANaM // 46 // strI - puruSa Adika paryayo, rasavarNagaMdhasparza ne saMsthAna tema ja saMhanana sau che nahIM jIvadravyane. 4. jIva cetanAguNa, arasarUpa, agaMdhazabda, avyakta che, vaLI liMgagrahaNavihIna che, saMsthAna bhAkhyuM na tehane. 4. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 artha :varNa-rasa-gaMdha-sparza, strI-puruSa-napuMsakAdi paryAyo, saMsthAno ane saMhanano - e badhAM jIvane nathI. javane arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, cetanAguNavALo, azabda, aliMgagrahaNa (liMgathI agrAhya) ane jene koI saMsthAna kahyuM nathI evo jANa. jArisiyA siddhappA bhavamalliya jIva tArisA hoti| jaramaraNajammamukkA aTTaguNAlaMkiyA jenn||47|| jevA jIvo che siddhigata tevA jIvo saMsArI che, jethI janamamaraNAdihIna ne aSTaguNasaMyukta che. 47. artha : jevA siddha AtmAo che tevA bhavalIna (saMsArI) jIvo che, jethI (te saMsArI jIvo siddhAtmAonI mAphaka) janma-jarA-maraNathI rahita ane ATha guNothI alaMkRta che. asarIrA aviNAsA aNiMdiyA NimmalA visuddhppaa| jaha loyagge siddhA taha jIvA saMsidI nneyaa||48|| azarIra ne avinAza che, nirmaLa, atIndriya, zuddha che, jyama loka-agre siddha, te rIta jANa sau saMsArIne. 48. artha : jema lokAgre siddhabhagavaMto azarIrI, avinAzI, atIndriya, nirmaLa ane vizuddhAtmA (vizuddhasvarUpI) che, tema saMsAramAM (sarva) jIvo jANavA. ede savve bhAvA vavahAraNayaM paDucca bhaNidA hu| savve siddhasahAvA suddhaNayA saMsidI jIvA // 49 // A sarva bhAva kahela che vyavahAranayanA Azraye; saMsArI jIva samasta siddhasvabhAvI zuddhanayAzraye. 49. artha A (pUrvokta) badhA bhAvo kharekhara vyavahAranayano Azraya karIne (saMsArI jIvomAM vidyamAna) kahevAmAM AvyA che, zuddhanayathI saMsAramAM rahelA sarva jIvo siddhasvabhAvI che. puvvuttasayalabhAvA paradavvaM parasahAvamidi heyaM / sagadavvamuvAdeyaM aMtarataccaM have appaa||50|| pUrvokta bhAvo para-darava parabhAva, tethI heya che; AtmA ja che Adeya, aMta:tattvarUpa nijadravya je. 50. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 artha pUrvokta sarva bhAvo parasvabhAvo che, paradravya che, tethI heya che; aMta tattva evuM svadravya-AtmA-upAya 9 vivarIyAbhiNivesavivajjiyasaddahaNameva sammattaM / saMsayavimohavinbhamavivajjiyaM hodi saNNANaM // 51 // calamaliNamagADhattavivajjiyasaddahaNameva sammattaM / adhigamabhAvo NANaM heyovAdeyataccANaM // 52 // sammattassa NimittaM jiNasuttaM tassa jANayA purisaa| aMtaraheU bhaNidA daMsaNamohassa khyphudii||53|| sammattaM saNNANaM vijjadi mokkhassa hodi suNa crnnN| vavahAraNicchaeNa du tamhA caraNaM pavakkhAmi // 54 // vavahAraNayacaritte vavahAraNayassa hodi tvcrnnN| NicchayaNayacAritte tavacaraNaM hodi Nicchayado // 55 / / zraddhAna viparIta-abhinivezavihIna te samyakatva che; saMzaya-vimoha-vibhrAMti virahita jJAna samyajJAna che. 5. cala mala-agADhapaNA rahita zraddhAna te samyakatva che; Adeya-heya padArthano avabodha samyajJAna che. 5. jinasUtra samakitahetu che, ne sUtrajJAtA puruSa je, te jANa aMtatu, damohakSayAdika jemane. samyakta, samyajJAna tema ja caraNa muktipaMtha che; tethI kahIza huM caraNane vyavahAra ne nizcaya vaDe. 54. vyavahAranayacAritramAM vyavahAranuM tapa hoya che; tapa hoya che nizcaya thakI, cAritra jyAM nizcayanaye. 55. artha : viparIta abhiniveza rahita zraddhAna te ja samyakatva che; saMzaya, vimoha ne vibhrama rahita (jJAna) te samyajJAna che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 caLatA, malinatA ane agADhatA rahita zraddhAna te ja samyakatva che; heya ane upAdeya tattvone jANavArUpa bhAva te (samyaka) jJAna che. sabhyatvanuM nimitta jinasUtra che; jinasUtranA jANanArA puruSone (samyaktanA)aMtaraMga hetuo kahyA che, kAraNa ke temane darzanamohanA kSayAdika che. sAMbhaLa, mokSane mATe samatva hoya che, samyajJAna hoya che, cAritra (paNa) hoya che, tethI huM vyavahAra ane nizcayathI cAritra kahIza. vyavahAranayanA cAritramAM vyavahAranayanuM tapazcaraNa hoya che; nizcayanayanA cAritramAM nizcayathI tapazcaraNa hoya che. 1. abhini za = abhiprAya; Agraha. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 4. vyavahAracAritra adhikAra kulajoNijIvamaggaNaThANAisu jANiUNa jiivaannN| tassAraMbhaNiyattaNapariNAmo hoi pddhmvdN||56|| javasthAna, mArgaNasthAna, yoni,kulArijIvanAM jANIne, AraMbhathI nivRttirUpa pariNAma te vrata prathama che. 56. artha jIvonA kuLa, yoni, jIvasthAna, mArgaNAsthAna vagere jANIne temanA AraMbhathI nivRnirUpa pariNAma te paheluM vrata che. rAgeNa va doseNa va moheNa mosbhaasprinnaam| jo pajahadi sAhu sayA bidiyavadaM hoi tasseva // 57 // viSa-rAga-vimohajanita mRSA taNA pariNAmane je choDatA munirAja, tene sarvadA vrata dvitIya che. 57. artha: rAgathI, dveSathI athavA mohathI thatAM mRSA bhASAnA pariNAmane je sAdhu choDe che, tene jarAdA bIjuM vrata che. gAme vA Nayare vA'raNNe vA pecchiUNa prmtthN| jo muyadi gahaNabhAvaM tidiyavadaM hodi tasseva // 58 // nagare, araNya, grAmamAM ko vastu paranI dekhIne choDe grahaNapariNAma , te puruSane vrata tRtIya che. 58. artha grAmamAM, nagaramAM ke vanamAM pArakI vastu dekhIne je (sAdhu) tene grahavAnA bhAvane choDe che, tene ja trIjuM vrata che. datRRNa ittharUvaM vAMchAbhAvaM Niyattade taasu| mehuNasaNNavivajjiyapariNAmo ahava turiyavadaM // 59 // strIrUpa dekhI strI prati abhilASabhAvanivRtti je, vA mithunasaMjJAhita je pariNAma te vrata turya che. 59, artha : strIonuM rUpa dekhIne temanA pratye vAMchAbhAvanI nivRtti te athavA maithunasaMjJArahita je pariNAma te cothuM vrata che. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 savvesiM gaMthANaM cAgo NiravekkhabhAvaNApuvvaM / paMcamavadamidi bhaNidaM cArittabharaM vahaMtassa // 60 // nirapekSa bhAvana sahita sarva parigrahono tyAga je, te jANavuM vrata pAMcamuM cAritrabhara vahanArane. 60. artha 'nirapekSa bhAvanApUrvaka (arthAt je bhAvanAmAM paranI apekSA nathI evI zuddha nirAlaMbana bhAvanA sahita) sarvaparigrahono tyAga(sarvaparigrahatyAga saMbaMdhI zubhabhAva)te, cAritrabhara vahanArane pAMcamuM vrata kahyuM che. 1. munine nitvocita nirapekSa zuddha pariNatinI sAthe vartato je (haTha vagarano) sarvaparigrahatyAga saMbaMdhI zubhopayoga te vyavahAra aparigrahavrata kahevAya che. zuddha pariNati na hoya tyAM zubhopayoga haTha sahita hoya che, te zubhopayoga to vyavahAra-vrata paNa kahevAtuM nathI. (A pAMcamA vratanI mAphaka anya vratonuM paNa samajI levuM.) 2. cAritrabhara = cAritrano bhAra, cAritrasamUha, cAritranI atIzayatA. pAsugamaggeNa divA avalogaMto jugappamANaM hi| gacchai purado samaNo iriyAsamidI have tassa // 61 // avalokI mArga dhurA pramANa kare gamana munirAja je divase ja prAsuka mArgamAM, iryAsamiti tehane. 61. artha : je zramaNa prAsuka mArge divase dhurA pramANa AgaLa joIne cAle che, tene iryAsamiti hoya che. pesuNNahAsakakkasaparaNiMdappappasaMsiyaM vynnN| paricattA saparahidaM bhAsAsamidI vadaMtassa // 62 // nijastavana, paraniMdA, pizunatA, hAsya, karkazavacanane choDI svarahita je vade, bhASAsamiti tehane. 62. artha paizUnya (cADI), hAsya, karkaza bhASA, paraniMdA ane AtmaprazaMsArUpa vacano parityAgIne jesvaparahitarUpa vacano bole che, tene bhASAsamiti hoya che. kadakAridANumodaNarahidaM taha pAsugaM pasatthaM c| diNNaM pareNa bhattaM samabhuttI esnnaasmidii||63|| anumanana-kRta-kAritavihIna, prazasta, prAsuka azanane -paradattane muni je grahe, eSaNasamiti tehane. 63. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 artha H para vaDe devAmAM AveluM, kRta-kArita-anumodana rahita, prAsuka ane `prazasta bhojana karavArUpa je samyak AhAragrahaNa te eSaNAsimita che. 1. prazasta= sAruM; zAstramAM prazaMseluM; je vyavahAre pramAdAdinuM ke rogAdinuM nimitta na hoya evuM. potthaikamaMDalAI gahaNavisaggesu payatapariNAmo / AdAvaNaNikkhevaNasamidI hodi ti NiddiTThA // 64 // zAstrAdi grahatAM-mUkatAM muninA prayata pariNAmane AdAnanikSepaNa samiti kahela che Agama viSe. 64. artha : pustaka, kamaMDaLa vagere levA-mUkavA saMbaMdhI prayatnapariNAma te AdAnanikSepaNasamiti che ema kahyuM che. pAsugabhUmipadese gUDhe rahie paroparoheNa / uccArAdiccAgo paiTThAsamidI have tassa / / 65 / / je bhUmi prAsuka, gUDha ne uparodha jyAM parano nahIM, maLatyAga tyAM karanArane samiti pratiSThApana taNI. 65. na artha : jene paranA uparodha vinAnA (-bIjAthI rokavAmAM na Ave evA), gUDha ane prAsaka bhUmipradezamAM maLAdino tyAga hoya, tene pratiSThApana samiti hoya che. kAlussamohasaNNArAgaddosAiasuhabhAvANaM / parihAro maNuguttI vavahAraNayeNa parikahiyaM / / 66 / / kAluSya, saMjJA, moha, rAga, dveSa Adi azubhanA parihArane managupti che bhAkhela naya vyavahAramAM. 66. artha :kaluSatA, moha, saMjJA, rAga, dveSa vagere azubha bhAvonA parihArane vyavahAranayathI mano gupti kahela che. thIrAjacorabhattakahAdivayaNassa paavheuss| parihAro vayaguttI aliyAdiNiyattivayaNaM vA / / 67 // strI-rAja-bhojana-corakathanI hetu che je pApanI tasu tyAga, vA alIkAdino je tyAga, gupti vacananI. 67. artha :pApanA hetubhUta evAM srIkathA, rAjakathA, corakathA, bhaktakathA ityAdirUpa vacanono parihAra athavA asatyAdikanI nivRttivALAM vacano te vacanagupti che. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 baMdhaNachedaNamAraNaAkuMcaNa taha psaarnnaadiiyaa| kAyakiriyANiyattI NihiTThA kAyagutti ti||68|| vadha, baMdha ne chedanamayI, vistaraNa-saMkocanamayI ityAdi kAyakriyA taNI nivRtti tanagupti kahI. 68. artha baMdhana, idana, mAraNa (-mArI nAMkhavuM), AkuMcana (-saMkocavuM) tathA prasAraNa (-vistAravuM) ityAdi kAyakriyAonI nivRttine kAyavuti kahI che. jA rAyAdiNiyattI maNassa jANIhi taM mnnoguttii| aliyAdiNiyattiM vA moNaM vA hoi viguttii||69|| manamAMthI je rAgAdinI nivRtti te managuddhi che; alIkAdinI nivRtti athavA mauna vAcAguti che. 69. artha manamAMthI jerAgAdinI nivRtti tene manogupti jANa. asatyAdinI nivRtti athavA mauna te vacanagupti che. kAyakiriyANiyattI kAussaggo sarIrage guttii| hiMsAiNiyattI vA sarIragutti tti NiddiTThA // 70 // je kAyakarmanivRtti kAyotsarga te tanagumi che; hiMsAdinI nivRttine vaLI kAyamuti kahela che. 70. artha kAyakriyAonI nivRttirUpa kAyotsarga zarIra saMbaMdhI gumi che; athavA hiMsAdinI nivRttine zarIragupti kahI che. ghaNaghAikammarahiyA kevlnnaannaaiprmgunnshiyaa| cottisaadisayajuttA arihaMtA erisA hoti // 71 // ghanaghAtikarma vihIna ne cotrIsa atizaya yukta che, kaivalyajJAnAdika paramaguNa yukta zrI arvata che. 71. artha ghanaghAtI karma rahita, kevaLajJAnAdi parama guNo sahita ane cotrIza atizaya saMyukta) -AvA, ahaMto hoya che. NaTTakammabaMdhA aTThamahAguNasamaNNiyA prmaa| loyaggaThidA NiccA siddhA te erisA hoti // 72 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 che aSTa karma vinaSTa, aSTa mahAguNe saMyukta che, zAzvata, paramane loka-agravirAjamAna zrI siddha che. 72. artha ATha karmanA baMdhane jemaNe naSTa karela che evA, ATha mahAguNo sahita, parama, lokanA agre sthita ane nityaAvA, te siddho hoya che. paMcAcArasamaggA pNciNdiydNtidppnniddlnnaa| dhIrA guNagaMbhIrA AyariyA erisA hoti // 73 // paripUrNa paMcAcAramAM, vaLI dhIra, guNagaMbhIra che, paMcedrigajanA darpadalane dakSa zrI AcArya che. 73. artha : paMcAcArothI paripUrNa, paMcendriyarUpI hAthInA madanuM dalo karanArA, dhIra ane guNagaMbhIra, AvA, AcAryo hoya che. rayaNattayasaMjuttA jiNakahiyapayatthadesayA suuraa| NikaMkhabhAvasahiyA uvajjhAyA erisA hoMti // 74 // ratnatraya saMyukta ne nikAMkSabhAvathI yukta che, jinavarakathita arthopadeze zUra zrI uvajhAya che. 74. artha : ratnatrayathI saMyukta, jinakathita padArthonA zUravIra upadezaka ane nikAMkSabhAva sahita; AvA, upAdhyAyo hoya che. vAvAravippamukkA cubvihaaraahnnaasyaarttaa| NiggaMthA NimmohA sAhU de erisA hoti // 75 // nigraMtha che, nirmoha che, vyApArathI pravimukta che, cauvidha ArAdhana viSe nityAnurakta zrI sAdhu che. 75. artha vyApArathI vimukta (samasta vyApAra rahita), caturvidha ArAdhanAmAM sadA rakta, nigraMtha ane nirmoha; - AvA, sAdhuo hoya che. erisayabhAvaNAe vavahAraNayassa hodi caarittN| NicchayaNayassa caraNaM etto uDDe pavakkhAmi // 76 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 A bhAvanAmAM jANavuM cAritra naya vyavahArathI; AnA pachI bhAkhIza huM cAritra nizcayanaya thakI. 76. artha AvI (pUrvokta) bhAvanAmAM vyavahAranayanA abhiprAye cAritra che; nizcayanayanA abhiprAye cAritra AnA pachI kahIza. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 5. paramArtha-pratikramaNa adhikAra NAhaM NArayabhAvo tiriyattho mnnuvdevpjjaao| kattA Na hi kAraidA aNumaMtA Neva kattINaM // 77 // NAhaM maggaNaThANo NAhaM guNaThANa jIvaThANo nn| kattA Na hi kAraidA aNumaMtA Neva kttiinnN||78|| NAhaM bAlo vuDDo Na ceva taruNo Na kAraNaM tesiN| kattA Na hi kAraidA aNumaMtA Neva kttiinnN||79|| NAhaM rAgo doso Na ceva moho Na kAraNaM tesiM / kattA Na hi kAraidA aNumaMtA Neva kttiinnN|| 80 // NAhaM koho mANoNaceva mAyA Na homi loho hN| kattA Na hi kAraidA anumaMtA Neva kattINaM // 81 // nAraka nahIM, tiryaMca - mAnava - devaparyaya huM nahIM; kartA na, kArayitA na, anumaMtA huM kartAno nahIM. 77. huM mArgaNAsthAno nahIM, guNasthAno-jIvasthAno nahIM; kartA na, kArayitA na, anumaMtA huM kartAno nahIM. 78. huM bALa-vRddha-yuvAna nahi, huM temanuM kAraNa nahIM; kartA na, kArayitA na, anumaMtA huM kartAno nahIM. 79. huM rAga-dveSa na, moha nahi, huM temanuM kAraNa nahIM; kartA na, kArayitA na, anumaMtA huM kartAno nahIM. 80. huM kodhanahi, nahimAna, tema jalobha-mAyAchuM nahIM; kartA na, kArayitA na, anumaMtA huM kartAno nahIM. 81 artha huM nArakaparyAya, tiryaMcaparyAya, manuSyaparyAya ke devaparyAya nathI; temano (huM) kartAnathI, kArayitA (-karAvanAra) nathI, kartAno anumodaka nathI. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 huM mArgaNAsthAno nathI, huM guNasthAno ke jIvasthAno nathI; temano huM kartA nathI, kArayitA nathI, kartAno anumodaka nathI. huM bALa nathI, vRddha nathI, tema ja taruNa nathI; temanuM (huM) kAraNa nathI; temano (huM) kartA nathI, kArayitA nathI, kartAno anumodaka nathI. huM rAga nathI, dveSa nathI, tema ja moha nathI, temanuM (huM) kAraNa nathI; temano (huM) kartA nathI, kArayitA nathI, kartAno anumodaka nathI. huM koI nathI, mAna nathI, tema ja huM mAyA nathI, lobha nathI; temano (huM) kartA nathI, kArayitA nathI, kartAno anumodaka nathI. erisabhedabhAse majjhattho hodi teNa cArittaM / taM diDhakaraNaNimittaM paDikkamaNAdo pavakkhAmi // 82 // A bhedanA abhyAsathI mAdhyastha thaI cArita bane; pratikramaNa Adi kahIza huM cAritradaDhatA kAraNe. 82. artha Avo bheda abhyAsa thatAM jIva madhyastha thAya che, tethI cAritra thAya che. tene (cAritrane) daDha karavA nimitte huM pratikramaNAdi kahIza. mottUNa vayaNarayaNaM rAgAdIbhAvavAraNaM kiccaa| appANaM jo jhAyadi tassa du hodi tti paDikamaNaM // 83 // racanA vacananI choDIne, rAgAdibhAva nivArIne, je jIva dhyAne Atmane, te jIvane pratikramaNa che. 83. artha vacanaracanAne choDIne, rAgAdibhAvonuM nivAraNa karIne, je AtmAne dhyAve che, tene pratikramaNa hoya che. ArAhaNAi vaTTai mottUNa virAhaNaM visesenn| so paDikamaNaM uccai paDikamaNamao have jmhaa|| 84 // choDI samasta virAdhanA ArAdhanAmAM je rahe, te pratikramaNa kahevAya che pratikramaNamayatA kAraNe. 84. artha je (jIva) virAdhanane vizeSataH choDIne ArAdhanAmAM varte che, te (jIva) pratikramaNa kahevAya che, kAraNa ke te pratikramaNamaya che. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (354 mottUNa aNAyAraM AyAre jo du kuNadi thirbhaavN| so paDikamaNaM uccai paDikamaNamao have jmhaa|| 85 // je choDI aNa-AcArane AcAramAM sthiratA kare, te pratikramaNa kahevAya che pratikramaNamayatA kAraNe. 85 artha : je (jIva) anAcAra choDIne AcAramAM sthirabhAva kare che, te (jIva) pratikramaNa kahevAya che, kAraNa ke te pratikramaNamaya che. ummaggaM paricattA jiNamagge jo du kuNadi thirbhaavN| so paDikamaNaM uccai paDikamaNamao have jamhA // 86 // parityAgI je unmArgane jinamArgamAM sthiratA kare, te pratikramaNa kahevAya che pratikramaNamayatA kAraNe. 86. artha : je (jIva) unmArgane parityAgIne jinamArgamAM sthirabhAva kare che, te (jIva) pratikramaNa kahevAya che, kAraNa ke te pratikramaNamaya che. mottUNa sallabhAvaM Nissalle jo du sAhu prinnmdi| so paDikamaNaM uccai paDikamaNamao have jmhaa|| 87 // je sAdhu choDI zalyane niHzalyabhAve pariName, te pratikramaNa kahevAya che pratikramaNamayatA kAraNe. 87. artha : je sAdhu zalyabhAva choDIne niHzalyabhAve pariName che, te (sAdhu) pratikramaNa kahevAya che, kAraNa ke te pratikramaNamaya che. cattA aguttibhAvaM tiguttigutto havei jo saahuu| so paDikamaNaM uccai paDikamaNamao have jmhaa||88|| je sAdhu choDI agumibhAva trigumiguptapaNe rahe, te pratikramaNa kahevAya che pratikramaNamayatA kAraNe. 88. artha je sAdhu agupribhAva tajIne trigumagu rahe che, te (sAdhu) pratikramaNa kahevAya che, kAraNa ke te pratikramaNamaya che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 mottUNa aTTarudaM jhANaM jo jhAdi dhammasukkaM vaa| so paDikamaNaM uccai jiNavaraNiddiTThasuttesu // 89 // tajI Arta tema ja raudrane, dhyAve dharamane, zuklane, te pratikramaNa kahevAya che jinavarakathita sUtro viSe. 89. artha je (jIva) Arta ane raudra dhyAna choDIne dharma athavA zukla dhyAnane dhyAve che, te (jIva) jinavarakathita, sUtromAM pratikramaNa kahevAya che. micchattapahudibhAvA puvvaM jIveNa bhAviyA suirN| sammattapahudibhAvA abhAviyA hoMti jIveNa // 90 // mithyAtva-Adika bhAvane cirakALa bhAvyA che jIve; samyakatva-Adika bhAva re! bhAvyA nathI pUrve jIve. 90. artha : mithyAtvAdibhAvo jIve pUrve sucira kALa(bahudIrdhakALa)bhAvyA che; sammAdibhAvo jIve bhAvyA nathI. micchAdasaNaNANacarittaM caiUNa nnikhsesenn| sammattaNANacaraNaM jo bhAvai so pddikkmnnN||91|| niHzeSa mithyAjJAna-darzana-caraNane parityAgIne sujJAna-darzana-caraNa bhAve, jIva te pratikramaNa che. 91. artha : mithyAdarzana, mithyAjJAna ane mithyAcAritrane niravazeSapaNe choDIne samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritrane je (jIva) bhAve che, te (jIva) pratikramaNa che. uttamaaTuM AdA tamhi ThidA haNadi muNivarA kmm| tamhA du jhANameva hi uttamaaTThassa paDikamaNaM // 92 // AtmA ja uttama-artha che, tatrastha muni karmo haNe; te kAraNe basa dhyAna uttama-arthanuM pratikramaNa che. 92. artha : uttamArtha (-uttama padArtha) AtmA che; temAM sthita munivaro karmane haNe che. tethI dhyAna ja kharekhara uttamArthanuM pratikramaNa che. jhANaNilINo sAhU paricAgaM kuNai svvdosaannN| tamhA du jhANameva hi savvadicArassa paDimakaNaM // 93 // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 rahI dhyAnamAM tallIna, choDe sAdhu doSa samastane; te kAraNa basa dhyAna sau aticAranuM pratikramaNa che. 93. artha dhyAnamAM lIna sAdhu sarva doSono parityAga kare che; tethI dhyAna ja kharekhara sarva aticAranuM pratikramaNa che. paDikamaNaNAmadheye sutte jaha viNNidaM pddikkmnnN| taha NaccA jo bhAvai tassa tadA hodi pddikkmnnN||94|| pratikramaNanAmaka sUtramAM jyama varNavyuM pratikramaNane tyama jANI bhAve bhAvanA, tene tadA pratikramaNa che. 94. artha : pratikramaNa nAmanA sUtramAM je pramANe pratikramaNa varNavavAmAM AvyuM che te pramANe jANIne je bhAve che, tene tyAre pratikramaNa che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 6. nizcaya-pratyAkhyAna adhikAra mottUNa sayalajappamaNAgayasuhamasuhavAraNaM kiccaa| appANaM jo jhAyadi paccakkhANaM have tassa / / 95 / / parityAgI jalpa samastane, bhAvI zubhAzubha vArIne, je jIva dhyAve Atmane, pacakhANa che te jIvane. 95. artha samasta japane (-vacanavistArane) choDIne ane anAgata zubha-azubhanuM nivAraNa karIne je AtmAne dhyAve che, ne pratyAkhyAna che. kevalaNANasahAvo kevldNsnnshaavsuhmio| kevalasattisahAvo so haM idi ciMtae NANI // 96 // kevaladaraza, kevalavIraja, kaivalyajJAnasvabhAvI che, vaLI saukhyamaya che jeha te huM - ema jJAnI ciMtave. 96. artha : kevaLajJAnasvabhAvI, kevaLadarzanasvabhAvI, sukhamaya ane kevaLazaktisvabhAvI te huM chuM - ema jJAnI ciMtave che. NiyabhAvaM Navi muccai parabhAvaM Neva geNhae keI / jAdi passadi savvaM so haM idi ciMtae NANI // 97 // nijabhAvane choDe nahIM, parabhAva kaMI paNa nava grahe, jANe - jue je sarva, te huM - ema jJAnI ciMtave. 97. artha : je nijabha vane choDato nathI, kAMI paNa parabhAvane grahato nathI, sarvane jANe-dekhe che, te huM chuM - ema jJAnI citava che. payaDiTThidiaNubhAgappadesabaMdhehiM vajjido appA | sohaM idi ciMtijjo tattheva ya kuNadi thirabhAvaM / / 98 // prakRti-sthiti-paradeza-anubhavabaMdha virahita jIvaje chuM te ja huM - tyama bhAvato, temAM ja te sthiratA kare. 98. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 artha : prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAgabaMdha ane pradezabaMdha rahita je AtmA che te huM chuM - ema citavato thako, (jJAnI) temAM ja sthirabhAva kare che. mamattiM parivajjAmi nnimmmttimuvtttthido| AlaMbaNaM ca me AdA avasesaM ca vosre||99|| parivanuM chuM huM mamatva, nirmama bhAvamAM sthita huM rahuM; avalaMbuM chuM muja Atmane, avazeSa sarva huM pariharuM. 99. artha : huM mamatvane pariva chuM ane nirmamatvamAM sthita rahuM chuM; AtmA mAruM AlaMbana che ane bAkInuM huM tanuM chuM. AdA khu majjha NANe AdA me daMsaNe caritte y| AdA paccakkhANe AdA me saMvare joge||10|| muja jJAnamAM AtmA khare, darzana-caritamAM AtamA, pacakhANamAM AtmA ja, saMvara-yogamAM paNa AtamAM. 10. artha kharekhara mArA jJAnamAM AtmA che, mArA darzanamAM tathA cAritramAM AtmA che, mArA pratyAkhyAnamAM AtmA che, mArA saMvara tathA yogamAM (zuddhopayogamAM) AtmA che. ego ya maradi jIvo ego ya jIvadi syN| egassa jAdi maraNaM ego sijjhadi nniiro||101|| jIva ekalo ja mare, svayaM jIva ekalo janma are ! jIva ekanuM nIpaje maraNa, jIva ekalo siddhi lahe. 101. artha jIva ekalo mare che ane svayaM ekalo janme che; ekalAnuM maraNa thAya che ane ekalo ra00rahita thayo thako siddha thAya che. ego me sAsado appA nnaanndNsnnlkkhnno| sesA me bAhirA bhAvA savve sNjoglkkhnnaa||102|| mAro suzAzvata eka darzanajJAnalakSaNa jIva che; bAkI badhA saMyogalakSaNa bhAva mujathI bAhya che. 102. artha jJAna-darzanalakSaNavALo zAzvata eka AtmA mAro che; bAkInA badhA saMyogalakSaNavALA bhAvo mArAthI bAhya che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 jaM kiMci me duccarittaM savvaM tiviheNa vosre| sAmAiyaM tu tivihaM karemi savvaM nniraayaarN|| 103 // je kAMI paNa duzcarita muja te sarva huM trividha tAM; karuM chuM nirAkAra ja samasta caritra je trayavidha. 103. artha mAruM je kAMI paNa duzcAritrane sarvane huMtrividha (mana-vacana-kAyAthI) tajuM chuM ane trividha je sAmAyika (-cAritra te sarvane nirAkAra (-nirvikalpa) karuM chuM. sammaM me savvabhUdesu veraM majjhaMNa kennvi| AsAe vosarittA NaM samAhi pddivjje||104|| sau bhUtamAM samatA mane, ko sAthe vera mane nahIM; AzA kharekhara choDIne prApti karuM chuM samAdhinI. 104. artha sarva jIvo pratye mane samatA che, mAre koI sAthe vera nathI; kharekhara AzAne choDIne huM samAdhine prApta karuM NikkasAyassa daMtassa sUrassa vvsaayinno| saMsArabhayabhIdassa paccakkhANaM suhaM hve||105|| akaSAya, udyamI, dAnta che, saMsArathI bhayabhIta che, zUravIra che, te jIvane pacakhANa sukhamaya hoya che. 105. artha : je niHkaSAya che, 'dAnta che, zUravIra che, vyavasAyI (zuddhatA pratye udyamavaMta) che ane saMsArathI bhayabhIta che, tene sukhamaya pratyAkhyAna (arthAt nizcayapratyAkhyAna) hoya che. 1. dAnta = jeNe indriyonuM damana karyuM hoya evo; jeNe indriyone vaza karI hoya evo; saMyamI. evaM bhedabhAsaM jo kubvai jIvakammaNo nniccN| paccakkhANaM sakkadi dhari, so saMjado nniymaa||106|| jIva-karma kerA bhedano abhyAsa je nitya kare, te saMyamI pacakhANa-dhAraNamAM avazya samartha che. 106. artha e rIte je sadA jIva ane karmanA bhedano abhyAsa kare che, te saMyata niyamathI pratyAkhyAna dhAraNa karavAne zaktimAna che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 7. parama-AlocanA adhikAra NokammakammarahiyaM vihAvaguNapajjaehiM vadirittaM / appANaM jo jhAyadi samaNassAloyaNaM hodi||107|| te zramaNane AlocanA, je zramaNa dhyAne Atmane, nokarmakarma - vibhAvaguNaparyAyathI vyatiriktane. 107 artha nokarma ne karmathI rahita tathA vibhAvaguNaparyAyothI 'vyatirikta AtmAne je dhyAve che, te zramaNane AlocanA che. 1. vyatirikta = rahita, bhinna AloyaNamAluMchaNa viyaDIkaraNaM ca bhAvasuddhI y| cauvihamiha parikahiyaM AloyaNalakkhaNaM samae // 108 // AlocanAnuM rUpa cauvidha varNavyuM che. zAstramAM, -AlocanA, AluMchanA, avikRtikaraNa ne zuddhatA. 108 artha have, AlocanAnuM svarUpa 'Alocana, 'AluMchana, avikRtikaraNa ane 'bhAvazuddhi ema cAra prakAranuM zAstramAM kahyuM che. 1. pote potAnA doSo sUkSmatAthI joI javA athavA guru pAse potAnA doSonuM nivedana karavuM te vyavahAra-Alocana che. nizcaya AlocananuM svarUpa 109mI gAthAmAM kahevAmAM Avaze. 2. AluMchana = (doSonuM) Alucana arthAta ukheDI nAMkhavuM te. 3. avikRtikaraNa = vikAra rahitatA karavI te. 4. bhAvazuddhi = bhAvone zuddha karavA te. jo passadi appANaM samabhAve saMThavittu prinnaam| AloyaNamidi jANaha paramajiNaMdassa uvesN|| 109 // samabhAvamAM pariNAma sthApI dekhato je Atmane, te jIva che AlocanA-jinavaravRSabha-upadeza che. 19. artha :je (jIva) pariNAmane samabhAvamAM sthApIne (nija) AtmAne dekhe che, te Alocana che ema parama jinendrano upadeza jANa. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 kammamahIruhamUlacchedasamattho sakIyapariNAmo / sAhINo samabhAvo AluMchaNamidi samuddinaM // 110 // che. karmatarumUlachedanuM sAmarthya je pariNAmamAM, svAdhIna te samabhAva-nijapariNAma AvyuMchana kahyA. 110. artha : karmarUpI vRkSanuM mULa chedavAmAM samartha evo je samabhAvarUpa svAdhIna nija pariNAma tene AluMchana kahela che. kammAdo appANaM bhiNNaM bhAvei vimalaguNaNilayaM / majjhatthabhAvaNAe viyaDIkaraNaM ti viSNeyaM // 111 // avikRtikaraNa tene kahyuM je bhAvatAM mAdhyasthane bhAve vimaLaguNadhAma karmavibhakta AtamarAmane. 111. artha : je madhyasthabhAvanAmAM karmathI bhinna AtmAne - ke je vimaLa guNonuM raheThANa che tene - bhAve che, te jIvane avikRtikaraNa jANavuM. madamANamAyalohavivajjiyabhAvo da bhAvasuddhi tti / parikahiyaM bhavvANaM loyaaloyppdrisiihiN|| 112 // traNa loka tema alokanA dRSTA kahe che bhavyane -madamAnamAyAlobhavarjita bhAva bhAvavizuddhi che. 112. artha :mada (madana), mAna, mAyA ane lobha rahita bhAva te bhAvazuddhi che ema bhavyone lokAlokanA dRSTAoe kahyuM che. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. zuddhanizcaya-prAyazcitta adhikAra vadasamidisIlasaMjamapariNAmo karaNaNiggaho bhaavo| so havadi pAyachittaM aNavarayaM ceva kaayvvo||113 / / vrata, samiti, saMyama, zIla, iMdriyarodharUpa che bhAva je te bhAva prAyazcitta che, je anavarata kartavya che. 113. artha vrata, samiti, zIla ne saMyamarUpa pariNAma tathA indriyanigraharUpa bhAva te prAyazcitta che ane te niraMtara kartavya che. kohAdisagabhAvakkhayapahudibhAvaNAe nnigghnnN| pAyacchittaM bhaNidaM NiyaguNaciMtA ya Nicchayado // 114 // krodhAdi nija bhAvo taNA kSaya AdinI je bhAvanA ne AtmaguNanI ciMtana nizcayathI prAyazcitamAM. 114. artha krodha vagere svakIya bhAvonA (-potAnA vibhAvabhAvonA) kSayAdikanI bhAvanAmAM rahevuM ane nija guNonuM ciMtana karavuM te nizcayathI prAyazcita kahyuM che. kohaM khamayA mANaM samaddaveNajjaveNa mAyaM c| saMtoseNa ya lohaM jayadi khue cahuvihakasAe // 115 // jIte kSamAthI krodhane, nija mAIvethI mAnane, Arjava thakI mAyA khare, saMtoSa dvArA lobhane. 115. artha krodhane kSamAthI, mAnane nija mArdavathI, mAyAne ArjavAthI tathA lobhane saMtoSathI - ema caturvidha kaSAyone (yogI) kharekhara jIte che. ukiTTho jo boho NANaM tasseva appaNo cittaM / jo dharai muNI NicvaM pAyacchittaM have tassa // 116 // utkRSTa nija avabodhane vA jJAnane vA cittane dhAraNa kare che nitya, prAyazcitta che te sAdhune. 116. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 artha te ja (anaMtadharmavALA)AtmAno je utkRSTa bodha, jJAna athavA citta tene je muni nitya dhAraNa kare che, tene prAyazcitta che. kiM bahuNA bhaNieNa du varatavacaraNaM mahesiNaM savvaM / pAyacchittaM jANaha aNeyakammANa khayaheU // 117 // bahu kathana zuM karavuM? are ! sau jANa prAyazcitta tuM, nAnAkaramakSamahetu uttama tapacaraNa RSirAjanuM. 117. artha bahu kahevAthI zuM? aneka karmonA kSayano hetu evuM je maharSionuM uttama tapazcaraNa te badhuM prAyazcitta jANa. NaMtANaMtabhaveNa smjjiysuhasuhkmmsNdoho| tavacaraNeNa viNassadi pAyacchittaM tavaM tmhaa||118|| re! bhava anaMtAnaMtathI arjita zubhAzubha karma je te nAza pAme tapa thakI; tapa tethI prAyazcitta che. 118. artha anaMtAnaMta bhavo vaDe upArjita zubhAzubha karmarAzi tapazcaraNathI vinAza pAme che, tethI tapa prAyazcitta che. appasarUvAlaMbaNabhAveNa dusbvbhaavprihaarN| sakkadi kAdaM jIvo tamhA jhANaM have savvaM // 119 // AtmasvarUpa avalaMbanArA bhAvathI sau bhAvane tyAgI zake che jIva, tethI dhyAna te sarvasva che. 119. artha AtmasvarUpa jenuM AlaMbana che evA bhAvathI jIva sarvabhAvono parihAra karI zake che, tethI dhyAna te sarvasva che. suhaasuhavayaNarayaNaM rAyAdIbhAvavAraNaM kiccaa| appANaM jo jhAyadi tassa duNiyamaM have nniymaa||120|| choDI zubhAzubha vacanane, rAgAdibhAva nivArIne, je jIva dhyAne Atmane, tene niyamathI niyama che. 120. artha zubhAzubha vacana racanAnuM e rAgAdibhAvonuM nivAraNa karIne je AtmAne dhyAve che, tene niyamathI (-nizcitapaNe) niyama che. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 kAyAIparadavve thirabhAvaM pariharantu appANaM / tassa have tasaggaM jo jhAyai NibviyappeNa // 121 // kAyAdi paradravyo viSe sthirabhAva choDI Atmane dhyAve vikalpavimukta, kAyotsarga che te jIvane. 121. artha H kAyAdi paradravyamAM sthirabhAva choDIne je AtmAne nirvikalpapaNe dhyAve che, tene kAyotsarga che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 9. parama-samAdhi adhikAra | vayaNoccAraNakiriyaM paricattA viiyraaybhaavenn| jo jhAyadi appANaM paramasamAhI have tassa // 122 // vacanoccaraNakiriyA tajI, vItarAga nija pariNAmathI bAve nijAtmA jeha, parama samAdhi tene jANavI. 122. artha vacanoccAraNanI kriyA parityAgIne vItarAga bhAvathI je AtmAne dhyAve che, tene parama samAdhi che. saMjamaNiyamataveNa dudhammajjhANeNa sukkjhaannenn| jo jhAyai appANaM paramasamAhI have tassa // 123 // saMyama, niyama ne tapa thakI, vaLI dharma-zukladhyAnathI, dhyAve nijAtmA jeha, parama samAdhi tene jANavI. 123. artha saMyama, niyama ne tapathI tathA dharmadhyAna ne zukladhyAnathI je AtmAne dhyAve che, tene parama samAdhi che. kiM kAhadi vaNavAso kAyakileso vicittuvvaaso| ajjhayaNamoNapahudI samadArahiyassa samaNassa // 124 // vanavAsa vA tanakalezarUpa upavAsa vidhavidha zuM kare? re! mauna vA paThanAdi zuM kare sAmyavirahita zramaNane? 124. artha vanavAsa, DAyakalezarUpa aneka prakAranA upavAsa, adhyayana, mauna vagere (kAryo) samatArahita zramaNane zuM kare che (-zo lAbha kare che) ? virado savvasAvajje tigutto pihididio| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||125 // sAvadhavirata, triguma che, iMdriya samUha niruddha che, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 125. artha : je sarva sAvadhamAM virata che, je traNa guptivALo che ane jeNe indriyone baMdha (niruddha) karI che, tene sAmAyika thAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jo samo savvabhUdesu thAvaresu tasesu vaa| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||126 // sthAvara ane trasa sarva bhUtasamUhamAM samabhAva che, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM. zrI kevaLIzAsane. 126, artha : je sthAvara ke trasa sarva jIvo pratye samabhAvavALo che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. jassa saMNihido appA saMjame Niyame tve| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||127|| saMyama, niyama ne tapa viSe AtmA samIpa che jehane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLazAsane. 127. artha : jene saMyamamAM, niyamamAM ane tapamAM AtmA samIpa che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. jassa rAgo du doso vigaDiM Na jaNei du| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||128|| nahi rAga athavA breSarUpa vikAra janme jehane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLazAsane. 128. artha jene rAga ke dveSa (nahi Upajato thako) vikRti utpanna karato nathI, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. jo du aTTaM ca rudaM ca jhANaM vajjedi nniccso| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||129|| je nitya varSe Arta tema ja raudra banne dhyAnane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 129. artha : je Arta ane raudra dhyAnane nitya varje che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. jo du puNNaM ca pAvaM ca bhAvaM vajjedi nniccso| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||130|| Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 je nitya varje puNya tema ja pApa banne bhAvane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 130. artha : je puNya tathA pAparUpa bhAvane nitya varje che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. jo du hassaM raI sogaM aratiM vajjedi nniccso| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||131|| jo dugaMchA bhayaM vedaM savvaM vajjedi nniccso|| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||132|| je nitya varSe hAsyane, rati arati tema ja zokane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 131. je nitya varje bhaya jugupsA varjato sau vedane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 132. artha je hAsya, pati, zoka ane aratine nityava che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. je jugupsA, bhaya ane sarvavedane nitya varje che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. jo du dhammaM ca sukkaM ca jhANaM jhAedi nnicso| tassa sAmAigaM ThAi idi kevlisaasnne||133|| je nitya dhyAve dharma tema ja zukla uttama dhyAnane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 133. artha : je dharmadhyAna ane zukladhyAnane nitya dhyAve che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 10. parama-bhakti adhikAra sammattaNANacaraNe jo bhattiM kuNai sAvago smnno| tassa du NibudibhattI hodi tti jiNehi paNNattaM // 134 // zrAvaka zramaNa samyatva-jJAna-caritranI bhakti kare, nirvANanI che bhakti tene ema jinadevo kahe. 134. artha : je zrAvaka athavA zramaNa samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritranI bhakti kare che, tene nivRtibhakti (nirvANanI bhakti) che ema jinoe kahyuM che. mokkhaMgayapurisANaM guNabhedaM jANiUNa tesiM pi| jo kuNadi paramabhattiM vavahAraNayeNa parikahiyaM // 135 // vaLI mokSagata puruSo taNo guNabheda jANI temanI je parama bhakti kare, kahI zivabhakti tyAM vyavahArathI. 135. artha : je jIva mokSagata puruSono guNabheda jANIne temanI paNa parama bhakti kare che, te jIvane vyavahAranaye nirvANabhakti kahI che. mokkhapahe appANaM ThaviUNa ya kuNadi NibbudI bhttii| teNa du jIvo pAvai asahAyaguNaM NiyappANaM // 136 // zivapaMtha sthApI Atmane nirvANanI bhakti kare, te kAraNe asahAyaguNa nija Atmane AtmA vare. 136. artha : mokSamArgamAM (potAnA) AtmAne samyaka prakAre sthApIne nivRtinI (nirvANanI) bhakti kare che, tethI jIva asahAyaguNavALA nija AtmAne prApta kare che. 1. asahAyaguNavALA = jene koInI sahAya nathI evA guNavALo. (AtmA svataHsiddha sahaja svataMtra guNavALo hovAthI asahAyaguNavALo che.) rAyAdIparihAre appANaM jo du juMjade saahuu| so jogabhattijutto idarassa ya kiha have jogo|| 137 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 rAgAdinA parivAramAM je sAdhu joDe Atmane, che yogabhakita tehane, kaI rIte saMbhava anyane? 137. artha : je sAdhurAgAdinA parivAramAM AtmAne joDe che (arthAt AtmAmAM AtmAne joDIne rAga vagereno tyAga kare che), te yogabhaktiyukta (yoganI bhaktivALo) chebIjAne yoga kaI rIte hoya ? savvaviyappAbhAve appANaM jo du juMjade saahuu| so jogabhattijutto idarassa ya kiha have jogo||138|| saghaLA vikalpa abhAvamAM je sAdhu joDe Atmane, che yogabhakti tehane, kaI rIte saMbhava anyane ? 138. artha : je sAdhu sarvavikalponA abhAvamAM AtmAne joDe che (arthAtu AtmAmAM AtmAne joDIne sarva vikalpono abhAva kare che), te yogabhaktivALo che; bIjAne yoga kaI rIte hoya ? vivarIyAbhiNivesaM paricattA jonnhkhiytccesu| jo juMjadi appANaM NiyabhAvo so have jogo||139 // viparIta Agraha choDIne, jainAbhihita tattvo viSe je jIva joDe Atmane, nija bhAva teno yoga che. 139. artha :viparIta abhinivezano parityAga karIne je jainakathita tattvomAM AtmAne joDe che, teno nija bhAva te yoga che. usahAdijiNavariMdA evaM kAUNa jogvrbhttiN| NibudisuhamAvaNNA tamhA dharu jogavarabhattiM // 140 // vRSabhAdi jinavara e rIte karI zreSTha bhakti yoganI, zivasaukhya pAmyA; tethI kara tuM bhakti uttama yoganI. 140. artha vRSabhAdi jinavarendro e rIte yoganI uttama bhakti karIne nivRtisukhane pAmyA; tethI yoganI uttama bhaktine tuM vAraNa kara. