Book Title: Devta Murtiprakaranam tatha Rupmandanam
Author(s): Upendramohan Sankhyatirtha
Publisher: Metropolitan Printing and Publishing House Limited
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020305/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra // anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / // yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH // // kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH // AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira Websiet : www.kobatirth.org Email: Kendra@kobatirth.org www.kobatirth.org punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. zrI jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka : 1 mahAvIra zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara - zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa: 23276249 jaina / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / // cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / amRtaM ArAdhanA tu kendra kobA vidyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Wan zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079) 26582355 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DEVATAMURTIPRAKARANAM AND RUPAMANDANAM UPENDRAMOHAN SANKHYATIRTHA For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir diviSadupaniveze'pUrvapakveSTakAbhi nija- janaka- jananyormandiraM saMvidhAtum / tadanuguNavidhAne vAsanodbodhanArtham ayamupaharatIdaM zilpine zAzvatAya // zrI upendramohana - devazarmA For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org CALCUTTA SANSKRIT SERIES No. XII General Editor: NARENDRA CHANDRA VEDANTATIRTHA, M. A. SUTRADHARA MANDANA'S Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DEVATAMURTIPRAKARANAM AND RUPAMANDANAM For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kalikAtA-saMskRta-granthamAlA-12 sampAdakaH-zrInarendracandra-vedAntatIrtha-ema-e vAgci-bhaTTAcArya-sAMkhyatIrtha-mImAMsAtIrtha-tattvaratna-zAstrI sUtradhAra-maNDanasya devatAmUrtiprakaraNam rUpamaNDanaJca zrIupendramohana-sAMkhyatIrthena saMskRte For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org DEVATAMURTIPRAKARANAM AND RUPAMANDANAM ( MANUALS OF INDIAN ICONOGRAPHY AND ICONOMETRY) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Critically edited for the first time with notes and commentary By UPENDRA MOHAN SANKHYATIRTHA With an Introduction by HARIDAS MITRA, M. A. Visvabharati, Santiniketan METROPOLITAN PRINTING AND PUBLISHING HOUSE, LIMITED CALCUTTA 1936 For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Printed & published by SHIBNATH GANGULI, AT METROPOLITAN PRINTING & PUBLISHING HOUSE, LIMITED, 56, DHARAMTALA STREET, CALCUTTA. For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PREFACE Indian Architecture and Sculpture, in a way, illustrate the back-ground of philosophy and religion that are still blended together in this country. Sculptures and pictorial representations of our different gods are significant. For example, Yatindramatadipika explains the meaning of the image of Visnu (Narayana) with his four hands bearing sankha 'conch-shell, cakra 'wheel', gada club' and padma 'lotus': sankha represents ether, cakra wind, gada fire, padma water and the image itself the earth. Thus, the figure of Narayana represents the idea (as generally held) that he supports the creation made of the five gross elements, himself being the Supreme Spirit. The image of Nataraja, the 'Lord of Dancers', represents his five activities (pancalrtya), viz., creation, preservation, destruction, giving rest and granting salvation. The deepest significance of the Divine Dance of Nataraja can be realized only within the heart by means of meditation. Thus, in our Architecture, so far as temples, stipas, etc., are concerned, we find the same kind of symbolism. All this gives peculiar importance to our different texts on silpa, such as Sutradhara Mandana's works. The Dev a ta murtip r a ka r a n a mis a text on Indian Iconography and Iconometry by Sutradhara M and a na, who has to his credit, many other works on Indian Architecture and Sculpture. This work has not been published before. The present text has been commented upon for the first time by the editor himself. Along with this has been published in full for the first time the text of the Rup a m and a n a m of the same author and treating a kindred subject. It is hoped that the understanding of the principal work will be facilitated by it. The texts have been edited from an original manuscript, For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 2 ) Cat. no. I. G. 89, belonging to the Asiatic Society of Bengal, Calcutta. The editor could not do more than what he did for want of adequate manuscript materials. But though the texts have been edited from a single manuscript, the editor may be said to have done his work fairly well and the learned and lucid commentary of the Deva ta murtipra ka r a n a m, which he added for the first time, to explain the text, will, it is hoped, be considered, a useful production. Most cordial thanks are due to Mr. Haridas Mitra, M. A., of the Visvabharati, Santiniketan, who has kindly written an Introduction to these works. He has discussed in it the various aspects of the history of literature on Indian Architecture and Sculpture as well as other relevant matters. This introduction has added to the value of the volume. An index of important words has also been appended at the end. We have the pleasure to express our thanks to the Secretary, Asiatic Society of Bengal, for kindly lending us the manuscript. But for this generous co-operation in the matter it would have been quite impossible for us to bring out these texts. We shall be failing in our duty if we do not express our heartiest thanks to Prof. Amareswar Thakur, M. A., Ph. D., Vedantashastri of the Calcutta University and formerly General Editor of the Series, who did much for the furtherance of the publication of these works. Finally, we may hope that the readers will excuse us for any imperfection they may notice, especially misprints that have crept in. Calcutta, January, 1936 Narendra Chandra Bhattach For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir INTRODUCTION For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org INTRODUCTION 1 1. SUTRADHARA MANDANA. HIS TIMES AND WORKS. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir The Devatamurtiprakaranam i. e., 'the section on the images of deities' forms a part of the Vastu-sastra (of Sutradhara or Sutrabhrit Mandana, the son of Sriksetra) and is a work on sculpture. As his title implies, Mandana was an architect-Sutradhara (literally, one who holds, plies or wields the 'plumb'-line). I. Both Mandana and his father, Sriksetra were under the patronage of Maharana Kumbha, the celebrated king of MewarKumbhakarna Mahendra of Medapata1. A distinguished hero, a man of letters and a noted builder of monuments, Kumbha was an outstanding personality in the history of late Mediaeval India (15th C.). Maharana Kumbha's consort was probably Mirabai, well-known for her renunciation and deeply religious life. Kumbha (Karna Mahendra) wrote a commentary on the Gitagovinda of Jayadeva and it is entitled Rasikapriya (Gitagovindatika). Two other works (on music) are also due to him: "zraumedapATe nRpakumbhakarNastadaGghrirAjIva parAgasevI / sa maNDanAkhyo bhuvi sUtradhArastenodRSTato bhUpativallabho'yam // 43 // " adhyAyaH 14 // vAsturAjavallabhaH / zraumaNDana mUvadhAraviracitaH / kAzIsya hindu vizvavidyAlayAdhyApaka jyotiSAcArya - patizrIrAmayA viracitabhASATIkopetaH / vikrama saMvat 1981 / 2. Published in the Kavyamala series. Nirnayasagar Press, Bombay. For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (2) the Sangita-mimamsa and the Sangita-raja. He also wrote the Pathyaratnakosa. Maharana Kumbha is said to have constructed the celebrated Tower of Victory at Chitore*. It, therefore, stands to reason that Maharana Kumbhakarna should be a patron of architects and sculptors, just like King Bhoja of Dhara dhArAnagarIpati- mahArAjAdhirAja zrIbhojadeva ( 11th C.) who compiled the Samaranganasutradhara", a work on architecture and 'to whom are ascribed many other important works, such as, the Sringaraprakasa (Alankara) and the Sarasvati-kanthabharana ; or like Somesvaradeva, the Calukya King (12th C.), the author for the patron of the scholar) who compiled the encyclopaedic work-the Manasollasa or the Abhilasitarthacintamanie. Sutradhara Mandana or simply Mandana seems to have been a prolific writer of treatises on architecture and sculpture. The 3. See T. Aufrecht: Catalogus Catalogorum Vol. I, p. 111 ff. (a). K-(F. Kielhorn: A Catalogue of Sanskrit Mss. existing in the Central Provinces.) 96. (b). P-(F. Kielhorn: Lists of the Sanskrit manuscripts purchased for government during the years 1877-78 & 1869-78, and a list of the manuscripts purchased from May to November 1881) 15. 4. Some scholars have doubts regarding the original purpose of the structure, namely, if it was really a tower raised to commemorate a victory at all. See D. R. Bhandarkar : The Kirttistambha of Maharana Kumbha. Journal of the Indian Soc. of Oriental Art. Cal., Vol. I, 1. Regarding this magnificent structure, Fergusson says: "It has no plain parts, this mass of decoration is so subdued that it in no way interferes either with the outline or the general effect of the pillar. ...It is infinitely better taste than the victory pillar of Trajan." 5. Samaranganasutradhara, edited by Mahamahopadhyaya T. Ganapati Sastri. GOS. XXV & XXXII, 2 Vols. (1924, 25), Baroda. 6. Manasollasa, edited by G. K. Shrigondekar, GOS. XXVIII ff, 2 Vols (1925 ff); Abhilasitarthacintamani, edited by Dr. R. Shama Sastry. MSS. 69. (1926), Mysore, For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 3 ) following is a list of worksascribed to him, and some of them are styled differently in Mss. Devatamurti-prakarana". Vastusastra. Prasadamandana. Vastu-sara. Rajavallabha Vastusastra". Vastu-manjari. Rupamandana. Apa-tattva. Vastumandana. Mandana's treatise on architecture bears the titles "Silpa-sastra', Vastu-sastra', and also 'Prasada-mandanaVastu-sastra'.According to some scholars, it is possibly further called the 'Rajavallabha-mandana' (or simply "Rajavallabha') or the "Sutradhara-mandana'". In the unique libraryle of the Sarvavidyanidhana Kavindracarya (17th C.) were stored some Mss. on art (architecture and sculpture), among which the following are worth noting-- freqTIEITT--2146 279984, 2849 ATEJASH, 2150 qrargh"577, 2151 AUTH, 2152 799 FTCT, 2153 alegriarca. This booklover Kavindracarya was a Deccan Brahmin and a very learned man, the head of the Pandit community of Benares, of his time, 7. See T. Aufrecht : Catalogus Catalogorum Vol. I, pp. 730-31. Also, Prasanna Kumar Acharya : Indian Architecture according to Manasara-Silpasastra. Oxford Univ. Pr., 1927. pp. 103-5. 8. First noticed by G. Buhler: Two Lists of Sanskrit Mss. in 2. D. M. G. Vol. 42, 538. 9. See Note 1 Supra. Edited by Pandit Ramayatna Ojha, Hindu Univ. 10. J. Eggeling and E. Windisch : Catalogue of Sanskrit mss. in the Library of the India Office. 3142, 1291 ; 3147, 2253. 11. P. K. Acharya : Op. cit., p. 102. 12. raturan Kavindracharya list. Edited with Introduction by R. Anantakrishna Sastry with a Foreword by Dr. Ganganatha Jha, GOS. No. XVII, 1921. (Fat vafalfayta urvatata ( 72ce) Arata a -adas For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 4 ) and possessed knowledge in all departments of Sanskrit. He was rich, healthy and beautiful. After finishing studies he took to Sannyasa, thus showing his indifference to the world. On his demise his invaluable library was dispersed. Many of the texts by the Sutradhara Mandana had titles ending in Mandana in the sense of decoration' and it is not impossible, that all his works had originally such titles. On the other hand, the learned Kavindracarya knew the Rajavallabha and the Rajavallabha-silpa to be two separate works; perhaps, the one was on Vastu (architecture), while the other was on Silpa (sculpture). The Rajavallabha-mandana and some other texts by Mandana, seem to have been very popular. Within two centuries, after compilation, we find copies of his texts deposited in the invaluable library of Kavindracarya From Mewar, the works of Mandana found their way to Benares, the great nerve-centre (Marma-sthana) of Indian culture. From Benares, Mandana's works probably spread to other places westwards13 as well as eastwards1. Mss. of his works are also met with in the South15, where they might have been easily carried from the Central India. Thus it is evident that Mandana's handbooks on architecture and sculpture, enjoyed considerable popularity with artists and craftsmen. 13. Apparently one of Mandana's works as published with diagrams by Bharati at Baroda, 1891, see P. K. Acharya: Op. cit., p. 103. 14. The Rajavallabha-mandana was published by Raja Radhakanta Deva in his Encyclopaedic Dictionary, Sabda-kalpa-druma. See 'under Silpa-sastram zilpazAstram. 15. Copious extracts from the Rupa-mandana have been made in T. A. Gopinatha Rao: Elements of Hindu Iconography. Madras. For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2. SOURCES OF THE DEVATAMURTI-PRAKARANAM. For compiling his DmP. Sutradhara Mandana seems either to have chiefly utilised the South Indian texts, or to have actually based his work on them. Indeed his DmP. is more S. Indian than N. Indian in character. This would at once show that, most probably, the art of temple-architecture was already slowly dying in the North India, while in the South it lived with virility. Naturally, for preparing his DmP. Mandana turned chiefly to South Indian sources. Another striking peculiarity is that he never utilised, as far as is evident, the Tamil Saiva or Vaisnava Agamas. But he made copious use of the silparatnam 16 and the Mayamatami? both probably from original Malayalam sources. For some reasons, not evident, the S. Indian Agamas were not accessible to Mandana. Either Skt. texts in the Tamil script, often with copious glosses in vernacular, were not intelligible to Mandana ; or the lines of communication between Rajputana and the Tamil lands were beset with obstacles. The latter eventuality is all the more plausible, when we take into account, the unsettled political conditions of the times. Repeated invasions and onslaughts of the fierce Turks and * Mongols interrupted the normal course of events in Northern, Eastern and Central India. And, the warriors' swords were more in requisition then than the painters' brushes or the stone-masons' lines and pellets. 16. Kilparatnam of Srikumara. Part I. Edited by Mm. T. Ganapati Sastri, 1922 ; Ditto. Part II. Edited by K. Sambasiva Sastri, 1929. 17. Mayamatam of Mayamuni. Edited by Mm. T. Ganapati Sastri, 1919. For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (6) Among the Northern Texts, Mandana seems certainly to have utilised the Visnudharmottaram18, in the first instance. This is, traditionally, said to be a part of the Garuda-Puranammore properly the uttara-bhaga of the Garuda-Puranam1o. According to another opinion20, VP. belongs to the second part of the Visnu-Puranam. "The Visnudharmottara is occasionally given out as a part of a Purana, namely the Garuda-Purana, but generally it is counted an independent Upa-Purana. It is repeatedly quoted by Alberuni as the 'Visnudharma'. It is a Kashmiri Vaisnava book of encyclopoaedic character in three sections. Section I deals with the usual themes of the Puranas Section II deals with law and politics, as well as with medicine, the science of war, astronomy and astrology. There is in it a prose section... Paitamaha-Siddhanta' as this is an extract from the Brahma-sphuta-siddhanta written by 18. M. Winternitz : A History of Indian Literature. Vol I. (Cal. univ., 1927) p. 580. ms., Srivisnudharmottaram, or, Visnudharmottara-mahapuranam was edited by Panditas Madhusudana and Madhavaprasada Sarmans from a obtained by Mm. Sudhakara Dvivedin and published (from Srivenkatesvara Press, Bombay) in Samvat 1969, 1834 Saka (A. C. 1911-12). See for Transl. of chapters 2, 27, 35-43, Dr. Stella Kramrisch: The Visnudharmottaram (Part III), A Treatise on Indian Painting. Journal of Letters, Vol. XI. (Univ. Cal, 1924), and The Calcutta Review, Feb., 1924, P. 331 ff. A. K. Coomaraswamy: Visnudharmottara (III), 41. JAOS., LII., 1932; Ditto. Transl. Visnudharmottara. Chapt. 43, in Asutosh Commemoration Vol. (Patna Univ.) Ed. by J. N. Camaddar. See, also, Haridas Mitra: Sadasiva Worship in Early Bengal, J. & P., A. S. B., (N. S.) Vol. XXIX. 1933, No. 1. Appendix II. Note 2. 19. M. Winternitz: Geschichte der indischen Literatur, Band I, (German Ed.) 480. 188a. See Burnell: Classified Index of Skt. Mss. in the palace at Tanjore. 20. See Introduction in Skt. to the Ed. of Text, Srivenkatesvara Pr. For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 7 ) Brahmagupta in 628 A. D., the Visnudharmottara must have been compiled between 628 and 1000 A. D. Sect. III, too, is of a very miscellaneous character, treating of dancing, singing and music, sculpture and painting (the making of images of gods) and architecture (construction of temples)." The Matsya-Purana, the Padma-Purana, the SkandaPurana and the Brahma-Purana were also used for the (Siva) Linga and (Visnu) Salagrama sections ; and passages from the Brhat-Samhita, have been quoted verbatim, in the Adbhuta section Another text, more sparingly consulted, is the Visvakarmasastra. This is certainly a Silpa work of the Northern School, But the work most profusely drawn upon, often verbatim, is certainly the Rupamandana?? This may be identical with the text of the same name23, the authorship of which is ascribed to Mandana himself. 21. Haridas Mitra : Buddhapratimalaksanam. The Sarasvati Bhavana Skt. Series, Benares ; No. 48. Introduction p. 3. Also, see Note 27. Supra. 22. T. A. Gopinatha Rao : Elements of Hindu Iconography. Vol. I, Part II. 23. See Section 1. Supra, For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 2 ON THE CANONS OF INDIAN ART. The Matsya-Purana enumerates the names of eighteen (vAstuzAstropadezaka) Vastusastropadesakas or Masters of the Sciences of Architecture, Sculpture and Painting, as follows :bhRgurarviziSThazca vizvakarmA mayastathA / The Agni-Purana26 gives another list of 25 authoritative texts, as follows: hayagrIva uvAca - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nArado namaciva vizAlAkSaH purandaraH // brahmA kumAro nandIzaH zaunako garga eva ca / vAsudevo'niruddhazca tathA zukro bRhaspatiH ( zukrabRhaspatI ) // aSTAdazaite vikhyAtA vAstuzAstropadezakAH / saMkSepeNopadiSTaM yanmanave matsyarUpiNA || r 24. Matsya- Puruna. Anandasram Ed., 1907. Chapter 252. 25. See Haridas Mitra: Op. cit. " viSNvAdInAM pratiSThAdi vakSye brahman zRNuSva 1 proktAni paMcarAtrANi saptarAtrANi vai mayA // 1 // vyastAni munibhirloke paMcaviMzati saMkhyayA / hayazIrSa tantramAdyaM tantraM trailokyamohanam || 2 // vaibhavaM pauSkaraM tantraM prahlAdaM gArgyagAlavam / nAradIyaM ca saMpraznaM zANDilyaM vaizvakaM tathA // 3 // 26. Agni-Purana. Edited by Rajendralal Mitra. Indica). Chap. 39, v. 1-5. There are some different readings, noted in this edition :1 zrI caizvaraM tatheti ga, gha, Ga - cihnitapustakavayapAThaH / prahAdagArgya gAlavaM / 4 5 The texts, quoted are from P. K. Acharya: Ind. Architecture, p. 165Edition, not noted, but seems to be corrupt. See Note 31 Infra kApilaM iti pAThaH / tathASTAGgamiti kha, Ga - cihnitapustakapAThaH / For Private And Personal Use Only (Bibliotheca Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 9 ) satyoktaM zaunakaM tantraM vAsiSThaM jJAnasAgaraM / svAyambhuvaM kapilaM ca tAya nArAyaNIyakam // 4 // AtreyaM nArasiMhAkhyamAnandAkhyaM tathAruNakam / baudhAyanaM tathA tu vizvoktaM tasya sArataH // 5 // Another account given in the Visvakarma-prakasa27, and preserved in many versions is evidently a compilation of a later date: iti proktaM vAstuzAstra pUrva gargAya dhImate / gargAtparAzaraH prAptastasmAtprApto bRhadrathaH // bRhadrathAdvizvakarmA prAptavAn vAstuzAstrakam / sa eva vizvakarmA jagato hitAyAkathayatpunaH // vAstudevAdiSu puna lokaM bhaktito'bravIt / Among the Brahmanic masters of Vastu and silpa-sastras, the names of Visvakarman and Maya are mentioned very often. The Visnudharmottaram28 gives the traditional or mythical origin of the art of painting, and its canons, (i. e., Citrasutram) :-how the sage Narayana first painted on earth with the juice of mango leaf the figure of a superbly beautiful damsel, and for humiliating the heavenly apsarasas he invested her with life. Brought into being, on urvi, (earth) she was called Urcasi (earth-born). The great sage having thus created the art of painting (Citra), taught Visvakarman its canons. The Citralalisanam29a of Nagnajit mentions Viswakarman, Prahlada and Nagnajit, among the masters of painting, -after the adoration of gods and goddesses (namuskaras), and the benediction 27. Sr-Vi vakarmaprakusa, with Bhasuliki-printed from the Er. ve..kate vara Press, Bombay; also lithographed from Siddha-Vin.iyaka Yantra, Fenares. See, also Notes 41, 42 post. 28. Sri-Viso udharmottaram. Part III, chap. 35. 29a. Berthold Laufer: Dokumente der indischen Kunst. Erstes Heft, Maleri : 'Das Citralaksana'. Leipzig, 1913. D-2 For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 10 ) (asirvacanam), the definition of the subject-matter (vastu-nirdesa) etc., in the regular Kavya style. An attempt may be made to render these important passages back into rhythmic Sanskrit, from the German translations in Dr. B. Laufer's admirable edition of the text-the original version of which is probably lost, though a Tibetan translation of it has fortunately been preserved ab Adau candramasaM vande mahAdevaM tataH paraM cUDAyAminduzakalaM mUrdhni yaH saMbibharti vai / 'viSNumayendra sUrya jalAdhipAnI tathA vAyuM tato'bhivande'hametra prajApati- vizvakarmaNau // tataH paraM namajitaM pAdayoH praNato'smyahaM sarvAnapi tathAcAryAn kRtAJjalipuTaiH karaiH / yathAnukramatazvitrazAstrANAM varNamAzritaM yathAmati yathAzakti mayA kiJcit pravakSyate // samyak parIkSya saMkSepAnmatAni vizvakarma - prahlAda-namajitAnAM tato dhImatAM kRte hi jijJAsUnAM samAsAccitralakSaNaM mayA uktam / tenAdhunA zRNvantu taccitralakSaNaM hi mattaH paNDitAnAM viyAm aye ! ye niSNAtAH / The Matsya-puranam, the Agni-puranam, the Visvakarmaprakasa and the Brhat-samhita, probably have handed down the northern tradition of their times. The Manasara 30 is the most complete architectural treatise 29b. These conjectural reconstructions unsatisfactory though, they might be of interest to those to whom the German and Tibetan editions are inaccessible or not sufficiently intelligible. 30. P. K. Acharya: Manasara. Chapters lxviii, 1xx. i, ii; also, Ibid: Indian Architecture according to Manasura-silpa-sastra, pp. 164ff. "...Evidences are undoubtedly more authenticated and substantial ...regarding the connection of the Manasara with Matsya-purana (450 A.D.) on the one hand and the Brihat-samhita (550 A.D.) on the other....We shall be justified in placing the Manasara before the Brhat-samhita and somewhere close to the Matsya-purana. In any event, we venture to hold that the evidences...warrant the extension of the period of Manasara from 500 to 700 A. D." P. K. Acharya; Op. cit., p. 198, For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (11) extant and of this work, we have a critical ed. It gives a list of thirty-two 32 authorities : vizvakarmA ca vizvaca (zaH ) vizvasAraM (raH) prabodhakaH / vRtazcaiva mayazcaiva tvaSTA caiva manurnalaH // 5 // mAnavinmAnakalpazca mAnasAro bahuzrutaH / praSTA ca mAnavodhazca vizvabodho nA (na) yazca tathA // 6 // AdisAro vizAlazca vizvakazyapa e (caiva ca / vAstubodho mahAtantro vAstuvidyApatistathA // 7 // pArAzarIyakazcaiva kAlayUpo mahARSiH (harSizva ) / caityAkhyaH citrakaH A(zcA) varyaH sAdhakasArasahitaH // 8 // bhAnuzcandrazca lokazaH saurAkhyaH zilpivittamaH / tadeva ( te eva ) RSayaH proktA dvAtriMzatiH saMkhyayA // 9 // // adhyAyaH 68 // gaGgA ziraH- kamala bhU-kamalekSaNendra-gIrvANa-nArada mukhairakhilairmunIndraiH / proktaM samastataravastvapi vAstuzAstraM tanmAnasAra-RSiNApi hi lakSyate sma // 2 // ( 1 adhyAyaH ) saMgrahaH // pitAmahendrapramukhaiH samastaiH devairiha zAstravaraM puroditam / tasmAtsamuddhRtya hi mAnasAraM zAstraM lokahitArthametat // 58 // adhyAyaH 70 // The list in the Agni-puranam as well as in the Manasara is confusing and apparently corrupt. There are linguistic and other difficulties in the readings of the Agni-purana list31 of 25 authorities; on the other hand, all these are said to be Pancaratra and Saptaratra works-probably both classes were Vaisnava, if the latter school at all existed. The Manasara list32 is equally For Private And Personal Use Only 31. The reading in the Agni-purunam, chapter 39, v. 4, should be kApilaM but the metre does not allow it. But in v. 5, we must read - zrAveyaM nArasiMhAvyamAnandAkhyaM tathA''ruNam / Or okhyaM tvA''ru ekam and not okhyaM tayAruNakam / See Note 26. Supra. The list there does not seem to contain ( 25 ) twentyfive names, after all. 32. See Note 30 Supra and text. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 12 ) dubious-similar or same names occurring repeatedly. Of some names we are not sure if they are personal names or the titles of works. The Tibetan text, dpag bsam ljon bzan33 of Lama Sum-pa mk'an-po ye-ses dpal-abyor (1702-1775), traces the origin of the art of painting to Nagnajit :-how he painted the figure of a dead Brahmin child and how the god, Brahman invested it with life. Later on the art of painting was propagated through Visvakarman, and Rsi Atreya who discovered calligraphy. The latter is known from Tibetan sources, as the author of an iconographic work, which is preserved in translation, in the Tanjur. Names of a few more authorities or masters are also known from (stray mentions in) other sources. Their works are existent mostly in Mss. There is a Silpa-sastra ascribed to Kasyapa, the Kasyapiya, also called the Amsumad-bheda. It has been edited 36. Kasyapa is said to have learnt this science from Siva. The Agastya Sakaladhikara is ascribed to Agastya**. "The work entitled Sacaladhicara, an excellent but rather voluminous performance, is attributed to Agastya, a sage whose history occupies a conspicuous place in the Puranas. Some few sections only of this work are to be now met with; and the portion which 33. Pag bsam ljon bzan. Ed., Saratchandra Das. Calcutta, 1908. p. 136ff. 31. Pratimanalaksana-nama, classed under Tanjur. Section Mdo -hgrel (Sutra-vrtti), Silpa-vidya-sastras. 35. For Mss. of Kasyapiya, see Catalogue Vol. XXII. Oriental Mss. Library, Madras., pp. 8755 ff. Nos. 13032, 13033. Also, Oppert: List of Sanskrit Mss. in Private Libraries of South India, Vol. II, p. 395, No. 6336. 36. Kasyapiya, quoted by Varahamihira. Edited in Anandasram Skt. Series, from Poona. 37. See P. K. Acharya: Indian Architecture according to Manasarasilpasastra, p. 100. For Mss. of the work, see Orient. Mss. Libr., Cat. Vol. XXII, Nos. 13046, 13047, also 13058. For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (13 has as yet come under my own observation, is exclusively on the subject of sculpture as connected with the function of statues ; but it is so diffuse, that if we suppose the whole work to be written in a similar style, it must considerably exceed the volume of Man isara, the largest at present of my collection." There is also, the Sanatlumara-va stusastra:9, of Sanatkumara, who acknowledges his debt to other Acaryas, among whom are Candra and Yama, Bhargava, Angiras, Manu, Vyasa, Bhrgu. 38. Ram Raz; Essay on the Architeclure of the Hindus, (London, M. DCCC. xxxiv.) p. 8. "The small portion which has come under my observation of the work called sacal idhic ira,--'the universal authority', does not furnish sufficient data to form any opinion of the precise time at which it was composed ; and in the section which gives rules for carving statues, "...the only part...seen, I hnd no mention of the saints..." ''who have been admitted among the inferior divinities." "It is generally believed to have been composed by Agastya, under the auspices of the founder of the Piindya government, a circumstance which, if admitted, would give to this work a very high antiquity. Mr. Wilson),...places this event three or four centuries before the Christian era, although in another place he fixes the date of the civilization of the South of India, ten centuries before Christ, but the data on which this conjecture is formed is imperfect. There exists a long list of the princes of the Prindya, and their contemporary Chola and Chin dynasties, many of whom appear to have reigned long anterior to the Christian ara, and their celebrity to have attracted the notice of Ptolemy. The sew facts,...recorded of those dynasties ...are unfortunately inadequate to the formation of...sketch of their history, or to trace their chronology ..; but the various accounts...of these ancient monarchies, though they usually commence with the earliest ages, and are blended with... fictions, would still afford...proofs of the establishment of these principalities at an earlier period than...hitherto assigned. And as the Mahibhiirat, which is believed to have been composed by Vyusa, in the beginning of Kaliyug, makes mention of the Pindya and Chola governments, we must give them credit for higher antiquity." Ram Raz, op. cit., p. 10-11.. 39. P.K. Acharya : Op. cit., p. 102. For Mss., see Eggeling, III. 3151, 2680 ; Oppert, Vol. I, No. 8239. In Orient. Mss. Libr., Madras, Cat. Vol. XXII, Nos., 13060-13068, there are nine Mss., mostly fragments. For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 14 ) There is also a Sarasvatiya-silpa-sastrato ascribed to Sarasvati. The Paulastya, Sarasvata, Manohalya, Brahma, Kaumudika, Narayaniya (Silpa-sastras ?) are also known through quotations11; similarly, are Vasistha, Narada, Varaha, Mandavya12. Indra, Bhargava, Angirasa, Dhruva, Gautama, Gargeya, Manu, Vyasa and Bhrgu are also mentioned13 The Aparajita-precha is said to be revealed by God at the request of Aparajita; it was quoted by Hemadri while, the Aparajita-vastu-sastra1o is ascribed to Visvakarman47 from. A Gargi-samhita17a was known long ago and a Gargyasamhitab also exists. Both have been preserved in modern copies. 40. Aufrecht: Op. cit., Vol. I, p. 714. 41. See Orient. Mss. Libr., Madras, Cat. Vol. XXII, No. 13058, Silpasamgraha. It expressly mentions the sources it has been compiled 42. See P. K. Acharya: A Dictionary of Hindu Architecture, Appendix I. p. 803. Quoted in Samgraha-siromani by Sarayu Prasad. 43. See Oriental Mss. Libr., Cat. Vol. XXII, No. 13057. 44. An edition of the Aparajita-prccha was announced long ago in the GOS. But the work has not yet come out. Dr. Bhandarkar : Report (1883-84), p. 276, sub voce. Compare also Silpa-grantha in Eggeling: Op. cit., Mss. 3152, 1603b. 45. "Quoted by Hemadri in Parisesakhanda 2, 660-62, 819" Aufrecht Cat. Catalog. Vol II, p. 4. 46. Dr. Buhler: Catalogue of Sanskrit Mss. contained in private Libraries, 1872, p. 276. 47 a. Varahamihira's Brihat-samhiti. (Ed., Bibliotheca Indica). Introduction by Kern, p. p. 33 ff. 47 b. P. K. Acharya: A Dictionary of Hindu Architecture. Appendix I. sub. voce. "Mss. R. 15. 96., in Trinity College. Cambridge... in Devanagari character; copied in 1874." For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 15 ) "According to the Mahabharata 9. 37, 14f. there is a sacred place Garga-srotas, "Garga's stream", on the Sarasvati, named after the venerable ascetic Garga, who was famous on account of his knowledge of time", "and the movements of the celestial bodies". "To the same (later) period (of Indian astronomy) belongs also the Gargi-samhita of Garga who was always regarded as a highly distinguished authority on Astronomy ; the Vrddha-Garga-samhita, which exists, dealt, it is true, chiefly with astrology but it also contained (discussions on) Astronomy +sa." The Brhat-samhitateb of Varahamihira mentions Garga, Maya, Visvakarman, Vasistha and Nagnajit, as also, Bhaskara and Manu. Works of Bhaskara and Ganapati are also quoted from, in the Vastu-sarani49, a modern compilation ; these may be authentic silpasastrakaras whose names are known from other sources, and whose works might be preserved. Bhagavan Ganapati is mentioned, among later writers only by Madhusudana Sarasvati in his Prasthanabheda50, as a master of dramaturgy, Bharataeastram : 48a. M. Winternitz : Geschichte III. pp. 556-57. Bracketed portions in the above translation are ours. 485. Brihat-samhita. Edited by Kern. Bibliotheca Indica, Asiatic Soc. Bengal; also, edited by Mm. Sudhakara Dvivedin with Bhattot pala's commentary, Vizianagram Skt. Scries, Benares. 49. P.K. Acharya : Op. cit. Appendix I. sub-voce. Vastu-sarani by Mat prasida Pande. Benares, 1901. Bhaskara is quoted early, in Varahamihira's Brhat-s.amhita. (Ed. Kern) Ch. 58, 52. 50. These surprisingly informative and new texts are not to be found in the ordinary edition of the Prasthinabheda by Sri Madhusudana Sarasvati e. g. from Sri Vanivilis Press, Sriraigam, 1912. Nor are they to be found in the closely analogous passage in Sri Madhusudana's learned commentary to the SIVA-MAHIMNA.STAVA, edited by Pansikar Laksana Vasudeva. Nirnayasagar Press, Bombay under the most famous and oft-quoted verse : For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ( 16 ) // 18. bharatazAstram // evaM nATya bharata - hasta bharata -bhAvabharata-netrabharata abhinaya bharata vAgbharata gItavAditrAdicatuSva (SSa) STayadhyAyAtmakaM bharatazAstra bhagavatA gaNapatinA saptazatabharataprabodhakaM viracitam // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir The Prasthanabheda also mentions Bhimasena as the author of the canons of painting, Citrakarma-sastram : // 16. citrakarmazAstram // evaM nakhacitra- keza citra- zalyacitra - aGga citra-bhAvacitra AvRtta citra-zilA citra loha - citrAdyekonanavatyuttarazata citraprabodhakaM dvAtriMzadadhyA[yA ]tmakaM citrakarmazAstra bhIma viracitam // The same Prasthanabheda further informs that Kasyapa was the author of a voluminous Silpasastra : -: // 7. zilpazAstram // evaM yakSazilpi gandharvazilpi - kinnara zilpi - kiMpuruSazilpya surazilpi daiva zilpi mAnuSazilyAdi-saptottara trizatazilpaprabhedAsaMgraheNa nirUpya bhUlokasaMbaMdhadaiva vigraha devAlayarAjagRhagaruDastaMbhakuDyamaMTapAdyekottarazatavidharacanA vivigarbhitaM kazyapachAyA puruSamArutimayavizvakarmatvaSTRmanucANaM zilpivardhanavaTaka zalyAtiprabhRtInAM paraspara zilpaprabhedamArgapradarzanapUrvakaM dvicatvAriMzaduttaraika sahasraprabodhakaM dvAviMza- guccha parimitaM zilpazAstraM bhagavatA kazyapena praNItam // aat sAMkhyaM yogaH pazupatimataM vaiSNavamiti prabhitra prasthAne paramidamadaH pathyaM hitamiti ca / rucInAM vaicitryAda RjukuTilanAnApathajuSAM nRNAmeko gamyastvamasi payasAmarNava iva // The Prasthanabheda of Sri M. seems to be an elaboration of, if not identical with his elucidations or comments to the passage 'f' in the above verse, of the Ode-which is one of the gems of Sanskrit Literature. This superb verse may be thus freely rendered into English : For Private And Personal Use Only Diverse are the canons-viz. the three (revealed Vedic Texts) Samkhya, Yoga, the doctrines of the Pasupatas and the Vaisnavasthis one may be supreme, or that one may be salutary and good. People follow different paths, straight or circuitous, owing to their different Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 17 ] Regarding the Silpa Sastras, Ram Raz says51 : "It is true that the Hindus were in possession of numerous treatises on architecture, sculpture, &c., which collectively are called the Silpa Sastra, but unfortunately few traces of them remain. There appears to have been, according to some, thirty-two, and according to others sixty-four, standard treatises on the abovementioned arts. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir In a series of memorial verses preserved among the artists, are recorded the names of the authors or titles of the above mentioned sixty-four treatises. Of these, thirty-two are called Muc'hya, or principal, and thirty-two Upa or subordinate. They (verses) contain little more than titles mostly patronymics of the deities who revealed the particular art or temperaments. But like unto the rivers, which take direct routes or run along circuitous courses, and yet, ultimately, find their ways and merge into the sea- even, like unto that, indeed, O! my Lord, you alone are the sole Refuge of the human beings. These three most important references to the ancient MastersBhagavan Ganapati, Bhima and Kasyapa the first two references being especially striking, are to be found in Prasthana Thraya Madhusudana Saraswati Smriti. Reproduced by Pandit T. Subraya Sastri of Bangalore. Transl. into Eng. by the Late Ratanlal M. Mody and G. Venkatachala Sarma of Bangalore. V. B. Soobbiah & Sons. Bangalore, 1931. -- Though there are some anachronisms in the edition, as regards Sri Madhusudana's date etc., there are the strongest grounds to suppose that the learned Pandita's wonderful edition is absolutely genuine. As, many of the Texts, mentioned are actually traceable and one, even, published by the same-viz. the Amsu-bodhini of Bharadvaja Rsi with Comm. As regards the time etc. of Sri Madhusudana Sarasvati, a few words would be not out-of-place. He flourished before Sri Caitanyadeva, in Bengal and was the author of several works of great erudition, among which are Bhaktirasayanam (Ed. Acyutagranthamala, Benares) and Advaitasiddhi (Ed. Rajendra Ghosh, Calcutta). 51. Ram Raz: Essay on the Architecture of the Hindus, London, M. DCCC. XXXIV. D-3 For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 18 ] arts on which each work treated, or of the authors of the treatises themselves, the renowned Rishis or holy men, who are said to have flourished in the earlier ages." The South Indian Agamas are extensive works and deal mostly with Siva. There are twenty-eight recognized Agamas.52 Some of them incidentally deal with architectural subjects, in great 52 a. For the South Indian Saivagamas see :-H. W. Schomerus : Der Caiva-Siddhanta eine mystik Indiens. Leipzig, J. C. Hinrichs'sche Buchhandhung, 1912. Pp. 7ff. Einleitung : 2. Die Caivagama, die Hauptautoritat des Caiva-Siddhanta (a) Der Ursprung and das Alter der Agama Die Gruppierung der Agama and ihr Umfang; J. M. Nallaswami Pillai ; Sivanana Siddhiyar of Arunandi Sivacharya. Madras, Meykandan Press, 1913. Pp. lii-lv. List of Agamas or Tantra with Upagamas. 