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 || 11. nizcaya-paramAvazyaka adhikAra || jo Na havadi aNNavaso tassa da kammaM bhaNaMti aavaasN| kammaviNAsaNajogo Nibbudimaggo tti nnijjutto||14|| nathI anyavaza je jIva, Avazyaka karama che tehane; A karmanAzanayogane nirvANamArga kahela che. 141. artha je anyavaza nathI (arthAt je jIva anyane vaza nathI) tene Avazyaka karma kahe che (arthAt te jIvane Avazyaka karma che ema parama yogIzvaro kahe che). karmano vinAza karanAro yoga (-evuM je A Avazyaka karma) te nirvANano mArga che ema kahyuM che. Na vaso avaso avasassa kamma vAvassayaM ti boddhavvaM / jutti tti uvAaMti ya Nikhayavo hodi nnijjuttii|| 142 // vaza je nahIM te avaza', 'Avazyaka avazanuM karma che; te yuti agara upAya che, azarIra tethI thAya che. 142. artha : je (anyane) vaza nathI te "avaza" che ane avazanuM karma te Avazyaka che ema jANavuM, te (azarIra thavAnI) yukti che, te (azarIra thavAno) upAya che, tenAthI jIva niravayava (arthAt azarIra) thAya che. Ama nirukti che. vaTTadi jo so samaNo aNNavaso hodi asuhbhaavenn| tamhA tassa du kammaM AvassayalakkhaNaM Na have // 143 // varte azubha pariNAmamAM, te zramaNa che vaza anyane; te kAraNe AvazyakAtmaka karma che nahi tehane. 143. artha : je azubha bhAva sahita varte che, te zramaNa anyavaza che, tethI tene AvazyakasvarUpa karma nathI. jo caradi saMjado khalu suhabhAve so havei annnnvso| tamhA tassa du kammaM AvAsayalakkhaNaM Na have // 144 / / saMyata rahI zubhamAM care, te zramaNa che vaza anyane; te kAraNe AvazyakAtmaka karma che nahi tehane. 144. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 artha je (jIva) saMyata rahetothako kharekhara zubhabhAvamAM care - pravarte che, te anyavaza che, tethI tene AvazyakasvarUpa karma nathI. davvaguNapajjayANaM cittaM jo kuNai so vi annnnvso| mohaMdhayAravavagayasamaNA kahayaMti erisayaM // 145 // je citta joDe dravya-guNa-paryAyanI ciMtA viSe, teneya mohavihIna zramaNo anyavaza bhAkhe are ! 145. artha : je dravya-gaNa-paryAyomAM (arthAt temanA vikalpomAM) mana joDe che, te paNa anyavaMza che; mohAlpakAra rahita zramAgo Ama kahe che. paricattA parabhAvaM appANaM jhAdi nnimmlshaavN| appavaso so hodi hu tassa du kammaM bhaNaMti AvAsaM // 146 // parabhAva choDI, Atmane dhyAne vizuddhasvabhAvane, che Atmavaza te sAdhu, Avazyaka karama che tehane. 146. artha : je parabhAvane parityAgIne nirmaLa svabhAvavALA AtmAne dhyAve che, te kharekhara Atmavaza che ane tene Avazyaka karma (jino) kahe che. AvAsaM jai icchasi appasahAvesu kuNadi thirbhaav| teNa du sAmaNNaguNaM saMpuNNaM hodi jIvassa // 147 // AvazyakALuM tuM nijAtmasvabhAvamAM sthiratA kare; tenAthI sAmAyika taNo guNa pUrNa thAye jIvane. 147. artha : jo tuM Avazyakane icche che to tuM AtmasvabhAvomAM sthirabhAva kare che, tenAthI jIvane sAmAyika guNa saMpUrNa thAya che. AvAsaeNa hINo panbhaTTho hodi caraNado smnno| puvvuttakameNa puNo tamhA AvAsayaM kujjaa||148|| Avazyake virahita zramaNa cAritrathI prabhraSTa che; tethI yathokta prakAra Avazyaka karama kartavya che. 148. artha Avazyaka rahita zramaNa caraNathI prabhraSTa(ati bhraSTa) che; ane tethI pUrvokta kamathI (pUrve kahelI vidhithI) Avazyaka karavuM. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 AvAsaeNa jutto samaNo so hodi aMtaraMgappA | AvAsayaparihINo samaNo so hodi bahirappA // 149 // Avazyake saMyukta yogI aMtarAtmA jANavo; Avazyake virahita zramaNa bahiraMga AtmA jANavo. 149. artha : Avazyaka sahita zramaNa te aMtarAtmA che; Avazyaka rahita zramaNa te bahirAtmA che. aMtarabAhirajappe jo vaTTai so havei bahirappA | jappesu jo Na vaTTai so uccai aMtaraMgappA / / 150 / / je bAhya-aMtara jalpamAM varte, are ! bahirAtma che; jalpo viSe varte nahIM, te aMtarAtmA jIva che. 158. artha : je aMtarbAhya jalpamAM varte che, te bahirAtmA che; je jalpomAM vartato nathI, te aMtara tmA kahevAya che. jo dhammasukkajhANamhi pariNado so vi aMtaraMgappA / jhANavihINo samaNo bahirappA idi vijANIhi // 151 // vaLI dharmazukladhyAnapariNata aMtarAtmA jANaje; ne dhyAnavirahita zramaNane bahiraMga AtmA jANaje. 151. artha : je dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM pariNata che te paNa aMtarAtmA che; dhyAnavihIna zramaNa bahirAtmA che ema jANa. paDikamaNapahudikiriyaM kuvvaMto Nicchayassa cAritaM / teNa du virAgacarie samaNo abbhuTTido hodi / / 152 / / pratikramaNa Adi kriyA-caraNa nizcaya taNuM-karato rahe, tethI zramaNa te vItarAga caritramAM ArUDha che. 152. artha :pratikramaNAdi kriyAne-nizcayanA cAritrane-(niraMtara) karato rahe che tethI te zramaNa vItarAga cAritramAM ArUDha che. vayaNamayaM paDikamaNaM vayaNamayaM paccakhANa niyamaM ca / AloyaNa vayaNamayaM taM savvaM jANa sajjhAyaM / / 153 / / Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 re!vacanamaya pratikramaNa, niyamo, vacanamaya pacakhANaje, je vacanamaya AlocanA, saghaLuM ya te svAdhyAya che. 153. artha :vacanamaya pratikramaNa, vacanamaya pratyAkhyAna, (vacanamaya) niyama ane vacanamaya AlocanA-e badhuM (prazasta adhyavasAyarUpa) svAdhyAya jANa. jadi sakkadi kArTu je paDikamaNAdiM karejja jhANamayaM / sattivihINo jA jai saddahaNaM caiva kAyavvaM // 154 // karI jo zake, pratikramaNa Adi dhyAnamaya karaje aho ! kartavya che zraddhA ja, zaktivihIna jo tuM hoya to. 154. artha : jo karI zakAya to aho ! dhyAnamaya pratikramaNAdi kara; jo tuM zaktivihIna hoya to tyAM sudhI zraddhAna ja kartavya che. jiNakahiyaparamasutte paDikamaNAdiya parIkkhaUNa phuDaM / moNavvae joI NiyakajjaM sAhae NiccaM / / 155 / / pratikramaNa-Adi spaSTa parakhI jina-paramasUtro viSe, munie niraMtara maunavrata saha sAdhavuM nija kAryane. 155. artha : jinakathita parama sUtrane viSe pratikramaNAdikanI spaSTa parIkSA karIne maunavrata sahita yogIe nija kAryane nitya sAdhavuM. jIvA NANAkammaM NANAvihaM have laddhI / tamhA vayaNavivAdaM sagaparasamaehiM vajjijjo // 156 // chejIvavidhavidha, karma vidhavidha, labdhichevidhavidha are ! te kAraNe nijaparasamaya saha vAda parihartavya che. 156. artha :nAnA prakAranA jIvo che, nAnA prakAranuM karma che, nAnA prakAranI labdhi che; tethI svasamayo ane parasamayo sAthe (svadharmIo ane paradharmIo sAthe) vacanavivAda varjavAyogya che. laddhUNaM Nihi ekko tassa phalaM aNuhavei sujaNatte / taha NANI NANaNihiM bhuMjei caittu paratattiM // 157 // nidhi pAmIne jana koI nija vatane rahI phaLa bhogave, tyama jJAnI parajanasaMga choDI jJAnanidhine bhogave. 157. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 artha : jema koI eka (daridra mANasa) nidhine pAmIne potAnA vatanamAM (guptapaNe) rahI phaLane bhogave che, tema jJAnI para janonA samUhane choDIne jJAnanidhine bhogave che. savve purANapurisA evaM AvAsayaM ca kaauunn| apamattapahudiThANaM paDivajja ya kevalI jAdA // 158 // sarve purANa jano aho e rIte Avazyaka karI, apramatta AdisthAnane pAmI thayA prabhu kevaLI. 158. artha sarve purANa puruSo e rIte Avazyaka karIne, apramAdi sthAnane prApta karI kevaLI thayA, Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 12. zuddhopayoga adhikAra jANadi passadi savvaM vavahAraNaeNa kevalI bhgvN| kevalaNANI jANadi passadi NiyameNa appANaM // 159 // jANe ane dekhe badhuM prabhu kevaLI vyavahArathI; jANe ane dekhe svane prabhu kevaLI nizcaya thakI. 159. artha vyavahAranayathI kevaLI bhagavAna badhuM jANe che ane dekhe che; nizcayathI kevaLajJAnI AtmAne potAne) jANe che ane dekhe che. jugavaM vaTTai NANaM kevalaNANissa daMsaNaM ca thaa| diNayarapayAsatAvaM jaha vaTTai taha muNeyavvaM // 160 // je rIta tApa-prakAza varte yugapade Adityane, te rIte darzana-jJAna yugapada hoya kevaLajJAnIne. 160. artha kevaLajJAnIne jJAna tema ja darzana yugapavarte che. sUryanA prakAza ane tApa jevI rIte (yugapa) varte che tevI rIte jAgavuM. NANaM parappayAsaM diTThI appappayAsayA cev| appA saparapayAso hodi ti hi maNNase jadi hi // 161 // darzana prakAzaka AtmanuM, paranuM prakAzaka jJAna che, nijaparaprakAzaka jIva, e tuja mAnyatA ayathArtha che. 161. . artha jJAna paraprakAzaka ja che ane darzana svaprakAzaka ja che tathA AtmA svaparaprakAzaka che ema jo kharekhara tuM mAnato hoya to temAM virodha Ave che. NANaM parappayAsaM taiyA NANeNa daMsaNaM bhinnnnN| Na havadi paradavvagayaM daMsaNamidi vaNNidaM tamhA // 162 // parane ja jANe jJAna to daga jJAnathI bhinna ja Thare, darzana nathI paradravyagata -e mAnyatA tuja hoIne. 162. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 artha : jo jJAna (kevaLa) paraprakAzaka hoya to jJAnathI darzana bhinna Thare, kAraNa ke darzana paradravyagata (paraprakAzaka) nathI ema (pUrva sUtramAM tAruM maMtavya) varNavavAmAM AvyuM che. appA parappayAso taiyA appeNa daMsaNaM bhinnnnN| Na havadi paradavvagayaM daMsaNamidi vaNNidaM tamhA // 163 // parane ja jANe jIva to daga jIvathI bhinna ja kare, darzana nathI paradravyagata-e mAnyatA tuja hoIne. 163. artha jo AtmA (kevaLa) paraprakAzaka hoya to AtmAthI darzana bhinna kare, kAraNa ke darzana paradravyagata paraprakAzaka) nathI ema (pUrve tAruM maMtavya) varNavavAmAM AvyuM che. NANaM parappayAsaM vavahAraNayeNa daMsaNaM tmhaa| appA parappayAso vavahAraNayeNa dasaNaM tamhA // 164 // vyavahArathI che paraprakAzaka jJAna, tethI daSTi che; vyavahArathI che paraprakAzaka jIva, tethI daSTi che. 164. artha vyavahAranayathI jJAna paraprakAzaka che; tethI darzana para prakAzaka che. vyavahAranayathI AtmA para prakAzaka che; tethI darzana para prakAzaka che. NANaM appapayAsaM NicchayaNayaeNa daMsaNaM tmhaa| appA appapayAso NicchayaNayaeNa daMsaNaM tamhA // 165 // nizcayanaye che nijaprakAzaka jJAna, tethI daSTi che; nizcayanaya che nijaprakAzaka jIva, tethI daSTi che. 165. artha nizcayanayathI jJAna svaprakAzaka che; tethI darzana svaprakAzaka che. nizcayanayathI AtmA svaprakAzaka che; tethI darzana svaprakAzaka che. appasarUvaM pecchadi loyAloyaM Na kevalI bhgvN| jai koi bhaNai evaM tassa ya kiM dUsaNaM hoi|| 166 // prabhu kevaLI dekhe nijAtmAne, na lokAlokane, -jo koI bhAkhe ema to temAM kaho zo doSa che? 166. artha (nizcayathI) kevaLI bhagavAna AtmasvarUpane dekhe che, lokAlokane nahi ema jo koI kahe to teno zo Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSa che ? ( arthAt kAMI doSa nathI.) 377 muttamamuttaM davvaM ceyaNamiyaraM sagaM ca savvaM ca / pecchaMtassa da NANaM paJcakkhamaNidiyaM hoi // 167 // mUrtika-amUrtika cetanAcetana svapara sau dravyane, je dekhato tene atIMdriya jJAna che, pratyakSa che. 167. artha :mUrta-amUrta cetana-acetana dravyone-svane tema ja samastane dekhanAranuM (jANanAranuM) jJAna atIndriya 1 che, pratyakSa che. puvvuttasayaladavvaM NANAguNapajjaeNa saMjuttaM / jo Na ya pecchai sammaM parokkhadiTThI have tassa / / 168 // vidhavidha guNo ne paryAyo saMyukta dravya samastane, dekhe na je samyak prakAra, parokSa dRSTi tehane. 168. artha :vidhavidha guNo ane paryAyothI saMyukta pUrvokta samasta dravyone je samyak prakAre (barAbara) dekhato nathI, tene parokSa darzana che. loyAloyaM jANai appANaM Neva kevalI bhagavaM / jai koi bhai evaM tassa ya kiM dUsaNaM hoI / / 169 // prabhu kevaLI jANe triloka-alokane, nahi Atmane, -jo koI bhAkhe ema to temAM kaho zo doSa che ? 169. artha : (vyavahArathI) kevaLI bhagavAna lokAlokane jANe che, AtmAne nahi - ema jo koI kahe to tene zo doSa che ? (arthAt kAMI doSa nathI.) NANaM jIvasarUvaM tamhA jANei appagaM appA | appANaM Na vi jANadi appAdo hodi vidirattaM // 170 // che jJAna jIvasvarUpa, tethI jIva jANe jIvane; jIvane na jANe jJAna to e jIvathI juduM Thare ! 170. artha HjJAna jIvanuM HsvarUpa che, tethI AtmA AtmAne jANe che; jo jJAna AtmAne na jANe to AtmAthI vyatirikta (juduM ) Thare ! Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 appANaM viNu NANaM NANaM viNu appago Na sNdeho| tamhA saparapayAsaM gANaM taha daMsaNaM hodi|| 171 / re! jIva che te jJAna che, ne jJAna che te jIva che; te kAraNe nijAraprakAzaka jJAna tema ja daSTi che. 171. artha AtmAne jJAna jANa, ane jJAna AtmA che ema jANa; AmAM saMdeha nathI. tethI lAna tema ja darzana svaparaprakAzaka che. jANato passaMto IhApuvvaM Na hoi kevlinno| kevaliNANI tamhA teNa du so'baMdhago bhnnido||172|| jANe ane dekhe chatAM icchA na kevaLIjinane; ne tethI kevaLajJAnI' tema abaMdha' bhAkhyA temane. 172. artha : jANatA ane dekhatA hovA chatAM, kevaLIne icchApUrvaka (vartana) hotuM nathI, tethI temane kevaLajJAnI kahyA che; vaLI tethI abaMdhaka kahyA che. pariNAmapuvvavayaNaM jIvassa ya baMdhakAraNaM hoi| pariNAmarahiyavayaNaM tamhA NANissa Na hi bNdho||173|| IhApuvvaM vayaNaM jIvassa ya baMdhakAraNaM hoi| IhArahiyaM vayaNaM tamhA NANissa Na hi bNdho|| 174 // pariNAmapUrvaka vacana jIvane baMdhakAraNa thAya che; pariNAma virahita vacana tethI baMdha thAya na jJAnIne. 173. abhilASapUrvaka vacana jIvane baMdhakAraNa thAya che; abhilASa virahita vacana tethI baMdha thAya na jJAnIne. 17. artha pariNAmapUrvaka (manapariNAmapUrvaka) vacana jIvane baMdhanuM kAraNa che; (jJAnIne) pariNAmarahita vacana hoya che tethI jJAnIne (kevaLajJAnIne) kharekhara baMdha nathI. icchApUrvaka vacana jIvane baMdhanuM kAraNa che; (jJAnIne) icchArahita vacana hoya che tethI jJAnIne (kevaLajJAnIne) kharekhara baMdha nathI. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 379 ThANaNisejjavihArA IhApuvvaM Na hoi kevlinno| tamhA Na hoi baMdho sAkkhaTuM mohaNIyassa // 175 // abhilASapUrvavihAra, Asana, sthAnanahi jinadevane, tethI nathI tyAM baMdha; baMdhana mohavaza sAkSArthane. 175. artha kevaLIne UbhA rahevuM, besavuM ane vihAra icchApUrvaka hotAM nathI, tethI temane baMdha nathI; mohanIyavaza jIvane indriyaviSayasahitapaNe baMdha thAya che. Aussa khayeNa puNo NiNNAso hoi sespyddiinnN| pacchA pAvai sigdhaM loyaggaM smymettenn|| 176 // AyukSaye tyAM zeSa sarve karmano kSaya thAya che; pachI samayamAtre zIdhra te lokAgra pahoMcI jAya che. 176. artha vaLI (kevaLIne) AyunA kSayathI zeSa prakRtiono saMpUrNa nAza thAya che, pachI te zIdhra samayamAtramAM lokAgre pahoMce che. jAijaramaraNarahiyaM paramaM kammaTThavajjiyaM suddhaM / NANAicausahAvaM akkhayamaviNAsamaccheyaM // 177 // karmASTavarjita, parama, janmajarAmaraNahIna, zuddha che, jJAnAdi cAra svabhAva che, akSaya, anAza, aSedha che. 177. artha (paramAtmatatta) janma-jarA-maraNarahita, parama, ATha karma vinAnuM, zuddha, jJAnAdika cAra svabhAvavALuM, akSaya, avinAzI ane acchedya che. avvAbAhamaNiMdiyamaNovamaM punnnnpaavnnimmukN| puNarAgamaNavirahiyaM NicaM acalaM aNAlaMbaM // 178 // anupama, atIndriya, puNyapApavimukta, avyAbAdha che, punarAgamana virahita, nirAlaMbana, sunisthaLa, nitya che. 178. artha (paramAtmatatva) avyAbAdha, atIndriya, anupama, puNya-pApa vinAnuM, punarAgamana rahita, nitya, acaLa ane nirAlaMba che. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 Navi dukkhaM Navi sukkhaM Navi pIDA Neva vijjade baahaa| Navi maraNaM Navi jaNaNaM tattheva ya hoi NivvANaM // 17 // jyAM duHkha nahi, sukha jyAM nahIM, pIDA nahIM, bAdhA nahIM, jyAM maraNa nahi, jyAM janma che nahi, tyAM ja mukti jANavI. 179. artha : jyAM duHkha nathI, sukha nathI, pIDA nathI, bAdhA nathI, maraNa nathI, janma nathI, tyAM ja nirvANa che (arthAt duHkhAdi rahita paramatattvamAM ja nirvANa che). Navi iMdiya uvasaggA Navi moho vimhio Na NiddA y| Na ya tiNhA Neva chuhA tattheva ya hoi NivvANaM // 18 // nahi Idriyo, upasarga nahi, nahi moha, vismaya jyAM nahIM. nidrA nahIM, na sudhA, tRSA nahi, tyAM ja mukti jANavI. 180. artha : jyAM indriyo nathI, upasargo nathI, mohanathI, vismaya nathI, nidrA nathI, tRSA nathI, sudhA nathI, tyAM ja nirvANa che (arthAt indriyAdi rahita paramatattvamAM ja nirvANa che). Navi kammaM NokammaM Navi ciMtA Neva attttruddaanni| Navi dhammasukkajhANe tattheva ya hoi NivvANaM // 181 // jyAM karma nahi, nokarma, ciMtA, Artaraudroya nahIM, jyAM dharmazukladhyAna che nahi, tyAM ja mukti jANavI. 181. artha : jyAM karmane nokarma nathI, ciMtA nathI, Artane raudradhyAna nathI, dharmane zukladhyAna nathI, tyAM ja nirvANa che (arthAt karmAdi rahita paramatatvamAM ja nirvANa che). vijjadi kevalaNANaM kevalasokkhaM ca kevalaM viriyaM / kevaladiTThi amuttaM atthittaM sappadesattaM // 182 // daga-jJAna kevaLa, saukhya kevaLa, vIrya kevaLa hoya che, astitva, mUrtivihInatA, sapradezamayatA hoya che. 182 artha : (siddha bhagavAnane) kevaLajJAna, kevaLadarzana, kevaLa sukha, kevaLavI, amUrtatva, astitA ane saMpradezatva hoya che. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 NivvANameva siddhA siddhA NivvANamidi samuddiTThA / kammavimukko appA gacchai loyaggapajjaMtaM // 183 // nirvANa che te siddha che ne siddha te nirvANa che; sau karmathI pravimukta AtmA loka-agre jAya che. 183. artha :nirvANa te ja siddho che ane siddho te nirvANa che ema (zAstramAM) kahyuM che. karmathI vimukta AtmA lokAgra paryaMta jAya che. jIvANa puggalANaM gamaNaM jANehi jAva dhammatthI / dhammatthikAyabhAve tatto parado Na gacchaMti // 184 // dharmAsti jyAM lagI, tyAM lagI jIva-pudgalonuM gamana che; dharmAstikAya - abhAvamAM AgaLa gamana nahi thAya che. 184. artha : jyAM sudhI dharmAstikAya che tyAM sudhI jIvonuM ane pudgalonuM gamana jANa; dharmAstikAyanA abhAve tethI AgaLa teo jatAM nathI. NiyamaM Niyamassa phalaM NiddinaM pavayaNassa bhattIe / puvvAvaravirodho jadi avaNIya pUrayaMtu samayaNhA / / 185 // pravacana-subhakti thakI kahyAM meM niyama ne tatphaLa aho ! yadi pUrva - apara virodha ho, samayajJa teha sudhArajo. 185. artha : niyama ane niyamanuM phaLa pravacananI bhaktithI darzAvavAmAM AvyAM. jo (temAM kAMi) pUrvApara (AgaLa - pAchaLa) virodha hoya to samayajJo (AgamanA jJAtAo) tene dUra karI pUrti karajo. IsAbhAveNa puNo keI diMti suMdaraM maggaM / tesiM vayaNaM soccA'bhattiM mA kuha jiNamagge / / 186 // paNa koI suMdara mArganI niMdA kare irSA vaDe, tenAM sUNI vacano karo na abhakti jinamAraga viSe. 186. artha : paraMtu irSAbhAvathI koI loko suMdara mArgane nide che temanAM vacana sAMbhaLIne jinamArga pratye abhakti na karajo. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 NiyabhAvaNANimittaM mae kadaM nniymsaarnnaamsudN| NaccA jiNovadesaM puvvAvaradosaNimmukkaM // 187 // nijabhAvanA arthe racyuM meM niyamasAra-suzAstrane, sau doSa pUrvApara rahita upadeza jinano jANIne. 187. artha pUrvApara doSa rahita jinopadezane jANIne meM nijabhAvanA nimitte niyamasAra nAmanuM zAstra karyuM che. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 16 zrI niyamasAra - prasAdI '1. jIva adhikAra: 'nijabhAvanA arthe racAyeluM je niyamasAra zAstra, temAM 187 gAthA dvArA 12 adhikAramAM bhAga pADIne niyamarUpa mokSamArganuM tathA tenA phaLanuM svarUpa batAvIne vAraMvAra zuddha paramAtmAtattvanI bhAvanA bhAvI che. tenA maMgaLamAM 'jIva adhikAra'mAM zrI vIranAtha jinendradevane namaskAra karyA che. namIne anaMtokuTa darzanajJAnamaya jina vIrane, kahuM niyamasAra huM kevaLI zrutakevaLI parikathitane. 1. anaMta ane utkRSTa jJAna-darzana jemano svabhAva che evA (-kevaLajJAnI ane kevaLadarzanI) jina vIrane namIne kevaLI ane zrutakevaLIoe kaheluM niyamasAra huM kahIza. zuddha ratnatrayarUpa mokSamArga niyamathI kartavya che, te ratnatraya zuddhadravyanA Azraye ja che, ne anya dravyothI atyaMta nirapekSa che, temAM aMtarmukhatAthI atIndriya sukha sahita ratnatraya pragaTe che. tenA phaLamAM mokSanI prApti thAya che. je niyamathI kartavya evAM ratnatraya te niyama che; viparItanA parivAra arthe 'sAra" pada yojela che. 3. have kahe che Ama, Agama ane tattvonI zraddhAthI samyakatva hoya che. to samasta doSo dUra thayA che evo je sakaLaguNamaya puruSa che te Ama che. bhaya,roSa,rAga,sudhA,tRSA, mada,moha, ciMtA,janma ne rati, roga, nidrA, veda, kheda, jarAdi doSa aDhAra che. 6. sudhA, tRSA, bhaya, roSa(kola), rAga, moha, ciMtA, jarA, roga, mRtyu, sveda, kheda, mada, rati, vismaya, nidrA, janma ane uddega (A aDhAra doSa che). upayogamaya che jIva ne upayoga darzana-jJAna che; ' jJAnopayoga svabhAva tema vibhAvarUpa trividha che. 10. jIva upayogamaya che. upayoga jJAna ane darzana che. jJAnopayoga be prakArano che - svabhAvajJAna ane vibhAvajJAna, A rIte A adhikAramAM saMkSiptathI jIvanuM svarUpa kahyuM che. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 2. ajIva adhikAra : paramANu tema ja skaMdha e be bheda pudgaladravyanA; cha vikalpa che skaMdho taNAM ne bheda be paramANunA. 20. paramANu ane skaMdha evA be bhedathI pudgadravya be bhedavALuM che; skaMdho kharekhara che kAranA che ane paramANunA be bheda che. je Adi-maLe aMtamAM pote ja che, avibhAgI che, je iMdriyathI nahi grAhya che, paramANu jANo tehane. 26. pote ja jeno Adi che, pote ja jenuM madhya che ane pote ja jeno aMta che (arthAt jenA AdimAM, madhyamAM ane aMtamAM paramANu nija svarUpa ja che), je indriyothI grAhya jaNAvAyuM gya) nathI ne je avibhAgI che, te paramANudravya jANavA. pariNAma paranirapekSa teha svabhAvaparyaya jANavo; pariNAma skaMdhasvarUpa teha vibhAvaparyaya jANavo. 28. anyanirapekSa (anyanI apekSA vinAno) je pariNAma te svabhAvaparyAya che ane skaMdharUpe pariNAma te vibhAvaparyAya che. paramANane pagaladarava" vyapadeza che nizcaya thakI; ne skaMdhane puladarava' vyapadeza che vyavahArathI. ra9. nizcayathI paramANune pagaladravya' kahevAya che ane vyavahArathI skaMdhane 'pudgaladravya" evuM nAma hoya che. jIva-pugalone gamana-sthAnanimitta dharma-adharma che; jIvAdi sarva padArthane avagAhahetu Abha che. 30. dharma jIva-pudgalone gamananuM nimitta che ane adharma (temanI sthitinuM nimitta che; AkAza jIvAdi sarva dravyone avagAhanuM nimitta che. jIvothI ne pudgalathI paNa samayo anaMtaguNA kahyA; te kALa che paramArtha, je che sthita lokAkAzamAM. 32. have, jIvathI tema ja pudgalathI paNa anaMtaguNA samayo che; ane je (kAlANuo) lokAkAzamAM che, te paramArtha kALa che. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. zuddhabhAva adhikAra : zuddhAtmAnuM svarUpa batAve che. 385 nirdeDa ne nirbaMdu, nirmama, niHzarIra, nIrAga che, nirdoSa, nirbhaya, niravalaMbana, AtamA nirmUDha che. 43. AtmA nirdaMDa, nirdedha, nirmama, niHzarIra, nirAlaMba, nIrAga, nirdoSa, nirmUDha ane nirbhaya che. nigraMtha che, niSkAma che, niHkrodha, jIva nirmAna che, niHzalya tema nIrAga, nirmada, sarvadoSavimukta che. 44. AtmA nigraMtha, nIrAga, niHzalya, sarvadoSavimukta, niSkAma, niHkrodha, nirmAna ane nirmada che. jIva cetanAguNa, arasarUpa, agaMdhazabda, avyakta che, vaLI liMgagrahaNavihIna che, saMsthAna bhAkhyuM na tehane. 46. jIvane arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, cetanAguNavALo, azabda, aliMgagrahaNa (liMgathI agrAhya) ane jene koI saMsthAna kahyuM nathI evo jANa. azarIra ne avinAza che, nirmaLa, atIdriya, zuddha che, jyama loka-agre siddha, te rIta jANa sau saMsArIne. 48. jema lokAgre siddhabhagavaMto azarIrI, avinAzI, atIndriya, nirmaLa ane vizuddhAtmA (vizuddha svarUpI) che, tema saMsAramAM (sarva) jIvo jANavA. pUrvokta bhAvo para-darava parabhAva, tethI heya che; AtmA ja che Adeya, aMtaHtattvarUpa nijadravya je. 50. pUrvokta sarva bhAvo parasvabhAvo che, paradravya che, tethI heya che; aMtaH tattva evuM svadravya-AtmA-upAdeya che. have AcArya kahe che, sAMbhaLa, mokSane mATe samyaktva hoya che, sabhyajJAna hoya che, cAritra (paNa) hoya che; tethI huM vyavahAra ane nizcayathI cAritra kahIza. 4. vyavahAracAritra adhikAra H vyavahAracAritramAM prathama munionA pAMca mahAvrata, pAMca samiti ane traNa guptinuM varNana karela che ane have paMcaparameSThInuM svarUpa pAMca gAthAomAM batAvyuM che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ghAnaghAtikarma vihIna ne cotrIsa atizaya yukta che, kaivalyajJAnAdika paramaguNa yukta zrI arpata che. 71 ghanaghAtikarma rahita, kevaLajJAnAdi paramaguNo sahita ane cotrIsa atizaya saMyukta AvA aheto hoya che aSTa karma viniSTa, aSTa mahAguNe saMyukta che, zAzvata, parama ne loka-agravirAjamAna zrI siddha che. 7ra. ATha karmanA baMdhane jemaNe naSTa karela che evA, ATha mahAguNo sahita, parama, lokanA a sthita ane nitya; - AvA te siddho hoya che. paripUrNa paMcAcAramAM, vaLI dhIra, guNagaMbhIra che, paMceDhigajanA darpadalane dakSa zrI AcArya che. 73. paMcAcArothI paripUrNa, paMcendriyarUpI hAthInA madanuM dalana karanArA, dhIra ane guNagaMbhIra, AvA, AcAryo hoya che. ratnatraye saMyukta ne niHkAMkSabhAvathI yukta che, jinavarakathita arthopadeze zura zrI uvajhAya che. 74. ratnatrayathI saMyukta, jinakathita padArthonA zUravIra upadezaka ane nikAMkSabhAva sahita, - AvA, upAdhyAyo hoya che. nigraMtha che, nirmoha che, vyApArathI pravimukta che, cauvidha ArAdhana viSe nityAnurakta zrI sAdhu che. 75. vyApArathI vimukta, caturvidha ArAdhanAmAM sadA rakta, nigraMtha ane nirmoha - AvA sAdhuo hoya che. AvI bhAvanAmAM vyavahAranayanA abhiprAye cAritra che; nizcayanayanA abhiprAye cAritra AnA pachI kahIza. 5. paramArtha-pratikramaNa adhikAraH have paramArtha pratikramaNanI 83 thI 91 gAthAomAM vyAkhyA che. racanA vacananI choDIne, rAgAdibhAva nivArIne, je jIva dhyAne Atmane, te jIvane pratikramaNa che. 83. vacanaracanAne choDIne, rAgAdibhAvonuM nivAraNa karIne, je AtmAne dhyAve che, tene pratikramaNa hoya che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 387 choDI samasta virAdhanA ArAdhanAmAM je rahe, te pratikramaNa kahevAya che pratikramaNamayatA kAraNe. 84. je (jIva) virAdhanane vizeSataH choDIne ArAdhanAmAM varte che, te (jIva) pratikramaNa kahevAya che, kAraNa ke te pratikramaNamaya che. je choDI aNa-AcArane AcAramAM sthiratA kare, te pratikramaNa kahevAya che pratikramaNamayatA kAraNe. 85. je (jI) anAcAra choDIne AcAramAM sthirabhAva kare che, te (jIva) pratikramaNa kahevAya che, kAraNa ke te pratikramaNamaya che. parityAgI je unmArgane jinamArgamAM sthiratA kare, te pratikramaNa kahevAya che pratikramaNamayatA kAraNe. 86. je (jIva) unmArgane parityAgIne jinamArgamAM sthirabhAva kare che te (jIva) pratikramaNa kahevAya che, kAraNa ke te pratikramaNamaya che. tajI Arta tema ja raudrane, dhyAve dharamane, zuklane, te pratikramaNa kahevAya che jinavarakathita sUtro viSe. 89. je (jIva) Arta tema ja raudra dhyAna choDIne dharma athavA zukla dhyAnane dhyAve che, te (jIva) jinavarakathita sUtromAM pratikramaNa kahevAya che. niHzeSa, mithyAjJAna-darzana-caraNane parityAgIne sujJAna-darzana-caraNa bhAve, jIva te pratikramaNa che. 91. mithyAdarzana, mithyAjJAna ane mithyAcAritrane niravazeSapaNe choDIne samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritrane je (jIva) bhAve che, te (jIva) pratikramaNa che. 6. nizcaya-pratyAkhyAna adhikAra H parityAgI jalpa samastane, bhAvI zubhAzubha vArIne, je jIva dhyAve Atmane, pacakhANa che te jIvane. 95. samasta jalpane choDIne ane anAgata zubha-azubhanuM nivAraNa karIne je AtmAne dhyAve che, tene pratyAkhyAna che. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 nijabhAvane choDe nahIM, parabhAva kaMI paNa nava graha jANe-jue je sarva, te huM - ema jJAnI ciMtave. 97. je nijabhAvane choDato nathI, kAMI paNa parabhAvane grahato nathI, sarvane jANe-dekhe che, te huM chuM - ema jJAnI ciMtave che. parivanuM chuM mamatva, nirmama bhAvamAM sthita huM rahuM avalaMbu chuM muja Atmane, avazeSa sarva huM pariharuM. 99. huM mamatvane parivanuM chuM ane nirmamatvamAM sthira rahuM chuM; AtmA mAruM AlaMbana che ane bAkInuM huM tanuM muja jJAnamAM AtmA khare, darzana-caritamAM AtmA, pacakhANamAM AtmA ja, saMvara-yogamAM paNa AtamAM. 100 kharekhara mArA jJAnamAM AtmA che, mArA darzanamAM tathA cAritramAM AtmA che, mArA pratyAkhyAnamAM AtmA che, mArA saMvaramAM tathA yogamAM (zuddhopayogamAM) AtmA che. mAro suzAzvata eka darzanajJAnalakSaNa jIva che; bAkI badhA saMyogalakSaNa bhAva mujathI bAhya che. 102. jJAna-darzanalakSaNavALo zAzvata eka AtmA mAro che; bAkInA badhA saMyogalakSaNavALA bAvo mArAthI bAhya che. akaSAya, udyamI, dAnta che, saMsArathI bhayabhIta che, zUravIra che, te jIvane pacakhANa sukhamaya hoya che. 105. je niHkaSAya che, dAnta che, zUravIra che, vyavasAyI (-zuddhatA pratye udyamavaMta) che ane saMsAthI bhayabhIta che, tene sukhamaya pratyAkhyAna (arthAt nizcayapratyAkhyAna) hoya che. 9. parama-AlocanA adhikAraH tezramaNane AlocanA, jezramaNadhAveAtmane, nokarmakarma-vibhAvaguNaparyAyathI vyatiriktane. 107. nokarmane karmathI rahita tathA vibhAvaguNaparyAyothI vyatirikta AtmAne je dhAve che, te zramaNane AlocanA AlocanAnuM rUpa cauvidha varNavyuM che. zAstramAM, -AlocanA, AluMchanA, avikRtikaraNa ne zuddhatA. 108. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 have, AlocanAnuM svarUpa Alocana, AluMchana, avikRtikaraNa ane bhAvazuddhi ema cAra prakAranuM zAstramAM kahyuM che. samabhAvamAM pariNAma sthApI dekhato je Atmane, te jIva che AlocanA-jinavaravRSabha-upadeza che. 10. je (jIva) pariNAmane samabhAvamAM sthApIne (nija) AtmAne dekhe che, te Alocana che ema parama jinendrano upadeza jANa. che karmatarumUlachedanuM sAmarthya je pariNAmamAM, svAdhIna te samabhAva-nijapariNAma AluMchana kahyA. 110. karmarUpI vRkSanuM mULa chedavAmAM samartha evo je samabhAvarUpa svAdhIna nija pariNAma tene AluMchana kahela avikRtikaraNa tene kahyuM je bhAvatAM mAdhyasthane bhAve vimaLaguNadhAma karmavibhakta AtamarAmane. 111. je madhyasthabha vanAmAM karmathI bhinna AtmAne -ke je vimaLa guNonuM raheThANa che tene bhAve che, te jIvane avikRtikaraNa jANavuM. traNa loka tema alokanA daSTA kahe che bhavyane -madamAnamAyAlobhavarjita bhAva bhAvavizuddhi che. 112. mada (madana), mAna, mAyA ane lobha rahita bhAva te bhAvazuddhi che ema bhavyone lokAlokanA daSTAoe kahyuM che. 8. zuddhanizcaya-prAyazcitta adhikAra vrata, samiti, saMyama, zIla, iMdriyarodharUpa che bhAva je te bhAva prAyazcitta che, je anavarata kartavya che. 113. vrata, samiti, zIla ne saMyamarUpa pariNAma tathA indriyanigraharUpa bhAva te prAyazcitta che ane te niraMtara kartavya che. krodhAdi nija bhAvo taNA kSaya AdinI je bhAvanA ne AtmaguNanI ciMtanA nizcayathI prAyazcitamAM. 114. kodhavagere svakIya bhAvonA (-potAnA vibhAvabhAvonA) kSayAdikanI bhAvanAmAM rahevuM ane nija guNonuM citana karavuM te nizcayathI prAyazcita kahyuM che. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 bahu kathana zuM karavuM ? are ! sau jANa prAyazcitta tuM, nAnAkaramakSayahetu uttama tapacaraNa RSirAjanuM. 117. bahu kahevAthI zuM ? aneka karmonA kSayano hetu evuM je maharSionuM uttama tapazcarA te badhuM prAyazcitta jANa. AtmasvarUpa avalaMbanArA bhAvathI sau bhAvane tyAgI zake che jIva, tethI dhyAna te sarvasva che. 119. AtmasvarUpa jenuM AlaMbana che evA bhAvathI jIva sarvabhAvono parihAra karI zake che, tethI dhyAna te sarvasva che. choDI zubhAzubha vacanane, rAgAdibhAva nivArIne, je jIva dhyAve Atmane, tene niyamathI niyama che. 128. zubhAzubha vacana racanAnuM ane rAgAdi bhAvonuM nivAraNa karIne je AtmAne dhyAve che, tene niyamathI (-nizcitapaNe) niyama che. kAyAdi paradravyo viSe sthirabhAva choDIne Atmane dhyAve vikalpavimukta, kAyotsarga che te jIvane. 121. kAyAdi paradravyamAM sthirabhAva choDIne je AtmAne nirvikalpapaNe dhyAve che, tene kayotsarga che. A rIte A adhikAramAM zuddhanizcaya-prAyazcitanuM svarUpa kahyuM che. 9. parama-samAdhi adhikAra H vacanoccaraNakiriyA tajI, vItarAga nija pariNAmathI dhyAve nijAtmA jeha, parama samAdhi tene jANavI. 122 vacanoccAraNanI kriyA parityAgIne vItarAga bhAvathI je AtmAne dhyAve che, tene parama samAdhi che. saMyama, niyama ne tapa thakI, vaLI dharma-zukladhyAnathI, dhyAve nijAtmA jeha, parama samAdhi tene jANavI. 13. saMyama, niyama ne tapathI tathA dharmadhyAna ne zukladhyAnathI je AtmAne dhyAve che, tene parama samAdhi che. nahi rAga athavA dveSarUpa vikAra janme jehane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 128. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 391 jene rAga ke dveSa (nahi Upajato thako) vikRti utpanna karato nathI, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. je nitya varSe Arta tema ja raudra banne dhyAnane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 129, je Arta ane raudra dhyAnane nitya varje che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. je nitya dhyAve dharma tema ja zukla uttama dhyAnane, sthAyI samAyika tehane bhAkhyuM zrI kevaLIzAsane. 133. je dharmadhyAna ane zukladhyAnane nitya dhyAve che, tene sAmAyika sthAyI che ema kevaLInA zAsanamAM kahyuM che. AvI rIte sAmAyika e pUrNa dhyAnano viSaya che e vAta khAsa ahIMnodha karavA jevI che - je be ghaDI sAmAyikanuM phaLa kevaLajJAna che ema jANavuM. 10. parama-bhakti adhikAra : zrAvaka zramaNa samyakatva-jJAna-caritranI bhakti kare, nirvANanI che bhakti tene ema jinadevo kahe. 134. je zrAvaka athavA zramaNa samyagdarzana, samyajJAna ane sammacAritranI bhakti kare che, tene nivRtibhakti (nirvANanI bhakti) che ema jinoe kahyuM che. vaLI mokSagata puruSo taNo guNabheda jANI temanI je parama bhakti kare, kahI zivabhakti tyAM vyavahArathI. 135. je jIva mokSagata puruSono guNabheda jANIne temanI paNa parama bhakti kare che, te jIvane vyavahAranaye nirvANabhakti kahI che. zivapaMtha sthApI Atmane nirvANanI bhakti kare, te kAraNe asahAyaguNa nija Atmane AtmA vara. 136. mokSamArgamAM (potAnA) AtmAne samyaka prakAre sthApIne nivRtinI (nirvANanI) bhakti kare che, tethI jIva asahAyaguNavALA nija AtmAne prApta kare che. viparIta Agraha choDIne, jainAbhihita tattvo viSe je jIva joDe Atmane, nija bhAva teno yoga che. 139. viparIta abhinivezano parityAga karIne je jainakathita tatvomAM AtmAne joDe che, teno nija bhAva te yoga che. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 vRSabhAdi jinavara e rIte karI zreSTha bhakti yoganI, zivasaukhya pAmyA; tethI kara tuM bhakti uttama yoganI. 140 vRSabhAdi jinavarendro e rIte yoganI uttama bhakti karIne nivRtisukhane pAmyA; tethI yoganI uttama bhaktine tuM dhAraNa kara. A rIte nizcaya-vyavahAra bhaktinuM spaSTa svarUpa A adhikAramAM samajAvavAmAM AvyuM che. 11. nizcaya-paramAvazyaka adhikAra : nathI anyavaza je jIva, Avazyakakarama chetehane; A karmanAzanayogane nirvANamArga kahela che. 141. je anyavaza nathI (arthAt je jIva anyane vaza nathI) tene Avazyaka karma kahe che (arthAt te jIvane Avazyaka karma che ema parama yogIzvaro kahe che). karmano vinAza karanAro yoga (-evuM je Avazyaka karma) te nirvANano mArga che ema kahyuM che. vaza jenahIMte avaza", "Avazyaka avazanuM karma che; te yukti agara upAya che, azarIra tethI thAya che. 142. je (anyane) vaza nathI te 'avaza" che ane avazanuM karma te Avazyaka che ema jANavuM; te (azarIra thavAnI) yukti che, te (azarIra thavAno) upAya che, tenAthI jIva niravayava (arthAt azarIra) thAya che. Ama nirukti che. je citta joDe dravya-guNa-paryAyanI ciMtA viSe, teneya mohavihIna zramaNo anyavaza bhAkhe are ! 145. je dravya-guNa-paryAyomAM (arthAt temanA vikalpomAM) mana joDe che, te paNa anyavaza che; mohAlpakAra rahita zramaNo Ama kahe che. parabhAva choDI, Atmane dhyAne vizuddhasvabhAvane, che Atmavaza te sAdhu, Avazyaka karama che tehane. 146. je parabhAvane parityAgIne nirmaLa svabhAvavALA AtmAne dhyAve che, te kharekhara Atmavaza che ane tene Avazyaka karma (jino) kahe che. pratikramaNa-Adi spaSTa parakhI jina-paramasUtro viSe, munie niraMtara maunavrata saha sAdhavuM nija kAryane. 155. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 jinakathita parama sUtrane viSe pratikramaNAdikanI spaSTa parIkSA karIne maunavrata sahita yogIe nija kAryane nitya sAvavuM. che jIvavidhavidha,karma vidhavidha, labdhi chevidhavidhaare! te kAraNe nijaparasamaya saha vAda parihartavya che. 156. nAnA prakAranA jIvo che, nAnA prakAranuM karma che, nAnA prakAranI labdhi che; tethI svasamayo ane parasamayo sAthe (svadharmIo ane paradharmIo sAthe) vacanavivAda varjavA yogya che. 12. zuddhopayoga adhikAra : jANe ane dekhe badhuM prabhu kevaLI vyavahArathI; jANe ane dekhe svane prabhu kevaLI nizcaya thakI. 159. vyavahAranayathI kevaLI bhagavAna badhuM jANe che ane dekhe che; nizcayathI kevaLajJAnI AtmAne potAne) jANe che ane dekhe che. prabhu kevaLI dekhe nijAtmAne, na lokAlokane, -jo koI bhAkhe ema to temAM kaho zo doSa che? 166. (nizcayathI) kevaLI bhagavAna AtmasvarUpane dekhe che, lokAlokane nahi ema jo koI kahe to tene zo doSa che? (arthAt kAMI doSa nathI.) prabhu kevaLI jANe triloka-alokane, nahiAtmane, -jo koI bhAkhe ema to temAM kaho zo doSa che? 169. (vyavahArathI) kevaLI bhagavAna lokAlokane jANe che, AtmAne nahi - ema jo koI kahe to tene zo doSa che? (arthAt kAMI doSa nathI.) che jJAna jIvasvarUpa, tethI jIva jANe jIvane; jIvane na jANe jJAna to e jIvathI juduM Thare ! 170. jJAna jIvanuM svarUpa che, tethI AtmA AtmAne jANe che; jo jJAna AtmAne na jANe to AtmAthI vyatirikta juduM) Thare ! anupama, atIndriya, puNyapApavimukta, avyAbAdha che, punarAgamana virahita, nirAlaMbana, sunizcaLa, nitya che. 178. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 (paramAtmatatva) avyAbAdha, atIndriya, anupama, puNya-pApa vinAnuM, punarAgamana rahita, nitya, acaLa ane nirAlaMba che. nijabhAvanA arthe racyuM meMniyamasAra-suzAstrane, sau doSa pUrvApara rahita upadeza jinano jANIne. 187. pUrvApara doSa rahita jinopadezane jANIne meM nijabhAvanA nimitte niyamasAra nAmanuM zAstra karyuM che. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaphacAritra (aSTa prAbhRta) samyaktva AcaraNa cAritra saMyama AcaraNa cAritra niHzaMkita niHkAMkSita nivicikitsA amUDhadaSTi upagRhana sthitikaraNa vAtsalya prabhAvanA sAgAra saMyamaAcaraNa cAritra (agIyAra pratimA) anAgAra saMyama - AcaraNa cAritra rAtribhojana tyAga I ] darzana vrata sAmAyika prauSadhopavAsa saciratyAga rAtribhojanatyAga bahmacarya AraMbhatyAga parigrahatyAga anumatityAga udiSTayAga | | | pAMca aNuvrata traNa guNavrata . cAra zikSAvrata pAMca indriya vijaya pAMca mahAvrata paccIsa kriyA (pAMcamahAvratonI pAMca-pAMca bhAvanAnI paccIsa kriyA) pAMcasamiti ahiMsA satya acaurya brahmacarya aparigraha sparzendriya rasendriya ghaNendriya cahyuindriya karmendriya ahiMsA satya acaurya brahmacarya aparigraha divrata anarthadaMDatyAgavata bhogapabhogaparimANavrata Iya samiti bhASA samiti eSaNa samiti sAmAyika prauSadha atithipUjA pratiSThApanA AdAna-nikSepaNa samiti samiti traNagupti saMlekhanA manogupti vacanagupti kAyagupti Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 17 zrI aSTapAhuDa (saMkSipta sAra) pAMcaso be gAthAomAM saMgrahAyela ane ATha pAhuDomAM vibhakta A aSTapAhuDa graMtha mULasaMghanA paTTAcArya kaThora prazAzaka AcArya zrI kuMdakuMdanI eka amarakRti che. A graMthamAM AcArya zrI kuMdakuMdanA AcAryatva arthAt prazAzaka rUpamAM darzana thAya che. A graMtha na to pravacanasAra" ane "paMcAstikAyasaMgrahanI samAna vastusvarUpano pratipAdaka graMtha che tathA na to samayasAra' ane 'niyamasAra'nI jema AdhyAtmikatAnI sAthe otaprota. AmAM emaNe potAnA ziSyone AcaraNathI anuzAsita karyA che. AmAM zithilAcAranI viruddha sazakta Adeza che, preraka upadeza che tathA mRdula saMbodhana paNa che. jo ke caturvidha saMghana AcaraNamAM samAgama zithilatAne dUra karavAnA pavitra uddezyathI enI racanA thaI che, tathA AmAM sAdhuvargane zithilAcArathI bacAvavA mATe vizeSa sAvadhAna karavAmAM AvyA che. aSTapAhuDa e eka evo aMkuza che, je zithilAcAranA madonmata gajarAjane ghaNo kharo kAbumAM rAkhe che, sarvavinAza karavA deto nathI. AmAM AcArya kundukundadevanA ATha pAhuDono saMgraha che. A ATha pAhuDa A prama Ne che. 1) darzanapAhuDa 2) sUtrapAhuDa 3) cAritrapAhuDa 4) bodhapAhuDa 5) bhAvapAhuDa 6) mokSapAhuDa 7) liMgapAhuDa 8) zIlapAhuDa. pratyeka pAhuDamAM viSayonA vivecana nAmAnusAra ja che. vastutaH pratyeka pAhuDa svataMtra graMtha che. vItarAgI jinadharmanI nirmaLadhArAnA avirata pravAhanA abhilASI AtmArthIjanoe svayaM to A kRtinuM gaMbhIratAthI adhyayana karavuM joIe. teno samucita pracAra ane prasAra paNa karavo joIe. jethI sAmAnyajana paNa zithilAcArathI viruddha sAvadhAna thaI zake. AmAM varNavelA viSaya-vastu saMkSepamAM A pramANe che. 1. darzanapAhuDaH chatrIsa gAthAothI racAyela A pAhuDamAM maMgalAcaraNa uparAMta AraMbhathI ja samyagdarzananI mahimA batAvatAM AcAryadava lakhe che ke dharmanuM mULa samyagdarzana che; AthI je jIva samyagdarzanathI rahita che te vaMdana karavA yogya nathI. bhalene teo aneka zAstronA jANakAra hoya, ugra tapa karatAM hoya, to paNa je samyagdarzanathI rahita che temane AtmAnI prApti thatI nathI, mokSanI prApti thatI nathI. ArAdhanAthI rahita hovAne kAraNe saMsAramAM bhaTakatA ja rahe che, paraMtu jemanA hRdayamAM samyakatvarUpI jaLano pravAha niraMtara vaheto rahe che temane karmarUpI rajanuM AvaraNa lAgatuM nathI, temaNe pUrve bAMdhelA karmono nAza thaI jAya che. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 je jIva samyagdarzana-jJAna-cAritra e traNethI paNa bhraSTa che, teo to bhraSTomAM paNa bhraSTa che teo svayaM to nAzane ja prApta thAya che, potAnA anuyAyIono paNa nAza kare che. evA loko potAnA doSone chupAvavAne mATe dharmAtmAone doSI batAvatA rahe che. je rIte mULano nAza thavAthI temano parivAra -thaDa, DALI, pAna, puSpa ane phaLanI vRddhi thatI nathI; e ja prakAre samyagdarzanarUpI mULano nAza thavAthI saMyama vagerenI vRddhi thatI nathI. A ja kAraNa che ke jinendra bhagavAne samyagdarzanane dharmanuM mULa kahyuM che. je jIva pote to samyagdarzanathI bhraSTa che, paraMtu potAne saMyamI mAnIne potAnA paga pUjavAne icche che; teo lullA ane muMgA thaze, arthAt teo nigodamAM jaze. temane samyajJAnanI prApti atyaMta durlabha ja che. A prakAre je jIva lajjA, gArava ane bhayathI samyagdarzanarahita lokonA paga pUje che teo paNa emanA anumodaka hovAthI jJAnanI prApti karI zakaze nahi. je prakAre samyagdarzanarahita vyakti vaMdanIya nathI te ja prakAre asaMyamI paNa vaMdana karavAne lAyaka nathI. bhale teo bAhyamAM vastrAdino tyAga karI dIdho hoya to paNa jo samyagdarzana ane aMtaraMga saMyama na hoya to te vaMdanIya nathI, kema ke deha vaMdanIya nathI, kULa vaMdanIya nathI, jAti vaMdanIya nathI; vaMdanIya to ekamAtra samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa guNa ja che; AthI ratnatraya vagaranAne jinamArgamAM vaMdana karavAne yogya kahyA nathI. je prakAre guNa vagaranAne vaMdanA ucita nathI te ja prakAre guNavAnonI paNa upekSA karavI te anucita che. AthI je vyakti samyagdarzana-jJAna-cAritravAna munirAjone paNa IrSAbhAvathI vaMdana karatA nathI te pArA samyagdaSTi dharmAtmA nathI. jinendra kathita cha dravya, nava padArtha, pAMca astikAya ane sAta tattvonuM zraddhAna vyavahAra samyagdarzana che. nizcayanamyagdarzana to AtmarUpa ja che arthAt AtmAnubhUtirUpa ja che. A samyagdarzana mokSamahelanI prathama sIDI che. are bhAI! kevaLI kathita dharma jeTaluM karI zakAya ema hoya to avazya karo, ane jo te zakya na hoya to enuM zraddhAna to jarUra karaje; kAraNa ke kevaLI bhagavAne zraddhAne ja samyakta kahyuM che. samyagdarzanathI jJAna ane cAritra samyapha thAya che, eTale darzana ja sAra che ane darzana-jJAna sahita cAritrathI mokSa thAya che. kalyANanI paraMparA hovAne kAraNe samyagdarzana sarva lokamAM pUjya che. aMtamAM AcAryadava kahe che ke darzana-jJAna-cAritrathI arihaMta dazAne prApta bhagavAna jyAM sudhI cotrIsa atizayo sahita samavasaraNamAM bIrAjamAna che, tyAM sudhI sthAvara pratimA kahevAmAM Ave che. aMte ATha karmono nAza karI siddha dazAne prApta kare che. A pAhuDano sAra A pramANe che. (1) dharmanuM mULa samyagdarzana che. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 397 (2) samyagdarzanathI rahita vyakti vaMdanIya nathI. (3) je samyagdarzanathI bhraSTa che teno mokSa thato nathI. (4) samyagdarzana mokSamahelanI prathama sIDI che. (5) je zakya hoya te avazya karo, paraMtu zraddhA to avazya karo ja. 2. sUtrapAhuDa : sattAvIza gAthAono samAveza A pAhuDamAM sarva prathama sUtranA svarUpane spaSTa karatAM kahyuM che ke arihaMto dvArA kahelA, gaNadharadevo dvArA guMthavAmAM Avela, vItarAgI saMtonI paraMparAthI prApta zabda ane arthamaya sUtronA mAdhyamathI zramaNo paramArthathI samaje che. je pramANe sUtra (dorA) sahita soI khovAI jatI nathI. te ja prakAre sUtronA jANakAra-AgamanA abhyAsI zramaNa bhramita thatAM nathI, bhaTakatAM nathI. jinendra kathita sUtramAM kahela jIvAdi tattvArtho ane te saMbaMdhI heya upAdeya svarUpanuM jJAna ane zraddhA ja samyagdarzana che. je yogI jinokta sUtromAM pratipAdita pAramArthika ane vyavahArika satyane jANIne te anusAra AcaraNathI karmamaLano nAza kare che ane sAcA sukhane prApta kare che. je e sUtronA arthathI aparicita che, te pragaTa mithyAdaSTi ja che. sUtrathI bhraSTa vyakti hariharatulya paNa hoya, siMhavRttivALo hoya, saMghapati hoya, keTalo paNa adhipati-mahAna hoya, tene muktinI prApti thatI nathI. sUtrathI bhraSTa mithyAdaSTi ja che. jinasUtromAM traNa veSa batAvyA che. temAM zreSTha veSa nagna digaMbara munino che, bIjo veSa utkRSTa zrAvakano ane trIjo ArthikAono che. AcAryadeva spaSTa kahe che jevo bALaka janme tevuM ja nagna rUpa sAdhunuM hoya che ane chatAM jo te tilatuSamAtra paNa parigraha rAkhe to nigodane pAtra che. vastra dhAraNa karela hoya to tIrthaMkarano paNa mokSa thato nathI, to bIjAnI to zuM vAta kahevI ? ekamAtra nagnatA ja mArga che bIjA badhA unmArga che. strIone nagnatAno saMbhava nathI tethI te mukti prApta karavA asamartha che. emanI yoni, stana, nAbhi ane bagalamAM sUkSma trasa jIvonI utpatti niraMtara thAya che, mAsika dharmanI zaMkAthI nitya ciMtita rahe che ane svabhAvathI zithilabhAvavALI hoya che; mATe temane utkRSTa munipaNuM saMbhava nathI. chatAM paNa teo pApayukta nathI kAraNa ke samyagdarzana-jJAna ane ekadeza cAritra to hoI zake che. A pramANe saMpUrNa pAhuDamAM jinasUtronA svarUpanI sAthe sAthe pratipAdita jaina sAdhunA svarUpa para prakAza nAMkhavAmAM Avyo che. 3. cAritrapAhuDa : 45 gAthAomAM vistarela A cAritra pAhuDamAM maMgalAcaraNa ane graMtha pratijJA pachI AcAryadeva eka gAthAmAM samyagdarzana-jJAna-cAritranuM svarUpa batAvIne cAritranA bhedonuM varNana kare che. jJAnAdika bhAvonI zuddhi hetu cAritra be prakAranuM che. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 (1) samatvAcaraNa cAritra. (2) saMyamAcaraNa cAritra. jinopadaSTi jJAna-darzana zuddha samyakatvAcaraNa cAritra che ane zuddha AcaraNarUpa saMyamAcaraNa cAritra che. saMkopamAM ema kahI zakAya ke zaMkAdi doSothI rahita, niHzaMkitAdi guNothI yukta, tattvArthanA yathArtha svarUpane jANIne enuM zraddhA ane AcaraNa karavuM te samyakvAcaraNa cAritra che. je jJAnI amUDhadaSTi thayA thakA samatvAcaraNa cAritrathI zuddha thaIne saMyamAcaraNa cAritrathI paNa zuddha hoya to zIgha muktine prApta kare che ane je ajJAnathI mUDhadaSTi hoya che te samyakatvAcaraNa cAritrathI bhraSTa ja che ane saMyamanuM AcaraNa kare che tenI mukti saMbhava nathI. vAtsalya, vinaya, anukaMpA, dAna, mArgaguNastavanA( nigraMtha mArganA guNanI prazaMsA), upagUhana, rakSaNa A samyakatvanA cihna che jenAthI samyagdaSTinI oLakhANa thAya che. je puruSa kudarzanamAM utsAha, bhAvanA, prazaMsA, zraddhA ane upAsanA kare che, te samyakatvathI cuta thAya che tathA je sudarzanamAM utsAha, bhAvanA, prazaMsA, zraddhA ane upAsanA kare che te samyakatvathI cuta nathI thato. AcAryadeva upadeza ApatAM kahe che ke he bhavya ! tuM ajJAnane jJAnathI ane mithyAtvane vizuddha samyakatvathI dUra karI tathA ahiMsArUpa dharma dvArA AraMbhasahita mohane choDa. parigrahano tyAga karI dIkSA dhAraNa kara, saMyamabhAvapUrvaka tapa kara. AvuM karavAthI tene moharahita vItarAgarUpa nirmaLa zukladhyAna thaze - mokSanI prApti thaze. saMyamAcaraNa cAritra be prakAranuM che. sAgAra ane anAgAra. sAgAra saMyamAcaraNa graMtha sahita zrAvakane hoya che ane anAgAra saMyamAcaraNa parigraharahita nigraMtha munine hoya che. sAgAra saMyamAcaraNanA dhArI zrAvakone agIyAra pratimAM ane bAra vrata hoya che. pratimA A pramANe che. (1) darzana (2) vrata (3) sAmAyika (4) proSadhopavAsa (5) sacittayAga (6) rAtribhojana tyAga (7) brahmacarya (8) AraMbhatyAga (9) parigrahatyAga (10) anumatityAga (11) udiSTayAga. bAra vratamAM pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata che. pAMca aNuvrata: (1) sthUla trasakAyanA ghAtano tyAga (2) sthULa asatyano tyAga (3) rajA vagaranA dhanano tyAga (4) para strI tyAga (5) parigraha parimANa. traNa guNavrata H (1) dizA-vidizAnA gamanano parimANa. (2) anartha daMDavata (3) bhoga-upabhoga parimANa. cAra zikSAvrataH (1) sAmAyika (2) proSadha (3) atithi pUjA. (4) saMlekhanA. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 anAgAra saMyamAcaraNa munione hoya che. pAMca indriyano saMvara, pAMca mahAvratanI pacIsa kriyA, pAMca samiti ane traNa gupti anAgAra saMyamAcaraNamAM hoya che jenuM varNana 29 thI 37 gAthA sudhI navA gAthAomAM karyuM che. enA pachI pAMca gAthAomAM jJAnanA svarUpano mahimA batAvatA AcArya kahe che jJAnathI hIna puruSa icchita vastuone prApta nathI karI zakato, kAraNa ke jJAna vinA guNa-doSonI jANakArI nathI thatI, jIva-ajIvanuM bhedajJAna nathI thatuM. guNa-doSone jANavA mATe samyajJAnane jANavuM joIe. samyajJAnapUrvaka cAritra aMgIkAra karavAthI ja anupama mokSanI prapti thAya che. je ukta samyakatva AcaraNapUrvaka saMyamAcaraNa cAritra aMgIkAra kare che, e alpakALamAM ja muktine prApta kare che. aMtamAM AcArya kahe che A cAritra pAhuDane tame zuddhabhAvathI bhAvo, jenAthI tame cAra gatiomAM bhramaNa nahi karo ane zAzvata mokSane prApta thazo. 4. bodha pAhuDaH bAsaTha gAthAomAM nibaddha A pAhuDamAM pratipAdita viSayavastune AcAryadave agIyAra sthAnomAM vibhAjita karyuM che je kramazaH A pramANe che. (1) Ayatana (2) caityagRha, (3) jina pratimA (4) darzana (5) jinabiMba (6) jinamudrA (7) jJAna (8) deva (9) tIrtha (10) arahaMta (11) pravajyA. A adhikAramAM ukta agIyAra sthAnonA mAdhyamathI eka prakAre nigraMtha sAdhuonuM svarUpa ja spaSTa karavAmAM AvyuM che. nizcayathI nirdoSa-nigraMtha sAdhu ja Ayatana che, caityagRha che, jina pratimA che, darzana che, jinabiMba che, jina mudrA che, jJAna che, deva che, tIrtha che, arahaMta che ane pravajyA che. vyavahArathI dhAtu-pASaNamaya enI AkRti ja vaMdya che. dhyAna rahe, sAdhuomAM arahaMta paNa sammilita hoya che. (1) Ayatana: Ayatana eTale dharmanA sthAna. jinamArgamAM bAhyAbhaMtara saMyamanA dhaNI munirAja ja Ayatana che. enAmAM je zreSTha che, kevaLajJAnAdi sahita che, e siddhAyatana che. vAstavika dharmAyatana to dharmanA dhaNI munirAja ja che, vyavahArathI emanA AvAsane paNa dharmAyatana kahe che. (2) caityagRha : jemAM sukha-duHkha, baMdha-mokSanI cetanA jovAmAM Ave te AtmA caitya che. cha kAyanA jIvonI rakSA karavAvALA saMyamI, AtmajJAnI munirAja ja caityagRha che. vyavahArathI jinAlaya ne paNa caiityagRha athavA caityAlaya kahe che. (3) jinapratimA samyagdarzana-jJAna-cAritrathI yukta nigraMtha vItarAgI munirAjanI cAlatI pharatI jaMgama deha ja jaMgama pratimA che ane aSTakarmarahita, anaMta catuSTaya sahita, deharahita, acala sii bhagavAna ja Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 thAvara (sthira) pratimA che. nizcayathI A ja vaMdana karavA yogya che. emanI yathAnurUpa dhAtu-pASANanI pratimA vyavahArathI vaMdana yogya che. (4) darzana H samyagdarzana-jJAnamaya saMyamarUpa sudharma ja nigraMtha mokSamArga che. tene je batAve te darzana che. jema puSpa gaMdhamaya che, dUdha dhRtamaya che, evI ja rIte jainadarzana samyaktvamaya - samyagdarzana-jJAna-cAritramaya che. munirAjanuM svarUpa paNa aMtarbAhyamAM samyagdarzana-jJAna-cAritramaya che, eTale nigraMtha munirAja ja sAkSAt darzana (jainadarzana) che. (5) jinabiMba H karmakSayane kAraNe zuddha zikSA ane dIkSA ApanAra, AtmajJAnI, vItarAgI, saMyamI AcAryadeva ja vastutaH jinadevanA pratibiMba che; e ja vaMdanIya-pUjanIya che. (6) jinamudrA : je zuddhAtmAnA anubhavI, vrata-tapathI samRddha che; jinazikSA-dIkSA ApavAvALA che, jenI mudrA indriyaviSayo ane kaSAyabhAvonI mardana karavAvALI che, saMyamamAM daDha che evA AcAryadeva ja vAstavamAM jinamudrA che. (7) jJAna : mokSamArganA hetubhUta zuddhAtmAnI prApti jJAna dvArA ja thAya che; eTale mokSamArgarUpa lakSyane prApta karavAne mATe jJAnane jANavuM joIe. je pramANe dhanuSanA abhyAsamAM ane bANathI rahita dhanuSadhArI lakSyane prApta nathI karato, te pramANe zuddhAtmAnubhavarUpI dhanuSanA abhyAsI ane jJAnarUpI bANathI rahita vyakti mokSamArgarUpI lakSyane prApta nathI karato tathA je pramANe dhanuSanI bANAdi samasta sAmagrI upalabdha ho to niza na nathI cUkato, lakSyanI prApti thAya ja che; te ja pramANe mokSamArganI yathAvat jJAnAdi sAmagrI upalabdha hoya to muni mokSarUpa lakSyane cUkatA nathI, tene avazya prApta kare ja che; eTale jinAgama anusAra jJAnIono vinaya karIne jJAna prApta karavuM joIe. (8) deva : jeno moha naSTa thaI gayo che te deva che. dharma dayAthI vizuddha thAya che ane pravajyA sarva parigrahathI rahita hoya che. (9) tIrtha H jenAthI tarAya te tIrtha che. samyaktva ane mahAvratothI zuddha paMcendriyothI virakta, AlokaparalokanA bhogonI icchAthI rahita nirmaLa AtmA ja tIrtha che. (10) arahuMtaH sAmAnyathI samasta kevaLajJAnI arahaMta hoya che, paraMtu ahIMyA tIrthaMkara padanI pradhAnatAthI kathana karavAmAM AvyuM che. nAma, sthApanA, dravya, bhAva - A cAra nikSepo dvArA arahaMtanuM varNana karatAM AcArya kahe che ke je ghAtikarma ane adhAtikarmanA udayathI thavAvALA doSothI rahita ane anaMta darzanaanaMta jJAna-anaMta vIrya-anaMta sukha Adi anupama guNothI yukta che, e nAma arahaMta che. nizcayanayathI guNasthAna, mArgaNAsthAna, paryAti, prANa ane jIvasthAna-A pAMca prakArathI arahaMtanI sthApanA ja sthApanAarahaMta che. enA pachI 32 thI 36 gAthAomAM guNasthAniAdi pratyekamAM pRththaka pRththaka arahaMtane batAvavAmAM AvyA che. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 401 dravya arahaMtanA svarUpanuM varNana karatAM AcArya kahe che ke jarA, vyAdhi saMbaMdhI duHkhothI rahita, AhAra-nihAra, maLa-mUtra, zleSma, thUMka, parasevo, durgaMdha, jugupsA ane glAni rahita eka hajAra ATha lakSaNothI sahita, saMpUrNa atizayayukta sugaMdhita audArika deha arahaMtanuM hoya che. bhAva arahaMta to mada, rAga-dveSa, kaSAyAdi mananA vikalpothI rahita atyaMta vizuddha kevaLajJAnarUpa hoya che. (11) pravajyA H pravajyA dIkSAne kahe che. pravajyAmAM aMtaraMga-bAhya parigraha, kaSAya, rAga-dveSa, moha ane pApAraMbhano abhAva hoya che; zatru-mitra, niMdA-prazaMsA, lAbha-alAbha, tRNa-kAMcanamAM samabhAva hoya che. pravajyAdhArI muni zarIra-saMskAra rahita ane mada-rAga-dveSathI rahita hoya che tathA e upazamakSama-damayukta hoya che. emanA mithyAtvAdi bhAva naSTa thaIne samyaktva guNa pragaTa thaI gayA hoya che. pravajyA cha saMhananavALA jIvanI hoya che. e badhA parigraha rahita ane nigraMtha svarUpa hoya che. AmAM lezamAtra paNa parigrahano saMgraha nathI hoto. bAhya dIkSAnuM svarUpa batAvatAM AcArya kahe che ke pravajyAdhArI upasarga ane pariSahane sahana karatAM thakA nitya ja nirjana pradeze, zilA-tala, kASTa athavA bhUmitalamAM rahe che athavA sUnA ghara, vRkSamULa, koTara, udyAna, vana, smazAnabhUmi, parvatanI guphA, parvata zikhara, bhayAnaka vana ane vastikAmAM rahe che. e pazu, mahilA, napuMsaka ane vyAbhicArI puruSono sAtha nathI karatA; paraMtu svAdhyAya ane dhyAnathI yukta hoya che. e pravajyAdhArI muni nigraMtha, niHsaMga, nirmAna, arAga, nirdoSa, nirmama, nirahaMkAra, nirbhaya ane nirAza (nir Aza) bhAvavALA hoya che. A pramANe jinamArgamAM kathita samyaktvathI zuddha nigraMtharUpanuM svarUpa saMkSepamAM kahevA pachI AcAryadeva kahe che ke bAra aMga ane cauda pUrvanA jJAtA gamakaguru bhadrabAhunI paraMparAthI jinadeva kathita muktimArgane jANIne meM A cha'kAyanA jIvonA hita mATe kahyuM che. 5. bhAvapAhuDa : ekaso pAMsaTha gAthAonA vistAramAM phelAyela A pAhuDamAM bhAvazuddhi para vizeSa bhAra ApavAmAM Avyo che, kAraNa ke guNa-doSonuM mULaprANa bhAva ja che. jeno sAra A pramANe che H bAhya parigrahano tyAga bhAvonI zuddhi mATe ja karavAmAM Ave che, paraMtu rAgAdi aMtaraMga parigrahanA tyAga vinA bAhya tyAga niSphaLa che; kema ke aMtaraMga bhAvazuddhi vinA karoDo varSo sudhI paNa bAhya tapa kare to paNa siddhi maLatI nathI. AthI mokSamarganA sAdhakone sarva prathama bhAvane ja oLakhavA joIe. he Atman ! teM bhAvarahita nigraMtha rUpa to anekavAra dhAraNa karyuM che, paraMtu bhAvaliMga vinA - zuddhAtmatattvanI bhAvanA vinA cAra gatimAM bhramaNa karatAM anaMta duHkha uThAvyA che. naraka gatimAM zaradI, Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 garamI, rahevAnA sthAnanA, tiryaMcagatimAM tApa, ThaMDI, vedanA, baMdhana, aMganuM chedAvuM, nirodhana AdinA duHkha, manuSyagatimAM akasmAta, vajapAtAdi, mAnasika, zArIrika Adi ane deva gatimAM viyoga, halakI bhAvanA Adi duHkho bhogavyA che. he jIva! vizeSa zuM kahevuM? AtmabhAvanA vinA tuM mAtAnA garbhamAM mahA apavitra sthAnamAM saMkaDAIne rahyo. Aja sudhI teM eTalI mAtAnuM dUdha pIdhuM che, jo tene ekaThuM karavAmAM Ave to sAgara bharAI jAya tArA janma ane maraNathI duHkhI mAtAoe je AsuM sAryA che tenAthI sAgara bharAI jAya. A prakAre te anaMta saMsAramAM eTalA badhA che ke tenA vALa, nakha, nALa ane asthio jo koI bhegAM kare to sumerU parvatathI paNa moTo DuMgara thaI jAya. he AtmanuM! AtmabhAva rahita thaIne traNalokamAM jaLa, thaLa, agni, pavana, girI, nadI, vRkSa Adi sthaLomAM badhe sthaLe sarvatra khUba duHkha sahita rahyo che. sarva pudgalone vAraMvAra bhakSaNa karyA to paNa tuM saMtuSTa thayo nathI. A pramANe tRSNAthI pIDA pAmIne traNalokanA samasta pANI pIdhAM to paNa tRSA zAMta na thaI. eTale have badhI vAtono vicAra kara. bhavabhramaNane samApta karavAvALA ratnatrayanuM ciMtana kara. he dhIra! teM anaMta bhavasAgaramAM aneka vAra janma dhAraNa karI, aparimita zarIra dhAraNa karI ane choDyA che, jemAM manuSya gatimAM viSa bhakSaNAdi ane tiryaMca gatimAM barapha paDavAthI zarIra TharI jatAM kumaraNe prApta karI mahAduHkha bhogavyA che. nigodamAM to eka aMtarmuhUrtamAM 66336 vAra janma-maraNa karyA che. he jIva! teMratnatrayanA abhAvamAM duHkhamaya saMsAramAM anAdikALathI bhramaNa karyuM che, eTale have tuM AtmAnuM zraddhAna, jJAna ane AcaraNarUpa ratnatrayanI prApti kara; jethI tAruM maraNa kumaraNa na banatAM sumaraNa banI jaze ane turata ja zAzvata sukhane prApta kara. have AcAryabhAvarahita mAtradravyaliMga dhAraNa karIne pAchaLathI utpanna thayelA duHkhonuM varNana kare che. he munivara ! traNa lokamAM evuM koI sthaLa bAkI rahyuM nathI jyAM te dravyaliMga dhAraNa karI janmamaraNa karyA na hoya. koI paNa pugala evuM bAkI rahyuM nathI jene teM grahaNa karI choDyuM na hoya, to paNa tArI mukti thaI nahIM. paraMtu bhAvaliMga na hovAthI anaMtakALa sudhI janma-jarA AdithI pIDIta thaIne duHkhone bhogavato rahyo che. he mahAyaza! vizeSa zuM kahIe ! A manuSyanA zarIramAM eka eka AMgaLamAM chanuM chanuM roga hoya che. to pachI saMpUrNa zarIranA rogonuM to kahevuM ja zuM? pUrva bhavomAM e samasta rogone parAdhIna thaIne te bhogavyA che ane AgaLa paNa bhogavato rahIza. he muni! tuM mAtAnA mahA apavitra garbhamAM rahyo, tyAM mAtAnA eThAM bhojanathI banelA rasarUpI AhAra grahaNa karyA. tyAra bAda bALaka avasthAmAM ajJAnavaza apavitra sthAnamAM, apavitra vastumAM paDyo rahyo ane apavitra vastu ja khAdhI. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 he muni ! A deharUpI ghara mAMsa, hADakAM, lohI, pitta, AMtaraDAM, lohI vagaranA aparipakva maLa, cAmaDI ane gaMdu lohI A badhI malina vastuothI zarIra pUrNa bhareluM che, jemAM tuM Asakta thaIne anaMtakALathI duHkha bhogavI rahyo che. have samajAvIne AcAryadeva kahe che ke he dhIra ! je mAtra kuTuMbAdithI mukta thayo te mukta thayo nathI; paraMtu je atyaMtara vAsanAne choDIne bhAvothI mukta thAya che tene ja mukta kahe che, ema jANIne AMtarika vAsanA choDa. bhUtakALamAM aneka evA muni thayA che jemaNe dehAdi parigraha choDIne nagna dazA dhAraNa karI paraMtu mAnAdika choDyA nahi; AthI siddhi thaI nahi. jyAre mAna rahita thayo tyAre mukti thaI. dravyaliMgI ugra tapa karavA chatAM aneka riddhio prApta karI le che paraMtu krodhAdi utpanna thavAne kAraNe tenI te riddhio svaparanA vinAzanuM kAraNa bane che - jema bAhu ane dvIpAyana muni. bhAvazuddhi vinA agIyAra aMganuM jJAna paNa nakAmuM che; paraMtu jo zAstronuM jJAna na hoya ane bhAvonI vizuddhatA hoya to AtmAno anubhava karIne mukti prApta kare che, jema te zivabhUti muni. ukta udAharaNothI spaSTa thAya che ke bhAvarahita nagnatva akAryakArI che. bhAvasahita dravyaliMgamAM ja karmaprakRttinA samUhano nAza thAya che. he dhIra muni ! A pramANe jANIne tAre AtmAnI ja bhAvanA karavI joIe. je muni zarIrAdi parigraha ane mAnakaSAyathI rahita thaIne AtmAmAM lIna thAya che te bhAvaliMgI che. bhAvaliMgI muni vicAre che ke huM paradravya ane parabhAvothI mamatva choDuM chuM. mAro svabhAva mamatvarahita che. AthI huM bIjA badhA avalaMbano choDIne AtmAnuM avalaMbana lau chuM. jJAna, darzana, cAritra, pratyAkhyAna, saMvara, yoga - e bhAvo aneka hovA chatAM paNa eka AtmAmAM ja che. saMjJA, saMkhyAdi bhedathI temane judA judA kahevAmAM Ave che. huM to jJAna-darzana svarUpa zAzvata AtmA ja chuM; bAkInA badhA saMyogI bhAva paradravya che, mArAthI bhinna che. AthI he Atmana ! tuM jo cAragatimAMthI chUTIne zAzvata sukha meLavavA Icchato hoya to bhAvothI zuddha thaIne ati nirmaLa AtmAnuM ciMtavana kara ! je jIva AvuM kare che te nirvANane prApta thAya che. jIva arasa, arUpa, agaMdha, avyakta, azabda, aliMgagrahaNa, anirdiSTha, saMsthAna ane cetanA guNavALo che. caitanyamayI jJAnasvabhAvI jIvanI bhAvanA karmakSayanuM kAraNa hoya che. bhAvano mahimA batAvatA AcArya kahe che ke zrAvakapaNuM ane munipaNAnA kAraNarUpa bhAva ja che. bhAvasahita dravyaliMgathI ja karmono nAza thAya che. jo nagnatvathI ja kArya siddhi thatuM hoya to nArakI, pazu vagere badhA jIvasamUhane nagnatvanA kAraNathI mukti thavI joIe. paraMtu tevuM banatuM nathI, teo mahAduHkhI ja che. AthI A spaSTa ja che ke bhAvarahita nagnatvathI duHkhonI prApti thAya che, saMsAramAM paribhramaNa cAlu rahe che. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 bAghamAM nagna muni cAlIkhora, hAsya, bhASA Adi kAryomAM malina thaIne svayaM apayazane prApta thAya che, tema ja vyavahAra dharmanI paNa hAMsI karAve che; AthI AMtarika bhAvadoSothI atyaMta zuddha banIne ja nigraMtha bAhyaliMga grahaNa karavuM joIe. bhAvarahita dravyaliMganI nirarthakatA batAvatA AcArya kahe che ke je munimAM dharmano vAsa nathI, paraMtu doSono nivAsa che, te to iznaphaLanI samAna che, temAM na to muktirUpI phaLa lAge che ane na ratnatrayarUpa gaMdhAdika guNa jovAmAM Ave che. adhika zuM kahevuM? te to nagna thaIne nAcavAvALA bhavaiyAnI samAna ja che. AthI he Atmana ! pahelAM mithyAtvAdiAMtarika doSone choDIne bhAvadoSothI atyaMta zuddha banIne bAhya nigraMtha liMga dhAraNa karavuM joIe. bhAva ja svarga-mokSanA kAraNa che. vidyAdhara, deva ane manuSya dvArA saMstuta zubhabhAvothI ja cakravartI AdinI vipula lakSmI prApta thAya che ane ratnatrayAtmaka muktimArga paNa prApta thAya che. bhAva traNa prakAranA che - zubha, azubha ane zuddha. dharmadhyAna zubha che, Arta ane raudradhyAna azubha che ane zuddhabhAva to AtmAnuM svarUpa ja che, tene grahaNa karavuM joIe. jenuM mithyAtva naSTa thaI gayuM che, mAnAdi kaSAya paNa mukhyatAthI samApta thaI gayA che - evA indriyothI virakta, samacitta zramaNa solahakAraNa bhAvanA bhAvIne alpa samayamAM tIrthaMkara prakRtino baMdha kare che ane nirvANane prApta thAya che. upadeza detAM AcArya kahe che ke munipravara ! tuM mana-vacana-kAyAthI bAra prakAranuM tapa ane tera prakAranI kriyAone karIne tathA jJAnarUpI aMkuzathI manarUpI matavAlA hAthIne vazamAM kara. zuddha jinaliMganuM svarUpa batAvatAM kahe che ke zuddhAtmAnubhAvapUrvaka dhAraNa karavAmAM Avela bAhya vastrAdino tyAga kara. bhUmizayana Adiveza ja jinaliMga che. te ja mokSanuM kAraNa che. pUjAdi ane vrata sahita pariNAma te puNya che ane mohathI rahita AtmAnA pariNAma te dharma che. ajJAnIono puNya bhoganuM nimitta che, karmakSayanuM nahi. dharmakarmakSayano hetu che, eTale dharmasvarUpa AtmAnuM ja zraddhAna-jJAna ane dhyAna karavuM joIe. zuddhAtmAnI bhAvanAthI rahita munio dvArA karavAmAM AvelA bAhya parigrahano tyAga, parvatanI guphAomAM AvAsa, jJAna, adhyayana AdibadhI kriyAo nirarthaka che; AthI he muni! lokonA manoraMjana karavAvALA mAtra bAhya vezane ja dhAraNa na kara, indriyonI senAno nAza kara, viSayomAM na rama, manarUpI vAMdarAne vazamAM rAkha, mithyAtva ane nava nokaSAyane bhAvazuddhipUrvaka choDa, deva-guru-zAstrano vinaya kara, jinazAstrone sArI rIte samajIne zuddhabhAvonI bhAvanA kara; jenAthI tArI kSudhA-tRSA Adi vedanAthI rahita tribhuvana cUDAmaNI siddhatvanI prApti thaze. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 he muni ! tuM bAvIsa parISahone sahana kara, bAra anuprekSAonI bhAvanA kara, bhAvazuddhine mATe nava padArtha, sAta tattva, cauda jIva samAsa, cauda guNasthAna AdinA nAma-lakSaNAdipUrvaka bhAvanA kara, dasa prakAranA abrahmacaryane choDIne nava prakAranA brahmacaryane pragaTa kara, A pramANe bhAvapUrvaka dravyaliMgI muni ja darzana-jJAna-cAritra-tapane prApta kare che, bhAva rahita dravyaliMgI to cAre gatiomAM anaMta duHkhone bhogave che. he muni! teM anAdikALathI azuddhabhAvapUrvaka aticAra sahita kaMdamULAdi sacitta bhojana, sacitta pANI AdinuM sevana karyuM che, jenAthI tane anaMta saMsAramAM paribhramaNa karato anaMta duHkho bhogavyA che. he mahAzaya! ukta badhA duHkhono vicAra karI, tuM have gurujano pratye pAMca prakArano vinaya ane dasa prakAranI vaiyAvRtya kara, potAnA doSone nahi chupAva, emane guruo samakSa pragaTa kara, bIjAonA kaTu vacanone sahana kara, kAraNa ke kSamAdhArI muni ja samasta pApono kSaya kare che. te kSamAdhArI muni ! A prakAre jANIne mana-vacana-kAyAthI samasta jIvo prati saMcita krodhAgnine kSamArUpI pANIthI zAMta karo! he muni ! tuM saMsArane asAra jANI kevaLajJAnanI prApti mATe nirmaLa samyagdarzana sahita dIkSA levAnI bhAvanA kara, bhAvothI zuddha thaIne, bAhya liMga dhAraNa kara, uttama guNonuM pAlana kara. jIva, ajIva, Asava, baMdha ane saMvara tattvonuM ciMtana kara, mana-vacana-kAyAthI zuddha thaIne AtmAnuM ciMtana kara; kAraNa ke jyAM sudhI vicAraNIya jIvAdi tattvono vicAra nahi karaze tyAM sudhI avinAzI padanI prApti nahIM thAya. - he munivara! pApa-puNya baMdhAdinuM kAraNa pariNAma ja che. mithyAtva, kaSAya, asaMyama ane yogarUpa bhAvothI baMdha thAya che. mithyAtva rahita samyagdaSTi jIva puNya bAMdhe che; AthI tuM evI bhAvanA kara ke huM jJAnAvaraNAdi ATha karmothI AvaraNavALo chuM. huM ene samApta karIne nija svarUpane pragaTa karuM. vadhAre kahevAthI zuM? tuM to dararoja zIla ane uttaraguNonuM bheda-prabheda sahita ciMtana kara. he muni ! dhyAnathI mokSa thAya che; AthI tuM Arta-raudradhyAnane choDIne dharma ane zukladhyAnane dhAraNa kara. dravyaliMgIne dharma ane zukladhyAna hotuM nathI eTale te saMsArarUpI vRkSone kApavAmAM samartha nathI. je muninA manamAM rAgarUpa pavanathI rahita dharmarUpI dIpaka baLe che te ja AtmAne prakAzita kare che, te ja saMsArarUpI vRkSane dhyAnarUpI kuhADAthI kApe che. jJAnamAM ekAgra thavuM te ja dhyAna che. dhyAnathI karmarUpI vRkSa baLI jAya che, jenAthI saMsArarUpI aMkura utpanna thato nathI. AthI bhAvabhramaNa to sukha prApta karI tIrthakara ane gaNadharAdi padane prApta kare che, paNa dravyazramaNa duHkhane ja bhogave che. AthI guNa-doSa joIne tame bhAvasahita saMyamI bano. bhAvamuni vidyAdhara AdinI riddhio icchatA nathI. na to teo manuSya-devAdinA sukhonI icchA kare che. te to icche che ke huM to jaldIthI jaldI Atmahita karI lauM. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 saMto prati Adara pradarzita karatAM AcArya kahe che ke huM mana-vacana-kAyAthI darzana-jJAna-cAritramaya bhAvasahita zramaNane namaskAra karuM chuM. upadeza ApatAM AcArya kahe che ke he munizvara ! tame cha kAya jIvo para dayA karo, cha anAyatanone triyogathI choDo, pAriNAmika bhAvarUpa mahAsattvanI bhAvanA karo. he mahAzaya ! teM tArA sukhane mATe anaMta jIvonI hiMsA karI, jenAthI tuM coryAsI lAkha yonimAM bhaTakyo; AthI have triyogapUrvaka AnAthI virata thA, jIvone abhayadAna Apa. he dhIra ! je prakAre sAkara meLavela dUdha pIvA chatAM sarpa jhera rahita thato nathI. te pramANe abhavya jIva jinadharmane sAMbhaLavA chatAM potAnI kubuddhithI AvarAyelI buddhine choDato nathI. te mithyAdharmamAM joDAyelo raheto hovAthI mithyAdharmanuM ja pAlana kare che. ajJAna sahita tapa kare che; jethI dugartine prApta thaI saMsAramAM ja paribhramaNa karato rahe che. AthI tAre 363 pAkhaMDIono mArga choDIne jinadharmamAM mana lagAvavuM joIe. samyagdarzananA mahimAnuM varNana karatAM AcArya kahe che ke jevI rIte lokamAM prANarahita zarIrane 'zaba' kahe che, tevI rIte samyagdarzana rahita puruSa (jIva) cAlatuM maDaduM che. maDaduM lokamAM apUjya hoya che, ane samyagdarzana rahita puruSa lokottara mArgamAM (samyagdaSTiomAM) apUjya hoya che. muni ane zrAvaka dharmomAM samyaktvanI ja vizeSatA che. je prakAre tArAonA samUhamAM caMdramA suzobhita hoya che, pazuomAM mRgarAja suzobhita hoya che, te ja pramANe jinamArgamAM jinabhakti sahita nirmaLa samyagdarzanathI yukta tapa ane vratAdithI nirmaLa jinaliMga suzobhita hoya che. A prakAre samyaktvanA guNa ane mithyAtvanA doSo jANIne guNarUpI ratnonA sArarUpa mokSamahelanI pahelI sIDI samyagdarzanane bhAvapUrvaka dhAraNa karavuM joIe. je bhavya jIva jinAjJA anusAra AcaraNa kare che, eno cAra ghAtI karmono nAza thaIne anaMta svacatuSTayanI prApti thAya che. jene anaMta svacatuSTayanI prApti thAya che, te karmarahita jJAnIne ziva, parameSThI, sarvajJa, viSNu, caturmukha, buddha, AtmA, paramAtmA Adi kahe che. AcArya bhAvanA kare che ke A pramANe cAra ghAtikarmothI mukta, aDhAra doSothI rahita, tribhuvanane prakAzita karavAvALA prakRSTa dIpaka samAna deva mane uttamabodha pradAna kare. je prakAre kamaLa svabhAvathI ja pANIthI alipta rahe che, e pramANe samyagdaSTi jIva svabhAvathI ja viSaya kaSAyomAM lipta nathI thato. AcAryadeva kahe che ke bhAvasahita saMpUrNa zIla-saMyamAdi guNothI yukta che ane ame muni kahIe chIe. mithyAtvathI malina cittavALA, ghaNA doSonuM sthAnarUpa muniveSadhArI jIva to zrAvakane paNa yogya (samAna) nathI. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 407 je indriyonuM damana ane kSamArUpI talavArathI kapAyarUpI prabaLa zatrune jIte che, cAritrarUpI khaDagathI pAparUpI thAMbhalAne kApe che, viSayarUpI viSanA phaLothI joDAyela moharUpI jhADa upara caDI mAyArUpI velane jJAnarUpI zastrathI pUrNarUpathI kApe che; moha, mada, gArava rahita ane karUNAbhAvathI sahita che; te muni ja vAstavika dhIra-vIra che. te muni ja cakravartI, nArAyaNa, ardhacakrI, deva, gAgadhara, AdinA guNone ane cAraNaRdhione prApta kare che tathA saMpUrNa zuddhatA thavAthI ajara, amara, anupama, uttama, atula siddhasukhane paNa prApta kare che. AcArya prArthanA kare che ke ukta tribhuvana pUjya, zuddha, niraMjana, nityasiddha bhagavAna mane darzanajJAna-cAritramAM utkRSTa zuddhatA pradAna kare. adhika kahevAthI zuM? dharma, artha, kAma ane mokSa ane evA badhA ja kAryo zuddha bhAvamAM sthita thavAthI ja siddha thAya che, eTale bhAvonI zuddhatA para dhyAna ApavuM joIe. bhAvapAhuDano upasaMhAra karatAM AcArya kahe che ke sarvajJadeve kahelA A bhAvapAhuDane je bhavya jIva sArI rIte vAMce che, sAMbhaLe che, ciMtana kare che, te avinAzI sukhanuM sthAna mokSane prApta kare che. A prakAre ApaNe joIe chIe ke bhAvapAhuDamAM bhAvaliMga sahita dravyaliMga dhAraNa karavAnI preraNA ApI che. samyagdarzana sahita vrata dhAraNa karavAno upadeza Apela che. 6. mokSapAhuDa: 106 gAthAomAM vistarela A pAhuDamAM mokSa ane mokSanA kAraNonuM nirUpaNa che. AtmAnI anaMta sukharUpa sarvotkRSTa dazA ja mokSa che; eTale emAM bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA - AtmAnA A traNa rUponuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. bahirAtmapaNuM heya, aMtarAtmapaNuM upAdeya ane paramAtmApaNuM parama upAdeya che. bahirAtmA indriyo dvArA jenuM mana AtmasvarUpathI cuta thaIne bAhya padArthomAM skurAyamAna che ane je indriyo ane zarIrane AtmA jANe che te bahirAtmA che. A bahirAtmA je pramANe potAnA dehane potAno AtmA jANe che, mAne che, te pramANe paranA dehane parano AtmA jANe che - mAne che; A ja kAraNe dehanA nimittathI jenA saMbaMdha banyA che, e strI-putrAdimAM moha-mamatA kare che ane AgAmI bhavomAM dehAdi ane strI-putrAdino saMyoga icche che. aMtarAtmA jyAre e dehAdikathI bhinna AtmAne jJAnAnaMda svabhAvI jANe che, mAne che ane anubhava kare che tyAre te aMtarAtmA kahevAya che. paramAtmA H je dravyakarma, bhAvakarma, nokarmarUpI karmakalaMkathI rahita, azarIrI, atIndriya, anindita, vizuddhAtmA che (je AtmA vizeSarUpathI zuddha che, jenA jJAnamAM zeyonA AkAra jhalake che; to paNa te rUpa thato nathI ane na emanAthI rAgadveSa kare che, e zuddhAtmA che), paramapadamAM sthita che, parama jina che, Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 jeNe badhA karmone jItI lIdhA che, jekalyANakArI ane avinAzI che, siddha che, jeNe potAnA svarUpanI siddhi karI nirvANapada prApta karI lIdhuM che; te paramAtmA che. uparyukta traNemAMthI bahirAtmApaNuM choDIne aMtarAtmA banIne paramAtmAnuM dhyAna karavAthI mokSanI prApti thAya che. paramAtmApadanI prApti kema thAya che enuM vistArathI varNana karI AraMbhamAM munidharma ane enA bAda zrAvakadharmanuM nirUpaNa karyuM che. je vyakti sacitta, acitta, mizra -traNa prakArathI paradravyamAM rata che, e mithyAdaSTi che ane aSTa karmothI baMdhAya che. vikArarahita, aSTakarmothI rahita, anupama, jJAnazarIrI, avinAzI, kevaLajJAnamaya AtmA ja svadravya che. je vyakti A AtmAmAM lIna che, e paradravyathI parAnukha che, e karmone zIgha ja naSTa kare che, eTale je mokSa icche che, eNe nijadravyanuM dhyAna karavuM joIe, kAraNa ke mokSaprAptinuM ekamAtra upAya A che. ukata upAyonA karavAthI je zubhabhAva thAya che, enAthI svargAdinI prApti thAya che, paraMtu mumukSu (mokSanA icchuka)ne enI cAhanathI hotI, kAraNa ke svargAdinI prApti to kAyAkaleza tapAdithI paNa thaI jAya che. varSAdikamAM sukha nathI, paraMtu kSaNika sukhAbhAsa thAya che. zAzvata sukha to ekamAtra AtmAnA dhyAnathI ja thAya che. mithyAtva, ajJAna, pApa-puNya, krodha-mAna-mAyA-lobha, rAga-dveSa-mohane mana-vacana-kAyAthI choDIne, monavrata dhAraNa karI sva-paranuM vicAra karavAthI dhyAna thAya che. dhyAnathI karmanuM AvavuM (Asava) aTake che, AgAmI baMdha thato nathI, pUrvakarmAnI nirjarA thAya che, tyAre mukti prApta thAya che. AtmAnubhUti saMpanna muni paMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti ane samyagdarzana-jJAnacAritrathI yukta hoya che. je dekhe (jue) te darzana che athavA tatvarUcI ja samyagdarzana che. je jANe che te jJAna che athavA tattvanuM grahaNa ja jJAna che, puNya-pApano parihAra (tyAga) e cAritra che. A pramANe je muni ratnatraya saMyukta hoya che, mana-vacana-kAyAthI traNe kALamAM yoga dhAraNa karatAM thakA zalya (mAyA, mithyAtva, nidAna)thI ane rAga-dveSanA doSothI rahita thayo thako potAnI zakti anusAra tapa kare che, te zuddhAtmAnuM dhyAna karato thako paramapadane prApta kare che. je viSaya kaSAyomAM rata che, raudrapariNAmI che, hiMsAdika ane viSayakaSAyomAM sahaja pravRtti kare che, munimudrA jene svapnamAM paNa nathI gamatI, te ajJAnI che, saMsAramAM bhaTake che. paradravyamAM rAga-dveSa karato thako ajJAnI tIvra tapathI aneka bhavomAM je karmono nAza kare che, jJAnI aMtarmuhUrtamAM ja teno kSaya kare che. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 rAga kevo paNa kema na hoya, baMdhanuM ja kAraNa che; eTale bhagavAna prati karavAmAM Avelo rAga paNa baMdhanuM kAraNa che, muktinuM nahi. AtmasvabhAvathI viparIta hovAthI rAga heya che, baMdhanuM ja kAraNa che. kevaLa kriyAmAtrathI athavA kevaLa jJAnamAtrathI athavA kevaLa vezamAtrathI siddhi nathI thatI; paraMtu jyAre jJAna cAritramaya hoya ane tapa darzanamaya hoya to siddhi thAya che. AtmAnuM jANavuM, mAnavuM ane viSayothI virakta thavuM uttarottara durlabha che. eTale muyoga maLavAthI AhAra, Asana, nidrAne jItIne darzana-jJAnamayI AtmAnuM dhyAna nitya karavuM joIe kAraNa ke jyAM sudhI paradravyamAM lezamAtra paNa pravRtti che, mana indriyonA viSayomAM pravarte che, tyAM sudhI cAra gatiomAM bhramaNa thAya ja che. AtmAnuM dhyAna ja A muktino ekamAtra upAya che. keTalAka loko kahe che paMcamakALamAM dhyAna hotuM nathI. evA kahevAvALA indriyasukhomAM Asakta che, samyagnAna rahita che, ajJAnI che; kAraNa ke A paMcamakALamAM dharmadhyAna kaheluM che. e to munino veza dhAraNa karIne pApa kare che. mokSamArgano tyAga karI pAMca prakAranA vastromAM Asakta che, parigrahadhArI che, yAcanAzIla che ane sadoSa vyavahAra kare che; eTale saMsAramAM rahe che. vAstavIka muni to te che je parigraha, moha ane pApAraMbha rahita che, nigraMtha che, bAvIsa prakAranA pariSaho sahana kare che, krodhAdika kaSAyone jIte che ane gRhasthanA karavA yogya AraMbhAdi kAryomAM pravartatA nathI, paraMtu AtmAmAM AtmAne mATe pravarte che. A prakAre je yogI AtmAnuM dhyAna kare che, e zIghra ja pApano nAza karIne muktine prApta kare che. je yogI vyavahAramAM sutelA che te potAnA AtmAnA hitanA kAryamAM jAge che, ane je vyavahAramAM jAge che te potAnA kAryamAM sutelA che. A prakAre jANIne yogIjana samasta vyavahArane tyAgIne AtmAnuM ja dhyAna kare che. A pramANe munidharmanuM varNana karIne pachI zrAvakadharmanuM varNana karatAM AcArya kahe che ke zrAvakone pahelAM niraticAra nizcala samyaktvane grahaNa karIne tenuM dhyAna karavuM joIe; kAraNa ke je darzanathI zuddha che te ja zuddha che. bhUtakALamAM je siddha thayA che ane bhaviSyamAM je siddha thaze e samyaktvanA kAraNe ja thayA che ane thaze. je hiMsArahita dharma, aDhAra doSarahita deva, nigraMtha pravacana ane gurumAM zraddhA kare che ene samyaktva hoya che. A vyavahAranayanI apekSAthI kahevAmAM AvyuM che. nizcayanayanI apekSAnuM varNana pahelAM thaI gayuM che. je kudeva-kudharma-kugurunI lajjA, gArava athavA bhayathI vaMdanA kare che te mithyAdaSTi che. saMkSepamAM je sAcA deva-guru-dharmanI zraddhA, jJAna ane AcaraNa kare che te samyagdaSTi che ane je nathI karatuM te mithyAdaSTi che. mithyAdaSTi jIva janma-jarA-maraNathI yukta duHkhamaya saMsAramAM paribhramaNa Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 kare che. eTale mithyAtvane choDIne samyakatvane grahaNa karavuM joIe ema upadeza Ape che. jIva jyAM sudhI mithyAtvane nahi choDe, tyAM sudhI bAhyamAM nigraMtha paNa thaI jAya, tapazcaryA kare, zAstrono adhyayana kare to paNa tenI sAdhanA niSphaLa che kAraNa ke AtmasvabhAvathI viparIta che. AgaLa kahe che ke jemaNe sarva siddhi karavAvALA samyakatvane svapnamAM paNa malina karyuM nathI teo ja dhanya che, teo ja kRtArtha che, teo ja zUravIra che ane teo ja paMDIta che. je sAdhu saMsAra, viSaya-bhoga ane paradravyothI parAnukha thaIne heya-upAdeya tattvono nizcaya karIne nija AtmasvabhAvane upAdeya mAnIne enuM dhyAna kare to e zIgha atIndriya avinAzI sukhane prApta kare che. aMtamAM mokSa pAhuDano upasaMhAra karatAM AcArya kahe che ke badhAthI uttama padArtha potAno zuddha AtmA ja che, je A ja dehamAM rahI rahyo che. arahaMta Adi paMcaparameSThI paNa nijAtmAmAM ja rata che ane samyagdarzana, jJAna ane cAritra paNa A ja AtmAnI avasthAo che; AthI mane to eka AtmAnuM ja zaraNa che kAraNa ke enAthI paramapadanI prApti thAya che. A rIte svadravyamAM ramaNatA karavAno upadeza che, aMtamAM ekamAtra nija bhagavAna AtmAnA ja zaraNamAM javAnI pavitra preraNA ApI che. liMgapAhuDa: bAvIsa gAthAomAM nibaddha A pAhuDamAM jinaliMganuM svarUpa spaSTa karatAM jinaliMga dhAraNa karavAvALAne potAnA AcaraNa ane bhAvonI saMbhALa levAmAM satarka rahevAnuM kahe che. AraMbhamAM ja AcArya kahe che ke dharmAtmAnuM liMga nagna digaMbara sAdhuno veza to hoya che; paraMtu nagna veza dhAraNa karI levA mAtrathI koI dharmAtmA nathI thaI jato. dharma sahita (anubhava sahita) liMga dhAraNa karavAthI ja siddhi thAya che, mAtra liMga dhAraNa karavAthI nahi. je vyakti muniveza to dhAraNa karI le che; paNa mohavaza gIta gAvAmAM, nRtyamAM pravRtta thAya che, garvita thAya che, abrahmanuM sevana kare che, parigrahano saMgraha kare che, vivAhIta kArya karAve che, IrSyA kare che, AhAra meLavavAnA nimitte doDe che, bhojanamAM Asakta thAya che, dAna le che, niMdA kare che, irSA samitipUrvaka cAlatA nathI, strIothI anurAga kare che e badhA bhraSTa che. je muni vyAbhicArI strIne tyAM bhojana kare che, enI prazaMsA kare che, e muni to zuM manuSya paNa nathI, pazu samAna che. e badhA potAno bhava bagADanArA narakAdine pAtra che. evA vezadhArI muni jo ke bahu zAstronA jANakAra paNa hoya, sAcA bhAvaliMgI sAdhuonI sAthe paNa rahe, to paNa bhAvathI naSTa ja che, vAstavika muni nathI. samyagdarzana-jJAna-cAritrathI bhraSTa hovAthI muktine pAtra nathI. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 411 aMtamAM AcArya kahe che ke A liMgapAhuDamAM vyakta karela bhAvone sArI rIte jANIne (samajIne) je vAstavika dharmane sAdhe che, doSothI bacI sAcuM liMga dhAraNa kare che te muktine pAme che. 8. zIlapAhuDaH cAlIza gAthAmAM nibaddha A pAhuDamAM 'zIla'nA mahimAnuM vizeSa varNana che. zIla svabhAvanuM nAma che. AtmAno svabhAva jJAna-darzanamayI cetanA svarUpa che. A AtmA anAdi karmanA saMyogathI vibhAvarUpa pariName che, mithyAtva, rAga-dveSa pariNAma kare che. A pariNAmane kuzIla kahe che. Ano abhAva thavAthI samyagdarzanarUpa bhAvathI jJAna paNa samyakatva thAya che ane pada anusAra jeTalA aMzamAM rAga-dveSanA pariNAma ghaTe che teTalA aMzamAM cAritra hoya che. A jJAna ane cAritranuM samyapha pariNamana ja suzIla che. A to sAmAnya paradravyanI apekSAthI zIla-kuzIlano artha che ane prasiddha vyavahAranI apekSAe strInA saMganI apekSAthI kuzIlanA aDhAra hajAra bheda kahyA che, temanA abhAvarUpa aDhAra hajAra zIlanA bheda che. vAstavamAM samyagdarzana-jJAna-cAritra ja zIla che, temanI ekatA ja mokSamArga che AthI zIlane spaSTa karatAM kahe che ke cAritrahIna jJAnanirarthaka che, samyagdarzana rahita liMgagrahaNa arthAtuna madigaMbara dIkSA levI nirarthaka che, ane saMyama vinA tapa nirarthaka che. jo koI cAritra sahita jJAna dhAraNa kare che, samyagdarzana sahita liMga grahaNa kare che ane saMyama sahita tapazcaryA kare che te alpanuM paNa mahAphaLa prApta kare che." jIva jyAM sudhI viSayomAM pravarte che tyAM sudhI jJAnasvabhAvI AtmAne jANatA nathI, eTale viSayono tyAga ja suzIla che. jyAre jIva jJAnasvabhAvI AtmAne jANIne viSayothI virakta thAya tyAre karmono nAza thAya che. jJAnasvabhAvI AtmAne na jANe, paraviSayothI virakta paNa thAya to paNa karmono nAza nathI thato. athavA jJAnasvabhAvI AtmAne jANe ane viSayothI virakta na thAya to paNa karmono nAza nathI thato. jJAna AtmAno pradhAnaguNa che, paraMtu mithyAtva ane viSayo (asaMyama)thI malina che; eTale jJAnane jANIne viSayothI virakta thaIne jJAnanI bhAvanA kare, ekAgratAthI dhyAna kare to karmono nAza thAya che ane anaMta catuSTaya prApta karIne mukta thaI zuddhAtmA thAya che. je ghaNA badhA zAstrone jANe che paraMtu kumata ane kuzAstronI prazaMsA kare che ane viSayomAM ja Asakta che, e zIla ane jJAnarahita che. je lokamAM badhI sAmagrIthI nyUna che; paraMtu jeno svabhAva uttama che ane je viSayakaSAyamAM Asakta nathI, e zIlaguNathI maMDita che ane enuM ja jIvana saphaLa che. jIvadayA, indriyonuM damana, satya, acaurya, brahmacarya, saMtoSa, samyagdarzana, jJAna. tapa badhA ja zIlanuM parivAra che. zIla ja vizuddha nirmaLa tapa che, zIla ja darzananI zuddhatA che, zIla ja jJAnanI zaktA che, zIla ja viSayono zatru che ane zIla ja mokSanI sIDI che. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 viSayasevanarUpI viSa (jhera) samasta jheromAM tIvra, sarvAdhika hAnikAraka che; kAraNa ke jheranI vedanAthI naSTa jIva to eka ja janmamAM mare che, paraMtu viSayarUpI jherathI naSTa jIva vAraMvAra saMsArarUpI vanamAM bhramaNa kare che. A viSayone choDavAthI kAMI paNa hAni thatI nathI. jevI rIte photarAM uDADI devAthI manuSyanuM kAMI paNa dravya jatuM nathI, evI rIte tapasvI ane zIlavAna puruSa viSayone maLa athavA photarAMnI jema dUra pheMkI de che. viSayAmAM ramaNatA karIne svayaM ja jeNe karmonI gAMTha bAMdhI che ene uttama puruSa tapa-saMyama-zIlanA dvArA chede iM-khole che. ja jema samudra ratnothI bharelo che, to paNa jalasahita zobhA pAme che, evI ja rIte A AtmA tapa, vinaya, zIla, dAna Adi ratnothI zIla sahita zobhA pAme che. A rIte aneka gAthAomAM aneka udAharaNa ApatAM A ja siddha karyuM che ke zIlathI nirvANanI prApti thAya che ane kuzIlathI tIvra duHkhanI prApti thAya che. zIlathI tIvra duHkha paNa samApta thaI jAya che ane samaya thatAM sukhanI prApti thAya che. lokamAM paNa zIlasahita vyaktinI prazaMsA thAya che, eTale zIlane ja aMgIkAra karavuM joIe; kAraNa ke zIla vagara jJAna paNa ajJAna nAma prApta kare che ane zIlasahita samyajJAna nAma pAme che, jenAthI saMsAranI nivRtti ane mokSanI prApti thAya che. zIla vinA ekaluM jANI levA mAtrathI jo mokSa thato hoya to dasa pUrvanuM jJAna jene hatuM evA rUdra naraka kema gayA ? vadhu zuM kahevuM ? ATaluM samajI levuM ke jJAna sahita zIla ja muktinuM kAraNa che. aMtamAM AcAryadeva kahe che ke H- "jemaNe jinavacanono sAra grahaNa karI lIdho che ane je viSayothI virakta thaI gayA che, jemane tapa e ja saMpati che ane je dhIra che tathA zIlarUpI jaLathI snAna karIne zuddha thayA che, te munirAja siddhAlayanA sukhane prApta kare che.'' A prakAre A adhikAramAM samyagdarzana-jJAna sahitanI mahimA batAvI che, tene ja mokSanuM kAraNa batAvyuM che. ane zramaNone pagale pagale satarka karI dIdhA che. A rIte 'aSTapAhuDa' nAmanA graMthanI samApti thAya che. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 18 zrI aSTapAhuDa zrI paramAtmane namaH / zrImad bhagavakuMdakuMdAcAryadeva praNIta zrI aTapAhuDa gAthA 1. darzanaprAmRta kAUNa NamukkAraM jiNavaravasahassa vaDDhamANassa / daMsaNamaggaM vocchAmi jahAkammaM samAseNa // 1 // prAraMbhamAM karIne namana `jinavaravRSabha mahAvIrane, saMkSepathI huM yathAkrame bhAkhIza darzanamArgane. 1. 1. jinavaravRSabha = tIrthaMkara. daMsaNamUlo dhammo uvaiTTho jiNavarehiM sissANaM / taM soUNa sakaNNe daMsaNahINo Na vaMdivvo // 2 // re ! dharma `darzanamUla upadezyo jinoe ziSyane; te dharma nija karNe suNI darzanarahita nahi vaMdya che. 2. 1. darzanamUla = samyagdarzana jenuM mULa che evo. daMsaNabhaTThA bhaTThA daMsaNabhaTThassa Natthi NivvANaM / sijjhati cariyabhaTThA daMsaNabhaTThA Na sijjhati // 3 // Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 'dabhraSTa jIvo bhraSTa che, dagabhraSTano nahi mokSa che; cAritrabhraSTa mukAya che, dabhraSTa nahi mukti lahe. 3. 1. dabhraSTa = samyagdarzana rahita. sammattarayaNabhaTThA jANaMtA bahuvihAI stthaaiN| ArAhaNAvirahiyA bhamaMti tattheva tattheva // 4 // samyakatvaratnavihIna jANe zAstra bahuvidhane bhale, paNa zUnya che ArAdhanAthI tethI tyAM ne tyAM bhame. 4. sammattavirahiyA NaM suTu vi uggaM tavaM caraMtA nnN| Na lahaMti bohilAhaM avi vaasshsskoddiihiN||5|| samyatva viNa jIvo bhale tapa ugra suduM Acare, paNa lakSa koTi varSamAMye bodhilAbha nahIM lahe. 5. 1. suThuM = sArI rIte. sammattaNANadaMsaNabalavIriyavaDDamANa je svve| kalikalusapAvarahiyA varaNANI hoti airenn||6|| samyakatva-darzana-jJAna-baLa-vIrya aho! vadhatA rahe, kalimalarahita je jIva, te 'varajJAna ne acire lahe. 6. 1. varajJAna = utkRSTa jJAna arthAt kevaLajJAna. sammattasalilapavaho NicaM hiyae pavaTTae jss| kammaM vAluyavaraNaM baMdhucciya NAsae tassa // 7 // samatvanIrapravAha jenA hRdayamAM nitye vahe, tasa baddhakarmo 'vAlukA-AvaraNa sama kSayane lahe. 7. 1. vAlukA-AvaraNa = veLunuM AvaraNa, retInI pALa. je daMsaNesu bhaTThA NANe bhaTThA carittabhaTThA y| ede bhaTTa vi bhaTThA sesaM pi jaNaM vinnaasNti||8|| Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 dabhraSTa, jJAne bhraSTa ne cAritramAM che bhraSTa je, te bhraSTathI paNa bhraSTa che ne nAza anya taNo kare. 8. jo kovi dhammasIlo sNjmtvnniymjoggunndhaarii| tassa ya dosa kahaMtA bhaggA bhaggattaNaM diti // 9 // je dharmazIla, saMyama-niyama-tapa-yoga-guNa dharanAra che, tenAya bhAkhI doSa, bhraSTa manuSya de bhraSTavane. 9. jaha mUlammi viNaDhe dumassa parivAra Natthi privddddii| taha jiNadaMsaNabhaTThA mUlaviNaTThA Na sijhNti||10|| jyama mULanAze vRkSanA parivAranI vRddhi nahIM, jinadarzanAtmaka mULa hoya vinaSTa to siddhi nahIM. 10. jaha mUlAo khaMdho sAhAparivAra bahuguNo hoi| taha jiNadaMsaNa mUlo NihiTTho mokkhamaggassa // 11 // jyama mULa dvArA skaMdha ne zAkhAdi bahuguNa thAya che, tyama mokSapathanuM mULa jinadarzana karyuM jinazAsane. 11. je daMsaNesu bhaTThA pAe pADaMti dNsnndhraannN| te hoMti lallamUA bohI puNa dullahA tesiM // 12 // dabhraSTa je nija pAya pADe daSTinA dharanArane, te thAya mUMgA, khaMDabhASI, bodhi durlabha temane. 12. 1. khaMDabhASI = aspaSTa bhASAvALA; tUTaka bhASAvALA. je vi paDaMti ya teMsi jANaMtA ljjgaarvbhyenn| tesiM pi Natthi bohI pAvaM aNumoyamANANaM // 13 // vaLI jANIne paNa temane gArava-zarama-bhayathIname, teneya bodhi-abhAva che pApAnumodana hoIne. 13. 1.gArava = (rasa-Rddhi-zAtA saMbaMdhI) garva mastAI. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 duvihaM pi gaMthacAyaM tIsu vi joesu saMjamo tthaadi| NANammi karaNasuddhe ubbhasaNe daMsaNaM hodi||14|| jyAM jJAna ne saMyama 'triyoge, ubhayaparigrahatyAga che, je "zuddha sthitibhojana kare, darzana sadAzrita hoya che. 14. 1. triyoga = (mana-vacana-kAyanA) traNa yoga. 2. zuddha sthitibhojana = traNa karaNathI zuddha (kRta-kArita-anumodana vinAnuM) evuM UbhAM UbhAM bhojana. sammattAdo NANaM NANAdo svvbhaavuvlddhii| uvaladdhapayatthe puNa seyAseyaM viyaannedi||15|| samyatvathI sujJAna, jethI sarva bhAva jaNAya che, ne sau padArtho jANatAM azreya-zreya jaNAya che. 15. seyAseyavidaNhU udbudadussIla sIlavaMto vi| sIlaphaleNabbhudayaM tatto puNa lahai NivvANaM // 16 // azreya-zreyasujANa choDI kuzIla dhAre zIlane, ne zIlaphaLathI hoya abhyadaya, pachI mukti lahe. 16. 1. abhyadaya = tIrthakaratAdinI prApti. jiNavayaNamosahamiNaM visayasuhavireyaNaM amidbhuudN| jaramaraNavAhiharaNaM khayakaraNaM svvdukkhaannN||17|| jinavacanarUpa davA 'viSayasukharecikA, amRtamayI, che vyAdhi-maraNa-jarAdiharaNI, sarva duHkhavinAzinI. 17. 1. viSayasukharecikA = viSayasukhanuM virecana karanArI. egaM jiNassa rUvaM bidiyaM ukkiTThasAvayANaM tu| avaraTThiyANa taiyaM cauttha puNa liMgadaMsaNaM nntthi||18|| che eka 'jinanuM rUpa, bIjuM zrAvakottama-liMga che, trIjuM kahyuM AryAdinuM, cothuM na koI kahela che. 18. 1. jinanuM rUpa = jinanA rUpa samAna muninuM yathAjAta rUpa. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 chaha davva Nava payatthA paMcatthI satta tacca NiddiTThA / saddahai tANa rUvaM so saddiTThI muNeyanvo // 19 // paMcAstikAya, cha dravya ne nava artha, tattvo sAta che, zradhdha svarUpo temanA, jANo sudaSTi tehane. 19. jIvAdIsadahaNaM sammattaM jiNavarehiM paNNattaM / vavahArA Nicchayado appANaM havai sammattaM // 20 // jIvAdinA zraddhAnane samatva bhAkhyuM che jine vyavahArathI, paNa nizcaye AtmA ja nijasamyakatvache. 20. evaM jiNapaNNattaM daMsaNarayaNaM dhareha bhaavenn| sAraM guNarayaNattaya sovANaM paDhama mokkhassa // 21 // e jinakathita darzanaratanane bhAvathI dhAro tame, guNaratnatrayamAM sAra ne je prathama zivasopAna che. 21. 1. prathama zivasopAna = mokSanuM paheluM pagathiyuM. jaM sakkai taM kIrai jaM ca Na sakkei taM ca sddhnnN| kevalijiNehiM bhaNiyaM saddahamANassa sammattaM // 22 // thaI je zake karavuM ane nava thaI zake te zraddhavuM; samyatve zraddhAvaMtane sarvajJa jinadeve kahyuM. 22. daMsaNaNANacaritte tavaviNaye nnicckaalsupstthaa| ede du vaMdaNIyA je guNavAdI guNadharANaM // 23 // daga, jJAna ne cAritra, tapa, vinaye sadAya sunika je, te jIva vaMdanayogya che - guNadhara taNA guNavAdI je. 23. 1. sunika = susthita. 2. guNadhara = guNanA dharanArA. 3. guNavAdI = guNone prakAzanArA. sahajuppaNNaM rUvaM daTuM jo maNNae Na mcchrio| so saMjamapaDivaNNo micchAiTThI havai eso||24|| Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 jyAM rUpa dekhI sAhajika, Adara nahIM matsara vaDe, saMyama taNo dhAraka bhale te hoya paNa kudaSTi che. 24. 1. sAhajika = svAbhAvika, naisargika; yathAjAta. 2. matsara = irSA, dveSa, gumAna. amarANa vaMdiyANaM rUvaM daddUNa siilshiyaannN| je gAravaM karaMti ya sammattakvijjiyA hoMti // 25 // je 'amaravaMdita zIlayuta munio taNuM rUpa joIne, mithyAbhimAna kare are! te jIva daSTivihIna che. 25. 1. amaravaMdita = devothI vaMdita. assaMjadaM Na vaMde vatthavihINovi to Na vNdijj| doNNi vi hoMti samANA ego vi Na saMjado hodi||26|| vaMdo na aNasaMyata, bhale ho nagna paNa nahi vaMdya te; banne samAnapaNuM dhare, ekTa na saMyamavata che. 26. Na vi deho vaMdijjai Na vi ya kulo Na vi ya jaaisNjutto| ko vaMdami guNahINo Na hu savaNo Neva sAvao hoi||27|| nahi deha vaMdya, na vaMdya kula, nahi vaMdya jana jAti thakI; guNahIna kAma vaMdAya? te sAdhu nathI, zrAvaka nathI. 27. vaMdami tavasAvaNNA sIlaM ca guNaM ca baMbhaceraM c|| siddhigamaNaM ca tesiM sammatteNa suddhabhAveNa // 28 // samyatvasaMyuta zuddhabhAve vaMduM chuM. munirAjane, tasa brahmacarya, suzIlane, guNane tathA 'zivagamanane. 28. 1. zivagamana = mokSaprApti. causaTThi camarasahio cautIsahi aisaehiM sNjutto| aNavarabahusattahio kmmkkhykaarnnnnimitto||29|| Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 419 cosaTha camara saMyukta ne cotrIsa atizaya yukta je, bahujIvahitakara satata, karmavinAzakAraNa-hetu che. 29. NANeNa daMsaNeNa ya taveNa cariyeNa sNjmgunnenn| cauhiM pi samAjoge mokkho jiNasAsaNe dittttho||30|| saMyama thakI, vA jJAna-darzana-caraNa-tapa che cAra je, e cAra kerA yogathI, mukti kahI jinazAsane. 30. NANaM Narassa sAro sAro vi Narassa hoi smmttN| sammattAo caraNaM caraNAo hoi NivvANaM // 31 // re! jJAna narane sAra che, samyakatva narane sAra che; samyakatvathI cAritra ne cAritrathI mukti lahe. 31. NANammi daMsaNammi ya taveNa carieNa smmshienn| . coNhaM pi samAjoge siddhA jIvA Na saMdeho // 32 // 'daga-jJAnathI, samyakatvayuta cAritrathI ne tapa thakI, -e cAranA yoge jIvo siddhi vare, zaMkA nathI. 32. 1. daga-jJAna = darzana ane jJAna. . kallANaparaMparayA lahaMti jIvA visuddhasammattaM / sammaiMsaNarayaNaM agdhedi surAsure loe // 33 // 'kalyANazreNI sAtha pAme jIva samakita zuddhane; sura-asura kerA lokamAM samyakatvaratna pujAya che. 33. 1. kalyANazreNI = sukhonI paraMparA, vibhUtinI hAramALA. laNa ya maNuyattaM sahiyaM taha uttameNa gottenn| labhrUNa ya sammataM akkhayasokkhaM ca lahadi mokkhaM ca // 34 / / re! gotra uttamathI sahita manujatvane jIva pAmIne, saMprApta karI samyakatva, akSaya saukhya ne mukti lahe. 34. 1. manujatva = manuSyapaNuM. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 viharadi jAva jiNiMdo sahasaTThasulakkhaNehiM sNjutto| cautIsa aisayajudo sA paDimA thAvarA bhaNiyA // 35 // cotrIsa atizayayukta, 'aSTa sahastra lakSaNadharapaNe jinacaMdra vihare jyAM lagI, te biMba sthAvara ukta che. 35. 1. aSTa sahastra = eka hajAra ne ATha. 2. biMba = pratimA. bArasavihatavajuttA kammaM khaviUNa vihibaleNaM sN| vosaTTacattadehA NivvANamaNuttaraM pattA // 36 // 'vAdasa tape saMyukta, nija karmo khapAvI vidhibaLe, "vyatsargathI tanane tajI, pAmyA anuttama mokSane. 36. 1. dvAdasa = bAra. 2. vyutsarga = (zarIra pratye) saMpUrNa upekSApUrvaka. 3. anuttama = sarvottama. 1. jinanu rUpa = jinanA rUpa samAna muninu yathAkAta rUpa. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 421 2. sUtraprAbhUta arahaMtabhAsiyatthaM gaNaharadevehiM gaMthiyaM sammaM / suttatthamaggaNatthaM savaNA sAhaMti paramatthaM // 1 // advaitabhASita-arthamaya, gaNadharasuviracita sUtra che; 'sUtrArthanA 'zodhana vaDe sArdha zramaNa paramArthane. 1. 1. sUtrArtha = sUtronA artha. 2. zodhana = zodhavuM, khojavuM te. suttammi jaM sudiTTaM AiriyaparaMpareNa maggeNa / NAUNa duviha suttaM vaTTadi sivamagge jo bhavvo // 2 // sUtre 'sudarzita jeha, te sUrigaNaparaMpara mArgathI jANI dvidhA, zivapaMtha varte jIva je te bhavya che. 2. 1. sudarzita = sArI rIte darzAvavAmAM-kahevAmAM AveluM. 2. sUrigaNaparaMparamArga = AcAryonI paraMparAmaya mArga. 3. dvidhA = (zabdathI ane arthathI - ema) be prakAre. suttaM hi jANamANo bhavassa bhavaNAsaNaM ca so kuNadi / sUI jahA asuttA NAsadi sutte sahA No vi // 3 // 'sUtrajJa jIva kare vinaSTa bhavo taNA utpAdane; khovAya soya asUtra, soya sasUtra nahi khovAya che; 3. zAstrano jANanAra. 2. asUtra = dorA vinAnI. 1. sUtrajJa = puraso vi jo sasutto Na viNAsai so gao vi saMsAre / saccedaNapaccakkhaM NAsadi taM so adissamANo vi // 4 // AtmAya tema `sasUtra nahi khovAya, ho bhavamAM bhale; adaSTa paNa te svAnubhavapratyakSathI bhavane haNe. 4. 1. sasUtra = zAstrano jANanAra. 2. adaSTa paNa = dekhato nahi hovA chatAM (arthAt indriyothI nahi jANato hovA chatAM). Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 suttatthaM jiNabhaNiyaM jIvAjIvAdibahuvihaM atthN| heyAheyaM ca tahA jo jANai so hu saddiTThI // 5 // jinasUtramAM bhAkhela jIva-ajIva Adi padArthane heyatva - aNahayatva saha jANe, sudaSTi teha che. pa. jaM suttaM jiNauttaM vavahAro taha ya jANa prmtyo| taM jANiUNa joI lahai suhaM khavai malapuMjaM // 6 // jina-ukta che je sUtra te vyavahArane paramArtha che; te jANI yogI saukhyane pAme, dahe maLapuMjane. 6. suttatthapayaviNaTTho micchAdiTThI hu so munneyvvo| kheDe vi Na kAyavvaM pANippattaM sacelassa // 7 // 'sUtrArthapadathI bhraSTa che te jIva mithyAdaSTi che; karapAtrabhojana ramatamAMya na yogya hoya sacelane. 7. 1. sUtrAyathapada = sUtronA artho ane pado. 2. karapAtrabhojana =hAtharUpI pAtramAM bhojana karavuM te. 3. sacela = vastrasahita. hariharatullo vi Naro saggaM gacchei ei bhvkoddii| taha vi Na pAvai siddhiM saMsArattho puNo bhnnido||8|| 'haritulya ho paNa svarga pAme, koTi koTi bhave bhame, paNa siddhi nava pAme, rahe saMsArasthita-Agama kahe. 8. 1. hari = nArAyaNa. ukkiTThasIhacariyaM bahupariyammo ya garuyabhAro y| jo viharai sacchaMdaM pAvaM gacchaMdi hodi micchattaM // 9 // svachaMda varte teha pAme pApane mithyAtvane, gurubhAradhara, utkRSTa siMhacaritra, bahutapakara bhale. 9. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 NiccelapANipattaM uvai prmjinnriNdehiN| ekko vi mokkhamaggo sesA ya amaggayA savve // 10 // 'nizcala-karapAtratva paramajinendrathI upadiSTa che; te eka mukitamArga che ne zeSa sarva amArga che. 10. 1. nila-karapAtratva = vastrarahitapaNuM ane hAtharUpI pAtramAM bhojana karavApaNuM. jo saMjamesu sahio AraMbhapariggahesu virao vi| so hoi vaMdaNIo sasurAsuramANuse loe // 11 // je jIva saMyamayukta ne AraMbhaparigrahavirata che, te deva-dAnava-mAnavonA lokatrayamAM vaMdya che. 11. je bAvIsaparisaha sahaMti sattIsaehiM sNjuttaa| te hoMti vaMdaNIyA kammakkhayaNijjarAsAhU // 12 // bAvIza pariSahane sahe che, 'zaktizata saMyukta je, te karmakSaya ne nirjarAmAM nipuNa munio vaMdya che. 12. 1. zaktizata = sekaDo zaktio. avasesA je liMgI saNaNANeNa samma sNjuttaa| celeNa ya parigahiyA te bhaNiyA icchaNijjA y||13|| avazeSa liMgI jeha samyaka jJAna-darzanayukta che ne vastra dhAre jeha, te che yogya icchAkArane. 13. 1. avazeSa = bAkInA (arthAt muni sivAyanA) icchAyArasahatthaM suttaThio jo hu chaMDae kmm| ThANe dviyasammattaM paraloyasuhaMkaro hodi||14|| sUtrastha samyagdaSTiyuta je jIva choDe karmane, icchAmi yogya padastha te paralokagata sukhane lahe. 14. 1. sUtrastha = zAstronA jANanAra ane yathAzakti tadanusAra vartanAra. 2.'icchAmiyogya = icchAkArane yogya. 3. padastha = pratimadhArI. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 aha puNa appA Nicchadi dhammAiM karei nnirvsesaaiN| taha vi Na pAvadi siddhiM saMsArattho puNo bhnnido||15|| paNa Atmane icchayA vinA dharmo azeSa kare bhale, topaNa lahe nahi siddhine, bhavamAM bhame-Agama kahe. 15. eeNa kAraNeNa ya taM appA saddaheha tivihenn| jeNa ya laheha mokkhaM taM jANijjaha payatteNa // 16 // . A kAraNe te AtmanI trividha tame zraddhA karo, te Atmane jANo prayatna, muktine jethI varo. 16. bAlaggakoDimettaM parigahagahaNaM Na hoi saahuunnN| bhuMjei pANipatte diNNaNNaM ikktthaannmmi||17|| re! hoya nahi 'bAlAgranI aNImAtra parigraha sAdhune; karapAtramAM paradatta bhojana eka sthAna viSe kare. 17. 1. bAlu = qinii Toya. jahajAyarUvasariso tilatusamettaM Na gihadi htthesu| jai lei appabahuyaM tatto puNa jAi Niggodam // 18 // jamyA pramANe rUpa, 'talatuSamAtra karamAM nava grahe, thoDuM ghaNuM paNa jo grahe to prApta thAya nigodane. 18. 1. tapatuSamAtra = tana t| 54. jassa pariggahagahaNaM appaM bahayaM ca havai liNgss| so garahiu jiNavayaNe parigaharahio nniraayaaro||19|| re! hoya bahu vA alpa parigraha sAdhune jenA mate, te niMdya che; jinavacanamAM muni niSparigraha hoya che. 19. paMcamahavvayajutto tihiM guttihiM jo sa saMjado hoii| NiggaMthamokkhamaggo so hodi hu vaMdaNijjo y||20|| Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 traNa gupti, paMca mahAvrate je yukta, saMyata teha che; nigraMtha muktimArga che te; te kharekhara vaMgha che. 20. duiyaM ca utta liMga ukkiTeM avarasAvayANaM c| bhikkhaM bhamei patte samidIbhAseNa monnenn||21|| bIjuM kahyuM che liMga uttama zrAvakonuM zAsane; te vAksamiti vA mIyukta sapAtrane bhikSATana kare. 21. 1. vAksamiti = vacana samiti liMgaM itthINa havadi bhuMjai piMDaM sueykaalmmi| ajjiya vi ekkavatthA vatthAvaraNeNa bhuNjedi||22|| che liMga eka strIo taNuM, 'ekAzanI te hoya che; AryAya eka dhare vasana, vastrAvRtA bhojana kare. 22. 1. ekAzanI = eka vakhata bhojana karanAra. 2. vasana = vastra. Na vi sijjhadi vatthadharo jiNasAsaNe jai vi hoi titthyro| Naggo vimokkhamaggo sesA ummaggayA savve // 23 // nahi vastradhara siddhi lahe, te hoya tIrthakara bhale, basa nagna muktimArga che, bAkI badhA unmArga che. 23 liMgammi ya itthINaM thaNaMtare nnaahikkkhdesesu| bhaNio suhumo kAo tAsiM kaha hoi pavvajjA // 24 // strIne stanonI pAsa, kakSe, yonimAM, nAbhi viSe, bahu sUkSma jIva kahela che; kayama dIkSA hoya temane? 24. jai daMsaNeNa suddhA uttA maggeNa sAvi sNjuttaa| ghoraM cariya carittaM itthIsuNa pavvayA bhnniyaa||25|| Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 jo hoya darzanazuddha to teneya 'mArgayutA kahI; cho caraNa ghora care chatAM strIne nathI dIkSA kahI. 25. 1. mArgayutA = mArgathI saMyukta. cittAsohi Na tesiM DhillaM bhAvaM tahA sahAveNa / vijjadi mAsA tesiM itthIsu NasaMkayA jhANA // 26 // manazuddhi pUrI na nArIne, pariNAma zithila svabhAvathI, vaLI hoya mAsika dharma, strIne dhyAna nahi niHzaMkathI. 26. gAheNa appagAhA samuddasalile sacelaattheNa / icchA jAhu NiyattA tAha NiyattAiM savvadukkhAI // 27 // 'paTazuddhimAtra samudrajalavat grAhya paNa alpa ja grahe, icchA nivartI jemane, duHkha sau nivA~ temane. 27. 1. paTazuddhimAtra = vastra dhovA pUratuM thoDuM ja. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 3. cAritraprAbhRta savvaNhU savvadaMsI NimmohA vIyarAya prmetttthii| vaMdittu tijagavaMdA arahaMtA bhvvjiivehiN||1|| NANaM daMsaNa sammaM cArittaM sohikAraNaM tesiN| mokkhArAhaNaheuM cArittaM pAhuDaM vocche // 2 // (yugmam) sarvajJa che, parameSThI che, nirmohane vItarAga che, te trijagavaMdita, bhavyapUjita ahaMtone vaMdIne; 1. bhAkhIza huM cAritraprAbhRta mokSane ArAdhavA, je hetu che sujJAna-ga-cAritra kerI zuddhimAM. 2. jaMjANai taM NANaM jaM pecchai taM ca saNaM bhnniyN| NANassa picchiyassa ya samavaNNA hoi cArittaM // 3 // je jANatuM te jJAna, dekhe teha darzana ukta che; ne jJAna-darzananA samAyoge sucArita hoya che. 3. 1. sucArita =sammacAritra. ee tiNNa vi bhAvA havaMti jIvassa akkhyaameyaa| tiNhaM pi sohaNatthe jiNabhaNiyaM duviha cArittaM // 4 // A bhAva traNa AtmA taNA avinAza tema ameya che; e bhAvatrayanI zuddhi arthe dividha caraNa jinokta che. 4. 1. ameya = amApa. jiNaNANadiTThisuddhaM paDhamaM smmttcrnncaarittN| vidiyaM saMjamacaraNaM jiNaNANasadesiyaM taM pi||5|| samyatvacaraNa che prathama, jinajJAnadarzanazuddha je; bIjAM carita saMyamacaraNa, jinajJAnabhASita teya che. 5. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 evaM ciya NAUNa ya savve micchattadosa sNkaai| parihara sammattamalA jiNabhaNiyA tivihjoenn||6|| ima jANIne choDo trividha yoge sakaLa zaMkAdine, -mithyAtvamaya hoSo tathA samyaktvama Gi-tane. 6. NissaMkiya NikaMkhiya NividigiMchA amUDhadiTThI y| uvagRhaNa ThidikaraNaM vacchalla pahAvaNA ya te atttth||7|| ni:zaMtA, ni:ia, niviyitsi, avibhUDhatya ne upaDana, thiti, vAtsalyamApa, prabhAvanA- guTa cha. 7. taM ceva guNavisuddhaM jiNasammattaM sumukkhtthaannaae| jaM carai NANajuttaM paDhamaM sammattacaraNacArittaM // 8 // te aNaguNasuvizuddha jinasamatvane - zivahetune AcaravuM jJAna sameta, te samyakatvacaraNa caritra che. 8. 1. magugasuvizuddha = 16 guNothI nibha. 2. zivaDetu = mokSa 2 / . sammattacaraNasuddhA saMjamacaraNassa jai va supsiddhaa| NANI amUDhadiTThI acire pAvaMti nnivvaannN||9|| samyaktvacaraNavizuddha ne niSpannasaMyamacaraNa je, nirvANane acire vare avimUDhadaSTi jJAnIo. 9 sammattacaraNabhaTThA saMjamacaraNaM caraMti je vi nnraa| aNNANaNANamUDhA taha vi Na pAvaMti NivvANaM // 10 // samyakatvacaraNavihIna cho saMyamacaraNa jana Acare, topaNa lahe nahi muktine ajJAnajJAnavimUDha e. 10. 1. ajJAnajJAnavimUDha = ajJAnatattva ane jJAnatattvano bheda nahi jANanArA. vacchallaM viNaeNa ya aNukaMpAe sudaanndcchaae| maggaguNasaMsaNAe avagRhaNa rakkhaNAe y||11|| Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 eehiM lakkhaNehiM ya lakkhijjai ajjavehiM bhaavhiN| jIvo ArAhato jiNasammattaM amoheNa // 12 // vAtsalya - vinaya thakI, sudAne dakSa anukaMpA thakI, vaLI mArgaguNastavanAthakI, upagUhanane sthitikaraNathI; 11 -A lakSaNothI tema ArjavabhAvathI lakSAya che, vaNamoha jinasamyakatvane ArAdhanAro jIva je. 1ra. 1. mArgaguNastavanA = nigraMtha mArganA guNanI prazaMsA. 2. ArjavabhAva = saraLa pariNAma. 3. lakSAya = oLakhAya. ucchAhabhAvaNAsaMpasaMsasevA kudaMsaNe sddhaa| aNNANamohamagge kuvvaMto jahadi jiNasammaM // 13 // ajJAnamohapathe kumatamAM bhAvanA, utsAhane zraddhA, stavana, sevA kare che, te taje samyakatvane. 13. ucchAhabhAvaNAsaMpasaMsasevA sudaMsaNe sddhaa| Na jahadi jiNasammattaM kuvvaMto NANamaggeNa // 14 // sadarzane utsAha, zraddhA, bhAvanA, sevA ane stuti jJAnamArgathI je kare, choDena jinasamyakatvane. 14. aNNANaM micchattaM vajjaha NANe visNddhsmmtte| aha mohaM sAraMbhaM parihara dhamme ahiMsAe // 15 // ajJAna ne mithyAtva taja, lahI jJAna, samakita zuMbane; vaLI moha taja 'sAraMbha tuM, lahIne ahiMsAdharmane. 15 1. sAraMbha = AraMbhayukta, pavvajja saMgacAe payaTTa sutave susaMjame bhaave| hoi suvisuddhajhANaM Nimmohe viiyraaytte||16|| Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 niHsaMga lahI dIkSA, pravarta susaMyame, sattapa viSe; nirmoha vItarAgatva hotAM dhyAna nirmaLa hoya che. 16. micchAdaMsaNamagge maliNe aNNANamohadosehiM / vajjhaMti mUDhajIvA micchattAbuddhiudaeNa // 17 // je vartatA 'ajJAnamohamale malina mithyAmate, te mUDhajIva mithyAtva ne matidoSathI baMdhAya che. 17. 1. ajJAnamohamale malina = ajJAna ane mohanA doSo vaDe milana. sammadaMsaNa passadi jANadi NANeNa davvapajjAyA / sammeNa ya sahadi ya pariharadi carittaje dose // 18 // dekhe darazathI, jJAnathI jANe darava-paryAyane, samyaktvathI zraddhA kare, cAritradoSo parihare 18. ee tiNi vi bhAvA havaMti jIvassa moharahiyassa / NiyaguNamArAhaMto acireNa ya kamma pariharai // 19 // re ! hoya che bhAvo traNe A, mohavirahita jIvane; nija AtmaguNa ArAdhato te karmane 'acire taje. 19. 1. acire = alpa kALamAM. saMkhijjamasaMkhijjaguNaM ca saMsArimerumettA NaM / sammattamaNucaraMtA kareMti dukkhakkhayaM dhiiraa||20|| saMsArasImita nirjarA aNasaMkhya-saMkhyaguNI kare, samyaktva AcaranAra dhIrA duHkhanA kSayane kare. 20. duvihaM saMjamacaraNaM sAyAraM taha have NirAyAraM / sAyAraM saggaMthe pariggahA rahiya khalu NirAyAraM // 21 // sAgAra aNa-AgAra ema dvibheda saMyamacaraNa che; sAgAra che sagraMtha, aNa-AgAra parigraharahita che. 21. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 daMsaNa vaya sAmAiya posaha sacitta rAyabhatte y| baMbhAraMbhapariggaha aNumaNa uddiDha desavirado y||22|| darzana, prataM, sAmayi, pro55, sathita, 'nizibhuti ne vaLI brahma ne AraMbha Adika dezaviratisthAna che. 22. 1. nizibhakti = rAtribhojana tyAga paMceva NuvvayAiM guNavvayAI havaMti taha tinnnni| sikkhAvaya cattAri ya saMjamacaraNaM ca sAyAraM // 23 // aNuvrata kahyAM che pAMca ne traNa guNavrato nirdiSTa che, zikSApratI cha yA2; - sNymy2|3|| sAgAra che. 23. thUle tasakAyavahe thUle moSe adattathUle y| parihAro paramahilA pariggahAraMbhaparimANaM // 24 // tyAM sthUla trasahiMsA-asatya-adattanA, paranArInA parihArane, AraMbha parigrahamAnane aNuvrata kahyAM. 24. disividisimANa paDhamaM aNatthadaMDassa vajjaNaM bidiyaM / bhogopabhogaparimA iyameva guNavvayA tiNNi // 25 // dizavidizagati-parimANa hoya, anarthadaMDa parityaje, bhogopabhoga taNuM kare parimANa, guNavrata traNya che. 25. sAmAiyaM ca paDhamaM bidiyaM ca taheva posahaM bhnniyN| taiyaM ca atihipujjaM cauttha sallehaNA aNte|| 26 // sAmAyikaM, vrata proSadhuM, atithi taNI pUjA ane aMte kare sallekhanA - zikSAvrato e cAra che. 26. evaM sAvayadhammaM saMjamacaraNaM udesiyaM sylN| suddhaM saMjamacaraNaM jaidhammaM NikkalaM vocche // 27 // Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 zrAvakadharamarUpa dezasaMyamacaraNa bhAkhyuM e rIte; yatidharma-Atmaka pUrNasaMyamacaraNa zuddha kahuM have. 27. paMceMdiyasaMvaraNaM paMca vayA pNcviNskiriyaasu| paMca samidi taya guttI saMjamacaraNaM NirAyAraM // 28 // paMcendrisaMvara, pAMca vrata paccIzakriyAsaMbaddha che, vaLI pAMca samiti, trigumi-aNa-AgAra saMyamacaraNa che. 28 amaNuNNe ya maNuNNe sajIvadavve ajIvadavve y| Na karedi rAyadose paMceMdiyasaMvaro bhnnio|| 29 // samanojJa ne amanojJa jIva-ajIvadravyone viSe karavA na rAgavirodha te paMcendrisaMvara ukta che. ra9. 1. rAgavirodha = rAgadveSa. hiMsAvirai ahiMsA asaJcaviraI adattaviraI y| turiyaM ababhaviraI paMcama saMgammi viraI y||30|| hiMsAvirAma, asatya tema adattathI viramaNa ane abrahmaviramaNa, saMgaviramaNa-che mahAvrata pAMca e. 30. sAhaMti jaM mahallA AyariyaM jaM mhllpuvvehiN|| jaM ca mahallANi tado mahavvayA ittahe yAiM // 31 // moTA puruSa sAdha, pUrava moTA janoe AcaryA, svayameva vaLI moTA ja che, tethI mahAvata te TharyA. 31. vayaguttI maNaguttI iriyAsamidI sudaannnnikkhevo| avaloyabhoyaNAe ahiMsae bhAvaNA hoti // 32 // mana-vacanagupti, gamanasamiti, sudAnanikSepaNa ane avalokIne bhojana - ahiMsAbhAvanA e pAMca che. 32. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 kohabhayahAsalohA mohA vivarIyabhAvaNA cev| vidiyassa bhAvaNAe e paMceva ya tahA hoMti // 33 // je krodha, bhaya ne hAsya tema ja lobha-moha-kubhAva che, tenA 'viparyayabhAva te che bhAvanA bIjA vrata. 33. 1. viparyayabhAva = viparIta bhAva. suNNAyAraNivAso vimociyAvAsa jaM parodhaM c| esaNasuddhisauttaM sAhammIsaMvisaMvAdo // 34 // sUnA agara to tyakta sthAne vAsa, 'para-uparodha nA, AhAra eSAgazuddhiyuta, sAdha saha vikhavAdanA. 34 1. para-uparodha nA = bIjAne naDatara thAya ema na rahevuM te. mhilaaloynnpuvrisrnnsNsttvshivikhaahiN| puTThiyarasehiM virao bhAvaNa paMcAvi turiyammi // 35 // mahilAnirIkSaNa-pUrvaratismRti-nikaTavAsa, triyAkathA, pauSTika rasothI virati - te vrata 'turyanI che bhAvanA. 35. 1. triyAkathA = strIkathA. 