52 b. "Some of the Agamas deal with very technical matters, which are not met with in the Puranas. Moreover, some Agamas, to all intents and purposes, are but architectural treatises. The Kamikagama, for instance, devotes sixty chapters out of a total of seventy-five to architecture and sculpture, and its treatment of the subjects can hardly be surpassed by that of an avowedly architectural treatise". "The Karanagama also devotes much space to architecture and sculpture. There are thirty-seven chapters in the Agama, which deal with these subjects exhaustively. It makes a distinct addition to the Agamas' contributions to the Silpa-sastras. It contributes two valuable chapters dealing with the details of the nine and ten tala measures. This is also a highly technical matter concerning sculpture and entirely missing in the Puranas". "The Suprabhedagama has devoted only fifteen chapters to architecture and sculpture. Nor has it anything new to add to the Agamas' contributions to the Silpa-sostras. But its unique nature consists in the fact that it has quite successfully summarised all important matters in a comparatively small space, and in respect of brevity, explicitness and precision it surpasses even the Brhat-samhitu of Varahamihira." "The Vaikhinasagama has two chapters on sculpture, one of which deals with the general description of images and the other with the ten tala measures. The Amsumad-bhedagama has a single chapter on the ten tala measures." ... * P. K. Acharya : Ind. Architecture according to the Munasara, pp. 23--28. The Agamas, For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | 19 detail. The oldest saivagama extant the (Uttara) Kamikagama is probably not older than the 5th or 6th century A. C.53. We owe it entirely to (the religious zeal of) the Buddhists, the conservation, for posterity, of some silpa Texts--both Buddhistic and Brahmanical, and perhaps, even Jaina--a few of which are entirely lost in Sanskrit. Wonderfully accurate translations of the Sanskrit versions, for example, of the Works of Atreya and of Nagnajit, are preserved in the encyclopaedic Tibetan compilation Bstan-hgyur.54 Dr. Berthold Laufer had brought out a critical edition of the Tibetan version of Citralaksanam55 ascribed to Nagnajit. Of special importance are some of the original Sanskrit texts, procured from Nepal, mainly through the initiative of the present writer. And by him some of these have been published for the first time. Further information regarding Silpa works, preserved in Tibetan translation and procured in their original, have also been given, elsewhere, fully, by the present writer.56 Besides these, a few Silpa Texts of purely Buddhistic nature, are preserved, in Ceylon. They are in corrupt Sanskrit surely probably Post-Buddhistic. The most important among them, is the Sariputra57 ascribed to Sariputra, a direct disciple of the Blessed One. 53. T. A. Gopinatha Rao : Elements of Hindu Iconography. Vol. I, Part I, p. 55. 54. Cordier: Catalogue du Fonds Tibetain de la Bibliotheque Nationale. Bstan hgyur, Section. Mdo-hgrel Sutra-ortti, Commentary on the sutras, classed under the general name Silpa-vidya-sastras, p. 474. 55. See Note 29, Supra. 56. Haridas Mitra : The Buddhapratimu-laksanam with the Commentary Vivarani. The Prince of Wales Sarasvati-bhavana Sanskrit Texts. No. 48. (Benares, 1933). See the Introduction. 57. Through the kind help of Bhadanta Manjusri, very obliging Buddhist Monk who is well grounded in Pali and Sanskrit, I was able For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 20 ] The Buddha-pratima-laksanam is preserved also in a Chinese version.58 We thus have three versions of this Silpa textthe original Sanskrit, the Tibetan and the Chinese Translations, for comparison. an But the Jainas preceded the Buddhists in the adoption of iconolatrous cult. Very probably, the artistic study, for representation, of the undraped human body, originated with the Nirgrantha and the Ajivika ascetics, who went about naked and had daily chances for observing the natural bodily forms, in course of their ascetic practices 59 Indeed, the Jainas contributed, from early times, very considerably to the development of the plastic and the graphic arts of India. 60 Though the Buddhists as well as the Jainas have made important contributions to art the Brahmanic art traditions--as contained in the Silpa-sastras, are perhaps much earlier. The Vastu-sastras and its subsidiary branch the Silpa-sastras have been generally included into one of the Upavedasthe Artha-sastra, by Madhusudana Sarasvati : to prepare for my personal use a Nagari transcription of this important Text and its Ceylonese Commentary. This learned monk has also undertaken to transcribe in Nagari, for my use, the two remaining chapters of the Sariputra, as also the Rupavali. I am preparing to publish critical editions of these important Texts of Buddhistic Art in near future. 58. See Haridas Mitra: Op. cit., Appendix: Tsao-siang-tou-leang king. 59a. See Berthold Laufer: Op. cit., Einleitung. Seit 8 und Seit 17. 59b. The present writer, owes it to the kindness of the learned Muni Jina-vijayaji, the information regarding the existence of a single Jaina Silpa Canon. It is in a fragmentary state of preservation and in MS. The Authorship of the Work is ascribed to Thakkar Ph F)eru. 60. Full discussions of these questions have been given in my Contributions to the study of) Indian Iconometry, in course of publication. 61. Madhusudana Sarasvati: Prasthana-bheda. (Ed., T. Subraya Sastri, Mangalore). For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 21 j athopvedaaH|| Ayurvedo, dhanurvedo gAndharvavedo'rthazAstraM ceti catvAra upvedaaH|| Il 3487TTETO II ganta Eul [37-2 TE] PETTIE 79[#617-] zAstraM catuSpaSTikalAzAstraM ceti| api ca bhautikaadibhautikshaastraannypi| nAnAmunimiH quici gra[1] HET OF 319()=4047HI 2957: || But there is hardly any authority or cogency, for including the sciences of art, architecture, sculpture etc.-the Vastu-sastras and the silpa-sastras, into the science of polity--the Arthasastra. On the other hand, the preparation of the Gnomon sankunirmanam, and ascertaining by it the cardinal points (of the compass), the plotting of the ground-plan by means of the plumb and other lines Sutra-pata etc., are really subjects, appertaining alike both to the Vedangic-Jyautina, ( Kalpa ) sulva-sutras, and the Silpa-sastras, The Silpa-sastras are therefore closely related to the Vedangas and must be regarded as a Vedic Upanga. The sulva-sutraso2a form supplementary parts of the Kalpasutras and prescribe rules for the construction of sacrificial Altars-- Sulva having the sense of Rajju, cords for measurement of distances. The two most important treatises of sul vasutras are those of Baudhayana and Apartamba. Two smaller treatises of later dates, are the Manava and the Maitrayaniya salva-sutras. There is also a Katyayana sulva Parisista, belonging to the sukla Yajus.626 The emendations (within brackets) of the Nagari Text, are by the present writer, from a comparison of the different editions. 62a. Dr. G. Thibaut : Sulva Sutras. J. A. S. B. Part I. 1875 ; Also, the Pandit. Old Series (1874, 1876) Vols. IX & X; and New Series (1876, 1882) Vols. I & IV. 62b. Prof. M. Winternitz: A History of Indian Literature. Vol. I, (Cal. Univ. 1927). P. 277. "Only in the Black Yajurveda schools of Baudhayana and of Apastamba do we find Kalpasutras containing all the four kinds of sutra texts, Srauta, Gshya, Dharma and Suiva-sutras ; and For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 22 j The Sulva-sutras give directions for construction of the fire Altars, the Vedis and the Citis etc. From the root cin cayane, to collect the three most important terms :-- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir are derived, a. Citi-Sacrificial altars, for gathering the holy fire agnicayana, agnyadhana. b. Cita-The funeral pyre for the cremation of dead bodies. Caitya-Monuments enclosing post-cremation human remains, sacred relics-the Buddhadhatu, etc. C. in these cases it can be proved that these works are indeed so interconnected that, to a certain extent, they can be regarded as the four volumes of a uniform work. It is possible that Baudhayana and Apastamba were actually the authors of complete Kalpasutras comprising all the four kinds of texts. But even if they were not the actual authors, at all events, the Srauta, Grhya, Dharma and Sulvasutras of Baudhayana and Apastamba schools are works composed on a uniform plan, of these two schools of the Yajurveda.... * The Baudhayana-Sulvasutra has been edited and translated by G. Thibaut in the "Pandit", Vols. IXff; the Apastambiya-Sulvasutra ed. and translated into German by Albert Burk. ZDMG., Vols. 55, 56, 1901-2.*" P. 278. "The Srauta, Grhya and Sulvasutras of the Manava school", and the Kathaka Grhyasutra, which is related to the Manava-Grhyasutra, come under the Maitrayani-samhita... The Manava-Srautasutra is perhaps the oldest Srautasutra. Garbe has shown that it is certainly older than Apastamba who refers to it. :: P. 278-79. "To the White Yajurveda belong a Katyayana-Srauta sutra, a Paraskara Grhyasutra and a Katyayana-Sulva-sutra.* A Parisista to this (Katiyam Sulvaparisistam)-ed. by G. Thibaut in "Pandit", N. S., Vol. 4.*" in P. 271. "Ritual (Kalpa), which constitutes the chief contents of the Brahmanas, is...the first Vedanga to receive systematic treatment special manuals, the so called Kalpasutras. They arose out of the need for compiling the rules for the sacrificial ritual in a shorter, more manageable and connected form for the practical purposes of the priests." For Private And Personal Use Only P. 275. "The Sulvasutras, which are directly attached to the Srautasutras, should be mentioned in connection with these Kalpasutras. They Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 28 ] Indeed, the beginnings of the Vastu-sastras and the Silpasastras are to be traceable to the Vedangir Jyautism, (Kalpa) Gulra. sutraso? on the one hand, and to the l'antrika ritualistic Yantras and Mandalasel etc., on the other. .. . Among the treatises on Niti and its sub-class Varta and on Jyotina, the Arthusastra of Kautilya, the Sukraniti and the Brhatsamhita of Varahamihira call for special notice. The Indian Artha and the Niti sastras have been called poly-technical treatises 65 ; and the Varta appertains to Economics.86 The Arthasastra of Kautilya devotes some six or seven chapters to town-planning, the construction of residential buildings and fort, and specially military architecture. The Arthasastra of Kautilya is an old work but in its present form not older than the 3rd century A.C.87 In "Kautiliya Arthasastra, Visalaksa, Bahudantiputra, Brhaspati and Usanas have been cited as teachers of Artha. Compare also Kamasitra, p. 3f., where it is narrated, that from the great work by the creator Brahman on the Trivarga, Manu separated the part dealing with Dharma, Behaspati--that on Artha and Nandin, Siva's servant-the one on kama. Mahabharata, XII, 59, 28ff, 76ff.' contain exact rules for the measurement (Sulva means "measuringstring") and the building of the place of sacrifice and the fire-altars, and as the oldest works on Indian Geometry, are of no little importance for the history of science." 63. See Note 62. Supra. 64. For examples, see tarefacial Sharadati lakatantram, with commentary getafe Pidurthadarsha. Edited by Atalananda Sarasvati. Tantrik Texts Vols, XVI. and XVII. Patala 3. 65. P. K. Acharya : Ind. Arch, p. 132. 66. Narendranath Law: Varta--The ancient Hindu Economics, Ind. Antiq., Vol. XLVII, p. 256. 67. M. Winternitz : Geschichte der indischen Litteratur, III Band, (Leipzig. 1922), p. 523,.. For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 24 ] 'Visalaksa-the great-eyed one, is one name of Siva. And Bahudantin is another name of Indra'.s In the Matsya Purana, Visalaksa, Nandin, Indra, Sukra and Brhaspati are, all of them, cited as teachers of Silpa.89 Among them Nandikesvara or Nandisvara was also an ancient teacher of Kamasastra. Besides, this there is one Nandikesvara who was the author of an work on Abhinaya-Abhinayadarpanam, 'the Mirror of Gestures'." 70 'Brhaspati is at the same time a teacher of the Lokayata system, and there is close relationship, between Lokayata and Arthasastra. From the Mahabharata, it is learnt, that the Indian Tradition regarded Brhaspati as the Founder of the Arthasastra. This old Arthasastra of Brhaspati, alas, is preserved to us only in a version strongly altered and mixed-up with modern elements.'71 'The Sukraniti i. e., the Textbook on Politics written by Sukra or Usanas is a work of quite recent times, if we do not call 68. See Dr. M. Winternitz: Geschichte der indischen Litteratur, III Band. (Leipzig. 1922), pp. 507-8 and p. 508 Note I. Free translation of this Note is given above. 69. See Text and Note 25. Supra. 70. Nandikesvara's Abhinaya-darpanam. Edited by Manomohan Ghosh. Calcutta Sanskrit Series. No. 5. (Metropolitan Printing and Publishing House, Ltd. Calcutta, 1934). For further information regarding Nandikesvara, see the present writer (Haridas Mitra's): Sadasiva Worship. J.P.A.S.B. (New Series). Vol. XXIX, 1933. App. III, see under Nandi. kesvara. 71. M. Winternitz: Geschichte der indischen Litteratur, Band III, p. 508. (The above passage has been rendered freely into English, from this book, by the present writer. 72. M. Winternitz: Op. cit., p. 532 (Free Translation). "Besides the edition of Sukraniti of G. Oppert (Madras, 1882) there is also one of Jivananda Vidyasagara (Calcutta, 1882) and several Indian Prints with translations in Bengali, Marathi and Hindi. Text another Ed. by B. K. Sarkar (New York, 1915); Eng. Transl., by the same (Allahabad). On For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 25 ] it, a forgery. Whether the remnants of an old Arthasastra have been preserved in the Sukraniti or not must be investigated first.' The Sukraniti in an older form may be anterior to the Matsya-P., which mentions Sukracarya, as one of the eighteen authorities of architecture-Vastusastropadesakas.73 The sukraniti deals with architecture and sculpture in chapter IV, sections 4 and 6. There are frequent and casual references to both these subjects in other portions of the treatise as well.74 Varahamihira's Bihatsamhita is one of the most important works of the Indian literature. It is a principal work on natural Astrology. As this subject is of importance in all departments of life, all the varied branches of the public and the private life have been treated in the work. Hence it partakes to some extent of an encyclopaedic character and is concerned with numerous other arts and sciences'. 75 Thus the Byhatsamhita, usually classed under the astronomical and astrological treatises, is but a semi-Purana, dealing, as it does, with heterogeneous subjects like the Puranas themselves. ... In this treatise there are but five chapters devoted to both architecture and sculpture. But the subjects have been treated with a master hand... Quite consistently with his sense of proportion Varahamihira devotes only one chapter to sculpture, in which details of images are described in a scientific manner which is the Sukraniti, B. K. Sarkar based The Positive Background of Hindu Sociology I, II (The Sacred Books of the Hindus, Allahabad)". 73. Matsya-Puranam, (Anandasram Ed., 1907), chap. 252. See Note 25. supra. 74. P. K. Acharya : A Dictionary of Hindu Arch., p. 799 ; also see Sukraniti Text; and the Engl. Transl. by B. K. Sarkar. 75. M. Winternitz : Geschichte III, p. 567. Brhatsamhita :--Ed. by H. Kern (Bibliotheca Indica); Ed. by Mm. Sudhakara Dvivedin with the Commentary of Bhattotpala (Vizianagram Sanskrit Series); Transl. for the greater part by H. Kern. JRAS. (1870-75). Complete Translation by Chidambaram Iyer (Madura, 1884). D-4 For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 26 ] distinctly missing in other ancient literatures....... in his treatise seven architectural authorities are mentioned distinctly."78 The authorities of architecture and sculpture, specially mentioned are Maya and Visvakarman, Garga and Manu, Nagnajit, Vasistha and Bhaskara.r CHAPTER III THE CANONS OF INDIAN ART (Contd.) While, it is not necessary to make anything more than only passing reference to the Vedic, the Epic (Itihasa) and the Classical Sanskrit and the Buddhist literatures etc., on subjects like architecture, art etc., these being dealt with, at great lengths by more competent scholars, elsewhere, the Puranas in this connexion call for special notice78. 76. P. K. Acharya : Ind. Arch., p. 22. 77. bhUmikAGgulamAnena mayasyASTottaraM zatam / sAdhaM hastavayaM cava kathitaM vizvakarmaNA // 26 // prAsAdalakSaNamidaM kathitaM samAsAda gagaMNa yahiracitaM tadihAsti sarvam / manvAdibhiviracitAni pRthUni yAni tatasaMsmRti prati mayAva kRto'dhikAra: // 31 // ssttpnycaasho'dhyaayH|| aSTau sIsakabhAgA: kAMsasya DI turItikAbhAgaH / mayakathito yogo'yaM vinne yo vajrasaMghAtaH // 8 // saptapaJcAzo'dhyAyaH // svaraGgulapramANairdAdaza vistIrNamAyataM ca mukham / najitA tu caturdaza dedhyeNa drAviDaM kathitam // 4 // caturaGgalaM vasiSThaH kathayati nevAntakarNayorvivaram / adharo'GgulapamANastasyAnottarISThaya // 8 // andhatvamUrdhva dRSTyA karoti cintAmadhomukhI dRSTiH / sarvapratimAsvavaM zubhAzubhaM bhAskaroktasamam // 52 // aSTapaJcAzo'dhyAyaH // The Brhatsamhita of Varahamihira. Ed. H. Kern, (Bibliotheca Indica). 78. For General information in full, regarding the Puranas, see : For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 27 ] Of the eighteen or nineteen Maha-puranas, besides the other Upa-puranas, some nine have special reference to architecture and sculpture etc. Most of the Puranas are Vaisnava and as many as fourteen of them are devoted to the worship of Visnu; but they deal with the images of all the three deities, Trimurti, forming the Triad. 1. The Agni-purana has sixteen chapters on Vastu and Silpa -one of them on town-planning, two on residential buildings and thirteen on sculpture. 2. The Garuda-purana has two chapters on architecture and two on sculpture. 3. The Naradiya-purana treats only the construction of temples, reservoirs, wells and tanks in its one chapter. 4. The Brahmanda-purana, likewise, treats the construction of temples and other buildings in its one chapter. 5. The Bhavisya-purana has four chapters, three being devoted to sculpture and one on the architecture of temples. 6. The Matsya-purana has eight comprehensive chapters dealing in great detail with architecture and sculpture, constituting M. Winternitz: A. History of Ind. Lit. Vol. I. Section II; especially, pp. 517-586. About the Silpa sections of the Puranas, see : P. K. Acharya: Ind. Arch. I. General Survey. III. The Epics. V. The Age of Manasara; and also A Dictionary of Hindu Archit. Appendix II.; N. Law: Varta-the Hindu Economics, Ind. Antiq., Vol. XLVII. : 79. For full lists of the Puranas and the Upa-Puranas: see M. MonierWilliams Indian Wisdom (1893, Lond), chapt. XV.-ff. Puranas; and see, especially-about eighteen Puranas, pp. 513-14 and about eighteen UpaPuranas, p. 521. Also, M. Winternitz: Op. cit., p. 532-33. "But the Matsya-Purana mentions only four Upa-Puranas. The Brahma-vaivarta-P., without enumerating them, says that eighteen Upa-P. exist. The Kurma-P. enumerates them." For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I 28 j the Vastu-prakarana i. e., the section on Architecture. In one of these chapters, accounts are given of the eighteen Vastusastropadesakas, ancient masters of architecture. One chapter is devoted to columns, two to buildings, one to building-materials. Three chapters are exclusively devoted to sculpture-one being on Talamana, iconometry and two others on the Phallus. 7. The Linga-purana has a single chapter on sacrificial pits, temples and the installation of deities. 8. The Vayu-purana has a single chapter about building temples on mountains. 9. The Skanda-purana has three chapters on Vastu and Silpa. One chapter describes how for his daughter's marriage Himalaya had a pavillion constructed by Visvakarman under the instruction of his Purohita Gargacarya and how clever portraits or life-like representations of all gods were made therein, and they struck even the gods themselves with awe and wonder. Another chapter describes the laying out by Visvakarman himself, of a large city Mahinagara. From another chapter, we come to know how a golden hall was made by Padmanidhi, at the command of Indradyumna, how Visvakarman made three chariots at the command of Narada and how their installation ceremony was performed by this rsi. For informations regarding Vastu, Silpa and Citra the most important Pauranik sources are the Agni, the Matsya and the Visnudharmottaram. - "The Matsya or Matsya-Puranaadeg is one of the older works of the Purana literature, or at least one of those which have preserved most of the ancient text, and do fair justice to the definition of a 'Purana.' It commences with the story of the great flood out of which Visnu, in the form of a fish (Matsya) saves only Manu. While the ship in which Manu is sailing For Private And Personal Use Only 80. The Matsya-Purana is published in Anandasram Sanskrit Series No. 54 and transl. into Engl., in SBH. (Panini office, Allahabad) Vol. 17. See M. Winternitz: A Hist. of Ind. Lit. Vol. I, pp. 575-76. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 29 ] along is being drawn through the flood by the fish, there takes place between him and Visnu, incarnated as a fish, a conversation which forms the substance of the Purana. Creation is treated in detail, then follow the genealogies.... Neither are the usual geographical, astronomical and chronological sections absent, and according to V. A. Smith....the lists of kings in this Purana are particularly reliable for the Andhra dynasty. It has very much in common with the Mahabharata and the Harivamsa and there is often literal agreement. There are, however, very numerous later additions and interpolations. For instance,ceremonies at the building of a house (chapts. 252-257), the erection and dedication of statues of deities, temples and palaces (chapts. 258-270)...etc. "As far as the religious content is concerned, the MatsyaPurana might be called Sivaite with just as much reason as it is classed as Visnuite. Religious festivals of the Vaisnavas are described side by side with those of the Saivas, and both Visnu and Siva legends are related. In chapter 13 Devi ("the Goddess", Siva's wife Gauri) enumerates to Daksa the one hundred and eight names by which she wishes to be glorified. It is obvious that both sects used the work as a sacred book."81 81. "Regarding the Matsya-Purana, Professor H. H. Wilson writes : 'The Matsya-Purana, it will be seen,...from...its contents, is a miscellaneous compilation, but including, in its contents, the elements of a genuine Purana. At the same time, it is of too mixed a character to be considered as a genuine work of the Pauranik class; and, upon examining it carefully, it may be suspected that it is indebted to various works, not only for its matter, but for its words. Although a Saiva work, it is not exclusively so and it has not such sectarian absurdities as the Kurma and Linga. It is a composition of considerable interest; but, if it has extracted its materials from the Padma,which it also quotes on one occasion, the specification of the Upapuranasit is subsequent to that work and not very ancient.' But modern scholars consider this Purana as one of the oldest, in fact the Padma-Purana seems to have borrowed from the Matsya and not the reverse. (Vide Vincent Smith's Early History of India. 3rd Ed., pp. 11, 21-23). For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 80 1 "The Agneya or Agni-purana,8 82 is so called because it is supposed to have been communicated to Vasistha by Agni, It describes the incarnations (Avataras) of Visnu, among them also those as Rama and Krsna, where it confessedly follows the Ramayana, Mahabharata and Harivamsa. Although it commences with Visnu,it is yet essentially a Sivaite work and deals in detail with the mystic cult of the Linga and of Durga. It also mentions Tantric rites, gives instructions for the production of images of gods and their consecration and refers to the cult of Ganesa (chapt. 71) and the sun-cult (chapt. 73). But the cosmological, geneological and geographical sections peculiar to the Puranas are not missing. The especially distinctive feature of this Purana is, however, its encyclopaedic characters. It actually deals with anything and everything. We find sections on Geography, Astronomy and Astrology,on omina and potenta, house building and other occupations of daily life.To which age this remarkable encyclopaedia or its separate parts belong, it is impossible to say." The Matsya-Purana enumerates the names of eighteen ancient teachers of architecture, as quoted before. The passages have been interpreted as below.88 "The Rsis asked :--- 'Suta! be gracious enough to tell us how royal palaces and other houses are constructed. Also explain to us what is VastuDeva-1.' Suta replied:- -(1) Bhrgu, (2) Atri, (3) Vasistha, (4) Visvakarma, (5) Maya, (6) Narada, (7) Nagnajit, (8) Visalaksa, (9) Indra, (10) Brahma, (11) Svamikartika, (12) Nandisvara, (13) Saunaka, (14) Garga, (15) Sri Krsna, (16) Aniruddha, 82. M. Winternitz: Op. cit., p. 566. Agni-P. ed. in Bibliotheca Indica (1873-79) and Anandasram Skt. Series, No. 41; Transl. by M. N. Dutt (Cal., 1901). 83. The Matsya-puranam. Transl. by A Taluqdar of Oudh. (The Sacred Books of the Hindus. Ed. by Major B. D. Basu. I. M. S. Vol. XVII.) Appendix X, by Sris Chandra Vidyarnava, p. cvi. For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 91 ] (17) Sukra and (18) Brhaspati are the chief eighteen preceptors of the Vastusastra. Lord Matsya had explained briefly the Vastusastra to the King Vaivasvata Manu; 2-4. Which I will now relate to you." The Agni-Puranas list of twenty-five authoritative texts, quoted before is interpreted thus: "Hayagriva said :-O, Brahman, hear me speak about the consecration of the images of Vishnu and other gods-(1). I have already dealt with the principles of Pancharatras" and Saptaratra schools of philosophies which are classed by the Munis under twenty-five different heads as discussed in the following books or Tantras, viz. : 84. Agni-Puranam, Engl. prose transl, by Manmathanath Dutt. Cal., 1903. Chapter XXXIX. In the Introduction Mr. Datta writes : "The contents of this Purana clearly show that it has no sectarian leaning. It impartially treats of Vaisnava, Saiva and Sakta forms of worship. It is more a compendium of Sanskrit learning than the advocacy of any particular form of religion. It is classed among the Tamasa or the delusive division of the Puranas". Professor Wilson thus remarks on the general character of this Purana. ......it is evident that it is a compilation from various works; that consequently it has no claim in itself to any great antiquity, although from the absence of any exotic materials, it might be pronounced earlier, with perhaps a few exceptions, than the Mahomedan invasion. From the absence also of a controversial or sectarian spirit, it is probably anterior to the struggles that took place in 8th and 9th centuries of our era between the followers of Siva and Visnu'. 85. "The word Ratra signifies knowledge, and the Naradapancharatra, which is one of the standard religious works upholding the principles of the Pancharatra School of Philosophy, defines the term as meaning the sum total of the five distinct sorts of knowledge we have, of the external world through our senses : rApaJca jJAnavacanaM jJAnaM paJcavidhaM smRtam / tenedaM paJcarAcaJca pravadanti manISiNaH // a: 111, nAradapaJcarAtram / For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 32 ] (1) The Hayacirsa Tantram, which is the first and original book of the Pancharatra School, (2) the Trailokya Mohan Tantram, (3) the Baibhabum Tantram, (4) the Pouskaram Tantram, (5) the Prahlad Tantram, (6) the Garga, (7) the Galabum, (8) the Naradiya Tantram, (9) the Sampracnum Tantram, (10) the Sandilya Tantram, (11) the Vaishvakam, (12) the Svatatum, (13) the Shounakum Tantram, (14) the Vashistam, (15) the Gayansagar Tantram, (16) the Shaimbhubam, (17) the Kapil Tantram, (18) the Tarksa Tantram, (19) the Narayanikum, (20) the Atrayaum, (21) the Narasinha Tantram, (22) the Anandaksa, (23) the Arun Tantram, (24) the Boudhayan Tantram, (25) the Arsam or the Bicvoktam tantram which is a synopsis of the preceding one--(2)." Inspite of the many imperfections that have crept in through ages, and the ignorant mis-interpretation resulting apparently It may be safely asserted here that Vaispavism owes its origin to this school of philosophy, which, with the aid of several subsequent accretions of an article of faith or practice from the sister schools, has determined the nature and formation of its namesake in modern times. Sakaracarya once questioned the soundness and orthodoxy of the tenets of Pancaratra School, and even attenipted to prove their incompatibility with the principles of the Vedas. (Vide Sariraka-Bhasya,-2-2-43, 2-2-44 and 2-4-25). Ramanuja, however, held a contrary view and quoted slokas from the Mahabharata and other tantras to show that not only the Pascaratra School embodies within itself the highest principles of Indian Spiritualism, but that it is quite in harmony with the revelations of the Vedas like the Saokhya Philosophy which too was denounced by Sarkara on account of its heterodoxy : sAkhyaM yogaH paJcarAvaM vedAH pAzupataM tthaa| kimatAnyekaniSThAni pRthaniSThAni vA mune // evamekaM sAMkhya vedA(?) vedAraNyakameva vaa| paramparAGgAntAni paJcarASantu kathyate / sAkhyaM yogaH paJcarAvaM vedAH pAzupata tathA / pAtmapramANyetAni na hantavyAni tubhiH|| For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 33 ) from loss of traditions in North India, the Agneya list of the Pancaratra Agamas is conclusively proved to be authentic. "Now, in the case of the Pancaratra, tradition mentions one hundred and eight Samhitas, and in a few, texts about this number are actually enumerated. Such lists, coquetting with the sacred number 108, are, of course, open to suspicion." "The fact, however, that none of the available lists of Samhitas, including those which pretend to give 108 names, actually conforms to this number but all of them enumerate either more names or less, is one thing telling in their favour ; and when, as is the case, it can further be shown that a respectable number of the texts enumerated are still available, while not a few of the others are found to be quoted or summarised in the later literature, and that a number of Samhitas which are not included in any of the lists, are either extant or quoted-then the value of the latter can no longer be denied. We have, consequently, collated those lists, four in all, and with them a fifth list found in the AgniPurana, and as a result offer the table in which all the names... have been arranged in alphabetical order." "The Kapinjala list comprises 106 names, the list of Padma Tantra... 112, that of Visnu Tantra... 141, that of HayaSirsa Samhita... 34, and that found in the 39th adhyaya of Agni (Agneya)-Purana only 25. A still shorter list, namely that of the apocryphal Naradiya, has not been taken into account." The literature of the Pancaratras, like other sectarian literatures, falls into two broad divisions comprising respectively of works of inspired or divine origin and of human authorship. The latter class ---treats chiefly what are called vidhi and prayoga and consists of digests, commentaries, extracts and studies on special subjects, and the like. The former class, consists of the Samhitas or "compositions" (compendia), that is, metrical works D-5 For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 34 ) dealing, with a number of topics, if not the whole, of the Pancaratra system.86 "... ...of the principal subjects treated in the Pancaratra, the scientific student will probably find it best to distinguish the following ten : (1) Philosophy ; (2) Linguistic occultism (mantra-sastra); (3) Theory of magical figures (yantra-sastra) ; (4) Practical magic (maya-yoga); (5) Yoga ; (6) Temple-building (manlira-nirmann); (7) Image-making (pratistha-vidhi); (8) Domestic observances (samskara, ahnika); (9) Social rules (varnasrama-dharma); (10) Public festivals (utsava)*7." An examination of the principal subjects, treated in the Pancaratras, will easily show the close relationship of many of these, with the Vastu and the silpa-sastras. In the evolution and the development of the Building, the Plastic and the Graphic Arts of India, --- the Vedanga Jyotisa and the Kalpa (Gulva) Sutras, the Saiva Agamas and the sakta Tantras, the Puranas and the Pancaratras, etc., have, among the Brahmanic Texts, made similar contributions. Even the Jainas and the Buddhists, did not lag far behind. It will, however, be out of place to make any discussion of the latter sources, here. 86. Otto Echrader, Op. cit. pp, 2-3 ff. 87. Ibid. p. 26. For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CHAPTER IV THE PRESENT EDITION The preparation of critical Editions of the Sanskrit Texts on Silpa (or, Tantra) is beset with many difficulties some of which are of a very serious character. The language is, on the one hand, obscure and full of technicalities ; extraneous aids-in the shapes of explanatory comments and notes which are fortunately so abundant in the cases of other branches of Indian Literature are sadly wanting in the cases of the Silpa (and the Tantrik) Texts. On the other hand, the Manuscripts of these branches of Sanskrit, are mostly corrupt or in mutilated state, due, not only to the loss of art traditions but also among other reasons, to the indifference of the hereditary craftsmen and artists themselves to the literary works on the subject. There, however, prevails an unfortunate and regrettable attitude of mind which looks down upon these hereditary craftsmen and artists who have carried on with love and veneration even when there were no encouragements, the sacred duty of keeping up for generations, the flames of Indian artistic tradition alive. The Brahmanic theologians have cast down the artists and the craftsmen's The Nitisastru-haras have enumerated 88. Compare Brahma-vaivarta Puranam, Brahma Khanda. Adh. 10, Jatinalu. (From a MS., collected by the late Prof. Satishchandra Mitra), for the Daulatpur Hindu Academy, "offcatall" (?) svets 99971-1978f4 puraann shaastr hite sNgRhiit| shriimhendr (sic) bidyaartn krtRk anubaadit| hrihr yntr / cipur raaedd, btttlaa| sn 1274 saal,32 aassaaddh'| Reprinted, benggl raay' pres| sn 1330 saal| "jaatikaumudii o jaatisngkr|" shriibenniimaadhb nyaay'rtn krtRk sngklit| 26 11 at slag ata, niat i For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 36 ) the musicians along with the cut-throats, charlatans and rascals.89 And, yet the silpa, the Sangita and the Natya etc., which have all reputed Rsis of hoary antiquity, as their founders, owed their birth to divine inspiration. We have, therefore, here, another set of apparent paradoxes of Indian culture, which should provoke serious enquiry. Very elaborate descriptions are given of the merits (Phalasruti and Artha-vala) for raising pious foundations, or erecting sacred structures such as the dedication of an image that would accrue on the part of the donor, (danapati).90 Arts of music and "sUbadharI vimAnAntu zApena patito bhuvi / zIghraJca yajJakASThAni na dadau tena hetunA // " 1, 3 'anaad| yjnykaasth shiighr daan naa kre braahmnne| shaape suutrdhr se ptit e kaarnne / / 2 "vyakti(ti)krameNa citrANAM sadyazcitrakarasta thaa| patito brahmazApena brAhmaNAnAJca koptH||" I, 3 'anAja / krmbhinn citrdosse jaani citrkre / shaap diy'aa ptit kril bibre / 2 98. For example, see the rare old Niti-sastra, Caksusiyam, fragments of which have been traced and published for the first time-A. S. Ramanath Ayyar : Chaksusiyam-an Arthasastra. JBORS Vol.XI, pp. 81-84. 90. tathA hi--augopAlamahakate 'zrIharibhaktivilAsa'-18 vilaas-shriimuurtyaavirbhaavmaahaatmaa'vinnudhrmottre| devasya pratimAyAntu yAvantaH paramANava: ; tAvaharSasahasrANi viNaloke mahIyate / ' tathA--'zrI hari0-- 19 vilAsa-zrImUrti prtisstthaamaahaatmaa'maatmaa| pratiSThAyAH surANa ca devatA nako mAta / devayajJotsavA pi bandhanena vimucyte||' tathA---'saMdhubhASita-pratimAlakSaNa-vivaraNyAm' / yAvantaH paramANavo bhagavatstU peSu vimvaSu vA / tatkAtta divi bhUtale ca niyataM taavnti-|| ------saMpado'khilA __ bhuktvA ca sarva sukham / prAnte janmajarAvipattirahitaM prAyoti bauddhaM pdm| For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 37 ) dancing have similarly been glorifiedo1 although the artists and craftsmen themselves, curiously enough, occupy only degraded positions in society. Thus the preservation of silpa Texts in the hands of the hereditary artists and craftsmen who were looked down upon, was beset with some difficulty. But mistakes and lapses in the Mss. are fortunately seldom, error's of commission, and not a few, may be due to inexpert scribes. Unless and until better readings, supported by substantial grounds, can be suggested, it is not allowable to reject altogether the only available texts which bear the stamp of tradition through a long succession of generations. It is, therefore, very necessary to sift very thoroughly the apparently corrupt and contradictory readings with the entire critical apparatus at our disposal.92 And when there is a great paucity of materials in the form of Mss., as is the case with the present text Devata-murtiPrakaranam, it is necessary to formulate some general laws, or, to deduce some principles for future guidance, in preparing a critical edition. Secondly, it is also very urgent to devise ways and means, for interpreting the texts of silpa, when all extraneous aids are so inaccessible. 91. Compare Nandikesvara's Abhinayadarpanam (Critical Ed. of the Text with Introd., Transl., Notes and Illustrations. By Manomohan Ghosh., Cal. Skt. Series, No. V.), (Natyaprasamsa), sl. 76-11a (and Engl. Transl.). For the Sangita-sastra etc., also, it is possible to give numerous examples, of such eulogy. 