2. surya = caturtha. apariggaha samaNuNNesu sddprisrsruuvgNdhesu| rAyaddosAINaM parihAro bhAvaNA hoti // 36 // manahara-amanahara sparza-rasa-rUpa-gaMdha tema ja zabdamAM karavA na rAgavirodha, vrata paMcama taNI e bhAvanA. 36. iriyA bhAsA esaNa jA sA AdANa ceva nnikkhevo| saMjamasohiNimittaM khaMti jiNA paMca smidiio||37|| iryA, subhASA, eSaNA, AdAna ne nikSepa-e, saMyama taNI zuddhi nimitte samiti pAMca jino kahe. 37. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 bhavvajaNabohaNatyaM jiNamagge jiNavarehi jaha bhnniyN| NANaM NANasarUvaM appANaM taM viyANehi // 38 // re! 'bhavyajanabodhArtha jinamArge kahyuM je rIte, te rIte jANo jJAna ne 'jJAnAtma AtmAne tame. 38. 1. bhavyaraldhArtha = ( manone bodhavA mATe. 2. zAnAtma = zAnaspa35. jIvAjIvavibhattI jo jANai so havei snnnnaannii| rAyAdidosarahio jiNasAsaNe mokkhamaggo tti| 39 // je jANato jIva-ajIvanA suvibhAgane, sajJAnI te rAgAdivirahita thAya che-jinazAsane zivamArga je. 39. dasaNaNANacarittaM tiNNi vi jANehi prmsddhaae| jaM jANiUNa joI areNa lahaMti nnivvaannN||40|| 4, zAna ne yAritra-tro 52ma zraddhA3, je jANIne yogIjano nirvANane acire vare. 40. pIUNa NANasalilaM nnimmlsuvisuddhbhaavsNjuttaa| hoti sivAlayavAsI tihuvaNacUDAmaNI siddhaa||41|| je jJAnajaLa pIne lahe suvizuddha nirmaLa pariNati, zivadhAmavAsI siddha thAya-trilokanA cUDAmaNi. 41. NANaguNehiM vihINA Na lahaMte te suicchiyaM laahN| iya gAuM guNadosaM taM saNNANaM viyANehi // 42 // je jJAnaguNathI rahita, te pAme na lAbha su-iSTane; guNadoSa jANI e rIte, sajJAnane jANo tame. 42. cArittasamArUDho appAsu paraMNa Ihae nnaannii| pAvai aireNa suhaM aNovamaM jANa nnicchydo||43|| Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 jJAnI caritrArUDha thaI nija AtmamAM para nava cahe, acire lahe zivasaukhya anupama ema jANo nizcaye. 43. evaM saMkheveNa ya bhaNiyaM NANeNa vIyarAeNa / sammattasaMjamAsayaduNhaM pi udesiyaM caraNaM // 44 // vItarAgadeve jJAnathI samyaktva-saMyama-Azraye je caraNa bhAkhyuM, te kahyuM saMkSepathI ahIM A rIte. 44. bhAveha bhAvasuddhaM phuDu raiyaM caraNapAhuDaM ceva / lahu caugai caiUNaM aireNa'puNabbhavA hoI // 45 // bhAvo vimaLa bhAve caraNaprAbhUta suviracita spaSTa je, choDI caturgati zIghra pAmo mokSa zAzvatane tame. 45. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 4. bodhaprAbhUta bahusatthaatthajANe sNjmsmmttsuddhtvyrnne| vaMdittA Ayarie kasAyamalavajjide suddhe // 1 // sayalajaNabohaNatthaM jiNamagge jiNavarehiM jaha bhaNiyaM / bocchAmi samAseNa chakkAyasuhaMkaraM suNaha // 2 // zAstrArtha bahu jANe, `sudagasaMyamavimaLa tapa Acare, varjitakaSAya, vizuddha che, te sUrigaNane vaMdIne; 1 SaTkAyasukhakara kathana karuM saMkSepathI, suNajo tame, je sarvajanabodhArtha jinamArge kahyuM che jinavare. 2. 1. sudagasaMyamavimaLa tapa = samyagdarzana ne saMyamathI zuddha evuM tapa. 2. varjitakaSAya = kaSAyarahita. 3. sUrigaNa = AcAryono samUha. AyadaNaM cediharaM jiNapaDimA daMsaNaM ca jiNabiMbaM / bhaNiyaM suvIyarAyaM jiNamuddA NANamAdatthaM // 3 // arahaMteNa sudiTTha jaM devaM titthamiha ya arahaMtaM / pAvajjaguNavisuddhA iya NAyavvA jahAkamaso // 4 // je Ayatana ne caityagRha, pratimA tathA darzana ane vItarAga jinanuM biMba, jinamudrA, svahetuka jJAna je, 3. 'adbhutadezita deva, tema ja tIrtha, vaLI arhata ne 'guNazuddha pravrajyA yathAkramazaH ahIM jJAtavya che. 4. 1. advaitadezita = atyaMta bhagavAne kahela. 2. guNazuddha pravajyA = guNathI zuddha evI dIkSA. maNavayaNakAyadavvA AyattA jassa indiyA visayA / AyadaNaM jiNamagge NiTThi saMjayaM rUvaM // 5 // Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 Ayatta che mana-vacana-kAyA indriviSayo jehane, te saMyamInuM rUpa bhAnuM Ayatana jinazAsane. 5. 1. Ayatta = AdhIna, vazIbhUta mayarAyadosa moho koho loho ya jassa aayttaa| paMcamahanvayadhArI AyadaNaM maharisI bhaNiyaM // 6 // Ayatta jasa mada-krodha-lobha vimohanarAga-virodha che, RSivarya paMcamahAvratI te Ayatana nirdiSTa che. 6. siddhaM jassa sadatthaM visuddhajhANassa nnaannjuttss| siddhAyadaNaM suddhaM muNivaravasahassa muNidatthaM // 7 // suvizuddhadhyAnI, jJAnayuta, jene susiddha 'sadartha che, munivaravRSabha te maLarahita siddhAyatana viditArtha che. 7. 1. sadartha = satu artha. 2. viditArtha = je samasta padArthone jANe che evuM. buddhaM jaM bohaMto appANaM cedayAiM aNNaM c| paMcamahavvayasuddhaM NANamayaM jANa cedihrN||8|| svAtmA-parAtmA-anyane je jANatAM jJAna ja rahe, che caityagRha, te jJAnamUrti, zuddha paMcamahAvrata. 8 ceiya baMdhaM mokkhaM dukkhaM sukkhaM appayaM tss| ceiharaM jiNamagge chakkAyahiyaMkaraM bhaNiyaM // 9 // cetana svayaM, sukha-duHkha-baMdhana-mokSa jene 'alpa che, paTTAyahitakara teha bhAkhyuM caityagRha jinazAsane. 9. 1. alpa = gauNa. saparA jaMgamadehA saNaNANeNa suddhcrnnaannN| NiggaMthavIyarAyA jiNamagge erisA pddimaa||10|| Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 daga-jJAna-nirmaLacaraNadharanI bhinna jaMgama kAya je, -nigraMtha ne vItarAga, te pratimA kahI jinazAsane. 10. jaM caradi suddhacaraNaM jANai picchei suddhasammattaM / sA hoI vaMdaNIyA NiggaMthA saMjadA paDimA // 11 // jANe-jue nirmaLa sudaga saha, caraNa nirmaLa Acare, te vaMdanIya nigraMtha - saMtarUpa pratimA jANaje. 11. 1. sudaga = samyagdarzana. daMsaNaaNaMtaNANaM aNaMtavIriya aNaMtasukkhA y| sAsayasukkha adehA mukkA kammaTThabaMdhehiM // 12 // niruvamamacalamakhohA NimmiviyA jaMgameNa ruuvenn| siddhaTThANammi ThiyA vosarapaDimA dhuvA siddhaa||13|| 'niHsIma darzana - jJAna ne sukha-vIrya varte jemane, zAzvata sukhI, azarIra ne karmASTabaMdhavimukta je, 12. akSobha-nirupama-acala-dhruva, utpanna jaMgama rUpathI, te siddha siddhisthAnasthita, vyutsargapratimA jANavI. 13. 1. niHsIma = anaMta. 2. vyutsargapratimA = kAyotsargamaya pratimA. daMsei mokkhamaggaM sammattaM saMjamaM sudhammaM c| NiggaMthaM NANamayaM jiNamagge daMsaNaM bhaNiyaM // 14 // darzAvatuM saMyama-sudaga-saddharmarUpa, nigraMtha ne 'jJAnAtma muktimArga, te darzana kahyuM jinazAsane. 14. 1. jJAnAtma = jJAnamaya. jaha phullaM gaMdhamayaM bhavadi hu khIraM sa ghiyamayaM caavi| taha daMsaNaM hi sammaM NANamayaM hoi rUvatthaM // 15 // Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 jyama phUla hoya sugaMdhamaya ne dUdha dhRtamaya hoya che, rUpastha darzana hoya samyajJAnamaya evI rIte. 15. jiNabiMba NANamayaM saMjamasuddhaM suvIyarAyaM c| jaM dei dikkhasikkhA kammakkhayakAraNe suddhA // 16 // nimicha, zAnabhaya, vAta, saMyamazuddha cha, dIkSA tathA zikSA karamakSayahetu Ape zuddha je. 16. tassa ya karaha paNAmaM savvaM pujaM ca viNaya vacchallaM / jassa ya daMsaNa NANaM atthi dhuvaM ceynnaabhaavo||17|| tenI ro pUla, vinaya-pAtsalya-mana ta ne, ne sunizcita zAna, darzana, yetnaapaa2||m cha. 17. tavavayaguNehiM suddho jANadi picchei suddhasammattaM / arahaMtamudda esA dAyArI dikkhasikkhA y||18|| tapavrataguNothI zuddha, nirmaLa sudaga saha jANe-jue, dIkSA-suzikSAdAyinI ahaMtamudrA teha che. 18. daDhasaMjamamuddAe iMdiyamuddA kasAyadiDhamuddA / muddA iha NANAe jiNamuddA erisA bhaNiyA // 19 // indriya-kaSAyanirodhamaya mudrA sudaDhasaMyamamayI, -24 // 5 mudrA zAnathI niyana, nimudrA 49.. 18. saMjamasaMjuttassa ya sujhANajoyassa mokkhmggss| NANeNa lahadi lakkhaM tamhA NANaM ya NAyavvaM // 20 // saMyama sahita sadhyAnayogya vimukitapathanA lakSyane, pAmI zake che jJAnathI jIva, tethI te jJAtavya che. 20. jaha Navi lahadi hu lakkhaM rahio kaMDassa vejjhyvihiinno| taha Navi lakkhadi lakkhaM aNNANI mokkhamaggassa // 21 // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 'zara-ajJa vedhya-ajANa jema kare na prApta nizAnane, ajJAnI tema kare na lakSita mokSapathanA lakSyane. 21. 1. zara-ajJa = bANavidyAnA ajANa. 2. vedhya-ajANa = nizAnasaMbaMdhI ajANa. NA purisassa havadi lahadi supuriso vi viNayasaMjutto / NANeNa lahadi lakkhaM lakkhaMto mokkhamaggassa / / 22 / / re ! jJAna narane thAya che; te, sujana tema vinItane; te jJAnathI, karI lakSa, pAme mokSapathanA lakSyane. 22. maidhaNuhaM jassa thiraM sudaguNa bANA suatthi rayaNattaM / paramatthabaddhalakkho Navi cukkadi mokkhamaggassa // 23 // mati cApa thira, zruta dorI, jeneratnatraya'zubhabANa che, paramArtha jenuM lakSya che, te mokSamArga nava cUke. 23. 1. cApa = dhanuSya. 2. zubha = - sAruM. so devo jo atthaM dhammaM kAmaM sudei NANaM ca / so dei jassa atthi hu attho dhammo ya pavvajjA // 24 // te deva, je surIte dharama ne artha, kAma, sujJAna de; te vastu de che te ja, jene dharma-dIkSA-artha che. 24. dhammo dayAvisuddho pavvajjA savvasaMgaparicattA / devo vavagayamoho udayakaro bhavvajIvANaM // 25 // te dharma jeha dayAvimaLa, dIkSA parigrahamukta je, te deva je nirmoha che ne udaya bhavya taNo kare. 25. vayasammattavisuddhe paMceMdiyasaMjade nniraavekkhe| NhAeu muNI titthe dikkhAsikkhAsuNhANeNa // 26 // Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 vrata-sudaganirmaLa, indrisaMyamayukta ne nirapekSa je, te tIrthamAM dIkSA - suzikSArUpa snAna karo, mune! 26. 1. nirapekSa = abhilASArahita. jaM NimmalaM sudhammaM sammattaM saMjamaM tavaM nnaannN| taM titthaM jiNamagge havei jadi saMtibhAveNa // 27 // nirmaLa sudarzana-tapacaraNa-saddharma-saMyama-jJAnane, je zAntabhAve yukta to, tIratha kahyuM jinazAsane. 27. NAme ThavaNe hi ya saMdabve bhAve hi sgunnpjjaayaa| cauNAgadi saMpadime bhAvA bhAvaMti arahaMtaM // 28 // "abhidhAna-sthApana-dravya-bhAve, svIya guNaparyAyathI, ahaMta jANI zakAya che Agati-vyavana-saMpattithI. ra8. 1. abhidhAna = nAma. 2. svIya = potAnA. dasaNa aNaMta NANe mokkho nntttthtttthkmmbNdhenn| NiruvamaguNamArUDho arahaMto eriso hoi|| 29 // niHsIma darzana-jJAna che, 'vasubaMdhalayathI mokSa che, nirupama guNe ArUDha che, ahaMta AvA hoya che. 29. 1. vasu = ATha. jaravAhijammamaraNaM caugaigamaNaM ca puNNapAvaM c| haMtUNa dosakamme huu NANamayaM ca arhNto||30|| jepuNya-pApa, jarA-janama-vyAdhi-maraNa, gatibhramaNane vaLI doSakarma haNI thayA jJAnAtma, te ahaMta che. 30. guNaThANamaggaNehiM ya pjjttiipaannjiivtthaannehiN| ThAvaNa paMcavihehiM paNayavvA arahapurisassa // 31 // Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 che sthApanA advaitanI kartavya pAMca prakArathI, -''guNa',mArgaNA,paryApti tema ja prANane jIvasthAnathI. 31. 1. 'guNa' = guNasthAna. terahame guNaThANe sajoikevaliya hoi arhNto| cautIsa aisayaguNA hoMti hu tassaTTha paDihArA // 32 // arhat sayogIkevaLIjina terame guNasthAna che; cotrIza atizayayukta ne vasu prAtihAryasameta che. 32. gai iMdiyaM ca kAe joe vee kasAya NANe ya / saMjama daMsaNa lesA bhaviyA sammatta saNNi AhAre // 33 // yoga-veda-kaSAya-saMyama-jJAnamAM, gati-indri-kAye, daMga-bhavya-lezyA-saMjJI-samakita-A'ramAM e sthApavA. 33. AhAro ya sarIro iMdiyamaNaANapANabhAsA ya / pajjattiguNasamiddho uttamadevo havai araho // 34 // AhAra, kAyA, indri, zvAsocchvAsa, bhASA, mana taNI, advaita uttama deva che samRddha SaT paryAptithI. 34. paMca vi iMdiyapANA maNavayakAeNa tiNNi balapANA / ANappANappANA AugapANeNa hoMti daha pANA / / 35 / / indriyaprANo pAMca, traNa baLaprANa mana-vaca-kAyanA, be Ayu-zvAsocchvAsaprANo,-prANa e dasa hoya tyAM. 35. mabhave paMciMdiya jIvaTThANesu hoi caudasame / ede guNagaNajutto guNamArUDho havai araho / / 36 / / mAnavabhave paMcendri tethI caudame jIvasthAna che; pUrvokta guNagaNayukta, 'guNa'-ArUDha zrI adbhuta che. 36. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 jaravAhidukkharahiyaM AhAraNihAravajjiyaM vimalaM 1 siMhANa khela seo Natthi duguMchA ya doso ya // 37 // dasa pANA pajjatI aTThasahassA ya lakkhaNA bhaNiyA / gokhIrasaMkhadhavalaM maMsaM ruhiraM ca savvaMge // 38 // erisaguNehiM savvaM aisayavaMtaM suparimalAmoyaM / orAliyaM ca kAyaM NAyavvaM arahapurisassa // 39 // vaNavyAdhi-duHkha-jarA, ahAra-nihAravarjita, vimaLa che, 'ajugupsitA, vaNanAsikAmaLa-zleSma-sveda, adoSa che; 33. dasa prANa, SaT paryApti, aSTa-sahasra lakSaNa yukta che, sarvAMga gokSIra-zukhatulya 'sudhavala mAMsa-rudhira che; 38. -AvA guNe sarvAMga atizayavaMta, parimalamhekatI, audArikI kAyA aho ! arhatpuruSanI jANavI. 39. 1. ajugupsitA = jenA pratye jugupsA na thAya evI. 2. vaNanAsikAmaLa-zleSma-sveda = nAkanA melathI, kaphathI ne parasevAthI rahita. 3. sudhavala = dhoLuM. 4.parimala = sugaMdha. mayarAyadosarahio kasAyamalavajjio ya suvisuddho / cittapariNAmarahido kevala bhAve muLeyo // 40 // madarAgadveSavihIna, 'tyaktakaSAyamaLa suvizuddha che, manapariNamanaparimukta, kevaLabhAvasthita advaita che. 40. 1. tyaktakaSAyamaLa = kaSAyamaLa rahita. 2.kevaLa = ekalo, nirbheLa, zuddha. sammarddasaNi passadi jANadi NANeNa davvapajjAyA / sammattaguNavisuddho bhAvo arahassa NAyavvo // 41 // dekhe darazathI, jJAnathI jANe darava - paryAyane, samyaktvaguNasuvizuddha che,-arhutano A bhAva che. 41. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 suNNahare taruhiTThe ujjANe taha masANavAse vA / giriguha girisihare vA bhImavaNe ahava vasite vA // 42 // savasAsattaM titthaM vacacaidAlattayaM ca vuttehiM / jiNabhavaNaM aha vejjhaM jiNamagge jiNavarA viMti // 43 // paMcamahavvayajuttA paMciMdiyasaMjayA nniraavekkhaa| sajjhAyajhANajuttA muNivaravasahA Niicchanti // 44 // muni zUnyagRha, tarutala vase, 'udyAna vA samazAnamAM, girimhare, girizira para, virANa vana vA vasatimAM. 42. nijavaza zramaNanA vAsa, tIratha, zAsraaityAlaya ane jinabhavana muninAM lakSya che-jinavara kahe jinazAsane. 43. paMcendriyasaMyamavaMta, paMcamahAvratI, nirapekSa ne svAdhyAya - dhyAne yukta munivaravRSabha icche temane. 44. 1. udyAna = jagIyo. 2. girihara = parvatanI gur3A. gihagaMthamohamukkA bAvIsaparIsahA jiyakaSAyA / pAvAraMbhavimukkA pavvajjA erisA bhaNiyA // 45 // gRha-graMtha - bhoDavibhukta che, pariSahanayI, aSAya che, che bhukta pAyAraMbhathI, -dIkSA uhI khAvI nine. 45. dhaNadhaNNavatthadANaM hiraNNasayaNAsaNAi chttaaii| kuddANaviraharahiyA pavvajjA erisA bhaNiyA // 46 // dhana-dhAnya-'paTa, aMthana-2nata, khAsana-zayana, chatrAhinAM sarve duhAna vihIna che, -hIkSA DahI jAvI nine. 49. 1. 42 = 12stra. 2. uMthana-2nata = sonu-35. sattUmitte ya samA pasaMsaNiMdA alddhilddhismaa| taNakaNae samabhAvA pavvajjA erisA bhaNiyA // 47 // Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 445 niMdA-prazaMsA, zatru-mitra, alabdhi ne 'labdhi viSe, tRNa-kaMcane samabhAva che, -dIkSA kahI AvI jine. 47. 1. labdhi = lAbha. uttamamajjhimagehe dAridde Isare nniraavekkhaa| savvattha gihidapiMDA pavvajjA erisA bhnniyaa||48|| nirdhana-sadhana ne ucca-madhyama sadana anapekSitapaNe sarvatra piMDa grahAya che, -dIkSA kahI AvI jine. 48. 1. sadana = ghara. 2. piMDa = AhAra. NiggaMthA NissaMgA NimmANAsA arAya nnihosaa| Nimmama NirahaMkArA pavvajjA erisA bhnniyaa||49|| nigraMtha ne niHsaMga, 'nirmAnAza, nirahaMkAra che, nirmama, arAga, addeSa che, -dIkSA kahI AvI jine. 49. 1. ninAza = mAna ane AzA rahita. NiNNehA NillohA NimmohA NibviyAra nnikklusaa| Nibbhaya NirAsabhAvA pavvajjA erisA bhnniyaa||50|| niHsneha, nirbhaya, nirvikAra, akaluSa ne nirmoha che, AzArahita, nirlobha che, dIkSA kahI AvI jine. 50. jahajAyarUvasarisA avalaMbiyabhuya NirAuhA sNtaa| parakiyaNilayaNivAsA pavvajjA erisA bhnniyaa||51|| jamyA pramANe rUpa, 'laMbitabhuja, nirAyudha, zAMta che, parakRta nilayamAM vAsa che, dIkSA kahI AvI jine. 51 1. laMbitabhuja = nIce laTakatA hAthavALI. 2. nirAyudha = zasrarahita. 3. nilaya = raheThANa. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 uvasamakhamadamajuttA sarIrasaMkAravajjiyA rukkhaa| mayarAyadosarahiyA pavvajjA erisA bhnniyaa||52|| 75zama-kSamA-'bhayuta, tanasaM272pati 36 cha, bhaha-2-dveSavihIna cha,-dIkSA 3DI bhAvI sine. 52. 1. hama = chandriyanigraha. 2. 31 = tamana 2khita. vivarIyamUDhabhAvA paNaTTakammaTTha nntttthmicchttaa| sammattaguNavisuddhA pavvajjA erisA bhnniyaa||53|| jyAM mUDhatA-mithyAtva nahi, jyAM karma aSTa vinaSTa che, samyatvaguNathI zuddha che, dIkSA kahI AvI jine. pa3. jiNamagge pavvajjA chahasaMhaNaNesu bhaNiya nniggNthaa| bhAvaMti bhavvapurisA kammakkhayakAraNe bhaNiyA // 54 // nigraMtha dIkSA che kahI Sa saMhananamAM jinavare; bhavi puruSa bhAve tehane, te karmakSayano hetu che. 54. tilatusamattaNimittasama bAhiraggaMthasaMgaho nntthi| pavvajja havai esA jaha bhaNiyA svvdrsiihiN||55|| talatuSapramANa na bAhya parigraha, rAga tatsama che nahIM; -AvI pravajyA hoya che sarvajJajinadeve kahI. papa. uvasaggaparisahasahA NijjaNadese hi Nicca atthi| sila kaTThe bhUmitale savve Aruhai savvattha // 56 // upasarga-pariSaha muni sahe, nirjana sthaLe nitya rahe, sarvatra kASTa, zilA ane bhUtala upara sthiti te kare. pa6. pasumahilasaMDhasaMgaM kusIlasaMgaMNa kuNai vikhaao| sajjhAyajhANajuttA pavvajjA erisA bhnniyaa||57|| Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 strI-'khaMDha-pazu- 'duzIlano nahi saMga, nahi vikathA kare, svAdhyAya - dhyAne yukta che,-dIkSA kahI AvI jine. 57. 1. maMDha = napuMsaka. 2. duHzIla = kuzIla jano. tavavayaguNehiM suddhA saMjamasammattaguNavisuddhA ya / suddhA guNehiM suddhA pavvajjA erisA bhaNiyA // 58 // tapavrataguNothI zuddha, saMyama-sudagaguNasuvizuddha che, che guNavizuddha, -sunirmaLA dIkSA kahI AvI jine. 58. evaM AyattaNaguNapajjaMtA bahuvisuddhasammatte / NiggaMthe jiNamagge saMkheveNaM jahAkhAdaM // 59 // saMkSepamAM AyatanathI dIkSAMta bhAva ahIM kahyA, jyama zughdhasamyagdarazayuta nigraMtha jinapatha varNavyA. 59. 1. dIkSAMta = pravajyA sudhInA. rUvatthaM suddhatthaM jiNamagge jiNavarehiM jaha bhaNiyaM / bhavvajaNabohaNatthaM chakkAyahiyaMkaraM puttuM // 60 // rUpastha 'suvizuddhArtha varNana jinapathe jyama jina karyuM, tyama bhavyajanabodhana aratha SaTkAyahitakara ahIM kahyuM. 60. 1. suvizuddhArtha = jemAM zuddha svarUpa kaheluM che evuM, tAttvika. saddaviyAro hUo bhAsAsuttesu jaM jiNe kahiyaM / so taha kahiyaM NAyaM sIseNa ya bhaddabAhussa // 61 // jinakathana bhASAsUtramaya zAbdika-vikArarUpe thayuM; te jANyuM ziSye bhadrabAhu taNA ane ema ja kahyuM. 61. bArasaaMgaviyANaM caudasapuvvaMgaviulavittharaNaM / suyaNANi bhaddabAhU gamayagurU bhayavao jayau / / 62 / / Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 'jasa bodha dvAdaza aMgano, caudazapUrava-vistArano, jaya ho zramaMdhara bhadrabAhu gamakaguru bhagavAnano. 62. 1. jasa = jemane. 2. caudaza = cauda. 3.mRtadhara = zrutajJAnI. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 449 5. bhAvaprAkRta NamiUNa jiNavaride NarasurabhavaNiMdavaMdie siddhe| vocchAmi bhAvapAhuDamavasese saMjade sirasA // 1 // sura-asura-narapativaMda jinavara-indrane, zrI siddhane, muni zeSane zirasA namI kahuM bhAvaprAkRta - zAstrane. 1. bhAvo hi paDhamaliMgaMNa davvaliMgaM ca jANa paramatthaM / bhAvo kAraNabhUdo guNadosANaM jiNA beNti||2|| che bhAva parathama liMga, dravamaya liMga nahi paramArtha che; guNadoSanuM kAraNa kahyo che bhAvane zrI jinavare. 2. bhAvavisuddhiNimittaM bAhiragaMthassa kIrae caao| bAhiracAo vihalo abhaMtaragaMthajuttassa // 3 // re! bhAvazuddhinimitta bAhira-graMtha tyAga karAya che; che viphaLa bAhira-tyAga 'AMtara-graMthathI saMyuktane. 3. 1. viphaLa = niSphaLa. 2. AMtara-graMtha = atyaMtara parigraha. bhAvarahio Na sijjhai jai vi tavaM carai koddikoddiio| jammaMtarAi bahuso laMbiyahattho gliyvttho||4|| cho koTikoTi bhavo viSe nirvastra laMbitakara rahI puSkaLa kare tapa, toya bhAvavihInane siddhi nahIM. 4. 1. laMbitakara = nIce laTakAvelA hAthavALA. pariNAmammi asuddhe gaMthe muMJcei bAhire ya jii| bAhiragaMthaccAo bhAvavihUNassa kiM kuNai // 5 // pariNAma hoya azuddha ne jo bAhya graMtha parityaje, to zuM kare e bAhyano parityAga bhAvavihInane. 5. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 jANahi bhAvaM paDhamaM kiM te liMgeNa bhaavrhienn| paMthiya sivapuripaMthaM jiNauvaiTuM pyttenn||6|| che bhAva parathama, bhAvavirahita liMgathI zuM kArya che? he pathika! zivanagarI taNo pathayitna prApya kahyo jine. 6. 1. yatna = prayatna (zuddhabhAvarUpa) udhama. bhAvarahieNa sapurisa aNAikAlaM annNtsNsaare| gahiujjhiyAI bahuso baahirnniggNthruuvaaii||7|| sapuruSa! kALa anAdithI niHsIma A saMsAramAM bahu vAra bhAva vinA bahirnigraMtha rU5 grahyAM-tajyAM. 7. bhIsaNaNarayagaIe tiriyagaIe kudevmnnugie| patto si tibvadukkhaM bhAvahi jiNabhAvaNA jIva // 8 // bhISaNa naraka, tiryaMca tema kudeva - mAnavajanmamAM, teM jIva! tIvra dukho sahyAM; tuM bhAva re ! jinabhAvanA. 8. sattasu NarayAvAse dArUNabhImAI ashnniiyaaiN| bhuttAI suirakAlaM duHkkhAI NiraMtaraM sahiyaM // 9 // bhISaNa sutIvra asahya duHkho sata narakAvAsamAM, bahu dIrgha kALapramANa teM vedyAM, 'achinnapaNe sahyAM. 9. 1. achinna = satata, niraMtara. khaNaNuttAvaNavAlaNa veyaNaviccheyaNANirohaM c| patto si bhAvarahio tiriyagaIe ciraM kAlaM // 10 // re! khanana-'uttApana-prajAlana-vIjana-"cheda-nirodhanAM cirakALa pAmo duHkha bhAvavihIna tuM tiryaMcamAM. 10 1. khanana = khodavAnI kriyA. 2. uttApana = tapAvavAnI kriyA. 3. prajAlana = prajALavAnI kriyA. 4. vajana = paMkhAthI pavana nAkhavAnI kriyA. 5. cheda = kApavAnI kriyA. 6. nirodha = baMdhanamAM rAkhavAnI kriyA. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 451 AgaMtuka mANasiyaM sahajaM sArIriyaM ca cttaari| dukkhAi maNuyajamme patto si aNaMtayaM kAlaM // 11 // saDana, yi, mAnasi, mAgaMtu - yAra saranA duHkho lahyAM niHsIma kALa manuSya kerA janmamAM. 11. 1. mAgaMtu = ditu, 172thI bhAvI 536. suraNilayesu suraccharavioyakAle ya mANasaM tivvaM / saMpatto si mahAjasa duHkhaM suhbhaavnnaarhio||12|| sura-apsarAnA virahakALe he mahAyaNa! svargamAM 'zumabhAvanAvi2DitapaNe tI mAnasa huna sahayAM. 12. 1. zumamAvanA = sArI mAnA arthAt zuddha parigati. 2. mAnasa = mAnasi. kaMdappamAiyAo paMca vi asuhAdibhAvaNAI y| . bhAUNa davvaliMgI pahINadevo dive jAo // 13 // tuM svargaloke hIna deva thayo, daravaliMgIpaNe kAMdarpo-Adika pAMca bUrI bhAvanAne bhAvIne. 13. pAsatthabhAvaNAo aNAikAlaM anneyvaaraao| bhAUNa duhaM patto kubhAvaNAbhAvabIehiM // 14 // bahu vAra kALa anAdithI pArthastha-Adika bhAvanA teM bhAvIne durbhAvanAtmaka bIjathI duHkho lahyAM. 14. devANa guNa vihUI iDDI mAhappa bahuvihaM duttuN| hoUNa hINadevo patto bahu mANasaM dukkhaM // 15 // re! hIna deva thaI tuM pAmyo tIvra mAnasa duHkhane, devo taNA guNavibhava, Rddhi, mahAtmaya bahuvidha dekhIne. 15. cauvihavikahAsatto mayamatto asuhbhaavpyddtyo| hoUNa kudevattaM patto si anneyvaaraao||16|| Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 madamatta ne Asakta cAra prakAranI vikathA mahIM, 'bahuzaH kudevapaNuM lahyuM te, azubha bhAve pariNamI. 16. 1. bahuza H = aneka vAra. asuIbIhatthehi ya kalimalabahulAhi gabbhavasahIhi / vasio si ciraM kAlaM aNeyajaNaNINa muNipavara // 17 // he munipravara ! tuM cira vasyo bahu jananInA garbhApaNe nikRSTamaLabharapUra, azuci, bIbhatsa garbhAzaya viSe. 17. pIo si thaNacchIraM aNaMtajammaMtarAI jaNaNINaM / aNNaNNANa mahAjasa sAyarasalilAdu ahiyayaraM // 18 // janmo anaMta viSe are ! jananI anerI anerInuM stanadUdha teM pIdhuM mahAyaza ! 'udadhijaLathI ati ghaNuM. 18. 1. udadhijaLa = samudranuM pANI. tuha maraNe dukkheNa aNNaNNANaM aNeyajaNaNINaM / ruNNANa NayaNaNIra sAyarasalilAdu ahiyayaraM / / 19 // tuja maraNathI duHkhArta bahu jananI anerI anerInAM nayano thakI jaLa je vahyAM te udadhijaLathI ati ghaNAM. 19. bhavasAyare aNaMte chiNNujjhiya kesaNaharaNAlaTThI / puJja jai ko vijae havadi ya girisamadhiyA rAsI / / 20 / / niHsIma bhavamAM tyakta tuja nakha-nALa-asthi-kezane sura koi ekatrita kare to `giriadhika rAzi bane. 20. 1. giriadhika rAzi = parvatathI paNa vadhu moTo Dhagalo. jalathalasihipavaNaMbaragirisaridaritaruvaNAi savvattha / vasio si ciraM kAlaM tihuvaNamajjhe aNappavaso // 21 // jala-thala-anala-pavane, nadI-giri-Abha-vana-vRkSAdimAM vaNa AtmavazatA cira vasyo sarvatra tuM traNa bhuvanamAM. 21. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 453 * gasiyAI puggalAI bhuvaNodaravattiyAI sabvAI / patto sito Na tittiM puNaruttaM tAI bhuJjato // 22 // bhakSaNa karyAM te lokavartI pudgalone sarvane, pharI pharI karyAM bhakSaNa chatAM pAmyo nahIM tuM tRptine. 22 tihuyaNasalilaM sayalaM pIyaM tiNhAe pIDieNa tume / to vi Na taNhAcheo jAo ciMteha bhavamahaNaM // 23 // pIDita tRSAthI te pIdhA che sarva 'tribhuvananIrane, to pAga tRSA cheAI nA; ciMtaMva khare ! 'lavachehane. 23. 1. tribhuvananIra = trAga so'nuM jaghu pAegI. 2. lavacheha = lavano nAza. gahiujjhiyAI muNivara kalevarAI tume aNeyAI / tANaM Natthi pamANaM anaMtabhavasAyare dhIra // 24 // ai dhIra ! he munivara ! grahmAM-choDyAM zarIra bhane teM, tenuM nathI parimANa kaMI niHsIma bhavasAgara viSe. 24. visaveyaNarattakkhayabhayasatthaggahaNasaMkileseNaM / AhArussAsANaM NirohaNA khijjae AU // 25 // himjlnnslilguruyrpvvytruruhnnpddnnbhNgehiN| rasavijjajoyadhAraNa aNayapasaMgehiM vivihehiM // 26 // iya tiriyamaNuyajamme suiraM uvavajjiUNa bahuvAraM / avamicchumahAdukkhaM tivvaM patto si taM mitta // 27 // 'viSa - vehanAthI, rastakSaya bhaya - zastrathI, saMdezathI, AyuSyano kSaya thAya che AhAra - zvAsanirodhathI; 25. Dibha atri- 4NathI, duyya parvatavRkSarohAgapatanathI, anyAya - rasavijJAna - yogapradhAzugAhi prasaMgathI. 26. - Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 he mitra! e rIta janmIne cirakALa nara-tiryaMcamAM, bahu vAra tuM pAmyo mahAdukha AkarAM apamRtyunA. 27. 1. viSa-vedanAthI = jhera khAvAthI tathA pIDAthI. 2. AhAra-zvAsanirodhathI = AhArano ne zvAsano nirodha. 3. ucca-parvatavRkSarohaNapatanathI = UMcA parvata ne vRkSa para caDatAM paDI javAthI. chattIsa tiNNi sayA chaavtttthishssvaarmrnnaanni| atomuhuttamajjhe patto si nigoyavAsammi // 28 // chAsaTha hajAra trizata adhika chatrIza teM maraNo karyA aMtarmuhUrta pramANa kALa viSe nigodanivAsamAM. 28. viyaliMdae asIdI saTThI cAlIsameva jaanneh| paMciMdiya cauvIsaM khuddabhavaMtomuhuttassa // 29 // rejANa ezI sATha cALIza zukrabhava vikalaiMdrinA, aMtarmuhUrta zudrabhava covIsa paMcendriya taNA. 29. rayaNattaye aladdhe evaM bhamio si diihsNsaare| iya jiNavarehiM bhaNiyaM taM rayaNattaya smaayrh||30|| vaNa ratnatrayaprApti tuM e rIta dIrgha saMsAre bhamyo, -bhAkhyuM jinoe Ama; tethI ratnatrayane Acaro. 30. appA appammi rao sammAiTThI havei phuDu jiivo| jANai taM saNNANaM caradihaM cAritta maggo tti // 31 // nija AtmamAM rata jIva je te pragaTa samyagdaSTi che, 'tabodha che sujJAna, tyAM caravuM caraNa che; -mArga e. 31. 1. taddhodha = tenuM jJAna, nija AtmAne jANavuM te. 2. caraNa = cAritra, samacAritra. aNNe kumaraNamaraNaM aNeyajammatarAI mario si| bhAvahi sumaraNamaraNaM jaramaraNaviNAsaNaM jIva // 32 // Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 he jIva! 'kumaraNamaraNathI tuM maryo aneka bhavo viSe; tuM bhAva sumaraNamaraNane jara-maraNanA haranArane. 32. 1. kumaraNamaraNa = kumaraNarUpa maraNa. 2. jara = jarA. so Natthi davvasavaNo paramANupamANamettao nnilo| jattha Na jAo Na mao tiyaloyapamANio svvo||33|| traNa lokamAM paramANu sarakhuM sthAna koi rahyuM nathI, jyAM dravyazramaNa thayela jIva maryo nathI, janmyo nathI. 33. kAlamaNaMtaM jIvo jammajarAmaraNapIDio dukkhN| jiNaliMgeNa vi patto prNpraabhaavrhienn|| 34 // jIva 'jani-jarA-mRtatata kALa anaMta pAmyo duHkhane, jinaliMgane paNa dhArI pAraMparyabhAvavihInane. 34. 1. jani-jarA-mRtatama = janma, jarA ane maraNathI pIDita vartato thako. 2. pAraMparyabhAvavihIna = paraMparAgata bhAvaliMgathI rahita, AcAryonI paraMparAthI cAlyA AvatA bhAvaliMga rahita. pddidessmypugglaaugprinnaamnnaamkaalttuN| gahiujjhiyAiM bahuso aNaMtabhavasAyare jIva // 35 // pratideza-pudgala-kALa-AyuSa-nAma-pariNAmastha te 'bahuzaH zarIra grahyAM-tajyAM niHsIma bhavasAgara viSe. 35. 1. bahuzaH = aneka vAra. teyAlA tiNNi sayA rajjUNaM loykhettprimaannN| mutUNaTTha paesA jattha Na DhuruDhullio jiivo|| 36 // traNazata-adhika cALIza-traNa rASTramita A lokamAM tajI ATha koI pradeza nA, paribhramita nahi A jIva jyAM. 36. ekkekaMguli vAhI chaNNavadI hoMti jANa mnnuyaannN| avasese ya sarIre royA bhaNa kittiyA bhnniyaa|| 37 // Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 pratyeka aMgula chanuM jANo roga mAnavadehamAM; to keTalA rogo, kaho, A akhila deha viSe, bhalA ! 37. te royA vi ya sayalA sahiyA te paravaseNa puvvabhave / evaM sahasi mahAjasa kiM vA bahuehiM laviehiM // 38 // e roga paNa saghaLA sahyA teM pUrvabhavamAM paravaze; tuM sahI rahyo che Ama, yazadhara; adhika zuM kahIe tane ? 38. pittaMtamuttaphephasakAlijjayaruhirakharisakimijAle / uyare vasio si ciraM NavadasamAsehiM pattehiM // 39 // maLa-mUtra-'zoNita-pitta, 'karama, baroLa, yakRta, AMtrajyAM, tyAM mAsa nava-daza tuM vasyo bahu vAra jananI -udaramAM. 39. 1. zoNita = lohI. 2. karama = kRmi. 3. yakRta = kalejuM. 4. AMtra = AMtaraDAM. diyasaMgaTThiyamasaNaM AhAriya mAyabhuttamaNNAMte / chaddikharisANa majjhe jaDhare vasio si jaNaNIe // 40 // jananI taNuM cAvela ne khAdhela eThuM khAIne, tuM jananI kerA jaTharamAM vamanAdimadhya vasyo are ! 40. sisukAle ya ayANe asuImajjhammi lolio si tumaM / asuI asiyA bahuso muNivara bAlattapatteNa // 41 // tuM azucimAM loTyo ghaNuM zizukALamAM aNasamajamAM, munivara ! azuci ArogI che bahu vAra te bAlatvamAM. 41. maMsaTThisukkasoNiyapittaMtasavattakuNimaduggaMdhaM / kharisavasapUya khibbhisa bhariyaM ciMtehi dehauDaM // 42 // 'pala-pitta-zoNita-AMtrathI durgaMdha zaba sama jyAM ve, ciMtava tuM pIpa - vasAdi - azucibharela kAyAkuMbhane. 42. 2. pIpa-vasAdi = puru, carabI vagere. 1. pala = mAMsa, Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 bhAvavimutto mutto Na ya mutto bNdhvaaimittenn| iya bhAviUNa ujjhasu gaMthaM abhaMtaraM dhiir||43|| re! bhAvamukta vimukta che, svajanAdimukta na mukta che, ima bhAvIne he dhIra! tuM parityAga atara graMthane. 43. 1. AMtara = AtyaMtara. dehAdicattasaMgo mANakasAraNa kalusio dhiir| bAvaLA khAte mahuvatI vivuiM nA ko dehAdisaMga tanyo aho! paNa malina mAnakaSAyathI AtApanA karatA rahyA bAhubalI muni kyAM lagI? 44. mahupiMgo NAma muNI dehaahaaraadicttvaavaaro| savaNattaNaM Na patto NiyANamitteNa bhviynnuy|| 45 // tana-bhojanAdipravRttinA tajanAra muni madhupiMgale, he bhavyatUta! nidAnathI ja lahyuM nahIM*zramaNatvane. 45. 1. bhavanta = bhavyajIvo jenI prazaMsA kare che evA, bhavyajIvo vaDe jene namavAmAM Ave che evA. 2. zramaNatvane = bhAvamunipaNAne. aNNaM ca vasiTTamuNI patto dukkhaM nniyaanndosenn| so Natthi vAsaThANo jattha Na duruDhullio jiivo||46|| bIjAya sAdhu vasiSTa pAmyA duHkhane nidAnathI; evuM nathI ko sthAna ke je sthAna jIva bhamyo nathI. 46. so Natthi tappaeso curaasiilkkhjonnivaasmmi| bhAvavirao vi savaNo jattha Na DhuruDhullio jIva // 47 // evo na koI pradeza lakha corAzI yoninivAsamAM, re!bhAvavirahitazramaNa paNa paribhramaNane pAmyonajyAM. 47. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 bhAveNa hoi liMgI Na hu liMgI hoi dvvmittenn| tamhA kuNijja bhAvaM kiM kIrai davvaliMgeNa // 48 // che bhAvathI liMgI, na liMgI dravyaliMgathI hoya che; tethI dharo re! bhAvane, dravaliMgathI zuM sAdhya che? 48. daMDayaNayaraM sayalaM Dahio abhaMtareNa dosenn| jiNaliMgeNa vi bAhU paDio so raurave Narae // 49 // . daMDakanagara karI dagdha saghaLuM doSa atyaMtara vaDe, jinaliMgathI paNa bAhue UpajyA naraka raurava viSe. 49. avaro vi davvasavaNo dNsnnvrnnaanncrnnpnbhttttho| dIvAyaNo tti NAmo aNaMtasaMsArio jaao||50|| vaLI e rIte bIjA daravasAdhu drIpAyana nAmanA, varajJAnadarzanacaraNabhraSTa, anaMtasaMsArI thayA. 50. bhAvasamaNo ya dhIro juvaIjaNaveDhio visuddhmii| NAmeNa sivakumAro parittasaMsArio jaado||51|| bahuyuvatijanaveSTita chatAM paNa dhIrazumatiahA! e bhAvasAdhu zivakumAra 'parItasaMsArI thayA. 51. 1. veSTita = viMTaLAyelA. 2. parItasaMsArI = parimita saMsAravALA, alpasaMsArI. kevalijiNapaNNattaM eyAdasaaMga sylsuynnaannN| paDhio abhavvaseNo Na bhAvasavaNattaNaM ptto||52|| jinavarakathita ekAdazAMgamayI sakala zrutajJAnane bhaNavA chatAMya abhavyasena na prApta bhAvamunitvane. para. 1. ekAdazAMga = agiyAra aMga. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 459 tusamAsaM ghosaMto bhAvavisuddho mahANubhAvo y| NAmeNa ya sivabhUI kevalaNANI phuDaM jaao||53|| zivabhUtinAmaka bhAvazuddha mahAnubhAva munivarA "tuSamASa' pahane gomatA pAmyA pragaTa sarvato. 53. 1. tupamA5 = 32i bhane 576. bhAveNa hoi Naggo bAhiraliMgeNa kiM ca nnggenn| kammapayaDINa NiyaraM NAsai bhAveNa davveNa // 54 // natya to cha mAthI; zuna mAri-siMgathI ? re! nAza karyasamUha kero hoya bhAvathI dravyathI. 54. 1. pAEi2 = mA. NaggattaNaM akajjaM bhAvaNarahiyaM jiNehiM pnnnnttN| iya NAUNa ya NicvaM bhAvijahi appayaM dhiir||55|| nagnatva bhAvavihIna bhAkhyuM akArya deva jinezvare, -bhagIna dhAra ! nitye mApa tuM ni mAtmane. 55. dehAdisaMgarahio mANakasAehiM sylprictto| appA appammi rao sa bhAvaliMgI have sAhU // 56 // dehAdisaMgavihIna che, varSA sakaLa mAnAdi che, AtmA viSe rata Atma che, te bhAvaliMgI zramaNa che. 56. mamattiM parivajjAmi nnimmmttimuvtttthido| AlaMbaNaM ca me AdA avasesAI vosre||57|| parivanuM chuM huM mamatva, nirmama bhAvamAM sthita huM rahuM; avalaMbu chuM muja Atmane, avazeSa sarva huM pariharuM pa7. AdA khu majjha NANe AdA me daMsaNe caritte y| AdA paccakkhANe AdA me saMvare joge||58|| Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 muja jJAnamAM AtmA khare, darzana-caritamAM AtamA, pacakhANamAM AtmA ja, saMvara-yogamAM paNa AtamAM. 58. ego me sassado appA nnaanndNsnnlkssnno| sesA me bAhirA bhAvA savve sNjoglkkhnnaa||59|| mAro suzAzvata eka darzanajJAnalakSaNa jIva che; bAkI badhA saMyogalakSaNa bhAva mujathI bAhya che. 59. bhAveha bhAvasuddhaM appA suvisuddhaNimmalaM cev| lahu caugai caiUNaM jai icchaha sAsayaM sukkhaM // 60 // tuM zuddha bhAve bhAva re ! suvizuddha nirmaLa Atmane, jo zIdhra caugatimukta thaI Icche suzAzvata saukhyane. 60. jo jIvo bhAvaMto jIvasahAvaM subhaavsNjutto| so jaramaraNaviNAsaM kuNai phuDaM lahai nnivvaannN||61|| je jIva jIvasvabhAvane bhAve, 'subhAve pariName, jara-maraNano karI nAza te nizcaya lahe nirvANane. 61. 1. subhAva = sAro bhAva arthAt zuddha bhAva. 2. jara = jarA. jIvo jiNapaNNatto NANasahAo ya ceynnaashio| so jIvo NAyavvo kmmkkhykrnnnnimmitto||62|| che jIva jJAnasvabhAva ne caitanyayukta - bhAkhyuM jine; e jIva che jJAtavya, karmavinAzakaraNanimitta je. 62. 1. karmavinAzakaraNanimitta = karmano kSaya karavAnuM nimitta. jesiM jIvasahAvo Natthi abhAvo ya savvahA ttth| te hoMti bhiNNadehA siddhA vacigoyaramadIdA // 63 // 'satuM hoya jIvasvabhAvane na "asat saravathA jemane, te dehavirahita vacanaviSayAtIta siddhapaNuM lahe. 63. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 461 arasamarUvamagaMdhaM avvattaM cedaNAguNamasadaM / jANa aliMgaggahaNaM jIvamaNihiTThasaMThANaM // 64 // jIva cetanAguNa, arasarUpa agaMdhazabda, avyakta che, vaLI liMgagrahaNavihIna che, saMsthAna bhAkhyuM na tehane. 64. bhAvahi paMcapayAraM NANaM aNNANaNAsaNaM sigdhaM / bhAvaNabhAviyasahio divasivasuhabhAyaNo hoi||65|| tuM bhAva jhaTa ajJAnanAzana jJAna paMcaprakAra re! e bhAvanApariNata svaraga-zivasaukhanuM bhAjana bane. 65. 1. 25221-zivasaumya = sva bhane mokSanA supa. paDhieNa vi kiM kIrai kiM vA suNieNa bhaavrhienn| bhAvo kAraNabhUdo saayaarnnyaarbhuudaannN||66|| re! paThana tema ja zravaNa bhAvavihInathI zuM sadhAya che? 'saa||2 - bhaag||2tvnaa 421135 mA cha. 66. 1. saa||2- 21 = zrA145 mane bhuniyA.. davveNa sayala NaggA NArayatiriyA ya sylsNghaayaa| pariNAmeNa asuddhA Na bhAvasavaNattaNaM pttaa||67|| che nagna to tiryaMca-nAraka sarva jIvo dravyathI; pariNAma che nahi zuddha jyAM tyAM bhAvazramANapaNuM nathI. 67. Naggo pAvai dukkhaM Naggo saMsArasAyare bhmi| Naggo Na lahai bohiM jiNabhAvaNavajjio suiraM / / 68 // te nagna pAme duHkhane, te nagna cira bhavamAM bhame, te nagna bodhi lahe nahIM, jinabhAvanA nahi jehane. 68. ayasANa bhAyaNeNa ya kiM te NaggeNa paavmlinnenn| pesuNNahAsamaccharamAyAbahuleNa savaNeNa // 69 // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 zuM sAdhya tAre ayazabhAjana pApayuta nagnatvathI, -bahu hAsya-matsara-pizunatA-mAyAbharyA zramaNatvathI. 69. payaDahiM jiNavaraliMgaM abhiNtrbhaavdosprisuddho| bhAvamaleNa ya jIvo bAhirasaMgammi myliyi|| 70 // thaI zuddha AMtara-bhAvamaLaviNa, pragaTa kara jinaliMgane; jIva bhAvamaLathI malina bAhira-saMgamAM malinita bane. 70. 1. AMtara-bhAvamaLaviNa = atyaMtara bhAvamalinatA rahita. 2. malinita = malina. dhammammi NippavAso dosAvAso ya ucchuphullsmo| NipphalaNigguNayAro NaDasavaNo nnggruuvenn||71|| nagnatvadhara paNa dharmamAM nahi vAsa, doSAvAsa che, te i@phUlasamAna niSphaLa-nirguNI, naTazramaNa che. 71. 1. doSAvAsa = doSonuM ghara. 2. ikSukUla = zeraDInA phUla. je rAyasaMgajuttA jinnbhaavnnrhiydvvnniggNthaa| Na lahaMti te samAhiM bohiM jiNasAsaNe vimle||72|| je rAgayuta jinabhAvanAvirahita daravanigraMtha che, pAme na bodhi-samAdhine te vimaLa jinazAsana vize. 72. bhAveNa hoi Naggo micchattAI ya dosa ciuunnN| pacchA davveNa muNI payaDadi liMga jinnaannaae||73|| mithyAtva Adika doSa choDI nagna bhAva thakI bane, pachI dravyathI muniliMga dhAre jIva jina-AjJA vaDe. 73. bhAvo vi divvasivasukkhabhAyaNo bhAvavajjio svnno| kammamalamaliNacitto tiriyAlayabhAyaNo paavo||74|| Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 che bhAva 'divazivasaukhyabhAjana,bhAvavarjita zramaNa je pApI karamamaLamalinamana, tiryaMcagatinuM pAtra che. 74. 1. divazivasaukhyabhAjana = svarga ane mokSanA sukhanuM bhAjana. 2. karamamaLamalinamana = karmamaLathI malina manavALo. khayarAmaramaNuyakaraMjalimAlAhiM ca saMthuyA viulaa| cakkahararAyalacchI labbhai bohI subhAveNa // 75 // nara-amara-vidyAdhara vaDe saMstuta karAMjalipaMktithI "cakrI-vizALavibhUti bodhi prApta thAya "subhAvathI. 75. 1. amara = deva. 2. saMskRta = jenI sArI rIte prazaMsA karavAmAM Ave che evI. 3. karAMjalipaMkti = hAthanI aMjalinI (arthA joDelA be hAthanI) hAramALA. 4. cakI-vizALavibhUti = cakravartInI ghaNI moTI kRddhi. 5. subhAvathI = sArA bhAvathI. bhAvaM tivihapayAraM suhAsuhaM suddhameva NAyavvaM / asuhaM ca aTTaraudaM suha dhammaM jinnvridehiN||76 // zubha, azubha tema ja zuddha-traNavidha bhAva jinaprajJa che; tyAM "azubha" 'Arata-raudrane 'zubha" dharma che-bhAkhyuM jine. 76 1. Arata-raudra = Arta ane raudrasuddhN suddhasahAvaM appA appammi taM ca NAyavvaM / idi jiNavarehiM bhaNiyaM jaM seyaM taM samAyaraha // 77 // AtmA vizuddhasvabhAva Atma mahIM rahe te 'zuddha che; -A jinavare bhAkhela che; je zreya, Acara tehane. 77. payaliyamANakasAo pyliymicchttmohsmcitto| pAvai tihuvaNasAraM bohI jiNasAsaNe jiivo||78|| Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 che 'galitamAnakaSAya, moha vinaSTa thaI samacitta che, te jIva tribhuvanasAra bodhi lahe jinezvarazAsane. 78. 1. galitamAnakaSAya = jeno mAnakaSAya naSTa thayo che evo. 2. samacitta = jenuM citta samabhAvavALuM che evo. 3. tribhuvanasAra = traNa lokamAM sArabhUta. visayaviratto samaNo chaddasavarakAraNAiM bhAUNa / titthayaraNAmakammaM baMdhai aireNa kAleNa // 79 // viSaye virata muni soLa uttama kAraNone bhAvIne, bAMdhe 'acira kALe karama tIrthaMkaratva - sunAmane. 79. 1. acira kALe = alpa kALe. bArasavihatavayaraNaM terasakiriyiiAu bhAva tiviheNa / dharahi maNamattaduriyaM NANaMkusaeNa muNipavara // 80 // tuM bhAva bAra-prakAra tapa ne tera kiriyA `traNavidhe, vaza rAkha mana-gaja mattane munipravara ! jJAnAkuMza vaDe. 80. 1. traNaviSe - traNa prakAre arthAt mana-vacana-kAyAthI. = 2. mana-gaja mattane = manarUpI madamAtA hAthIne. paMcavihacelacAyaM khidisayaNaM duvihasaMjamaM bhikkhU / bhAvaM bhAviyapuvvaM jiNaliMgaM NimmalaM suddhaM // 81 // 'bhUzayana, bhikSA, dvividha saMyama, paMcavidha-paTatyAga che, che bhAva bhAvitapUrva, te jinaliMga nirmaLa zuddha che. 81. 1. bhUzayana = bhUmi para sUvuM te. 2. paMcavidha -paTatyAga = pAMca prakAranA vastrono tyAga. 3. che bhAva bhAvitapUrva = jyAM bhAva (zuddha bhAva) pUrve bhAvavAmAM Avyo hoya che; jyAM pahelAM yathocita zuddhabhAvarUpa pariNamana thayuM hoya che. jaha rayaNANaM pavaraM vajjaM jaha tarugaNANa gosIraM / taha dhammANaM pavaraM jiNadhammaM bhAvibhavamahaNaM // 82 // Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 ratno viSe jyama zreSTha hIraka, tarugaNe gozISa che, jinadharma bhAvibhavamathana tyama zreSTha che dharmo viSe. 82. 1. hIraka = hIro. 2. gozIrSa = bAvanAcaMdana. 3. bhAvibhavamathana = bhAvI bhavone haNanAra, pUyAdisu vayasahiyaM puNNaM hi jiNehiM sAsaNe bhnniyN| mohakkhohavihINo pariNAmo appaNo dhmmo|| 83 // pUjAdimAM vratamAM jinoe puNya bhAkhuM zAsane; che dharma bhAkhyo mohakSobhavihIna nija pariNAmane. 83. saddahadi ya pattedi ya rocedi ya taha puNo vi phaasedi| puNNaM bhoyaNimittaM Na hu so kammakkhayaNimittaM // 84 // paratIta, ruci, zraddhAna ne sparzana kare che puNyanuM te bhoga keruM nimitta che, na nimitta karmakSaya taNuM. 84. appA appammi rao rAyAdisu syldosprictto| saMsArataraNahedU dhammo tti jiNehiM NiddiThaM // 85 // rAgAdi doSa samasta choDI AtamA nijarata rahe 'bhavataraNakAraNa dharma che te-ema jinadevo kahe. 85. 1. bhavataraNakAraNa = saMsArane tarI javAnA kAraNabhUta. aha puNa appA Nicchadi puNNAI karedi nnirvsesaaiN| taha vi Na pAvadi siddhiM saMsArattho puNo bhnnido||86|| paNa Atmane aDyA vinA puNyo azeSa kare bhale, to paNa lahe nahi siddhine, bhavamAM bhame-Agama kahe. 86. eeNa kAraNeNa yataM appA saddaheha tivihenn| jeNa ya laheha mokkhaM taM jANijjaha pyttenn||87|| A kAraNe te AtmanI trividha tame zraddhA karo, te AtmAne jANo prayatna, muktine jethI varo. 87. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 maccho vi sAlisittho asuddhabhAvo gao mahANarayaM / iya gAuM appANaM bhAvaha jiNabhAvaNaM NicaM // 88 // avizuddha bhAve matsya taMdula paNa gayo mahA narakamAM, tethI nijAtmA jANI nitya tuM bhAva re! jinabhAvanA. 88. bAhirasaMgaccAo girisaridarikaMdarAi aavaaso| sayalo NANajjhayaNo Niratthao bhaavrhiyaannN||89|| re! bAhyaparigrahatyAga, parvata-kaMdarAdinivAsa ne jJAnAdhyayana saghaLuM nirarthaka bhAvavirahita zramaNane. 89. bhaMjasu iMdiyaseNaM bhaMjasu maNamakkaDaM pyttenn| mA jaNaraMjaNakaraNaM bAhiravayavesa taM kunnsu||9|| tuM indrisenA toDa, manamarkaTa tuM vaza kara yatnathI, nahi kara tuM janaraMjanakaraNa bahiraMga-vratavezI banI. 90. 1. manama2 = bhana35) Hij, mana35 vai. NavaNokasAyavaggaM micchattaM cayasu bhaavsuddhiie| ceiyapavayaNaguruNaM karehi bhattiM jiNaNAe // 91 // mithyAtva ne nava nokaSAya tuM choDa bhAvavizuddhathI; 42 mata NiT-AzAnusAra tuM yetya-pra1yana-guru tI. 81. titthayarabhAsiyatthaM gaNaharadevehiM gaMthiyaM smm| bhAvahi aNudiNu atulaM visuddhabhAveNa suyaNANaM // 92 // 'tIzamASita-arthamaya, ||52suvi2thit cha, pratidina tuM bhAva vizuddhabhAve te atula zrutajJAnane. 92. 1. tIrthazabhASita = tIrtha:24ve 475.. pIUNa NANasalilaM nnimmhtisddaahsosummukkaa| hoti sivAlayavAsI tihuvaNacUDAmaNI siddhaa||93|| Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 jIva jJAnajaLa pI, tIvratRSNAdAhazoSa thakI chUTI, zivadhAmIvAsI siddha thAya - trilokanA cUDAmaNi. 93. dasa dasa do suparIsaha sahahi muNI sayalakAla kAeNa / sut appamatto saMjamaghAdaM namostULa / / 14 / / bAvIza pariSaha sarvakALa saho munine ! kAyA vaDe, apramatta rahI, sUtrAnusAra, nivArI saMyamaghAtane. 94. jaha pattharo Na bhijjai pariTThio dIhakAlamudaeNa / taha sAhU viNa bhijjai uvasaggaparIsahehiMto // 95 // paththara rahyo cira pANImAM bhedAya nahi pANI vaDe, tyama sAdhu paNa bhedAya nahi upasarga ne pariSaha vaDe. 95. bhAvahi aNuvekkhAo avare paNavIsabhAvaNA bhAvi / bhAvarahieNa kiM puNa bAhiraliMgeNa kAyavvaM // 96 // tuM bhAva dvAdaza bhAvanA, vaLI bhAvanA paccIzane; zuM che prayojana bhAvavirahita bAhyaliMga thakI are ! 96. savvavirao vi bhAvahi Nava ya payatthAI satta taccAI | jIvasamAsAI muNI caudasaguNaThANaNAmAI // 97 // pUraNavirata paNa bhAva tuM nava artha, tattvo sAtane, muni ! bhAva jIvasamAsane, guNasthAna bhAva tuM caudane. 93. 1. pUraNavirata = pUrNavirata, sarvavirata. NavavihabaMbhaM payaDahi abbaMbhaM dasavihaM pamottUNa / mehUNasaNNAsatto bhamio si bhavaNNave bhIme // 98 // abrahma dazavidha TALI tuM pragaTAva navavidha brahmane; re! 'mithunasaMjJAsakta teM karyuM bhramaNa 'bhIma bhavArNave. 98. 1. mithunasaMjJAsakta = maithunasaMjJAmAM Asakta. 2. bhIma bhavArNava = bhayaMkara saMsArasamudra. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 bhAvasahido ya muNiNo pAvai ArAhaNAcaukkaM c| bhAvarahido ya muNivara bhamai ciraM diihsNsaare||99|| bhAve sahita munivara lahe ArAdhanA caturaMgane; bhAve rahita to he zramaNa ! cira dIrdhasaMsAre bhame. 99. pAvaMti bhAvasavaNA kallANaparaMparAiM sokkhaaii| dukkhAI davvasavaNA nnrtiriykudevjonniie||10|| re! bhAvamuni kalyANakonI zreNiyuta saukhyo lahe; ne dravyamuni tiryaMca-manuja-kudevamAM duHkho sahe. 10. chAyAladosadUsiyamasaNaM gasiuM asuddhbhaavenn| patto si mahAvasaNaM tiriyagaIe annppvso||101|| avizuddha bhAve doSa chetALIsa saha grahI azanane, tiryaMcagati maLe tuM pAmyo duHkha bahu paravazapaNe. 101. saccitabhattapANaM giddhI dappeNa'dhI pbhuttuunn| patto si tivvadukkhaM aNAikAleNa taM ciNt||102|| tuM vicAre re! teMduHkha tIvra lahyAM anAdi kALathI, zamazana-pAna sayittanA mazAna-ddhi-pathI'. 102. 1. 6 = 64tA, garva. kaMdaM mUlaM bIyaM puSpaM pattAdi kiMci saccitaM / asiUNa mANagavvaM bhamio si annNtsNsaare||103|| kaMI kaMda-mUlo, patra-puSpo, bIja Adi sacittane tuM mAna-madathI khAIne bhaTakyo anaMta bhavArNave. 103. viNayaM paMcapayAraM pAlahi mnnvynnkaayjoenn| aviNayaNarA suvihiyaM tatto muttiM na pAvaMti // 104 // Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 469 re! vinaya pAMca prakArano tuM pALa mana-vacana-tana vaDe; nara hoya je avinIta te pAme na suvihita muktine. 10. NiyasattIe mahAjasa bhattIrAeNa nnicckaalmmi| taM kuNa jiNabhattiparaM vijjAvaccaM dasaviyappaM // 105 // tuM he mahAyaza! bhaktirAga vaDe svazaktipramANamAM jinabhaktirata 'dazabheda vaiyAvRjyane Acara sadA. 105. 1. dazabheda = dazavidha. jaM kiMciM kayaM dosaM maNavayakAehiM asuhbhaavennN| taM garahi gurusayAse gArava mAyaM ca mottuunn||106|| teM azubhabhAve mana-vacana-tanathI karyo kaMI doSa je, kara gaNA gurunI samIpe garva - mAyA choDIne. 106. dujjaNavayaNacaDakkaM NiTurakaDuyaM sahaMti sppurisaa| kammamalaNAsaNaTuM bhAveNa ya NimmamA svnnaa||107|| durjana taNI niSphara-kaTuka vacanorUpI thappaDa sahe, sapuruSa nirmamabhAvayuta-muni karmamaLalayahetue. 107. 1. karmamaLalayahetue = karmamaLano nAza karavA mATe. pAvaM khavai asesaM khamAe paDimaMDio ya munnipvro| kheyaraamaraNarANaM pasaMsaNIo dhuvaM hoi||108|| munipravara parimaMDita kSamAthI pApa niHzeSe dahe, nara-amara-vidyAdhara taNA stutipAtra che nizcitapaNe. 188. 1. parimaMDita kSamAthI = kSamAthI sarvata zobhita. iya NAUNa khamAguNa khamehi tiviheNa sayala jiivaannN| cirasaMciyakohasihaM varakhamasalileNa siMceha // 10 // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 tethI kSamAguNadhara ! kSamA kara jIva saune 'traNavidhe; uttamakSamAjaLa sIMca tuM cirakALanA krodhAgnine. 19, 1. traNavidha = traNa prakAre arthAt mana-vacana-kAyAthI. dikkhAkAlAIyaM bhAvahi aviyaardsnnvisuddho| uttamabohiNimittaM asArasArANi muNiUNa // 110 // suvizuddhadarzanadharapaNe 'varabodhi kerA hetue ciMtava tuM dIkSAkALa-Adika, jANI sAra-asArane. 110. 1. varabodhi kerA hetue = uttama bodhinimitte, uttama samyagdarzana-jJAna-cAritra arthe. sevahi cauvihaliMga abhNtrliNgsuddhimaavnnnno| bAhiraliMgamakajaM hoi phuDaM bhAvarahiyANaM // 111 // karI prApta AMtaraliMgazuddhi seva cauvidha liMgane; che bAhyaliMga akArya bhAvavihInane nizcitapaNe. 111. 1. AMtara = atyaMtara. AhArabhayapariggahamehuNasaNNAhi mohio si tumaM / bhamio saMsAravaNe aNAikAlaM annppvso||112|| AhAra-bhaya-parigraha-mithunasaMjJA thakI mohitapaNe tuM paravaze bhaTakyo anAdi kALathI 'bhavakAnane. 112. 1. bhavamAnane = saMsArarUpI vanamAM. bAhirasayaNattAvaNatarUmUlAINi uttrgunnaanni| pAlahi bhAvavisuddho pUyAlAhaM Na iihto||113|| 'tarumUla, AtApana, bahiHzayanAdi uttaraguNane tuM zuddha bhAve pALa, pUjAlAbhathI niHspRhapaNe. 113. 1. sumUla varSAkALe vRkSa nIce sthiti karavI te. 2. bahiHzayana = zItakALe bahAra sUvuM te. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 471 bhAvahi paDhamaM taccaM bidiyaM tadiyaM cauttha paMcamayaM / tiyaraNasuddho appaM aNAiNihaNaM tivaggaharaM // 114 // tuM bhAva prathama, dvitIya, trIjA, 'turya, paMcama tattvane, AAMtarahita trivargahara jIvane, 'trikaraNavizuddhie. 114. 1. turya = caturtha. 2. AtyaMtarahita = anAdi-anaMta. 3. trivargahara = dharma-artha-kAmano nAza karanAra arthAt apavargane - mokSane utpanna karanAra. 4. trikaraNavizuddhie = traNa karaNanI zuddhipUrvaka; zuddha mana-vacana-kAyAthI. jAva Na bhAvai taccaM jAva Na ciMtei ciMtaNIyAI / tAva Na pAvai jIvo jaramaraNavivajjiyaM ThANaM // 115 // bhAve na jyAM lagI tattva, jyAM lagI `ciMtanIya na ciMtave, jIva tyAM lagI pAme nahIM 'jara-maraNavarjita sthAnane. 115. 1. ciMtanIya = citavavA yogya. 2. jara = jarA. pAvaM havai asesaM puNNamasesaM ca havai pariNAmA / pariNAmAdo baMdho mukkho jiNasAsaNe diTTho / / 116 / / re ! pApa saghaLuM, puNya saghaLuM, thAya che pariNAmathI; pariNAmathI che baMdha tema ja mokSa jinazAsana mahIM. 116 micchatta taha kasAyAsaMjamajogehiM asuhalesehiM / baMdhai asuhaM kammaM jiNavayaNaparammuho jiivo||117|| 'mithyA-kaSAya-avirati-yoga azubhalezyAnvita vaDe jinavacanaparAnmukha AtamA bAMdhe azubharUpa karmane. 117. 1. mithyA = mithyAtva. 2. azubhalezyAnvita = azubha lezyAyukta, azubha lezyAvALA. tavvivarIo baMdhai suhakammaM bhAvasuddhimAvaNNo / duvihapayAraM baMdhai saMkheveNeva vajjariyaM // 118 // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 viparIta tethI bhAvazuddhiprApta bAMdhe zubhane; -e rIta bAMdhe azubha-zubha; saMkSepathI ja kahela che. 118. NANAvaraNAdIhiM ya aTThahiM kammehiM veDhio ya ahaM / DahiUNa iNhiM payaDami aNataNANAiguNacittAM // 119 // veSTita chuM huM jJAnAvaraNakarmAdi karmASTaka vaDe; bALI, huM pragaTAvuM amitajJAnAdiguNavedana have. 119. 1. veSTita = gherAyelo, AcchAdita, rUkAvaTa pAmelo. 2. amita = anaMta. sIlasahassaTThArasa caurAsIguNagaNANa lakkhAI / bhAvahi aNudiNu NihilaM asappalAveNa kiM bahuNA // 120 // corAzI lAkha guNo, aDhAra hajAra bhedo zIlanA, -saghaLuMya pratidina bhAva; bahupralapana 'nirarthathI zuMbhalA? 120 1. nirartha = nirarthaka, jenAthI koI artha sare nahi evA. jhAyahi dhammaM sukkaM aTTa rauddaM ca jhANa muttUNa / ruddaTTa jhAiyAI imeNa jIveNa cirakAlaM // 121 // dhyA dharma tema ja zuklane, tajI Arta tema ja raudrane; cirakALa dhyAyAM Arta tema ja raudra dhyAno A jIve. 121. je ke vi davvasavaNA iMdiyasuhaAulA Na chiMdaMti / chiMdaMti bhAvasavaNA jhANakuDhArehiM bhavarukkhaM / / 122 // dravye zramaNa indriyasukhAkula hoIne chede nahIM; bhavavRkSa chede bhAvazramaNo dhyAnarUpa 'kuThArathI. 122. 1. kuThAra = kuhADo. jaha dIvo gabbhahare mAruyabAhAvivajjio jalai / taha rAyANilarahio jhANapaIvo vi pajjalai // 123 // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 jyama 'garbhagRhamAM pavananI bAdhA rahita dIpaka baLe, te rIta rAgAnilavivarjita dhyAnadIpaka paNa jaLe. 123. 1. garbhagRha = makAnanI aMdarano bhAga. 2. rAgAnilavivarjita = rAgarUpI pavana rahita. jhAyahi paMca vi gurave maMgalacausaraNaloyapariyarie / rasurakheyaramahie ArAhaNaNAyage vAre|24|| dhyA paMca gurune, zaraNa - maMgala - lokauttama jeha che, ArAdhanAnAyaka, 'amara-nara-khacarapUjita, vIra che. 124 1. amara-nara-khacarapUjita = devo, manuSyo ane vidyAdharothI pUjita. NANamayavimalasIyalasalilaM pAUNa bhaviya bhAveNa / vAhijaramaraNaveyaNaDAhavimukkA sivA hoMti // 125 // jJAnAtma nirmaLa nIra zItaLa prApta karIne, 'bhAvathI bhavithAya che'jara-maraNa-vyAdhidAhavarjita, 'zivamayI. 125. 1. bhAvathI = zuddha bhAvathI. 2. bhavi = bhavya jIvo. 3. jara-maraNa-vyAdhidAhavarjita = jarA-maraNa-rogasaMbaMdhI baLatarAthI mukta. 4. zivamayI = AtyaMtika saukhyamaya arthAt siddha. jaha bIyammi ya daDDhe Na vi rohai aMkuro ya mahivIDhe / taha kammabIyadaDDe bhavaMkuro bhAvasavaNANaM // 126 // jyama bIja hotAM dagdha, aMkura bhUtaLe Uge nahIM, tyama karmabIja baLye bhavAMkura bhAvazramaNone nahIM. 126. bhAvasavaNo vi pAvai sukkhAiM duhAI davvasavaNo ya / iya gAuM guNadose bhAveNa ya saMjudo hoha // 127 // re ! bhAvazramaNa sukho lahe ne dravyamuni duHkho lahe; tuM bhAvathI saMyukta thA, guNadoSa jANI e rIte. 127. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 titthayaragaNaharAiM abbhudayaparaMparAI sokkhaaii| pAvaMti bhAvasahiyA saMkhevi jiNehiM vajjariyaM // 128 // 'tIrtheza-gaNanAthAdigata abhyadayayuta saukhyo taNI prati 42 cha mAmuni; -mAyuM line saMkSepathI. 128. 1. tIrthaza-nAthAgata = tIrtha-2-11siMdhI. te dhaNNA tANa Namo dNsnnvrnnaanncrnnsuddhaannN| bhAvasahiyANa NicaM tiviheNa paNaTThamAyANaM // 129 // te che sudhanya, tridhA sadaiva namaskaraNa ho temane, bhAvayuta, zAnayavizudha, mAyAbhuta cha. 128. 1. tridhA = 3 re arthAta mana-vayana-yAthI. 2. bhAvayuta = zuddha mA sakhita. iDDimatulaM viubviya kinnnnrkiNpurisamrkhyrehiN| tehiM viNa jAi mohaM jiNabhAvaNabhAvio dhiiro||130|| 'khecara-surAdika vikriyAthI Rddhi atula kare bhale, jinabhAvanApariNata sudhIra lahe na tyAM paNa mohane. 130. 1. 52-su2||64 = vidhA52, deva pore. kiM puNa gacchai mohaM NarasurasukkhANa appsaaraannN| jANato passaMto ciMtaMto mokkha munnidhvlo||131|| to deva-naranAM tuccha sukha pratye lahe zuM mohane bhunidha12 ), 'june thita cha mokSane ? 131. 1. zubhe = he, zraddha. uttharai jA Na jarao royaggI jA Na Dahai dehuddiN| iMdiyabalaM Na viyalai tAva tumaM kuNahi appahiyaM // 132 // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475. re! Akrame na jarA, gadAgni dahena tanakuTi jyAM lagI, baLa indriyonuM nava ghaTe, karI le tuM nijahita tyAM lagI. 12. 1. Akrame = AkramaNa kare; hallo kare; gherI vaLe, pakaDe. 2. gadAgni = rogarUpI agni. 3. tanakuTi = kAyArUpI jhUMpaDI. chajjIva chaDAyadaNaM NicaM mnnvynnkaayjoehiN| kuru daya parihara muNivara bhAvi apuvvaM mahAsattaM // 133 // cha anAyatana taja, kara dayA SajIvanI trividha sadA, mahAsattvane tuM bhAva re! 'apUravapaNe he munivara ! 133. 1. trividha = mana-vacana-kAyayogathI. 2. apUravapaNe = apUrvapaNe. dasavihapANAhAro aNaMtabhavasAyare bhmNtenn| bhoyasuhakAraNaTuM kado ya tiviheNa sayalajIvANaM // 134 // bhamatAM 'amita bhavasAgare, teM bhogasukhanA hetue sahu jIva-dazavidhaprANano AhAra kIdho traNavidhe. 134. 1. amita = anaMta. pANivahehi mahAjasa curaasiilkkhjonnimjjhmmi| uppajata maraMto patto si NiraMtaraM dukkhaM // 135 // prANIvadhothI he mahAyaza ! yoni lakha corAzImAM utpattinA ne maraNanAM duHkho niraMtara teM lahyAM. 135. jIvANamabhayadANaM dehi muNI paannibhuuysttaannN| kallANasuhaNimittaM paraMparA tivihsuddhiie||136|| tuM bhUta-prANI-sattva-jIvane trividha zuddhi vaDe muni! de abhaya, je kalyANa saukhyanimitte pAraMparyathI. 136. 1. abhaya = abhayadAna. 2. kalyANa = tIrthaMkaradevanA kalyANaka. 3. pAraMparyathI = paraMparAe. Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 asiyasaya kiriyavAI akiriyANaM ca hoi culsiidii| sattaTThI aNNANI veNaIyA hoMti bttiisaa||137|| zata-ezI kiriyAvAdInA, corAzI tethI vipakSanA, batrIza saDasaTha bheda che vainayika ne ajJAnInA. 137. 1. tethI vipakSanA = akriyAvAdInA. Na muyai payaDi abhavvo suTTha vi AyaNNiUNa jiNadhammaM / guDaduddhaM pi pibaMtA Na paNNayA NivvisA hoti // 138 // surIte suNI jinadharma paNa prakRti abhavya nahIM taje, sAkarasahita kSIrapAnathI paNa sarpa nahi nirviSa bane. 138. micchattachaNNadiTThI duddhIe dummaehiM dosehiN| dhammaM jiNapaNNattaM abhavyajIvo Na rocedi||139|| durbuddhi - durmatadoSathI 'mithyAtvaAvRtadaga rahe, AtmA abhavya jinejJApita dharmanI rUci nava kare. 139. 1. dubuddhi-dumatadoSathI = durbuddhine lIdhe tathA kumata-anurUpa doSone lIdhe. 2. mithyAtvaAvRtadaga = mithyAtvathI AcchAdita daSTivALo. kucchiyadhammammi rao kucchiypaasNddibhttisNjutto| kucchiyatavaM kuNaMto kucchiyagaibhAyaNo hoi|| 140 // kutsitadharama-rata, bhakti je pAkhaMDI kutsitanI kare, kutsita kare tapa, tehakutsita gati taNuM bhAjana bane. 140. 1. pAkhaMDI kutsitanI = kutsita (niMdita, dhikkAravA yogya,kharAba, adhama) evA pAkhaMDIonI. iya micchattAvAse kuNayakusatthehiM mohio jiivo| bhamio aNAikAlaM saMsAre dhIra ciMtehi // 141 // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 477 he dhIra ! ciMtava - jIva A mohita kunaya-duHzAstrathI mithyAtvaghara saMsAramAM rakhaDyo anAdikALathI. 141. 1. mithyAtvaghara = (1) mithyAtvanuM ghara evA, athavA (2) mithyAtva jenuM ghara che evA. pAsaMDI tiNNi sayA tisaTThi bheyA umagga muttUNa / ruMbhahi maNu jiNamagge asappalAveNa kiM bahuNA / / 142 // unmArgane choDI trizata tesaThapramita pAkhaMDInA, jinamArgamAM mana roka; bahu pralapana `nirarthathI zuM bhalA ? 142. 1. nirartha = nirarthaka, vyartha. - jIvavimukko sabao daMsaNamukko ya hoi calasabao / sabao loyaapujjo louttarayammi calasabao // 143 // jIvamukta zaba kahevAya, ''cala zaba' jANa darzanamuktane; zaba loka mAMhI apUjya, cala zaba hoya lokottara viSe. 143. 1. cala zaba = hAlatuM-cAlatuM maDaduM. jaha tArayANa caMdo mayarAo mayaulANa savvANaM / ahio taha sammatto risisAvayaduvihadhammANaM // 144 // jyama caMdra tArAgaNa viSe, 'mRgarAja sau 'mRgakula viSe, tyama adhika che samyaktva RSizrAvaka-dvividha dharmo viSe. 144. 1. mRgarAja = siMha. 2. mRgakula = pazusamUha. jaha phaNirAho sohai phaNamaNimANikkakiraNavipphurio / taha vimaladaMsaNadharo jiNabhattI pavayaNe jIvo // 145 // nAgeMdra zobhe pheNamaNimANikyakiraNe camakato, te rIta zobhe zAsane jinabhakta darzananirmaLo. 145. jaha tArAyaNasahiyaM sasaharabiMbaM khamaMDale vimle| bhAviya tavavayavimalaM jiNaliMgaM daMsaNavisuddhaM // 146 // Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 zazibiMba tArakavRMda saha nirmaLa nabhe zobhe ghaNuM, tyama zobhatuM tapavratavimaLa jinaliMga darzananirmaLuM. 146. iya NAuM guNadosaM daMsaNarayaNaM dhareha bhaavenn| sAraM guNarayaNANaM sovANaM paDhama mokkhassa // 147 // ima jANIne guNadoSa dhAro bhAvathI dagaratnane, je sAra guNaratno viSe ne prathama zivasopAna che. 147. kattA bhoi amutto sarIramitto aNAiNihaNo y| dasaNaNANuvaogo NiddiTTho jiNavaridehiM // 148 // kartA tathA bhoktA, anAdi - anaMta, dehapramANa ne 'vaNamUrti, dagajJAnopayogI jIva bhAkhyo jinavare. 148. 1. vaNamUrti = amUrta, arUpI. dasaNaNANAvaraNaM mohaNiyaM aMtarAiyaM kmm| NiThThavai bhaviyajIvo sammaM jinnbhaavnnaajutto||149 // 'gajJAnaAvRti, moha tema ja aMtarAyaka karmane samyapaNe jinabhAvanAthI bhavya AtmA kSaya kare. 149. 1. dagajJAnaAvRti = darzanAvaraNa ne jJAnAvaraNa. balasokkhaNANadaMsaNa cattAri vi pAyaDA guNA hoti| NaDhe ghAicaukke loyAloyaM payAsedi // 150 // caughAtinAze jJAna-darzana-saukhya-baLa cAre guNo 'prATya pAme jIvane, parakAza lokAlokano. 150. 1. prAkaTya = pragaTapaNuM. NANI siva parameTThI savvaNhU viNhu caumuho buddho| appo vi ya paramappo kammavimukko ya hoi phuDaM // 151 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 te jJAnI, ziva, parameSThI che, viSNu, caturmukha, buddha che, AtmA tathA paramAtamA, sarvajJa, karmavimukta che. 151. iya ghAikammamukko aTThArahadosavajjio sylo| tihuvaNabhavaNapadIvo deu mamaM uttamaM bohiM // 152 // caughAtikarmavimukta, doSa aDhAra rahita, sadeha e 'tribhuvanabhavananA dIpa jinavara bodhi do uttama mane. 15ra. 1. tribhuvanabhavananA dIpa = traNa lokarUpI gharanA dIpaka arthAt dIvArUpa. jiNavaracaraNaMburuhaM NamaMti je prmbhttiraaenn| te jammavellimUlaM khaNaMti varabhAvasattheNa // 153 // je parabhaktirAgathI jinavarapadAMbujane name, te janmavelImULane vara bhAvazastra vaDe khaNe. 153. 1. vara = uttama. 2. khaNe khode che. jaha salileNa Na lippai kamaliNipattaM shaavpyddiie| taha bhAveNa Na lippai kasAyavisaehiM sppuriso|| 154 / jyama kamalinInA patrane nahi salilalepa svabhAvathI, tyama sapuruSane lepa viSayakaSAyano nahi bhAvathI. 154. 1. salila = pANI. te cciya bhaNAmi ha je sylklaasiilsNjmgunnehiN| bahudosANAvAso sumaliNacitto Na sAvayasamo so||155 / / kahuM te ja muni je zIlasaMyamaguNa-samasta kaLA-dhare, je malinamana bahudoSaghara, te to na zrAvatulya che. 155. 1. malinamana = malina cittavALo. te dhIravIrapurisA khamadamakhaggeNa vipphurNtenn| dujayapabalabaluddharakasAyabhaDa NijjiyA jehiN|| 156 // Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 te dhIravIra naro, kSamAdama - taNakhage jemaNe jItyA sudurjaya-ugrabaLa-madamatta-subhaTa - kaSAyane. 156. 1. kSamAdama-taNakhalga = kSamA(prathama) ane jiteMdriyatArUpI tINa taravArathI. 2. subhaTa = yoddhA. dhaNNA te bhagavaMtA dNsnnnnaannggpvrhtthehiN| visayamayaraharapaDiyA bhaviyA uttAriyA jehiN|| 157 // che dhanya te bhagavaMta, darzanajJAna - uttamakara vaDe je pAra karatAM viSayamakarAkarapatita bhavi jIvane. 157. 1. darzanajJAna-uttamakara = darzana ane jJAnarUpa (be) uttama hAtha. 2. viSayamakarAkara = viSayorUpI samudra (magaronuM sthAna). 3. bhavi = bhavya. mAyAvelli asesA mohamahAtaruvarammi aaruuddhaa| visayavisapupphaphulliya luNaMti muNi nnaannstthehiN|| 158 // muni jJAnazaste chedatA saMpUrNa mAyAvelane, -bahu viSaya-viSapuSpa khIlI, ArUDha mohamahAkume. 158. 1. ArUDha mohamahAdrume = moharUpI mahAvRkSa para caDelI. mohamayagAravehiM ya mukkA je krunnbhaavsNjuttaa| te savvaduriyakhaMbhaM haNaMti cArittakhaggeNa // 159 // madanamoha-gAravamukta ne je yukta karuNAbhAvathI, saghaLA duritarUpa thaMbhane ghAte caraNa-taravArathI. 159. 1. durita = duSkarma, pApa. 2. ghAte = nAza kare. guNagaNamaNimAlAe jiNamayagayaNe nnisaayrmunniNdo| tArAvalipariyario puNNimaiMduvva pvnnphe||160|| tArAvalI saha je rIte pUrNendu zobhe AbhamAM, guNavRdamaNimALA sahita municaMdra jinamatagaganamAM. 160. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 ckkhrraamkesvsurvrjinngnnhraaisokkhaaii| cAraNamuNiriddhIo visuddhabhAvA NarA pattA // 161 // 'cakreza-kezava-rAma-jina-gaNI-suravarAdika-saukhyane, cAraNamunIMdrasuRddhine, suvizuddhabhAva naro lahe. 161. 1. cakeza-kezava-rAma-jina-gaNI-suravarAdika-saukhyane = cakravartI, nArAyaNa, balabhadra, tIrthaMkara, gaNadhara, devendra vagerenA sukhane. 2. suvizuddhabhAva = zuddha bhAvavALA sivamajarAmaraliMgamaNovamamuttamaM prmvimlmtulN| pattA varasiddhisuhaM jiNabhAvaNabhAviyA jIvA // 162 // jinabhAvanApariNata jIvo varasiddhisukha anupama lahe, ziva, atula, uttama, paramanirmaLa, ajara-amarasvarUpaje. 162. te me tihuvaNamahiyA siddhA suddhA NiraMjaNA nniccaa| . diMtu varabhAvasuddhiM dasaNa NANe caritte y|| 163 // bhagavaMta siddho-trijagapUjita, nitya, zuddha, niraMjanA -vara bhAvazuddhi do mane daga, jJAna ne cAritramAM. 16.3. kiM jaMpieNa bahuNA atyo dhammo ya kAmamokkho y| aNNe vi ya vAvArA bhAvammi pariTThiyA savve // 164 // bahu kathana zuM karavuM? are ! dharmArthakAmavimokSane bIjAya bahu vyApAra, te sau bhAva mAMhI rahela che. 164. iya bhAvapAhuDamiNaM savvaMbuddhehi desiyaM smm| jo paDhai suNai bhAvai so pAvai avicalaM tthaannN||165 // e rIta sarvaze kathita A bhAvaprAbhUta-zAstranA supaThana-suzravaNa-subhAvanAthI vAsa 'avicaLa dhAmamAM. 165. 1. avicaLa = siddhapada; mokSa. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 6. mokSaprAbhUta NANamayaM appANaM uvaladdhaM jeNa jhaDiyakammeNa / caUNa ya paradavvaM Namo Namo tassa devassa // 1 // karIne 'kSapaNa karmo taNuM, paradravya pariharI jemaNe jJAnAtma AtmA prApta kIdho, namuM namuM te devane. 1. 1. 1paNa = kSaya. NamiUNa ya taM devaM aNaMtavaraNANadaMsaNaM suddhaM / vocchaM paramappANaM paramapayaM paramajoINaM // 2 // te devane namI- 'amita-vara-dagajJAnadharane zuddhane, kahuM paramapada-paramAtamA-prakaraNa paramayogIndrane. 2. 1. amita-vara = anaMta ane pradhAna. = jANi joI joattho joiUNa aNavarayaM / avvAbAhamaNaMtaM aNovamaM lahai NivvANaM // 3 // je jANIne, yogastha yogI, satata dekhI jehane, upamAvihIna anaMta avyAbAdha zivapadane lahe. 3. tipayAro so appA paramaMtarabAhiro hu dehINaM / tattha paro jhAijjai aMtovAeNa cayahi bahirappA // 4 // te AtamA che `parama-aMtara-bahira traNadhA dehImAM; aMtara-upAye paramane dhyAo, to bahirAtamA. 4. 1. parama-aMtara-bahira traNadhA = paramAtmA, aMtarAtmA ane bahirAtmA - ema traNa prakAre. 2. aMtara-upAye = aMtarAtmArUpa sAdhanathI; aMtarAtmArUpa je pariNAma te pariNAmarUpa sAdhanathI. 3. paramane = paramAtmAne. Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 483 akkhANi bAhirappA aMtaraappA hu appasaMkappo / kammakalaMkavimuko paramappA bhaNNa devo // 5 // che 'akSadhI bahirAtma, Atamabuddhi aMtara-AtamA, je mukta karmakAMkathI te deva che paramAtamA. 5. 1. akSadhI = indriyabuddhi; 'indriya te ja AtmA che' evI buddhivALo. malarahio kalacatto aNiMdio kevalo visuddhappA / parameTThI paramajiNo sivaMkaro sAsao siddho // 6 // te che vizuddhAtmA, anidriya, maLarahita, tanamukta che, parameSThI, kevaLa, paramajina, zAzvata, 'zivaMkara, siddha che. . 1. zivaMkara = sukhakara; kalyANakara. Aruhavi antarappA bahirappA chaMDiUNa tiviheNa / jhAijjai paramappA uvaiTTaM jiNavaridehiM // 7 // thaI `aMtarAtmArUDha, bahirAtmA tajIne traNavidhe, dhyAtavya che paramAtamA-jinavaravRSabha-upadeza che. 7. 1. aMtarAtmArUDha = aMtarAtmAmAM ArUDha, aMtarAtmArUpe pariNata. 2. dhyAtavya = dhyAvA yogya; dhyAna karavA yogya. bahiratthe phuriyamaNo iMdiyadAreNa nniysruuvcuo| NiyadehaM appANaM ajjhavasadi mUDhadiTThIo // 8 // 'bAhyArtha pratye sphuritamana, 'svabhraSTa IMdriyadvArathI, nijadeha 'adhyavasita kare AtmApaNe "jIva mUDhadhI. 8. 1. bAhyArtha = bahAranA padArtho, 2. sphuritamana = skurAyamAna (tatpara) manavALo. 3. svabhraSTa indriyadvArathI = indriyo dvArA AtmasvarUpathI cyuta. 4. adhyavasita kare - mAne. 5. jIva mUDhadhI = mUDha buddhivALo jIva; mUDhabuddhi (arthAt bahirAtmA) jIva. Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 NiyadehasaricchaM picchiUNa paraviggahaM pyttenn| acceyaNaM pi gahiyaM jhAijjai paramabhAveNa // 9 // nijadeha sama paradeha dekhI mUDha tyAM udyama kare, 'te che acetana to ya mAne tehane AtmApaNe. 9. 1. te = parano deha. 2. AtmApaNe = paranA AtmA tarIke. saparajjhavasAeNaM dehesu ya avididtthmppaannN| suyadArAIvisae maNuyANaM vaDDae moho||10|| vastusvarUpa jANyA vinA dehe sva-adhyavasAyathI ajJAnI janane moha phAle putradArAdika mahIM. 10. 1. dehe sva-adhyavasAyathI = deha te ja AtmA che' evA mithyA abhiprAyathI. micchANANesu rao micchAbhAveNa bhAvio sNto| mohodaeNa puNaravi aMga saM maNNae mnnuo||11|| rahI lIna mithyAjJAnamAM, mithyAtvabhAve pariNamI, te deha mAne huM'paNe pharIneya mahodaya thakI. 11. 1. pharIneya = AgAmI bhavamAM paNa. jo dehe hiravekkho NibaMdo Nimmamo nniraarNbho| AdasahAve surao joI so lahai NivvANaM // 12 // nirvanda, nirmama, dehamAM nirapekSa, 'muktAraMbha je, je lIna AtmasvabhAvamAM, te yogI pAme mokSane. 12. 1. muktAraMbha = nirAraMbha; AraMbha rahita. paradavvarao bajjhadi virao muccei vivihkmmehiN| eso jiNauvadeso samAsado baMdhamukkhassa // 13 // padravyarata baMdhAya, 'virata mukAya vidhavidha karmathI; -A, baMdhamokSa viSe jinezvaradezanA saMkSepathI. 13. 1. virata = paradravyathI viramela; paradravyathI virAma pAmela. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 saddavvarao savaNo sammAiTThI havei nniymenn| sammattapariNado uNa khavei duTTaTThakammAI // 14 // re! niyamathI nijadravyarata sAdhu sudaSTi hoya che, samyatvapariNata vartato duSTAkTa karmo kSaya kare. 14. 1. duSTA karmo = duSTa ATha karmone, kharAba evAM ATha karmone. jo puNa paradavvarao micchAdiTThI havei so saahuu| micchattapariNado puNa bajjhadi dutttttttthkmmehiN|| 15 // paradravyamAM rata sAdhu to mithyAdarayuta hoya che, mithyAtvapariNata vartato bAMdhe karama duSTATane. 15. paradavvAdo duggai saddavvAdo hu suggaI hoi| iya NAUNa sadavve kuNaha raI virai iyrmmi||16|| padravyathI durgati, khare sugati svadravyathI thAya che; -e jANI, nijadravya ramo, paradravyathI viramo tame. 16. AdasahAvAdaNNaM saccittAcittamissiyaM hvdi| taM paradavvaM bhaNiyaM avitatthaM svvdrisiihiN||17|| 'AtmasvabhAvetara sacitta, acitta, tema ja mizra je, te jANavuM paradravya - sarvaze kahyuM "avitathapaNe. 17. 1. AtmasvabhAvetara = AtmasvabhAvathI anya. 2. avitathapaNe = satyapaNe yathArthapaNe. duTThaTThakammarahiyaM aNovamaM NANaviggahaM NiccaM / suddhaM jiNehiM kahiyaM appANaM havadi sahavvaM // 18 // duSTAkarmavihIna, anupama, 'jJAnavigraha, nitya ne je zuddha bhAkhyo jinavare, te AtamAM svadravya che. 18. 1. jJAnavigraha = jJAnarUpa zarIravALo. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 je jhAyaMti sadav paradavvaparammuhA du sucrittaa| te jiNavarANa magge aNulaggA lahahiM NivvANaM // 19 // paravimukha thaI nijadravya je dhyAne sucAritrIpaNe, jinadevanA mAraga mahIM 'saMlagna te zivapada lahe. 19. 1 saMlagna = lAgela; vaLagela; joDAyela. jiNavaramaeNa joI jhANe jhAei suddhmppaannN| jeNa lahai NivvANaM Na lahai kiM teNa suraloyaM // 20 // jinadevamata-anusAra dhyAve yogI nijazuddhAtmane, jethI lahe nirvANa, to zuM nava lahe 'suralokane? 20. 1. suraloka = devaloka, svarga. jo jAi joyaNasayaM diyaheNekkeNa levi gurubhaarN| so kiM kosaddhaM pi hu Na sakkae jAu bhuvaNayale // 21 // bahu bhAra laI dina ekamAM je gamana so yojana kare, te vyaktithI krozAI paNa nava jaI zakAya zuM bhUtaLe? 21. 1. kozAdha = ardha kosa; ardho gAuM. jo koDie Na jippai suhaDo saMgAmaehiM svvehiN| so kiM jippai ikkiM NareNa saMgAmae suhddo|| 22 // je subhaTa hoya 'ajeya koTi narothI-sainika sarvathI, te vIra subhaTa jitAya zuM saMgrAmamAM nara ekathI? 22. 1. ajeya = na jItI zakAya evo. saggaM taveNa savvo vi pAvae tahiM vi jhaannjoenn| jo pAvai so pAvai paraloe sAsayaM sokkhaM // 23 // tapathI lahe suraloka sau, paNa dhyAnayoge je lahe te AtamAM paralokamAM pAme suzAzvata saukhyane. 23. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 aisohaNajoeNaM suddhaM hemaM havei jaha taha y| kAlAIladdhIe appA paramappao hvdi||24|| jyama zuddhatA pAme suvarNa atIva zobhana yogathI, AtmA ane paramAtamAM tyama kALa-Adika labdhithI. 24. 1. atIva zobhana = ati sArA. vara vayatavehi saggo mA dukkhaM hou Nirai iyrehiN| chAyAtavaTThiyANaM paDivAlaMtANa gurubheyaM // 25 // 'diva ThIka vratatapathI, na ho dukha itarathI narakAdike; chAMye ane taDake pratIkSAkaraNamAM bahu bheda che. 25. 1. diva ThIka vratatapathI = (avrata ane atapathI narakAdi duHkha prApta thAya tenA karatAM vratatapathI svarga prApta thAya te mukAbale sAruM che. 2. itarathI = bIjAthI (arthAt avrata ane atapathI.) 3. pratIkSAkaraNamAM = rAha jovAmAM. jo icchai NissaridaM saMsAramahaNNavAu ruNdaao| kammiMdhaNANa DahaNaM so jhAyai appayaM suddhaM // 26 // 'saMsAra-arNava rudrathI nisaraNa icche jIva je, bAve karama-Injana taNA dahanAra nija zuddhAtmane. 26. 1. saMsAra-arNava rudrathI = bhayaMkara saMsArasamudrathI. 2. nisaraNa = bahAra nIkaLavuM te. 3. karama-injana taNA dahanAra = karmarUpI iMdhaNAMne bALI nAkhanAra. sabve kasAya mottuNgaarvmyraadosvaamohN| loyavavahAravirado appA jhAeha jhaannttho||27|| saghaLA kaSAyo, 'moharAgavirodha-mada-gArava tajI, dhyAnastha dhyAve Atmane, vyavahAra laukikathI chUTI. ra7. 1. moharAgavirodha = moharAgadveSa. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 micchattaM aNNANaM pAvaM puNNaM caevi tivihenn| moNavvaeNa joI joyatyo joyae appA // 28 // trividha ta mithyAtvane, mazInane, 'a-puSyane, yogastha yogI maunavratasaMpanna bAve Atmane. 28. 1. -puSyane = pApane tathA puSyane. jaM mayA dissade rUvaM taM Na jANAdi svvhaa| jANagaM dissade Neva tamhA jaMpemi keNa hN||29|| dekhAya mujane rUpa je te jANatuM nahi sarvathA, ne nAnA na 'dRzyamAna; 9 joDaM onI sAthamA ? 28. 1. na 41yamAna = hemAto nathI. savvAsavaNiroheNa kammaM khavadi sNcidN| joyattho jANae joI jiNadeveNa bhAsiyaM // 30 // Asrava samasta nirodhIne kSaya pUrvakarma taNo kare, jJAtA ja basa rahI jAya che yogastha yogI; -jina kahe. 30. jo sutto vavahAre so joI jaggae skjjmmi| jo jaggadi vavahAre so sutto appaNo kajje // 31 // yogI sUtA vyavahAramAM te jAgatA nijakAryamAM; je jAgatA vyavahAramAM te sukha AtamakAryamAM. 31. iya jANiUNa joI vavahAraM cayai savvahA savvaM / jhAyai paramappANaM jaha bhaNiyaM jinnvridehiN||32|| ima jANI yogI sarvathA choDe sakaLa vyavahArane, paramAtmane dhyAne yathA upadiSTa jinadevo vaDe. 32. paMcamahavvayajutto paMcasu samidIsu tIsu guttiisu| rayaNattayasaMjutto jhANajjhayaNaM sayA kuNaha // 33 // Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 489 tuM 'paMcasamita, trigupta ne saMyukta paMcamahAvate, ratnatrayIsaMyutapaNe kara nitya dhyAnAdhyayanane. 33. 1. paMcasamita = pAMca samitithI yukta (vartato thako). 2. trigupta = traNa gumi sahita (vartato thako). 3. ratnatrayIsaMyutapaNe = ratnatrayasaMyuktapaNe. 4. dhyAnAdhyayana = dhyAna tathA adhyayana, dhyAna tathA zAstrAbhyAsa. rayaNattayamArAhaM jIvo ArAhao munneyvyo| ArAhaNAvihANaM tassa phalaM kevalaM NANaM // 34 // ratnatrayI ArAdhanAro jIva ArAdhaka kahyo; ArAdhanAnuM vidhAna kevalajJAnaphaLadAyaka aho! 34. siddho suddho AdA savvaNhU savvaloyadarisI y| so jiNavarehiM bhaNio jANa tumaM kevalaM NANaM // 35 // che siddha, AtmA zuddha che ne sarvajJAnIdarzI che, tuM jANa re!-jinavarakathita A jIva kevaLa jJAna che. 35. rayaNattayaM pi joI ArAhai jo hu jinnvrmenn| so jhAyadi appANaM pariharai paraM Na saMdeho // 36 // je yogI ArAdhe ratanatraya pragaTa jinavaramArgathI, te Atmane dhyAve ane para parihare, zaMkA nathI. 36. jaMjANai taM NANaM jaM picchai taM ca saNaM NeyaM / taM cArittaM bhaNiyaM parihAro punnnnpaavaannN|| 37 // je jANatuM te jJAna, dekhe te darzana jANavuM, je pApa tema ja puNyano parihAra te cArita kahyuM. 37. taccaraI sammattaM taccaggahaNaM ca havai snnnnaannN| cArittaM parihAro parUviyaM jiNavaridehiM // 38 // Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 che tattvaruci samyakatva, tattva taNuM grahaNa 'sajJAna che, parihAra te cAritra che; - jinavaravRSabhanirdiSTa che. 38. 1. grahaNa = samajaNa, jANavuM te; jJAna. 2. sajJAna = samyajJAna. daMsaNasuddho suddho daMsaNasuddho lahei nnivvaannN| daMsaNavihINapuriso Na lahai taM icchiyaM lAhaM // 39 // 'dagazuddha AtmA zuddha che, dagazuddha te mukti lahe, darzanarahita je puruSa te pAme na icchita lAbhane. 39. 