92. It would not be, out of place, to compare here, for example, the immense help, which the present writer derived, by subjecting the apparently confusing readings to Epigraphic and Palaeographic Tests, elsewhere, while preparing his edition of the important Silpa Text : The Buddhapratima-laksanam. The Sarasvati Bhavana Sanskrit Texts, No. 48. (Benares, 1933). Out of a hopeless medley and confused jumble of data, careful scrutiny and repeated efforts enabled the present writer, to deduce a number of most important principles. For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 38 ) In close analogy to the rules of interpretations, the Paribhashas of Vyakarana and Mimamsa Sastras, we must formulate some rules, for these Silpa Texts, too. As the (Silpa) Vastu Sastras are technical and obscure in language, no violent corrections or half-hazard emendations of texts are warrantable. Similar is the case with the Tantrik and Kindred Texts. Some of the first rules, that should be made, may be as follows: (a) Not a single syllable should be ommited or even a half, in the (Silpa) Vastu and the Tantrik Texts. mAtrAlAghavo nA'numantavyo vAstu-zilpa-tantrazAstrAdiSu / (b) As in the Mimamsa Sastra, we should try to account for and harmonise any apparent contradictions. When some of the texts are really contradictory, they may be considered to be due to differences in recensions, sections or topics. sati bhinnavAkyatve zAkhAbhedaH prakaraNabhedo viSayabhedo vA'vagantavyaH / (c) Corrections should be reduced to the minimum e. g., like addition of an Aksara, as a-kara or anusvara. stokamAtrA saMzuddhiH / yogo'kArA'nusvArAdINAm / (d) For determining the correct readings not only the metrical and the grammatical considerations should be regarded as important but also the Epigraphic data are equally valuable. pAThanirNaye chandovyAkaraNavat prAmANyaM lipizAstrasya / Besides these four main principles, other important ones might suggest themselves or be evolved. Now, we must turn back to the important question of the interpretation of texts. As has been stated before, there is a great paucity of aids to explanation. Commentaries, notes, so far as both the (Silpa) Vastu and the Tantra Sastras are concerned, are For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (39) very few. Yet these subjects are of so great importance, that some methods must be found out for the correct understanding of these texts. Speaking from personal experience, the present writer can confidently recommend two very certain methods. 1. The first method is to compare Texts kindred, or, parallel and to compare, them again and again, By kinship, must be understood similarity as regards essence and spirit, and proximity in point of time and place. For there can be no real comparisons between subjects which have no points of similarity e. g., between a donkey and a mush-room. Salzaya, similarity, in the most rigorous technical sense, is defined as follows93 : tadbhinnatve sati tadgatabhUyodharmavattvaM sAdRzyam / Two objects, though they be different, if they have a sufficient number of common characteristics, might be regarded as Similar. The essence of similarity, Salsya is this common characteristic Samanya dharma Some notable examples of objects with such common features are the Abhinaya-hastas, the Natya-hastas or Karanas, the "ilpa-hastas and the Tantrika Mudras, which may be compared with one another. But it would be useless waste of time and energy to try to compare heterogeneous objects and such comparisons will be impossible when kinship etc., are lacking. II. The second important method of interpretation of obscure passages is to trace these back, if possible, to the Source Books. Especially, when we have to do with compilations, (as is the case, with the present work, the Devatamarti-Prakarana) which are based entirely on earlier texts, this method is very effective; and it is at once corroborative and corrective ; for all citations can be thus checked at once and with absolute certainty. 93. See Annambhatta's Tarkasamgraha : See Mm. Bhimacarya Jhalakikar : Nyayakosa (Bombay Skt. Series) S. V, HER For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 40 ) By tracing back to their sources, at least about half of the entire text of the Devatamarti-Prakarand could be thus dealt with. The limited time at the disposal of the present writer has unfortunately rendered it impossible to trace and to locate every passage with equal success, though such an eventuality may not be impossible. Once for all, our lines of action have been determined, and the ways and means devised, we can proceed with greater hopes of success, in preparing the critical edition of the Devatamarti-Prakarana. Though rigorous adherence to these above principles for guidance, and the methods of interpretation, may have drawbacks, conjectures and assumptions without sufficient data will be reduced to minimum. Moreover, imagination has little scope for any outlet in the specialised branches of study. The Muses of archaeology and, history are too old to mount the Pegasus. With these preliminary remarks, it would now be possible, to discuss the readings of the Devatamarti-Prakarana. The passage.3 within inverted commas are due to the present writer. For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 41 ] CIIAPTER V DISCUSSION OF THE READINGS. pAThavicAraH / Devatamartiprakarani (DM.). prthmo'dhyaayH| ( Chapter I. ) slokas, 2, 3 correspond to Mayamata (MM.), Chapter 33, slokas 8, 9. S7. 4 corresponds to AIM., Ch. 33, 31. 10. 37.5 corresponds to MM., Ch. 38, 81. 11a, 12a. paNDopalena kartavye(?) brhmkrmshi(le)laist(t)thaa| prAsAdA'nalakuNDAdi karma kuryAdvicakSaNaH // 5 // yadi ca "prAsAda-tala-kuDyAdi" pATho'pi saMbhavet tathApi "prAsAdA'nalakuNDAdi" pAThaH sAdhIyAn iti matirasmAkam / S1. 8. vimalamiti pAThazcintanIyaH / manye-"savilam" iti bhavitavyam / varNaviparyayasya, sakAra-makArayoH parasparabhrAntezca sarvatra Adarzapustake sambhavAt / mayamate "nabilAvayavA" pAThopalambhAta, sabilazilAyAH pratimAdAvanupayogAcca / aparaM pAribhASika 'vimala'mapyasti / kintvetat vizeSyavAci, na tu vizeSaNam / etacchandasyArthastAvat 'viSNudharmottare', tRtIyakhaNDe, 90adhyAye draSTavyaH / manye-tadgranthIya-3ya-khaNDasya 90adhyAyasya 8,9zlokadvayAt asya zlokasya ca uddhAraH kRtaH / tathA 'vimala'-padavyAkhyAnam agrAhyAM jvalanAlIDhAM tilaiH sambhUSitA* yA tu vicitraibindubhizcitA // 7 // rekhAmaNDalasaGkINI viddhAM vimalasaMyutAm // vimalaM trividhaM jJeyaM lohaM kAMsyaM ca hemajam // 8 // yA lohavimalarjuSTA sA janakSayakAriNI // kAMsyAbhavimalopetA janamAnavinAzinI // 9 // haimena yuktA durbhikSaM tathA kuryAdavagraham // " * 'vila: sandUSitA' iti vA pAThaH / D-6 For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 42 ] St. 9 corresponds to viSNudharmottaram, 3ya khaNDam 21 - 23ka - zlokAH / "zvetazca padmavarNazca kusumoSaNasannibhaH // pANDuro mudravarNazca kApoto bhRGgasannibhaH // 29 // jJeyAH prazastAH pASANAH aSTAvete na saMzayaH " // St. 15-19a correspond to Silparatmam (SE.), Uttarabhaga (Part II), Chapt. 4, St. 1-8. -- Sl. 19 ka / zlokArdhaM parityaktamiti manye / tasya "dvAraM vibhajya dazadhA bhAgamekaM parityajet / " ityevaMrUpo hi pATho bhavitumarhati / Sl. 19 kha / mahApratimAdInAM bhUyazaH, zmazAne, catuSpathe ca pujAvidhiH zAstreSu atrasaranrAca dRzyate / koSeSu ca vartmavAcakasya " pathA" zabdasya sattvAttathA lipizAstrAnu rodhAt, " catasRNAM padyAnAM samAhAraH catuSpadyam" iti pAThaH saMghaTate / tathA zilpazAstrAdau bhUyazaH dhAtUnAM vikaraNa- vyatyayadarzanAt "pUjayet" ityatra "pUjyet" iti va pAThaH sambhavet / tenAsya lokArdhasya pATha evaJjAtaH - "vANavedakarAn yAvaccatuSpadye pUjyet sudhIH // 19 // " 'mahApratimA' pramANaM ca zilpagranthAntare, nepAladezAdasmadupalabdhe 'Atreyatilake 294 padam Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "mahApratimA vinyAsaM pravakSyAmyadhunA zRNu // dazapaJcAdhikairhastaiH pratimA kanyasI smRtA // dviguNA madhyamA jJeyA jyeSThA tu tri [gu]NA smRtA // ataH paranna kurvIta yadi (dI) cchet zreyaAtmanaH // " tathA 'zukanItau', " krUra-surI- paizAcImUrttivyavasthA "spi draSTavyA // 57. 26-31. 'matsyapurANI' yAH, a0 259 zlo0 18 - 20, ete / Sl. 36-43. ete, sarve'pi zlokAH 'bRhatsaMhitA' to yathA-yatham uddhRtAH / bR0 saM0 BS. ( Bibliotheca Indica ) a0 46 ( liGgavaikRte ) lo0 1-8 . Also, herewith compare VD. (Visnudharmottaram) II, Adh. 134, Sl. 5-9, 13,4-5. 94. For detailed information regarding the Atreya tilakam see the present writer's Buddha-pratimu-laksanam. The Sarasvati Bhavana texts Series No. 48. Benares, 1933. Introduction, pp. 5-8. 95. Unfortunately, this text is not accessible for the present, so quotation cannot be given Sukraniti, Ch. IV, Section 4. For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 43 ] St. 11. manye'tra, 'vRkSavaikRtamadhikRtya kiJciduktamAsIt / Cf. VD. II, Adv. 136, S2. 4, 5, 6, 40 etc. ; and BS. Alh. 46, Sl. 25 etc. tathAsya zlokasya prathamArddhasya pUraNamevaM bhavituM zakyate-"svadezadhvaMsaH sphoTe bhavettathA devapAdapAnAm // 44 // " Sl. 45-47. Compare VD. II, Adhyaya 135, Sl. 1-5, and II, Adh. 144 Sl. 1-2. ___sl. 50-57. Cf. also FD. II, Ath. 135, 51, 18. 'bRhatsaMhitA'manusRtya saMzodhana kAryamiti punaH pAThapradarzanenA'lam / ete'tra zlokAH apapAThabahulAH / 'vizAkha'stAvat skandasyaiva cturbhedsyaa'nytmH| See TD. III, Adv. 71, Sl. 3. si. 58. manye -"vatse nA'bhimukhe kuryAd yAtrAdvAre ca vAstunaH / " iti bhavitavyam / tathA "gurSiNInAm" iti, 'gRhArambhe vtsckr'vicaarsyopyogaat| tathA yAtrAkAle, "dhenurvatsaprayuktA"divacanena dhenuvatsaprabhRtidarzanasya ca mAGgalikatvAt / Compare, also sk. II, Adh. I, Sl. 6 ff. tathA vAsturAjavallabhe 19zAdhyAye "gRhArambhe vatsacakram / saurAdikaM tritayamasya ziraHprayuktaM bhAnAM tato dvitayamagrapade ca dakSe / kukSau catuSkamapi dakSiNage prazastaM pRSThe trayaM tritayamapyatha pucchabhAge // 23 // pAzcAtyapAdayugale dvitayaM dvayaM syAJcatvAri bhAni ca tataH khalu vAmakukSau / dve cAgravAmacaraNe dvitayaM ca vakta tvevaM vadanti munayaH khalu vatsacakram // 24 // zIrSa sthite sukhanivRttirathAprapAde zUnyaM ca dakSiNakakukSigate dhanaM syAt / pRSThe zubhaM bhayakara khalu pucchage bhe pAzrAttyapAdayugale vividhA guNAH syuH // 25 // duHkhaM bhayaM syAtkila vAmakukSau bhayaM vinAzazca mukhe'prapAde / vidvadbhirevaM khalu vAstukhAte vatsasya cakreNa nirIkSaNIyam // 26 // " Sl. 59b. "vizeSakAzca" iti bhavet / dvitIyo'dhyAyaH / ( Chapter II. ) Sl. 1. Cf. Vasturajuvallabhed, Adh. 10, S. 1 chAyA-vA-NU-reNu-kezAgra-likSA yUkA proktA syAdyavastvagulazca / chAyAdibhyo'STanamAnasya vRddhiH prokto hasto jainasaMkhyAGgulazca // 1 // For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 44] Sl. 2 corresponds to SR. II, Adh. 4, Sl. 51 Sl. 4. "kIrttimukhaM ta ( tA ) lamukham" ityapi pATho bhavitumarhati / kIrttimukhaM tAvat "narasiMhamivAparam", vyAttamukho'laGkaraNavizeSaH / tasyotpattiH prayogazca zilpazAstreSvanusandheyaH 96 / Sl. 4-13 a. Compare SR., Part II, Adh. 4, Sl. 37-50. St7b. "nIlA" iti bhavitavyam, 'lIle 'ti nAmnayAH devyAH kutrApi anupalambhAt / tathA " pAJcarAtrAgame 2 nIlA, zrIH, bhumizrA" para - viSNoH zaktirUpeNa nirdiSTAH / nAmaikadezagrahaNena yadi ca 'nIlA' zabdena 'nIlasarasvatIti nAmnyAH tArAyAH' grahaNaM bhavet tathApi tAntrika devatAnAM nAsti atra prasaGgaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satyaM 'bRhadbrahmasaMhitA'yAM 2ya-pAde 4rthe'dhyAye 144 - 115 zlokeSu 'lIlA' devyAH (1) prasaGgo'sti / tatrA'pi 'lolA' - padasya 'nIlA' iti pAThAntaraM dRzyate 98 / Sl 98. "jinendrAzra " iti pAThaH syAt, 'takAra '-' nakAra' yorbhramasambhavAt ; atraiva granthe jinapratimAnAM ca sthApanavidhAnAt / 4rthAdhyAye 25 - zloke draSTavyam / tRtIyo'dhyAyaH / ( Chapter III. ) Sl. 1-2 correspond to MM. Adh. 33, sl. 38-40. St. 9-17. atha devatAdRSTisthAnam / Compare MM. Adh. 7, sl. 30ff, padadevatA vinyAsaH / "samAni yAni bhAgAni catuHSaSTivadAcaret / asamAnyapi sarvANi caikAzItipadoktavat // 30 // " ityArabhyAdhyAyAntaraparyantaM draSTavyam / 96. O. C. Ganguly : The Kirtimukham, in the Rupam ( now defunct ), No. 1. The Ind. Soc. of Oriental Art, Calcutta. 97. See F. Otto Schrader : Introduction to the Pancaratra and the Ahirbudhnya-Samhita. Adyar, 1916, pp. 53-55. 98. bRhadabrahmasaMhitA / nAradapaJcarAvAntargatA / Anandasram Skt. Series, No. 68, 1912. PP. 68-69. tatraiva 173 lokaH " gopAyati janAnyasmAt prapannAneva doSataH / ato gopIti vikhyAtA 1lIlAkhyA paradevatA // " For Private And Personal Use Only 1 nIlA0 / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 45 ] St. 18b. "vAkyabhedo na karttavyaH" iti manasi nidhAyaikavAkyatAJca anusandhAyaivaM saMzodhanaM kRtam // 18 // St. 24-27. [ devatAsthApane dinirNayaH ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Compare Manasara, IX, 387 ff.; also, Vasturajavallabha, IV, 13. "brahmaviSNuzivendra bhAskara guhAH pUrvAparAsyAH zubhAH pro sarvadizA mukhau zivajino viSNurvidhAtA tathA / cAmuNDAgrahamAtaro dhanapatidvaimAturo bhairavo devA dakSiNadiGmukhAH kapivaro nairRtyavakto bhavet // 13 // " St. 28. yathAzakti pAThazuddhiH pradarzyate lipizAstrAdInanusRtya | " jJAtvA sarva (ma) sthApi yena rItyA devA daityA mAnuSAdyAzca sarve 1 (Ta) tmAnaM vyApakaM sRSTikAraM sthApI (pi)-dRSTvA (draSTA-vizvakarmA (rmANaM) za (taM) vandyAH // 28 // dRSTaH, AtmA yena tam / sthApI sthApakaH, zilpI / draSTA kaviH, vizvakarmA / ghanyAH ghandanaM kuryAH / sarvatra zilpazAstra eSu vikaraNavyatyayaH padavyatyayazca / caturtho'dhyAyaH / ( Chapter IV. ) Sl. 1. dRSTa zivasyaiva candrazekharatvam / tathA manye, granthamadhye kutra kutracit 'da' - kAra - ' ra 'kAra - yontidarzanAt, "stokamAtrA saMzuddhi" - riti nyAyAt, "cAruzekharaH" iti pAThaH sAdhutaraH / St. 2. satyaM ' rUpamaNDane 'prabhedene 'ti pATho'sti / tathApi granthakAraH yathecchaM parivarttanaM kRtavAniti matvA 'prabhedoktayA' iti pATho'smAbhiraGgIkriyate / Sl. 3-4 correspond to 'rUpamaNDanam' "dakSiNAdhaH karAt sraSTA japamAlAM tathA srucam / saMkamaNDalu dhatte sakUrcaH kamalAsanaH // " 99. The Rupaman!anam has been quoted at length by T. A. Gopi - natha Rao: Elements of Hindu Iconography. We have depended chiefly on these quotations, they being authentic and providing another version. For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 46 ] tena ca, granthamadhye 'ta- 'kAra - 'na' kArayorevam 'u'- kAra - 'R' - kAra - 'ra' - kArANAM parasparabhrAntidarzanAt "kUrca - kalApakaiH sArddham" iti pAThaH kriyate / St. 3, 5, 6, 7. brahmaNo hasteSu yugapat zruti (veda) pustakayorekatrAnupayogAt, tathA 'rUpamaNDanIye' pUrvazloke 'srucami'tipAThadarzanAcca 'zrutiH' 'zuciriti ubhAvevA'papAThau, ityasmAkam AzaGkA / 'sruci 'zabdaH ko'pi koSeSu yadi lakSyate, sa eva pAThaH sAdhutara iti manye / Sl. 1. 'viSNudharmottare' tRtIyakhaNDe 71 adhyAye 'vizvakarmaNo' dhyAnamupalabhyate / Sl. 8. ' rUpamaNDane 'spi avikalamasti / St. 14, 15. 'rUpamaNDane' prAyeNA'vikalamasti / tathA 'gaNezaH syAt ' ' grahAMzcaiva... nyaset' 'aizAnye kamalAdevIm' iti pAThabhedAH / kintu brahmAyatane 'grahANAM ' ' gRhANAM' cAtra kiM prayojanam ? tena, "guhaJcaiva " ( kArttikeyam ) iti pATho'vazyameva bhavitA / Sl. 16---20. prAyeNA'vikalaM ' rUpamaNDanAduddhRtAH / pradhAnapAThabhedAzca pradarzyante - 'padmaM tra pustakaM daNDaM satyo vAme'tha dakSiNe / savyApasavye karake prAgvatsadharmakaH // ( 17 ) akSaM padmAgama daNDaM karairdhatte priyodbhavaH / - srukphalakairyajJaH syAdAyudhaiH zubhaiH // ( 18 ) - sUtra - kheTadaNDe vijayanAmakaH / kheTakaM // (19) pAzAGkuzau daNDo bhatre syAt sArvakAmikaH / pAzapadma vibhavas II (20) tena pAThabhedAH / (17zloke) daNDaM satya - ( 18 ) - padmAgamadaNDAn ; karatalairudvahedbhavaH ? - khuvAphalaiH yajJazca ; (19) bharet ( 20 ) - GkuzadaNDAn bhUyazva ( - GkuzAn daNDaM ), ze - spale vibhavaH -- S7. 21 - 34 [atha dvAdaza sUryamUrttayaH ] taken from Visvakarma-gastra100, verbatim tantra pradhAnAH pAThabhedAH - (21) jagatprakAzakassUryo jAyate yathA // (22) sAdhAnI - // ( 23 ) cAsyA - | maitrI ---- 11 (38) -- qu': qrfoqga: 11 (25) - savye- / (27) - bhavetsammatA - // ( 28 ) yasyA dakSiNatamzUlaM sudarzanaH / bhagamUrttiH - - zubhA jaya ! // (29) vivasvanmUrttireSA syAt // (30) - stha For Private And Personal Use Only - 100. The Visvakarma-sustra has been quoted by T. A. Gopinatha Rao : Op. cit. ; the work has been published many times-see Note 27, Supra. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 47 ] bhavanmUrti / (32) sucaM ca - homajakAlikAm / -bhajetsA syAt pdm-|| (33) eSA syAd - // (34) - savitA dazamasmRtaH // ekAdazastathA tvaSTA viSNadiza ucyte| atra granthe 'vizvakarmazAstrAt kuna kutracitpAThabhedo dRzyate / tena asmAkaM mate, (22zloke) sudhA(trI) tathA (32) homaja-nIlakam iti pAThabhedau bhaviSyataH, 'la' kAra'na' kArayordhamadarzanAt / St. 38-39. yathAzakti zlokayoH pAThoddhAraH kriyate / 'heramba(ma)taGgakRSNAH // 38 // zrIkaNThasUyauM rudrastathAmbikA (u)(ttr)-| --te (da)nti vinAni parasaMsthA // 39 // ' ete devAH svasthAnasthAH abhISTAni parasthAnasthAH vighnAni prayacchanti ityarthaH // . 42-46. 'rUpamaNDanAt kiJcit parivartitAH / (44zloke ) tarjanI dvau va(jAnAM-- 1 (45) tarjana()dvau pdmaanaa-citrko-| (46) tarjanI chau kiraNaM daNDamakSakiraNo bharet / ___iti saMzodhanAni kriyante 'rUpamaNDana'manusRtya / St. 47-57. 'zilparatne' uttarabhAge 25adhyAyasyaite 141ka-152zlokAH / kuna kutracit bhedA api dRzyante / tadyathA (48zloke) - pRthudarIm / (50) pustkN-| (13) tato -zukrazca- / (55) sauri nIla - caturbhujam / / tatra (49zloke) meSaMgamaH' iti pATho bhavitumarhati / S1. 53. 'zilparatne' uttarabhAge 25adhyAyasya 157shlokH| tatra 'gRdhrAH - kaaryaa-|' iti paatthbhedo| 'gRdhrAH' pAThAt 'grahAH sAdhutaraH / iti nvgrhaaH| S1. 59-66. 'rUpamaNDana'At kuna kuna vizeSAH santi / manye, sarve'pi zlokAH tasmAdeva uddhRtaaH| (62zloke)-- kattikAM -|-shvaanaaruuddh-| (63) nkraa-|| iti pAThabhedAH pradhAnAH, sarvatra kArakavyatyayazca / iti daza dikpaalaaH| For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 48 ] q S7: 1 (Chapter V. ) $1. 8--13. Compare Palma-pruranam, latalukhundu, Adhy. 10, Uttarakhanda, Adhy. 127; Brahmavaivarta-P., Prakrtikhanda, Adhy. 19 ; Garuda-P., Adhy. 45 ; for descriptions of the Caturvimsati-martis of Visnu.101 sl. 18--20. Quoted from Skanda-puranam, 102 with minor changes. sl. 21. Quoted from Brahma-puranam, 102 with minor changes. sr. 22. Quoted from Skanila-puranam,102 with minor changes. sl. 26. From the Vaisvanara-samhita, Purannsamgraha, Nysimha-purana, Brahmanda-purana.102 "Terumfa aitona plataforma 975: I araita piesa Sl. 27. Quoted from Brahmavaivarta-puranam.102 $1. 28. Quoted from Padma-puranam. 102 Sl. 29. Quoted from Brahma-purana ; Brahmanda-I'.102 "teraafiqat a: ha risa: " gfa 9789: 1 S1. 30-31. "tangi facgatah"1031 iti stokamAnnaM granthAntarebhyo darzitam / manye, AkaragranthAnusandhAnakovidaH sarve'pi zlokAH prApsyante / samayAbhAvAta, bAhulyabhiyA ca, alamadhikena / 101. See Radhakantadeva's Sabdakalpadruma, under salagrama. 102. See Pranatosani (PT.), a modern but authoritative Tuntrika Nibandha, by Ramatosana Vidyalaukara under the patronage of Pranakrsna Visvas of Khaddaha, on the Ganges (Brigirathi). Ramatosana was the great-grandson (urddha prap.outra) of the celebrated Agamavagisa Krsnananda, the author of Tantrisura, one of the best existent Teintrika Nibandhas, compendiums on Worship and Rituals. See FT., Pancamakanda, Caturtha Pariccheda, Salagrimaprakarana, (Vasumati Ed.), pp. 348-57. 103. See PT., p. 357. "qah 112 adaea gaa gfifa na wa BAIT fauita," For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 49 ] tathA, 'matsya'saMbandhIya-51zlokasthale 'janArdana'saMbandhIya-52zlokapAThe kramabhaGgadoSasya parihAro bhavet / St. 64, 5, 67, 68. Taken from the VD. III, Ch. 54. Also, compare Hemadri, Danakhandam.103A tathA 'viSNudharmottare' pAThabhedAH (vi0 dha0 / 3yakha0 / a0 54 / ) "- mArakata0- - - - - - - - stataH // 64 // (1 vi0 dha0) - - - -dvyvibhuussnnH| (31) - - - kalApena vivarjitaH // 65 // (4ka) pUrNakumbhaJca - - // (4kha) -0dvaye tu - - tathAsya racitA0- // 67 // (1ka) tathAsya 1 bhagavAn - - dharau karau / (kha) 1(yadA iti pAThaH / ) [na kartavyau kartavyau devpaaddhrau| 6ka] kiJci0- - - - // 68 // (kha)" tathA hemAdrau dAnakhaNDe' uddhRtAH pAThAH - "bhUsthajAnUddha jAnuzca - - / prabhAsaMsthA tu sauvarNakalApena vivarjitaH* // 65 // * vivardhitaH kvacitpAThaH / chatrante - - - / viSNuH purazcet kAryo'sau dvibhujo racitAJjali"riti pAThaH / evaM pAThAn vicArya (65zloke) "kalApaina vivarjitaH" ityasmAbhiH zuddhatvena priklpitH| 'pakSadvayavibhUSitaH,-0vibhUSaNo' vA garuDaH kathaM 'kalApena vivarjitaH' syAt / evaM sati ca tasya saundaryahAnirbhavet / na hi garuDo durdarzanazca kadApi, pakSAntare'sau bhImakAntazca dRzyate / etadvicArya, ekavAkyatAM cAnusandhAya, asmAkaM mate "kalApana vivarjitaH" iti pATha eva saadhuH| tathA "yadAsya - - (68 ka)" pAThaH saadhuH| tadanantaraM zlokArdhaH parityaktaH-"[na kartavyau kartavyo devpaaddhrau|]" samIcIna JO3A. Hem udri : Caturvargacintu-mani (Bibliotheca Indica), A. S. B, For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 50 ] metat , yadA galDo viSNumudhet tadA cA'sya pAdau dhriyeteti / dvihastasya garuDasya yugapat chatrakumbhadhAraNaM viSNorbhAravahanaM ca hastasAhAyyaM vinA'sambhavAt tenaivamanvayo bhavitumarhati___ 'yadAsya pRSThe bhagavAn bhavati, tadA garuDasya karau chatrakumbhadharau na kartavyau' iti / sl. 71. Taken probably from SR.,103B Part II, Ch. 25, sl. 111, 112a. tantra pAThabhedAH "-0jinyupavItI - kRtakamaNDaluH / - - mahodara:10C // 1 // puruSo dhAmanAkArastathA (brAhmaNa-)baTuH mahodaraH eva bhavati / Sr. 72. 'rUpamaNDane' 103 rAmasya dAzarathestathA balarAmasya evaM varNanaM prApyate 'rAmazzareSukchayAmaH sasIramusalo balaH / ' tenA'smAkaM mate 'rAma'sya zlokArdhAdanantaraM (75zloke) balarAmasya anantabalarAmasya vA varNanamAsIt / tasya ca zlokAdha bhramAt parityaktaM, manye / balarAmasyaiva Ayudhau sIramuSalau / Si.72-74. 'zilparatnA'dustaM 103b manye / SR. II, Ailhy. 25, St. 112-115. tatra pAThabhedAH (72) -zobhitam / (73) -phullalocanAM / St. 76. 'zilparatne' 103c 74zlokasyAnantaraM zloko'yaM vinyastaH / tena pramANAntaramidam, asmAkaM mate sthAnavyatyAsasya / SR. II, 25, 52. 116. St. 77-80, 82. 'shilprtnaa'duddhtaaH| SR. II, 25, 37. 117-121a. St. 83-85. "zilparastrasaMyojite kasmivida grnthe| 10-1. tatra pAThabhedAH (83) prmttghdne0-| (84) - lambinau - / - ghAme zaMkha - // (85)-( gadA ramyAM ) likhecitravizAradaH // ___103B. Sri Kumira : Silparatnam, Trivandrum Skt. Serics, No. XCVIII. Part II. 103C. These quotations are also given in T. A. Gopinatha Rao : op. cit., presumably from another version of SR. 103a. See T. A.G. Rao : Op. cit. 103b. Quoted, also, by T. A. G. Rao : Op. cit., apparently from another version of SR., which sometimes gives better readings. -0locanA should really refer to the Devi, who is astonished, with her Lord's Prowess. Also, in SR. 103c. Both, in T. A. G. Rao : Op. cit., and SR. - 104. Quoted in T. A.G. Rao : Op. cit. For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 51 ] St. 86 90. viSNudharmottare 3yakhaNDe 81adhyAyAdete (zlokAH, 2-7) gRhItAH / tatra pAThabhedAH (86) - zeSapannagatalpagaH 10.1 | phaNApuJja0-dunirIkSyazirodharaH 101 // (87kha) viSNudharmottare 3ya-kha0 81-10 (3-4)zlokayoH pAdaikaikaM parityaktam / tadyathA(87) svasvalakSmyutsaGgagataH prbho| tathAparazna kartavyaH svasvaprabhoH10-10 / (88ka) eko bhujo'sya kartavyastatra jAnau prasAritaH 15a | tathAparazca - - prasAdhitaH 10:01 (89ka) tathA cAnyaH karaH kAryo devasya tu zirodhare 10: / tathaivAnyaH - - dharaH 100b / (89kha) - tathaivAsyAparo - 13ra-bI (90ka) sarvapRthvImaye devyAH prAgvat kAryaH - 1063 / - pRthvImayo devaH - 108b / (90kha) nAlalagnau - - - 100a.b | S7. 91.93. 'rUpamaNDana'dvizeSo naasti| kevalaM kutra kutra kArakavyatyayaH kRtH| saMkhyA-kramayorvA vyatyayaH dRzyate / St. 94-115. 'rUpamaNDana'At kuna kuna vishessaaH| teSAM ca pradarzanaM zrImadbhiH TIkAkAraiH vistareNa kRtam / ityalamadhikena // St. 116. etadanantaraM yad dRzyate "iti viSNupratihArAH", tasya sthAnantu pUrvazlokAt (115)anantaraM bhvitumucitmev| yato'yam anyazlokastu AzIrvacanarUpaH pRthak vartate // ssssttho'dhyaayH| (Chapter VI.) Sl. 1, 2a, 2c. 'rUpamaNDanAda gRhItAH 110, kuna kuna vizeSo'pyasti / '2kha' ityaMzo nAsti tatpustake tatra pAThabhedAH-(1)-0yutaM kuryaadvaal0-|| 104a-109a. Readings quoted, from the printed Ed. of the VD. (Sri Ve.ikatesvara Pr.). 104b-logb. Readings quoted, from the VD. from another and presumably better version, in T. A. G. Rao : Op. cit. 110-115. These quotations are all from T. A. Gopinatha Rao : For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (2ka) - - kuNDalAbhyAmala0 - / (ga) sadyojAtaM - - 0pANikam // Sl. 3-5. 'rUpamaNDane' 111 (4) jaTAcandradharaM kuryAt - -1 'rUpamaNDane' prathamacaturthapAdau na staH / Sl. 6-12. ' rUpamaNDane' kutra kutra bhedaH / ( 6zloke ) - vadanaM / - iti vizeSaH / www.kobatirth.org [ 52 ] - 00 - kuryAccinna0 'rUpamaNDane ' (2kha) nAsti / 2 // kuna kuna vizeSaH / vAmadevaM - // gale - kamAlikAm // - (kha) piGgAkSaM- // (9) ) - 0kaH - 0 kazcaiva pAdastasya nUpurau / - rUpakaM kuryAtkAla0- -11 (10) riporasaGgha -11 (11) ca kapAlaJca - pAza eva ca / - 0 vyamidaM zatra0 - // (21) - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadyathA * kuNDalamaNDitAm // tadyathA ( 5 ) sarvAla0 - rakta0 - // (12) parazuH khaDgo daNDavArimardanaH / zastrANyetAni catvAri dakSiNeSu kareSu ca // asmAkaM mate, ( 7ma loke) 'yo'nizaM,' tathA (12) 'daNDaM' ityucitau pAThabhedau / ( 6 - zlokasya prathamapAde ) chandasazca pAtaH pariharttavyaH / S7. 13, 14. 'rUpamaNDana' dbhedo | 12 nAsti / dvitIyA-sthaleSu tatra prathamAntapATha (kha) yo vaste Sl. 15, 16. ' rUpamaNDana' t 113 kutra kutra bhedo'sti / (15kha) -- mRtyuJjayaM - 0 ndrabhUSitam // (16) - 0 makSamAlA va dakSayoH karayossmRtaH / 0kAM vAme - mudrAkaradvayaH // 114 kiMcinmAtraM bhinnaH / tadyathA 1 Sl. 19. 'rUpamaNDana' zat ' (19) - 0rbhujo - 0 bAhuH - 0 pAdAkSapANikaH / - hasto'sau kiraNAkSastrilocanaH // Sl. 20. ( bhakSyantaM ) mahadbhayam // 20 // iti mate'smAkaM pAThaH kAryaH / 21, 22. L St. 'rUpamaNDana' zat 115 kuna kuna vizeSaH / 10- (22) khaDgaM dhanuH zaraM kheTaM zrIkaNThaM bibhrataM bhujaiH // Sl. 25, 26. asmAbhiranekAni 'sadAziva' dhyAnAni samAsAditAni / 116 1 kintu dhyAnametat na dRSTapUrvamAsIt / aparadhyAnAnyanusRtya saMzodhanaM kriyate / For Private And Personal Use Only Op. cit., which represents the Rupamanana, in another and somewhat different version, apparently. 116. See the present writer's Monograph, Sadasiva worship in early Bengal : A Study in History, Art and Religion. J. P. A. S. B. (New Series), Vol. XXIX, 1933, No. 1. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 53 ] (25) padmAsanaM shivaacchaayN-| paJcavaktU abhI shkti0-|| (26)-0suutrnyc-| icchAjJAna[kriyA]klapsabtrinetraM cjJAnato'rNavam // sadAzivastAvat "girijA'bhinnadehaH," "icchAjJAnakriyAzakti-trayasaMkluptalocanaH," dhyAnAntareSu prApyate / tathA 'jJAnantu zaGkarAdicchet mokSamicchet janArdanAt' iti smaryate, tena sadAzivo'pi 'jJAnArNavaH' bhavitumarhati // S7.30a. (viSNudharmottare // ) iti gopInAthapAdairuktam 117 / kintu durbhAgyavazAt bhUyazo'nusandhAnaM kRtavadbhirasmAbhiretad dhyAnaM tatra anyantra vA sarvaM na samupalabdham / kutra kutracit (27-30)zlokAnAm AbhAsamAnaM varttate / tathApi gopInAthapAdAnAM vAkyaM prAmANyam / 37. 31, 32. 'rUpamaNDane 118 api| kuna kutra bhedo dRzyate(31) '-vakSye umyaa-| maatulingg-dhtte-||' etadanantaraM 'rUpamaNDane' zlokAntaraM dRzyate so'tra parityakto yathA 'AliGganvAmahastena nAgendra dvitIye kare / haraskandhe umAhasto darpaNaM dvitIye kare // ' (32kha) 'bhRGgiriTiM-nimIsaM nRtyasaMsthitam // ' S7. 38, 34 ; 3.ja. 'kRSNazaGkara'dhyAne tathA 'kRSNakArtikeya'dhyAne tu granthasyaitasya mahadvaiziSTyam / nedam anyatra kutrApi asmAbhirdRSTapUrvam / Sl. 36-41. 'matsyapurANAdu119 vizeSo'lpa eva / tadyathA (38)--dadyAdgadAbhRtaH / zaGkhaJcaivatare - // (39)--maNibhUSaNam / dakSiNArdhe-0maddhendukRtabhUSaNam // (41) - kaTyadhaM kRttivAsasam / S8. 4, 43 ; +1-16; 47-43. dhyAnannayeSveteSu ca granthasya vaiziSTya varttate / kutra kutrApi pAThAnAM saMzodhanAni kAryANi / tadyathA __Especially, sce, Appendix II. zivarUpavarNa nAni, Descriptions of Siva, pp. 225-242 ; and Appendix VI. A. Description of Sadasiva (Translation); B. (Detailed Rituals for Worship and) Description of Sadasiva. purANoktA sadAzivapUjApatiH / (Translation), pp. 253, 54. 117. T. A. G. Rao : Op. cit. 118. Ditto. 119. Matsyapuranam (Vaigavasi Ed., Cal.), Adh. 260, Si. 21a-27a ; 27b is omitted. For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [54] (42 loke) 'tanuzyeka ni0 (44) 'R (jvA) mukhagataH' 120 1 (46) 'evaMvidho'yaM karttavyaH -- 0 pradaH // ' (48) ' (mRNAloddhuM ' ityucitAH pAThAH syuH / kArakANAM kramabhaGgazca parihartavyaH / anupayogI / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir St. 52, 53, 54, 55. 'rUpamaNDane ''pi 1:21 prAyazaH evaMrUpAH santi / tatorypAThAH zodhitAH / St. 56, 57. 'viSNudharmottare' 122 dhyAnametat yathAyathaM prApyate / Sl. 58. atrApi granthasya vaiziSTya varttate / kRSNazaGkarayoH saMyogamUrtInAmanya- . trAdarzanAt / manye, 58kha - zlokArddha 'jJeyA dvijanmano budhaiH // iti pATho bhavet / tatra 'dvija' ityakSaradvayaM tu nizcitameva / St. 59, 60. 'zilparatne' uttarabhAge, a0 1 zlo0 20 Arabhya, anantaraM, tathA a0 2 zlo0 13, 14 ityete draSTavyAH / St. 65, 66. 'zi0 ra0 u0 a0 1 zlo0 42 Arabhya anantaraM ca draSTavyAH / tatra 'vIryaka' itinAmA ko'pi vRkSo nAsti / 'cIriH, cIraH, cirazva' bilvAntaram AyurvedIya( vaidyaka - ) nighaNTuSu 1 2 prApyate / tenA'smAbhiH 'vIryaka' pAThaH prAmAdiko na vA nizretuM naiva zakyate / anyaH 'vIrA'- tAmalakI- tamAlo'pyasti nighaNTuSu / kSupavizeSo'yaM takSaNakarmaNi St. 732. 'mRtyuJjaya-vijaya [ 1 ] kramAt / ' iti pAThaH syAt / St. 84-86; 87-89. ' mayamate' a0 33zlo0 40-42, tathA 43 - 45 zlokAH tulanIyAH / manye, tasmAdeva granthAt ete gRhItAH / tatra pAThabhedA: ( 84 ) - zivAyatam / -- mAnAni // ( 86) bhUtagaGgAgni0 - / - sArvakAmikaM - // St. 98, 99. 'zi0 20 u0 12%, a0 2 zlo0 113 - 117ka - zlokAH ; tathA 'mayamate' a0 33 - zlo0 62kha - 63 - zlokAH tulanIyAH / manye, pustakayoretayoH zlokA ete gRhItAH / ' zilparatne ekonatriMzAdhyAye' ( 113 - 117ka ) zlokAnAM ca ullekho dRzyate / 120. The Rju ??ju and Amukha Amukha are the names of sthAna poses and sthAnaka postures for images. Cf. Silparatnam, Bk. I, Adh. 46, 87, 61. 'Rju syAt saMmukhaM sthAnam'. 121. T. A. Gopinatha Rao : Op. cit. 122. Ib. : Op. cit. 123. See rAjanighaNTasahito dhanvantarIya nighaNTaH / AnandAzrama saMskRtagranthAvali. Also see, vanauSadhidarpaNa / abhinavanighaNTu / rAjavaidya zrauvirajAcaraNa gupta kAvyatIrtha kavibhUSaNakRta / dvitIya saMskaraNa | vaGgAbda 1324 / granthAGa 33 / zaka 1818 / 124. Also quoted in T. A. Gopinatha Rao: Op. cit., (but) from (a different version of ) Silparatna, Adh. 29. For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 55 ] S. 132 133. 'matsyapurANe 1254 a0 262, zlo0 13-16ka, draSTavyAH / S1. 134. 138. AdarzapustakaM vinA yathAzakti zlokAnAM pAThazuddhiH kriyate, kevalaM lipizAstraM vAstuzAstraM ca vicArya / tadyathA-- (116zlo0) kaNa[]kaM sArdhadvayaM bhAgai [bhogai]kaJci(kaM bhittikA matA / dvibhAgaM cAntarapaTTa kapotA vidvi(dvi) sArdhakAH // (136) ardhapaMcama(ca) grAsa(sAnopaTTi - // (137) ~0paTTi kAryA karNake tu bhArga(ga)[]kam / - - 1 tAt] ma(sa)zaGkite (saMjJitam) // (138) kapota 125 stAvat tatpakSivizeSAkAro'laGkaraNabhedaH bandhavizeSo vaa| tasya varNanavyavahArAdayaH vAstuzAstreSu anusndheyaaH| granthamadhye bhUyazaH 'ta'-kAra-'na'-kAra- 'ra'-kArANAM parasparabhrAntireva asmAkaM pAThoddhAre mAnam / / Sl. 141-46. 'matsyapurANe' a0 262, 6-12 zlokebhyaH uddhRtAH ete / vizeSastu alpa eva / tadgranthamavalambya saMzodhanAni kriyante / tadyathA (141zloke) 'dhairI'pAThaH prAmAdika eva, svato dhairasyajanakatvAt / tathA 'matsyapurANe' vedI-pAThadarzanAt 'vedii'paattho'smaabhirnggiikriyte| (144) rudraanniisNtosspriyaa|' S1. 147, 148. 'matsyapurANe' a0 262, 16-18 zlokA ete| 19ka-zlokAdhastAvat tyaktaH tadyathA-'devasya yajanArthantu pIThikA daza kiirtitaaH'| Sl. 149, 150. tatraiva granthe, 19-20 tathA 13-16 zlokA ete| 'mayamata'sya, ca, a0 34sthara, 3zlokau atra sthita-149-zlokasya chAyAmAvahataH / A. 151, 152. 'rUpamaNDanaduddhatAH kintu tasmAt prathamazlokArdhaH parityaktaH / tadyathA 'mukhaliGga trivaktU syAdekavakta cturmukhm'| "sanmukhaM caikavaktU syAt trivaktaM pRSThakena hi / -- 0ttre| --0karAlaM syAtprAcyAM - // 151 // -- tatpuruSaM - / -- // 152 // " Sl. 167b. manye, "vRSabhasya (vibhorante ) liGga dRSTiM niyojayet / " iti pAThaH kaaryH| 125a. Matsya-purianam (Vaigavasi Ed., Cal.). Adh. 262, S7. 13-:6a. 125b. For Kapota, ma a kind of pigeon-shaped ornament or moulding used in Architecture, see P. K. Acharya: A Dictionary of Hindu Archi. tecture.s. . For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 56 ] S. 168. tathA "pAdaM jaanu--| sthaannaash-||" iti pAThaH kaaryH| SI. 169. pAThAzudvibahulasya zlokasya saMzodhana, pratIkasya vA Adarzapustakasya darzanaM vinA samyaktayA kartuM naiva zakyate / tathApi kevalaM lipizAstra vicArya AdyadvitIya. paGktayorevaM pAThoddhAraH kriyate-"dhAta[1] divaM prati(thos)taH kalpane'sya rUpaM ? tatpAdayugmamagamadathAM(zau) hari[6]razca / " sptmo'dhyaayH| (Chapter VII.) adhyAyo'yametatya granthasya mahAn vishessH| 'jainaharivaMzA'dau zAsanadevIprabhRtInAM varNanAni praapynte| tathA 'jemas vArjesa' 120 pramukhANAM 'yuropIya'paNDitAnAM grantha-prabandheSu jainamUrtInAM vrnnnaanyuplbhynte| tenAlaM pissttpessnnen| bAhulyabhiyA ca viramyate / assttmo'dhyaayH| (Chapter VIII.) 'rUpamaNDane pi 127 kiJcidinnametadrUpaM dhyaanmsti| pAdamekaM tasmAt parityakta ca / tadyathA "- gauryAH ---nirNayam / - - - - - - - - // " '[akSasUtraM tathA padmamabhayaM ca varaM tathA / ] -nAzritA mUrti he pUjyA zriye sadA // ' SI. 3, 4, 5, 7, 10. 'rUpamaNDanAta 128 kutra kutrApi bhinnAni dhyAnAni / manye, tatra (10kha-zlokAdhe ) evaMrUpaH pATho bhavitumarhati 'apratItodbhavArUpA (aprtimodubhvruupaa)--||10||' Sl. 13, 14. 'rUpamaNDane 129 kiJcidubhinne dhyaane| Sl. 15b, 16, 17b. 'rUpamaNDanAt 180 kiJcidabhinnAni / 4. 18-20. 'rUpamaNDanAta 131 kiyanmAtro vizeSaH / Sl. 21; 22-23 ; 25. 'rUpamaNDane''pi snti| tatra tu 21zlokasya vissystaavdvinaaykH| kArakavyatyayazca kRtH| herambadhyAnantu kinycidubhinnm| vakratuNDasya tAvad dhyAne vizeSo naasti| Sl. 29 ; 30-34 ; 85. 'rUpamaNDane 133 api santi / vizeSeNa bhedo nAsti / 126. For the important Article of James Burgess : Digambara Jaina Iconography, see Ind. Antiq. XXXII, +59, and Illustrations of Digambara Jaina Yakshas and Yakshinis, Ind. Antiq. XXXII, 464. 127-33. Quoted in T. A. Gopinatha Rao: Op.cit. For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [57 ] SI. 36-42a. sarve'pi zlokAH 'matsyapurANAda gRhItA: 1342 a0 260, zlokAH 45kha - 51 / tathA 'zilparale ' 134b, uttarabhAge a0 25, 128kha - 130zlokAnAM kutra kutracit 36-38ka - zlokAH chAyA api Adadhate / 'matsyapurANAt kuna kuna pAThabhedAH santi / tadyathA- -- '(36) kamalodaravarNAbhaM // ( 37 ) - daNDakaizvIra kairyuktaM - / sthApayet sveSTanagare bhujAn dvAdaza kArayet // (38) - kharvaTe - | zaktiH pAzastathA khaDgaH // ( 39 ) - syAdatha cAbhayado - | ( 41 ) - vAme syAt / syAt - ' 61. 43-47h. paJcalIlayA ( jA ? ) na asmAbhirdRSTapUrvAH / atra, granthasya cAnyad vaiziSTyam / 'bRhadbrahmasaMhitAyAM 15 kAnicida vacanAni santi / tatra 'lalitA' didevInAm ullekhaH prApyate, na tu tAsAM nAmAni / 1. 50; 52.58. 'rUpamaNDane ' 'pi 136 santi / 1. 61-75a. 'viSNudharmottare' / -- -- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- -keyUra- kaTakojjvalAH // ( 40 ) - prasAritA / - 0 pAzau - tvasiH // (42ka) - vApi dakSiNaH 137 yathAyathameva santi / tatra bhedA akiJcitkarA eva tadyathA (61kha) - SaDbhujA // ( 62 ) piGgalA bhUSaNopetA -1 (63ka) -- kuNDI bibhratI -- / (64) zuklendu0 - jUTA zuklA - 0 sukhapradA / (65ka) zUlaghaNTA0 - / ( 66kha ) patAkA pAtraM // (67) kukkuTatvadhaH / 136. See T. A. Gopinatha Rao : 137 Quoted in Ib. Op. cit. (1) iti 'zrItattvanidhi' pAThaH / 'viSNudharmottara' pAThaH / D--8 varadA 134a. Matsya-purunam, Adh. 260 ( Vaigavasi Ed., Calcutta'. 134b. Silparatnam, TSS. II, Adh. 25. 135. nAradapAJcarAtrAntargatA bRhadabrahmasaMhitA / tadyathA- pAda0 2 0 4 / For Private And Personal Use Only -- -- ghaNTAM // W "yo'haM sA mama lIlA tu yA lolA so'mmAhaM punaH / antaraM naiva pazyAmi yathA vai zeSazeSiNoH // 151 // nityAca zaktayo hAsyA lalitAdyAH sumaGgalAH / aSTau nityavihArasya rasajJAH kautukrojjvalAH // 154 // " Anandasram Skt. Series, No. 68. Op. cit. kamalamiti kAM / (2) 'varNi - pAna - / ' / - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 58 ] --- tIkSNAM --- // (68kha)- gadinI - bibhratI cAmbuja0 - // (69) - bhayAnvAme sA veyaM - / -- mahodarI // (70kha) - bhayAnvAme // (71) -- 0tyuddha - / kalazaM ? - // (72kha) daMSTrogrA --- // (73) - kavacaM zaram / aGkuzaM - [ dakSiNe ] tvatha - // --0rdaNDaM - ceti / (74) - sA zivarUpA ca siNhgaa| - vartulanyakSA - // (75ka)--vitA / eteSAM madhye (68zloke ) cihnitapAThAveva smiiciinau| tathA (72, 73 )yoH cihnitapAThAH evocitaaH| (73kha) [dakSe] cApyatha' ityapi sAdhuH paatthoddhaarH| 1.76. 'vikAraNam' iti pAThaM na sAdhu mnye| (vikarAlam ) iti bhavitumucita eva / Sl. 775, 78. 'rUpamaNDane 116 evaM pATho'sti / tadyathA ___ "vIrezvarazna - - dhanurdharaH / (1771) ghINAhastatrizUlA ( vINAtrizUlahastazca ) (784) (78)mAtRNAmagrato bhavet // madhye ca mAtaraH kAryA ante teSAM vinAyakaH // (178)" 'matsyapurANe' | Ab a0 261, zlo0 38kha-39 evaMrUpAH zlokAH santi / yathA "vinAyakaJca kurvIta mAtRNAmantike sdaa| - - - jaTAdharaH // (77b) vINAhastastrizUlI ca (783) (78)mAtRNAM - - // " 'abhilaSitArthacintAmaNau'1380 3ya-prakaraNe, a0 1, zlo0 837 evaM pAThAH santi / yathA "vIrezvaro vidhAtavyo mAtRNAmagratassadA / vINAtrizUlahastazca vRSArUDho jaTAdharaH // " tatra 'vIrezvara'sya kutrApi dhanurbANadharatvaM na sidhyati / tathA vINAvAdane hastadvayasyApi upayogAt , caturhastai viziSTasya 'vIrezvara'sya bANadhAraNAsambhavAcca, asmAkaM mate- 'dhanurdharaH' 'bANa' ityppaatthau| tena zlokArdhayoH pATodvArastu evaM bhavet (77kha) 'vIrezvarazna bhagavAn - jttaadhrH|| (78ka) vINAhastastrizUlaJca varaM caiva prakA(za)yet / 138a. See T. A. Gopinatha Rao : Op. cit. 138b. Matsya-puranam (Vangavusi Ed. Cal.). 138c. Abhilasitarthacintamani. MSS. No. 69 (Mysore, 1926). PartI. For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / 59 ] Sl.79 ; 80u ; 810. 'rUpamaNDane' 1:39 vartante / tatra ( 80ka-zloke) 'akSAjavINApustaka' iti chando'nurodhAt samIcInaH pAThaH / Sl. 840; 83. akSapadmapustakA'bhayAH hi vinyAsabhedaiH mahAlakSmI-mahAkAlImahAsarasvatInAmAyudhAni / tena padmotpalayorubhayoreva ekatra anupayogAt (84kha-zlokArdha) 'abhayAkSe' iti pATho bhavitumucitaH / 'devImAhAtmye mArkaNDeyapurANIye' ca devItrayANAM lakSaNAni anusndheyaani| Sl. 86-89. 