1. dagazuddha = darzanazuddha, samyagdarzanathI zuddha. iya uvaesaM sAraM jaramaraNaharaM khu maNNae jNtu| taM sammattaM bhaNiyaM savaNANaM sAvayANaM pi||40|| 'jaramaraNahara A sArabhUta upadeza zraddhe spaSTa je, samyakatva bhAkhyuM tehane, ho zramaNa ke zrAvaka bhale. 40. 1. jAmaraNahara = jarA ane maraNano nAzaka, jIvAjIvavihattI joI jANei jinnvrmenn| taM saNNANaM bhaNiyaM aviyatthaM savvadarasIhiM // 41 // jIva-ajIva kero bheda jANe yogI jinavaramArgathI, sarvajJadeve tehane sajJAna bhAkhyuM 'tavyathI. 41. 1. tathyathI = satyapaNe; avitapaNe. jaMjANiUNa joI parihAraM kuNai punnnnpaavaannN| taM cArittaM bhaNiyaM aviyapaM kmmrhiehiN||42|| te jANI yogI parihare che pApa tema ja puNyane, cAritra te avikalpa bhAkhyuM karmarahita jinezvare. 42. 1. avikalpa = nirvikalpa, vikalpa rahita. Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 491 jo rayaNattayajutto kuNai tavaM saMjado ssttiie| so pAvai paramapayaM jhAyaMto appayaM suddhaM // 43 // ratnatrayIyuta saMyamI nijazaktitaH tapane kare, zuddhAtmane bAto thako utkRSTa padane te vare. 43. 1. nijazaktitaH = potAnI zakti pramANe. 2. utkRSTa pada = parama pada (arthAt mukti). tihi tiNNidharavi NicaM tiyarahio thtiennpriyrio| dodosavippamukko paramappA jhAyae joii||44|| 'traNathI dharI traNa, niyatrikavirahitapaNe, trikayutapaNe, rahI "doSayugalavimukta dhAve yogI nija paramAtmAne. 44. 1. traNathI = traNa vaDe (arthAt mana-vacana-kAyAthI). 2. dharI traNa = traNane dhAraNa karIne (arthAt varSAkALayoga, zItakALayoga tathA grISmakALayogane dhAraNa karIne). 3. trikavirahitapaNe = traNathI (arthAt zalyatrayathI) rahitapaNe. 4. triputapaNe = traNathI saMyuktapaNe (arthAt ratnatrayathI sahitapaNe). 5. doSayugalavimukta = be doSothI rahita (arthAt rAga-dveSathI rahita). mayamAyakoharahio loheNa vivajjio ya jo jiivo| NimmalasahAvajutto so pAvai uttamaM sokkhaM // 45 // je jIva mAyA-krodha-mada parivarjIne, tajI lobhane, nirmaLa svabhAve pariName, te saukhya uttamane lahe. 45. visayakasAehi judo ruddo prmppbhaavrhiymnno| so Na lahai siddhisuhaM jiNamuddaparammuho jiivo||46|| 'paramAtmabhAvanahIna, rudra, kaSAyaviSaye yukata je, te jIva jinamudrAvimukha pAme nahIM zivasaukhane. 46. 1. paramAtmabhAvanahIna = paramAtmAbhAvanA rahita, nija paramAtmatattvanI bhAvanAthe rahita 2. rudra = raudra pariNAmavALo. 3. jinamudrAvimukha = jinasadaza yathAjAta munirUpathI parADamukha. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 jiNamudaM siddhisuhaM havei NiyameNa jinnvruddiddhN| siviNe vi Na ruccai puNa jIvA acchaMti bhavagahaNe // 47 // jinavaravRSabha-upadiSTa jinamudrA ja zivasukha niyamathI; te nava ruce svapnaya jene, te rahe bhavavana mahIM. 47. paramappaya jhAyaMto joI maccei mldlohenn| NAdiyadi NavaM kammaM NiddiSTuM jinnvriNdehiN||48|| paramAtmane dhyAtAM zramaNa maLajanaka lobha thakI chUTe, nUtana karama nahi Asave - jinadevathI nirdiSTa che. 48. hoUNa diDhacaritto diDhasammatteNa bhaaviymiio| jhAyaMto appANaM paramapayaM pAvae joii||49|| pariNata sudaDha-samyakatvarUpa, lahI sudaDha-cAritrane, nija Atmane dhyAtAM thakAM yogI parama padane lahe. 49. caraNaM havai sadhammo dhammo so havai appsmbhaavo| so rAgarosarahio jIvassa annnnnnprinnaamo||50|| cAritra te nija dharma che ne dharma nija samabhAva che, 'te jIvanA 'vaNarAgaroSa ananyamaya pariNAma che. 50. 1. = nior samamA. 2. 1932 / 5 = 2 52khita. jaha phalihamaNi visuddho paradavvajudo havei aNNaM so| taha rAgAdivijutto jIvo havadi hu annnnnnviho||51|| nirmaLa sphaTika pAradravyasaMge anyarUpe thAya che, tyama jIva che nIrAga paNa anyAkhyarUpe pariName. 51. devagurummi ya bhatto sAhammiyasaMjadesu annurtto| sammattamubvahaMto jhANarao hodi joI so||52|| Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 493 je deva-gurunA bhakta ne sahadharmImuni-anurakta' che, 'samyaktvanA vahanAra yogI dhyAnamAM rata hoya che. 52. 1. anurakta = anurAgavALA, vAtsalyavALA. 2. samyaktvanA vahanAra = samyaktvane dhArI rAkhanAra; samyaktva pariNatie pariNamyA karanAra. 3. rata = rativALA; prItivALA; rucivALA. uggataveNaNNANI jaM kammaM khavadi bhavahi bahuehiM / taM NANI tihi gutto khavei aMtomuhutteNa // 53 // tapa ugrathI ajJAnI je karmo khapAve bahu bhave, jJAnI `triguptika te karama aMtarmuhUrto kSaya kare. 53. 1. triguptika = traNa guptivaMta. suhajoeNa subhAvaM paradavve kuNai rAgado sAhU / so teNa du aNNANI NANI etto du vivarIo // 54 // 'zubha anya dravye rAgathI muni jo kare rucibhAvane, to teha che ajJAnI, ne viparIta tethI jJAnI che. 54. 1. zubha anya dravya = (zubha bhAvanA nimittabhUta) prazasta paradravyo pratye. 2. rucibhAva = 'A sAruM che, hitakara che' ema ekAkArapaNe prItibhAva. AsavahedU ya tahA bhAvaM mokkhassa kAraNaM havadi / so teNa du aNNANI AdasahAvA du vivarIdu / / 55 / / Asaravahetu bhAva te zivahetu che tenA mate, tethI ja te che 'ajJa, AtmasvabhAvathI viparIta che. 55. 1. ajJa = ajJAnI. jo kammajAdamaio sahAvaNANassa khaMDadUsayaro / so teNa du aNNANI jiNasAsaNadUsago bhaNido / / 56 / / 'karmajamatika je khaMDadUSaNakara svabhAvikajJAnamAM, te jIvane ajJAnI, jinazAsana taNA dUSaka kahyA. 56. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 1. karmajamatika = karmathI utpanna thayelI buddhivALA; karmanimittaka vaibhAvika buddhivALA (jIva). 2. khaMDadUSaNakara svabhAvikajJAnamAM = svabhAvajJAnane khaMDakhaMDarUpa karIne dUSita karanAra (arthAt tene khaMDakhaMDarUpa mAnIne dUSaNa lagADanAra). 3. jinazAsana taNA dUSaka = jinazAsanane dUSita karanAra arthAt dUSaNa lagADanAra. NANaM carittahINaM daMsaNahINaM tavehiM sNjuttN| aNNesu bhAvarahiyaM liMgaggahaNeNa kiM sokkhaM // 57 // jyAM jJAna caritavihIna che, tapayukta paNa dagahIna che, vaLI anya kAryo bhAvahIna, te liMgathI sukha zuM are? 17. 1. dagahIna = samyagdarzana rahita. 2. anya kAryo = bIjI AvazyakAdi ) kriyAo. 3. bhAvahIna = zuddhabhAva rahita. acceyaNaM pi cedA jo maNNai so havei annnnaannii| so puNa NANI bhaNio jo maNNai ceyaNe cedaa||58|| che 'ajJa, jeha acetane cetaka taNI zraddhA dhare; je cetane cetaka taNI zraddhA dhare, te jJAnI che. 58. 1. ajJa = ajJAnI. 2. cetaka = cetanAra; cetayitA, AtmA. tavarahiyaM jaMNANaM NANavijutto tavo vi akyttho| tamhA NANataveNaM saMjutto lahai nnivvaannN||59|| tapathI rahita je jJAna, jJAnavihIna tapa 'akRtArtha che, te kAraNe jIva jJAnatapasaMyukta zivapadane lahe. 59. 1. akRtArtha = prayojana siddha na kare evuM; asaphaLa. dhuvasiddhI titthayaro cauNANajudo karei tvyrnnN| NAUNa dhuvaM kujjA tavayaraNaM NANajutto vi||60|| 'dhruvasiddhi zrI tIrtheza 'jJAnacatuSkayuta tapane kare, e jANI nizcita jJAnayuta jIveya tapa kartavya che. 60. 1. dhuvasiddhi = jemanI siddhi (te ja bhave) nizcita che evA. 2. jJAnacatuSkayuta = cAra jJAna sahita. 3. nizcita = nakkI; avazya. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 495 bAhiraliMgeNa judo abbhaMtaraliMgarahiyapariyammo / so sagacarittabhaTTho mokkhapahaviNAsago sAhU // 61 // je bAhyaliMga yukta, AMtaraliMgarahita kriyA kare, te 'svakacaritathI bhraSTa, zivamAragavinAzaka zramaNa che. 61. 1. svakacarita = svacAritra. suheNa bhAvidaM gANaM duhe jAde viNassadi / tamhA jahAbalaM joI appA dukkhehi bhAvae / / 62 / / 'sukhasaMga 'bhAvita jJAna to dukhakALamAM laya thAya che, tethI 'yathAbaLa "duHkha saha bhAvo zramaNa nija Atmane. 62 1. sukhasaMga = sukha sahita; zAtAnA yogamAM. 2. bhAvita = bhAvavAmAM AveluM. 3. dukhakALamAM = upasargAdi duHkha AvI paDatAM. 4. yathAbaLa = zakti pramANe. 5. duHkha saha = kAyakalezAdi sahita. AhArAsaNaNiddAjayaM ca kAUNa jiNavaramaeNa / jhAyavvo NiyaappA NAUNaM gurupasAeNa // 63 // 'Asana-azana-nidrA taNo karI vijaya, jinavaramArgathI dhyAtavya che nija AtamA, jANI 'zrIguruparasAdathI. 63. 1. Asana-azana-nidrA taNo = Asanano, AhArano ane UMdhano. 2. zrIguruparasAdathI = guruprasAdathI; gurukRpAthI. appA carittavaMto daMsaNaNANeNa saMjudo appA | so jhAyavvo NiccaM NAUNaM gurupasAeNa // 64 // che AtamA saMyukta darzana - jJAnathI, cAritrathI, nitye aho ! dhyAtavya te, jANI zrIguruparasAdathI. 64. dukkhe jjai appA appA NAUNa bhAvaNA dukkhaM / bhAviyasahAvapuriso visayesu virajjae dukkhaM / / 65 / / Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 jIva jANavo duSkara prathama, pachI bhAvanA duSkara are ! 'bhAvitanijAtmasvabhAvane duSkara viSayavairAgya che. 65. 1. bhAvanA = AtmAne bhAvavA te; AtmasvabhAvanuM bhAvana karavuM te. 2. bhAvitanijAtmasvabhAvane = jeNe nijAtmasvabhAvane bhAvyo che te jIvane, jeNe nija AtmasvabhAvanuM bhAvana prApta karyuM che te jIvane. tAma Na Najjai appA visaesu Naro pavaTTae jaam| visae virattacitto joI jANei appANaM // 66 // AtmA jaNAya na, jyAM lagI viSaye pravartana nara kare; 'viSaye viraktamanaska yogI jANatA nija Atmane. 66. 1. viSaye viraktamanaska = jemanuM mana viSayomAM virakta che evA; viSayo pratye virakta cittavALA. appA NAUNa NarA keI sbbhaavbhaavpnbhtttthaa| hiMDaMti cAuraMga visaesu vimohiyA mUDhA // 67 // nara koI, Atama jANI, AtamabhAvanApracutapaNe, 'caturaMga saMsAre bhame viSaye vimohita mUDha e. 67. 1. caturaMga saMsAre = caturgati saMsAramAM. je puNa visayavirattA appA NAUNa bhaavnnaashiyaa| chaMDaMti cAuraMgaM tavaguNajuttA Na sNdeho||68|| paNa viSayamAMhI virakta, Atama jANI bhAvayukta je, niHzaMka te tapaguNasahita choDe caturgatibhramaNane. 68. 1. bhAvanayukta = AtmabhAvanAthI yukta. 2. niHzaMka = cokkasa; khAtarIthI. paramANupamANaM vA paradavve radi havedi mohaado| so mUDho aNNANI AdasahAvassa vivriio||69|| paradravyamAM aNumAtra paNa rati hoya jene mohathI, te mUDha che, ajJAnI che, viparIta AtmasvabhAvathI. 69. Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 497 appA jhAyaMtANaM daMsaNasuddhINa diddhcrittaannN| hodi dhruvaM NivvANaM visaesu virattacittANaM // 7 // je Atmane dhyAve, 'sudarzanazuddha, duDhacAritra che, viSaye virAmanaska te zivapada lahe nizcitapaNe. 70. 1. sudarzanazuddha = samyagdarzanathI zuddha, darzanazuddhivALA. 2. deDhacAritra = daDha cAritrayukta. jeNa rAgo pare davve saMsArassa hi kaarnnN| teNAvi joiNo NiccaM kujjA appe sbhaavnnN||71|| paradravya pratye rAga to saMsArakAraNa che khare; tethI zramaNa nitye karo nijabhAvanA svAtmA viSe. 71. jiMdAe ya pasaMsAe dukkhe ya suhesuy| sattUNaM ceva baMdhUNaM cArittaM smbhaavdo||72|| niMdA-prazaMsAne viSe, duHkho tathA saukhyo viSe, zatru tathA mitro viSe 'samatAthI cArita hoya che. 72. 1. samatA = samabhAva, sAmya pariNAma. cariyAvariyA vadasamidivajjiyA suddhbhaavpnbhtttthaa| keI jaMpaMti NarA Na hu kAlo jhaannjoyss||73|| 'AvRtacaraNa, vratasamitivarjita, zuddhabhAvavihIna je, te koI nara jalpa are ! nahi dhyAnano A kALa che'. 73. 1. AvRtacaraNa = jemanuM cAritra avarAyeluM che evA. 2. jalpa = bakavAda kare che; babaDe che; kahe che. sammattaNANarahio abhavvajIvo hu mokkhprimukko| saMsArasuhe surado Na hu kAlo bhaNai jhANassa // 74 // samyakatvajJAnavihIna, zivaparimukta jIva abhavya je, te 'surata bhavasukhamAM kahe -'nahi dhyAnano A kALa che.' 74. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 1. zivaparimukta = mokSathI sarvata rahita. 2. surata bhavasukhamAM = saMsArasukhamAM sArI rIte rata (arthAt saMsArasukhamAM abhiprAya - apekSAe ati prItivALo jIva.) paMcasu mahavvadesu ya paMcasu samidIsu tIsu guttiisu| jo mUDho aNNANI Na hu kAlo bhaNai jhANassa // 75 // traNa gupti, paMca samiti, paMca mahAvrate jemUDha che, te mUDha ajJa kahe are! - nahi dhyAnano A kALa che." 75. 1. ajJa = ajJAnI bharahe dussamakAle dhammajjhANaM havei saahuss| taM appasahAvaThide Na hu maNNai so vi aNNANI // 76 // bharate 'duSamakALeya dharmadhyAna munine hoya che; te hoya che Atmasthane; mAne na te ajJAnI che. 76. 1. duSamakALa = duSamakALa arthAt paMcama kALa. 2. Atmastha = svAtmAmAM sthita AtmasvabhAvamAM sthita. aja vi tirayaNasuddhA appA jhAevi lahahiM iNdttN| loyaMtiyadevattaM tattha cuA NivbudiM jNti||77|| Ajeya 'vimalatriratna, nijane bAI, IndrapaNuM lahe, vA deva laukAMtika bane, tyAMthI avI siddhi vare. 77. 1. vimalatriratna = zuddha ratnatrayavALA; ratnatraya vaDe zuddha evA munio. je pAvamohiyamaI liMga ghettUNa jinnvriNdaannN| pAvaM kuNaMti pAvA te cattA mokkhmggmmi||78|| je pApamohitabuddhio grahI jinavaronA liMgane, pApo kare che, pApIo te mokSamArge vyakta che. 78. 1. pApamohitabuddhio = jemanI buddhi pApamohita che evA jIvo. 2. tyakta = tajAyelA, asvIkRta, nahi svIkArAyelA. Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je paMcacelasattA gaMthaggAhI ya jaaynnaasiilaa| AdhAkammammi rayA te cattA mokkhmggmmi||79|| je paMcavagrAsakata, parigrahadhArI, yAcanAzIla che, che lIna AdhAkarmamAM te mokSamArge tyakta che. 79. 1. paMcavazvAsakta = paMcavidha vastromAM Asakta (arthAt rezamI, sutarAu, vagere pAMca prakAranA vastro dhAraNa karanArA). 2. yAcanazIla = yAcanAsvabhAvavALA (arthAt mAgIne - mAgaNI karIne - AhArAdi lenArA). 3. lIna AdhAkarmamAM = adhaHkarmamAM rata (arthAt adhakarmarUpa doSavALo AhAra lenArA). NiggaMthamohamukkA bAvIsaparIsahA jiyksaayaa| pAvAraMbhavimukkA te gahiyA mokkhmggmmi||80|| nirmoha, vijitakaSAya, bAvIza-pariSahI, nigraMtha che, che mukta pApAraMbhathI, te mokSamArge gRhIta che. 80. 1. bAvIza-pariSahI = bAvIza pariSahone sahanArA. 2. gRhIta = grahavAmAM AvelA svIkAravAmAM AvelA svIkRta, aMgIkRta. uddhaddhamajjhaloye keI majjhaMNa ahymegaagii| iya bhAvaNAe joI pAvaMti hu sAsayaM sokkhaM // 81 // chuM ekalo huM, koI paNa mArA nathI lotraye, -e bhAvanAthI yogIo pAme suzAzvata saukhyane. 81. devagurUNaM bhattA NivveyaparaMparA viciNtitaa| jhANarayA sucarittA te gahiyA mokkhmggmmi|| 82 // je deva - gurunA bhakta che, 'nirvedazreNI ciMtave, je dhyAnarata, sucaritra che, te mokSamArge gRhIta che. 82. 1. nirvedazreNI = vairAgyanI paraMparA, vairAgyabhAvanAonI hAramALA. 2. sucaritra = sArA cAritravALA; satyAritrayukta. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 NicchayaNayassa evaM appA appammi appaNe surado / so hodi hu sucarito joI so lahai NivvANaM // 83 // nizcayanaye-jyAM AtamA AtmArtha AtmAmAM rame, te yogI che sucaritrasaMyuta; te lahe nirvANane. 83. 1. AtmArtha = AtmA arthe; AtmA mATe. purisAyAro appA joI varaNANadaMsaNasamaggo / jo jhAyadi so joI pAvaharo havadi NihaMdo // 84 // che yogI, 'puruSAkAra, jIva varajJAnadarzanapUrNa che; dhyAnAra yogI pApanAzaka 'virahita hoya che. 84. 1. puruSAkAra = puruSanA AkAre. 2. varajJAnadarzanapUrNa = (svabhAve) uttama jJAnadarzanathI paripUrNa. 3. dhyAnAra = evA jIvane-AtmAne-je dhyAve che te. 4. dvaMdvavirahita = niba~dha, (rAgadveSAdi) dvaMdvathI rahita. evaM jiNehi kahiyaM savaNANaM sAvayANa puNa suNasu / saMsAraviNAsayaraM siddhiyaraM kAraNaM maM| 8 / zramaNArtha jina-upadeza bhASyo, zrAvakArtha suNo have, saMsAranuM haranAra `ziva - karanAra kAraNa parama e. 85. 1. ziva-karanAra = mokSanuM karanAruM; siddhikara. gahiUNa ya sammattaM suNimmalaM suragirIva NikkaMpaM / taM jhANe jhAijjai sAvaya dukkhakkhayaTThAe // 86 // grahI meruparvata-sama akaMpa sunirmaLA samyane, he zrAvako ! dukhanAza arthe dhyAnamAM dhyAtavya te. 86. sammattaM jo jhAyai sammAiTThI havei so jIvo / sammattapariNado uNa khavei duTThaTThakammANi // 87 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 samyakatvane je jIva dhyAve te sudaSTi hoya che, samatvapariNata vartato duSTAkarmo kSaya kare. 87. kiM bahuNA bhaNieNaM je siddhA NaravarA gae kaale| sijjhihahi je vi bhaviyA taM jANaha sammamAhappaM // 88 // bahukathanathI zuM?'naravaro gatakALajesiyAaho! je siddhaze bhavyo have, samyakatvamahimA jANavo. 88. 1. naravaro = uttama puruSo. 2. gata kALa = bhUtakALamAM pUrve. 3. siddhayA = siddha thayA, mokSa pAmyA. te dhaNNA sukayatthA te sUrA te vi paDiyA mnnuyaa| sammattaM siddhiyaraM siviNe viNa mailiyaM jehiN|| 89 // nara dhanya te, 'sukRtArtha te, paMDita ane zUravIra te, svapnaya malina karyuM na jeNe siddhikara samyakatvane. 89. 1. sukRtArtha = jemaNe prayojanane sArI rIte siddha karyuM evA sukRtakRtya. 2. siddhikara = siddhi karanAra; mokSa karanAra. hiMsArahie dhamme aTThArahadosavajjie deve| NiggaMthe pavvayaNe saddahaNaM hoi sammattaM // 9 // 'hiMsAsuvirahita dharma, doSa aDhAra varjita devanuM, nigraMtha pravacana keruM je zraddhAna te samakita kahyuM. 90. 1. hiMsAsuvirahita = hisArahita. jahajAyarUvarUvaM susaMjayaM svvsNgpricttN| liMgaMNa parAvekkhaM jo maNNai tassa sammattaM // 91 // samyakatva tene, jehamAne liMga paranirapekSane, rUpe yathAjAtaka, susaMyata, sarvasaMgavimuktane. 91. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 1. liMga paranirapekSane = parathI nirapekSa evA (aMtarbAhya)liMgane; parane nahi avalaMbanArA evA liMgane. 2. rUpe yathAjAtaka = (AMtaraliMga-apekSAe) yathAniSpanna-sahaja-svAbhAvika nirupAdhika rUpavALA; (bAhyaliMga-apekSAe) janmyA pramANenA rUpavALA. 3. susaMyata = sArI rIte saMyatasusaMyamayukta. kucchiyadevaM dhammaM kucchiyaliMgaM ca vaMdae jo du| lajjAbhayagAravado micchAdiTThI have so hu||92|| je deva kutsita, dharma kutsita, liMga kutsita vaMdatA, bhaya, zarama vA gArava thakI, te jIva che mithyAtvamAM. 92. 1. kutsita = niMdita, kharAba, adhama. saparAvekkhaM liMga rAI devaM asaMjayaM vNde| maNNai micchAdiTThI Na hu maNNai suddhsmmtto||93|| vaMdana asaMyata, 'rakta devo, liMga saparApekSane, -e mAnya hoya kudaSTine, nahi zuddha samyagdaSTine. 93. 1. rakta = rAgI. 2. saparApekSa = paranI apekSAvALA. sammAiTThI sAvaya dhammaM jiNadevadesiyaM kunndi| vivarIyaM kuvvaMto micchAdiTThI munneyvvo||94 // samyaktvayuta zrAvaka kare jinadevadezita dharmane; viparIta tethI je kare, kudaSTi te jJAtavya che. 94. micchAdiTThI jo so saMsAre saMsarei suhrhio| jammajaramaraNapaure dukkhasahassAule jiivo||95|| kudaSTi je, te sukhavihIna paribhrame saMsAramAM, jara-janma-maraNapracuratA, dukhagaNasahastra bharyA jihAM. 95. samma guNa miccha doso maNeNa paribhAviUNa taM kunnsu| jaM te maNassa ruccai kiM bahuNA palavieNaM tu||96 // Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 samyakatvaguNa, mithyAtvadoSa" tuM ema manasuvicArIne, kara te tane je mana ruce; bahu kathana zuM karavuM are ? 96 bAhirasaMgavimukko Na vi mukko micchabhAva nniggNtho| kiM tassa ThANamauNaM Na vi jANadi appasamabhAvaM // 97 // nigraMtha, bAhya asaMga, paNa nahi tyakta mithyAbhAva jyAM, jANe na te samabhAva nija, zuM sthAna-mauna kare tihAM? 97. 1. sthAna = nizaLapaNe UbhA rahevuM te; UbhAM UbhAM kAyotsargasthita rahevuM te; eka Asane nizcaLa rahevuM te. mUlaguNaM chittUNa ya bAhirakammaM karei jo saahuu| so Na lahai siddhisuhaM jiNaliMgavirAhago Niyada // 98 // je mULaguNane chedIne muni bAhyakarmo Acare, pAme na zivasukha nizcaye jinakathita-liMga-virAdhane. 98 1. nizcaya = nakkI. 2. jinakathita-liMga-virAdhane = jinakathita liMganI virAdhanA karato hovAthI. kiM kAhidi bahikammaM kiM kAhidi bahuvihaM ca khavaNaM tu| kiM kAhidi AdAvaM AdasahAvassa vivarIdo // 99 // bahiraMga karmo zuM kare? upavAsa bahuvidha zuM kare ? re! zuM kare AtApanA? -AtmasvabhAvaviruddha je. 99. jadipaDhadibahusudANiyajadikAhidibahuvihaMca caarittN| taM bAlasudaM caraNaM havei appassa vivarIdaM // 10 // puSkaLa bhaNe zrutane bhale, cAritra bahuvidha Acare, che bALazruta ne bALacArita, AtmathI viparIta je. 10). veraggaparo sAhU paradavvaparammuho ya jo hodi| saMsArasuhaviratto sagasuddhasuhesu annurtto||101|| Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 guNagaNavihUsiyaMgo heyopAdeyaNicchido saahuu| jhANajjhayaNe surado so pAvai uttamaM ThANaM // 102 // che sAdhu je vairAgyapara ne vimukha paradravyo viSe, bhavasukhavirakta, svakIya zuddha sukho viSe anurakta je, 101. 'Adeyaya -sunizcayI, guNagaNavibhUSita-aMga je, dhyAnAdhyayanarata jeha, te muni sthAna uttamane lahe. 102. 1. Adeyaheya-sunizcayI = upAdeya ane heyano jemaNe nizcaya karelo che evA. 2. guNagaNavibhUSita-aMga = guNonA samUhathI suzobhita aMgavALA. NaviehiM jaMNavijjai jhAijjai jhAiehiM aNavarayaM / thuvvaMtehiM thuNijjai dehatthaM kiM pi taM munnh||103|| praName pragata jana, dhyAta jana dhyAve niraMtara jehane, tuM jANa tattva tanastha che, je stavanaprApta jano stave. 103 1. praNata jana = bIjAo vaDe jemane prathamavAmAM Ave che te jano. 2. dhyAta jana = bIjAo vaDe jemane dhyAvAmAM Ave che te jano. 3. tanastha = dehastha, zarIramAM rahela. 4. stavanaprApta jano = bIjAo vaDe jemane stavavAmAM Ave che te jano. aruhA siddhAyariyA ujjhAyA sAhu paMca prmetttthii| te vihu ciTThahi Ade tamhA AdA hu me srnnN||104|| ahaMta-siddhAcArya-adhyApaka-zramaNa-parameSThI je, pAMceya che AtmA mahIM; AtmA zaraNa che mAruM khare. 104. sammattaM saNNANaM saccArittaM hi sattavaM cev| cauro ciTThahi Ade tamhA AdA hu me srnnN||105|| samatva, samyajJAna, satyAritra saraMpacaraNa je, cAreya che AtmA mahIM; AtmA zaraNa mAruM khare. 105. Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 505 evaM jiNapaNNattaM mokkhassa ya pAhuDaM subhattIe / jo paDhai suNai bhAvai so pAvai sAsayaM sokkhaM // 106 // A jinanirUpita mokSaprAkRta-zAstrane sadgaktie je paThana-zravaNa kare ane bhAve, lahe sukha nityane. 106. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 7. liMgaprAbhRta kAUNa NamokAraM arahaMtANaM taheva siddhaannN| vocchAmi samaNaliMgaM pAhuDasatthaM smaasenn||1|| karIne namana bhagavaMta zrI ahaMtane, zrI siddhane, bhAkhIza huM saMkSepathI muniliMgaprAbhRtazAstrane. 1. dhammeNa hoi liMgaMNa liMgamatteNa dhmmsNpttii| jANehi bhAvadhammaM kiM te liMgeNa kaayvvo||2|| hoye dharamathI liMga, dharmana liMgamAtrathI hoya che; re! bhAvadharma tuM jANa, tAre liMgathI zuM kArya che? 2. jo pAvamohidamadI liMga ghettUNa jinnvriNdaannN| uvahasadi liMgibhAvaM liMgimmiya NArado liNgii||3|| je pApamohitabuddhi, jinavaraliMga dharI, liMgitvane upahasita karato, te vighAte liMgIonA liMgane. 3. 1. pApamohitabuddhi = jenI buddhi pApamohita che evo puruSa. 2. liMgitvane upahAsita karato = liMgIpaNAno upahAsa kare che, liMgIbhAvanI mazkarI kare che; munipaNAnI majAka kare che. 3. vighAte = ghAta kare che; naSTa kare che; hAni pahoMcADe che. 4. liMgIo = munio; sAdhuo; zramaNo. Naccadi gAyadi tAvaM vAyaM vAedi liNgruuvenn| so pAvamohidamadI tirikkhajoNI Na so smnno||4|| je liMga dhArI nRtya, gAyana, vAghavAdanane kare, te pApamohitabuddhi che tiryaMcayoni, na zramaNa che. 4. sammUhadi rakkhedi ya ajhaM jhAedi bhupyttenn| so pAvamohidamadI tirikkhajoNI Na so smnno||5|| Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 je saMgrahe, rakSe bahuzramapUrva, dhyAve 'Artane, te pApamohitabuddhi che tiryaMcayoni, na zramaNa che. 5. 1. bahuzramapUrva = bahu zramapUrvaka, ghaNA prayatnathI. 2. Arta = ArtadhyAna. kalahaM vAdaM jUvA NicaM bahumANagavio liNgii| vaccadi NarayaM pAo karamANo liMgirUveNa // 6 // 'dhUta je rame, bahumAna-garvita vAda-kalaha sadA kare, liMgIrUpe karato thako pApI narakagAmI bane. 6. 1. dhUta = jugAra. pAopahadaMbhAvo sevadi ya abaMbhu liNgruuvenn| so pAvamohidamadI hiMDadi sNsaarkNtaare||7|| je pApa - upahatabhAva seve liMgamAM abrahmane, te pApamohitabuddhine paribhramaNa saMskRtikAnane. 7. 1. pApa-upahatabhAva = pApathI jeno bhAva haNAyelo che evo puruSa. 2. saMskRtikAnane = saMsArarUpI vanamAM. dasaNaNANacaritte uvahANe jaiNa liNgruuvenn| ahra jhAyadi jhANaM aNaMtasaMsArio hodi|| 8 // jyAM liMgarUpe jJAnadarzanacaraNanuM dhAraNa nahIM, ne dhyAna dhyAve Arta, teha anaMtasaMsArI muni. 8. jo joDedi vivAhaM kisikammavaNijjajIvaghAdaM ca / vaccadi NarayaM pAo karamANo liNgiruuvenn||9|| joDe vivAha, kare kRSi-vyApAra-jIvavighAta je, liMgIrUpe karato thako pApI narakagAmI bane. 9. corANa lAurANa ya juddha vivAdaM ca tivvkmmehiN| jaMteNa divvamANo gacchadi liMgI NarayavAsaM // 10 // Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 coro - labADone laDAve, tIvra pariNAmo kare, copATa-Adika je rame, liMgI narakagAmI bane. 10. daMsaNaNANacaritte tvsNjmnniymnnicckmmmmi| pIDayadi vaTTamANo pAvadi liMgI NarayavAsaM // 11 // dagajJAnacaraNe, nityakarma, tapaniyamasaMyama viSe je vartato pIDA kare, liMgI narakagAmI bane. 11. kaMdappAiya vaTTai karamANo bhoyaNesu rasagiddhiM / mAyI liMgavivAI tirikkhajoNI Na so smnno||12|| je bhojane rasavRddhi karato vartato kAmAdika, mAyAvI liMgavinAzI te tiryaMcayoni, na zramaNa che. 12. dhAvadi piMDaNimittaM kalahaM kAUNa bhuJjade piNddN| avaraparUI saMto jiNamaggi Na hoi so smnno||13|| piDAthe je doDe ane karI kalaha bhojana je kare, irSA kare je anyanI, jinamArgano nahi zramaNa te. 13. 1. piMDArtha = AhAra arthe, bhojanaprApti mATe. giNhadi adattadANaM paraNiMdA vi ya prokkhduusehiN| jiNaliMgaM dhArato coreNa va hoi so smnno|| 14 // aNadAnuM jyAM grahaNa, je asamakSa paraniMdA kare, jinasiMgadhAraka ho chatAM te zramaNa cora samAna che. 14. 1. ANadatta = adatta, ANadIdhela; nahi devAmAM Avela. 2. asamakSa = parokSapaNe; apratyakSapaNe; asamIpapaNe; chAnI rIte. uppaDadi paDadi dhAvadi puDhavIo khaNadi liNgruuvenn| iriyAvaha dhAraMto tirikkhajoNI Na so smnno||15|| Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa 'liMgAtma IryAsamitino dhAraka chatAM kUde, paDe, doDe, ukhADe bhoya, te tiryaMcayoni, na zramaNa che. 15. 1. liMgAtma = liMgarUpa; muniliMgasvarUpa. baMdho Nirao saMto sassaM khaMDedi taha ya vasuhaM pi| chiMdadi tarugaNa bahuso tirikkhajoNI Na so smnno||16|| je avagaNIne baMdha, khAMDe dhAnya, khode pRthvIne, bahu vRkSa chede jeha, te tiryaMcayoni, na zramaNa che. 16. rAgaM karedi NicaM mahilAvaggaM paraM ca duusedi| daMsaNaNANavihINo tirikkhajoNI Na so smnno||17|| strIvarga para nita rAga karato, doSa de che anyane, dagajJAnathI je zUnya, te tiryaMcayoni, na zramaNa che. 17 pavvajjahINagahiNaM NehaM sIsammi vaTTade bhuso| AyAraviNayahINo tirikkhajoNI Na so smnno||18|| dIkSAvihIna gRhastha ne ziSya dhare bahu sneha je, AcAra-vinayavihIna, te tiryaMcayoni, na zramaNa che. 18. evaM sahio muNivara saMjadamajjhammi vaTTade NicaM / bahulaM pi jANamANo bhAvaviNaTTho Na so smnno||19|| ima vartanAro saMyatonI madhya nitya rahe bhale, ne hoya bahuzruta, toya bhAvavinaSTa che, nahi zramaNa che. 19. 1. bahuzruta = bahu zAstrono jANanAra; vidvAna. 2. bhAvavinaSTa = bhAvabhraSTa; bhAvazUnya; zuddhabhAvathI (darzanajJAnacAritrathI)rahita. dasaNaNANacaritte mahilAvaggammi dedi viisttttho| pAsattha vi hu NiyaTTho bhAvaviNaTTho Na so smnno||20|| Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 strIvargamAM vizvasta de che jJAna-darzana-cAritra je, pArthasthathI paNa hIna bhAvavinaSTa che, nahi zramaNa che. 20. 1. vizvasta = 1) vizvAsupaNe arthAta (strIvargano) vizvAsa karIne, nirbhayapaNe; 2) vizvasanIyapaNe arthAt (strIvargamAM) vizvAsa upajAvIne. pucchalighari jo bhuJjai NiccaM saMthuNadi posae piNddN| pAvadi bAlasahAvaM bhAvaviNaTTho Na so svnno||21|| asatIgRhe bhojana kare, kare stuti nitya, poSe piMDa je, ajJAnabhAve yukta bhAvavinaSTa che, nahi zramaNa che. 21. 1. asatIgRhe = vyabhicAriNI strInA ghare. 2. kare stuti nitya = haMmezA tenI prazaMsA kare che. 3. piMDa = zarIra. iya liMgapAhuDamiNaM savvaMbuddhehiM desiyaM dhammaM / pAlei kaTThasahiyaM so gAhadi uttamaM ThANaM // 22 // e rIta sarva kathita A liMgaprAbhRta jANIne, je dharma pALe kaSTa saha, te sthAna uttamane lahe. 22. 1. kaSTa saha = kaSTa sahita; prayatnapUrvaka. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 511 8. zIlaprAbhUta vIraM visAlaNayaNaM rttupplkomlssmppaayN| tiviheNa paNamiUNaM sIlaguNANaM nnisaameh||1|| 'vistIrNalocana, raktakajakomala-supada zrI vIrane trividha karIne vaMdanA, huM varNavuM zIlaguNane. 1. 1. vistIrNalocana = vizALa netravALA, vastRta darzanazAnavALA. 2. raktakajakomala-supada = lAla kamaLa jevA komaLa jemanA supada (suMdara caraNo athavA rAgadveSarahita vacano) che evA. sIlassa ya NANassa ya Natthi viroho budhehiM nnitttthio| Navari ya sIleNa viNA visayA NANaM vinnaasNti||2|| na virodha bhAgo jJAnIoe zIlane ne jJAnane, viSayo kare che naSTa kevaLa zIlavirahita jJAnane. 2. dukkhe Najadi NANaM NANaM NAUNa bhAvaNA dukkhaM / bhAviyamaI ya jIvo visayesu virajjae dukkhaM // 3 // duSkara jaNAvuM jJAnanuM, pachI bhAvanA dUSkara are ! vaLI bhAvanAyuta jIvane duSkara viSayavairAgya che. 3. tAva Na jANadiNANaM visayabalo jAva vaTTae jiivo| visae virattametto Na khavei purAiyaM kammaM // 4 // jANe AtmA jJAnane, varte viSayavaza jyAM lagI; nahi 'kSapaNa pUravakarmanuM kevaLa viSayavairAgyathI. 4. 1. RpaNa = kSaya karavo te, nAza karavo te. NANaM carittahINaM liMgaggahaNaM ca dNsnnvihuunnN| saMjamahINo ya tavo jai carai NiratyayaM savvaM // 5 // Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 je jJAna caraNavihIna, dhAraNa liMganuM dagahIna je, tapacaraNa je saMyamasuvirahita, te badhuM ya nirartha che. 5. 1. nirartha = nirarthaka; niSphaLa. NANaM carittasuddhaM liMgaggahaNaM ca daMsaNavisuddhaM / saMjamasahido ya tavo thoo vi mahAphalo hoi||6|| je jJAna caraNavizuddha, dhAraNa liMganuM dagazuddha je, tapa je sasaMyama, te bhale thoDuM, mahAphaLayukta che. 6. 1. dagazuddha = samyagdarzana vaDe zuddha. 2. sasaMyama = saMyama sahita. NANaM NAUNa NarA keI visyaaibhaavsNsttaa| hiMDaMti cAduragadiM visaesu vimohiyA mUDhA // 7 // nara koI, jANI jJAnane, Asakta rahI viSayAdike, bhaTake caturgatimAM are ! viSaye vimohita mUDha e. 7. je puNa visayavirattA NANaM NAUNa bhaavnnaashidaa| chiMdaMti cAduragadiM tavaguNajuttA Na sNdeho||8|| paNa viSayamAMhI virakta, jANI jJAna, bhAvanayukta re, niHzaMka te tapaguNasahita chede caturgatibhrama, ne. 8. jaha kaMcaNaM visuddhaM dhammaiyaM khddiylvnnlevenn| taha jIvo vi visuddhaM NANavisalileNa vimlenn||9|| dhamatAM lavaNa - khaDIlepapUrvaka kanaka nirmaLa thAya che, tyama jIva paNa suvizuddha 'jJAnasalilathI nirmaLa bane. 9. 1. jJAnasalila = jJAnajaLa; jJAnarUpI nIra. NANassa patthi doso kuppurisANaM vi mNdbuddhiinnN| je NANagavidA hoUNaM visaesu rjjNti||10|| Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 513 je jJAnathI garvita banI viSayo mahIMrAce jano, te jJAnano nahi doSa, doSa kupuruSa maMdamati taNo. 10. NANeNa daMsaNeNa ya taveNa carieNa smmshienn| hohadi pariNivvANaM jIvANa carittasuddhANaM // 11 // samyatvasaMyuta jJAna, darzana, tapa ane cAritrathI, cAritrazuddha jIvo kare upalabdhi parinirvANanI. 11. 1. parinirvANa = mokSa. sIlaM rakkhatANaM daMsaNasuddhANa diddhcrittaannN| atthi dhuvaM NivvANaM visaesu virattacittANaM // 12 // je zIlane rakSe, sudarzanazuddha, daDhacAritra je, je viSayamAMhI viraktamana, nizcita lahe nirvANane. 12. 1. viraktamana = virakta manavALA. visaesu mohidANaM kahiyaM maggaM pi itttthdrisiinnN| ummaggaM darisINaM NANaM pi NiratyayaM tesiN||13|| che 'ISTadardI mArgamAM, ho viSayamAM mohita bhale; unmArgadarza jIvanuM je jJAna teya nirartha che. 13. 1. iSTadarza = iSTane dekhanAra; hitane zraddhanAra; sanmArganI zraddhAvALA. kumayakusudapasaMsA jANaMtA bahuvihAI stthaaii| sIlavadaNANarahidA Na hu te ArAdhayA hoti // 14 // 'durmata-kuzAstraprazaMsako jANe vividha zAstro bhale, vrata-zIla-jJAnavihIna che tethI na ArAdhaka khare. 14. 1. durmata = kumata. rUvasirigavvidANaM juvvnnlaavnnnnkNtiklidaannN| sIlaguNavajjidANaM NiratthayaM mANusaM jamma // 15 // Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 ho rUpazrIgarvita, bhale lAvaNyayauvanakAnti ho, mAnavajanama che nisprayojana zIlaguNavarjita taNo. 15. vaayrnnchNdvisesiyvvhaarnnaaystthesu|| vedeUNa sudesu ya tesu suyaM uttamaM sIlaM // 16 // vyAkaraNa, chaMdo, nyAya, vaizeSika, vyavahArAdinAM zAstro taNuM ho jJAna to paNa zIla uttama sarvamAM. 16. . sIlaguNamaMDidANaM devA bhaviyANa vallahA hoNti| sudapArayapaurA NaM dussIlA appilA loe||17|| re! zIlaguNamaMDita bhavikanA deva vallabha hoya che; loke kuzIla jano, bhale zrutapAragata ho, tuccha che. 17. savve vi ya parihINA rUvaviruvA vi paDisuvayA vi| sIlaM jesu susIlaM sujIvidaM mANusaM tesiM // 18 // sauthI bhale ho hIna, rUpavirUpa, yauvanabhraSTa ho, mAnuSa tenuM che sujIvita, zIla jenuM suzIla ho. 18. 1. hIna = hINA (arthAt kulAdi bAhya saMpattinI apekSAe halakA). 2. rUpavirUpa = rUpe virUpa, rUpa apekSAe kurUpa. 3. mAnuSya = manuSyapaNuM(arthAt manuSyajIvana). 4. sujIvita = sArI rIte jivAyeluM; prazaMsanIya-saphaLapaNe jIvavAmAM AveluM. jIvadayA dama saccaM acoriyaM bNbhcersNtose| sammaiMsaNa NANaM tao ya sIlassa privaaro||19|| prANIdayA, dama, satya, brahma, acaurya ne saMtuSTatA, samyakatva, jJAna, tapazcaraNa che zIlanA parivAramAM. 19. sIlaM tavo visuddhaM daMsaNasuddhI ya NANasuddhI y| sIlaM visayANa arI sIlaM mokkhassa sovANaM // 20 // Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 515 che zIla te tapa zuddha, te dagazuddhi, jJAnavizuddhi che, che zIla ari viSayo taNo ne zIla zivasopAna che. 20. 1. ari = verI; zatru. 2. zivasopAna = mokSanuM pagathiyuM. jaha visayaluddha visado taha thAvarajaMgamANa ghoraannN| savvesi pi viNAsadi visayavisaM dAruNaM hoI // 21 // viSa ghora jaMgama - sthAvaronuM naSTa karatuM sarvane, paNa viSayalubdha taNuM vighAtaka viSayaviSa atiraudra che. 21. 1. viSayalubdha taNuM vighAtaka = viSayalubdha jIvono ghAta karanAruM (arthAt atyaMta bUruM karanAruM). vAri ekkammi ya jamme marija visaveyaNAhado jiivo| visayavisaparihayA NaM bhamati sNsaarkNtaare||22|| viSavedanAhata jIva eka ja vAra pAme maraNane, paNa viSayaviSahata jIva to saMsArakAMtAre bhame. 22. 1. saMsArakAMtAre = saMsArarUpI moTA bhayaMkara vanamAM. Naraesu veyaNAo tirikkhae mANavesu dukkhaaii| devesu vi dohaggaM lahaMti visayAsiyA jIvA // 23 // bahu vedanA narako viSe, duHkho manuja-tiryaMcamAM, deveya durbhagatA lahe viSayAvalaMbI AtamA. 23. 1. durbhagatA = durbhAgya. tusadhammaMtabaleNa ya jaha davvaM Na hi NarANa gcchedi| tavasIlamaMta kusalI khavaMti visayaM visa va khlN||24|| 'tuSa dUra karatAM je rIte kaMI dravya naranuM na jAya che, tapazIlavaMta sukuzala, khaLa mAphaka, viSayaviSane taje. 24. Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 1. tuSa dUra karatAM = dhAnyamAMthI photarAM vagere kacaro kADhI nAMkhatAM. 2. dravya = vastu (arthAt dhAnya). 3. sukuzala = kuzaLa arthAt pravINa puruSa. 4. khaLa = vastuno rasakasa vinAno nakAmo bhAga- kacaro; sarva kADhI letAM bAkI rahetAM kUcA. vaTTesu ya khaMDesu ya bhaddesu ya visAlesu aNgesu| aMgesu ya pappesu ya savvesu ya uttamaM sIlaM // 25 // che bhadra, goLa, vizALa ne khaMDAtma aMga zarIramAM, te sarva hoya suprAya to paNa zIla uttama sarvamAM. 25. puriseNa vi sahiyAe kusamayamUDhehi visylolehiN| saMsAre bhamidavvaM arayagharaTTa va bhUdehiM // 26 // durmatavimohita viSayalubdha jano itarajana sAthamAM 'araghaTTikAnA cakra jema paribhrame saMsAramAM ra6. - 1. araghaTTikA = reTa. Adehi kammagaMThI jA baddhA visyraagrNgehiN| taM chindanti kayatthA tvsNjmsiilygunnenn||27|| je karmagraMthi viSayarAge baddha che AtmA viSe, tapacaraNa-saMyama-zIlathI sukRtArtha chede tehane. 27. udadhI va radaNabharido tvvinnyNsiildaannrynnaannN| soheMto ya sasIlo NivvANamaNuttaraM ptto||28|| tapa-dAna-zIla-suvinaya-ratnasamUha saha, jaladhi samo, sohaMta jIva sazIla pAme zreSTha zivapadane aho!. 28. 1. sohaMta = sohato; zobhato. 2.jIva sazIla = zIlasahita jIva; zIlavAna jIva. suNahANa gaddahANa ya govasumahilANa dIsade mokkho| je sodhaMti cautthaM picchijjaMtA jaNehi svvehiN|| 29 // Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 517 dekhAya che zuM mokSa strI-pazu-gAya-gadabha-zvAnano? je 'turyane sAdha, lahe che mokSa; -dekho sau jano. ra9. 1. turyane = caturthane (arthAt mokSarUpa cothA puruSArthane). jai visayalolaehiM NANIhi havija sAhido mokkho| to so saccaiputto dasapuvIo vi kiM gado NarayaM // 30 // jo mokSa sAdhita hota 'viSayavilubdha jJAnadharo vaDe, dazapUrvadhara paNa sAtyakicuta kema pAmata narakane? 30. 1. viSayavilubdha = viSayalubdha; viSayonA lolupa. jai NANeNa visoho sIleNa viNA buhehiM nniddittho| dasapubviyassa bhAvo ya Na kiM puNu Nimmalo jaado|| 31 // jo zIla viNa basa jJAnathI kahI hoya zuddhi jJAnIe, dazapUrvadharano bhAva kema thayo nahIM nirmaLa are ? 31. jAe visayaviratto so gamayadi NarayaveyaNA puraa| tA lehadi aruhapayaM bhaNiyaM jiNavaDDamANeNa // 32 // 'viSaye virakta kare susaha ati-ugra nArakavedanA, ne pAmatA ahaMtapada, vire kahyuM jinamArgamAM. 32. 1. viSaye virakta = viSayavirakta jIvo. 2. susaha = sahelAithI sahana thAya evI (arthAt haLavI). evaM bahuppayAraM jiNehi pnyckkhnnaanndrisiihiN| sIleNa ya mokkhapayaM akkhAtIdaM ya loynnaannehiN||33|| 'atyakSa-zivapadaprApti Ama ghaNA prakAre zIlathI, pratyakSadarzanajJAnadhara lokajJa jinadeve kahI. 33. 1. atyakSa = atIndriya, indriyAtIta. smmttnnaanndNsnntvviiriypNcyaarmppaannN| jalaNo vi pavaNasahido DahaMti porAyaNaM kammaM // 34 // Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 samyakatva-darzana-jJAna-tapa-vIryAcaraNa AtmA viSe, pavane sahita pAvaka samAna, dahe purAtana karmane. 34. 1. pAvaka = agni. 2. dahe = bALe. 3. purAtana = jUnAM. NiddaDDaaTThakammA visayavirattA jididiyA dhiiraa| tavaviNayasIlasahidA siddhA siddhiM gadi pattA // 35 // vijitendriviSayavirakta thaI, dharIne vinaya-tapa-zIlane, dhIrA dahI vasu karma, zivagati prApta siddhaprabhu bane. 35. 1. vijitendri = jitendriya. 2. dhIrA = dhIra puruSa. 3. dahI vasu karma = ATha karmane bALIne. lAvaNNasIlakusalo jammamahIruho jassa svnnss| so sIlo sa mahappA bhamija guNavittharaM bhavie // 36 // je zramaNa keruM janmataru lAvaNya-zIlasamRddha che, te zIladhara che, che mahAtmA, lokamAM guNa vistare. 36. NANaM jhANaM jogo daMsaNasuddhI ya viiriyaayttN| sammattadaMseNeNa ya lahaMti jiNasAsaNe bohiN|| 37 // dagazuddhi, jJAna, samAdhi, dhyAnasvazakita-Azrita hoya che, samyakatvathI jIvo lahe che 'bodhine jinazAsane. 37. 1. bodhi = ratnatrayapariNati. jiNavayaNagahidasArA visayavirattA tAvodhaNA dhiiraa| sIlasalileNa NhAdA te siddhAlayasuhaM jaMti // 38 // jinavacanano grahI sAra, viSayavirakta dhIra tapodhano, karI snAna 'zIlasalilathI, sukha siddhinuM pAme aho! 38. 1. zIlasalila = zIlarUpI jaLa. Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 519 savvaguNakhINakammA suhadukkhavivajjidA mnnvisuddhaa| papphoDiyakammarayA havaMti aaraahnnaapyddaa|| 39 // 'ArAdhanA pariNata sarava guNathI kare kRza karmane, sukhadukhArahita manazuddha te kSepe karamarUpa dhULane. 39. 1. ArAdhanA pariNata = ArAdhanArUpe pariNamelo puruSo. 2. kuza = nabaLAM pAtaLAkSINa 3. manazuddha = zuddha manavAvA (arthAt zuddha pariNativALA). arahaMte suhabhattI sammattaM daMsaNeNa suvisuddhaM / sIlaM visayavirAgo gANaM puNa kerisaM bhaNiyaM // 40 // ahaMtamAM zubha bhakti zraddhAzuddhiyuta samyakta che, ne zIla viSayavirAgatA che; jJAna bIjuM kayuM have? 40. Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 19 zrI aSTapAhuDa - prasAdI 1. darzanaprAbhRtaH darzanaprAbhUtamAM darzanamArga eTale ke jinadarzananuM svarUpa tathA dharmanA mULa samyagdarzananuM svarUpa batAvIne teno mahimA prasiddha karyo che; tathA tenI ArAdhanAno upadeza Apyo che. - samyagdarzana vagara anaMtakALathI jIva saMsAra paribhramaNa karI rahyo che ane anaMta duHkha bhogavI rahyo che. mokSanA kAraNarUpa je dharma sarvajJa bhagavAne upadezyo che te dharmanuM mULa samyagdarzana che. jIvavastu jJAnadarzanamaya cetanAsvarUpa che, te cetanA zuddhatArUpe pariName te teno svabhAva che. samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa dharma paNa temAM ja AvI jAya che. jIvanA moha-kSobha vagaranA zuddha cetanA pariNAma te ja jinezvaradeve kahelo dharma che. | darzana eTale zraddhA - tenA vagara jIvane samyakajJAna, cAritra ke kSamA vagere koI dharma sAcA hotA nathI. A rIte darzana' jenuM mULa che evo dharma bhagavAna jinavare gaNadharAdi ziSyone upadezyo che. samyagdarzana te jIvano aMtaraMgabhAva che; upAdhirahita zuddha jIvane sAkSAt anubhavamAM laIne temAM AtmabuddhirUpa pratIta te samyagdarzana che; te nizcayathI eka ja prakAranuM che. samyakatvate AtmAbhimukha pariNAma che. zuddha naya dvArA thayelI AtmAnI anubhUti te samyagdarzananuM mukhya cihna che. AtmAnuM nirvikalpa svasaMvedana thAya che temAM apUrva zAMtinA vedana sahita potAne AtmA sAcA svarUpe jaNAya che. atIndriya hovAthI te svasaMvedana pratyakSa che, rAga vagarano apUrva Atmika AnaMda temAM vedAya che, anaMta guNanuM nirmaLa kArya anubhUtimAM eka sAthe samAya che. vyavahArathI jIvAdinA zraddhAnane samyakatva kahyuM che, paNa nizcayathI AtmA ja nija samyakatva che. samyagdaSTine niHzaMkatA, niHkAMkSA vagere ATha aMgo hoya che. A samagdarzana e mokSanuM paheluM pagathiyuM che mATe enI ArAdhanA prathama karo. 2. sUtraprAbhUta : jinasUtranuM tAtparya e che ke prayatna vaDe AtmAne jANo ane zraddhA karo. jina stramAM zuddha ratnatraya mokSamArga kevo che ane tenI sAthe bAhyamAM acalaka yathAkAta dazA kevI hoya che e batAvIne AcArya kahe che mokSano arthI jIva AtmAne icche che. | svAdhIna astitva TakAvIne dareka vastu svataMtra rIte potAnA dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM pariName che. AvuM anekAMtamaya vastusvarUpa samajAvIne jina sUtro sva-paranI bhinnatA batAve che ne bhramano nAza kare che, e rIte jJAnasvarUpe potAno nibaMdha anubhava te jinasUtranuM phaLa che. Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 521 A paramAgama graMtha trikALI viSayaka samasta padArthono viSaya karanAra pratyakSa anaMta kevaLajJAnanA prabhAvathI pramANIbhUta hovAthI ane vItarAgI AcAryonI paraMparAthI AvyA hovAthI pratyakSa temaja anumAnathI aviruddha che, dRSTa-iSTanA virodhathI rahita che, tethI pramANabhUta che. mATe mokSanA abhilASI bhavya jIvoe A paramAgamano abhyAsa karavo joIe. amRtarasanA so ghaDA pIvAnuM je phaLa che te phaLa amRtano eka khobo pIvAmAM paNa prApta thAya che; tema sarvajJadevanI paraMparAthI AveluM vItarAgI-paramAgamarUpI amRta bhale ochuM hoya to paNa tenA abhyAsathI apUrva AtmakalyANarUpa mokSamArganI prApti thaI zake che. mATe mokSArthI jIvoe paramAgamano abhyAsa karavo joIe. rAga vagaranuM vItarAgI jIvana caitanyaprANathI jIvAya che; te ja AnaMdamaya satyajIvana che. jina sUtramAM bhAkhela jIva-ajIva padArthane, heyatva-aNaheyatva saha jANe, sudRSTi teha che. jinaukta che je sUtra te vyavahAra ne paramArtha che; te jANI yogI saukhyane pAme, dahe maLapUMjane. 6. sUtronA padathI bhraSTa che te jIva mithyAdaSTi che. traNa gupti, paMca mahAvrata je yukta, saMyata che; nigraMtha muktimArga che te kharekhara vaMdya che. aneka jIvo jinasUtra anusAra AtmAno anubhava karI mokSa pAmyA che - tame paNa tema karo ! 3. cAritraprAbhUta : jina bhagavAne kahelA mokSamArganA cAritramAM prathama samyaktva AcaraNa che, bIjuM saMyama AcaraNa che. prathama samyaktvAcaraNa cothA guNasthAnathI zarU thAya che. A pramANe be prakAranA cAritrane jANIne zuM karavuM ? ke prathama samyaktvanI zuddhatA vaDe samyaktva AcaraNane ArAdhavuM. samyaktvane doSa lagADanArA sarve bhAvone choDavA; mithyAtva tema ja zaMkAdi rahita niHzaMkatAdi ATha guNa sahita samyaktvanI ArAdhanA te mokSamArganuM paheluM AcaraNa che. AvA samyaktva AcaraNa sahita je suvizuddha saMyamanuM AcaraNa kare che te jJAnI alpakALamAM nirvANane pAme che. paraMtu samyaktvanA AcaraNathI je bhraSTa che evo ajJAnI jIva vratAdi zubharAgarUpa AcaraNa kare to paNa nirvANane nathI pAmato. jIva-ajIvanA bhedajJAnarUpa samyajJAna ane rAgAdi doSa rahita evI vItarAgatA, te mokSano prasiddha mArga che. samyajJAna vagara cAritra hotuM nathI, ne cAritra vagara mokSa hoto nathI. daga, jJAna ne cAritra - traNa jANo parama zraddhA vaDe, je jANIne yogIjano nirvANane Acire vare. 40 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 darzana, jJa na ne cAritra te mokSamArga che ane tenuM mULa samyagdarzana che. A rIte samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa mokSamA bhagavAne upadezyo che. aho ! samyagdarzananA ArAdhakane ratnatrayamArga pratye parama utsAha-bhAvanA hoya che. aho, dhanya paMtha ! dhanya A vItarAgI mArga ! A parama satya hitakArI mArganuM parama utsAhathI dharmI jIva grahaNa karIne tene AAdhe che. parama utsAhathI samyaktvasahita apratihatapaNe ratnatrayamArgane ArAdhato thako te alpakALamAM muktine pAme che. jJAnI cAritrArUDha thaI nija AtmamAM para nava cahe, acire lahe zivasaukhya anupama ema jANo nizcaye. 43. 4. bodhaprAbhUta : jinavarave sarva jIvonA hitane mATe je upadeza karyo che te ja huM zuddha AcAryonI paraMparA dvArA A bodhaprAbhRtamAM kahIza ema kahIne zrI kuMdakuMdAcArya bodhaprAbhUtanI zarUAta kare che. jinamArgano A upadeza jIvone dharmamArgamAM sAvadhAna kare che ne kumArgathI choDAve che. mATe he bhavyo ! tame A upadezanuM zravaNa karo. dharmanuM Ayatana kayuM che ? paramArthe samyaktvAdi vItarAga dharmarUpe pariNamelo AtmA, te pote dharmano Azraya, eTale dharmanuM sthAna che. AvA paramArtha dharma Ayatanane oLakhIne vyavahAramAM jinamaMdira te dharmanuM Ayatana che. temAM je jinabiMbanI sthApanA che te paNa vItarAga hoya che. jema dharma vItarAga, deva vItarAga tema tenI pratimA paNa vItarAgasvarUpa ja hoya che. AvA jinamArganA he bhavya jIvo ! tame oLakho; ane jinamArgathI viparIta evA kumArgathI dUra raho. anaMtaguNa AtmA e dharmanuM sthAna che. je zuddha ratnatraya svarUpa thayA che ane jeNe mohane jItyo che te AtmA pote 'jinamUrti' che, te jina pratimA che. he caitanya ! tuM caitanyabhAvamAM vItarAga ratnatrayarUpa thA. je jJAna atIndriya thaIne, rAgathI pAra thaIne, indriyothI pAra thaIne atIndriya AnaMdamaya AtmA jeNe pratyakSa karyo, te atIndriya jJAna ja jinamArganI sAcI mudrA che, te ja sAcI nizAnI che. AtmAmAM je sthita che te ja jinamArganuM sAcuM jJAna che. AtmA jenuM prayojana che evuM jJAna te ja jinamArganuM jJAna che. jJAnathI abhinna evuM AtmasvarUpa te ja jJAnanuM lakSya che. AtmAne sAdhavA je jJAna aMtaramAM vaLyuM te to atyaMta dhIra che-zAMta che-anAkuLa che. 'jJAnatIrtha' te paramArtha tIrtha che. te AtmA pote zuddha bhAva vaDe saMsArane tarI rahyo che. aho ! jainadharmanA sevana vaDe sarva jIvono udaya thAya che tethI jinendra bhagavAnanA zAsanane 'sarvodaya tIrtha' kahevAya che. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 523 5. bhAvaprAbhuta : bhAva eTale samyaktvAdi zuddhabhAva, te ja jainazAsana che, te ja mokSamArga che. A bhAvaprAbhUtamAM AcAryadeve atyaMta vairAgyapUrNa upadeza karyo che. AcAryadeva kahe che ke, he bhavya ! samyaktvAdi zuddhabhAva che te ja mokSamArgamAM prathama liMga che, tene ja tuM paramArtha mokSasAdhana jANa; e sivAya dravyaliMgathI mokSa sadhAto nathI. he mokSapurInA pathika ! zivapurInA paMthamAM samyaktvAdi bhAvanI pradhAnatA che; evA zivapurInA bhAvane tuM jANIne, jinabhAvanA vaDe samyaktvAdi zuddhabhAvane pragaTa kara. che bhAva parathama, bhAvivarahita liMgathI zuM kArya che ? he pathika ! zivanagarI taNo patha yatnaprApya kahyo jine. 6. ratnatrayanI prApti vinA tuM anaMtakALathI dIrgha saMsAre bhamyo che. kSaNe kSaNe tuM bhAvamaraNe duHkhI thayo, have enAthI bacavA jinabhAvanA bhAva. vaNa ratnatrayaprApti tuM e rIta dIrgha saMsAre bhamyo, -bhAkhyuM jinoe Ama; tethI ratnatrayane Acaro. 30. nija AtmamAM rata jIva je te pragaTa samyagdaSTi che, tadbodha che sujJAna, tyAM caravuM caraNa che; -mArga e. 31. samyagdarzana-jJAna-cAritrano ke pratyAkhyAna-saMvara vagere zuddhabhAvano Azraya tAro AtmA ja che; temAM AtmA sivAya bIjuM koI kAraNa nathI; dehanA AdhAre ke vikalponA AdhAre samyagdarzanAdi zuddhabhAvo thatAM nathI. cetanAmaya je zuddha sahaja bhAvo che teno hetu potAno AtmA ja che. ane te nirmaLa bhAvomAM cetanamaya AtmA ja prasarelo che, emAM rAga nathI, temAM para cIja nathI eTale bIjuM koI tenuM kAraNa nathI. muja jJAnamAM AtmA khare, darzana-caritamAM AtamA, pacakhANamAM AtmA ja, saMvara-yogamAM paNa AtamA. 58. have kahe che : mAro suzAzvata eka darzanajJAnalakSaNa jIva che; bAkI badhA saMyogalakSaNa bhAva mujathI bAhya che. 59. have nirvANanuM kAraNa batAve che H : je jIva jIvasvabhAvane bhAve, subhAve pariName, jara-maraNano karI nAza te nizcaya lahe nirvANane. 61. Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 have zuddha zabdanI vyAkhyA kare che : AtmAvizuddhasvabhAvaAtmAmahIM rahete "zuddha che; A jinavare bhAkhela che; je zreya, Acara tehane. 77. have kahe che dharma zuM che : pUjAdimAM vratamAM jinoe puSya bhAkhyuM zAsane; che dharma bhAkhyo mohakSobhavihIna nija pariNAmane. 83. mithyAtva ne nava nokaSAya tuM choDa bhAvavizuddhithI; kara bhakti jina-AjJAnusAra tuM caitya-pravacana-guru taNI. bhAve sahita munivara lahe ArAdhanA caturaMgane; bhAve rahita to he zramaNa ! cira dIrgha saMsAre bhame. 99. have upadeza kare che ke - karI prApta AMtaraliMgazuddhi seva cauvidha liMgane; che bAhyaliMga akArya bhAvavihInane nizcitapaNe. 111. bhAvena jyAM lagI tattva, jyAM lagI ciMtanIyana ciMtave, jIva tyAM lagI pAme nahIM jara-maraNavarjita sthAnane. 115. chaanAyatanataja, karadayASajIvanI trividha sadA, mahAsattvane tuM bhAva re! apUravapaNe he munivara ! 133. chelle mAMgaNI kare che : bhagavaMta siddho-trijagatapUjita, nitya, zuddha, niraMjanA -vara bhAvazuddhi do mane daga, jJAna ne cAritramAM. 163. 6. mokSaprAbhRta: svadravya Azrita mokSa ane paradravya Azrita saMsAra e mahAna siddhAMta che. sugati eTale samyaka pariNati; samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa pariNati te sugati che, tenuM phaLa mokSa che. ne evuM samyaka pariNamana svadravyanA Azraye thAya che. durgati eTale vikRta pariNati; mithyAtva-rAga-dveSAdirUpa azuddha pariNati te durgati che; tenuM phaLa duHkharUpa saMsAra che. te paradravya Azrita che. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para5 nirkanda, nirmama, dehamAM nirapekSa, mukatAraMbha je, je lIna AtmasvabhAvamAM, te yogI pAme mokSane. 12. have kahe che : yogI sUtA vyavahAramAM te jAgatA nijakAryamAM; je jAgatA vyavahAramAM te sukha AtamakAryamAM. 31. ima jAgI yogI sarvathA choDe sakaLa vyavahArane, paramAtmAne dhyAne yathA upadiSTa jinadevo paDe. 32. che siddha, AtmA zuddha che ne sarvajJAnIda che, tuM jANare!-jinavarakathita AjIvakevaLa jJAna che. 35. ratnatrayIyuta saMyamI nijazaktitaH tapane kare, zuddhAtmane dhAto thako utkRSTa padane te vare. 43. have cAritranI vyAkhyA karatAM batAve che ke Atmatatvane jANIne puNya ane pApa bano parihAra karavo tene bhagavAne cAritra kahyuM che, ne evuM rAga-dveSa vagaranuM cAritra te ja mokSanuM sAdhana che. te nija dharma che ne dharma nija svabhAva che, te jIvanA vaNarAgaroSa ananyamaya pariNAma che. 50. samyagdarzana-jJAna-cAritrano je ArAdhaka che te jIva mokSano sAdhaka che, samyagdarzana-jJAnacAritranI ArAdhanA te jinamudrA che. have ekathI eka pagathiyuM duSkara che ema batAvyuM che. jIva jANavo duSkara prathama, pachI bhAvanA duSkara are ! bhAvitanijAtmasvabhAvane duSkara viSayavairAgya che. 65. have ajJAnI koNa che te batAve che : paradravyamAM aNumAtra paNa rati hoya jene mohathI, te mUDha che, ajJAnI che, viparIta AtmasvabhAvathI. 69. yogIo kevI bhAvanA bhAve che - chuM ekalo huM, koI paNa mArA nathI lokatraye, -e bhAvanAthI yogIo pAme suzAzvata saune. 81. Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 526 have nirvANa kema prApta thAya che : nizcayanaye-jyAM AtmA AtmArtha AtmAmAM rame, te yogI che sucaritrasaMyuta; te lahe nirvANane. 83. have mokSaprAbhRtanI pUrNAhutI karatAM bahu agatyanI traNa gAthAo che. praName praNata jana, dhyAta jana dhyAve niraMtara jehane, tuM jANa tattva tanastha che, je stavanaprApta jano stave. 103 ahaMta-siddhAcArya-adhyApaka-zramaNa-parameSThI je, pAMceya che AtmA mahIM, AtmA zaraNa mAruM khare. 104. samyakatva, samyajJAna, satyAritra saraMpacaraNa je, cAreya che AtmA mahIM; AtmA zaraNa mAruM khare. 105. have A mokSaprAbhUtanuM phaLa batAvatAM kahe che ke - A jinanirUpita mokSaprAbhRta-zAstrane sadbhaktie je paThana-zravaNa kare ane bhAve, lahe sukha nityane. 106. AvA parama AtmasvarUpa svadravyane jANIne temAM rata thavuM te mokSarUpa parama padanI prAptino upAya che. A rIte A mokSaprAbhUtanI samApti thAya che. 7. liMgaprAbhRta: A liMgAbhUtamAM mokSamArgI zramaNonA aMtara tema ja bAhya cihnanuM varNana karyuM che. temAM prathama ja kahe che ke jyAM zuddha ratnatrayabhAvarUpa dharma pragaTyo hoya tyAM tenuM liMga hoya che; aMtaraMgamAM bhAvazuddhirUpa dharma vagaranA ekalA bAhya digaMbaraveSarUpa liMga vaDe kAMI jIvane dharmaprApti thatI nathI. mATe he jIva! tuM bhAvadharmane oLakhIne te pragaTa kara. bhAva vagara ekalA bAhya liMgathI tAre zuM kartavya che? have anaMta saMsAranuM kAraNa batAve che - jyAM liMgarUpe jJAnadarzanacaraNanuM dhAraNa nahIM, ne dhyAna dhyAve Arta, teha anaMtasaMsArI muni. 8. bApu! tAre mokSa sAdhavo hoya to mokSamArganuM sAcuM liMga samyagdarzana-jJAna-cAritra che, te pragaTa kara. evA ratnatrayarUpa bhAva hoya tyAM bAhya zarIramAM paNa aparigrahadazA, vastrano tANo ya na hoya; dhIra gaMbhIrapA pAMca samitimAM te vartatA hoya. Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 527 bhAvaliMga sahitanuM je yathArtha dravyaliMga hoya che, te dravyaliMga paNa mokSanuM sAdhana nathI, mokSanuM kAraNa to zuddha ratnatrayarUpa bhAvaliMga ja che. mATe kahe che ke bAhya zarIranuM liMga te mokSanuM kAraNa nathI, te to paradravya che. tenuM mamatva choDane darzana-jJAna-cAritramAM AtmAne joDa! e ja svadravyAzrita hovAthI paramArtha mokSa kAraNa che. muniliMga ne gRhIliMga - e liMgo na mukitamArga che, cAritra-darzana-jJAnane basa ! mokSamArga jino kahe, tethI tajI sAgAra ke aNagAra dhArita liMgane, cAritra-darzana-jJAnamAM tuM joDare nijAtmane. zuddhAtmAnI anubhUtirUpa AvAsamyagdarzana-jJAna-cAritrae ja mokSanuM sAcuM liMga che, tenI ArAdhanAno upadeza che. e rIte sarvaze kathita A liMgaprAbhRta jANIne, je dharma pALe kaSTa saha, te sthAna uttamane lahe. 22. 8. zIlaprAbhRtaH zIlane ane samyajJAnane virodha nathI, banne sAthe hoya che ne te ja mokSanuM kAraNa che. na virodha bhAgo jJAnIoe zIlane ne jJAnane; viSayo kare che naSTa kevaLa zIlavirahita jJAnane. 2. zIla vagaranuM jJAna ke jJAna vagaranuM zIla sAcuM hotuM nathI, samyakatva vagaranuM badhuM nirarthaka che. jJAnInI jJAnapariNatimAM jJAna ane vairAgya banne svabhAva eka sAthe hoya che. atIndriya AtmasvabhAva tarapha jhUkelo bhAva indriyaviSayothI chUTo paDI gayo che, te jitendriya che. indriya viSayo ne atIndriya sukha bannene tarta judAI che. jemAM sva-paranuM bhedajJAna thayuM che evuM thoDuM paNa jJAna mahAna sukharUpa che ane suzIlathI te zobhe che. paNa jemAM bhedajJAna nathI evuM ghaNuM jANapaNuM hoya to paNa paraviSayomAM lIna evuM te jJAna mithyAjJAna che, kuzIla che, duHkharUpa che, te saMsAranuM kAraNa hovAthI bhavaprakRtirUpa che. svasaMvedana sahita evuM samajJAna suzIla, sukharUpa ane mokSaprakRtirUpa che. dagazuddhi, jJAna, samAdhi,dhyAnasvazakti-Azrita hoya che, samyaktathI jIvo lahe che bodhine jinazAsane. 37. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa28 jinavacanano grahI sAra, viSayavirakta dhIra tapodhano, karI snAna zIlasalilathI, sukha siddhine pAme aho! 38. AtmAnA zuddha ratnatrayarUpa svabhAvane 'zIla" kahevAya che. evA sat zIlanI ArAdhanA vaDe jIva siddhAlaya sukhane pAme che. ane chelle samApti karatAM AcArya kahe che : ahaMtamAM zubha bhakti zraddhAzuddhiyuta samyakatva che, ne zIla viSayavirAgatA che; jJAna bIjuM kyuM have? 40. Ama samyajJAnanA mahimArUpa aMtamaMgaLa karIne AcArya bhagavAne zAstra samApta karyuM che. sArabhUta : 1) jina adhyAtmanuM pratiSThApaka graMthAdhirAja "samayasAra' AcArya kuMdakuMdanI sarva zreSTha racanA che, je vigata be hajAra varSothI jaina saMtone mArgadarzana karatI AvI che. AmAM zuddhanayathI nava tattvonuM pratipAdana che. ApaNe ene jainadarzananI "gItA" kahI zakIe chIe. 2) pravacanasAra AcArya kuMdakuMdanI bIjI prauDhattama racanA che, jemAM vastunA mULa svarUpanuM pratipAdana che ane je dArzanikonA adhyayananI mULa vastu che. AmAM jainadarzanamAM pratipAdita vastusvarUpanuM sazakta pratipAdana che. 3) paMcAstikAya saMgraha' AcArya kuMdakuMdanI saralamAM sarala kRti che. je janasAdhAraNane jaina tattvajJAna karAvavA mATe atyaMta upayogI che. emAM sarala, subodha bhASAmAM cha dravya, paMcAstikAya, nava padArtho ane ratnatrayarUpa muktimArganuM pratipAdana che. 4) niyamasAra" AcArya kuMkuMdadevanI bhAvanA pradhAna racanA che, jene emaNe potAnA svayaM mATe pratidina svAdhyAyane mATe-pAThane mATe banAvI hatI. enI eka eka gAthA jagataprapaMcothI haThIne AtmahitamAM lagAvavAnI preraNA Ape che. 5) "aSTapAhuDa' AcArya kuMdakuMdanI prazAsanika kRti - AcArasaMhitA che. AmAM zithilAcAranI viruddha ekadama kaThora prazAzakanA rUpamAM e upasthita thayA che. A pramANe AcArya kuMdakuMdanI kRtiomAM badhuM ja samAI jAya che. AmAM adhyAtma che, darzana che, siddhAMta che, AcAra che, vyavahAra che, badhuM ja che. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 20 paramAgama - prasAdI upasaMhAra: 1. nizcayadaSTithI dareka jIva paramAtmAsvarUpa ja che. jinavara ne jIvamAM phera nathI. bhale te kendriyano jIva hoya ke svargano jIva hoya. e badhuM to paryAyamAM che. vastusvarUpe to paramAtmA ja che. paryAya uparathI jenI daSTi khasIne svarUpa upara daSTi thaI che e to potAne paNa paramAtmA svarUpa dekhe che. samyagdaSTi badhA jIvone jinavara jANe che. ane jinavarane jIva jANe che. ahA ! keTalI vizALa daSTi ! are, A vAta bese to kalyANa thaI jAya, paNa AvI kabUlAtane rokanAra mAnyatArUpI gaDhanA pAra na maLe ! ahIM to kahe che ke bAra aMgano sAra e che jinavara samAna AtmAne daSTimAM levo kema ke AtmAnuM svarUpa paramAtmA svarUpa ja che. jJAnasvarUpI ne atIndriya AnaMdasvarUpI prabhu atIndriya jJAna ane atIndriya AnaMda vaDe AsvAdavA lAyaka che. bhagavAna AtmA jJAna ane AnaMdasvarUpa hovAthI bhagavAna AtmA jJAnaguNa vaDe anubhavavA lAyaka che. jJAnaguNa sivAya anubhavavA yogya nathI. kAraNa ke kAraNotara vaDe te anubhavavA yogya nathI. eTale ke A kAraNa sivAya arthAt jJAnaguNa sivAya rAgI kriyA Adi anya kAraNA vaDe bhagavAna AtmA jaNAvA lAyaka nathI. jene sukhI thavuM hoya tene kahe che ke zuddha caitanya vastu che te sarvAga jJAnathI bharelI che tenI sanmukha thavuM te sukhI thavAno mArga che, te dharma che. sarvAga jJAnathI bharelI caitanyavastumAM rahetA zuddhatA thAya che ane azuddhatAno nAza thAya che tenuM nAma potAnuM hita eTale ke kalyANa che. are ! anAdithI tane vijJAnaghana AtmAnI mahimA beThI nathI. anAdithI bAhya cIjamAM AzcaryatAne kAraNe potAnA jJAnasvarUpa karatAM paramAM kAMIka vizeSatA tathA vismayatA lAgatAM tyAMthI khasato nathI. bhagavAna AtmA sarvAge jJAnathI bharelo che eTale ke asaMkhya pradeze jJAnathI bharelo che. tenI abhUtatAne nihALavA ekavAra to prayatna to kara ! 3. nirvikalpa thavAvALo jIva nirvikalpa thayA pahelAM Avo nirNaya kare che ke rAgAdibhAve sadAya huMpariNamanAro nathI. paNa jJAna-darzanarUpa pariNamanAro (evA svabhAve) chuM. haju rAgAdibhAvo thaze ema jANe che. chatAM tenA svAmIpaNe huM thanAra nathI, mane bhaviSyamAM samyagdarzana-jJAna-cAritra thaze evo mAro prayatna che chatAM te vakhate rAga haze. paraMtu te rUpe huM (svabhAva karIne) pariNamanAra nathI tevo nirNaya che. nirNaya kare che. paryAyamAM. pachI anubhava thaze paryAyamAM paNa te paryAya evo nirNaya kare che ke huM to cinmAtra akhaMDa jyoti svarUpa chuM, paryAyarUpa nathI. 4. AkhA siddhAMtano sArAmAM sAra e che - to bahirmukhatA choDI aMtarmukha thavuM te che. zrImadde kahyuM che ne upaje moha vikalpathI samasta A saMsAra, aMtarmukha avalokatA vilaya thatAM nahi vAra'. jJAnInA Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. Atmavastu ke jenA dhruvadaLamAM anaMta zAMti ne anaMta vItarAgatA che teno paryAyamAM anubhava nathI eTale ke anubhavanI zakti jeNe pragaTa karI nathI ne rAganI rucimAM paDyA che te jIva, caitanyacaMdra arthAt upazama rasathI bharelA bhagavAna AtmAnA jJAnasvarUpanA anubhava vinA tene pAmI zakatA nathI. dayA-dAna Adi koTi upAya kare to paNa caitanya bhagavAna tene pragaTa thato nathI. rAganI kriyA lAkha zuM karoDa kare to paNa bhagavAna AtmA pragaTa thAya tevo nathI. 6. 130 eka vacanamAM anaMtI gaMbhIratA bharI che. aho ! bhAgyazALI haze tene A tattvano rasa Avaze, ane tattvanA saMskAra UMDA utaraze. to upAya zuM ? -ke je dazAnI dizA para upara che te dazAnI dizAne sva upara vALIne te upAya che. rAgAdi tA paravastu che tenAthI AtmA saMvedyamAna thato nathI. sva svayaM saMvedyamAna che. potAnA vaDe saMvedyamAna - saMvedanamAM AvavA yogya che. AtmA jJAna ne AnaMda svarUpa che, temAM potAnA vaDe ekatA kare ane vibhAvathI pRthakatA kare te upAya che ne te mokSano mArga che. 9. prazna : jADI budhdhi hoya to rAga ane AtmAnuM bhedajJAna kema karI zakAya ? uttara H AtmAnI buddhi jADI nathI. AtmAno rasa ane ruci hoya to buddhi A viSayamAM kAma kare che. saMsAranA kAmano rasa hoya che tyAM buddhi jADI rahetI nathI. badhA paDakhAMno viveka karIne lAbha thAya tema kare che. jyAM : ci hoya tyAM vIrya kAma kare che, buddhi kAma kare che, jo AtmAno rasa lAge, ruci jAge to vIrya paNa kAma kare che, buddhi paNa kAma kare che ane bhedajJAna pAme che. AtmAnA kArya mATe AtmAnI sAcI rucinI jarUra che. 7. prazna : jJAnano svabhAva jANavAno ja che to pote potAne kema nathI jANato ? uttara H ajJAnInI dRSTi para upara che. eTale pote jaNAto nathI. paramAM kyAMka kyAMka adhikatA paDI che eTale bIjAne adhika mAnato hovAthI pote jaNAto nathI. adhikapaNAnuM enuM baLa paramAM jAya che tethI pote jaNAto nathI. 8. nizcaya mokSamArga che te nirvikalpa samAdhi che. tenAthI utpanna thayela atIndri AnaMdano anubhava jenuM lakSaNa che evuM svasaMvedanajJAna te jJAna che. zAstrabhaNatara te jJAna nathI. paNa irvikalpa svasaMvedanalakSaNa te jJAna che . sukhAnubhUtimAtra lakSaNa svasaMvedanajJAnathI AtmA jaNAya tevo che, te sivAya jaNAya tevo nathI. nirvikArI svasaMvedanajJAnathI jaNAya tevo che paNa bhagavAnanI vANIthI jaNAya tevo nathI. bhagavAnanI bhaktithI jaNAya tevo nathI. AnaMdanI anubhUtinA svasaMvedanajJAnathI jaNAya evo huM chuM ane badhA AtmAo paNa enA svasaMvedanajJAnathI ene jaNAya evA che. anaMta zaktino samrATa evo je bhagavAna AtmA te samyagdarzananuM dhyeya che. paNa samyagdarzanarUpa dhyAna temAM nathI. samyagdarzana dhyAna che ne trikALI vastu dhyeya che. ema svasaMvedanajJAna zAstrajJAna nahi, paralakSI jJAna nahi - te dhyAnarUpa che. ane nijAnaMda prabhu dhyeyarUpa che te dhyAnarUpa nathI. kAraNa ke dhyAna vinazvara che Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 531 kema ke nizcaya mokSamArga te paryAya che ne mokSa thatAM mokSamArganA paryAyano nAza thaI jAya che-vyaya thaI jAya che. zuddha pAriNAmika bhAva to avinAzI che. koI pariNamana thavuM ke pariNamanano abhAva thavo temAM nathI. 10. dharmI konuM dhyAna kare che ? dharmI jIvane samyagdarzananI paryAya pragaTI che chatAM pragaTelAnuM dhyAna karato nathI, to konuM dhyAna kare che? -ke eka samayanI paryAyanI pAchaLa birAjamAna je sakaLa-nirAvaraNa-akhaMDaeka-pratyakSa pratibhAsamaya-avinazvara-zuddha-pAriNAmikabhAva lakSaNa-nijaparamAtmadravyanuM dhyAna kare che. samyagdaSTinuM dhyeya zuM? samyagdaSTi dharmIno viSaya zuM? -ke trikALI AtmA te eno viSya che ke je sakaLa nirAvaraNa-eka akhaMDa vastu che. 11. dareka dravyanI paryAya tenA svakALe SakArakathI svataMtra ja pariName che. A sUkSma vAta che. jainadarzana vastusthitinuM varNana kare che. 12. eka eka guNanuM pariNamana svataMtra sIdhuM thatuM nathI, paNa anaMtaguNamaya dravyanuM pariNamana thatAM sAthe guNonuM pariNamana thAya che. eka eka guNa upara daSTi jhUkatAM guNa zuddha pariNamato nathI paNa dravya upara daSTi khUkatAM anaMtaguNanuM nirmaLa pariNamana thAya che - ema kahIne guNabheda uparanI daSTi choDIne anaMta guNamaya dravya upara daSTi karatAM dravya zuddharUpe pariName che ema kahyuM che. jJAnamAM vibhAvarUpa pariNamana nathI. jJAnasva-paraprakAzaka svabhAvI che paNa je jJAna svane prakAze nahi ne ekalA parane prakAze te jJAnano doSa che. 13. vastue zarIrane aDyuM nathI. zarIra karmane aDyuM nathI. karma vikArane aDela nathI. vikAra nirmaLa paryAyane aDela nathI. nirmaLa paryAya dravyane aDela nathI. AhAhA...! vastusvabhAva sUkSma che. eka pradezano bIjA pradezamAM abhAva che. eka guNamAM bIjA guNano abhAva che. eka paryAyano bIjA paryAyamAM abhAva che. vibhAva vyaMjanaparyAyano svabhAva vyaMjanaparyAyamAM abhAva che. A vastusvabhAva sarvaze jevo joyo tevo kahyo che. pahelAM A zraddhAmAM, jJAnamAM, rucimAM ane lakSamAM AvavuM joIe to enA vIryamAM svabhAvanI sanmukhanI skUNA cAlyA kare, A samyaka pahelAMnI vAta che. A ja samyagdarzanano upAya che, bIjo koI upAya nathI. 14. daSTinuM pariNamana svabhAvamAM thayuM te thayuM, pachI ene saMbhAravuM che kyAM? e to rucinuM pariAgamana thayuM te thayuM te sadAya rahyA ja kare che, niHzaMka chuM ema saMbhAravuM paDatuM nathI ane zubhAzubhamAM hoya ke AtmAnA anubhavamAM hoya to paNa sabhyanuM pariNamana to je che te ja che. 15. jJAnamAM jema jema samajaNa dvArA bhAvabhAsana vadhatuM jAya che tema tema jJAnanuM sAmarthya vadhatuM jAya che ane e vadhatAM jatAM jJAna sAmarthya vaDe moha zithila thato jAya che. jJAna jyAM samapaNe pariName che, tyAM Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 mohano samUhanAza pAme che. mATe jJAnathI ja AtmAnI siddhi che, jJAna sivAya bIjuM kAMI AtmasiddhinuM sAdhana nathI. 16. anubhavanI zobhA kharekhara Atmadravyane laIne che. Atmadravya kUTastha hovAthI jo ke anubhavamAM AvatuM nathI. anubhava to paryAyano ja thAya che, paraMtu paryAye dravyane svIkAryuM e paryAyanI zobhA Atmadravyane laIne ja che. darzanamoha maMda karyA vinA vastusvabhAva khyAlamAM Ave nahi ane darzanamohano abhAva karyA vinA AtmA anubhavamAM Ave evo nathI. 17. prazna AtmA paramAM to kAMI pheraphAra na karI zake e to ThIka, paNa potAnI paryAyomAM pheraphAra karavAmAM paNa teno kAbu nahi? uttaraH are bhAI! jyAM dravyane nakkI karyuM tyAM vartamAna paryAya pote dravyamAM vaLI ja gaI. pachI tAre kone pheravavuM che? mArI paryAye dravyamAM aMtarmukha thaI gaI, te paryAya have krame krame nirmaLa ja thayA kare che ane zAMti vadhatI jAya che. A rIte paryAya jyAM dravyamAM aMtarmagna thaI gaI tyAM ene pheravavAnuM kyAM rahyuM? te paryAya pote dravyanA kAbumAM AvI ja gayelI che. paryAya Avaze kyAMthI? -dravyamAMthI, mATe jyAM AkhA dravyane kAbumAM laI lIdhuM (-zraddhA, jJAnamAM svIkArI lIdhuM) tyAM paryAyo kAbumAM AvI ja gaI. eTale ke dravyanA Azraye paryAyo samyaka nirmaLa ja thavA mAMDI. jyAM svabhAva nakkI karyo tyAM ja mithyAjJAna TaLIne samyakajJAna thayuM, mithyAzraddhA palaTIne samyagdarzana thayuM. e pramANe nirmaLa paryAya thavA mAMDI te paNa vastuno dharma che. vastuno svabhAva pharyonathI, ne paryAyonA kramanI dhArA tUTInathI. dravyanA AvA svabhAvano svIkAra karatAM paryAyanI nirmaLa dhArA zarU thaI gaI ne jJAnAdino anaMto puruSArtha temAM bhego ja AvI gayo. sva ke para koI dravyane, koI guNane ke koI paryAyane pheravavAnI buddhi jyAM na rahI tyAM jJAna jJAnamAM ja TharI gayuM eTale ekalo vItarAga jJAtAbhAva ja rahI gayo, tene alpakALamAM mukti thAya ja. basa! jJAnamAM jJAtA-daSTApaNuM rahevuM te ja svarUpa che, te ja badhAno sAra che. aMtaranI A vAta jene khyAlamAM na Ave tene kyAMka paramAM ke paryAyamAM pheraphAra karavAnuM mana thAya che. jJAtAbhAvane cUkIne kyAMya paNa pheraphAra karavAnI buddhi ne miththAbuddhi che. dudhara, duSkara jo kAMI paNa hoya to te AtmAno puruSArtha che. bAkI badhuM thothe thothA che. uttamamAM uttama paNa e ja che. satyanI vAta samajavAmAM TakI rahevuM e paNa eka puruSArtha che. 18. jema kevaLajJAnamAM traNa kALanA paryAyo jaNAya che tema ja padArthomAM kramabaddha paryAyo thAya che. kevaLajJAne jAmyuM che mATe nahi paNa padArthonA paryAyo potAthI svakALe te ja rIte thAya che ane tema sarvajJa jANe che. Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 533 ahAhA...! paradravyane to karavAnI vAta ja nathI paNa potAnA azuddha ke zuddha paryAyo svakALe kramabaddha je thavAnA te ja thavAnA te ja thAya eTale potAmAM paNa paryAyane ADIavaLI karavAnuM rahyuM nahi. mAtra jema thAya che tema jANavAnuM ja rahyuM. jema sarvajJa jJAtA che tema dharmI paNa jJAtA thaI gayo. kramabaddhanA nirNayanuM tAtparya akartApaNArUpa vItarAgatA che. e vItarAgatA anaMta puruSArthe dravya para daSTi thatAM thAya che. ahAhA...! AtmA sarvajJasvabhAvI che. 19. jJAna ane rAga vacce bhedajJAna thavAnuM e lakSaNa che ke jJAnamAM rAga pratye tIvra anAdara jAge che. AtmAmAM rAganI gaMdha nathI. rAganA jeTalA vikalpo UThe che temAM baLuM chuM tema duHkha duHkha ne duHkha che - jhera che tema pahelAM jJAnamAM nirNaya kare to bhedajJAna pragaTe che. 20. AtmA pAmavA mATe Akho divasa zuM karavuM? Akho divasa zAstrano abhyAsa karavo, vicAra-manana karIne tattvano nirNaya karavo. ane zarIrAdithI ne rAgathI bhedajJAna karavAno abhyAsa karavo. rAgAdithI bhinnatAno abhyAsa karatAM karatAM AtmAno anubhava thAya che. jJAyaka svabhAvano abhyAsa kara. zubhAzubhathI judA jJAyakano jJAyakapaNe abhyAra karIne jJAyakanI pratIti daDha karavI. pahelAmAM paheluM A karavuM. jJAyaka...jJAyaka..jJAyaka...tenA taraphanuM valaNa karavuM. AtmAne mATe kAMika enI pAchaLa paDavuM joIe. AnuM A raTaNa karavuM joIe jAgatA, ughatA eno prayatna thavo joIe. enI rucino prakAra sarakho thavo joIe. aMdaramAM paramezvara Talo mahAna che! ene jovAnuM kutUhala jAge tene joyA vinA cena na paDe. 21. are bhAI ! tuM rAgAdithI nirlepa svarUpa prabhu cho ! kaSAya Ave te jANavo e tArI prabhutA che. kaSAyane potAnA mAnavA te tArI prabhutA nathI. tuM nirlepa vastu cho. tane kaSAyano lepa lAgyo ja nathI. AtmA to sadAya kaSAyothI nirlepa tarato ne tarato ja che. jema sphaTikamaNimAM paranuM pratibiMba paDe che tema kaSAya bhAva-vibhAvo jJAnamAM jaNAya che, te tArAmAM peThA nathI. tuM nirlepa cho. vratAdinA vikalpo Ave te saMyogIbhAva jJAyakathI bhinna che. jJAyakanI jAtanA nathI, tethI kajAta che, parajAta che, parajJaya che, svajAtasvaya nathI. tuM jJAyakasvarUpa nirlepa prabhu cho. e prabhutAno aMtarathI vizvAsa karatAM paryAyamAM prabhutA pragaTe che. 22. jANanAra...jANanAra...jANanAra te mAtra vartamAna puratuM sat nathI. jANanAra tattva te potAnuM trikALI satpaNuM batAvI rahyuM che. jANanAranI prasiddhi te vartamAna pUratI nathI paNa vartamAna che te trikALIne kahI rahyuM che. vartamAna jANanAra asti te trikALI asti-sane batAve che. 23. AtmAmAM anaMta guNo bharyA che ne eka eka guNamAM anaMtA guNonuM rUpa che ne eka eka guNamAM anaMtI paryAya thavAnI tAkAta che. tAro svadeza bhagavAna anaMta guNonI adbhUta RddhithI bharelo che. temAM eka vAra najara to kara to tane saMtoSa thaze, AnaMda thaze. puNya-pApanA pariNAmamAM najara karatAM duHkha vedAya che. Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 24. nirAkuLa jJAyakasvabhAvane anubhavavAno, prabaLa puruSArtha kara. tane bIjuM AvaDe na AvaDe, lakhatAM na AvaDe, tenAthI zuM prayojana che? jJAyaka svabhAvane jANIne anubhavavA prabaLa prayatna kara. e ja karavA jevuM che. jenA eka samayanA anubhava AgaLa cakravartInA rAja paNa tuccha che. e anubhava mATe puruSArtha kara. duniyAmAM kema AgaLa vadhavuM ne bahAra gaNatarImAM kema AvavuM? arere ! e badhuM zuM che, bhAI ! tArA anaMtA anaMtA guNonI gaNatarIno pAra nathI, evo je jJAyakasvabhAva, prabhu! tene anubhavavAno prayatna kara. e ja eka kAma A bhavamAM karavA jevuM che. paramAgamanA sArano sAra: 1. nigodathI mAMDIne siddha sudhInI sarva avasthAomAM azubha, zubha ke zuddha vizeSomAM raheluM je nitya niraMjana TaMkotkIrNa zAzvata ekarUpa zuddha dravya sAmAnya te "paramAtmAtattva che. te ja zuddha aMtaHtattva, kAraNaparamAtmA, parama pariNAmika bhAva vagere nAmothI kahevAya che. 2. A paramAtmAtattvanI upalabdhi anAdi kALathI anaMta anaMta duHkhane anubhavatA jIve eka kSaNa mAtra paNa karI nathI. ane tethI sukha mATenA tenA sarva upAya sarvathA vyartha gayA che. bodhano ekamAtra uddeza jIvone paramAtmA tatvanI upalabdhi athavA Azraya karAvavAno che. 3. "huM zuddha Atmadravya sAmAnya chuM" evI sAnubhava zraddhA pariNatithI mAMDIne paripUrNa lInatA sudhInI koI paNa pariNatine paramAtmAtattvano Azraya, paramAtmAtattvanuM avalaMbana, paramAtmAtattva pratyeno jhoka, paramAtmAtattva pratye valaNa, paramAtmAtattva pratye sanmukhatA, paramAtmAtattvanI upalabdhi, paramAtmAtattvanI bhAvanA, paramAtmAtattvanuM dhyAna kahevAya che. 4. he jagatanA jIvo! tamArA sukhano ekamAtra upAya paramAtmAtattvano Azraya che. samyagdarzanathI mAMDIne siddha sudhInI sarva bhUmikAo temAM samAya che. paramAtmAtattvano jaghanya Azraya te samyagdarzana che; te Azraya madhyama koTinI ugratA dhAraNa karatAM jIvane dezacAritra, sakalacAritra vagere dazAo pragaTa thAya che ane pUrNa Azraya thatAM kevaLajJAna ane siddhatva pAmIne jIva sarvathA kRtArtha thAya che. A rIte paramAtmAtattvano Azraya ja samyagdarzana-jJAna-cAritra che. 5. paramAtmAtattvano Azraya ja satyArtha pratikramaNa, pratyAkhyAna, AlocanA, prAyazcita, sAmAyika, bhakti, Avazyaka, samiti, gupti, saMyama, tapa, nirjarA, dharma, zukladhyAna vagere badhuM ya che. evo eka paNa mokSanA kAraNarUpa bhAva nathI je paramAtmAtattvanA AzrayathI anya hoya! 6. paramAtmAtattvathI anya evA bhAvone vyavahAra pratikramaNa, vyavahAra pratyAkhyAna vagere zubha vikalparUpa bhAvone - mokSamArga kevaLa upacArathI kahevAya che. 7. paramAtmAtanA madhyama koTinA aparipakva Azrayavakhate aparipakvatAne lIdhe sAthe sAthe je azuddhirUpa aMza vidyamAna hoya che te azuddhirUpa aMza ja vyavahAra pratikramaNa Adi aneka zubha vikalpAtmaka bhAvArUpe Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 535 dekhAva de che. te azuddhi aMza kharekhara mokSamArga kema hoI zake? te kharekhara to mokSamArgathI viruddha bhAva che tema tame samajo. 8. zubhabhAvo dareka jIva anaMtavAra karI cukyo che paraMtu te bhAvo kevaLa tene paribhramaNanuM kAraNa thayA che kAraNa ke paramAtmAtattvanA Azraya vinA AtmAnuM svabhAva pariNamana aMze paNa nahi thatuM hovAthI tene mokSamArganI prApti aMzamAtra paNa hotI nathI. 9. A niraMjana nija paramAtmAtattvanA AzrayarUpa mArge ja mumukSuo bhUtakALe paMcamagatine pAmyA che, vartamAnakALe pAme che ane bhAvikALe pAmaze. 10. A paramAtmAtatva sarvatattvomAM eka sAra che. te eka ja upAdeya che. he bhavya jIvo!A paramAtmAtattvano Azraya karI tame zuddha ratnatraya pragaTa karo ane anaMta sukhane prApta thAo! Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WEB CERTA WEE