'viSNudharmottare' 140 3ya-khaNDe a0 71 zlokAH 8-11 prAyazo yathAyatham uddhRtaaH| tatra pAThabhedAH yathA "(86-zloke ) AlIDhasthAnasaMsthAnA*1 catuHsiMhe rathe sthitA / / -(87) 1 khaDgaM dharma ca yAdava / bANacApe ca kartavye*- // (88) sukkhuco* ca tathA kAryoM - vedii0-0lu| -zaktI va krtvye-|| (86ka) hastAnAM - - 0cchAntikaraH krH1| - mahAbhAga - // " " 'viSNudharmottare'* pAThabhedAH yathA-(86kha)-0svAsanasthA ca ctussihe-|| (87)-khaDgazcandrazca yAdava ! / - shngkhpny-|| (88ka) khusrucau - tathodakakamaNDalU / (89kha)-mahAbhAga !- // " 'mRsiMhaprAsAdara'pAThabhedAH yathA-(86kha) --sthAnasaMsthAnA // (87ka) khaDga carma ca sarvadA / (88ka) tathA divyakamaNDaluH / (86ka) bhjecchaantikro'vrH'| tena asmAka mate, pAThabhedAna samyak vicArya, ese samIcInAH pAThoddhArA yathA ()-khaDgaM carma - / bANacApe ca kartavye -- // (88ka) sunuvau - bodakamaNDaluH / (86) hastAnAM - karastu - / - mahAbhAga !- // ' Sl. 90-91. 'viSNudharmottara digRhiitaaH| 11 kintvntraa'ntr| zlokAzca kecana prityktaaH| yathA - caNDI hemAmA saa-| trinetrA yauvanasthA ca - - - cArupInapayodharA // - - 139. See T. A. Gopinatha Rao : Op.cit. 140. Ibid : Op. cit. * (1) Both, quoted in the same. The VD. is apparently a different version. 141. Quoted by T. A. Gopinatha Rao : Op.cit. For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (91) [ 60 j ----bAhuviMzatisaMyutA / -- zala-bANazaktipavInapi / (92ka)--sA sadA shubhaa| [ (92kha) -0karastabdha0 -- // (93) - - rktbhruu0-| (94) yAmyA yaaktaant0--aaghyaaliiddhgaasre| -- zastreyaM cAzeSaripunAzinI // Sl. 95-100. 'ruupmnnddn'aadgRhiitaaH| kintvantarA'ntarA tyktaaH| kutra kunacid bhedo'pyasti / tadyathA (95) -0yAH pratIhArAnkatha0- 0kramAt / ghetAlaH karaTazcaiva- - - // (96) - kaGkadava - - / daMSTrAnanadhikaTAsyAssphuraddazanodvalA // (97) - caiva khaTTAGgamUrdhva- / [ // ] ---0to'pasavye karaTaH punaH // [1] (98) --- kheTaM ca - - [ // ] dhAmApa0- - -0nAmakaH // [1] (99) tarjanI vatrAGkuze ca daNDaM dhUmraka IritaH / [ // ] -~0yogedaM -0kaGkadanAmakaH // [1] (100) tarjanI ca trizUlaM ca khaTAGga daNDa eva ca / [ // ] - nAmabhedena vAme dakSe trilocanaH (1) // [1] 'gopInAtha pAdoddhatAnAM 'rUpamaNDanIya'-pAThAnAM nirbharayogyatayA vayaM tAnanusarAmaH / tenAsmanmate evarUpAH nAmabhedAH caNDIpratIhArANAm 142. Quoted by T. A. Gopinatha Rao : Op. cit. For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 61] ( 95kha) vetAla: karaTaca piGgAkSo bhRkuTistathA // (96ka) dhUmrakaH kaGkadacaiva raktAkSazca sulocanaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Sl. 101 - 106. 'hemAdrivatakhaNDe 143 'viSNudharmottaraduddhRtAH / kutra kutrApi pAThabhedAH santi / kecana zlokAtyaktAzca / tatra pAThabhedAH --- ( 101 ka- ardhazloke ) divyarUpAmbaradharA - / (102) pRthakcatu0 - siMhAsanasthaM kartavyaM - // ( 103 ka ) - mahAbhAga ! - sA sthitA / (104) - 0 sthitam // siMhAsanA - tasyAdhaH -- / (107ka) kolApura vinApyatra - 0cyate / (108) - 0kI tataH / vAmoveM [ bibhratI masta liGgaM pUjanIyA vibhUtaye / ] - 0zreSTha ! (105) - 0sthA rAjan / tasyAzca dvau - dvija ! // (106ka ) - tatpRSThe kuJjaradvayam / Sl. 107, 108. 'vizvakarmazAstrAt samuddhRta iti pratIyate / tatra bhedo'pyasti / zlokArthaM parityaktaM ca / tadyathA 10 For Private And Personal Use Only --ll Sl. 109-117. dhyAnametat prAyeNa 'matsyapurANIya 145 a0 262' 'kAtyAyanI' - dhyAnamanuvarttate / sadRzadhyAnAni anyatra ca dRzyante, tadyathA 'abhilaSitArthacintAmaNau' 10 'mayadIpikAyAmapi / tena mUladhyAnasyAsya sArvabhaumikatA jJAyate / pAThabhedapradarzanaM piSTapeSaNamAtramiti matvA tasmAt viramAmaH / kevalaM ( 109kha - zlokArthoktasya ) 'trayANAmapi devAnAmanukArAnukAriNI' iti vizeSaNaM, 'abhilaSitArthacintAmaNau' ghRtaM 'zivanArAyaNAtmikA' vizeSaNaM ca manasi AkArayatIti pradarzayAmaH / St. 118. 'hastaka' - zabdasyArthastAvat pAribhASikaH / 'karaNaM' 'mudrA' vA'sya samAnArthaka zabdau / viniyogazca 'hastakA' nAmabhinaye / tena 'mastake 'ti pATho na kadApi anumodanIyaH / 143. Hemadri : Caturvargacinta-mani (Ed. Bibliotheca Indica). 144. See T. A. Gopinatha Rao: Op. cit. 145. Matsya-purunam Adh. 262. ( Vaigavasi Ed., Cal . ) . 146. Abhilasitarthacintamani. MSS. No. 69 (Mysore, 1926 ). Prakaranam 3, Adh. 1, 7. 803-810. 147. T. A. Gopinatha Rao : Op. cit. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 62 ] Sl. 119, 120. 'abhinayadarpaNe 48 nandikezvaraviracite' prathamazloko dvirAvRtto vartate / tathA dvitIyArdhaparivRttyA zlokAntaraM vAraikamasti / lokadvayasyaitasya udvArega asmanmate dAkSi gAtyamUlakatvaM 'devatAmUrtikaraNa'sya pramANIbhavati, prakArAntarega / yathAzakti sarveSAmapi anekeSAM vA, pAThAnAM vicAraM kRtvA, granyakRto likhanarItimadhikRtya kiJcit vaktavyamasti / 'devatAmUrtiprakaraNaM' saGkalanamAtrameva / yathecchaM hi granthakRtA pustakAntarasthAnAM dhyAnAnAM parivartanaM parivardhanaM ca kRtam / tanna tantropAsanA-zAstrAdibhiranumodyate samarthyate vaa| tenAsmanmate zilpinAM kRte varNanamAtrANyetAni, na tu dhyAnarUpANi / tena ca sarvathA maitAni pratyakSaraM grahaNayogyAni / anyadapi vaktavyamasti-AdarzapustakaM pratIko vA bhUyazaH pramAdabahulo'papAThapUrNazva dRshyte| manye, dvitIyasya AdarzasyAbhAvAt pAThoddhAro na samyaktayA sidhyati / 148. Nandikesvara's Abhinayadarpanain (Ed., Manomohan Ghosh) CSS. No. 5, 81. 37 and 2+7; 36. For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CHAPTER VI THE CONTENTS OF THE DNP. It now remains to give a short summary of contents of the work, which consists of eight, 8 chapters, Alhikuras. Chapter I consists of 59, fifty-nine verses. The first section (31.1--10) deals with sila-pariksa, the examination and selection of suitable blocks of stone, timber etc., for the purpose of images (slukas 2--9); the auspicious time for selecting such stone, wood cte. (31. 10). The patima-; namanam, the height of the superior, the medium and the inferior types of images in comparison with the height of (a) the temple, (b) the door, (-) the sanctum (sl. 21-25); the height of images to be fitly worshipped in dwelling houses or outside dwelling houses, the laksanas, marks of inauspicious images and those of good ones. The omens and portents, albhutus of different types viz., the heavenly divya, the atmospheric, antariksa and the terrestrial, thauma (31. 36-41); and the effects of the celestial omens on the king (sl. 42); the omens of lingas (51. 43) and their special effects (sl. 44); the ominous signs of images and their effects (sl. 45--17); other kinds of omens (31. 48, 49); and the effects differently of the various types of disturbances on the living beings (sl. 50-5ta); the duration of their effects (54b); the propitiation or pacification of these disturbing omens (55, 56) and the effect of the same (57); instructions for commencement of journeys and for the entry of images etc. (58) ? ; the astronomical considerations for the installation of images (59). Chapter II of DMP., dealing with the pratima-tala-nirnaydi, determination of the respective heights for images, consists of 33, thirty-three verses. The first few verses (1-3) give the units for measurement, which increase in multiples of ten. The highest working unit is the tala. For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [64] Images vary in height from one tala to fifteen talas (sl. 4-13a); no images should be made of longer proportions. The respective proportions are given, of limbs in images of seven talas (sl. 13b-15) in images of seven and a half, 7 talas (sl. 16-18); in images of eight talas (s. 19-21) and in images of eight and a half, 8 talas (sl. 22-24); and lastly in those of nine talas (sl. 25-32). Chapter III of 28, twenty-eight verses begins with directions for plotting the ground-plan of buildings (l. 1, 2). The respective positions of the different deities in the general plan, devata-pada-sthanam, are next given (s. 3-8). The presiding deities with respective positions in a plan of sixty-four plots, devata drst-sthanam, are next given (. 9-21). The directions (of the compass) to which the respective deities should face in temples, are next given (sl. 24-27). Chapter IV consisting of 67, sixty-seven verses, describe images of Brahman and his manifestations (l. 1-7); of his consort (s. 8); of the Vedas and Nrtyasastram; the position of other auxiliary deities in a temple for Brahman (l. 14, 15); the eight attendants of Brahman (l. 16-20). The twelve forms of Surya are next described (sl. 21-34); the position of the subsidiary deities are next given (sl. 35-37) and the attendants of Surya (sl. 38-46). The nine chief planets, navagrahas are described, next (sl. 48-58); as also the ten guardians of quarters, dasa-dik-palas. Chapter V deals wholly with Visnu and consists of 116, one hundred and sixteen verses. The first few verses (sl. 1-6) show the suitability of particular forms of Visnu for particular castes. The conditions, when mutilated images are to be accepted or rejected, are next given (sl. 7). The next section on the twentyfour forms of Visnu, Caturvimsati-murtayah, enumerates the distribution of the objects, held in hands, for the various forms (sl. 8-13) and the order of distribution (sl. 14). For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 65 i The next is a long section (sl. 15-63) on the examination and selection of salagrama stones, salagrama-sila-pariksa; (sl. 15) the suitable form and the suitable sizes (sl. 16, 17) for stones are given ; as also the uusuitable types (sl. 18-20) with certain modifications (sl. 21); the differences in merit owing to variation in colours (sl. 22); and the respective names according to variation of colours (sl. 23, 24); and the proportion of the discus, calcrapramanam. In the next subsection, cakra[visesal-laksanani, the particular types of cakras are described (sl. 26-36); the differences in name according to colours and their particular merits (sl. 37-40); other kinds of cakras and their resultant merits in worship (sl. 41-13, 45-51) (31. 44); the ten avataras of Visnu are described (sl. 52-60); the banning of exposure of cakras (sl. 61) and of the sales etc., of the same (sl. 62); the glorification of the salagrama stone is next given. In the following section, particular forms of Visnu images are described - Vamana (sl. 69-71); Rama (sl. 72a); AnantaBalarzima (sl. 75); Nrsimha (sl. 72 - 74, 77-82, 83-85); NaraVaraha (sl. 76); Jalasayin ($1. 86-90); Vaikuatha (sl. 91-93) ; Visvarupa (sl. 94-97); Ananta (sl. 98--101); Trailokyamohana (sl. 102-105); of Pannagasana (sl. 64-68) and the distribution of auxiliary deities in Visnu Temple (sl. 106--109) and the description of Visnu's attendants (sl. 110-115). Chapter VI of DMP. is a lengthy one, consisting of 169, one hundred and sixty-nine verses and describes the images of Rudra and the phallus, linga. The first few verses give descriptions of Sadyojata (sl. 1, 2); of Vamadeva (31. 3--5); of Aghora (sl. 6-12); of Tatpurusa (sl. 15); of Isa (31. 14). Next, are described Mrtyunjaya (sl. 15, 16); Vijaya (81. 17, 18); Kiranaksa (sl. 19); Aghora? ($1. 20); Srikantha (sl. 21, 22); Mahadeva (sl. 23, 24), Sadasiva (Si. 25, 26). D-9 For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 66 1 Then are given descriptions, successively, of Ardhanarisvara (Sl. 27-30); and Uma-Mahesvara (sl. 31, 32 ); Krsna-Sankara (sl. 33, 34); Kysna-Kartikeya (sl. 35a) ; Siva-Narayana (sl. 36- 41); Hari-Hara-Pitamala (SL. 42, 43); (Surya ?)Hari-HaraPitamaha (s. 44--46); Candranka-Pitamaha ($1. 47, 48); Candabbairava (Sl. 49-51); Virupaksa (Sl. 52, 53); Tryambaka (sl. 54, 55) ; Hari-Hara-murti (sl. 56, 57). From the union of Sankara and Krsna, result 32, thirtytwo different varieties of images, which are not described, but are to be known from instructions. The Lingas form the subject of an entire lengthy section ($1. 59--152); eight different metallic substances for making phalluses are first given (sl. 59); the proportions of metallic phalluses ($2. 60) and their varieties (sl. 61) and phalluses of jewels (sl. 62) are given. The proportions of phalluses made of timber (sl. 63); their varieties ($1. 64); the suitable kinds of timber (1. 65,66); their characteristics (sl. 67); the suitable types of building for the viurious kinds of phalluses (sl. 68) are described. Then, follow, the proportions of the stone phalluses (sl. 69, 70); their various names (sl. 70-74); the proportions of the phalluses to the size of the Temples (81.75--78) and to the sunctum (Sl. 79-80); the size of the phallus (sl. 81, 82); the divisions of a phallus (Sl. 82, 83). The Nayara-lingu, its three classes and proportions (sl. 85-86); the Dravida-linga, its classes and proportions (sl. 87- 88); the Vcsara-lingas are next described. The Astrological considerations as regards Temples of the phalluses etc. (sl. 90-94); the auspicious signs (sl. 95); the clock-wise spiral and the colours which are conducive to happiness (61. 96); the method of marking lines on any phallus ; the shape of the upper parts of phallises (Sl. 98, 99); the bad signs of phalluses (sl. 100) and the proportions of crystal and wooden phalluses (sl. 101) follow, successively. For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 67 ] The next subsection is concerning Bana-lingas. The places of origin of Bana phalluses (l. 102, 103); the selection of Banalingas (sl. 104); the bad Bana-lingas (sl. 105, 106); the conditions, when even pieces of stone are sacred (sl. 107); the sacredness of Banas, from any place whatsoever (sl. 108); the shape of Banas which give wealth, etc., (1. 109-110); the sacredness of Banas, under all conditions (sl. 111-114); the merits of installing Banas (sl. 115-121); the glory of worshipping Banas having one to fourteen asras (sl. 122) are described, in order. The characteristics of sacred tanks attached to Siva shrines (s. 123); the merits of taking baths in the same (sl. 124a) and the sins for stepping across waters, with which Siva is washed (sl. 124b); the procedure of circumbulating sacred shrines of deities (s. 125) and special restrictions with regard to Jaina shrines (3. 126); the directions to which the water conduit, pranala, should face (s. 127); the characteristics of pedestals etc., (sl. 128, 129) and conduits etc., (l. 129-132 and 150); and of sluices (l. 133) are given. The diverse parts of a Pitha, base (sl. 134-138); the directions against making the linga or pitha too small or big (s. 139) and defects for these (sl. 140) are described. The varieties of Pedestals (sl. 141,142) and the characteristics of the different Pedestals (sl. 142-146) and their special qualities (sl. 147-148); the directions for making Pedestals, to be of the same class with the phalluses (s. 149); the characteristics of Mukha-linga (s. 151) and the names of the different faces (sl. 152) are described. Next, are described, Siva Temples with one door (sl. 153, 154) and with four doors (l. 155-157); and the Guardians facing the east (s. 158, 159), the south (sl. 160, 161), the west (sl. 162, 163) and the north (sl. 164, 165), respectively; and lastly, the positions of the animal vehicles, cahanas for deities (sl. 166, 167); the height of the images, to which, their respective vahanas should look up (sl. 168). For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 68 ) Chapter VII, consisting of 7t, seventy-four verses gives descriptions of the twentyfour Jaina Tirthajskaras and their attendant yaksas and yaksinis. The names of the twenty-four Tirthankaras ($1.1---3); the respective bodily colours (sl. 4), their Dhvajas, flags (sl. 5, 6) and the Lunar mansions, Bhas of birth (sl. 7-9) for the different Jinas; and their birth-asterisms, kasis (sl. 10, 11) are given. Next, follow, the names of the yaksas, that attend upon the service of the Jinas, Jinopasaka-yaksas (sl. 12, 13); the attendant female deities to the Jinas, sasanadevis (sl. 14-16). The next subsection deals with descriptions of the yaksas and the yaksinis for each particular Jina, Jina-yaksa-jaksinimirtis--the male and the female attendants for the twenty-four Jinas being given in pairs (sl. 17-65). There is a second twelve-handed variety of Cakresvari, described (sl. 66-68a); as also the names for the eight attendants to the Vitaraga, the self-controlled one (sl. 68, 69); and the characteristics of the eight attendants to Jinendra (sl. 70-73). Chapter VIII and the last containing 112, one-hundred and twelve verses, concerns itself almost wholly with descriptions of female deities, Devi-marti-laksanas. The opening verse (31. 1) gives the general description of the Image Gauri, Gawi-martinam sumanya-laksanam ; then follow the names of twelve different varieties of Gauri (sl. 2), as well as their descriptions (sl. 3--11); the deities in a shrine of Gauri (sl. 15-17), and the attendants to Gauri (sl. 18--20) have asterwards been described. The next section ($1. 21--35) describes Ganesa (sl. 21) and his different forms, Heramba (sl. 22, 23), Gajanana (sl. 24), Vakratunda (37.25), Ucchista-ganapati (sl. 26), Heramba (sl. 27), Ksipra-ganapati (sl. 28); the deities in a shrine of Ganesa ; the attendants of Ganesa (sl. 30--35). For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [69] The following section (31. 36-42) deals with Kartikeya ; his twelve-handed form (sl. 36-40); the two-handed form (31, 41a) and the four-handed form (sl. 41b, 42) are described. The next section describes (sl. 43-46a) the five different forms of an entirely unknown female deity, Pancalilaya (?) with the special characteristics of each particular form (sl. 41-47a). The next section (sl. 47b-58) consists of the group of nine female deities, Navailurgjas; their names (sl. 471-49a); their individual characteristics (sl. 49-58). This is followed by a description of K setrapala (31. 59, 60). The next section (31.61-78) deals with the Mothers, Matrs--who number eight (sl. 61-75), Bhairava (31. 76), Ganesa (31. 76) and Viresyara (31. 77-78). The next section describes the twelve different forms (31.79--85) of Sarasvati ; their general character (sl. 79) and the particular characteristics of cach, individually (sl. 80-85). The eighteen-handed form of Bhadrakali is described, next ($1. 86-89). The next section describes the twenty-handed form of Candi (sl. 90-94) and the attendants of Candi (31. 95-100). The deity, described next, is Laksmi (31. 101-106). This is followed by Mahalaksmi (sl. 107, 108). Then, is given, a description of the deity Katyayani, with ten hands (31. 109-117). The use of postures and gestures (31. 118); and of the movements of the hands and eyes for the purpose of (dramatic) expression (31. 119); and the special function of the different parts of the body in Dance (sl. 120)--form the closing part. The last two (sl, 121-122) verses contain the author's apology for preparing the compilation, and the final benediction, For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CONCLUSION As has been clearly pointed out, the Devata-murti-prakara. nam of Sutrabilant Mandana, the Atmaja, son of Sriksetra, is a compilation. The author has used many Texts which he has freely modified, that is, at his will he altered their readings. Such changes, as far as they concern the Dhyana slokas, are not authorised by the Tantra or Upasana Sastras. We can, therefore, take these verses at best, only as mere descriptions of images, for the guidance of artists and they are not to be taken too rigorously, or to be followed too literally. The work demonstrates a striking spirit of rapprochement or mutual assimilation on the part of the different sects ; even the Jaina deities are allotted a conspicuous place. Thus we have not only the well-known Fermaphroditic Uma-Mahesvara and the Ardha-Narisvara forms but also such composite forins as the Kysna-Sankara, the Krsna-Kartikeya. Not only, we have such deities ils Siva-Narayana, Hari Hara-Pitamaha, (Surya ?) Hari-Hara-Pitainaha, CandrankaPitamaha, Hari-Hara --revealing close admixture of Siva, Visnu, Brahman, Surya and Candra ; but we are told of thirty-two different images formed by the combination of Krsna and Sankara--which have not, unfortunately, been described (for fear of prolixity but they must be learnt from Brahmanas). It is, however, doubtful if all the described images were actually worshipped. Sadasiva Worship seems already to be extinct by the time. Finally, my thanks are due to the learned Editor and the Publishers of this well-known Series, who invited me to write out this Introduction to the DMP. I have tried to do my work, as best as possible, in spite of the limitations of time and resources etc., at my disposal. I shall be highly gratified if it will be of any service to students of the subject. 31st Chaitra, 1341 B. E: SANTINIKETAN HARIDAS MITRA For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNasya viSayAnukramaNI viSayAH patrAGkoH viSayAH 1 / zilAparIkSApratimApramANaguNadoSA bahirarcanIyapratimAparimANam ... dbhutAdhikArAkhye prathamAdhyAye [ 1-35] | tatra vizeSaH devagRhabhittyAdinirNayaH ... maGgalAcaraNam garbhagRhamAnena jyeSThAdipratimAzilAparIkSA kathanam zilAbhedena karmabhedaH zilAsthitikrameNa pratimA bahirAyatanasthApyA devatAH ... zirovidhAnam azubhapratimAlakSaNam AkRtito grAhyazilAkathanam ... zubhapratimAlakSaNam tyAjya-zilAkathanam adbhutam varNato grAyazilAkathanam ... divyAdbhutam AntarikSAdbhutam zilAdhAharaNakSaNaH bhaumAdbhutam prAsAdamAnenoddhasthajyeSThapratimA eSAM zAntinivAnivartyatvalakSaNam vikalpaH asthapratimAyA madhyamAdhama devotpAte rAjJo vizeSaH bhedakathanam ... liGgAdiGkakRtaM tatphalaJca AsanasthottamapratimAparimANam ... tatra vizeSaH AsanasthamadhyamAdhamapratimA arcAGkakRtaM tatphalaJca parimANam ... anyAni vaikRttAni dvAramAnena jyeSThapratimAparimANam... utpAtavizeSasya prANivizeSe madhyamapratimAparimANam phaladAyakatvam kaniSThapratimAparimANam utpAtAnAM phalakAlaH gRhapUjyAyAH pratimAyAH parimANam eteSAM zAntiH deSagRhocitapratimAparimANam ... , zAntiphalam For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayAH 2 / pratimAtAlanirNayAdhikArAkhye dvitIye - [42 - 51] mAnanirNayaH tAlamAnakathanam tAlamAnena mUrtInAM karttavyatA tAlAnusAreNAvayavamAnam aSTatAle'vayavamAnam madhyamASTatAle'vayavamAnam navatA'vayavamAnam saptatAle'vayavamAnanirUpaNam madhyamasaptatAle'vayavamAnanirUpaNam ... devatApadasthAnam devaSTisthAnam devatAsthApane dinirNayaH ... vizvakarmA kamalAsanaH viriJciH pitAmahaH brahmA sAvitrI RgvedaH yajurvedaH sAmavedaH atharvavedaH nRtyazAstram ... ... www.kobatirth.org [ 2 ] patrAGkAH viSayAH ... "" 3 / prtimaapdsthaandvssttisthaanaadhikaar| khye tRtIye - [ 52 - 58 ] ... 42 44 46 48 49 4 / brahmasUrya navagrahadazadikpAlAdhikArAkhye caturthe - [ 56-73 ] "" 52 54 57 59 99 61 99 39 "" "" 62 59 brahmAyatane'nyadevatApadam brahmapratIhArAH dvAdaza sUryamUrtayaH (1) sudhAmA (2) mitraH (3) aryamA 33 (4) rudraH (5) varuNaH (6) sUryaH (7) bhagaH (c) vivasvAn 9) pUSA (10) savitA rAhuH 31 ketavaH (11) tvaSTA (12) viSNuH sUryAyatanam sUryapratIhArAH navagrahAH candraH bhaumaH budhaH bRhaspati zaniH grahamUrtI sAdhAraNavidhiH dazadikpAlAH indraH agniH For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ... ... ... ... ::::::: :: Fo patrAGkAH 62 "" 64 65 = = = = "" 33 39 99 66 "" "" 99 39 67 69 = 9 = = = = 39 71 71 33 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varuNaH IzAnaH 76 [ 3 ] viSayA: patrAGkAH viSayAH pannAGkAH yamaH | (10) acyutaH nitiH | (19) vAmanaH | (20) nArAyaNaH vAyuH (21) padmanAbhaH kubera (22) upendraH 73 (23) hariH 5 / viSNuzAlagrAmazilAparIkSAbhedAdhi | (24) kRSNaH - kArAkhye paJcame-[74-66 ] caturvizatimUrtInAmAyudhanyAsakramaH varNavizeSeSu mUrtibhedena viSNoH zubha- zAlagrAmazilAparIkSAdAyakatvam ___74 AkRtito grAhyazilAlakSaNam ... avasthAbhedena mUrtInAM prAzAgrAhyatvam pramANato grAhyazilAlakSaNam viSNozcaturvizatimUrtayaH tyAjyazilAlakSaNam (1) kezavaH tantra pratiprasavaH (2) madhusUdanaH varNabhedAt phalabhedanirUpaNam (3) saGkarSaNaH varNabhedAt saMjJAbhedaH (4) dAmodaraH cakrapramANam (6) vAradevaH cakravizeSalakSaNam(6) pradyumnaH vAsudevaH (7) viSNuH saGkarSaNaH (8) mAdhavaH | pradhumnaH (9) aniruddhaH aniruddhaH (10) puruSottamaH eteSAM pUjAdhikAriNaH (11) adhokSajaH tricakralakSmInArAyaNaH (12) janArdanaH madhusUdanaH (13) govindaH dAmodaraH (14) trivikramaH dvicakralakSmInRsiMhaH (15) zrIdharaH dvicakrapuruSottamaH (16) hRSIkezaH ekacakre varNakRto vizeSaH (15) nRsiMhaH ,, varNakrameNa cakranAmAni For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 4 ] viSayAH patrAGkAH | viSayAH patrAGkAH yathAkramameteSAM phalam narasiMhaH dvicakre cakranibandhano vizeSaH ... prakArAntaram yathAkramameteSAM phalam jalazAyI cakrAntarANi vaikuNThaH vizvarUpaH etatapUjAphalam anantaH mRsiMhaH trailokyamohanaH kapilanRsiMhaH viSNvAyatanam sudarzanam | viSNupratIhArAH hayagrIvaH matsyaH | hai| rudramUrti-liGgAdhikArAkhye paSTejanArdanaH [67-130] kUrmaH zivamUrtayaHvarAha sadyojAtaH narasiMhaH vAmadevaH vAmanaH aghoraH (1) jAmadagnyaH tatpuruSaH kauzalyAnandanaH IzAnaH mRtyuJjayaH kalkI cakrapratiSThAniSedhaH kiraNAkSaH cakravikrayAdiniSedhaH aghoraH (2) cakraprazaMsA zrIkaNThaH mahAdevaH mUtivizeSAH sadAzivaH pannagAzanaH ardhanArIzvaraH vAmanaH umAmahezvarI rAmaH kRSNazaGkaraH naravarAha kRSNakArtikeyaH prakArAntaram 90 / zivanArAyaNaH vijayaH For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 122 viSayAH hariharapitAmahaH sUryahariharapitAmahaH candrAGkapitAmahaH caNDabhairavaH virUpAkSaH tryambakA hariharamUrtiH liGgAnidhAtuliGgamAnam dhAtuliGganAmAni dhAtuline vizeSaH ravaliGgam dAravaliGgamAnam dAravaliGganAmAni liGgocitavRkSAH vRkSANAM lakSaNoddhAraH liGgocitagRhANi zailaliGgamAnam zailaliGganAmAni prAsAdamAnena liGgamAnam garbhagehamAnena liGgamAnam liGgavistAraH liGgasya brahmAdibhAgAH nAgaraliGgAni drAviDaliGgAni vezaraliGgAni liGgaprAsAdocitanakSatrAnayanam taskarAdhezAnayanam dhanarNa-yonyAnayanam ghArAnayanam patrAGkAH | viSayAH patrAGkA: 102 tithyAnayanam 103 prazastacihnam liGga rekhAkaraNam liGgazirovartanam duSTaliGgalakSaNam sphATikaliGgamAnam bANaliGgotpattisthAnAni bANaliGgaparIkSA varNabANaliGgAni sthAnavizeSotpannapASANasyApi pUjyatvam ,, yathAtathA'vasthitasyApi bANasya prAzastyam ,, bhogadavANalakSaNam sarvAvasthAsvapi bANasya pUjyatvam bANasthApanaprazaMsA ekAlAdibANamAhAtmyam ... zivatIrthodakalakSaNam | zivatIrthodakasya puNyajanakatvam zivatIrthodakalaGghane pratyavAyaH pradakSiNaniyamaH jainadevAlaye vizeSaH praNAladiniyamaH | piNDikAlakSaNam tasyAH svajAtikartavyatvam / matAntaram pIThAnAM sandhisthAnam nAlamadhye karNasandheniSedhaH / praNAlabhAgakathanam mekhalA 110 khAtavidhAnam 118 | pITham 124 For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : [ 6 ] viSayAH patrAGkAH | viSayAH patrAGkAH liGgapIThayonyUnAdhikyaniSedhaH ... 125 jinAnAM varNAH 132 tayonyUnAdhikye doSaH jinAnAM dhvajAH 133 pIThikAbhedAstannAmAni ca ... jinAnAM nakSatrANi pIThikAlakSaNam jinAnAM janmarAzayaH ... 134 jinopAsakayakSanAmAni sthaNDilA jinAnAM zAsanadevatAH maNDalA pUrNacandrA zyakSANAM zAsanadevatAnAJca lakSaNamvajrA gomukhaH panA cakrezvarI ardhacandrA mahAyakSaH trikoNA aparAjitA pIThikAphalam trimukhaH pIThikAnAM svajAtikartavyatA duritAriH praNAlavyavasthA yakSanAyakaH mukhaliGgam kAlikA mukhanAmAni tumbaraH ekadvArazivAyatanam mahAkAlI caturmukhazivAyatanam kusumaH pUrvapratIhArau zyAmA dakSiNapratIhArau ___... " mAtaGgaH pazrimapratIhArau zAntA uttarapratIhArau ... 129 vijayaH vAhanavidhAnam ... bhRkuTiH vAhanadRSTikathanam ... 130 | ajitaH sutArakA 7 / jinamUrti caturviMzatiyakSayakSiNyadhikArAkhye saptame-[ 131-143] azokA caturvizatitIrthaGkarAH ... 131 yakSeTa : :: :: :: :: :: : : :: :: :: : : :: :: brahmA :: * ava guMbAcakA: zabdA yakSAbhidhAyakAH strIvAcakAH zAsanadevatAbhidhAyakAH / For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayAH mAnavI kumAraH pracaNDA ( TI0 ) SaNmukhaH viditA pAtAla: aGkazI kinnaraH kandarpA garuDaH nirvANI gandharvaH balA yakSed dhAriNI kuberaH dharaNapriyA varuNaH varadantA bhRkuTi : (yakSaH) gAndhArI gomeghaH ambikA pArzvaH padmAvatI mAtaGgaH siddhAkA dvitIyabhedena cakrezvarI jinapratIhArAH eSAM svarUpam : ... ... ... ... www.kobatirth.org [ 7 ] patrAGkAH / viSayAH 138 22 99 39 139 99 99 "" 35 99 39 140 99 39 99 39 "" 39 33 39 39 "" 99 99 141 gaNezaH herambaH gajAnanaH vakratuNDaH ucchiSTagaNapatiH "" 23 gauromUrttInAM sAmAnyalakSaNam gaurInAmAni - umA pArvatI gaurI 39 devImUrttilakSaNAdhikArAkhye'STamai-- [ 144-168 ] lalitA zriyA 142 herambaH kRSNA himavantI rambhA sAvitrI Prast totalA tripurA gauryAyatanam gauryAH pratIhArAH kSipragaNapatiH gaNezAya nam gaNezapratIhArAH kArtikeyaH 143 dvAdazabhujakArttikeyaH dvibhujakArttikeyaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only ... ... ... ... patrAGkAH ... 144 144 99 145 99 99 99 95 99 146 99 99 39 99 147 148 149 36 150 "" 99 "" 151 "" 152 153 " Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patrAGkAH 159 viSayAH caturbhujakAttikeyaH paJcalIlayAH navadurgAHmahAlakSmIH patrAGkAH | viSayAH 153 | mahAvANI bhAratI sarasvatI 160 AryA kSemakarI sarvatI maharaNDA bhramaNI sarvamaGgalA brAhmI mahAdhenuH vedagarbhA IzvarI mahAlakSmI mahAkAlI mahAsarasvatI bhadrakAlI revatI caNDI 161 162 164 harasiddhiH kSetrapAla: mAtaraHbrAhmI mAhezvarI kaumArI vaiSNavI vArAhI aindrI cAmuNDA caNDikA dvAdaza sarasvatyaHmahAvidyA caNDikApratIhArAH lakSmIH mahAlakSmIH kAtyAyanI nRtye saMsthAnavaiziSTyam " / hastAdInAM rasAbhivyaJjakatA nRtye AsyAdInAM prAtisvikaviSaya nirUpaNam granthakRtaH svAhaGkAraparihAraH ... granthasamAtiH 167 viSayAnukramaNI smaaptaa| For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir granthakartumaGgalAcaraNam [Adau yaH sUtradhArastribhuvanaracanAsUtralakSyasya(sva?)rUpo yenedaM devadaityoragadharaNitalaM parvatAkAzarUpam / sRSTaM citra vicitraM jagaditi sakalaM jantuvRkSAdisarva vandyo'sau sRSTikartA suradanujanaraiH srpvidyaadhraayaiH|| For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam prathamo'dhyAyaH OM namo gaNezAya [atha zilAparIkSA] dhAturatnazilAkASThacitralepasamudbhavam / yadrUpaM vidhivattasya vidhiM vakSyAmi vastunaH // 1 // ekavarNA ghanA snigdhaa''muulaagraadaarjvaanvitaa| ajaghaNTAravAghoSA sA puzilA prakIrtitA // 2 // sthUlamUlA kRzAnA yA kaaNsytaalsmdhvniH| strIzilA kRzamUlA'grasthUlA SaNDeti niHsvanA // 3 // 2 / ajaghaNTAravAghoSeti / ajagalalambinyA ghaNTAyA rakha ivA''dhopo rakho yasyAH setyarthaH / sA ca kiGkiNyaparaparyAyA kSudrA ghnnttikaa| yacca mayamate 'gajaghaNTAraveti (a0 33, 8 zlo0) pAThastasyApi kSudraghaNTetyarthaH, gajagale tAdRzyA eva ghaNTikAyA bndhnprsiddhH| atra ca kiM mayamatIyapAThadarzanAda gajavaNTaiva lekhakapramAdAdihAjaghaNTAtvamApannA, anatyapAThasvarasAdajaghaNTaiva vA mayamate gajaghaNTAtvamApannA, utobhayameva pRthak pramANamityapi ca na sunirNeyam / kAzyapazilpe tu "ghaNTAdhvanisamonnAde"ti (a0 49, 55 zlo0) pAThaH / / 3 / sthuulmuuleti| kAMsyatAlasamadhvaniriti kAMsyanirmitena tAlena vAyabhANDavizeSeNa samastulyo dhvaniryasyAH saa| tathAca mayamate sthUlamUlA kRzAgrA yA kaMsatAlasamadhvaniH / strIzilA ... ... ... // iti / (a0 33, 9 zlo0) kaMsa kAMsyaJca pryaayshbdau| yadyapi tAlaH karatale'GguSThamadhyamAbhyAJca sammite / gItakAlakriyAmAne tAlaH khaDgAdimuSTiSu // For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam [ zilAbhedena karmabhedaH ] liGgAni pratimA mizraM kuryAt pu' zilayA budhaH / yujyAta strIzilayA samyaka pIThikAzaktimUrttayaH // 4 // mabhede karAsphAle tAlastu haritAlake / bAdyabhANDe ca kAMsyasya "I ... iti vizvadarzanAt tAlazabdenaiva kAMsyanirmitavAdyavizeSalAbhAt kAMsyapadaM ( mayamate ca kaMsapadaM ) vyartham, tathApi 'sambhedenAnyataravaiyarthyamiti nyAyAt 'nayanAzru' ityAdivad vizeSapratipattyarthaM vA tadupAttamiti jJeyam / spaSTamAha kAzyapazilpe Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " tAlazabdasamAkArA dIrghA yA sA zilA striyaH" iti / niHsvaneti / nirnAsti svano yasyAH sA niHsvanA zabdahInA / vyaktamAha- kAzyapIye "astritra jharjharI i(rU)kSA svarahInA napuMsakA" iti / (a0 49,56 zlo0) mamate tvavikalo'yaM zlokaH paridRzyate / evaM mizrAbhyAmAkRtisvarAbhyAM bheda uktaH / kevalayA AkRtyApi strIpuMnapuMsakAdibhedamAha kAzyapaH (a0 49, 56 zlo0) caturasrA ca vasvasrA strIzileti prakIrttitA // AyatAsrA ca vRttA ca dazadvAdazakoNakA / puMliGgA sA zilA khyAtA suvRttA sA napuMsakA // iti / (a0 49, 57-58 zlo0) zilAnAM vRddhAbAlAyuvatyAdisaMjJA, anye ca vizeSAH kAzyapazilpe (a0 49) mayamate (a0 33) Agneye (a0 53) ca draSTavyAH / niSkalaM sakalaM mizraM liGgaJceti tridhA matam / niSkalaM liGgamityuktaM sakalaM beramucyate // mukhaliGga yo liGgArcAkRtisannibhaiH / bimbamUrttiH zarIrAbhA vizvamUrttisvarUpakaiH // 4 / liGgaM trividhaM niSkalaM sakalaM mizraJceti / tatra niSkalaM liGgAkhyam, sakalaM pratimA, sAca prastAvAcchavasyaiva / mizraJca tayormizraNAdutpannaM mukhaliGgAkhyam / tathA coktaM mayamate For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH SaNDhopalena kartavyaM (vye?) brahmakUrmazi(le ta ?) laistthaa| prAsAdanala(tala ?)kuNDAdi karma kuryAdvicakSaNaH // 5 // channadehapraticchandapratimAGgaistu naambhiH| dRzyo devasamAkhyAtaH ... ... // (a0 33, 1-3 zlo0) evaM trividhamapi liGgaM puMzilayA kAryamityAha-liGgAnIti / kAzyapazilpe tu (puMzilAbhiH kRtaM liGgam' (a0 49, 59 zlo0) ityavizeSeNa liGgamAtrollekhaH kRtH| vyaktamAha mayamate"sakalaM niSkalaM mizraM kuryAt paMzilayA sudhIH" iti / (a0 33, 10 zlo0) pIThiketyAdi-pIThikA piNDikA gaurIpIThamityarthaH, na tu pAdazilA, puMzilAbhiH kRtaM liGga strIzilAbhistu piNDikA / napuMsakazilAbhistu pAdAdhAraM samAcaret / / (a0 49, 59-60 zlo0) iti kAzyapazilpe, bimbArtha puMzilA prAhyA pIThA) strIzilA tthaa|| napuMsakazilA pAdazilArthamakhile mtaa|| iti / (a0 1, 25 zlo0) zilparatnottarabhAge ca pAdazilApIThazilayordvayoH pRthagjAtIyazilAsAdhyatvena nirdezAt / laukikadRSTyApi yuktamacetanasya pAdAdhArasyaiva klIbazilayA ghaTanam , yonipIThasya ca zaktisvarUpasya strIzilayA nirmANamiti / granthakRtA tu vakSyamANazloke brahmakarmazilairityuktvA pAdAdhArazilA saMgRhIteti jJeyam / zaktimUrtayaH striidevtaaprtimaaH| tathA ca mayamate "yuJjIyAt strIzilAH samyak nArIveraJca piNDikA" (a0 33, 10 zlo0) bhArIberaJca piNDiketi nArIbere strIpratimAyAM piNDikAyAM gaurIpIThe ca ityrthH| anna mUrtaya iti dvitIyArthe prthmaa| 5 / paNDhopaleneti / napuMsakazilayA brahmakarmazile kartavye, tathA prAsAdatalakuNDAdi karma ca kuryaadityrthH| evaJca 'tathe'tyarddhAntaritamekaM padam / tathA ca mayamate paNDopalena karttavyaM brahmakUrmazile tthaa| nandyAvarttazile vApi karttavyA tena cA''tmanA / prAsAdatalakuDyAdikarma kuryAda vickssnnH| (a0 33, 11-12 zlo0) brahmakarmazile iti tttnnaamkpaadaadhaarshilaadvyii| tathA cA'dhastAduddhRtayoH kAzyapazilparanabacanayoH napuMsakazilAkarttavyatayA 'pAdAdhAra' iti 'pAdazilArtha'miti ca yaduktaM tasyaivAyaM vyAsa iti mantavyam / pAdazilA hi pratimAdhastAt sthApanIyA zilA, tasyAna brahmazileti pharmazileti ca dvau bhedau| kUrmaziletyatra 'karmazile'tyAgneyamAtsyasamarAGgaNasUtradhAreSu pAThaH / tadetadubhaye api zile uparyadhaHkrameNa pAdayoradhaH sthApanIye iti purANAdibhyaH samupalabhyate / tathA cAgneye For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam brahmabhAgapravezaJca jJAtvA liGgasya cocchrayam / nyaseda brahmazilAM vidvAn samyak karmazilopari // (a0 52, 14 zlo0) iti / atra ca kathaM brahmazilaivopariSTAt sthApanIyA na karmazilA, karmazilA cAdhastAdeva sthApanIyA na brahmazileti prazne tayorauttarAdhaye kAraNaM parAvaratvamevetyuttarayiSyan sthApanaparipATImAha mAtsye adhaH kUrmazilA proktA sadA brahmazilA'dhikA / __uparyyavasthitA tasyA brahmabhAgAdhikA zilA // (a0 266, 5 zlo0) iti| adhaH kUrmazilA proktA (tasyAH) adhikA brahmabhAgAdhikA zilA brahmazilA tasyA upari avasthitetyanvayaH, brahmabhAgAdhikyameva tasyA uparyyavasthAne heturiti bhAvaH / ___ evaJca mUlagranthe 'karttavyam iti, brahmakarmazilairiti cApapAThau ; zuddhaH pAThastu 'kartavye brahmakarmazile' iti, mayamate tathA pAThadarzanAt , koSAdau zilArthakasya 'zila'zabdasyAnupalambhAdarthAsaGgatezca / na hi brahmazilayA kUrmazilayA vA kiJcit kriyate api tu te eva kriyete iti karmakaraNayoraviveka evaanaasnggtiH| tathA cAnayoH karttavyatAmAha-samarAGgaNasUtradhAre yAtAbhidheka (yAvatAbhyadhikA ?) brahmazilA brahmAMzato bhavet / tAva(tyA ? tA)bhyadhikA kAryA tasyAH karmazilA budhaiH // iti / (a0 70, 140 zlo0) anyatra ca "mapuMsakazilAbhistu karttavyA brahmaNaH zilAH" / iti brahmazilAyA SaNDhopalakarttavyatAmupadizan sarvAn saMzayAnapanudati / 'prAsAdanalakuNDAdI'ti pATho'pi prAmAdika iva pratibhAti, anyatra tAdRzapAThAnupalambhAdarthAsaGgantezca / na ca nAlamiti pAThaH nirmAlyadvAralakSaNasya tasya puMzilayA karttavyatopadezAt / tathA ca kAzyape "puMzilayA tu karttavyaM nAlaM tu dvidalAnvitam" iti / (a0 80 13 zlo0) tasmAda granthAntarasaMvAdAt 'tala' ityeva pATho bandhanImadhye parikalpitaH / yadyapi 'kuDyAdI ti mayamate pAThastathApi sAdhakabAdhakayuktyabhAvAd bhavedapi 'kuNDAdItya'pi pATha iti buddhA pAThAntaraM nopakalpitam / mayamate'pi 'nandyAvartazile' ityapapATha iSa pratibhAti, dvitvAnupapatteH, 'nandyAvarttazilA' iti zuddhaH pAThaH / / yathoktazilAbhiryathoktakAryAkaraNe doSamAha kAzyapaH "kRtaJca viparItaM yattat sadA karttanAzanam" (a0 49, 60 zlo0) viparItamiti yaduktaM tadeva vivRNvannAha zilparatna uttarabhAge strIzilAkalpite liGge rASTra rAjA ca nazyati / puMzilAkalpite pIThe liGga pIThe ca SaNDake // For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamo'dhyAyaH [ zilAsthitikrameNa pratimAzirovidhAnam ] prAkU pazcAdakSiNe saumye sthitA bhUmau tu yA zilA / pratimAyAH zirastasyAH kuryAt pazcimadakSiNe // 6 // striyA puMsA ca bhUpIThe kRte syAdrASTranAzanam / evaM vijJAya tadyogyAmAnayedambarAvRtAm // ' ( 1 / 28-29 ) dhvani chedasamayotpanna iti jJeyam / tathA ca zilparatne kAzyape- Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che... pUrvottaraziroyuktA ghaNTAnAdasphuliGgavat / // a0 14 / 16-17 zlo.) 6 / prAk pazcAditi / yA zilA bhUmau prAk pazcAt pUrvapazcimAyatatvena dakSiNe saumye dakSiNottarAyatatvena ca sthitA zAyitetyarthaH tasyAstannirmitAyA ityarthaH, pratimAyAH ziraH pazcimadakSiNe pazrime dakSiNe ca kuryAt / prAkpazcAdavasthitAyAH zilAyA pazcimAMze dakSiNottarAvasthitAyAH zilAyA dakSiNAMze ziraH kuryAdityarthaH / yacca mayamate-- "zilAmUlamavAk pratyagudagraM prAgudadizi " ( a0 33, 18 loH ) iti prAgagrAM codagagrAM vA zilAM saMgrAhya dezikaH / prAgagre pazcimaM mUlamudgagrantu dakSiNe // ( a0 49,61 zlo, ) iti, pUrvoddhRtazilparatnapUrvabhAgavacane ca ( aH 14, 16 zlo0 ) prAgudagagratvamabhihitam, tattu zilAyA UrddhAdhojJAnArthaM na tu pratimAyAH ziraH pAdAdijJAnArtham / etacca naiR taizAnakoNAyatAyA vahnivAyvAyatAyAzca zilAyA vyAvarttanArtham / mayamate tu koNAyatAyA api zilAyA mUlAgramAha / tathA ca "naiRtyaizAnadezAgrA vahnAgrA vahnivAyugA" (a: 33, 19 lo0) iti / asyAyamarthaH - naiRtyaizAnadezAgrA nairR tyezAnAyatanatvenAvasthitA zilA aizAnadezAmA aizAnyAM dizi tasyAH zira iti aizAnapadasya dvirAvRttyA'nvayaH kAryaH / zilAyAH ziraH pAdAdisthAnakathanaJca pratimAyAH ziraH pAdAdijJAnArtham / tatra ca granthakRtoktaH samAdhiH "pratimAyAH zirastasyAH kuryAt pazcimadakSiNe" iti, yacca mayamate koNAyatAyA api zilAyAH pratimArthaM grAhyatA pratipAditA 'naiRtyaizAnadezAgrA' ityAdivacanena, tacchilparatnavacanavirodhAccintyameva zilparattrapUrvabhAge digAyatAyAH zilAyA grAhyatvaM koNAyatAyAzra varjyatvamAha / ; tathA ca For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam snigdhA zastrasahA gabhIraninadA dizyAhitAgrA zilA / grAhyA bimbavidhau ... ... ... // iti / (a0 14, 11 zlo0) dizyAhitAgreti dizi Ahitam arthAdavasthitam agraM ysyaastaadRshiityrthH| dikzabdazrutyA jAyamAnaM janAnAM koNabhramamapanayana spaSTamAha tatraiva granthakAraH "duHsparzApadizaM nivezitazirodezA vivA zilA" iti / (zlo0 10) apadizamiti antarAlaM konnmityrthH| tathA ca amaraH "klIbAvyayaM tvapadizaM dizormadhye vidik striyAm" iti / koNanivezitazirAH zilA vayetyarthaH / "koNazIrSA zilA tyAjA bharturduHkhakarI yataH" (a0 14, 4 zlo0) iti ca spaSTAt spaSTataraM tatraiva / granthakRtA kRtaH samAdhistu na yuktiM shte| tathA hi-pUrvoktaiH kAbhyapamayazilparatnAdiSacanairaikamatyena zilAyAH prAgudagagratvaM pratipadyate, evaJca prAgagrayA zilayA prAgagrA, udagagrayA zilayA codagauva pratimA yuktitaH karaNIyeti kimiti taM panthAnamutsRjya granthakRtA navIna iva panthAH samavalambitaH kiM vA tatra pramANaM tenopalabdhamiti na jAnImaH / yadyapyasmatsUcite'the sphuTaM kamapi granthAntarasaMvAdaM nopalabhAmahe, tathA'pyekatra dRSTaH zAstrArtho bAdhakamantareNAnyatrApi tatheti nyAyAdayamarthaH samarthayituM shkyte| tathA hi, dAravapratimAyA upAdAnasya vRkSasya yathAmUlaM yatho yathApAvaJca pratimAyA api ziraHpAdAdikaM kuryaadityuplbhyte| tathA ca bRhatsaMhitAyAm liGga vA pratimA vA yathAdizaM yasmAt / tasmAcihnayitavyA dizo drumasyoddhamatha vA'dhaH // (a0 58, 7 zlo0) asyAyamarthaH-liGgaM zivaliGga vA pratimA arcA vA yasmAd drumavada vRkSavat sthApyA tasmAddheto masya diza AzAzcihnayitavyAH, evamUdhirau bhAgAvapi ciyitvyo| ayamarthaHdrumasya yaH pUrvAbhimukho bhAgaH sa eva pratimAyAH pUrvabhAgaH kaaryH| evaM dakSiNo dakSiNaH / ' pazcimaH pshrimH| uttarabhAga uttarabhAga eva kaaryH| vRkSasya yo'dhobhAgaH sa eva pratimAyA adhobhAgaH kaaryH| vRkSasya ya UddhabhAgaH so'pi pratimAyA Uddha bhAgaH kArya iti sadavivRtau bhaTTotpalaH / bRhatsaMhitAvivRtikRddhRtakAzyape ca vRkSavat pratimA kAryA prAgabhAgAdyapalakSitA / pAdAH pAdeSu kartavyAH zIrSamUrdhvaM tu kArayet // iti / For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamo'dhyAyaH [ AkRtito brAhmazilAkathanam ] niviDA nirvaNA mRdvI sugandhA madhurA zilA / sarvAliGgapITheSu zreSThA kAntiyutA ca yA // 7 // kAzyapazilpe tu Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAzyapaH vRkSasya pUrvabhAge tu mukhaM pRSThantu pazcime / dakSiNaM vyapArzva syAdvAmapArzva tathottaram // iti / (a0 79, 23 zlo0) paraM tatra tatra zilAyA UdbudhiH kathanaM pratimAyA api UrddhAdhonirNayAbhiprAyakam, anyathA tadurupayogo durupapAda eva syAt / evaJca mayamate zilAyA adho'grAdikamabhidhAya mukhapRSThAdinirNayArtham "mukhamuddharaNe'rdho'`zamUddhu bhAgaM ziro viduH " iti yaduktaM tadapi nirAkulaM sampadyate / itarathAtra zilAyAH ziromukhAdivacanamavyAvarttakaM bhavet / zloke 'uddharaNe' ityasya zilAharaNe, 'zira' ityasya ca mukhapRSThabhAga ityarthaH / vyaktamAha kAzyapazilpe - 6 "adhobhAgaM mukhaM khyAtaM pRSTamUhu gataM bhavet" iti / ( a0 49, 68 lo0) mUlazloke pazcimAdiziraskatvakathanaM zayAnazilAbhiprAyeNa / daNDAyamAnazilAyAstu bhUmiSTho'zo mUlam UhU bhAgazcAgramiti jJeyam / taduktaM mayamate "agrama madho mUlaM pASANasya sthitasya tu" iti / ( a0 33, 18 zlo0 ) 7 / niviDA suliSTAGgasandhiH, nirvaNA sphoTakAkRtibindurahitA / bindumAha kAzyapaH.. trividhA bindureva hi / kRSNa lohanibhAkArA kRSNabhramarasannibhA // zikhipicchasamAkArA. // iti ( a0 49, 46-47 ) sugandheti svabhAvAdeva surabhiH na tvaupAdhikagandhavatI / yathAha ninditazilAmadhikRtya devatA -- 2 "varSAtapAbhigandhAJca sukINI kSAravAriNA" iti ( a0 49, 42 zlo0 ) athavA varSAtapAnibhirutpadyamAno durgandha eva na tu sugandha iti tadvarjanamabhihitaM kAzyapazilpe | suvarNa itra pASANespi gandhodabhedo'rvAgraha parokSo'pi adRSTavazAt kadAcid bhavedapIti nAtra vikalpaH karaNIyaH / madhusa nayanapriyA sudRzyeti yAvat / * madhurastu rase viSe' "madhuraM rasavat svAdu priyeSu madhuro'nyavat" // iti vizvaH / For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrttiprakaraNam [ tyAjyazilAkathanam ] vimalaM hemakAMsyAdicihna lohamayaM hi yat / ya ( ta ? )thAnyad vividhaM cihna pratimAyAM bhayAvaham // 8 // [ varNato grAhyazilAkathanam ] kapotakumudabhRGgamASamudgAsitopamA / pANDurA ghRtapadmAbhA sarvAsu sukhAvahA // 6 // yAca kAntiyutA snigdhA zilA sA sarvAcAliGgapITheSu sarvAsvacasu pratimAsa, sarveSu liGgeSu pITheSu cetyarthaH, zreSThA / mRdva arUkSA, na tvanAyAsacchedyatvaprayojakakomalatAparaparyAyamRdutvavatI / mayamate zilAyA bAlAyuvatyAdisaMjJAprastAve - ghAtAdidvI yA mandapakkaSTakopamA / zilA bAlA matA tajjJaiH sarvakarmasu ninditA // (a0 33, 43 zlo0) ityanena tAdRzazilAyA bAlasaMjJakatvena varjanIyatvakathanAt / asyArthaH - TaGkaghAtAdimRdvI pASANadAraNAstrAghAtaviSaye mRdvI komalA tadastreNAnAyAsacchedyA, ata eva mandapakkaSTakopamA alpapakka STakatulyA / yadi ca mRhItyatra yathAzrutArthagrahaNe AgrahastadA 'TaGkaghAtAdiTadvI' tyasya parakRtaGkAghAtena mRdvI jarjarA ityevArthaH karaNIyaH / tadetat sarvaM grAhyazilAlakSaNamAha mayamatestridhA gambhIranirghoSA sugandhA zItalA mRduH / navalAvayacA tejaH sahitA yauvanA zilA || madhyamA sarvayogyA syAt sarvakarmArthasiddhidA / iti / (a0 33, 14-15 zlo0) hemakAMsyAdicihnam / yathAnya vimalamiti / vimalaM viziSTamalayuktaM malinamiti yAvat, diti yaccAnyadityarthaH / tathetyAzaGkitapAThastu niHsandehArtham / kAzyapazilpe - "rekhAbindukalaGkAdisaMyuktAM parivarjayet" iti / (a0 49, 44 lo0) 9 / zilA tAvadvarNa tacaturvidhA - zvetA, raktA, pItA, kRSNA ceti / tathA ca kAzyapazilpe" zvetA raktA ca pItA ca kRSNA caiva caturvidhA" iti / (a049, 32 zlo0) etAsu ca brAhmaNAdivarNakrameNopayogamAha tatraiva For Private And Personal Use Only "zvetA raktA ca pItA ca viprAdInAM kramAda bhavet" iti / (a0 49, 38 zlo0) yAtra padye kRSNazilAyA varjanAbhiprAyakaM tadanupAdAnaM tadapi masIkRSNAparam, tatraiva"kRSNakRSNA vinAzAya zvetakRSNA tathaiva hi" (a0 49, 49 zlo0) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamo'dhyAyaH [ zilAdhAharaNakSaNaH ] sudine zubhanakSatre zakune zAntaceSTite / pratimAgRhakASThAdikarma kAryaM na cAnyathA // 10 // iti zilAparIkSA kAzyapaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ityekAntakRSNAyA eva doSazruteH, "haritA kRSNa zilA grAhyA sitavarNA vizeSataH" iti (a0 49, 50 zlo0) ceSatkRSNAyA grAhyatvavidhAnAcca / agnipurANe tu -- "pANDarA hyaruNA pItA kRSNA zastA tu varNinAm" (a0 43, 12 zlo0) ityavizeSeNa sarveSAmeva brAhmaNAdivarNAnAM sarvA'pyaruNapItAdizilA prazastetyAha / iha tu kAsAJcana kRSNAnAM kAsAJcana pItAnAmavizeSeNa ca zvetAnAM zubhAvahatvamAha- kapotetyAdinA / tathA ca kapotAdivat kRSNazilA, ghRtavat padmavaJca pItazilA zvetazilA ca sarvArcAsu prayuktA karttuH sukhamAvahatIti zlokArthaH / 10 / sudina iti / zubhanakSatre karturiti jJeyam, sudine iti sAmAnyato'bhidhAya viziSya punarnakSatropAdAnasya phalAbhAvAt / mudinaJca jyotiHzAstrAdAvavalokanIyam / vizliSyAha mayamate ca zilAdyAharaNaM prakRtya za "sumAsatithinakSatralanabAre zilAM grahet" iti / (a0 49, 18 zlo0) For Private And Personal Use Only uttarAyaNamAse tu zuklapakSe zubhodaye / prazastapakSanakSatre muhUrte karaNAnvite // iti / (a0 33, 19-20 lo0) zakune zAntaceSTita iti / zakune zubhAzubhAzaMsini nimitte zAntaceSTite zAntaM saumyaM karmAnukUlamiti yAvat ceSTitaM yatra tAdRze sati / zakunamAha kAzyapazilpe vAyasaM dakSiNe vAmAdAgataJca tathaiva ca / yenaM vai dakSiNe vAme gRdhaM mAMsena saMyutam // kanyAgodarzanaJcaiva gAvastvAvAhanaM tathA / dadhinA pUrNakumbhaJca kSIrakumbhaM tathaiva ca // puSpaM puSpa vApi sutavatI yu (vayu) vatistriyaH / annaJca mAMsahAsva (hAra) zivabhaktiparAyaNam // jvAlAnalaJca dIpaJca jalaiH pUrNaghaTAvRtam / ta(va) rAhaM ca gajaM caiva veNyA cAtyantasundarI // zubhAnyetAni bhaumAni azubhaM viparItakam / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam ulkApAtaM dizAM dAhaM mahAvAtapravarttanam / azubhAnyantarIkSANi ... ... // ityAdi / (a0 49, 20-25 zlo0) zubhazakunaJced gacchedazubhaJcenna gcchedityaashyH| taduktaM kAzyape "zubhaJced gamanaM kuryAdazubhaJceda vivarjayet" iti / (a0 49, 28 zlo0) kAlAtipAtAkSame karmaNyazubhazakunadarzane pratiprasavamapyAha tatraiva azubhe tvanimAstIrya zivenaiva shtaahutiiH| samidAjyodanaiH kuryAnnAgAnnaM nAgabhUSaNam // dattvA zivaM namaskRtya gacchedAcAryazilpi ca / iti / (a0 49, 29-30 zlo0) pratimeti / etadupalakSaNam , liGgapIThAdhucitazilAdyAharaNe'pyetad yojyam / tathA ca kAbhyape AcAryaH zilpisaMyuktaH zilAgrahaNamAcaret / divyAntarIkSabhaumAni nimittAnyupalakSayet // (a0 49, 19 zlo0) iti sAmAnyataH zilAharaNamuktam / mayamate ca prazastapakSanakSatre muhUtte karaNAnvite / gaccheliGga samuddizya vanaM copavanaM girim // ... ... ... ... nimittaiH zakunaryogyaiH saha maGgalazabdakaiH // iti / (a0 33, 20-22 zlo0) atra liGgamityupalakSaNamarcAdInAm / vanaM copavanamiti pratimocitadmoddezakathanam , girimiti liGgAdyupayogizilAsthAnakathanam / zilAgrahaNamantramAha tatraiva OM apakrAmantu bhUtAni devatA saguhyakAH / yuSmabhyantu balirbhUyAt krUrAzca vanadevatAH // kamaitat sAdhayiSyAmi kriyatAM va[vA ?]stupryyH| iti / / (a0 33, 27-28 zlo0) pratimocitakASThagrahaNe vizeSamAha bRhatsaMhitAyAm karturanukUladivase daivajJavizeSite zubhanimitte / maGgalazakunaiH prAsthAnika vanasampravezaH syAt // iti / For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamo'dhyAyaH [ prAsAdamAneno sthajyeSThapratimAlakSaNam ] ekahaste tu prAsAde mUrttirekAdazAGgulA / dazAGgulA tato vRddhiddhastacatuSTayam // 11 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ svapratimAyA madhyamAdhamabhedakathanam ] daGgulA dazahastAntA zatArddhAntA'Ggulasya ca / ato viMzadazAMzonA madhyamArcA kanIyasI // 12 // 13 evaJca tatraiva grAhyagrAhyavRkSAnabhidhAya tadabhimantraNamAha arthasya tvaM devasya parikalpitaH / namaste vRkSa pUjeyaM vidhivat saMpragRhyatAm // urite bhUtAni vasanti tAni valiM gRhItvA vidhivat prayuktam / anyatra vAsaM parikalpayantu kSamantu tAnyadya namo'stu tebhyaH // iti (a058, 10-11 zlo0) gRhakAeAharaNaprakAro'pyetadanurUpaH samarAGgaNasUtradhAre parilakSyate / tatrAharaNamantrastu - apakrAmantu bhUtAni yAni vRkSAzritAni hi / kalpanaM varttayiSyAmi kriyatAM vAsaparyayaH // (a0 16, 27 lo0) tadetat sarvaM zeSato jijJAsubhiH samarAGgaNasUtradhAra - ( a0 16) kAzyapazilpa - ( a0 49 ) mayata - (a0 33) bRhatsaMhitAsa (58 vanasampravezAdhyAye ) draSTavyam / For Private And Personal Use Only 11 / atha prathamaM prAsAdamAnena UsthAyAH ( daNDAyamAnAyAH ) pratimAyAH pramANam ucyate - ekahasta ityAdinA / ekahaste prAsAde mUrttirekAdazAGgulA bhavet / tato hastacatuSTayaM yAvata pratihaste dazAGgulA vRddhiH / arthAt, dvihaste prAsAde mUrttirekaviMzatyaGgulA, trihaste ekatriMzadaGgulA, caturhaste ekacatvAriMzadaGgulA bhavet / 12 / tato dazahastAntA dvAGgalA vRddhiH, arthAt paJcahastAdidazahastAntaprAsAdeSu prati dvAGgalA vRddhi:, tena paJcahastaprAsAde tricatvAriMzadaGgulA pratimA, SaDDhastaprAsAde paJcacatvAriMzadaGgula, saptahaste saptacatvAriMzadaGgulA, aSTahaste UnapaJcAzadaGgalA navahaste ekapaJcAzadaGgulA, dazahaste tripaJcAzadaGgulA pratimA syAdityarthaH / zatArddhAntAGgulasya ca - zatArdAntA zatArddhahastAntA vRddhirityasya vizeSaNam / vRddhiraGgulasya ekAGgalasya ; ekAdazahastAdipaJcAzandastAntaprAsAdeSu pratihaste ekaikAGgulA vRddhirityarthaH / tena ca ekAdazahastaprAsAde catuHpaJcAzadaGgulA pratimA, dvAdazahaste paJcapaJcAzadaGgalA, trayodazahaste Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 14 devatAmUrttiprakaraNam SaTpaJcAzadaGgulA caturddazahaste saptapaJcAzadaGgulA, paJcadazahaste prAsAde aSTapaJcAzadaGgulA pratimA / evaMkrameNa vRddhA paJcAzadvastaprAsAde trinavatyaGgulA pratimA bhavet / ityUddha sthAH paJcAzat pratimAH / ata uktamAnAvadhi vizAMzonA vizenAMzena nyUnA madhyamArcA madhyamapratimA, dazAMzonA dazamAMzena hInA ca kanIyasI kSudratarA arcA kathiteti zeSaH / evaJca ekahastaprAsAde ekAdazAGgalaM jyeSThapratimAyAH parimANam, dazAGgulaM viMzativibhaktAGgulasyonaviMzAMzAzca madhyamapratimAparimANam, dazAGgulaM dazadhA vibhaktasyAGgulasya navAMzAzca kaniSThapratimAparimANamiti / pramANAdhikapratimAsa jJeyam / evamanyAsvapi prAsAdasya hastamAnam 1 2 3 4 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 prAsAdaparimANena UrddhasthapratimAparimANam / pratimAyA prAsAdasya aGgulimAnam hastamAnam 11 21 31 41 43 45 : : : : : www.kobatirth.org 47 49 51 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir :: pratimAyA aGgulimAnam 63 64 65 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH [AsanasthottamapratimAparimANam ] hastAdervedahastAnte SaDvRddhiH syAt ssddnggulaa| tadUrddha dazahastAntA vyaGgulA vRddhirissyte| ekAGgalA bhaved vRddhiryAvat paJcAzahastakam // 13 // prAsAdasya prAsAdasya pratimAyA aGgulimAnam pratimAyA ___agulimAnam hastamAnam hastamAnam 44 ... ... 13 / idAnImAsanasthamUrtInAM parimANamucyate / SaDaGgalA AsanasthA mUrtiH hastAderekahastAda vedahastAnte caturhastaparyantaprAsAde pabRddhiH SaT SaT vRddhiryasyAH pratimAyAstAdRzI syAt / saMkhyAzabdasya vRttiviSaye vIpsArthatvaM saptaparNAdivadityukte arthAt ekahastaprAsAde mUrtiH paDaGgalA, dvihastaprAsAde dvAdazAGgulA, trihaste aSTAdazAGgulA, caturhaste caturvizatyaGgulA bhavet / tadUrddha paJcahastaprAsAdamArabhya dazahastAntA tryamulA vRddhirissyte| tathA hi-paJcahastaprAsAde saptaviMzatyagulA mUrtiH, SaDDhastaprAsAde triMzadaGgalA, saptahaste trayastriMzadaGgalA, aSTahaste patriMzadaGgalA, navahaste UnacatvAriMzadagulA, dazahaste dvicatvAriMzadaGgalA mUrtirbhavedityarthaH / tataH paJcAzahastakaM yAvat * ekAdazahastAdipaJcAzaddhastAntamityarthaH, ekAGgalA pratihaste ekaikAGgalA vRddhirbhavet / tena ekAdazahastaprAsAde tricatvAriMzadaGgalA mUrtiH, dvAdazahaste catuzcatvAriMzadaGgAlA mUrtiH, evaMkrameNa vRddhavA paJcAzaddhastaprAsAde dvAzItyaGgalA mUtirbhavedityarthaH / ityAsanasthA dvitIyAH pratimAH paJcAzatsaMkhyAkAH / prAsAdaparimANena AsanasthapratimAparimANam / pratimAyA prAsAdasya pratimAyA hastamAnam aGgulimAnam aGgulimAnam 27 prAsAdasya hastamAnam cw For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [AsanasthamadhyamAdhamapratimAparimANam ] viMzatyekAdhikA jyeSThA viMzatyonA kniiysii| UrcAi prathamA proktA AsanasthA dvitIyikA // 14 // 47 ... ... 79. 48 ... ... 80 28 49 ... ... 81 29 10 ... ...(pratimAsaGkhyAH ) 82 14 / viNshtyeketi| viMzatyekata ekaviMzatyaGgalAdu adhikA dvAviMzatyagulAdiparimANA pratimA jyesstthaa| viMzatyonA viMzatyAGgulena hInA kanIyasI pratimA bhvtiityrthH| evaJca kaNThato'nuktamapyatra madhyamapratimAparimANaM pArizepyAdunneyam ; tathA hi dvAviMzatyAdyaDulaparimANA jyeSThA, viMzatyonA kanIyasI, vizaikaviMzatyaGgulA ca madhyameti pryvsito'rthH| ayaJca prAsAdamAnena pratimAparimANanirNayaprakAro granthakRdupajJameva nAnyatra zilpazAstra upalabhyate / For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH [ dvAramAnena jyeSTapratimAparimANam ] arigrisgar kAryo bhAgamekaM parityajet / saptabhAgaM tridhA kRtvA dvibhAgA pratimA bhavet // 15 // 17 15 / pUrva prAsAdamAnena pratimAmAnamabhihitam idAnIM prAsAdadvAramAnenApi tadvaktuM prathamaM jyeSThapratimAparimANamAha-dvArocchraya iti / Adau dvArasyonnatyam aSTadhA vibhajyaikamaMzaM parityajyAvaziSTAn saptAMzAn tridhA vibhajya dvibhAgena pratimAH kuryAt / ekAMzena ca pIThiketyanuktamapyatram | tathA ca vRhatasaMhitAyAm devAgAdvArasyASTAMzInasya yastRtIyo'zaH / piNDikApramANaM pratimA tadadviguNaparimANA // iti (aH 57, 3 zlo0) dvAramAnASTabhAgonA pratimA syAt sapiNDikA / dvau bhAgau pratimA tatra tRtIyAMzazca piNDikA // (a: 15, 16 lo0) iti ca / aSTazaMzonasyeti kRtASTabhAgasya dvAramAnasyASTamabhAgena hInasyetyarthaH / dvArapramANamAha tatraiva prAsAdalakSaNamadhikRtya - yo vistAro bhavedyasya dviguNA tatsamunnatiH / ucchrAyAdayastRtIyAMzastena tulyA kaTiH smRtA // vistArA bhavedu garbhA bhittayo'nyAH samantataH / garbhapAdena vistIrNaM dvAraM dviguNamucchritam // (a: 55, 1-2 zlo0) iti / tathA ca dazahastavistRte prAsAde garbhaH paJcahastaH garbhasya pAdena turyazena dvAravistAro bhavediti sapAdahastapramANA dvArasya vistRtiH unnatizca sArddhadvihastaparimANA / evaJca - dvAsaptatihastavistRte prAsAde patriMzaddhastamito garbhaH, garbhapAdasamamAnatayA ca navahastA dvArasya vistRtistadadviguNoservatorH tasya cAdhA vibhaktasya ekamaMzaM paDaGgulAdhikastadvayaM parityajya ziSTAnAmaSTAdazAGgulAdhikapaJcadazahastAnAM tribhAgIkRtAnAM bhAgadvayaparimitA dvAdazAGgulAdhikadazahastA pratimA bhavediti niSkarSaH / etacca 'ekahaste tu prAsAde mUrttirekAdazAGgule ' (11 lo0) i yaduktaM tato'nyAdRzameveti mantavyam niruktadvAramAnata ekahastavistRtaprAsAde dvArasya SaDaGgalatvena yathoktabhAgavazAt pratimAyA aSTAviMzatiyava parimANatvaprasakteH / For Private And Personal Use Only samarAGgaNasUtradhAre tUttamamadhyamAdhamamUrttIH prakRtya - (bhava ? tacca) dvAraM tridhA ( catvA ? bhaktA) pIThaM bhAgena kalpayet / (tA ? dvA) bhyAM (tu) pratimA kAryA jyeSThA (syA ? yAM) mAnamIdRzam || (a: 70, 147 zlo0) iti yaduttamapratimAparimANamuktaM tat prakRtagranthasya kaniSThapratimAmAnAnurUpam / tathA kaniSTamUrtiparimANe devatA - 3 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [ madhyamapratimAparimANam ] dvAraM vibhajya navadhA bhAgamekaM parityajet / aSTau bhAgAMstridhA kRtvA dvibhAge pratimA bhavet / [kaniSTapratimAparimANam ] tribhAgairbhAjite dvAre dvibhAge'rcA prakortitA // 16 // iti prAsAdvAramAnena pratimApramANam / .........hInAyAM vidadhyAda dvaarmssttdhaa| "(va ? ka) mutsRjya zeSeNa * * * * * * // (aH 70, 149. zlo.) ityapi yaduktaM tattu prakrAntazlokAnusArIti dRzyate / evam asmAbhirupariSTAt pradarzayiSyamANaM taduktamadhyamapratimAparimANamapi vakSyamANamadhyamapratimAparimANAnusArIti jJeyam / na caivaM samarAGgagasUtradhAraprAmANyAt prakRte'pi granthe vaiparItyena adhamamadhyamottamapratimAparimANalakSakatayA zlokAnAM paripATIH svIkRtya tadekavAkyatA karaNIyeti vAcyam , bRhatsaMhitAyAM madhyamAdibhedamanAdRtya kevalametacchokotaparimANasyaiva grhnnenaasyvottmtvsviikaaraat| matsyapurANe'pi dvArocchyasya yanmAnamaSTayA tattu kArayet / bhAgamekaM tatastyaktA pariziSTantu yada bhavet // bhAgadvayena prtimaa............| (a0 258, 24-25 zlo0) iti dvAramAnenaikameva pratimAparimANamuktamiti sarva susamaJjasam / 16 / madhyamAdhamapratimAparimANamAha-dvAramiti vibhAgairiti ca / spsstto'rthH| madhyamapratimAlakSaNamAha samarAGgaNasUtradhAre madhyAyAM navadhA dvAraM kR (te ? tvai ) ke bhAgamutsRjet / zeSAn bhAgAMstridhA kRtvA pIThaM bhAgena kalpayet // arcaamubhaabhyaam............| iti / (a0 70, 148-149 zlo0) adhamapratimAparimANamapyAha tatraiva-'hInAyAM vidadhyAda dvAramaSTadhe'tyAdi prAgevollikhitam / dvArapramANAyAH pratimAyA viniyogamAha samarAGgagasUtradhAre 'yAtrArthA pratimA dvArapramANena vidhiiyte| iti / (a0 7-146) yAtrA utsavArthaM nirmitaa| dvAramAnena pratimAparimANe'nye'pi vizeSAH samarAGgaNasUtradhArato jijJAsubhirvijJeyA / pratimAnAM mukhAdyavayavaparimANAdikajJa matsyapurANa ( a0 258)-bRhatsaMhitA (a0 57)kAbhyapazilpa (a0 50)-samarAGgaNasUtradhArAdiSu (a0 76) draSTavyam / For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH [ gRhapUjyAyAH pratimAyAH parimANam ] ArabhyakAGgalAdUddha paryanta dvAdazAGgulam / gRheSu pratimA pUjyA nAdhikA zasyate tataH // 17 // [devagRhocitapratimAparimANam ] tadunnivahastAntA pUjanIyA muraalye| [bahirarcanIyapratimAparimANam ] dazahastAdito yA'rcA prAsAdena vinA'rcayet // 18 // 17 / idAnIM kutra kIdRzI pratimA pUjanIyeti vaktuM prathamaM gRhocitAyAH pratimAyAH parimANamAha-Arabhyeti / ekAGgalAdArabhya ucchrAyeNa dvAdazAGgalaparyantA pratimA gRheSu pUjyA / spaSTamukta matsya purANe aGguSThaparvAdArabhya vitastiryAvadeva tu / gRheSu pratimA kAryA nAdhikA zasyate budhaiH // (a0 258, 22 zlo0) iti / vitastidizAGgulam / ___ 18 / devAlayapUjyAmAha tadurdAditi / dvAdazAGgulato'STahastaparimANaM yAvat pratimA surAlaye puujniiyaa| tathA ca mAtsye 'ApoDazA tu prAsAde kartavyA nAdhikA tataH' iti| (a0 258 23) 'ApoDazA' poDaza vitastiparyantA aSTahastaparyantati yAvat, prAsAda iti devAlaya ityarthaH / etadekavAkyatAvidhitsayaiva 'navahastAntA' ityasya nava hastAH parimANaM yasyAH sA navahastA, sA ante yasyAH trayodazAGgalAdyaSTahastAntAyAH pratimAyAH sA tathetyatadaguNasaMvijJAnavyadhikaraNabahuvrIhiNA tAdRzo'rthaH kaSTakalpo'pi yukta ityutpazyAmaH / dazahastAdita iti / dazahastAyAH pratimAyA AdirAdibhUtA pratimA tAm Arabhya navahastapratimAmArabhyetyarthaH, na tu dazahastapratimAmArabhyati yathAzrutArthaH karaNIyaH, pUrvoktamatsyapurANavacanena navahastAyAH pratimAyA api prAsAda pUjananiSedhAt, sambhavati ca tadvacanema sahakavAkyatve vAkyabhedasyAnyAyyatvAt / itthaJca-'dazAdikaravRddhadyA ca' (19) iti vakSyamANavAkyena dazahastapratimAmArabhya paJcacatvAriMzadvastAM yAvaccatuSkyAM pUjanavidhAnAdiyamekaiva navahastA pratimA varttate, yasyAH pUjAsthAnaM kimapi nopadiSTaM grnthktaa| idamana manasyApatati,-prAsAdena vinA'rcayedityanena sAmAnyata AsAM dazahastAdipratimAnAM prAsAde pUjAM niSidhya kka tImAH pUjanIyA ityapekSAyAM dazAdikaravRddhaprati vizeSo'bhihito granthakateti / atra ca pakSa 'navahastAntA' ityasya 'dazahastAdita' ityasya ca yathAzruta evArthaH karaNIyaH For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [tantra vizeSaH] dazAdikaravRddhayA ca SaTtriMzatpratimAH pRthak / vANavedakarAn yAvaccatuHSaSTyAM(ccatuSkyAM?)pUjayet sudhiiH||16|| [devagRhabhittyAdinirNayaH ] caturastrIkRte kSetre dazadhA pravibhAjite / caturbhAge bhaved bhittiH zeSaM garbhagRhaM smRtam // 20 // syAdanyathA navahastapratimAviSaye kimapi vidhAnaM na syAttena ca granthakato nyUnatA prasajyeta / yathAzrutArthaparigrahapakSe tu pUrvoktamatsyapurANavacanavyAkopo matAnsaravAdena pratisamAdheya iti dik / 19 / dazahastAdipratimAnAM puujaasthaanmaah-dshaadiiti| dazahastata Arabhya vANavedakarAn paJcacatvAriMzataM hastAn yAvat ekaikakaravardhanAjAtAH pRthak patriMzataM pratimAH catuSkyAM bahizcaturasradeze puSkariNyAkAranirjalacaturasrakhAte vA pUjayedityarthaH / tathA ca dazahastaikAdazahastadvAdazahastAdikrameNa paJcacatvAriMzadvastAM yAvad gRhAdu bahizcaturasrapradeze pUjayet / bhavati ca dazahastAM pratimAM merutvena kalpayataH paJcacatvAriMzaddhastA pratimA sstttriNshii|| etAzca paJcacatvAriMzadvastAntAH pratimAH pUrvavajjyaipThyAdikaM bhajante / tathA hi-niruktapramANAH pratimAH jyeSThAH, svamAnasya tRtIyabhAgonA madhyamA ajhainAzca kaniSThA iti| tadetat savizeSamAha samarAGgaNasUtradhAre AkAze (1) pratimA (yeSTA ? jyeSThA) catvAriMzaca paJca ca / hastAna kAryA vibhAgonA madhyA hInA tadarddhataH / / (a0 70 145-146 zlo0) iti / ita UrdU pratimAyA vidhAnaM nAstIti iyameva vRhattarA pratimA / bRhatsaMhitAyAM caturhastAvadhikapratimAyA eva zubhadAyakatvamuktam saumyA tu hastamAtrA vasudA hastadvayocchritA pratimA / kSemasubhikSAya bhavetticaturhastapramANA yA // iti / (a0 57, 49 zlo0 ) anAdarza catuHSaSTyAmiti prAmAdikaH pAThaH, chandobhaGgandoSAdarthAsaGgantezca / asti ca samAnatantre granthakRtaH kRtau rUpamaNDane prAyeNaitatsamAnAnupUrvIkaH zlokaH, tatra ca 'catuSkAm' iti pATha upalabhyate / chandaHzuddho'pyayaM pATho'papATha eva manyate'rthadAridrayAt, tasmAt pUrvadarzitasamarAGgaNasUtradhAravacanaikArthyAt rUpamaNDanIyacatuSkazabdena sAbhyabAhulyAca prAGgaNAdisamAnArthakaM 'catuSkyAm' iti padaM zuddhapAThatvena kalpitamasmAbhiriti jJeyam / 20 / idAnI garbhagRhapramANena pratimAparimANaM vaktumAdau garbhagRhapramANamAha-caturasrIkRtta iti| anyathaiva bhittyAdividhAnamAha bRhatsaMhitAyAm , tacca pUrva pradarzitam / For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH [garbhagehapramANena jyeSThAdipratimAkathanam ] garbhagehatribhAgeNa jyeSThA'rcA kathitA budhaiH| madhyamA ca dazAMzena(zonA) paJcAMzenA(zonA) kanIyasI // 21 // saptAMze garbhagehe tu dvau bhAgau parivarjayet / paJcabhAgo bhavedevaH zayanasthaH sukhAvahaH // 22 // aSTalohamayI mUrtiH zailaratnamayI tthaa| zreSThavRtamayI vA'pi pravAlAdimayI zubhA // 23 // 21 / garbhetyAdi / tribhAgIkRtasya garbhagehasya bhAgenaikena kRtA arcA jyeSThA, SoDazadhA vibhaktasya garbhagRhasya dazAMzonA arthAt sArddhapAdapramANA pratimA madhyamA ; tathA paJcAMzonA pratimA kanIyasI kaniSThA ityrthH|| atra yadyapi 'tribhAgeNa' iti zuddhapAThasamIpacaryayA 'dazAMzena' ityatrApyasandigdhatvena pratIyamAnaH pAThaH parivRttibuddhiM vilumpati, tathApi 'paJcAMzenA' iti vikRtapAThadarzanAttasya ca prakRtyanusandhitsayA 'paJcAMzonA' iti pAThaH prathamataH zuddhatvena buddhimArohati, tatazca madhyamatvAdikramAnyathAnupapattyA sarvatraiva 'UnA' iti pAThaH samyaktayA pratibhAtIti sa evAsmAbhiranusRtaH / kramAnupapattistu aGgaSThaparvAdArabhya vitastiryAvadeva tu / gRheSu pratimA kAryA nAdhikA zasyate budhaiH // ityAdivacanAdUnapramANAyA evaM pratimAyA jyaSThaM pratIyate, pramANAdhikAyAstu kAniSThyam / itthaJca garbhagRhadazAMzena nirmitA pratimA pramANAdhiketi tasyAH kAniSThye prApte, paJcAMzena nirmitA tUnapramANeti tasyA api madhyamatve prApte tadubhayaviparItaM pramANAdhikAyAH pratimAyA mAdhyamikatvamUnapramANAyAzca kAniSmyam upadizan yathAzrutaH pAThaH kramaduHstha iti heyapakSa eva niksseptvyH| tadetat sarvaM vispaSTamuktaM svayaM granthakAreNa tadIyarUpamaNDane tRtIyAMzena garbhasya prAsAde pratimottamA / madhyamA svadazAMzonA paJcAMzonA kanIyasI // iti 23 / aSTalohabimbAni, yathA sauvarNa rAjataM tAnaM paittalaM kAMsyamAyasam / saisakaM vyApupaJceti lauhaM bimbaM tathA'STadhA // bimbaratnAni, yathA sphaTikaM padmarAgaJca vajranIlaM hiraNmayam / vaidUrma vidrumaM puSpaM ratnavimba tathA'STadhA // For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 22 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam atItAbdazatA yA syAnmUrttiH sthApyA mahattamaiH / khaNDitA sphuTitAyaryA anyathA duHkhadAyikA // 24 // sphaTikaM sUryakAntaJca candrakAntamiti tridhA / sphaTikasyaiva bhedAH syuH kAmamokSArthadAH kramAt // zriyaM kAmaM tathAssrogyamRddhiM putraM jayaM sukham / labhate padmarAgAdivimvAnAM kramazo'rcanAt // bimbavRkSA, yathA candanaM devadAruca zamI pippalaziMzapAH / khadirAsanamAramadhUkA vakulastathA // padmakaM karNikAraJca viprAdInAM tryaM trayam / kramAddAravabimbAnAM vijJeyAstaravaH zubhAH // 24 / idAnIM jIrNodvAravidhiM saMkSepeNa kathayiSyan Adau jIrNatve'pyaparityAjyAM pratimAmAha - atItAbdazatetyAdi / mahattamairmahApuruSaiH sthApyA sthApanayogyA yA mUrttiH devatAvimbam atItAndazatA vigatazatavarSA satI khaNDitA bhagnA, sphuTitA vidIrNApi sA ardhyA pUjanIyA, anyathA nocet pUjitA syAt duHkhadAyikA azubhapradA bhavediti zeSaH / zatasya varSANAmapasphuTitA vA syAt, tathApi tAM pUjayedityuktamanena / yadi pratimA vyaktivizeSapratiSThitAnAM mUrtInAmatyAjyatAmAha zivaliGgamadhikRtyAbhipurANamasurairmunibhirgotraistantravidabhiH pratiSThitam / jIrNa vA'pyathavA bhagnaM vidhinApi na cAlayet // (a0 103, 19 zlo0) bhaGgavizeSe grAhyagrAhyatvamuktaM granthakAreNa tasyaiva rUpamaNDane aGgapratyaGganAM tu mUrtiM dhImAn visarjayet / nakhAbharaNamAlAstrabhagnAM tAM na visarjayet // zukranItisAre ca devAlaye mAnahInAM mUrttiM bhagnAM na dhArayet / agnipurANe'pi saptaSaSTitamAdhyAye Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti / jIrNoddhAravidhi vakSye bhUSitAM snapayed guruH / acalAM vinyaseda gehe atijINAM parityajet // 1 // vyaGgAM bhagnAJca zailADhyAM nyasedanyAJca pUrvavat / saMhAravidhinA tatra tattvAn saMhatya dezikaH // 2 // sahasra nArasiMhena hutvA tAmuddhared guruH / dAravIM dArayeda vahrau zailajAM prakSipejale // 3 // For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mthnaath: dhAturatnavilepotthA vyaGgAH sNskaaryogykaaH| kASThapASANajA bhagnAH saMskArArhA na devatAH // 25 // [bahirAyatanasthApyA devatAH] bhairavaH zasyate loke prtyaaytnsNsthitH| na mUlAyatane kAryo bhairavastu bhayaGkaraH / nArasiMho varAho vA tathAnye'pi bhayaGkarAH // 26 // [azubhapratimAlakSaNam ] nAdhikAGgA na hInAGgAH kartavyA devatAH kvacit / dhAtujA ratnajAM vApi agAdhe vA jle'mbudhau| yAnamAropya jIrNAGgAM chAdya vastrAdinA nayet // 4 // vAdinaH prakSipettoye gurave dakSiNAM dadet / yatpramANA ca yaddavyA tanmAnAM sthApayedine / kRpavApItaDAgAderjINodvAre mahAphalam // 5 // zilparane ca- doSe laghutare bimbaM naiva tyAjyaM kadAcana / bAhucchede karacchede pAdacchede tathaiva ca // tathaiva sphuTite bhinne yasminnavayave gate / vairUpyaM jAyate yasya tattyAjyaM prAyazo bhavet // agulyAdiparicchede bandhanaM zasyate budhaiH / mahAdoSasamAyukta sAnnidhyaM lakSyate yadi / tathaiva bar3hA saMzodhya prAyazcittaM samAcaret // 26 / bhairava ityaadi| bhairavo kAlabhairavo vaTukabhairavastripurabhairavazna mahAdevasya mUrtivizeSaH, pratyAyatanasaMsthitaH vAstubahirvATIsthaH zasyate prazasto bhavati, bahirAvAsa eva sthApanIya ityrthH| mUlAyatane na kAryo na sthaapniiyH| nArasiMho varAho vA tathA anye'pi bhayaGkarA devatA mUlAyatane na kaaryaaH| taduktaM matsyapurANe samAnAnupUrvyA bhairavaH zasyate loke pratyAyatanasaMsthitaH / na mUlAyatane kAryo bhairavastu bhyngkrH|| nArasiMho varAho vA tathAnye'pi bhayaGkarAH // iti / (259a0 14-15 zlo0) For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 24 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam svAminaM ghAtayennUcanA karAlavadanA tathA / adhikA zilpinaM hanti kRzA caivArthanAzinI // 27 // vakranAsAtiduHkhAya saMkSiptAGgA bhayaGkarI / cipiTA duHkhazokAya AdhipatyavinAzinI // 28 // duHkhadA hInavaktA tu pANipAdakuzA tathA / hInAGgA hInajaGghA ca bhramonmAdakarI nRNAm // 26 // zuSkavaktA tu rAjAnaM kaTihInA ca yA bhavet / pANipAdavihInAyAM jAyate narako mahAn // 30 // jAhInA tu yA varcA zatru - kalyANakAriNI / putramitravinAzAya hInA vakSaHsthalena yA // 31 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27-31 / ete paJca zlokAH sarvAtmanA matsyapurANIya (a0 259, 16-20 zo0 ) - lokapaJcakamanukurvate / yacca kvacit kazcida varNabhedo'sti tanmAtraM pradarzyate - 'AdhipatyavinAzinI' (28 lo0) ityatra mAnasye 'anetrA netranAzinI' (18 zlo0) iti pAThaH, evaM 'pANipAdavihInAyAM ' ( 30 lI ) ityatra 'pANipAdavihIno yo' ( 19 zlo0 ) iti pAThaH / 'jaGghAhInadevatAca ' ( 31 zlo0 ) ityatra 'jaGghAjAnuvihInA ca' (20 zlo0 ) iti pAThaH / samarAGgaNasUtradhArenihanti kArakaM raudrA dInarUpA ca zilpinam / kuzA vyA ( dhi ? dhiM ) vinAzaJca kuryAt kArayituH sadA // kRzodarI tu durbhikSaM virUpA cAnapatyatAm // ( a0 77, 7-8 zlo0 ) ityanyadeva phalaM tattadaGgavikRtAyAH pratimAyAH prAha / tathA bRhatsaMhitAyAmnRpabhayamatyaGgatAyAM hInAGgAyAmakalyatA karttuH / zAtodaya kSudbhayamarthavinAzaH kRzAGgAyAm / maraNantu sakSatAyAM zastranipAtena nirdizet karttuH // ( a, 57, 5-51 ) iti / parama dRSTayavasthAnAdibhedenApyazubhapratimAlakSaNamuktam / yathA vAmAvanatA patnIM dakSiNavinatA hinastyAyuH / andhatvamUddhuM dRSTyA karoti cintAmadhomukhI dRssttiH|| ( a0 57, 51-52 zlo0 ) iti / For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH pIThayAna-parovAradhvaMse sati yathAkramam / sthAnavAhanabhRtyAnAM nAzo bhavati nizcitam // 32 // pratimA kaasstthlepaashmdnnddcitraadisNgrhe| mAnAdhika-parIvArarahitA naiva pUjyate // 33 // anetrI netranAzAya svalpA syAd bhogvrjitaa| arthahRt pratimottAnA cintAheturadhomukhI // 34 // [zubhapratimAlakSaNam] sampUrNAvayavA yA syAdAyurlakSmIpradA sdaa| evaM lakSaNamAsAdya kartavyA devatA budhaiH // 35 // [athAdbhutam] yAnaberutpAtAn gargaH provAca tAnahaM vkssye| teSAM sakSepo'yaM prkRternytvmutpaatH|| 36 // 32 / piitthyaanetyaadi| pratimAyAH pIThasya yAnasya parIvArasya ca dhvaMse mAze sati karturapi yathAkramaM sthAnavAhanabhRtyAnAM nizritaM nAzo bhavati / tathA ca pIThadhvaMse sthAnamAzaH, yAnadhvaMse vAhananAzaH, parIvAradhvaMse ca bhRtyanAzo bhvtiityrthH| 33 / prtimeti| kASTAdinirmitapratimAnAM saMgrahe ityrthH| maanaadhiketi| pUrva pratimAyA yanmAnamuktaM tato'dhikaparimANA, parIvArarahitA yasyAH pratimAyA yAvantaH parIvArAH zAstradRSTAstato'lpaparIvAraviziSTA, tatazcAnayoH krmdhaaryH| athavA madhyamaNinyAyena parIdhArapadasyobhayatrAnvayaH, tathA ca mAnAdhikaparIvArA parIvArarahitA cetyAyAtam / evaJca-yasyAH pratimAyAH parIvArAH saMkhyAto dairdhyA ditazca yathAnirdiSTaparimANAdhikaparimANavantaH, yasyAzcaikAntataH parIvArA eva na santi, te ubhe api naiva pUjayedityarthaH / 35 / smpuurnnaavyveti| tathA ca mAtsye sampUrNAvayavA yA tu AyurlakSmIpradA sadA / evaM lakSaNamAsAdya kartavyaH prmeshvrH|| (a0 259, 21-22 zlo0) iti kiJcidubhinnAnupUrvyA'yaM shlokH| paramezvaro devprtimaa| 36 / yAnatreriti / yAnutpAtAn gargo vRddhagargaH atreH samIpe provaacetynvyH| tathA ca matsyapurANe manorabhUtazAntyAdipRcchAyAM matsyavacanam devatA-4 For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam apacAreNa narANAmupasargaH pApasaJcayAd bhavati / saMsUcayantyatidizAntarikSabhaumAM tathotpAtaH // 37 // manujAnAmapacArAdaparaktA devatAH sRjantyetAn / tatpratighAtAya nRpaH zAntiM rASTra prayuJjIta // 38 // [divyAbhutam] divyaM grahartavakRtam... ... ... [AntarikSAbhutam ] .... ... ... ulkaanirghaatpvnpriveshaaH| gandharvapura(purapura)ndaracApAMsi(pAdi?) yadAntarikSaM tat // 36 // ana te varNayiSyAmi yaduvAca mahAtapAH / anaye vRddhagargastu sarvadharmabhRtAM varaH // (a0 229, 2zlo0) iti| teSAm adbhutAnAM saGkSapaH samAsena saMgrahastu prakRteranyatvaM svabhAvasyAnyathAbhAvaH vaiparItyamiti yAvat / tathA ca bRhatsaMhitAvivRtau utpalabhastasamAsasaMhitAyAm yaH prakRtiviparyAsaH sarvaH saMkSepataH sa utpAtaH / kSitigaganadivyajAto yathottaraM gurutaro bhavati // iti / 37 / sNsuucyntiiti| sarvAGgakSatamidaM zlokArddha kathaM pratikriyeteti paryAkulairasmAbhirmUle saMzodhanaprayAsaH prityktH| paramarthagrahArthaM sNvaadiprmaannmudbhiyte| tathA ca bRhatsaMhitAyAM yathoktapUrvArdhAt param 'saMsUcayanti divyAntarikSabhaumAsta utpAtAH' (a0 45, 2 shlo0)| iti prakRtArddhasamArthakaH pAThaH / 'narANAm apacAreNa pApasaJcayo bhavati pApasaJcayAdupasargA updrvaaH| tathA ca gargaH atilobhAdasatyAdvA nAstikyAdvApyadharmataH / narApacArAnniyatamupasargaH pravarttate // iti / tato divyAntarikSabhaumA utpAtAH zAn upasargAn saMsUcayanti / ' iti taduvikRtI utplbhttttaaH| 39 / idAnImutpAtAn vibhajan divysvruupmaah-divymiti| prahANAm AditvA For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH [bhaumAdbhutam] bhaumaM carasthirabhavaM... ... ... [eSAM zAntinivarttanIyatvAnivartanIyatvavikalpaH ] ___ tacchAntibhirAhataM shmmupaiti| nAbhasamupaiti mRdutAM zamIta na divyaM vadantyeke // 40 // donAm RkSANAm azvinyAdinakSatrANAM yadu vaikRtam anyathAbhAdhastada divyam adbhutamiti zeSaH / anna prakRto'pyutpAto liGgabhedAda 'divyena' na sambadhyate evmuttrtraapi| yadvA vaikRtamevAnna vizeSyam , grahakSakRtaM yad vaikRtaM tada divymityrthH| aantrikssmaah-ulketyaadi| ulkAsvarUpamAha bRhatsaMhitAyAm'divi bhuktazubhaphalAnAM patatAM rUpANi yAni tAnyulkAH' (a0 33, 1 zlo0) iti / kecit punarlokAnAM zubhAzubhasUcanAya lokapAlAstAnyastrANyevolkA ityAhuH / tathA cotpalabharatagargaH svAstrANi saMsRjantyete zubhAzubhanivedinaH / lokapAlA mahAtmAno lokAnAM jvalitAni tu // iti / nirghAta iti / nirghAtamAha bRhatsaMhitAvivRtau utpalabhadRtagargaH yadA'ntarikSa balavAn mAruto mahatAhataH / patatyadhaH sa nirghAto bhavedanilasambhavaH // iti / pavano vikRto vaayuH| pariveza iti / tatsvarUpamAha bRhatsaMhitAyAm sammUcchitA ravIndvoH kiraNAH pavanena mnnddliibhuutaaH| mAnAvarNAkRtayastanvabhre vyoni parivezAH // iti / gandharvapuram AkAze dRzyamAnaM purAkRti prasiddham / indracApam AkAze dRzyamAnaM dhanurAkRti cihnm| tathA ca bRhatsaMhitAyAm sUryasya vividhavarNAH pavanena vighaTTitAH karAH sAbhre / viyati dhanuHsaMsthAnA ye dRzyante tadindradhanuH // iti / prakArAntaramAha utpalabhaTTaratakAzyapaH anantakulajAtA ye pannagAH kAmarUpiNaH / teSAM nizvAsasambhUtamindracApaM pracakSate // iti / ete yat tadAntarikSam adbhutmiti| gandharvapurandaretyanna eka 'pura'padaM lekhakapramAdAt patitamisi pratibhAti / 'cApAMsI'tyapyapapAThaH / 40 / bhaumamutpAtamAha-bhaumamiti / parasthirabhavamiti carebhyaH sthirebhyazca vastubhyo For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 devatAmUrtiprakaraNam divyamapi zamamupaiti prbhuutknkaangomhiidaanaiH| rudrAyatane bhUmergordAnAt koTihomAJca // 41 // bhavatIti tAdRzaM yat tad bhaumam / utpalabhastu bRhatsaMhitAyAm-'carANAM vastUnAM sthairya sthirANAM caratvaM tadudbhavam' ityAha / / bhaumanAbhasayoH shaantikrmnivrtytvmaah-tditi| sada bhaumam adbhutaM zAntibhiH zAntikarmabhirAhata nivAritaM sat zarma zAntimupaiti / nAmasam AntarikSam adbhutaM zAntibhirAhatamityeva, mRdutAM mandIbhAvam upaiti / anna mRdutAmupaitItyanena bhaumaM yathA zAmyenna tathA nAbhasamityAyAti / divyotpAtasya zAntinivartyatve viklpmaah-neti| divyaM na zAntimupaiti na vA mRdutAM yAtItyeke maharSayo vdnti| tathA cotpalabhastakAzyapaH __ bhauma zAnsihataM nAzamupagacchati mArdavam / / nAbhasaM na zamaM yAti divyamutpAtadarzanam // iti / atra 'zamIte'tyapapAThaH AdAdikasya shmdhaatorbhaavaat| zAmyatIti pATho bRhatsaMhitAyAm / prasaGgAdatra divyAdyadbhutamadhikRtya matsyapurANe yaduktaM tadudviyate grahasaMvaikRtaM divyamAntarikSaM nibodha me| ulkApAto dizAM dAhaH parivezastathaiva ca // gandharvanagaraJcaiva vRSTizca vikRtA tu yaa| evamAdIni loke'sminnAntarikSaM vinirdizet // gharasthirabhavo bhaumo bhUkampazcApi bhUmijaH / jalAzayAnAM vaikRtyaM bhaumaM tadapi kIrtitam // iti / (a0 229, 6-9 zlo0) 41 / evaM divyasya zAmyatvAzAmyatve vikalpya samprati svamatamAha-divyamapoti / atrApiH sambhAvanAyAm ityahaM sambhAvayAmItyarthaH / yadvApiH samuzcaye, prabhUtatattadravyadAnai kevalaM bhauma nAbhasaJca zAntimupetaH paraM divyamapi shaantimupaitiityrthH| ___ rudrAyatana iti shivaalye| 'bhUmeordAnAdityapapAThaH pUrva gomahIdAnasyoktatvAt / yadvA pUrva sthAnAniyamena prabhUtagavAdidAnavyavasthA kRtA, paratazca sthAnavizeSe alpAyA api bhUmerekasyA api gordAnamabhihitamiti pUrvAddha prabhUtapadopAdAnAdaparAddhe bhUmeriti goriti caikvcnopaadaanaadvgmyte| 'rudrAyatane bhUmau godohAditi pATho bRhatsaMhitAsammataH / 'bhUmau godohana pAtraM vinA bhUmau goH stanaM niSpIca dugdhotsarga' iti shbdklpdrmH| For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH [devotpAte rAjJo vizeSaH] AtmasutakozavAhanapuradArapurohiteSu loke ca / pAkamupayAti daivaM parikalpitamaSTadhA nRpteH|| 42 // liGgAdivaikRtaM tatphalaJca] animittacalanabhaGga-svedAnipAtajalpanAdyAni / liGgArcAyatanAnAM nAzAya narezadezAnAm // 43 // 42 / atra daivotpAte rAjJaH phalasya vyaapktaamaah-aatmeti| yadvA ye'tra prakaraNe uktAsteSAM rAjanyeva phalapAka iti sthite tatsambandhitayA ke ke phalabhAginaH syuritypekssaayaamaahaatmeti| kasyotpAsasya kuta kIdRzaH phalapAke ityupariSTAd vkssyte| nRpateriti sarvatra smbdhyte| tathA ca nRpaterAtmani zarIre sute putre koSe dhanAgAre vAhaneSu hastyazvAdiSu pure nagare dAreSu bhAryAsu purohite AcArya loke prajAsu cetyaSTadhA aSTaprakAreNa parikalpitaM daivamadbhutaM pAkaM yAti phalaM dadAti / 'loke janapade' ityutpalabhaH (a0 45, 7 shlo0)| vyaktamAha matsyapurANe rAjJaH zarIre loke ca puradAre purohite| pAkamAyAti putreSu tathA vai koSavAhane // (a0 229, 13 zlo0) __ atra devotpAta evAyaM rAjJaH phalavizeSa uktaH, pUrvoktamatsyapurANavacane tu evaMvidhaphalasyautpAtasAdhAraNyamiti vishessH| etena prAkRtajanaviSaya utpAtaH prAtisvikaphala ityavadheyam / 43 / carasthirabhavamiti yat sthirasya caradharmAkrAntilakSaNaM bhaumamadabhutam utpalabhavyAkhyAsvarasAt pUrvamuktaM tadeva viviyte-bhnimittetyaadinaa| athavAnyadevedaM pUrvoktabhya utpAtebhyo liGgAdi vaikRtaM nAmeti tadAha-animittetyAdinA liGga zaivam arvA devapratimA AyatanaM siddhaM devasthAnam eSAm animittaM calanAdiprayojakavAyvabhighAtAdikAraNaM vinetyrthH| calanaM kampaH, nipAtaH patanam , jalpanam asmbddhoktiH| AdyagrahaNAda vamanaM prsrpnnnycetyutplbhttttH| etAni narezasya rAjJaH dezasya janapadasya ca nAzAya bhavanti / yadyapi 'dvandAt pUrva paraM vA yaczrayate tallabhate pratyekamabhisambandhamiti nyAyAd dvandvasthacalanAdisarvapadArthaiH sahaivAnimittamityasyAnvayo nyAyyastathApi sAmarthyAccalanabhaGganipAtairevA. nvayo na vitarairapi, teSAM tadanvaye'sAmarthyAt , na yasti kAraNaM liGgAdInAM svedAzrujalpaneSu kimapi, yena tadvayAvRttaye animittatayA tAni vizeSyennityavadheyam / .. For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [ tatra vizeSaH] svadezadhvaMsasphoTe bhavettathA... ... ... / sthAnAJcalane bhaGgaM dezasya vinirdizet prAjJaH // 44 // . [arcA vaikRtaM tatphalaJca] nartanaM jalpanaM haasymunmiilnnimiilne| devA yatra prakurvanti tatra vidyAnmahad bhayam // 45 // rodane nartane hAsye devatAnAM prasarpaNe / mahad bhayaM vijAnIyAt SaNmAsatri(sAtti?)guNaM param // 46 // dhamajvAlA rajo bhasma yadA muJcanti devtaaH| rAjA tadA ca mriyate prasUte ca dhanakSayam // 47 // 44 / 'nAzAya narezadezAnAmi'tyuktam , idAnIM kena kasya nAza iti vissyvibhaagmaahsvdeshetyaadi| sphoTe bhaGge svadezadhvaMso bhavet / ana lekhakapramAdAda granthasya kiyAMcana bhAgaH ptitH| 45 / nartanamiti / unmIlanaM netraprasAraNam, nimIlanaM netrasaGkocaH, yadvA aGgAnAm aakunycnprsaarnne| 46 / rodana iti / SaNmAsatriguNamiti / zAntau akRtAyAM SaNmAsAt paraM bhayaM triguNaM bhavedityarthaH, tathA ca SaNmAsAt triguNa miti zuddhaH paatthH| etacintyam, eteSAmutpAtAnAm aSTasu mAseSvatIteSu phalapAkazravaNAt kathaM SaTsa mAseSvatIteSveva bhayAnAM baiguNyaM sambhavaduktikaM syaat| tathA ca bRhatsaMhitAyAm ___"mAsaizcApyaSTAbhiH sarveSAmeva phalapAkaH" / iti / (a0 45, 14 zlo0) evaJca idamatra kathaJcit samAdhAnam-atra saGkocavRttyA sarvazabdasya devatA kRtotpAtetaraparatvAbhyupagamAt tathAvidhotpAtasya sadyaHphaladatvena 'SaNmAsAt triguNaM paramiti saGgacchate / anedaM zlokadvayaM prAyeNa samAnArthakamiti sthaNAbhikhanananyAyena vA, pUrvatra bhayasya dezaviSayakatvAGgIkArAduttaratra ca rAjaviSayakatvAGgIkArAdvA kathaJcit paunaruktyanirAsaH kartavyaH / 47 / dhUmajvAlAmiti / dhUmaM jvAlAJcetyarthaH / jvAlA caagnishikhaa| tadetat sarva savizeSamAha matsyapurANe For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH [anyAni vaikRtAni ] bhUmiryadA nabho yAti vizeda vasundharAM nmH| dRzyante cAntarA devAstathA rAjabadho bhavet // 48 // devatAyAtrAzakaTAkSacakrayugaketubhaGgapatanAni / samparyAsanasAdanasaGgAzca na dezanRpazubhadAH // 46 // devatArcAH pranRtyanti vepante prajvalanti ca / vamantyagni tathA dharma snehaM raktaM tathA vasAm // AraTanti rudantyetAH prasvidyanti hasanti ca / uttiSThanti niSIdanti pradhAghanti dhamanti ca // bhuJjate vikSipante vA kozapraharaNadhvajAn / avAGmukhA vai bhavanti sthAnAt sthAnaM bhramanti ca // evamAthA hi dRzyante vikArAH shsotthitaaH| liGgAyatanavipreSu tatra vAsaM na rocayet // rAjJo vA vyasanaM tatra sa ca dezo vinshyti| (a0 230, 1-5 zlo0) iti| sahaseti animittmityrthH| vizeSastu-prakRte liGgArcAyatanAnAmityuktam anna linggaarcaaytnvipraannaamiti| atredamavadheyam-yadyayaM sthirasya caradharmAkrAntilakSaNo bhauma utpAtaH, yadi vA viziSTa eva katridutpAtaH syAdubhayathApi vipreSviti na snggcchte| na hi vipraH sthiro yena tasya caradharma nartanAdikamautpAtikaM bhavet / viziSTo'pi na sambhavet tAdRzotpAtasya kvaapyshrvnnaat| tasmAdana vRkSeSviti pATho yujyate na veti sudhIbhizcintanIyam / asti hi sthirANAM vRkSANAM caradharmasya nartanAdeH prAptirUpa utpAto bRhatsaMhitAdau niruupitH| tathA ca bRhatsaMhitAyAM vRkSavaikRtaM prakRtya 'hasane dezadhvaMsaM rudite ca vyAdhibAhulyam'. 'dhUmastasmiJ jAlAthavA bhavennapabadhAyaiva' sarpatsu taruSu jalpatsu vApi janasaMkSayo vinirdiSTaH' (a0 45, 25, 26, 30 zlo0) iti tatra tatra aAdivadeva vRkSANAmapi tattadvaikRte doSa uktaH / ____49 / devtaayaatretyaadi| devatAyAtrAyAM devatotsave zakaTasya prakRtotsavanirvAhArthaM smaahRtsyetyrthH| akSalya cakramadhyavartidaNDasya ca, zakaTAkSasyetyekaM padaM vA, cakrasya, yugasya vAhana For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam (utpAtavizeSasya prANivizeSa phaladAyakatvam ) RSidharmapitRbrahmaprodbhUtavaikRtaM dvijAtInAm / yadrudralokapAlodbhavaM pazUnAmaniSTaM tat // 50 // gurusitazanaizcarotthaM purodhasAM viSNujaJca lokAnAm / skandavizAkhasamutthaM mAGgalikAnAM (kaM na?) nrendraannaam||51|| vedavyAse mantriNi vinAyake vaikRtaM cmuunaathe| dhAtari savizvakarmaNi lokAbhAvAya nirdiSTam // 52 // devakumArakumArIvanitAprakhyeSu (praiSyeSu?) vaikRtaM yat syAt / tatrabhyateH (tannarapateH?) kumArakumArikAstrI parijanAbhA(nA?)m // 53 // ratApizAcaguhyakanAgAnAmeva (mevameva?) nirdiSTam / dvayayojakakASThasya , ketozca bhaGgAH sphoTanAni patanAni vaa| tathA samparyAsanam eteSAmeva vipasiH akSasthAne yugasya yugasthAne cakrasyetyAdirUpaM viparivartanamityarthaH, sAdanaM vizaraNaM sahasaiva jarjarIbhAvaH, saGga AsaJjanaM gamanapratibandhakIbhUtaH parasparasaMzleSaH / ete na dezasya nRpasya ca shubhdaaH| daivatayAtreti pATho bRhatsaMhitAyAm (a0 45, 9 shlo0)| 50 / pUrva liGgArcAyatanAnAmityuktam, 'nartanaM jalpanaM hAsyam' ityAdinA ca deva_kRte sAmAnyato 'bhayaM bhaved' iti coktam / samprati kasyArcAyA vaikRte kasyAniSTamiti viziSya vaktumAha-RSidharmatyAdi / dharmo devavizeSaH, pitaraH prasiddhA bhUtajanAH kutracit lepamayAH kriyante ; eteSAmarcAsu yat prodabhUtaM vaikRtaM tad dvijAtInAmaniSTam azubhapradam / yaca rudrasya lokapAlAnAmindrAdInAM ca vaikRtaM tat pazUnAM rAjJo vaahniibhuutaanaamnissttmityrthH| 51 / dvijAtInAmityuktam , tatrApi purodhasAM vishessmaah-gurviti| sitaH zukraH / eteSu yad baikRtaM tat purodhasAmityarthaH / skandaH kAttikeyaH, vizAkho devavizeSaH / etayorudabhUtaM vaikRtaM narendrANAM na mAGgalikam / 52 / vedavyAse vaikRta mantriNi, vinAyake vaikRtaM camUnAthe rAjJaH senApatau aniSTajanakam / 53 / devkumaaretyaadi| devakumAre yad vaikRtaM tannupakumAre, evaM kumArIvanitApraiSyeSvapi bodhyam / For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH [utpAtAnAM phalakAlaH] mAsaizcApyaSTAbhiH sarveSAmeva phalapAkaH // 54 // [eteSAM zAntiH] buddhA devavikAraM zuciH purodhAstryahoSitaH snaatH| snAnakustu(su)mAnulepanavastrarabhyarcayet pratimAm // 55 // madhuparkeNa purodhA bhakSyabalibhizca vidhivadupatiSThet / sthAlIpAkaM juhuyAd vidhivanmantraizca talliGgaH // 56 // [zAntiphalam ] iti vibudhavicA(kAre zAntayaH saptarAtraM dvijavibudhagaNArcA gItanRtyotsavAzca / vidhivadavanipAlathai (yaH ? ) prayuktA na teSAM bhavati duritapAko dakSiNAbhizca ruddhaH // 5 // 54 / rkssHpishaacetyaadi| evmeveti| etaduktaM bhavati-yathA devakumArAdau prodabhUta vaikRtaM nRpasya kumArAdau aniSTajanakam evaM rakSaHpizAcaguhyakanAgAnAM putrAdAvapi prodabhUtaM vaikRta nRpasya putraadaavnissttsaadhnmityrthH| maasaishraapyssttaabhiriti| sarveSAmeva vaikRtAnAm aSTAbhirmAsaiH phalapAko bhavatItyarthaH / aSTAbhirmAsai rityapavarga tRtIyA, tathA cASTamAsAbhyantara evAmRtAni phlmupdrshyntiityrthH| evaJca pUrva 'paNmAsAttiguNaM param' (47) iti yaduktaM tadapi sAdhu saGgacchate / matsyapurANe_ 'tribhirvaSaistathA jJeyaM sumahada bhayakArakam' (a0 229, 12zlo0) iti varSanayAbhyantare phalapAkakAla uktH| ata evotpalabhaTTo'pi 'aSTAbhirmAsairi'tyasya aSTAbhirmAsairatItairityarthamAha (bRhatsaMhitA, a0 45, 14 shlo0)| 55 / idAnIm utpAtAnAM zAntimAha-buddha ti| snAnaM snAnIyaM jalam / tryahopitastrayahopoSitaH dinatrayaM kRtopavAsa ityrthH| pratimAm utpannavikArAm / 56 / mdhuprkenneti| sthAlIpAkaM caru talliGgaistattaddevatAnumApakairmantraistattaddevatAyA havanamantrairjuhuyAt / 57 / zAntiphalaM shaantyvdhinycaah-itiiti| vibudhavikAre devakRtotpAte jAte devatA-5 For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam vatsenAtrimukhe kuryAd yAtrAdvAre ca vaastunH| praveze pratimAdInAM guviNInAM vizeSataH // 5 // satItyarthaH, iti pUrvoktaprakAreNa saptarAtraM saptAhaM zAntayaH, tathA dvijavibudhagaNArcA dvijadevagaNapUjA gItanRtyotsavAzca yairavanipAlaiH vidhivat prayuktAsteSAM duritapAka utpAtajanitAniSTaphalaM na bhavati, dakSiNAbhiH etatkAryAGgabhUtadakSiNApradAnAdibhizca ruddho nivArito bhavatItyarthaH / etadanta utpAtAdhyAyaH sarvathA bRhatsaMhitIyotpAtAdhyAyAnurUpaH (bRhatsaMhitA a0 45) / kevalaM paJcacatvAriMzazlokAdUnapaJcAzazlokAnto'zastatra na dRzyate / 58 / vatse ityaadi| tathA vikRtapAThaH zloko'yaM yathAsya prakaraNamapi na suvijJAnam / evamapi dvArAdipadadarzanAt sannivezavizeSAJca dvArasambandhyevAyaM zloka ityasmAkaM prtibhaa| dRzyate hi pradhAnadvArasya taistaiveMdhe karturazubhAdivarNanam / tathA ca bRhatsaMhitAyAm mArgatarukoNakUpastambhabhramaviddhamazubhadaM dvAram / ucchAyAda dviguNamitAM tyaktvA bhUmi na doSAya // iti / (a0 52, 74 zlo0) asyArthaH-mArgaH panthAH, taruva'kSaH, koNo'sriH, kRpastambhau prasiddhau, bhramo jlnirgmnprdeshH| etaiH sammukhaiAra viddhamazubhadam / kiyati dUre sthito vedhane na duSTaphalado bhavatItyAha-- ucchrAyAditi / yAvAn dvArasya ucchrAya uccatvaM taddiguNapramANAM bhUmiM tyaktA bahiH sthitA doSAyaiva ete doSA na bhavanti ityutplbhttttH| mayamate vRkSakarNAvadhaHsthUNakUpaviddhaM tathaiva ca // devAyatanaviddhaJca vidhividdhaM tathaiva ca / ghalmIkabhasmaviddhaJca zirAmarmAdividdhakam // iti / (a0 30, 38-39 zlo0) vidhividdhamiti brahmaNA vidvamityarthaH, sa ca vAstumadhyastho vA pratimAtmA vaa| zilparatne ca mArgakUpatarustambhakoNapIDamazobhanam / mukhyadvArasya devAnAM narANAJca vizeSataH // iti / (pUrva0 a0 22, 21-22 zlo0) evaJca vRkSe nAbhimukhe kuryAd yAtrAdvAraJca vAstunaH / iti pUrvAddhaM kRtazuddhiH pAThaH / uttarArddha samAnam / tathA cAyamarthaH-vRkSe abhimukhe sammukhavattini sati, pratimAdInAM vizeSato gurviNInAM praveze gRhe ca abhimukhe sati vAstuno yAtrAdvAraM pradhAna dvAraM na kuryAt / pravizantyasminniti pravezo gRham / pratimAdInAmityAdipadAdanuktAnAM For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH nakSatrayonizca SaDaSTakaJca vargASTakaM nADigatazca Rtm| devAdiRkSANi vizopakAzca() ete vilokyAH pratimAvidhAne // 56 // iti zrIkSetrAtmajasUtrabhRnmaNDanaviracite vAstuzAstre devatAmUrtiprakaraNe zilAparIkSApratimApramANaguNa pAdbhutAdhikAro nAma prathamo'dhyAyaH / stambhAditattaduvastUnAM grahaNam / etaccAtisAhasena yathAjJAnamabhyuhya samupasthApitamasmAbhirvyAkhyAnam , nirNaye tu pAThakAH pramANam / rUpamaNDane tu vatsenAbhimukhe kuryAda yAtrAM dvAraJca vAstunaH / / pravezapratimAdInAM gurviNInAM vizeSataH // (a0 1, 17 zlo0) iti vizeSaH / 59 / nakSatrayonizvetyAdi / nakSatrayoniH yonivaram , devAdiRkSANi devanararAkSasagaNanakSatrANi vizopakAna pratimA vidhAne devatAmUrtigaThanakAla ityarthaH, ete nakSatrayonyAdayaH, vilokyA vicAryA ityrthH| atra vizopakAzceti kiM zuddhaH pAThaH kiM vApapAThastadapi ninnetumsmthairsmaabhistuussnniimaasyte| nakSatrayonivicAra:-karmakartuH karmadinasya ca nakSatrayoH parasparaM yonigatazatrutAM nksstryonivairmucyte| pratimAgaThanasya zubhadinakaraNe nakSatrayonivairaM dopaavhm| anna karmadinanakSatraM pratimAyA janmanakSatraM jJeyam / evamanyatrApi / azvinyAHazvayoniH jyeSThAyA: hariNayoniH zatabhiSAyAH anurAdhAyAHsvAtyA:mahiSayoniH ArdrAyAH zvayoniH hastAyAH mUlAyA:pUrvabhAdrapadasya- siMhayoniH uttaraphalgunyA: goyoniH dhaniSThAyA: uttarabhAdrapadasyabharaNyA :hastiyoniH citrAyAH vyAghrayoniH revatyAH vizAkhAyAHkRttikAyAHmeSayoniH azleSAyAH viDAlayoniH puSyAyAH punarvasoHpUrvASADhAyA:vAnarayoniH macAyA: mUSikayoniH zravaNAyA: pUrvaphalgunyAHrohiNyA:sarpayoniH abhijitaH makulayoniH mRgazirasaH uttarASADhAyA: For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 36 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam govyAghrayoH hastisiMhayoH azvamahiSayoH zvahariNayoH nakulasarpayoH vAnarameSayoH fastemUSikayoH parasparaM vairam anyadapi lokAcArato vairam avagacchet / ekayonicecchubham bhinnayonizcet madhyamam uktarUpagaNanayA vairayonizcedazubhaM phalaM bhavet / iti / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaDaTakavicAra: karmakarturjanmarAzimapekSya karmadinarAzicet SaSTho vA'STamaH syAt tadA SaDaSTakadoSo bhavet, ata imau rAzI tyAjyau / meSaH vRSaH mithunaH karkaTaH siMhaH kanyA tulA vRzcikaH dhanuH makaraH kumbhaH mInaH 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 karttuparAziH karmayogya rAzi: kanyA tulA vA ; atra kartturjanmarAzepAt karmadinasya kanyArAziH paSThastulArAziraSTamaH, ataH paDhaSTakadopAdAvapi tyAjyau ityAdi / vargASTakagaNanAniyamaH - janma ravizvandro maGgalo budhaH bRhaspatiH zukraH zanirlagnaceti vargASTakam / vargASTakagaNanAkA rAzicakrASTakaM pRthag vilikhya teSAM madhye yathAkramaM ravyAdi lagnAntaM vargASTakaM likhet / kAle rAzicakre kathitA grahA lagnazca yatra yatra rAzau varttamAnAsteSAm ekaikasyAvasthitisthAnAda pRthanirdiSTe rAzicakrASTake adholikhitaprakAreNa rekhA bindUMca pAtayet / sUryASTavarga rekhAH 48 raviH 12|4|7|8|9|10|11 candraH 3 / 6 / 10 / 11 maGgalaH 112|4|789 / 10 / 11 budhaH 3 / 5 / 6 / 9 / 10 / 11 / 12 guruH 5 / 6 / 9 / 11 zukraH 6 / 7 / 12 zaniH 122|4|7|8|9|10111 lagnaH 3 / 4 / 6 / 10 / 11 / 12 prathamato rakhervargASTakagaNanAbhilASad raviryasmin rAzau varttamAnastatra, tasmAdditIya- caturthasaptamASTamanavadazamaikAdazarAziSu ekaikAM rekhAM pAtayet / tathA candramaGgalAdInAM yatra yatra rekhAH pAtayitavyA upariSTAnnirUpitairaGgaistat sudhIbhiravagantavyam / grahANAM vargASTaka rekhAcakrANi For Private And Personal Use Only candrASTavarga rekhAH 49 raviH 3 / 6 / 78 / 10 / 11 candraH 13 / 6 / 7 / 10 / 11 maGgalaH 2 / 3 / 5 / 6 / 9 / 10 / 11 budhaH 1|3|4|5|7 / 8 / 10 / 11 guruH 1241778110 / 11 / 12 zukraH 3|4|51711 / 10111 zaniH 3 / 5 / 6 / 11 lagnaH 3 / 6 / 10 / 11 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH budhASTavargarekhAH 39 raviH 5 / 6 / 9 / 11 / 12 candraH / / 8 / 10 / 11 kujASTavarga rekhAH 39 raviH 3 / 5 / 6 / 10 / 11 cndrH3|6|11 maGgalaH 24 / 7 / 8 / 10 / 11 budhaH 3 / 5 / 6 / 11 guruH 6 / 10 / 11 / 12 zukraH 6 / 8 / 11 / 12 zaniH 141718 / 9 / 10 / 11 lagnaH 113 / 6 / 10 / 11 maGgalaH // 24 // 78 / 9 / 10 / 11 budhaH 113 / 5 / 6 / 9 / 10 / 11 / 12 guruH 6811112 zukraH // 2 / 3 / 5 / 89 / 11 zaniH gurvaSTavargarekhAH 56 raviH / 2 / 3 / 4 / 9 / 10 / 11 candraH 2 / 5 / 7 / 9 / 11 maGgalaH // 24 // 78 / 10 / 11 budhaH // 24 // 5 / 6 / 9 / 10111 guruH / / 18 / 10 / 11 zukraH 2 / 5 / 6 / 9 / 10 / 11 zaniH 3 / 5 / 6 / 11 lagnaH 112 / 4 / 5 / 6 / 7 / 9 / 10 / 11 zukrASTavargarekhAH 52 raviH 8 / 11 / 12 candraH sh23|45|9|11|12 maGgalaH 3 / 5 / 6 / 9 / 11 / 12 budhaH 3 / 5 / 6 / 9 / 11 guruH 5 / 8 / 9 / 10111 zukraH 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 8 / 9 / 10 / 11 zaniH 3 / 4 / 5 / 8 / 9 / 10 / 11 lagnaH 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 8 / 9 / 11 zanyaSTavargarekhAH 39 raviH 2 // 78 / 10 / 11 candraH 36 / 11 maGgalaH 3 / 5 / 6 / 10 / 11 / 12 budhaH 6 / 9 / 10 / 1112 guruH 6 / 6 / 11 / 12 zukraH 6 / 11 / 12 zaniH 3 / 5 / 6 / 11 runaH 113 / 4 / 6 / 10 / 11 lagnASTavarga rekhAH 49 raviH 3 / 4 / 10 / 11 / 12 candraH 36 / 10 / 11 / 12 maGgalaH 113 / 6 / 10 / 11 budhaH 1 / 2 / 4 / 6 / 8 / 10 / 11 guruH 122 / 4 / 5 / 6 / 7 / 9 / 10 / 11 zukraH 1234589 zaniH 13 / 4 / 6 / 10 / 11 lagnaH 36 / 10 / 11 parAzarIyahorAyAM lagnarekhAH 49 granthAntare 37 For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 38 devatAmUrttiprakaraNam uparyukta niyamena rekhApAtAd grahANAM zuddhimazuddhiJca nirNayet / vargASTake kenopAyena grahANAM zuddhAzuddhivicAraM phalanirNayaJca kuryAt tadidAnImucyate / dazAphalaM suvicArasAdhyam, mahASTavargASTavargaphalantu na tathAvidham etad gaNitAgatamityavyartham ; gaNanA cedadbhrAntA syAt tadaSTavarganirUpitaphalamavazyameva ghaTeta / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varge grahANAM zuddhyazuddhivicAraH phalanirNayazca / grahasva yeSu rAziSu paJcabhyaH aSTau yAvat phalarekhAstiSThanti, sa grahasteSu teSu rAziSu kramazaH zubhaphalavarddhako bhavati / catasro rekhA yadi tiSThanti tadA samaphalapradaH; tisro agar ar rekhA tiSThati cet krameNAzubhaphalasya varddhako bhavati / rekhAbhAve arthAdaSTazUnyatve, tadvAzau tu sAtizayamazubhaM dadAti / ato yasya grahasyASTavargaM gaNayet sa graho yasmin gRhe sthAsyati gRhe yadi catasrastadadhikA vA rekhAstiSThanti tadA'sau grahaH zuddhaH zubhaphalapradaHzceti jAnIyAt / kiJca - gRhe yasmin rekhAcatuSTayasya nyUnatA bhavet tadvAzigata dazuddhastathA'zubhaphalapradazca / grahagaNa vargASTake vizuddhaH san yadyupacayagato bhavet ; arthAjanmarAzervA janmalagnAdvA tRtIya- paSThadazamaikAdazasthAnagataH syAt, athavA mitragRhagataH kiMvA uccasthAnagato bhavet, tadAsau grahavAtIva zubhadAyako bhavet / kiJca grahagaNo'zuddho bhavan yadyapacayasthAnagato bhavet arthAt tRtIyapaSThadazamaikAdazAn vinA anyarAzigataH syAt, zatrurAzau nIcarAzau vA'vatiSThate tadAtizayazubhaprado bhavet / yatra yatra rAzau grahA vargASTake zubhadA gocare tattadvAziSu AgacchantastAtkAlika zubhadA bhavanti / tat sthAnaM cejjanmarAzitastasya grahasya gocaranirdiSTazubhasthAnaM bhavet tadA zubhaphalavarddhakaH syAt, tasya rAzerjanmalagnAt prabhRti yo bhAvastena tadbhAvotthaphalaM tadbhAvanirdiSTaJca bhrAtRpitrAdInAM tAtkAlikazubhasaukhyaM kalpanIyam / dRSTAnto yathA veraSTavarge mithunarAzau phalarekhAH paD bhavanti ; tadavasthAyAM ravizvenmithuna rAzisthaH arthAdASADhamAse vizeSazubhasUcako bhavet / yat karmaNi ravizuddherAvazyakam ASADhamAse tat karmArambheNa zubhaphalaM sunizcitam / yAvatI yAvatI rekhA grahANAmaSTavargake / arati dviguNIkRtya cASTAbhiH parizodhayet // 1 // aSTopari bhavedrekhA aSTAbhyantarabindavaH / aSTAbhitra samo yatra samastatra nigadyate // 2 // pUrvokta niyamAnusAreNa pratyekarAzau yAvadvekhApAto bhavet tA rekhA dviguNIkRtya tato'STau viyojayet, tato yAvadavaziSTaM bhavet, tAvadaGkaM tattadrAziSu rakSet / yadyadrAziSu dviguNitarekhAsamaSTiraSTAbhyo nyUnA bhaveyuH tattadrAziSu aSTasaMkhyAto yAvatI nyUmA bhavet tAvato bindUn sthApayet yadyadrAziSu dviguNitarekhA samaSTiraSTau bhaveyustasmin rAzau samaM likhet / For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamo'dhyAyaH bindupAtasya rekhApAtasya ca niyamaH zUnye tu vindavazcASTau rekhaike rasabindavaH / catvAro bandavo yugme dvibindU rAmarekhake // 3 // samarekhAcaturthe tu paJca netrarekhake | parekhAsa catU rekhAH saptame rasarekhikAH // 4 // itthaM rekhAbindupAtena phalaM vicAryam / pUrvoktaprakAreNa dviguNitarekhAsamaSTikAdaSTau viyojayet / tena zUnye'vaziSTe bindvaSTakaM rakSet / ekarekhAyAmavaziSTAyAM binduSaTkam, rekhAdvaye vinducatuSTayam, rekhAnaye bindudvayaM rakSet; rekhAcatuSTaye sthite samo bhavet ; rekhApaJcake rekhAdvayam, rekhApaTke rekhAcatuSTayam, rekhAsaptake rekhATkaM bhavet / rekhAbhistu zubhaM jJeyaM bindubhirazubhaM phalam / yatra rekhA na binduzca tat samaM parikIrtitam // 5 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rekhAyogeNa binduyogena vA grahANAM phalam svocca mitrAdivargasthAH kendrAdivalasaMyutAH / aniSTaphaladAH sarve svalpabinduyutA yadi // 6 // duSTasthAnasthitA ye ca ye ca nIcAribhAMzagAH / sarva zubhadA nityamadhibinduyutA yadi // 7 // dinezamukhyagrahavargakeSu yadA zaniH zUnyagRhaM prayAtaH / karoti pitrAdikabhAvajAnAmatIva rogAribhayAkulAni // 8 // 36 eteSAmartha :- uccastho mitrAdivargagataH kendrAdistho vA balavAn graho ekAdisvalpa binduyuktarA zistha ekAdisvalparekhAyuktarAzistho vA cedaniSTaphalapradaH / usifaduHsthAnastho nIcarAzinavAMzasthaH zatrukSetra navAMzastho vA nitarAM durbalo'pi grahaH binduyuktarAzistho rekhAyuktarAzistho vAcet zubhaphalapradaH / For Private And Personal Use Only vargASTakacakre vyAdigrahANAmaSTavarge rekhAhIne'STazUnyayukte vA rAzau zanirgocaravRttyA gatazcet tadvAzinirdiSTabhAvaphalasyAniSTam, rogam, zatruvRddhim, tathA bhayAkulatvAdikam, tadbhAvanirdiSTaJca pitRbhrAtrAdInAmapi tadrUpamazubhaM parikalpayet / aSTavargaM vyAdigrahANAM vizeSaphalaM granthabAhulyabhayAdiha parityaktaM jyotiSagranthe tadanusandheyam / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam nADIgataRta-(nADIvedha- ) vicAraHnADyastisraH ; prAGnADI, madhyanADI, pRSThanADI ca / prAGnADIsthanakSatrANi1 6 7 12 13 18 19 24 25 azvinI, ArdrA, punarvasuH, uttaraphalgunI, hastA, jyeSThA, mUlA, zatabhiSA, pUrvabhAdrapadaJca / madhyanADIsthanakSatrANi258 1114 17 20 23 bharaNI, mRgazirAH, puSyA, pUrvaphalgunI, citrA, anurAdhA, pUrvASADhA, dhaniSThA, 26 uttrbhaadrpdshc| pRSThanADIsthanakSatrANi kRttikA, rohiNI, azleSA, maghA, svAtI, vizAkhA, uttarASADhA, zravaNA, revatI ca eka trinADIcakraM vilikhya tatra nADIvedhavicAraM kuryAt / yadi kartuH karmadinasya ca nakSatramekanADIsthaM bhavettadA nADIvedhadopo bhvti| nADIvedhadoSagate nakSatre pratimAghaTanaM niSiddham / pratiprasavaH ekarAzyAdiyoge tu nADIdoSo na vidyate / kartuH karmadinasya ca satyekarAzau doSo'sau na syAt / ityAdi / trinaaddiickrm| AdyanADI madhyanADI pRSThanADI - For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamo'dhyAyaH devAdi ( gaNa ) vicAra : gaNastrividhaH, devagaNaH, naragaNaH, rAkSasagaNa / janmanakSatreNa jAtakasya gaNo nirUpyate / tad : devatA - 6 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yathA- hastA, svAtI, mRgazirAH, azvinI, zravaNA, puSyA, revatI, anurAdhA, punarvasuH / my jAto devagaNaH / ArdrA, rohiNI, uttaraphalgunI, uttarASADhA, uttarabhAdrapadam, bharaNI, pUrvaphalgunI, pUrvASADhA pUrvabhAdrapadam / gaNazubhAzubhakathanam svajAtau paramA prItirmadhyamA devamAnuSe / devAsure virodha mRtyurmAnuSarAkSase // iti jAto naragaNaH / jyeSThA, azleSA, vizAkhA, mUlA, zatabhiSA, dhaniSThA, kRttikA, citrA, maghA / e jAto rAkSasagaNaH / yasmin nakSatre pratimA nirmIyate tat pratimAyA janmanakSatram / tena ca nakSatreNa pratimAyA gaNanirUpaNaM syAt / karmakartturgaNena saha pratimAgaNamilanadivase pratimAghaTanaM kuryAt / milanaJca vakSyamANarItyA jJeyam / 41 For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo'dhyAyaH [ mAnanirNayaH] chAyA reNu(zca?) bAlAgra-likSa-yUkA yavo'GgalaH / kramAddazaguNaM mAnaM ja(ji?)nasaMkhyaH karA(ro'?)kule // 1 // 1 / chAyeti / eteSAM chAyAdyagulAntAnAM saptAnAM padArthAnAM yathottaraM dazaguNaM mAnamityarthaH / tathA ca-chAyAyA dazaguNaM reNormAnam , reNodazaguNaM bAlAgrasya kezakoTermAnam , tato dazaguNaM likSasya, tato dazaguNaM yUkasya, tato dazaguNaM yavasya, tato dazaguNaJcAGgulasya mAnamiti spaSTArthaH / atra chAyApadArthanirNayo duSkaraH, kvApi taadRshaarthkpaatthaanuplbdhH| bRhatsaMhitAyAm paramANurajobAlAgralikSayUkaM yavo'GgalaM ceti / aSTaguNAni yathottaramaGgalamekaM bhavapti saMkhyA // (a0 57, 2 zlo.) iti chAyAsthAne prmaannupdmaah| anyatra paramANusvarUpamuktam jAlAntaragate bhAnau yan sUkSma dRzyate rajaH / prathamaM tat pramANAnAM paramANu pracakSate // iti / tasmAdatra chAyApadaM paramANusamAnArthakamiti prtiimH| reNuvAnyantra rajaHpadena vypdissttstrsrennuruupH| tathA ca zilparatnapUrvabhAge mAnamadhikRtya paramANuriti prokto yoginAM dRSTigocaraH / brasareNuraSTabhiH syAttaireva paramANubhiH // tadRSTabhistu bAlAgaM lIkSA bAlAgrakASTabhiH / iti (a0 2, 1-2 zlo0) etadapi smRtyantaraviruddham , 'aNugauM paramANU syAt bhrasareNustrayaH smRtaH' (ska-3, a0 11, zlo0 5) iti bhAgavatIyAt / yava iti yavodaram ; tathA ca zabdakalpadrumazta-lIlAvatyAm _ 'yavodarairaGgulamaSTasaMkhyairhasto'GgulaiH pdgunnitaishrtubhiH| iti / zilparatnapUrvabhAge'pi 'yavodaraiH SaDguNairvA' ityutam / zabdakalpadrume tidhyAditattvaratakAlikApurANamapi yavAnAM taNDulai revamaGgulaM cASTabhirbhavet / adIrghayojitaH ... ... // ityAha / For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kare krama aa dazaguNamiti / etaccintyam, pUrvoddhRtavRhatsaMhitAdivacaneSvaSTabhiH paramANubhI raja ityAdikrameNASTaguNavRdvereva zravaNAt / zilparattrapUrvabhAge - dvitIyA'dhyAyaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vodaraiH SaDguNairvA saptabhirvA'dhamAdikam / kramAdaSTaguNairvA'tha mAnAGgulamiti smRtam // (a0 2, 3 lo0) iti mAnavikalpamupadarzayatA'pi tadgranthakRtA dazaguNasyAnullekhAt / etenaitanmatasammatazcaturviMzatyaGgulakaH karaH kramAdaSTaguNamAnasvIkarttI mate paDaGgulenAdhiko bhavatIti jJeyam / tathA ca ekasminaGgule yavayavRddhyA caturviMzatyAmaGgaleSu aSTacatvAriMzadyavavRddhirniyatA, te cASTacatvAriMzad yavAH paGgulam iti tena saha milanAtriMzadaGgulaH karo bhavati / satyapi prakAravirodhe nedamapi karamAnamapramANam, tathA ca zilparalapUrvabhAge aGgulatritayA muSTirvitastirdvAdazAGguliH / dvayaM hastamuddiSTaM taca kiSkuriti smRtam / ekaikAGgulavRddhayA'to bhavantyaSTau karAH sphuTam // prAjApatyaM dhanurmuSTizvApagrahamataH param / prAcyAM vaidehakaM nAmnA vaipulyaJca prakIrttitam / itthamekottara triMzadaGgulAntAH karAH smRtAH // ( a0 2, 9-11 zlo0 ) ityekazilAntamapi karamAha / tasmAnmatAntaramidam iti jJeyam / jinasaMkhyeriti / jinAzratuvizatiH, caturviMzatyA'GgulaiH karo hasta ityarthaH / tathA ca bRhatsaMhitAyAm (a0 57, 2zlo0) utpala bhaTTaSTatavacanam - tasmAd rajaH kacAgraJca likSA yUkA yatro'Ggalam / kramAdaSTaguNaM jJeyaM jinasaMkhyAGgulaiH karaH // iti / tasmAditi paramANoH, tasyaiSa tatra prakRtatvAt / aGgulasya ca mAnAGgulaM mAtrAGgulam iti dvau bhedau / adhastAd yaduktaM tanmAnAGgalam / mAtrAGgalamuktaM zilparalapUrvabhAge ityuktam / tadbhartturdakSiNakaramadhyamAmadhyaparvaNaH / dairdhya mAtrAGgalaM zreSThaM nIcaM tadavyAsasammitam // iti ( a0 2, 8 lo0) asyArthaH: - karturdakSiNahastasya madhyamAGgalermadhyaparvaNo yad dairghyaM tacchreSThaM mAtrAGgulam, tasyaiva madhyaparvaNo vistArasammitaJca kaniSTaM mAtrAGgalam iti / anayozca karmabhede viniyogabhedamAha tatraiva manAGgulaiH kevalameva kuryAda devAlayAdIni gRhANi vA nRNAm / kuNDAdikAnAmatha maNDalAnAM sarvatra mAtrAGgulamipyate budhaiH // iti (a0 2,17 lo0) atra 'devAlayAdIni ' ityAdipadAdeva pratimAnAmapi grahaNam / kAzyapazilpe'pi - 'mAnAGgulantu vA proktaM puraprAsAdamAnakam' (a0 50, 37 zlo0 ) For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam tasyAGgulapramANena dvayaGgulaM golakaM bhavet / / kalA ca tatsamA proktA dvAbhyAM tu bhAgame(e?)va ca // 2 // [tAlamAnakathanam ] ebhireva tribhirbhAgastAlamAnaM prakIrtitam / ekatAlAdi vakSyAmi yathA bhavati nAnyathA // 3 // kacicca mAnAGgalaM pratimAparimANenApi nirNIyate / tathA ca _ 'svairaGgalapramANaiAdaza vistIrNamAyataJca mukham' (a0 57, 4 zlo0) ityAdivRhatsaMhitAvacane 'svairityasya vivaraNaprasaGgenoktamutpalabhaTTa:-"yasmAt kASThAt pASANAdikAdvA pratimA kriyate tadairghyaM pIThapramANavivarjitaM dvAdazabhAgavibhaktaM kRtvA tatraiko bhAgo navadhA kAryaH, so'GgalasaMjJA bhavati / yasmAdaSTAdhikamaGgalazataM pratimApramANaM vakSyati (a0 57, 30 shlo0)| pratimAyAH 'svairAtmIyairaGgalapramANaiH" ityalaM prasaGgAdAgatasya prapaJcanena / / 2 / tasyeti / asamarthamapIdaM padamagatikatayA 'aGgalapramANene tyasyaikadezenAGgalapadena saamaamaadhikrnnyenaanviiyte| tathA ca tasya prakrAntasyAGgalasya pramANenetyarthaH / tatsameti golakasamA iti / dvayaGgalamAnetyarthaH / dvAbhyAmiti kalAbhyAM golakAbhyAM vA bhAgo bhavati, atastasya caturaGgalaM mAnamityarthaH / taduktaM samarAGgaNasUtradhAre dvavaGgalo golako jJeyaH kalAM vA tAM pracakSate / dve kale golako (vAhI ? vA dvau) bhAgo mAnena tena tu // (a075, 3 zlo0) 3 / ebhiriti / etAdRzairbhAgaistAlamAnam ekatAlasya parimANaM bhavatIti zeSaH / evaJca dvAdazabhiraGgalairekastAlo bhvtiityrthH| taduktaM zukranItisAre __svasvamuSTezcaturtho'zo hyaGgalaM parikIrtitam / tadaGgalAdazabhirbhavettAlasya diirghtaa|| iti / ( a0 4, pra0 4, 82 zlo0) idamatra vivecanIyam-dvAdazAGgalaM sAlasya parimANamiti sthite dazatAlapratimA viMzatyadhikazatAGgalaparimANA bhvti| dazatAlapratimA ca dazatAlaH smRto rAmo balivairocanistathA / varAho nArasiMhazca ... ... // (a0 259, 1-2 zlo0) ityenena matsyapurANe uktA, granthakRtA copariSTAt dazatAlairbhavedrAmo balivairocana(ni ? )stthaa| siddhAdhava jitendrAzca UrkhAste ca prakIrtitAH // (a0 2, 9 zlo0) ityanena vakSyate / eSAmaGgulIsaMkhyA'pyuktA bRhatsaMhitAyAm dazarathatanayo rAmo balizna vairocaniH zataM viMzam / dvAdazahAnyA zeSAH pravarasamanyanaparimANAH // iti (a0 57, 30 zlo0) For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dvitIyo'dhyAyaH 45 evaJca rAmAdInAM pramANaM daza tAlAste ca viMzatyadhikaM zatamaGgulaya ityAyAtam / etena - 'uttamaM dazatAlaM syAccaturviMzacchatAGgulam' ( zi0 u0 4 a0 37 zlo0, kAzyapa0 50 a0 77 lo0 ) iti yaccha parala-kAbhyapazilpayoruktaM taccintyam / etanmate tAlAdInAmuttamamadhyamAdhamabhedena vaividhyamuktam, tathA ca kAzyapazilpe pUrvoddhRtAt param madhyamaM dazatAlaM syAd bhAnupaGktayaGgulaM bhavet / kalAdhikazatAGgulyamadhamaM dazatAlakam / dvAdazazataM bhAgaM navatAlottamaM bhavet // aSTottarazatAMzantu madhyamaM navatAlakam / kanyasaM navatAlaM syAda dvedhA ( syAdvedA ) dhikazataM bhavet // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tAlaM pratyevamevaM tu kramAd vedAGgulaM haramU (a0 50, 77-80 lo0 ) ityuktam / zilparatrottarabhAge'pi yathoktArthakAdarddhatritayAt param 'tAlaM pratyevamevantu kramAda vedAMzahAnita: ' ( a0 4, 38 zlo0 ) ityuktvA sarveSAmeva tAlAnAM catuzcaturaGgalahAnyA uttamamadhyamAdhamatvaM pratipAditam / tatra matsyapurANe yaddazatAla pramANatvamuktaM rAmAdInAM tanmadhyamaM dazatAlamAdAyaivetyabhyupagamena jAte'pi kathaJcit samAdhAne, bRhatsaMhitAyAM 'dvAdazahAnye ' ( a0 57, 30 zlo0 )tyAdi yaduktaM tena tvasAmaJjasyaM duSpariharameva / 'dvAdazahAnye 'tyAdiparArddhasya tvayamarthaH - zeSA anyAH pratimA dvAdazAnyA dvAdazakadvAdaza ka hInatvena pravarasamanyUnaparimANA bhavanti / viMzatyadhikAdaGgulazatAd dvAdazAGgulAnyapAsyASTAdhikaM zatamaGgalAnAM pratimA pradhAnA bhavati / tato'pi dvAdazakamapAsya paNNavatyaGgulasamA madhyamA pratimA, tato'pi dvAdazakamapAsya caturazItyaGgulA nyUnaparimANA pratimA bhavatItyarthaH evamevotpalabhaTTAH / etaca parimANaM kAzyapazilpAdimate madhyamanavatAlAdisaptatAlAntapratimAyA iti jJeyam, madhyamanavatAlasyASTAdhikazatAGgulatvAdante saptatAlasya caturazItyaGgulatvAcca / paraM saptabhistAlairdevapratimAyA vidhAnaM nopalabhyate, taiH 'pizAcAH saptamena tu' ( a0 50, 87 zlo0 ) ityAdinA pizAcAnAmegha kAzyapazilpe kartavyatopadezAt / samarAGgaNasUtradhAre'pi - devAdInAM zarIraM syAd vistAreNASTabhAgikam | triMzadbhAgAyataM caitad vidadhyAcitrazAstravit // iti bhAgamAnena yat pratimAyA mAnamuktam, tenA'pi viMzatyadhikazatAGgulameva pratimAyAH parimArNa bhavati, bhAgasya cAturAGgulyAbhidhAnAt bRhatsaMhitAyAJca devapratimAyA eva caturazItyaGgulamAnAyAH kanIyastvakathanAcca / For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [tAlamAnena mUrtInAM kartavyatA] kIrti(kUrma?)mukhaM ta(tA?)lamukhaM dvAbhyAM proktA vihnggmaaH| tritAlaiH kuJjarA jJeyA vedatAlaisturaGgamAH // 4 // yacca zilparatna-kAzyapazilpayoH 'kramAd vedAGgulaM haram' 'kramAda vedAMzahAnitaH' ityAdinA sarvatreva tAle caturaGgulahAnyA pratimAyA uttamAditvamatidiSTam , tadapi navatAlavizrAntamiti pratIyate / navatAlasyeva kaNThata uttamAditvakathanAt / kiyadbhirvA kiMvidhairvA uttamAdibhedabhitraistAlaH kasya pratimA kAryetyapakSAyAmapi tridhA bhinnarnavatAle pratimAvidhAnasyoktatvAda aSTatAlaiH punarekavidheraiva tddhvidhaansyaabhihittvaacc| kiJca-yadyavaM sarvatra tAle vedAMzahAnyottamAdibhedaH kalpyeta tadaikatAle'pi tathAtvaprAptemadhyamamekatAlamaSTAGgulam adhamaJcakatAlaM caturaGgalaM bhavediti pUrvoktam 'tadaGgalAdazabhirbhavettAlasya dIrghatA' iti vacanaM vyarthameva syAt / na caitadapyuttamakatAlaparamiti kalpane nArthakSatiriti vAcyam , sAizakalpane mAnAbhAvAt / na ca 'vedAMzahAnitaH' ityAdivacanameva tatra mAnamityapi vAcyam , tasya bhavatAlapAryantikatvasvIkAre'pi kSatyabhAvAditi dik / .4 / kiirtiiti| tAlamukhamiti tAlAnAM mukham AdyAvayava ekatAla ityarthaH, yatra tathAbhUma kUrmamukhaM bhvedityrthH| 'ekatAlannu kUrmakam' iti kAzyapazilpe (a0 50, 80. zlo0), 'tAlAt kUrmAkRtihari riti zilparatnottarabhAge ca (a0 4, 50 zlo.) avizeSeNa kUrmasyaiva vidhAnAdatrAGgavizeSakalpanA niSpramANAntarA'pi yuktisaheti 'kUrmamukha miti pAThAntaraM kalpitam / tathA hi yadatra prakaraNe tAlena pramANamabhihitaM tad daiya'mabhipretya, AyAmastu granthAntarAdavagamyate / tathA ca samarAGgaNasUtradhAre dazatAlamUrti prakRtya bhAgamAnenoktam devAdInAM zarIraM syAd vistAreNASTabhAgikam / davAdInA zarAra lyAta triMzadabhAgAyataM caitad vidadhyAccitrazAstravit // (a0 75, 4-5 shlo0)| iti| bhAgazcaturaGgalam / evaJca golAkRteH kUrmasya tAlena deyakathanApekSayA dIrghAkRtestanmukhasya taduktiyuktibAhulyaM bhajata iti sAdhviyaM pAThakalpanA / yadvA-kUrmasya mukhamiva mukhaM yasyeti vigrahAt pharmAvatArI harirityarthaH pUrvoddhRtazilparatravacanaprAmANyAdavaseyaH / 'kUrmAvatAriNaM devaM kamaThAkRtimAlikhet' (a0 26, 123 zlo0) iti zilparalottarabhAgIyapadyadarzanAt kUrmAvatArasya hareH sarvANyevAGgAni kUrmasadRzAnIti kathaM mukhameva kUrmAkRtItyucyate iti vAcyam, atra sAmAnyena vizeSo lakSaNIyaH, tathA ca mukhapadamatrAvayavasAmAnye lAkSaNikamiti na kAcidanupapattiH / atra mUle bindU api prAmAdikAviti jJeyam , prakramAta For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo'dhyAyaH kubjAzca paJcabhistAlairupaviSTo janastathA / upaviSTAH prakartavyA brahmaviSNuzivA vRssH||5|| zUkaraM paJcatAlaizca SaTtAlaM syAd vinAyakam / madhyamaM zUkaraM jJeyaM vRSabhazca tathaiva hi| manujAH saptabhistAlairvRSabhaM zUkarantathA // 6 // aSTAbhiH pArvatI proktA mAtarazca tathaiva hi| durgA lIlA mahAlakSmIla(la?)kSmIryA tu sarasvatI // 7 // kAlindI caiva sAvitrI nadA(nandA?) padmAvatI tthaa| kAtyAyanI samAkhyAtA bhagavatyaSTakAla(tAla)kA // 8 // navatAlairbhaved viSNubrahmAtmA devtaastthaa| karmaNi pratyayasyaiva svAramikatvena 'kIrtimukhamtAlamukho' iti pAThasyaiva bhAvyatvAt / evamihAhamahamikayaiva binduvisargayorvyatyayastatra tatra samulasan pAThakaiH svayaM vicAryaH / rUpamaNDane tAlamadhikRtya-'pAsavanamekabhAge dvau pakSI kuJjarAstrayaH' ityetatsamAnArthaM pdymaah| ana kiyanistAle ke ke karttavyA ityatra zilpazAstrakRtAM bahavo matabhedA dRzyante, te va prabhUtasthAnasavyapekSA iti sarvamanuvRtyASTatAlata ekatAlAntA vilomena kAzyapazilpAduddhiyante, eteSAmevAtrAdhikyenopayogitvAt / atra cAdarzaprAptamazuddha pAThamapahAya sampAdakaiH kRtazuddhayaH pAThA udbhiyante aSTatAlena sAdhyAMstu pizAcAH saptamena tu / rasatAlena kuchajAstu kArayeddezikottamaH // paJcatAloktamAnena vittezaM kArayeda budhaH / tanmadhyamAdhamenaiva sarvabhUtagaNAn kuru // bAlantu vedatAlena tritAlenaiva kArayet / dvitAlaM kinnaraJcaiva ekatAlantu kUrmakam // iti / (a0 50, 87-89 zlo0) - 6 / madhyamamiti / prathamADhe paJcatAlakarttavyatvena yaH zUkara uddiSTaH sa madhyama iti zeyaH nottamo nApi vaa'dhmH| evaM tRtIyArddha saptatAlakarttavyatvena yo vRSabha uddiSTaH so'pi madhyama evetyrthH| saptatAlakarttavyastRtIyazUkarazna madhyametara iti vyAkhyeyam , anyathA paunaruktyApatteH / vRSabhazUkarayoH sAptatAlikatvakathanaM matAntareNeti jJeyam / For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 48 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam dazatAle bhavadrAmo balirvairocana ( ni?) stathA / siddhAzcaiva jitendrAzca UrddhAste ca prakIrtitAH // 6 // tAlA ekAdaza skando hanumAMzcaNDikA tathA / bhUtAnAJca samastAnAmeSa tAlaH prakIrtitaH // 10 // tAlA dvAdaza vetAlA rAkSasAzca trayodaza / pizAcAH krUrakarmANaH zasyante mukuTairvinA // 11 // tAlAzcaturdaza proktA daityendrA mukuTairyutAH / tithyA samAnatAlaizca bhRgurUpaM prakArayet // 12 // ata Urddha na kartavyaM pramANaM kathayAmyataH / [ sAlAnusAreNAvayavamAnam, tatra saptatAle'vayavamAnanirUpaNam ] saptatAlaM pravakSyAmi kezAnte ca trimAtrakam // 13 // 10-12 | ekAdazAdipaJcadazAntAstAlA nAnyanopalabhyante / rUpamaNDane tu * 'kalAMzAH krUradevAH syurata Una kArayet' / (a0 1, 23 zlo0 ) ityanena SoDaza tAlAH krUradevAnAM mAnamityuktam / yacca kAzyapazilpeekA dina hastAntaM navadhA hastamAnakam / sAlAdinacatAlAntaM tathA navavidhaM bhavet // ( a0 50, 34 lo0 ) evaJca satyAmapi pUrvArddha hasta Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti navatAlAntaM tAlamAnamuktaM tattu sAmAnyata iti jJeyam / mAnasya navadhAtvoktau yat pUrvam dazAdikaravRddhayA tu SaTtriMzat pratimAH pRthak / bANavedakarAn yAvaccatuSkyAM pUjayet sudhIH // ( a0 1, 19 zlo0 ) ityuktam, tasyApi vizeSAntaH pAtAnnAsAmaJjasyamiti dhyeyam / 13 / idAnIM kiyattAlAnAM pratimAnAM kiyantyaGgamAnAnIti vaktumAdau saptatAlapratimAyA aGgamAnamAha - saptatAlamiti / rUpamaNDane tu paTtAlapratimAyA avyaGgavibhAga uktaH; tathA camukhaM tAladvayaM tasya jaTharaM tatsamaM bhavet / guhyaM vedAGgulam UrU saptajaGghA ca tatsamA // For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dvitIyo'dhyAyaH vaktuM tAlapramANaJca grIvA syAdaGgulalayam / sArddhasaptAGgulaM vakSo madhyaM navabhiraGgulaiH // 14 // saptasArddha (?) nAbhimeDhamUrU aSTAdaza smRtAH / jAnvaGgulalayaM proktaM jaye aSTAdazAGgule / pAdotsedhantri (stri?) mAlantu (stu ?) manujAH saptatAlaye (ke ?) // 15 // [ madhyama saptatAle'vayavamAnanirUpaNam ] saptasArddhaM pravacyAmi tAlaM maGgala - zukayoH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir budhasauryostathA jJeyaM kezAntaJca trimAtrakam // 16 // vaktaM dvAdazamAtrantu grIvA caiva trimAtra (tri 2)kA | dazamAlaM bhaved vakSo nAbhime tathodaram // 17 // aSTAdaza bhavedUru (ruH ?) jAnu mAtrAlayaM smRtam / aSTAdazAGgulau granthI grahANAmaGgulo padau // 18 // [ aSTatAle'vayavamAnam ] aSTatAlaM pravakSyAmi devyAzcaNDasya (paDyAzca ?) lakSaNam / mAtrAtrayaM syAt kezAntaM vaktaJca dvAdazAGgulam // 16 // grIvA ca a (?) GgulA kAryA hRdayaM navabhistathA / madhyaM dvAdazamAtraM syAnnAbhime navAle // 20 // ekaviMzad bhavedUru (ruH ?) jAnu caiva guNAGgulam / jaGghA'GgulaikaviMzatyA pAdamUlaM guNAGgulam // 21 // ; 46 guNAGgulaM bhavejAnu pAdaH kAryo guNAGgalaH / rasatAlamiti proktam.. ...... // iti ( a0 1,24-25 zlo0 ) zilparatottarabhAge ca dazAdiSatustAlAntapratimAyA aGgavibhAgaH pradarzita iti vizeSaH / 16 / saptasArddhamiti madhyamasaptatAlamityarthaH tatpramANaJcaitanmate navatyaGgulam, matAntare tvaSTAzItyaGgulamiti jJeyam / prakaraNe'smin mAtrAbhAgAdizabdo'GgulamAnabodhakaH / devatA - 7 For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 50 devatAmUrttiprakaraNam [ madhyamASTatAle'vayavamAnam ] aSTasArddhaM pravakSyAmi gISpatestAlalakSaNam / kezAntaJca trimAvantu vaktaM syAddAdazAGgulam // 22 // grIvA ca a (ya) gulA kAryA hRdayaM navabhistathA / trayodaza bhavenmadhyaM tAlena nAbhimeDhake // 13 // dvAviMzatyA bhavedrurjAnu caiva limAlakam / jaba Urusame prokte vyaGgalaH pAda eva ca // 24 // [ navamatAle'vayavamAnam ] navatA pravayAmi brahmAdyA devatA yathA / kezAntaJca vimAntu kartavyaM devarUpakam // 25 // yAvanmAno bhavettAlo vibhajedravibhAgakaiH / sUrya (12) rAma (2) dazA (20)rkA(12)bdhi (4)vasu (8)jaina (24) yugA ( 4 ) rhatA : (24) || 26 // vedA (4) vaktUgalau vakSo nAbhistUdara guhyakam / tathorU jAnunI jo caraNau ca yathAkrame ( kramam ) // 27 // vistarastena (vistAraH stana) garbhe ca dvAdazAGgulamIritam / tA vedavedAMkane ekAntare tataH // 28 // saptatAlau bAhU dIrgha ( dairdhya ) syAt poDazAGgulau karodazamAtre (?) ca vistare ( vistAro ) 'gre guNAGgulaH // 26 // dIrghe sUryAGgalaH pANirvistare paJcamAlakaH / nAbhiH sUryAGgulo vyAse kaTiH proktA jinAGgulA // 30 // 28 - 29 / stanagarbhe stanayorantare / IritaM kathitam / tadvAhye stanagarbhAd bahiH kakSe kakSadvayaM vedavedAMze aSTAGgale / tata ekAntare ekamAtrAvyavadhAne vADhU saptasaptAGgalau vistAre ekaH saptAGgulastathA anyazca saptAGgulaH / karamAnAntaramAha -karo'STAdazamAtraH, agra agrasya vistAraH guNAGgulaH SaDaGgulaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo'dhyAyaH mUla ekAdazo yAda jaGghA prAnte yugAGgulA / caturdazAGgulaH pAdastato'rddhe (stadRrdhve ) ca yugAGgulaH // 31 // kakSaH skandhastadRddhe tu karttavyazcASTamAlakaH / grIvA cASTAGgalA vyAse pAdaH proktaH SaDaGgulaH // 32 // jAnAti nAnAvidharUpabhAvaM zrIvizvakarmI surasUtradhAraH / UrddhANDasvedajarAyujADhyaM sa vizvarUpaM sukhahetave'stu // 33 // iti zrIkSetrAtmajasUtrabhRnmaNDanaviracite vAstuzAstre rUpAvatAre devatA mUrttiprakaraNe pratimAtAlanirNayAdhikAro nAma dvitIyo'dhyAyaH // 2 // Xi 30 / punarapi karamAnAntaramAha - dIrgha iti / pANidaidhyeM sUryAGgulaH dvAdazAGgulaH, vistAre paJcamAtrakaH paJcAGgulaH / vyAse vistAre jinAGgalA caturviMzatyaGgulA / 31-32 / pramANamAha - mUla iti / UhamUlamekAdazAGgalaM syAdityarthaH / jaGghA prAnte yugAGgulA caturaGgulA / pAdazcaturdazAGgulaH, tadUrddha yugAGgulaH, kazazca yugAGgulaH / tadUddhuM tu aSTamAtrakaH skandhaH karttavyaH / For Private And Personal Use Only 34 / atra ya ityadhyAhAryam, nAnAvidharUpabhAvam UdvaNDijasvaMdajarAyujAyaM vizvasya rUpaM yo jAnAti sa sukhahetave'stvityanvayaH / U uparisthA udubhida ityarthaH, te ca aNDAni ca tebhyo jAyante ityUrddhANDijAH ; 'dvandvAt pUrvaM paraM vA yat zrUyate tallabhate pratyekamabhisambandhamiti nyAyAd udabhijA aNDajAtyarthaH / Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyo'dhyAyaH [atha devatApadasthAnam ] niHsaptAMze kRte mAne brahmAMze sUtramadhyame / kRtvA SaDaMzakaM tacca cAmedhvaMzaM (vAme dvayaM zaM?) vyapohya ca // 1 // tanmAnamagrato nItvA prAgudagrAtat (prAgudaggata ?) sUtrakam / tad brahmasUtramityuktaM tat sUtraM zivamadhyagam // 2 // 1-2 / idAnI devatApadasthAnaM vaktuM liGgasthAnopayogi brahmasUtramAha-niHsaptAMza iti dvAbhyAm / sUtramadhyame vAstumadhyabhAge brahmAMze tadaMzamAzrityetyarthaH, mAne dvAramAne niHsaptAMze kRte ekaviMzatyA bhAgaivibhakta bhAgaphalaM yanmAnaM bhavatItyarthaH, tat paDhaMzakaM kRtvA vAme vAmato dvazaM vyapohya parityajya, agrato dakSiNata ityarthaH tat tAdRzaM mAnaM vazamiti yAvat, nItvA apanIya prAgudaggatasUtraka pUrvadiggatasUtram uttaradiggatasUtraM vA yad varttate tad brhmsuutrmityrthH| tathA ca mayamate triHsaptAMze kRte dvAre brAhme'ze madhyame bhavet / kRtvA SaDaMzakaM tacca vAme druyazaM vyapohya ca // tadaMzamana nItvA tu prAgudaggatasUtrakam / tad brahmasUtramityuktaM tat sUtraM zivamadhyamam // (a0 33, 38-40 zlo0) iti / matsyapurANe tu-dvAramAnamekaviMzatyA vibhajya vibhaktAnAmekaviMzatibhAgAnAmaddhaM punastridhA vibhajet ; tatastasya bhAgatrayasya vAmadakSiNayorbhAgadvayaM vihAya madhyabhAge brahmasthAnaM klpyedityuktm| tathA ca dvAraM vibhajya pUrvantu ekaviMzatibhAgikam / tato madhyagataM jJAtvA brahmasUtraM prakalpayet // tasyArddhantu tridhA kRtvA bhAgaJcottaratastyajet / evaM dakSiNatastyaktvA brahmasthAnaM prakalpayet // (a0 263, 5-6 zlo0) iti| tatazca mayamatIyapAThadarzanAd yadasmAbhirvAme dvaMzim' iti pAThaH zuddhatvena kalpitastanmatAntaramiti kRtveti jJAtavyam / 'vAme cAMzam' iti pAThastvakSarasaMvAdAbhAvAt svasamAnatantrAntarAsammatezca na gRhiitH| anyacca-matsyapurANe brahmasUtrasya heyAMzayona yanmAnamuktam atra ca teSAM tadviguNaM mAnamuktamiti dRshyte| tacca 'vAme dvAMzam' iti pATha evopapannaM bhavati, na tu For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyo'dhyAyaH madhye yad brahmaNaH sUtraM tasya vAme zivasya ca / tanmadhye vaiSNavaM sUtraM tatsUtre (vaM ?) sArvadevatam // 3 // madhye vi (?) puruSe rudra Adau brahmA'ntago hariH / krameNa saukhyadA eva viparItA bhayAvahAH || 4 || rudraH hariraddha:.. 1 tattulyA ca umA devI sukhadA sarvakAmadA // 5 // bhAga ekonapaJcAzad garbhAddhaM mitito bhajet / garbhazo brahmasaMsthAna ( naM ?) devaM bhAgASTakaM tataH // 6 // 'vAme cAMzam' iti pAThe / tathA hi-matsyapurANoktakrameNa ekaviMzatidhA vibhaktasya dvArasyAddhe tridhA kRte sArddhayo bhAgA bhavanti, evaM prakRtagranyoktakrameNa - ekaviMzatidhA'zitasya dvArasya samagrasya SadbhirvibhAge'pi ta evAMzA bhavanti / tatazrArddhAt sArddhatribhAgaM tyajataH samagrAt saptAMzatyAgo gaNitAgamAnugatyA nArthAntarakoTimArohatIti, mUle dvaMzatyAgo mAtsye caikAMzatyAgo vastugatyA eka eveti na kAcidu vipratipattiH / evaM brahmasthAne'pi dvaiguNyAdi jJeyam / tat sUtramiti / tad brahmasUtram, zivamadhyagam - zivo madhyago yasya tAdRzam, tanmadhye liGga' sthApayedityarthaH, vakSyati ca svayameva 'brahmAMze liGgamaizvaram' (54 pR0 8 zlo0 ) iti / 3 / madhya iti / madhye yad brahmaNaH sUtraM pUrvamuktam, tasya vAme vAmabhAge vyapohitadvayaze ityarthaH, zivasya sUtraM bhavet, tanmadhye dakSiNe ityarthaH, vaiSNavaM sUtraM bhavet, tat sUtraJca sArvadaivataM sarvadevatAsthAnam / vakSyati ca--' - 'daivAMze brahmaviSNavaMzAH sarve devAzca' (7 lo0) iti / 53 4 / madhya iti / traipuruSe brahmaviSNurudrANAmAzrayabhUte sUtre, yadvA triSu puruSeSu madhye, rudratatsUtrasya madhye bhavet, Adau brahmA bhavet, harizrAntago bhavet / krameNeti / evaM krameNa varttamAnA ete saukhyadA bhavanti, viparItA bhayamAvahantItyarthaH / tathA ca samarAGgaNasUtradhAre sthApayet (puruSatrayA ? ) zi ( vA ? vaM ) madhye nivezayet / brahmANaM dakSiNenAsya vAmataH puruSottamam // anyathA sthApanAdeSAM pratyavAyo mahAn bhavet / ( a0 70, 141-142 zlo0 ) iti / asphuTArthA'pIyamarddhatrayI prakRtopayoginItyatra nAsti naH stoko'pi saMzayaH / For Private And Personal Use Only 5 / rudra ityAdi / khaNDitatvAd durjJeyo'syArthaH / 6-8 / garbhamAnena devAnAM sthAnamAha - bhAga iti / atra ca bhAgA ityucito'pi pATho Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 54 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUttiprakaraNam mAnuSaM (SaH ?) SoDazAMzaH syAccaturviMzat pizAcakaH / devAMze brahmaviSNavaMzAH sarve devAzca mAnuSe // 7 // mAtaro yakSagandharvA rakSA ( kSo ?) bhUtasurAdayaH / sthApyAH paizAcaze te brahmAMze liGgamezvaram // 8 // iti devatApadasthAnam atha devatAdRSTasthAnam dvArAdayo'STadhA karma (kAryA ?) ekaikAMzo'STadhA punaH / catuHSaSTivibhAgeSu viSameSu zubhA dRzaH // 6 // bhajediti kriyAniSThaikatvavyapekSayA na kRtaH, AmUlaM zodhitaca vairasyamAvahedityavadheyam / mitito mAnena ekonapaJcAzad bhAgo garbhAddhaM bhajet, garbhArddham ekonapaJcAzatA bhAgairvibhajedityarthaH / zo madhyama ekAMzo brahmasaMsthAnaM brahmAMzaH, tato'STau bhAgA devAnAm, SoDaza bhAgA mAnuSANAm, caturviMzatirbhAgAH pizAcAnAmiti samRditA ekonapaJcAzada bhAgAH / liGgasya prAdhAnyAt pazcAnnirdezamabhipretya brahmAMzamapahAyaiva devAMzamAha - devAMza iti / brahmaviSNavaMzAstatparIvArAH sarve devA devAMze sthApyAH / atra 'sarve devAca' ityuktatvAdvakSyamANe bhUtasurAdaya ityatra surapadaM devayoniparam, tathA ca ye tAvadatroktAste taditare ca devayonaya ityarthaH / mAnuSe aze mAtaraH sthApyAH, paizAcake'ze yakSagandharvAdayaH sthApyA ityarthaH / brahmAMza iti / aizvaraM liGga zivaliGgam etadupalakSaNaM pratiSThApyadevatArcAmAtramityarthaH / tathA cAssgneye piNDikAsthApanArthantu garbhAkArantu saptadhA / vibhajeda brahmabhAge tu pratimAM sthApayed budhaH // devamAnupapaizAcabhAgeSu na kadAcana / ( a0 60, 1-2 lo0 ) ityavizeSeNa brahmabhAge pratimAsthApanaM devAdibhAgAnAJca tatkarmaNi nindanIyatvamuktam / atra ca devAdiSu kasya kiyanto bhAgA iti na viziSyoktam / yadi ca 'saptadhe' tyasya vIpsArthatvamaGgIkRtya ekonapaJcAzadityarthalAbhAya 'saptasaptaye 'ti vyAkriyeta, tadA prakRtagranthAnugRhItA vibhAgarItistanApyAdaraNIyA syAditi vibhAvanIyam / iti devatApadasthAnavyAkhyA / 9 / devAnAM dRSTisthAnaM vaktuM dvAravibhAgamAha - dvArAdaya iti / atrA''dipadagrAhya N kimiti jAnAti tatrabhavAn sUtrabhRnmaNDana eva / catuHSaSTivibhAgeSu madhye viSameSu bhAgeSu dRzo dRSTayaH zubhAH / For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyo'dhyAyaH trayoviMzatiparyantamekAdi vissmaaNshke| sthApyA u(nyu ?)dumbarAdUrdU zivaliGgAni dhImatA // 10 // paJcaviMze mukhaM liGgaM dve'(dvaya ?)dhike jlshaayinH| dhanadasya dvayAdhikye mAtRNAM tahayAdhike // 11 // vR(ya ?)kSANAM dRk trayastriMze paJcatriMze varAhaka / saptatriMza umezasya bauddhasya tayAdhike // 12 // ekAdhicatvAriMze tu sa(?)vivyA brahmaNo dRshH| durvAsaso dvayAdhikye nAradAgastyayorapi // 13 // paJcavedapadAMze tu lakSmInArAyaNasya ca / dvayAdhikye vidherdhAtuH sarasvatyA dvayAdhike // 14 // sAradAMze gaNezasya dvayadhike'bjAsanasya ca / harasiddhistripaJcAMze kartavyA sarvakAmadaH (dA ?) // 15 // UrcAidRSTisaMsthAnaM brhmvissnnujinaarkyH| paJcapaJcAzannAge syAdraudrI tasmAdyAdhike // 16 // . 10 / shivlinggdRssttisthaanmaah-tryoviNshtiityaadi| ekAditrayoviMzatiparyantaM viSamAMzake eka-tri-paJca-saptetyAyayugmAMze, udumbarAda dehalyA UDhe zivaliGgAni sthApyAni, yathA tattadayugmAMze liGgAnAM dRSTiH syAttathA tAni sthApayedityarthaH / 11 / mukhaM liGgamiti liGgavizeSaH / dvayadhike iti sptviNshe| dvayAdhike UnaviMze / tadadvayAdhika ityektriNshe| 12 / tadadvayAdhike UnacatvAriMze / 13 / ekAdhivatvAriMze ityekctvaariNshe| dvayAdhikye iti tricatvAriMze / 14 / paJcavedapadAze paJcacatvAriMzAMze / 15 / "sAradAMza iti / sAradA durgA lagayA tatpIThasthAnAni, tanmite aMze ekapaJcAzAMza ityrthH| tripaJcAMza iti tripaJcAzAMze, abaJcAMzo'jAsanaharasidvayoH sAdhAraga iti jJeyam , 'dvayadhike'jAsanasya' ityanena tripaJcAzAMze'jAsanasya dRSTeruktatvAt / For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 56 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam caNDyA ekonaSaSTaze bhairavI taddyAdhike / vetAlasya viSaSTyaMze padaM zUnyaM tadarddha (dUrddha ? ) taH // 17 // liGgAgre naiva karttavyA hyarcArUpeNa devatAH / prabhAnaSTA nabhogA ya (zca ?) yathA tArA divAkare // 18 // zivasyAgre zivaM kuryAd brahmANaM brahmaNo'grataH / viSNau viSNuH (SNu ?) jine jainaM sUrye sUryamanukramAt // 16 // mAtarazcaNDikA syuryajJAH kSetrAdibhairavaH / sve sve sthAne surAH sthApyA ye yasyApi hitAvahAH // 20 // brahmaviSNorekanAbhiji (ji ? ) ne doSo na vidyate / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zivA cAnyadevasya dRSTivedhe mahad bhayam // 21 // brahmA viSNuH zazI sUrya indraH skando hutAzanaH / dikpAlA lokapAlAzca grahA mAtRgaNa ( NA ? ) stathA // 22 // 1 17 / bhairavIti bhairavasya dRSTiH / padamiti / tadUrddhataH triSaDhya zAt parataH zUnyaM padaM dRSTisthAnaM bhavati, viSamadvArAMzasya triSaSTyaMza eva niHzeSitatvAt / 18 / liGgAgra iti / liGgAgre zivaliGgAgre arcArUpeNa pratimArUpeNa devatA na sthApyAH / etaca, 'zivasyAgre zivaM kuryAt' iti vakSyamANavidherapavAdakam liGgAgre zivapratimAmapi na kuryAdityarthaH / evaJca zivasyAgre zivaM kuryAdityasyAyamarthaH- zivasya liGgasyAgre zivaM zivaliGgam, zivasya pratimAyA agre ca zivapratimAM kuryAditi / prabhAnaSTeti / liGgAgre arcArUpeNa devatAH kRtAzcet prabhAnaSTA naSTaprabhA bhavanti / atra dRSTAntamAha - nabhogeti / yathA divAkare udite nabhogA nabhaHsthAstArA naSTaprabhA bhavanti tadvadityarthaH / d For Private And Personal Use Only 20-21 / pUrvaM 'brahmANaM brahmaNo'grataH' iti 'viSNau viSNu jine jainam' ityuktam, idAnIM tadapavAdamAha - ye yasyApIti brahmaviSNuriti ca / yasya devasya ye hitAvahA hitakArakA bhavanti te'pi tadagrataH sthApyA ityarthaH / brahmetyAdi / ekanAbhiH sanAbhiH sapiNDastulyo vA, tAdRze jine sammukhavarttinItyarthaH, doSo na vidyate, brahmaNo viSNovA sthApito jino dopAya na bhavatItyarthaH / ce brahmaNi viSNau vA sthApite doSo na bhavatIti labhyate nyAyasAmyAt / evaJca jinasyA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyo'dhyAyaH ete zivAzraye sthApyA dRssttivedhvijitaaH| dRSTiyAtahitaM yacca purAghaM na prarohati // 23 // [devatAsthApane dinirNayaH] pUrvAparAsyaM devAnAM mukhaM no dakSiNottaram / brahmA viSNuH zivArkendrA guhaH pUrvaparAGmukhaH // 24 // nagarAbhimukhAH zreSThA madhye bAhye ca devatAH / zivabrahmajinA viSNuH sarvAzAbhimukhAH zubhAH // 25 // gaNezo bhairavazcaNDI nakulIzo grhaastthaa| bhUtAdyA dhanadAzcaiva dakSiNAsyAH zubhAH smRtAH // 26 // mAtaNAM sadanaM kArya dakSiNottaradiGamukham / hanumAn vAnarazreSTo nai tAsyo vidiGmukhaH // 27 // __23 / eta iti| dRSTivedhavivarjitA iti brahmaviSNAdInAM parasparadRSTivedhena hInAH, zivadRSTivedhena vaa| 'dRSTiyAtahitaM yacca' ityatra 'dRSTipAtahitA yantra' iti syAt / tathA sati yantra devA dRSTipAtavazAda hitAstatra sthAne purA nagarasya pApam amaGgalamityarthaH, na prarohati na prodbhvtiityrthH| ___ 24 / devAnAM mukhaM pUrvAparAsyaM pUrvadikasthaM pazcima diksthaM vA kuryAditi shessH| dakSiNottaraM dakSiNottaradiksthaM na kuryAt / atra pUrvAdizabdo dizye laakssnnikH| brahmeti / etacca vizeSAbhidhAnaM matAntara iti jJeyam / matsyapurANe pUrvottaramukhatvasyoktatvAt / tathA ca vAsudevAdipratimAlakSaNa pravadAmi te| prAsAdasyotto pUrvamukhI vA cottarAnanAm // iti (a0 44, 1 zlo0) yathA tathA vA bhavatu sarvathA visaMSThulo'yaM shlokH| asya prkRtpaattho'nusndheyH| 26 / ngreti| madhye vAstumadhye, bAhye vAstubahirbhAge ca pratiSThApyA devatA nagarAbhimukhAH prazasyante / pUrvAparAsyamiti yaduktaM tatra matAntaraM drshyti-shivetyaadi| sarvAzAmimukhAH srvdingmukhaaH| atra pUrva pUrvaparAGmukhatvakathanAda brahmaviSNuzivagrahaNaM matAntaradyotanArtham , jinagrahaNantu na tathA, pUrvamanullekhena kasminnapi mate tasya sarvAzAbhimukhatvasyAprAptevidhitvAvyAghAtAt / 27 / maatRnnaamiti| etena mAtaro dakSiNadiGmukhA uttaradiGmukhA vA kAryA iti devatA-8 For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam jJAtvA sarva sthApi(tA?)yena rItyA devA daityA mAnuSAdyAzca sarve / dRSTvAtmAnaM vyApakaM sRSTikAraM sthAyI dRSTvA vizvakarmAza(rmA sa?)vandyAH(vandhaH?) // 28 // iti zrIkSetrAtmajasUtrabhRnmaNDanaviracite vAstuzAstra devatAmUrtiprakaraNe pratimApadasthAnadRSTisthAnAdhikAro nAma tRtIyo'dhyAyaH // 3 // phalitam / hanumAn iti| naitAsya iti matAntareNoktam / svamatamAha-vidiGmukha iti| na kevalaM naiRtAsyaH sarvAntarAladigAsyo'pItyarthaH / 28 / duSkaro'sya pAThoddhAro'rthagrahazna / For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtho'dhyAyaH ---::---- akSasUtraM pustakaJca kmnnddluvraanvitH| vizvakarmA cturhststrinetrshcndrshekhrH||1|| iti vizvakarmA / RgavedAdiprabhedoktA( dena ?) kRtaadiyugbhedtH| viprAdivarNabhedena caturvaktraM caturbhujam // 2 // akSasUtraM kare dakSe zucistasyA (syo? ) taH sthitaa| syAd vAme pustakaM haste tasyA(syo ?)ddhe ca kmnnddluH||3 kamalAsananAmAnaM (mA'yaM ? ) sarvavarNe hitapradaH / kartRkArApakaiH(?) sAI lohitaH kmlaasnH||4|| iti kamalAsanaH / 1 / ayamadhyAyo brahmAdInAM devAnAmAyudhavarNavAhanAdinirNayArtha pravRtta iti jJAyate etadgranthakRtakRtyantarAd ruupmnnddnaat| tathA ca brahmAdInAca devAnAM devInAJca yathAkramam / AyudhAmi tathA varNa vAhanaM kathayAmyatha // (iti a0 2,6 zlo0) asya granthasya zilpazAstratvAt tatkattatvenAbhyarhitasyA''dau vizvakarmaNo rUpaM nirdizati-akSasUtramiti / asmadupalabdheSu zilpazAstreSu Rte rUpamaNDanamRte ca prakRtagranthaM na vizvakarmaNo rUpamupanibaddhamupalabdham / rUpamaNDane punaH kiJcid vilakSaNameva lakSaNamasmAda panthAt / tathA ca vizvakarmA caturbAhurakSamAlAca pustakam / kambAM (kambu ?) kamaNDalu dhatte trinetro haMsavAhanaH // iti / (a0 2, 10 zlo0) 2-4 / ekasyaiva brahmaNo nAmabhedena catvAri rUpANi nirUpayiSyannAdau kamalAsanaM vakta For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam tasya caturbAhutve caturmukhatve ca hetupradarzanapUrvakaM svruupmaah-Rgvedaadiiti| RgAdayazcatvAro vedAH kRtAdayazcatvAri yugAni ; brAhmaNAdayazcatvAro varNAzceti yathAsambhavaM tatsmartRtvatatkartatvAdirUpeNa brahmaNo'pi catvAri mukhAni catvAro baahvshvetyrthH| tatra kRtaM satyayugam ; ko dakSe iti dakSAdhaHkare, uddhata iti dakSoddhataH, evaM vaame'pi| dvitIyakamalAsanapadaM vizeSaNaparam / matsyapurANe brahmA kamaNDaludharaH karttavyaH sa caturmukhaH / haMsArUDhaH kvacit kAryaH kvacicca kamalAsanaH // varNataH padmagarbhAbhazcaturbAhuH zubhekSaNaH / kamaNDalu vAmako sruvaM haste tu dkssinne|| vAme daNDadharaM tadvat suvaJcApi pradarzayet / munibhirdeSagandharvaiH stUyamAnaM samantataH // kurvANamiva lokAMstrIn zuklAmbaradharaM vibhum / mRgacarmadharaJcApi divyayajJopavItinam // AjyasthAlI nyaset pAzveM vedAMzca caturaH punaH / vAmapAzrve'sya sAvitrI dakSiNe ca sarasvatIm // agre ca RSayastadvat kAryAH paitAmahe pade / iti / (a0 260, 40-45 zlo0) samarAGgaNasUtradhAre ca brahmAnalArcipratimaH karttavyaH sumahAdyutiH // sthalAGgaH zvetapuSpazca zvetaveSTanaveSTitaH / kRSNAjinottarIyazca zvetaghAsAzcaturmukhaH // daNDaH kamaNDaluzcAsya kartavyo vAmahastayoH / akSasUtradharasta(dvA ? dvada) maujyA mekhalayA vRtaH // iti / (a0 77, 2-4 zlo0) zilparatnottarabhAge'pi (a0 26, 123-127 zlo0) prAyeNaivameva brahmaNo lakSaNamullikhitam / paraM prakRtagrantha iva kutrApi brAhmaNazcaturbhedabhinnatvaM na dRshyte| kamalAsanaH kasmin yuge sukhadAyaka iti noplbhyte| viriJcibrahmANau kRte sukhadAyako, pitAmahastretAyAm / tatra pArizepyAd bhavatu kamalAsanaH kalau vA dvApare vA, na tenaikena yugadvayavartinAM janAnAM sukhaM zakyasampAdanamiti sudhIbhizcintanIyam / For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org caturtho'dhyAyaH akSasUtraM pustakaJca zrutizcaiva kamaNDaluH / viriJci ( ? )zca bhavenmUttiH kRte syAt sukhadAyinI // 5 // iti viriJciH / kamaNDaluzcAkSasUtraM zucirve pustakaM tathA / pitAmahasya syAnmUrttistretAyAM sukhadAyinI // 6 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pustakaM cAkSasUlaJca zucizcaiva kamaNDaluH / brahmaNazca bhavenmUrttiH kRte syAt sukhadAyinI // 7 // iti brahmA / akSasUtraM pustakaJca dhatte padma kamaNDalum / caturvaktA tu sAvitrI zrotriyANAM gRhe sthitA // 8 // iti sAvitrI / iti pitAmahaH / RgvedaH zvetavarNaH syAd dvibhujo rAsabhAnanaH / akSamAlAmbupAve capi ( zri ?) tazcAdhyayane rataH // 6 // iti RgvedaH / ajAsya (: 1) pItavarNaH syAd yajurvedo'kSasUtradhRka / vAme cAGkazapANistu bhUtido maGgalapradaH // 10 // iti yajurvedaH / 'janmanA brAhmaNo jJeyaH saMskArairdvija ucyate / vidyayA yAti vipratvaM tribhiH zrotriya ucyate // ' ityuktalakSaNAnAM vedavidAm / 9 / akSamAletyAdi / akSamAlAm ambupAtrazca zrita ityarthaH / 61 5 / viriJcimAha - akSasUtramiti / zrutirvedaH, itaratra lakSaNantraye 'zuci'riti pATho tatrApi 'zrutiriti bhavenna veti vicAraNIyam / zuciraniH / kRte satyayuge / ihAnyatra brahmaNo lakSaNadvaye akSasUtrAdiprathamAntapadAnAmanvayo durupapAda eva / duHkhaJca - akSasUtrAdInAmuddezaparatAmAzrasvIkAreNa tattaduviziSTA mUrttirityadhyAhArajanyam / 8 / zrotriyANAmiti -- For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrttiprakaraNam nIlotpaladalAbhAsaH sAmavedo hayAnanaH / akSamAlAnvito dakSe vAme kambudharaH smRtaH // 11 // iti sAmavedaH / atharvaNAbhidho vedo dhavalo markaTAnanaH / akSasUlaJca khaTTAGgaM vibhrANo vijayazriye // 12 // ityatharvaNaH / nRtyazAstra sitaM ramyaM mRgavaktaM jaTAdharam / akSasUtaM trizUlaJca vibhrANaM taM (tat ?) trilocanam // 13 // iti nRtyazAstram | [ atha brahmAyatane'nyadevatApadam ] AgneyyAM tu gaNaM proktaM mAtRsthAnaJca dakSiNe / ye tu sahasrAkSaM vAruNyAM jalazAyinam // 14 // vAyavye pArvatIrudrau gRhA ( grahA ? ) caivottare smRtAH / IzAne ca zriyA devI prAcyAntu dharaNIdharaH // 15 // [ atha brahmaNo'STau pratIhArAH ] brahmaNe ( Nos ? ) Tau pratIhArAH kathayiSyAmyanukramAt / puruSAkAra gambhIrAH sakUcI ( ca ? ) mukuTojjvalAH // 16 // For Private And Personal Use Only 14-15 / atra dvitIyAntAnAM padAnAM kalpayedityadhyAhRtakriyayA'nvayaH, gaNaM proktamiti zAstrAntare kathitaM gaNadeva mityarthaH / zriyA devItyabhede tRtIyA zrIdevItyarthaH / 16 / pUrvaM brahmaNacaturo bhedAn darzayannapi sAmprataM brahmatvenaikyaM parikalpayan aSTau pratIhArAnAha - brahma iti / tatrA''dau sarvasAdhAraNaM vizeSaNatrayamAha - puruSetyAdi / saku iti / kUrca - zabdo nAnArthaH / tatra zmazru ityekosrthaH, nAsaGgatAni hi pravayasaH pitAmahasya pratIhArANAm atilambIni zmazrUNi / kuzamuSTiriti dvitIyaH, tatsvarUpaJca - chinnamUlA: kuzA dIrghAH saptaviMzatisaMkhyakAH / brahmanthiyutAstvagradeze kurvamihocyate // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtho'dhyAyaH padmaM mR (su ?)cA'ttaraM DaMza (daMzaM ?) saptanAmA tu vaamtH| savyApasavyayogena kamaNDaluzca (zca ?) dharmakaH // 17 // akSapadmavAmadaNDakamalazca (zca ?) mahatodbhavaH (matodbhavaH ?) / daNDAgamastravAkkAlaM (srucA kAlaM ?) jayazca sarvakAmadaH // 18 // ityuktalakSaNam / nAyuktaJca vedasma vaidikadhurINasya druhiNasya pratIhArANAmapi vedoktakarmanirvAhasAhAyakArtha kuzamuSTidhAraNam / tUliketi tRtiiyo'rthH| sA ca vRSazravaNaromabhirvA kharakezairvA tantubhirvA ghaTitA udumbarAGkarAkArA vaTAGkarAkArA plakSasUcInibhA veti shilpshaastraadvgmyte| tathA ca samarAGgaNasUtradhAre-a0 73 / 15-16, 18-19 zlo0 / 'kUrcakaM dhArayeddhImAn vRSazravaNaromabhiH // ' 'valkalairvA vidhAtavyaH kharakezairathApi vaa|' 'santutaH kUrcakaH zreSTho vilekhAkarmaNi svtH|' 'Adyo vaTAGkarAkArastato'zvatthAGkarAkRtiH // ' (saMzodhitaH pAThaH) "plakSasUcInibhazcAnyaH * * * * / ' uDumbarAGkarAkAraH * * * * * // ' iti kUrcaviSayaM vrnnnmuplbhyte| nAnucitaJca vizvasRjaH pratIhArANAm aGkanopayoginyAstUlikAyA grahaNam, prabhoH pratIhArAdyanujIvinAmapi prabhusammatavezabhUSAdInAM lokataH shaastrtshcaanushiilyitvytvaat| ete'rthA digdarzanArthamasmAbhirupakSiptAH, anyatarArthagrahaNaparihArayostu sudhiyaH pramANam / idamatrAvadheyam -yadi nAma kUrca dhAryavastuvizeSaH syAttadA parataH proktaH praharaNAdibhiyA'pRtabAhubhiretaiH kva nAma tadu dhAryamiti zmazrarthaka eva kUrcazabdo'tra zliSTaH syAt / 17 / evaM teSAM sAdhAraNImAkRtimabhidhAya idAnIM teSAM prAtisvikaM lkssnnmaahpnmityaadi| ta ete sarva eva caturhastA savyApasavyayodhiHkrameNa yathoktapraharaNAdidhAriNo brahmaNaH savye'pasavye ca ctushrtuHkrmennaavsthitaaH| tatra vAme prathamataH saptanAmA vAmadakSiNayoIstayoH panam, srucAm, akSaram, vedam, daMzam dadhAna iti shessH| evaM sarvatra dvitIyAntAnAM dadhAna iti kriyyaa'nvyH| tatra srucA suk, dNsho'strvishessH| dvitIyamAha-kamaNDaluca dharmaka iti, kamaNDaluca dadhAno dharmakanAmA dvitIya ityrthH| atra kamaNDaluriti pUrvoktacatuSTayAtiriktatvena vA ekahAnyaparakalpanavidhayA vA nirdiSTamiti na jJAyate / 18 / 'akSapadmavAmadaNDakamalane'tyasya prakRtaH pATho'nusandheyaH / padma kamalaJcetyekasyaiva For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam anasUtraM gadAkheTaM daNDaJca vijayo bhavet ( dadhat ? ) / adhohastApasavyena khaDgayuga yajJabhadrakaH // 16 // akSapAzAGkuzA(zAn ?)daNDabhayazca (daNDaM bhavazva ?) sarvakAmadaH / daNDAGkuzapAzotpalanibhavaH (palaM vibhavaH ?) sarvazAntidaH // 20 // [ atha dvAdaza sUryamUrtayaH] zRNu vatsa pravakSyAmi sUryabhedAMzca te jaya / yAvatprakAzakaH sUryo yAvanmUrtibhirIritaH // 21 // dhastuno dvirulekhaH samupalabhyate / 'vAma' iti padamapyananvayi / atra 'priyodubhava' iti pATho rUpamaNDane (rUpa-a0 2,15 shlo0)| 20 / tadevaM vAmatazcatvAraH sapta-dharmaka-matodabhava-jayanAmAno brahmaNaH pratIhArAH, dakSiNata. zvatvAro vijaya-yajJabhadaka-bhava-vibhavanAmAnazca nirdiSTAH / 21 / idAnI dvAdaza sUryamUrtIrAha-Nviti / jaya iti vatsetyanenoddiSTasya sambodhyasya nAma / yadvA jaya sarvotkarSeNa vrtsvetyrthH| te pravakSyAmItyanvayaH / yAvaditi samastavastuprakAzaka ityrthH| yAvanmUrtibhirIritaH kathitastAvatImUrtIzna prvkssyaabhiityrthH| sarvA evaitA mUrtayazcaturbAhava iti jJAyate dhAryavyANAmAdhikyadarzanAt ; tathA 'padmadvayAbhayavarAn dadhataM karAjaiH' ityanyatra 'karAbjairi'tyanena doSNAM dvAdhikatvalAbhAcca / atra pUSNo mUrtirdvibhujA kevalapamadvayalAJchitA va, vaiSNavI mUrtirapi dvikarA, paraM tasyA dakSiNakare cakramitaratra pasamiti vizeSaH / taditaratra sarvAsAmeva mUrtInAM karadvaye nIrajadvayamanyayozna ythoktdrvyaanniiti| agnipurANe'pi'varadA dvAjinaH sarve dikpAlAstrakarAH kramAt / ' (a0 51,3 zlo0) iti / sasaptAzye saikacakre rathe sUryo dvipASTak / masIbhAjanalekhanyau bibhrat * * * // (a0 51,1 shlo0)| ityanena ca tanmUrtInAM caturbAhutvasya sUcitatvAt / etena kAzyapazilpe dvibhujAH padmahastAzca raktapadmAsane sthitAH / raktamaNDalasaMyuktAH krnnddmukuttaanvitaaH|| (a0 48,79-80 zlo0) iti yada dvikaratvaM bhAskaramUrtInAmuktaM tanmatAntarapradarzanamiti kRtvA soDhavyam / For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturthA'dhyAyaH dakSiNe pauSkarA ( rI ?) mAlA kare vAme kamaNDaluH / padmAbhyAM zobhitakarau (rA?) sudhAmA (tA ?) prathamA smRtA // 22 zUlI (laM ?) vAmakare yasya (syA ?) dakSiNe soma eva ca / mitrA nAma vinayanA kuzezayavibhUSitA // 23 // prathame tu kare cakraM tathA vAme ca kaumudI / mUrttirAryamaNI jJeyA sapadmau pANivallabho (pallavau ?) // 24 // akSamAlA kare cAsya ( yasyA ? ) vajraM vAme pratiSThitam / sA mUrtI raudrI jJAtavyA pradhAnA padmabhUSitA // 25 // cakraM tu dakSiNe yasyA vAme pAzaH suzobhanaH / sA vAruNI bhavenmUrttiH padmavyagrakaradvayA // 26 // kamaNDalu da (lurda 1) kSiNato'kSamAlA caiva vAmataH / sA bhavet sasmitA sUryamUttiH padmavibhUSitA // 27 // yasyAstu dakSiNe zUlaM vAmahaste sudarzanam / bharga ( ga ) mUrttiH samAkhyAtA padmahastA zubhAya vai // 28 // 22 / upariSTAccatustriMzazloke samuddiSTAnAM bhAskaramUrtInAmanukrameNa lakSaNAni vaktuM prathamAmAha - dakSiNa iti / yasyA ityadhyAhAraH / yasyA dakSiNe kare pauSkarI kamalaghaTitA mAlA, vAme kare kamaNDalurvarttata ityarthaH / imau ca karAvUrddhAviti jJeyam, UDha krameNaiva dhAraNIyadravyANAM kathanaucityAt / padmAbhyAM zobhitakarAviti vAmadakSiNayoradhaH karAvityarthaH / evamuttaratrApi jJeyam / 'padmAbhyAM zobhitakare 'tyucitaH pAThaH / sudhAteti / atra 'sudhAte 'ti vA 'sudhAmeti vA pATho bhavatu, ubhayathA'pi doSAnuSaGgo duSparihara eva, uddeza loke 'dhAte 'ti pATasyopalabdheH / atra brUmaH - 'sudhAte 'tyeva pATho jyAyAn parigaNanazloka sthitadhAtRzabdasAmyAt chandobhaGgadoSotasAraNAya copapadaM prakSiptamiti tadetat sulabhameva prAcInagranthakRtAM kRtiSviti / 23 / dakSiNe soma iti, somaH somaraso'mRtaM vA / devatA - 6 For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 66 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam atha vAmakare mAlA trizUlaM dakSiNe kare | sA vizvamUrttiH sukhadA padmalAJchanalakSitA // 26 // pUSAkhyasya vermUrttirdvibhujA padmalAJchanA / sarvapApaharA jJeyA sarvalakSaNalakSitA // 30 // dakSiNe tu gadA yasya vAmahaste sudarzanam / padmavyagrA tu sAvitrImUrttiH sarvArthasAdhinI // 31 // sutraJca dakSiNe haste vAme homaja ( lIlakam ? kajjalam ) / mUrttistvaSTrI bhaved vatsa padmaruddhakaradvayA // 32 // sudarzanA ( na ?) karA savye padmahastA tu vAmataH / eSA sA dvAdazI mUrttirviSNoramitatejasaH // 33 // dhAtA mitro'ryamA rudro varuNaH sUrya eva ca / bhago vivasvAn pUSA ca savitA tvaSTRviSNukau // 34 // iti dvAdaza sUryamUrttayaH / AgneyapurANe punaH 29 / vizvamUrttiriti, vaivasvatI mUrttirityarthaH ; uddezazloke tathA pAThAt / 34 / uktalakSaNAnAM dvAdazamUrtInAM saMgrahazlokamAha -- ghAteti / dUravibhinnAnyeva sUranAmAnyupalabhyante kAzyapazilpe / tathA ca vikarttano vivasva mArttaNDo bhAskaro raviH / lokapAlaH prakAzazva lokasAkSI trivikramaH // Adityaca tathA sUryaH aMzumAlI divAkaraH / ete vai dvAdazAdityA uttarAdikramAt sthitAH // iti / ( a0 48,81-83 zlo0 ) Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varuNaH sUryanAmA ca sahasrAMzustathA'paraH / dhAtA tapanasaMjJazca savitA'tha gabhastikaH // ravicaivAtha parjanyastvaSTA mitro'tha viSNukaH / meSAdirAzisaMsthAca mArgAdikArtikAntakAH // ( a0 51,5-6 zlo0 ) For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtho'dhyAyaH [atha sUryAyatanam] sUryo vinAyako viSNuzcaNDI zambhustathaiva c| anukrameNa pUjyante phaladAH syuH sadA'rcane // 35 // Agneya(ye ? ) tu kujaH sthApyo gulAmye prtisstthitH| natye rAhusaMsthAnaM zukrasthAnaJca pazcime // 36 // vAyavye ketusaMsthAnaM saumyAyAM budha eva ca / IzAne ca zaniH sthApyaH x xzca candramAH // 37 // iti sUryAyatanam / iti dhAtR-savitR-tvaSTa-varuNa-sUrya-mitra-viSNUnAM saptAnAM sAmyena, bhaga-tapana-gabhastika-ravi. parjanyAnAM paJcAnAJca bhinnatayA nAmAnyupalabhyante / 35 / sUryasyAyatane vaktavye prasaGgAttadarcanAyAH sarvadevArcanamukhatvaM vaktuM samabhivyAhRtAnAmanyeSAmapi tathAtvamAha-sUrya iti / anukrameNa pUjyante ceda ete arcane sarva devapUjAvidhau phaladAH syuH, sarva devapUjAsvevA''dAvate pUjanIyA ityarthaH / tathA ca smRtiH gaNezazca dinezaJca vahni viSNu zivaM zivAm / pUjayedevaSaTkaJca tataH pUjA samAcaret // iti / atra ca vahni nihnavAnena granthakRtA apakramana kramo'pi nArakSIti vibhAvanIyam / yacca tantrAntare AdityaM gaNanAthaJca devIM rudra yathAkramam / nArAyaNaM vizuddhAkhyamante ca kuladevatAH // iti prakRtazlokavadeva paJcadevArcanaM vihitam , tatrApyasti kramaviparyaya iti navIno'yaM pUjAparyAyaH / 36-37 / Ayatane grahasaMsthAnamAha-Agneya iti / kuja-guru-rAhu-zukra-ketu-budha-zanicandrAH krameNA''gneyata aindrI yAvat sthApyA ityrthH| tathA ca rUpamaNDane sUryasyA''yatane sthApyA vahnikoNAditaH kramAt / kujo jIvastamaH zukraH ketavo jJaH zaniH zazI // (a0 2,25 zlo0) iti| tamo rAhuH, zo budhH| evaJca-IzAne ca zaniH sthApyaH' ityanantaraM skhalanasthAne'prAcyA sthApya' ityakSarayatuSTayaM truTitaM syAdityanumIyate / For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra u0 budhaH devatAtiprakaraNam [ atha sUryapratIhArAH ] sUryaikadantAcyutazaktirudrA vighnezazaktIzvaraviSNu sUryAH / zrInAtha vighnezabhagAmbikeza (TH?) caNDIzaherambapataGgakRSNA (1) // 38 zrIkaNThasUryA rudrasthAmbikAja (?) ladakSiNamadhyAdidittu pUjyAH / svasthAnagAH sarvamanorathAMste yAnti vighnAtiparasaMsthAH (1) // 36 // cost ca piGgalacaiva AnandazcAntakastathA / citro vicitro jJAtavyaH kiraNAkSaH sulocanaH // 40 // sarve ca puruSAkArAH karttavyAH zAntimicchatA / caturdvAreSu ca sthApyA dizAJcaiva pradakSiNe // 41 // jJAnArthamadhaH sUryAyatanaM citrArUDhamupasthApyate - Iberle aizAnyAM zanaizvaraH ': Fallnagel www.kobatirth.org sulocanaH pU0 candraH daNDI, piGgalaH sUrya: kujaH AgneyyAM caNDakaH AnandaH, da0 guruH :1 gimso Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38-39 / paJcapAdIyaM paJcAnAM sUryaikadantAcyutazaktirudrANAM kramAdekaikaprAthamyena nirdezamanu bhavituM pravRttAkramotkramAbhyAM sarvatraikamevAthaM pratipAdayatIti dRzyate / kimatra tAtparyamiti prazna - ya ime devamukhyAsteSAmAyataneSu sa eva vibhaktavibhAgenAvasthitAH phaladAyakAH syuH, tatrApi yasyAyatanaM tasya prAGganirdezArthamayamudyama ityevAsmAkaM prativacanavibhavaH / zrIkaNThetyAdizlokasya tu duSkaraH pAThodvAraH / prathame pAde evaM hyarthaH susthitaH syAt - 'zrIkaNThasUryebhamukhAmbikAjAH' iti / caturthapAdantu durUhameva / 40-41 / daNDyAdayo'STau dvAradevatAH pUrvAdidvArakrameNa dvizaH saMsthApyAH / evaJca 'dizAJcaiSa pradakSiNe' ityatra 'dvizacaiva pradakSiNAt' iti pAThaH sukalpaH / tathA caite prAdakSiNyena dvau dvau kRtvA For Private And Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtho'dhyAyaH pratarjanyUrdhvakiraNaM tAmracUDaM daNDAyudham / cost vAmavibhAge tu piGgalaH syAdataH zRNu // 42 // (kiraNasthAne ? kiraNe tu) yadA zakti: kiraNaM tAmracUDake / tarjanIdaNDapUrvaJca piGgalaH pUrvadakSiNe // 43 // tarjanI dvau vaktAnAM (?) daNDenAnandakaH smRtaH / tarjanIdaNDApasavyaM savyavedAntakAzubhAH // 44 // tarjanA dvaupamanI daNDaM daNDAnte citrakA bhavet / tarjanIdaNDApasavyaM sa bhavetadvicitrakaH // 45 // tarjanI kiraNaM ( 2 ) daNDAntakiraNodbhave / tarjanIdaNDApasavye karttavyaH sa sulocanaH // 46 // [ candraH ] candravile vidhAtavyaH zvetaH zvetAmbarAvRtaH / dazazvetAzvasaMyukta ArUDhaH syandane zubhaH // 47 // dvibhujo dakSiNe pANau gadAM bibhrad yathAdaram / vAmastu varado hasta iti candro nirUpyate // 48 // [ bhaumaH ] dharAputrasya vakSyAmi lakSaNaM citrakarmaNi / caturbhujo meSagamazcAGgArasadRzadyutiH // 46 // e For Private And Personal Use Only airy saMsthA ityarthaH / 'caturdvAreSu saMsthApyA dizacaite pradakSiNam' iti rUpamaNDane (a0 2, zlo0 30 ) pAThaH / 42-46 / paJcazlokyA teSAM daNDyAdInAmAyudhAni pUrvoddiSTAyAH prAdakSiNyena sthite: prakAraJcA''ha - pratarjanyUddha kiraNamiti / pAThavaikalyAdakalyenApyasya yathAyathamarthAviSkAre nedaM duSpariSkAryaM yat pratarjanyAdIni avayavasvarUpeNa vA AyudhasvarUpeNa vA daNDyAdIn pratIhArAn viziSantIti / tatra pUrvadvAre daNDino dakSiNe piGgalakaH, dakSiNadvAre Anandasya dakSiNe caNDakaH, pazcimadvAre citrasya dakSiNe vicitraH, uttare kiraNAkSasya dakSiNe sulocana iti pUrvoktapradakSiNapadArthaH / rUpamaNDanIyapAThastyetasmAdviziSyate ( rUpa0 2 0 26-30 zlo0 ) / 49-50 / aGgArasaha zadyutiriti jvaladaGgAragauravapurityarthaH, tantrAntare'sya lohitavarNatva Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 70 devatAmUrtiprakaraNam dakSiNaM budhagaM hastaM varadaM parikalpayet / UrdU zaktisamAyuktaM vAmau shuulgdaadhrau||50|| [budhaH] siMhArUDhaM budhaM vakSye karNikArasamaprabham / potamAlyAmbaradharaM svarNabhUSAvibhUSitam // 51 // varadaM khaDgasaMyuktaM kheTakena samanvitam / gadayA ca samAyuktaM bibhrANaM dozcatuSTayam // 52 // [bRhaspati-zukrau] pIto devagururlekhyaH zunazca bhRgunndnH| cturbhirbaahubhiryuktshcivkrmvishaardaiH||53|| varadau sAkSasUtrau ca kamaNDaludharau tthaa| daNDinau ca tathA bAhU bibhrANau parikalpayet // 54 // zaniH] zauritilasamyamAsaM (zauri tilasamAbhAsaM ?) gRdhrArUDhaM catubhujam / varadaM bANasaMyukta cApazUladharaM likhet // 55 // syoktatvAt / bunagamiti, bunno vRkSamUlam / hastamiti adhohastam / yadvA budhnapademAtra lakSaNayA'dhodezo grAhyaH, dakSiNAdhohastaM varadaM parikalpayedityarthaH / 'pustakaM hastam' iti zilparatne, 'buddhaka' iti tadvaraM' iti tatpAdaTippaNyAM pAThAntarANi dRzyante / (zilpa0 u0 25 / 145 shlo0)| ayaM zaktivarAbhayagadAdhArIti zabdakalpadrumastagrahayAgatattvalaghujAtakAdayaH / 53-54 / tulyabAhutvAttalyapraharaNatvAcca bRhaspatizukrau tantreNA''ha-pIta ityAdi / varadAvityAdi dvivacanantUbhayApekSayA, evaM 'bAhU' ityatrApi / paramArthatastvanayoH pratyekaM catvAro bAhavaznatvAri cA''yudhAnIti jJAtavyam / evaJca varo'kSasUtraM kamaNDalurdaNDanepti bRhaspatestAnyeva ca daityaguroraNyAyudhAnIti / For Private And Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 71 caturtho'dhyAyaH [rAhuH] siMhAsanagataM rAhu karAlavadanaM likhet / varadaM khaDgasaMyuktaM kheTazUladharaM likhet // 56 // [ketavaH] dhUmrA dvibAhavaH sarve varadAzca gdaadhraaH| gRdhrapRSThasamArUDhA lekhanIyAstu ketavaH // 57 // [grahamUtau sAdhAraNavidhiH] (ya? grohAH kirITinaH kuryAn (kAryA?) nvtaalprmaannkaaH| ratnakuNDalakeyarahArAbharaNabhUSitAH // 58 // iti nvgrhaaH| varadaM vajrAGkuzaJca kamaNDaluvidhRtkaram / gajArUDhaM sahasrAkSamindraM pUrvadizi sthitam // 56 // [agniH ] varadaM zaktihastaJca mRNAlaJca kamaNDalum / jvAlApuJjanibhaM rUpaM (devaM ?) meSArUDhaM hutAzanam // 60 // 58 / anna 'gRdhrAH' iti zilparatne (zilpa0 u0 25 / 157 zlo0 ) paatthH| yadyapyatra ekAkSaravipariNAmalabhyA pAThazuddhiH 'gRdhrA' 'grahA'zcetyubhayameva yugapad buddhAvAvirbhAvayati, tathApi prakaraNAd 'grahA' ityeva pATaH smiiciintyaa'smaabhinirdhaaritH| kiJca yadyatra 'gRdhrA' iti pAThaH syAttadA 'navatAlapramANakAH' ityanupapanna bhavet , 'dvAbhyAM proktA vihaGgamAH' ( 2a0 4zlo0) ityanena vihaGgavizeSasya gRdhrasya dvitAlakatvasyaiva yuktatvAt / / 59 / vajrAGkuzamityastyarthe't / evambhUtam indaM citravizAradAcitre kuryurityadhyAhAreNa dvitIyAntapadAnAmanvayaH / prathamArthe dvitIyA vA, lekhakapramAdAda bindorekastruTito veti jJAtavyam / 60 / vrdmityaadi| mRgAlaJca kamaNDalumiti dadhAnamiti zeSaH, citre kuryurityeva / evamuttaratrApi yathAsambhavaM dadhAnam , dadhAno vA, kuryuH kriyeta vetyAdyadhyAhAreNa vaakyaanaamnvyoppttirdrssttvyaa| varadaH zaktihastazna smRnnaalkmnnddluH| jvAlApuJjanibho devo meSArUDho hutAzanaH // iti rUpamaNDane (210 31shlo0)| For Private And Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [ yamaH] lekhanI pustakaM haste kukuTaM daNDameva ca / mahAmahiSamArUDhaH kRSNAGgazca yamo bhavet // 61 // [nitiH] khaDgakheTakahastazca katikA(karttakA?)vairimastakam / daMSTrAkarAlAsyaM kuryAca zvAnarUpaJca (zvAnArUDhaJca?) naiRtm||62|| [varuNaH] varadaM pAzapadmazca kamaNDaluntathA kre| makarA(nakrA?)rUDhazca karttavyaM varuNaM pazcimAdizi // 63 // [vAyuH] varaM dhvajapatAkaJca kamaNDaluntathA kre| mRgArUDhaM prakarttavyaM vAyudevaM (talo ? marud)dizi // 64 // [kuberaH] gadA-nidhi-bIjapUraM kamaNDalu kare tthaa| gajArUDhaM prakarttavyaM saumyAyAM dhanadaM dizi // 65 // 62 / zvAnArUDhamiti zvArUDhamityarthaH, adantaH zvAnazabdo'pi kukkuraarthkH| ayaM kharArUDha iti kAlikApurANam (a0 79, 61 shlo0)| 'daMSTrAkarAlavadanaH zvAnArUDhazca rAkSasaH' (rUpa0 2 a0 ) iti rUpamaNDane pAThaH / 'zavArUDham' iti kAzyapazilpe (48147) paatthH| evaJca yadyapi yathAkAmaM 'kharArUDha' 'zavArUDha'yoranyatamaH pAThaH zuddhatyenopAdAtuM zakyate tathA'pi sAmyabAhulyAda rUpamaNDanapAThasAmyAcca bandhanImadhyasthapATha eva zuddhatvena nirnniitH| 63 / 'nakrArUDhaH sa kartavyo varuNaH pazcimAzritaH' (rUpa0 2 a0) iti rUpamaNDane pAThaH / yadyapi yAdastvAvizeSeNa makaro naztyu bhAveva varuNasya vAhanobhAve svarUpayogyau tathA'pi chando'nukUlatvenAnyatropalabdhezca nakra ityeva pAThaH zuddhatyena klpitH| varuNo haMsArUDha iti jalAzayatattvastahayazIrSapaJcarAtram / 64 / yadyapi 'talo' ityatra 'maruda' iti pAThakalpanam ekAntataH kalpanaiva, tathA'pyarthavaidhuryAdananyagatyA tathA pAThaH kalpitaH / nipuNaiH zabdasAmyamanubadhya pAThAntaramanusandhAtavyam / For Private And Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtho'dhyAyaH [IzAnaH] varazcaiva trizUlazca nAgendraM bIjapUrakam / vRSArUDhaM prakarttavyamIzAnaM (mitra ? mantri)koNake // 66 // iti daza dikpaalaaH| yasmAd brahmA vedavidyAH samastA AdityAdyAH khecarA dhiSTyacakram / dikapAlAdyaM vyaktarUpaJca jAtaM (vanyendyo) viSNurvizvasmRka pAla(kasyaH? ko'sauN)||67|| iti kSetrA(vAtma)jasUtrabhRnmaNDanaviracite vAstuzAstre devatAmUrtiprakaraNe rUpAvatAre brahma-sUrya-navagraha-dazadikpAlAdhikAra zcaturtho'dhyAyaH // 4 // 66 / mantrikoNake iti devamantriNo bRhaspateH koNe IzAna dishiityrthH|| 67 / yasmAda brahmAdivyaktarUpAntaM jagajAtam asau vizvasRk pAlaka viSNurvandha itynvyH| khecarA grahAH, viSvyacakraM nakSatramaNDalam , vyaktarUpaM bhUtalam / devatA-10 For Private And Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH - - [varNavizeSeSu mUrtibhedena viSNoH zubhadAyakatvam ] nArAyaNaH kezavazca mAdhavo mdhusuudnH| sthApitA mUrtayo (ote? hyetA?) viprANAM sukhadAH sadA // 1 // madhusUdanaviSNuzca (khADa ? khaDga)zUladharaM likhet / kSatriyANAM phalapradau vaizyAnAmarcane zubhau // 2 // pUjitA (zrI)dharI mUrtiH zUdrANAzca sukhprdaa| carmakRdrajakAnAJca naTasya varaTasya ca // 3 // medabhillakirAtAnAM hRSIkezaH sukhaavhH| kumbhakArabaNigvaizyacAkrikANAM dhvajasya ca // 4 // sarvAsAM prakRtInAJca padmanAbhaH sukhprdH| dAmodaraH saukhyakaro brhmcaaryekdnnddinoH||5|| hari hiraNyagarbhazca nArasiMhamataH param / vAmanazca varAhazca sarvavarNaSu saukhyadam // 6 // 2 / etena madhusUdano viSNuzcAvizeSeNa kSatriyANAM vaizyAnAJca zubhadAvityAyAti / rUpamaNDane punaranyathaiva dRshyte| tathAca madhusUdanaviSNU va kSatriyANAM phalapradau / trivikramo vAmanazca vaizyAnA(marcayecchubhA ? marcane shubhau)|| (a0 3) iti / eSa eva ca pATho yukta iti pratibhAti / 3 / zUdrANAJceti cakArAda brahmakSatravizAmapi sukhprdetynumiiyte| rUpamaNDane punaH 'zUdANAM saukhyadAyinIti paatthH| / medo mlecchajAtivizeSaH, dhvajaH zauNDikaH / atra dvitIyAdhaiM 'kumbhakArabaNikvaizyacAkrikadhvajinAmapi' iti sukhabodhyaH pATho ruupmnnddne| evaJcaitanmate vaizyAnAM madhusUdanaviSNuhRSIkezAH, rUpamaNDanamate trivikramavAmanahRSIkezAH sukhAvahA iti sthitam / For Private And Personal Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH [ avasthAbhedena mUrttInAM grAhyAgrAhyatvam ] aGgapratyaGgabhagnA yA mUrttiH sthApyA visarjayet / nakhAbharaNamAlAstrairbhagnAM tAM na visarjayet // 7 // [ viSNozvatuvizatimUrttayaH ] - kezavaH (padmazaGkhazca pa-ca-zaM gazca ) madhusUdana - (ca ) zaM-pa- (gAH ?gaH) saGkarSaNo ga-zaM-pA-cai (:1) dAmodaraH pa- zaM-ga-ca (1) // 8 // vAsudevo ga-zaM-ca-pai (?) pradyumnazcakra - zaM-ga-paH / viSNurgadA -pa-zaM cakrI mAdhavo ga ca zaGkha-paiH // 6 // anuruddhazca gaM- zaM-paH puruSottamazca pAza-gaiH / adhokSajaH pa-gA zaM-co janArdanaH pa-caM-za-gaH // 10 // govindacakra - gApA- (zaM 2 zaH) trivikramaH pa-gaM-ca-za ( H 1) / zrIdharaH padma-caM-gA- (zaM ? zaH ) hRSIkezo ga- caM pa-zaiH // 11 // nRsiMhazca-pa-gaM-za (zca ? zca) acyuto ga-pa-cakra- (zam ?zaH) / vAmanaH zaM ca gaM- padmarnArAyaNaH za-paM-ga- ( ca : 1) // 12 // padmanAbhaH za-pa-cAMga upendraH zaM-ga-dA-ca-paiH / hariH zaM - ca-ga-paH pUjyaH kRSNaH zaM-ga-pa-cakrabhRt // 13 // iti caturviMzatimUrttayaH / 75 For Private And Personal Use Only 7 / yA sthApyA mUrttiraGgapratyaGgabhagnA tAmiti yojanA / vizeSaH prathame ( pR0 22 ) vaSTavyaH / 8 - 13 / AtrayodazazlokamanayA paTlokyA viSNozcaturviMzati mUrtIH saha nAmnA saha cAssdhenAbhidadhAnaH saMkSepabuddhyA AyudhAnAM pUrNa nAmAnupAdAya pratIkarUpeNAdyAkSaramAtreNa tAnyAyudhAni pratipAdayatIti rahasyamatra vibhAvanIyam / atra kRtazuddhiSu pATheSu prathamAntAnAmAyudhapadAnAmAyudhisAmAnAdhikaraNyam astyarthe'tpratyayAt / itareSu ca vizeSaNatvAttRtIyeti draSTavyam / 'madhusUdana' ityatrAtpratyayAntena saha karmadhArayaH / tatra tatra bindava AkArAzca chandaHpAlanadhRtavratA api bahutrAkAraNa kRtapramANa iti viSIdAmaH / tatra cAsyaiva granthakarturgranthAntare rUpamaNDane AsAmeva caturviMzatimUrtInAmullekho'vikale mA''yudhanAmnA varttate / tadazinAJcaitAni padyAni subodhAnasyuriti rUpamaNDanIyapadyAnyatroddhiyante / tathA ca rUpamaNDane tRtIyAdhyAye - Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 76 devatAmUrtiprakaraNam vAsudevo gadAzaGkhacakrapamadharo mataH / kezavaH kamalaM kambu dhatte cakra( ?)gadAmapi // 7 // nArAyaNaH kambupadmagadAcakradharo bhavet / mAdhavastu gadAM cakra zaGkha vahati paGkajam // 8 // puruSottamastu cakra padma zaGkha gadAM dadhat / adhokSajaH saroruhaM gadAM zaGkha mudarzanam // 9 // saGkarSaNo gadA-kambu-sarasIruha-cakrabhRt / govindo dharate cakra gadAM padmaJca kambunA // 10 // viSNuH kaumodakI padma pAJcajanyaM sudarzanam / madhusUdanastu cakraM zaGkha sarasija gadAm // 11 // acyutastu gadApadmacakrazaGkhaH smnvitH| upendro vahate zaGkha gadAM cakraM kuzezayam // 12 // pradyumnazra zaGkhacakragadAmbhojAni paannibhiH|| trivikramastriSu gadAcakrazalAn bibharti yaH // 13 // bharasiMhastu cakrAbjagadAkambuvirAjitaH / janArdano'mbuja cakra kambu kaumodakI dadhau // 14 // vAmanastu zaGkhacakragadApadmalasatkaraH / zrIdharo dhArija cakra gadAzaGkha dadhAti ca // 15 // aniruddho lasaccakragadAzaGkhAravindadhAn / hRSIkezo gadAM cakra padmazaDau ca dhArayan // 16 // padmanAbhaH pAJcajanyaM padma cakra gadAmapi / dAmodaro'mbuja zaGkha gadAM dhattaM sudarzanam // 17 // harirdhArayate kambu cakra padma tathA gadAm / kRSNaH karaiH pAJcajanyaM gadAM padma sudarzanam // 18 // etAH sumUrtayo jJeyA dakSiNAdhaHkara-kramAt / iti / idamatrAvadheyam-rUpamaNDane anyeSAmiva kezavamadhusUdanayorapi catvAri catvAryAyudhAni nirdiSTAni, ana tu kezavasya padmazaGkhAviti dve, madhusUdanasya punaH zaGkhapadmagadA iti trINyAyudhAni dRzyante / tatra ca sambhavantyAmapi kezavasya dvaivAhavyAmAkRtau, madhusUdanasya traivAhavaM rUpantvanAkarNitacaramiti chandodoSamavigaNayyaiva bandhanyantazvakAraH prakSipto'smAbhiriti jJeyam / __rUpamaNDane traivikramaM rUpaM traivAhavaM dRzyate, iha punazcAturvAhavamiti / katarat punaranayoyuktataramiti nAvadhArayAmaH / na yasti nimamo yat trayo'sya pAdA iti bAhubhirapi tribhireva For Private And Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH ( proktAnAmAyudhAnAM nyAsakramaH ] adharaM dakSiNe hastamArabhya sRSTi ( mAgrataH ? mArgataH) / caturviMzatimUrttIinAM sarva (lenA ? vaivA ) yudhakramaH // 14 // [ atha zAlagrAma zilAparIkSA ] [ AkRtito grAhyazilAlakSaNam ] nAgabhogasamA yuktA zilA sUkSmA ca yA bhavet / pUjanIyA prayatnena sthirA snigdhA ca varculA // 15 // 77 bhAvyamiti na cApi caturbhistAdRzamUrtyantarAdarzanAt / dRzyate hi prAyeNAlaukikamUrtI pratipAdaM dvau dvau bAhU iti yathA zivaviSNucaturAnanAdInAm / tripAdasve ca'varastripAdastrizirAH SaDbhujo navalocanaH / ' ityAdismRtau jvarAsurAdInAM paTcaraNatvam / yadyapi purANAdau zrUyante rAvaNAdInAmatipAdA bAhavaH paraM na zrUyante'tibAhavazcaraNAH / samabAhutvaM dvipadAdau dRSTamapi na tripAdAdau yuktamiti vibhAvayAmaH / astranyAsakrama vidhAyaka zlokadarzanAdapi caturbAhutvamevaiSAM pratIyate iti dik / 14 | proktAnAmAyudhAnAM vinyAsakramamAha - adharamityAdi / caturbAhumUrtInAM dakSiNAdhohastamArabhya sRSTimArgataH svabhAvakrameNA''yudhakramo jJAtavya ityarthaH / svabhAvakrama Adau dakSiNAdhohastastato dakSiNordhvahastastato vAmAdhohasto'ntatatazca vAmordhvahasta iti / tathA ca 'kezavaH pacazaMgI 'ti kezavasya dakSiNAdhohaste padmam, dakSiNodhveM cakram, vAmAdhaH zaGkhaH, vAma gadeti jJeyam, evaM sarvatra / 15 / A paJcadazazlokAt triSaSTazlokaM yAvadaSTAcatvAriMzatA lokaiH zAlagrAmazilAyA lakSaNaM charitra parasparabhedAzca nirUpitAni / zAstrAntaraprasiddhAnyamUni vastUni kvacidavihomain kacidakSaramAtra parivarttanena, kvacit padaparivartanena kvacida bhASAparivartanato'rthamAtrAdAnena cAyaM granthakAro yathAyathamAjahAra / ete ca viSayAH prayogapArijAtamatsyasUktAdau skandAgnibrahma-brahmavaivartta-vArAhAdimahApurANeSu copalabhyanta iti vIramitrodayaprANatoSaNIzilAcakrArthabodhinyAdisaMgrahagranthAdibhyo jJAyate / jijJAsubhistatra tatrA''kare saMgrahe vA draSTavyam / na yuktaM punararthazAstraM vyAcikhyAsubhirdharmazAstraviSayamavalambya vizeSeNA''locayitum iti tato viramAmaH / For Private And Personal Use Only nAgabhogasameti phaNiphaNAkRtiviziSTA, yuktA sughaTitA / na punarnAgabhogasamAyuktetyaikapadyam / 'nAgabhogasamAkAre 'ti rUpamaNDane, 'chatrAkAre 'tyanyatra ca pAThaH / sthireti, Asane yathA sthiratA vartteta tathA'cipiTetyarthaH / tathA'pi varculA UrdhvabhAge golAkRtiH / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [pramANato grAhyazilAlakSaNam ] tatrApyAmalakImAnA sUkSmA cAtIva yA bhavet / tasyAmeva sadA kRSNaH zriyA saha vasatyasau // 16 // yathA yathA zilA sUkSmA tathA tathA mahat phalam / tasmAttAM pUjayennityaM dharmakAmArthamuktaye // 17 // [ tyAjyazilAlakSaNam ] kapilA karbarA bhagnA rukSA nidrAkulA ca yaa| (reSAkuSA? rekhAkulA)'sthirA sthUlA bahucakrakacakrakA // 18 // bRhanmukhI bRhaccakA baddhacakrA ca (pAyunaH ? yA punH)| baddhacakrA'tha(nAmA? vA yA) syAda bhinnacakA vadhomukhI // 16 // dagdhA (surata?suraktA) cApUjyA niSaNNA (pAti?paMkti) ckrikaa| pUjayed yaH pramAdena duHkhameva labhet sadA // 20 // tatra pratiprasavaH] khaNDitA sphuTitA bhinnA pArzvabhinnA vibhedikA / zA(liAla)grAmasamudbhUtA zilA doSavahA na hi // 21 // 18 // zlokatrayaM prANatoSaNITataskandapurANe kinycidviklmuplbhyte| tatra yathA pAThAntaraM tathA zlokamadhye bandhanocihnAntaryathAsambhavaM sannivezitam / / ___ rukSeti-'acirAcchuSkatAM yAti yasyAM liptantu candanam / sA rukSeti' zilAcakrArthabodhinI. ghRtpryogpaarijaatoktlkssnnetyrthH| asthireti Asane sthirtyaa'vrtmaanaa| bahucakraMti pramANAdhikacakrazAlinI, yasyAH zilAyA yAvanti cakrANi pramANataH prAptAni tato'dhikacakrati pAvat / ekacakraketi eka cakrakaM yasyAH sA, yasyA ekamapi cakra kSudraM taadRshiityrthH| anyatraikacakrAyA grAhyatvazravaNAt / 19 / baddhacakretyatra lagnacakreti pAThaH puraanne| tatrApi nAstyarthAntaram / vRhaccakreti cakrAntargatacakrA, 'cakreNA''vRtacakA ca bRhaccakA prakIrtitA' iti zilAcakrArthabodhinItaprayogapArijAtasmaraNAt / 21 / atra prANatoSaNyAM sphuTitAdivarjanIyazilAlakSaNamabhidhAya For Private And Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH [ varNabhedAt phalabheda nirUpaNam ] farer siddhikarI mudrA kRSNA kIrttipradAyikA / pANDurA pApadahanI pItA putrapradAyinI / nIlA dizati lakSmIzca raktA bhogapradAyinI // 22 // [ varNabhedAt saMjJAbhedaH ] kapilaM nArasiMhantu vAmanaM (cAta ? pIta) sannibham / vAsudevaM sitaM jJeyaM raktaM saGkarSaNaM smRtam // 23 // dAmodarazca nIlAbhamaniruddhaM tathaiva ca / zyAmaM nArAyaNaM (kSetraM ? jJeyaM) vaiSNavaM kRSNa (karSa ? varNa) kam / bahuvarNamanantAkhyaM (zrI)dharaM pItamucyate // 24 // [ cakrapramANam ] vRtrasUtre'STamo bhAga uttamaM cakralakSaNam / madhyamaJca caturbhAgaH kanIyastu vibhAga ( kaH ?kam ) // 25 // "yattu brahmapurANe - khaNDitaM sphuTitaM bhagnaM pArzvabhinna vibheditam / zAlagrAma zilAbhUtaM kiJciddoSAvahaM na hi // iti vacanaM tatsvIyeSTacakra stutiparam / ata eva skandapurANe -- khaNDitaM sphuTitaM bhagnaM zAlagrAme na doSadam / yasya tu yA mUrttiH sa tAM yatnena pUjayet / saMpUjya phalamApnoti iha loke paratra ca // iti rudravAkyam / 76 For Private And Personal Use Only ityuktam / 22 | zvetAbhyAmayorvizeSaphalamAha zilAcakrArthabodhinISTataprayogapArijAte'puSTivRddhipradA zyAmA zvetA sAttvikadAyinI / ' iti 23 / idAnIM varNakrameNa keSAJcana cakrANAM lakSaNAni nirdizati - kapilamityAdi / nArasiMhAdipade tasyedamityaN / narasiMhacakramityarthaH / evaM vAmanAdiSu / / 25 / idAnIM cakrapramANamAha kena - vRttasUtra iti / 'vRttasUtrASTamo bhAgaH' ityatirohitArthaH pAThaH / yasya cakrasya vada vRttamAnaM tasyASTamAMzamitaM cakram uttamam, caturaMzamitaM madhyamam, tryaMzamitamadhamamityarthaH / etena yathAsaukSmyameva cakrANAM zreSThyamityAyAtam / yathoktam 'tatrApyAmalakImAnA sUkSmA cAtIva yA bhavet ' ( 5 / 16 zlo0 ) iti / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam atha cakra[vizeSa]lakSaNAni [tantra vAsudedhaH] dvAradeze same cakre dRzyate nAnta (rAyike ? riiyke)| vAsudevaH sa vijJeyaH zuklAbhaH syAM(cA?)titejasA // 26 // [saGkarSaNaH] (dvaucakrAvekalagnau? dve cakre ekalagne)tupUrvabhAgastu pussk(laalm)| saGkarSaNAkhyo vijJeyo raktA(bhi ? bha)zvAtitejasA // 27 // [pradyumnaH] pradyumnaH sUkSmacakrastu pItadIptistathaiva ca / suSiraM chidrabahulaM dIrghAkArantu yad bhavet // 28 // [aniruddhaH] aniruddhastu nIlAbho vrtlshcaatishobhnH| (repyAyAM? rekhANAM) tritayaM ( dvAdvAre)pRSThaM pdmenlaanychitm|| [eteSAM pUjAdhikAriNaH ] brAhmaNairvAsudevastu nRpaiH sngkrssnnstthaa| pradyumnaH pUjyate vaizyairaniruddhastu shuudrkaiH||30|| catvAro brAhmaNaiH pUjyAstrayo rAjanyajAtibhiH / vaizyAveva saMpUjyau tathaikaH shuudrjaatibhiH||31|| ___ 26 / cakrabhedAna vivakSurvAsudevamAha-dvAradeza iti / nAntarIyake iti cakradvayaM parasparalagnamityarthaH / atitejaseti vizeSaNe tRtIyA, atiteja upalakSita ityarthaH / ___ 27 / 'dve cakre agralagne tu pUrvabhAge ca puSkaram / saGkarSaNAkhyo vijJeyo rktaabhshcaatishobhnH||' iti praanntossnnii| puSkalamiti ra-layorabhedAt puSkaramiti jJeyam , puSkaramAkAzaM chidramityarthaH / 29 / etA dvicakrA iti prANatoSaNIto jJAyate / 30 / evaM catvAri cakrANi nirUpya prasaGgAtteSAM pUjAdhikAriNa Aha-brAhmaNariti dvAbhyAm / 31 / anatyo'yaM zlokaH, zAlagrAmAH samAH pUjyA viSamA na kdaacn| sameSu na dvayaM pUjyaM viSameSveka eva hi // iti smRtyantarakRtavacanasyApavAdavidhayA hemAdrAvukta iti vIramitrodayAj jnyaayte| anna cAyaM vAsudevAdipUjAprakAraH For Private And Personal Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH tricakralakSmInArAyaNaH 1 lakSmInArAyaNo devstribhishcrvyvsthitH| pUjanIyaH prayatnena bhuktimuktiphalapradaH // 32 // . [madhusUdanaH] nAbhipAi~ zaGkhapadmaM yasya mudrA prdRshyte| madhusUdana AkhyAtaH zatruhA prikiirtitH|| 33 // [dAmodaraH] sthUlo dAmodaro jJeyaH sUkSmarandhro bhavetta sH| cakre tu madhyarekhaH syAt pUjitaH sukhadaH sadA // 34 // [dvicakralakSmInRsiMhaH] vAmapArzvasthite cakre kRSNavarNe svinduke| lakSmInRsiMho vikhyAto bhuktimuktiphalapradaH // 35 // [dvicakrapuruSottamaH] suvarttalaM tathA pItaM pRSThe tu suSiraM dhruvam / viditu dikSu sarvAsu mukhaM yasyaiva dRzyate / sa devadevo vijJeyaH purANaH purussottmH||36|| [ekacakre varNakRto vizeSaH ] zuklo raktastathA kRSNo dvivarNo bhuvrnnbhaak| eka (vastreka? cakrasya) paJcatAH saMjJAH syuH paJca yathAkramam // brAhmaNairvAsudevaH pUjyate ityayameSAmasAdhAraNo'dhikAraH varNagurutvAditaravarNa sAdhAraNa cakrapUjanamapyaviruddham / evaM nRpaiH saGkarSaNaH pUjyate iti, ayameSAM kSatriyANAM brAhmaNasAdhAraNo vaishyshuudaapekssyaa'saadhaarnno'dhikaarH| tatazca saiH saGkarSaNapradyumnAnirudvAH puujniiyaaH| pradyamnaH pUjyate vaizyairityeSAM zUdamAtrApekSayA'sAdhAraNo braahmnnksstriysaadhaarnno'dhikaarH| evaJca vaizyaiH pradyumnAniruddhau puujniiyau| anirudvastu zUdakairityayameSAM srvsaadhaarnno'dhikaarH| tathAcazUdaireka evAnirudvaH pUjanIya iti phalito'rthaH / ___ paraM na hi varNahInA varNottamAnAM vRttimAdadIraniti na nRpairvAsudevaH pUjyaH, na tu vaizyairvAsudevasaGkarSaNau, na ca zUdeNa vAsudevasaGkarSaNapradyumnA iti| tadevAhottarazloke-catvAra ityAdIti / 37-38 / ekacakre vizeSamAha- zukla iti| ekacakrasya zuklAdayaH paJca saMjJAH devatA--11 For Private And Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [varNakrameNa teSAM nAmAni ] puNDarIkaH pralambapno rAmo vaikuNTha eva ca / viSvaksena iti brahman phalaJcAsyAne shRnnu| [yathAkramameteSAM phalam ] mokSaM mRtyu vivAdazca dAridrayamaTanaM tathA // 38 // [dvipake cakranibandhano vizeSaH] cakre tu madhyadeze syAt(tvA ? tAmAkhyAmi rame shRnnu| parameSThayajitakrodhastathA nArAyaNo'ntakaH // 36 // anantazce(diti ? ti vi-)jJeyo nAnAmUrtistu yo bhavet / [ yathAkramameteSAM phalam ] rAjyaM mRtyu dhanaJcaiva hAnizca vAJchitArthakam // 40 // syurityanvayaH / atra 'saMjJAH syuzceti syAt / yathAkramam ityasya prtraanvyH| dvivarNa iti yatkiJciduvarNadvayavAnityarthaH, bahuvarNabhAga ityatra ca dadhika-yatkiJciduvarNavAniti / yathAkramamityasyArthastu-zukraH puNDarIkaH, rakaH pralambannaH, kRSNo rAmaH, dvivarNo vaikuNThaH, bahuvarNabhAge viSvaksena iti| eteSAmarcanAphalamAha-phalaJcAsyeti / yathAkramamityeva / tathAca puNDarIkAkSArcane phalaM mokssH| evaM pralambanAyarcane mRtvyAdayaH / 'aTanami'tyatra 'arjanamiti purANe pAThaH / ___39-40 / dvicakre vizeSamAha-cakre viti| dvicakrANAM cakre yadi madhyadeze syAtAM tadA teSAM parameSTyAdisaMjJA bhavati, phalaJca rAjyAdikamiti vrtulaarthH| nAnAmUrtirityananta ityasya vizeSagam / rAjyamityAdidvitIyAntapadAnAM dadAtItyadhyAhRtakriyayA'nvayo draSTavyaH / atredaM vivaktavyam--prANatoSaNITatapadmapurANe 'varNacakAdibhedena tAni nAmAni me zRNu' ityupakramya, 'zuklo raktastathA pIta' ityAdisaptatriMzazlokAdArabhya 'rAjyaM mRtyum' ityAdicatvAriMzazlokAnto bhAgaH kvacit kiJcidaMzasya yogaviprayogAbhyAmavikalo varttate / paraM tatra varNatazcakratazna bhinnatayA dvividhAnAmapyamUSAM zAlagrAmazilAnAM rAjyaM mRtyu vivAdaJce'tyAyekameva phalaM nirNItamupalabhyate na tu prakRte iva varNato bhinnAnAM 'mokSa mRtyu vivAdaJce'tyAdi viviktaM phalam / vizeSataH punastatra 'rAjyaM mRtyum' ityAdidvitIyAntapadAnAmanvayasamAptyarthaM dadAti pUjito loke tasmAda jJAtvA'rcayennaraH' ityardhamadhikaM vrtte| tadanayorvarNa bhinnacakrabhinnayoH zAlagrAmazilAvargayoryutaphalatA'yutaphalatA veti smArtadhurINA evaM samAdadhatviti / For Private And Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sA raTatA / / 4 paJcamo'dhyAyaH [cakrAntarANi ] eka(padmAntikA ? cakrAnvitA) yA tu dakSiNArta ?NAvartta) sNsthitaa| caturlAJchanasaMyuktA bhogamokSapradA zubhA // 41 // cakreNa kambunA yA ca (padmanAdi ya aGkitA ? padmena gdyaa'ngkitaa)| tatra zrIH pratyahaM tiSThat (sapta ? sarva)sampadamAdizet / lAJchanena vinA (yasya ? yA syAt ) prazastA tu na sA smRtA // 42 // [hriH| cakra vA kevalaM yatra padmaM vA(pyartha yad ? pyatha vA) gadA / lAgalaM vanamAlA ca harirlakSmyA (sa hi ? saha) sthitH||43 [etatpUjAphalam ] tasmin gRhe na dAridrayaM na zoko rogajaM bhayam / na corAgnibhayaM tasya grahai rogairna baadhyte| ante mokSo bhavettasya pUjanAdeva nityazaH // 44 // ___ [nRsiMhaH] vikaTAsyA tu vikRtA nRsiNhmukhlaanychnaa| pAzAGkuzagadAcakrA(pye ? Nye)vAmaGkana lAJchitA // 45 // nArasiMhI bhavenmudrA bhogmokssprdaayikaa| darzanAnnabhyate pApaM brahmahatyAM vyapohati // 46 // 41-42 / yA zilA ekacakrAnvitA, dakSiNAvarttasaMsthitA caturlAJchanasaMyuktA 8 sA bhogamokSapradetyanvayaH / caturlAJchanetyasya vivaraNaM ckrennetyaadi| For Private And Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 84 devatAmUrtiprakaraNam [kapilanRsiMhaH] nRsiMhaM pItavarNAbha-mahA(vakta ? cakra)mukhe gurum / yatInAM (pUjanaM devaM ? pUjanAdeva) satyalokapradAyakam // 47 [sudarzanam ] dve cakre pRSThadigabhAge zyAmazca madhuvarNakam / sudarzanaM zilA nAma pUjitaM sukhakAmadam / sAnnidhyaM mama mUrtyA ca pUjane ca kalAdhi(kA ? kam) // 48 [hayagrIvaH] azvAkRtistathA mudrA sAkSamAlA spustkaa| padmAGkitA bhavenmudrA hayagrIveti vizrutA // 46 // jayadusvazubhAsakto nanaH (?) pApAt pramucyate / akSayA ca bhavettasya lakSmIraizvaryamuttamam // 50 // [matsyaH ] matsyAGkitA (zubhe ? stu ye) cakrA AyurdA(?) puSTidA nRnnaam| sadA pUjyA gRhasthena sannidhAne'tra kezavaH // 51 // [ janArdanaH] ekamukhe catuzcakraM catuzcakro janArdanaH / pUjanIyaH sadA saukhyamuktido nAtra saMzayaH // 52 // 47 / ayaM kapilavarNa iti padmapurANam / tathAca kapilo narasiMhastu pRthucakro mhaamukhH| brahmacaryeNa pUjyo'sau tribinduH paJcabindukaH // iti / 49-50 / ayamaGkuzAkAra itygnipdmaadissu| 'jayadusvazubhAsakto nanaH' ityatra 'cakradhvajasamAyukto naraH' iti syaat| evaJca 'naraH pApAt pramucyate' ityetatpUjako nara ityarthaH / ___ 52 / atra kramabhaGgaH smbhaavyte| hayagrIvAt paramevAsya sthAna nirdeSTuM yujyate / dRzyate hi matsyAdArabhya krameNa dazAvatAramudrA varNyante, tatra yadyantarA janArdanopanipAtaH syAnnanaM kramo For Private And Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH [ kUrmaH ] kAGkitAstu ye cakrA mhaasnttidaaykaaH| mahArthakArakA divyA haristatra vyavasthitaH // 53 // [varAhaH ] varAhamUrtisaMyuktaM yadi cakraM (ca dhyApanam ? prpdyte)| pUjanAlabhate rAjyaM pRthivyAmekarAjakam // 54 // [narasiMhaH ] nArasiMhA(GgataM ? GkitaM) cakraM durlabhaM bhuvi maanvaiH| zatrUNAM nAzanaM taddhi klezanaM parikIrtitam / stambhanaM (nara ? para)sainyasya mahAmRtyuharaM zubham // 55 // [vAmanaH] aGkitaM vAmanena syAcakra paramazobhanam / nAnAvRddhikarazcaitadannAdyaM cAkSayaM bhavet // 56 // [jAmadagnAH] cakramadhye tu dRzyeta parazu rAmarUpakam / tajjAmadagnayaM cakraM yajatAdekarAGmukhe(?) // 57 // [kauzalyAnandanaH ] cakreNa dRzyate brahman bANakAmakabhRt prbhuH| kauzalyAnandano rAmaH (sItAyAH tRtIyaH) prikiirtitH||58 bhajyetaiva / abhimata kramo granthakarturiti lakSyate, kathamanyathA pUrva nRsiMhadvayaM nirUpyApi punarAhAnantaraM nRsiMha mirUpayet / 14 / ekarAjakamiti rAjyamityasya vizeSaNam , ekacchavaM rAjya sAmrAjyamityarthaH / 55 / nArasiMhAGkitamiti narasiMhAkRticihnana cihnitamityarthaH / 57 / 'tajAmadagnyaM cakra syAd yajamAno'parAGmukhaH' iti syAt / tAdRzaM cakramarcayan janaH kvacidapi viSaye'kRtakRtyo na bhavatIti tdrthH| 58 / kauzalyAnandamarAmalakSaNamAha-cakreNeti / etalakSaNa zilAcakrabodhinIdhRtavArAhe For Private And Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devatAmUrtiprakaraNam [ buddhaH ] tena yuktAstu dRzyante pASANadhRtarUpiNaH / budhA ? dvAGkitaM bhavecca mahAdravyapradaJca yat // 56 // [ kalkI ] ( khaDgA ? khaDgyA) sana samArUDhaH khaDgadhAtRsvarUpavAn / ubhau cakau tu tatrasthau sa bhavet puruSottamaH // 60 // astra est stU zArGga dhanuH zaraiH (?) / kauzalyAnandano rAmastRtIyaH parikIrtitaH // iti Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIya iti pUrva 'rAmo rAmA rAmatyupakramAdayaM lakSaNakrameNa tRtIya ityarthaH / ayaM dvicakaH / anAMzato'pIdaM lakSaNa na saMvadatIti pratyakSameva sarveSAm / yacca area antaracaikacakravAn / bANatUNIracApATyaH sItArAmaH samanvitaH // iti zivakArthabodhinITANDapurANe paJcacakravarga sItArAmalakSaNaM tato'pIdaM dUravartItyavyatirohitam / yaccApi tatra tatra purANe rAma-rAma candrAdilakSaNamupalakSyate tasmAdapIdaM bhidyata iti navInamidaM lakSaNaM kasyApi / vayantu kauzalyAnandanapadamupajIvya 'sItAyA' ityanna 'tRtIyaH ' iti viparivartya nAmakalpanaM kRtam / idamatra jJAtavyam - zilAcakrArthabodhinyAm iti dvilakSaNam, padmapurANe ca 'pItaH parazukodaNDalAGgalena sulakSitaH / rAmo rAma rAma jJeyo mRtyuharaH kramAt // ' ityabhidhAya tathaiva lakSaNAni nirUpitAni / 'ata eva kauzalyAnandana rAmalakSaNa nirUpaNa prastAve 'tRtIya' ityuktam / atra tu balarAmalakSaNaM naiva lakSyate; tadayaM mudrAkarapramAdo vA syAda granthakArapramAdo veti sudhIbhirnirNayam / 59 / buddhalakSaNamAha - teneti / zilAcakrArthabodhinITate vArAhaM - dRzyarandhradvayopetAmantazcakradvayAnvitAm / ziraHpucchordhvacakraJca pArzvayordhA'pi dRzyate / nAnAvarNamayIJcApi buddhamUrttiM pracakSate // anugahvarasaMyuktaM cakrahInaM yathA bhavet / mibItabuddhasaMjJaH syAddadAti paramaM padam // iorangekSaNaJca naitasya tulye iti draSTayam / 'pASANadhRtarUpiNaH' ityasyArtha prakRtapATha vA na vidmaH / 60 / ana 'sa bhavet puruSottamaH' iti sthite'pi, pUrva puruSottamasya lakSaNaM likhitamiti For Private And Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paJcamo'dhyAyaH [ cakrapratiSThAniSedhaH ] (Aha ? AhuH) brahmAdayo devAH sarvabhUtAni kezavaH / sadA sannihitaM cakraM ? tazcake) pratiSThA (karmaNA stataH ? karma nAstyataH) // 61 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ mUrttivizeSAH ] are marakataprakhyaH kauzikAkAranAsikaH / caturbhujastu karttavyo vRttanelamukhastathA // 64 // [ zilAcakravikrayAdiniSedhaH ] zA (li ? la ) grAmazilAyA yazcakramudghATayennaraH / vikretA cAnumantA ca yaH parIkSyAnumodayet / sarve te narakaM yAnti yAvadAbhUtasaMplavam // 62 // [ zilAprazaMsA ] zA (li ?la) grAmazilAgre tu yo (juhvati ? juhoti ) hutAzanam / ekAtirhatA samyaka kalpakoTiguNottarA / etasmin pUjite deve trailokyaM pUjitaM bhavet // 63 // iti zAlagrAmazilAparIkSA* 87 ayaM dazAvatAropakrama iti ca kalkilakSaNamevedamiti nizcIyate / na ca satyapi puruSottamalakSaNe cakrabhedenAnyo'pi puruSottamo lakSyata iti vAcyam, pUrvatrApi dvicakrapuruSottama eva lakSita ihApi dvi eva lakSyate iti naikasyedaM lakSaNaM bhavitumarhatIti / khaDgI iti khaDgAkArarekhAvAnityarthaH / zilAcakArthabodhinyAmatirikta sUkSmavilaM spaSTacakraM sthirAsanam / ( kapAlA ? kRpANA ) kRtirekhe dve dvArasyopari pRSTake / mlecchanAzI bhavet kalkI kalikalmaSanAzanaH // iti dvicakrakalkilakSaNam / prakRtagranthe Asana samArUDha iti sthirAsana ityasyAnuvAdaH / ' khaDgadhAtRsvarUpavAn' iti tu mUrtyabhiprAyeNeti vibhAvayAmaH, kalkinaH khaDgadhAritvasya purANAdau prasiddhatvAt / 62 / cakramudghATayediti saMvRtacakraM prakAzIkuryAdityarthaH / purANe tu 'mUlyamudbhAvayediti pAThaH / For Private And Personal Use Only * iyaM zAlagrAmazilAparIkSA aprAsaGgikI pratibhAti / rUpamaNDane'pIyamaMzato varttate / zilparavakAzyapazilpa- samarAGgaNasUtradhArAdau tu nAmato'pi nopalabhyate / na yukta zilpinAmupakArArthaM granthanirmANapravRttasyA''jAnikaM cakraM vizeSeNa lakSayitumiti / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dng- devatAmUrtiprakaraNam gRdhrorujAnucaraNaH pakSadvayavibhUSitaH / prabhAsaMsthAnasauvarNaH kalApena vivarjitaH // 65 // navatAlaH prakarttavyo garuDo maansuutrtH| pAda(?)jAnu kaTi(?) yAvadarcAyAM vAhanasya dRka // 66 // chatraJca kumbhapUrNaJca karayostasya kArayet / karadvayantu karttavyaM tathA viracitAJjali // 67 // yaduzca bhagavAn pRSTha chatrakumbhadharau (harau ? krau)| kiJcillambodaraH kAryaH srvaabhrnnbhuussitH|| 68 // iti pannagAzanaH / aSTabAhorharemarttarAyudhAni vadAmyaham / nandakazca gadA bANaH padmaM dakSiNabAhuSu / zako dhanustathA cakraM kheTakaM vAmavAhuSu // 66 // trivikramo nRsiMhazca dazatAlau prkiirtitau| vAmanaH saptatAlastu vipramUrtiH kvacid bhavet // 70 // 65 / prabhAsaMsthAnasauvarNa iti prabhAsaMsthAnAbhyAM kAntizarIrAbhyAM sauvarNaH suvarNamaya iva prtibhaasmaanH| 'kalApena vivarjita' ityatra 'kalApena vibhUSita' iti rUpamaNDane (3 / 47) pAThaH / yadyapi 'kalApo bhUSaNe baha' iti koSAnmayUrapiccha eva kalApazabdo varttate tathA'pi pakSamAtrArtha evAtra pryuktH| bhUpaNArthastu na prsjyte| 'vivarjitaH' 'vibhUSitaH' ityanayoH kataracchiSyate iti nAvadhArayAmaH / 66 / dvidheha vAhanAni vivicyante, eka sthitAyAH pratimAyAH, apagmupaviSTAyAH / dvitIyamapi punarbaMdhA bhidyate, ekamekasminneva pAveM lambitavaraNAyAH, dvitIyaJcobhayoreva pArzvayorlambitacaraNAyAH / saGkalanena punastrINyeva vAhanAnIti / tatra sthitAyA aLayA vAhanasva dRSTiH pAdaM yAvat , ekapAvalambitacaraNAyA jAnu yAvat , ubhayato lambita varaNAyAH kaTiM yAvaditi vivekaH / tadetadAha granthakAraH paadmiti| atra pAdapadena gumphaparyanto bhAgo lakSyate vibhAgasAmarthyAt / 67 / 'kumbhapUrNaJce'tyatra 'pUrNakumbhaJce'tyucitaH pATho rUpamaNDane / 68 / yaduzca bhagavAn iti yaduvaMzIyo bhagavAna zrIkRSNa ityrthH| ___ 'yAdavo bhagavAn pRSThe channakumbhadharo hariH' iti rUpamaNDane visaMSTulaH pAThaH / 70 / atra matsya purANam dazatAlaH smRto rAmo balivairocanistathA / bArAho narasiMhazca saptatAlastu vAmanaH // iti (259 a0 1-2 zlo0) For Private And Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH kRSNAjinopavItaH syAcchatrI (kRta ? dhRt)kmnnddluH| kuNDalI zikhayA yuktaH kubjAkAro mnohrH||71|| iti vAmanaH / rAmastu dvibhujo ramyaH zaracApadharaH prbhuH|| iti raamH| (mahA ? nR)varAhaM pravakSyAmi zUkarAsyena zobhanam / gadApadmadharaM dhAtrI daMSTrAgreNa samuddhatAm // 72 // bidhAraNA ? NaM) kUpa re vAme vismayotphullalocanaH / nIlotpaladharAM devImupariSTAt prakalpayet // 73 // dakSiNaM kaTisaMsthazca bAhuM tasya prklpyet| kUrmapRSTa padazcaikamanyannAgendramUrdhani // 74 // zeSazcaturbhujaH kAryastathaiva rcitaanyjliH| karttavyau (zila ? zIra)muSalau karayostasya cordhvayoH // 7 // 75 / zeSa iti / 'racitAJjaliri'tyanena nedaM svatantrasya zeSasya lakSaNamapi tu nRvarAhAGgatayA tadA krtvysyetyaayaati| anyathA nRvarAhalakSaNamabhidhAyAntarA zeSa lakSayataH puna varAhaprakArAntarakathanamanupapannaM syAt / zilparatne zeSalakSaNamapahAyaiva nRvarAhasya lakSaNadvitayaM likhitaM dRzyate (zilpa0 u0 25 a0 112-116 shlo0)| matsyapurANe punaH kiJcidavilakSaNameva nRvarAhalakSaNamiti tadatra pradarzyate mahAvarAhaM vakSyAmi padmahastaM gadAdharam // tIkSNadaMSTrAgraghoNAsyaM medinIvAmakUparam / daMSTrAgra NoddhRtAM dAntAM dharaNImutpalAnvitAm // vismayotphullanayanAmupariSTAt prakalpayet / dakSiNaM kaTi(hasta ? saMstha)Jca kara tasyAH prakalpayet // kUrmopari tathA pAdamekaM nAgendramUrdhani / saMstUyamAnaM lokezaiH samantAt parikalpayet // iti / (matsya0 260 a0 28-31 shlo0)| devatA-12 For Private And Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [prakArAntaram ] athavA zUkarAkAraM mahAkAyaM kvacillikhet / tIkSNadaMSTrograghoNAsyaM stabdhakarNordhvaromakam // 76 // iti naravarAhaH / narasiMhAkRtiM vakSye raudrasiMhamukhekSaNAm / bhujASTakasamAyuktAM dhvajapInasaTAzritAm // 77 // hiraNyakazipu daityaM dArayantI nkhaangkraiH| Urorupari vinya(sta ?sya)khaDgakheTakadhA(raNA ? riNa)m // (tathA' ? tasyA)ntramAlAM niSkRSya bAhuyugmena bibhrtiim| AkAraM puru(SAkasyai ? Sasyaiva)dhArayantI manoharam // 79 // madhyasthitAbhyAM bAhubhyAM dakSiNe ckrpngkje| kaumodakI tathA zaGkha bAhubhyAmiti(nAmataH ? vaamtH)||8|| adhasthitAbhyAM bAhubhyAM dArayantI prakalpayet / UrdhvasthitAbhyAM bAhubhyAmantramAlAM tu vibhratIm // 81 // nIlotpaladalacchAyAM caJcaccampakasaprabhAm / taptakAJcanasaGkAzAM bAlArkasaha(zAMzI) likhet // 82 // 76 / 'stabdhakarNordhvaromakam' ityatra 'skandhako+romakam' iti zilparatne ( 25 a0 116 zlo0) paatthH| __77 / raudrasiMhamukhekSaNAmiti bhISaNasiMhamukhanetratulyamukhanetrAm / 'raudrapiGgamukhekSaNAm' iti zilparatnapAdaTIkAbhRtaM pAThAntaram / dhvajapInasaTAzritAm iti dhvajasthUlakezaradhAriNIm / 'stambhapIna' iti zilparatne, 'stabdhapIna' iti tatpAdaTIkAyAM paatthH|| 79 / AkAramiti, mukhAdadhastAt purussaakRtivdaakRtimityrthH| zilparatne idamadhaM naasti| (zilpa0 u0 25 a0 117-120 shlo0)| 81 / atra dAraNAntramAlAdhAraNayoranuvAdo bAhuvizeSaniyamArthaH / zilparatne ayamapi zloko narasiMhalakSaNe nAsti / 82 / atra nIlotpaletyAdivizeSaNatrayaM pkssaantrdyotkm| 'athavA campakaprabhAm' For Private And Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH [prakArAntaram ] AsInaM dvibhujaM devaM prasannavadanekSaNam / zvetaM sphaTikasaGkAzaM caturbAhumathApi vA // 3 // AjAnulambitau bAhU karttavyau tatra dkssinne| samIpe kalpayeccakraM vAme zeSaM samIpataH // 84 // UrdhvasthitAbhyAM bAhubhyAM dakSiNe paGkajaM nyaset / vAme bAhau gadA ramyA(linAt pra ? likheJcitra) vizAra(daiH? dH)||85|| iti nrsiNhH| jalamadhyagataH kAryaH zeSaH pnngdrshnH|| phaNAmbujamahAratna... ziro(dhRtaH ? dharaH) // 86 // iti zilparatne (uttara0 25 a0 120 zlo0 ) paatthH| purANe tu varNakAntyAdiviSaye kimapi moktam / vizeSatastu tatrA''nuSaGgika mUrtyantaramapi kalpitaM dRshyte| tathA ca mAtsye nArasiMhantu kartavyaM bhujASTakasamanvitam // raudraM siMhA(sanaM 1 nanaM ) tadadhadvidAritamukhekSaNam / spadhapInasaTAkarNa dArayanta diteH sutam // vinirgatAntrajAlaJca dAmavaM parikalpayet / (masantaM ? maSanta ) rudhiraM ghoraM bhRkuTIvadanekSaNam // yudhyamAnazca kartavyaH kvacit krnnbndhnaiH| parizrAntena daityena taya'mAno muhurmuhuH / / daityaM pradarzayettatra khaDgakheTakadhAriNam / stUyamAnaM tathA viSNu darzayedamarAdhipaiH // iti (260 a0 31-35 shlo0)| 83-85 / vizeSyAnule khAt kasya lakSikeyaM zlokatrayIti na prtipdyaamhe| neyaM narasiMhalakSaNatvenopalabhyate shilprtne| likheccitravizArada ityatra vAkyArthaH karma / ___86 / ayaM pUrva( 75 zlo0 )lkssitaacchessaadvishissyte| ata eva pannagadarzana ityuktam / pannagadarzana iti srpaakRtirityrthH| jalamadhyagatatvenApyayaM vishissyte| 'phaNAmbujamahAratne'tyanantaraM 'dunirIkSeti patitaM syAt , viSNudharmottare ( 3ya-khaNDa0 ) tathA pAThaH / For Private And Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam devadevastu karttavyastatra suptazcaturbhujaH / ekapAdo'sya karttavyaH shessbhogaangksNsthitH||87|| eko bhujastu karttavya(mati? stsy)jaanuprsaa(dhiri)tH| karttavyo nAbhidezasthastathA tasyAparaH krH||8|| tathaivAnyakaraH kAryo devazatru(zarA ? shiro)dhrH| santAnamaJjarIdhArI tathA caivAparo bhavet // 8 // nAbhIsara(sasi)sambhUte kamale tasya yAda(vaH ? v)| sarvabhUmimayo devaH prAka kAryastu pitaamhH| (nIla ? nAla )lagnau ca karttavyau padmasya madhukaiTabhau // 6 // iti jlshaayii| vaikuNThazca pravakSyAmi (dhRSTAsASTa)bAhuM mahAbalam / tAAsanazcaturvakta karttavyaM zAntimicchatA // 11 // gadAkhaDgau bANaca(krau ? ke) dakSiNAstracatuSTayam / zaGkhakheTadhanuHpaJa (vAmadaMSTrAvAme dadyAca)catuSTayam // 12 // agrataH puruSAkAraM nArasiMhazca dkssinne| aparaM strImukhAkAraM vArAhAsyaM tathottaram // 13 // iti vaikuNThaH / 90 / viSNudharmottare (kha0 3, a0 81) padmanAbhIyatvenedaM lakSaNamupalabhyate, 'yAdava' iti tatra boddhavyasya bhagavataH sambodhanamihAvikalamudbhuitamiti jJAtavyam / 91 / zAntimicchatA kartavyamaSTabAhu vaikuNThaM pravakSyAmItyandhayo vyAkaraNasaMskArAyAtaH / 'vaikuNThaJca pravakSyAmi so'STabAhurmahAbalaH / tAAsanazcaturvaktaH kartavyaH zAntimicchatA // ' ___ iti rUpamaNDane (3 a0 52 shlo0)| 93 / agrata iti / etacca vaikuNThasya caturNAmAnanAnAM vivaraNam / tatra agrata iti agravarti mukhaM puruSAkAraM puruSamukhatulyam , dakSiNaM mukha nArasiMha narasiMhamukhatulyaM siMhAsyavaditi yAvata, narasiMhalakSaNe 'raudrasiMhamukhakSaNAm' (77 zlo0) ityukteH| aparamiti pshcaanmukhmityrthH| vArAhAsyamiti zUka rAnanam / / For Private And Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 paJcamo'dhyAyaH sutejasaM vizvarUpaM vizvajJa sRSTikArakam / tasya cAnukramaM vakSye (vizva ? viMza)dbhihasta(ke yu? kaiyu)tam // 64 // patAka(?)zaGkhau ca halaM vajamaGkuzasAyako / cakraM tuGgazca varadau dakSiNeSu kareSu ca // 65 // patA(kaM ? kA) daNDapA(zazca ? zau ca) gadAzArGgavidhRtkaram / padma(?)(Ggau ? GgI) ca kumudamakSamAlA tathaiva ca // 66 // yogamudrA kara(dvayaM ? dvandve) vainateyopari sthitam / narazca nArasiMhaJca (tRtIyaMstrImukha) zUkarAnanam // 17 // iti vishvruupH| anantAnantarUpazca yasmAd vizvaM? zva)samudbha(vam ? vH)| anantazakti(mA ? saMkIrNamana(ntaM ? nta?) rUpasaMyutam // 18 // saMyutaM dvaadshbhujaishcturvktmhotsvm| suparNa(ketotarAkhaMskandhamArUDhaM) karttavyaM sarvakAmadam // 6 // .......................................... ___94 / yadyapi 'viMzatyA hastakairyutam' ityeva samIcInaH pAThaH, tathA'pyakSarasAmyamanubaddhaya 'viMzadbhiri'ti kRtam / bhUriprayogaznAyaM viMzacchandastriMzadAdizabdavat purANAdiSu, vacanaviparyayo'pi nagaNya evaividhanibandheSu / 'viMzatyA hastakaiyukto vizvarUpazcatumukhaH' iti rUpamaNDane pAThaH / ___97 / naraJcaM ti| yathAzrutapAThe tu vizvarUpastrividha ityAyAti / atra ca vizvarUpasya mukhasaGkhyAdarzanAt sambhavadapi tasya trairUpyaM tantrAntaravirodhIti kRtvA parihatam , pAThAntaraJca kalpitam / ata eva rUpamaNDane viMzatyA hastakairyukto vizvarUpazcaturmukhaH / patAkA halazaGkhau ca vajrAGkuzazarAMstathA // cakraJca bIjapUraJca varo dakSiNabAhuSu / patAkA daNDapAzau ca gadAzAtpalAni ca / / zRGgI mapalamakSaJca kramAt syumibAhuSu / For Private And Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam gadAkhaD(gaM ? gau) tathA cakraM vajrAGkuza(ka ? za)rANi vai| zaGkhakheTau dhanuH padmaM daNDapAzAvanantakaH // 10 // naraM tathA nArasiMhaM (tRtIyaMstrImukhaM) zUkarAnanam / tejaHpuJjodbhavaM kAryamanantaM nAma naamtH|| 101 // itynntH| trailokyamohanaM vakSye saMsAramohakArakam / SoDazaiva bhujAstasya tAArUDhaM mahAbalam // 102 // gadAcakrAGkuzAnyeva bANazaktisudarzanam / varadaM karamuddhRtya zastrA vai dakSi(Nasta?Ne ta)thA // 103 // mudgaraH pAzazAGgoM tu zaGkha(ka) padmakamaNDa(lu ? luu)| zRGgI ca vAmahaste syAd yogamudrA karadva(yam ? ye) // 10 // narazca nArasiMhAkhyaM zUkaraM kpilaannm| dvizattyaSTazaktiyutaM kuryAt trailokyamohanam // 105 // iti trailokyamohanaH / hastadvaye yogamudrA vainateyopari sthitaH / kramAnnaranRsiMhastrIvarAhamukhavanmukhaH // ( 3 a0 55-58 zlo0) ityasya vizvarUpasya caturmukhatvaM vaikuNThavat prakArabhedaJca prtipaadyti| mUle tuGgamityatra luGgamiti syAt , nAmaikadeze nAma iti mAtuluGgamityarthaH / 101 / anApi vizvarUpavad vyvsthaa| yadvA ubhayatrApi 'tRtIyamiti 'strImukhami'tyasthAnukarSaNArtham , evaJca 'strImukham' iti bandhanImadhye pAThAntarakalpanaM mukhArtham / rUpamaNDane mukhasya vivaraNaM nAsti / rUpamaNDane'nantalakSaNam-(3 a0 58-59 zlo0) ananto'nantarUpastu hastairdAdazabhiryutaH / anantazaktisaMvIto garuDasthazcaturmukhaH // dakSiNe tu gadAkhaDgau cakra vajrAGkaze shrH| zaGkhaH kheTa dhanuH padma daNDapAzau ca vAmataH // iti . 102-105 / atra trailokyamohanasya SoDazAnAM bhujAnAM caturdazasu yathoktAnyastrANi karadvaye yogamudreti vartulArthaH / zRGgI yogena parvatamabhidhatte / For Private And Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH dakSiNe puNDarIkAkSaH pUrve nArAyaNaH smRtaH / pazcime (syAd ? syAtta govinda uttare madhusUdanaH // 106 // IzAne sthApayed viSNumAgneyyAJca janArdanam / natye padmanAbhaJca vAyavyAM mAdhavaM tathA // 107 // kezavaM madhyataH sthApyamathavA vAsude(vaM karam ? vakam ) / saGkarSaNapradyumnau cAniruddhaJca yathAkramam // 108 // jalazAyI tathA prokto dshaavtaarsNyutH| zUkarazcAgrataH sthApyaH sarvadevamayaH zubhaH // 106 // iti vissnnaaytnm| pratIhArAMstato vakSye aSTau caturSu dikSu ca / tasyAnukramarUpaJca lakSayed yasya yAdRzam // 110 // vAmanAkArarU(pai? pA)zca karttavyAH sarvataH shubhaaH| tarjanIzaGkhacakraM cedaM prAga dakSiNakramAt // 111 // (da ? caNDAbhidhAnakaH pro(ktA zastrA? kto'syA)pasavye prcnnddkH| vAme caNDaH prakarttavyaH pracaNDo dakSiNe tathA // 112 // 106 / 'govindaH pazcime sthApya' iti rUpamaNDane ( 3 a0 63 zlo0) pAThaH / 108 / 'kezavo madhyataH sthApyo vAsudevo'thavA budhaiH / saGkarSaNo vA pradyumno'niruddho vA yathAvidhi // ' iti rUpamaNDane pAThaH / 110 / yasya pratIhArasya yAdRzamanukramarUpaM bhavet , tasya tAdRzamanukramarUpaM lakSayet , vakSyamANalakSaNata ityrthH| anukramaH hasteSu vAmadakSiNAdikrameNa UdhiHkrameNa cAstrANAM snniveshpripaattii| rUpam aakRtiH| 111 / 'tarjanI zaGkhacakra ca daNDaM prAg dakSiNakramAt' iti syAt / evameva rUpamaNDane pAThaH (3 a0 68 shlo0)| ___ 112 / 'apasavye pracaNDaka' ityuktyaiva savye caNDaka iti labhyate ; evaJca 'vAme caNDaH' ityAdyanuvAdakamarddhaM sukhArtham / yadvA, savyazabdasya vAmadakSiNobhayavAcitvena apasavyazabdasyApi For Private And Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 66 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam padmakhaDgaM kheTakaJca gadA (tAsu ? teSu) pradakSiNe / vilomaiH padmaga (moktA ? dayoH) jayo vijayadakSi NaiH ? Ne) // tarjanI bANacApaJca gadA (tAsu ? teSu) pradakSiNAm ? NA ) / gadA'pi savyataH kuryAd dhAtA tasmAd vidhAtRkaH // 114 // tarjanIpadmazaGkhaJca gadA (tAsu ? teSu) pradakSiNaM ? NA / savyApasavyayogena subhadro bha'dra eva ca // 115 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUrteH pramANagaNanAM garuDadhvajasya brahmAdayo'maragaNA na hi te samarthAH / vizvasya pAlanavidhau bahudhAprakAraM rUpANi yasya vicaranti sa pAtu viSNuH // 116 // iti viSNapratIhArAH / iti kSetrAtmajasUtrabhRnmaNDanaviracite vAstuzAstre devatAmUrttiprakaraNe viSNuzAlagrAma zilAparIkSAdibhedAdhikAro nAma paJcamo'dhyAyaH // 5 // arcarest at dakSiNe pracaNDo veti bhramaH ziSyANAM mA bhUdityasandigdhArthamuttarArddhamiti jJAtavyam / 113 | vilomaiH padmagadayoriti jayasya vAmordhvAdihasteSu kramAt padma khaDgaH kheTakaM gadA cetyAyudhAnIti pUrvArdhasyArthaH / tatacaiSAmAyudhAnAM padmagadayovalomyena vijayasyA''yudhaM bhavet ityuttarArdhasyArthaH, vailomyaJca pUrva gadAyAH pazcAcca padmasya sannivezAditi jJeyam / evaJca 'viloma : padmagadayorvijayo jayadakSiNe' ityevocitaH pAThaH / 114- 115 / anayorapi gadAyA eva savyApasavyayogena vyavastheti draSTavyam / ; For Private And Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org SaSTo'dhyAyaH 10:1 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuklAmbaradharaM devaM zuklamAlyAnulepanam / jaTAbhArasamAyukta' bAlendukRtazekharam // 1 // trilocanaM saumyamukhaM kuNDalAsyamalaGkRtam / divyadehaM mahAkAyaM navayauvanamaNDitam / mahAbhujaM mahotsAhaM varadAbhayapANinam // 2 // iti sadyojAtaH / 1-2 | paJcamAdhyAye vaiSNave azeSavizeSA viSNumUrtIrabhidhAya zilpikriyA'viSayamapi zilAcakaM prasaGgato lakSayitvA paSThe'dhyAye'vasaraprAptaM zaivaM lakSayan Adau sayojAtamAhazuklAmbaradharamiti / itaH prabhRti dvitIyAntAnAM padAnAM 'kuryAditi vA 'kArayediti vAdhyAhRtakriyayA'nvayaH kAryaH / sarvAzcaitA mUrttayaH zilparane dhyeyatvena nirUpitAH / tanmatamanuharadbhistu 'dhyAyedi 'tyadhyAhRtakriyayA'nvayaH samAdheyaH / prathamAghoravyatiriktAsa sadAzivAntAsvAra mUrttiSu asyA idaM lakSaNamityatra puSpikaica kevalaM pramANam / zilparale - sadyojAtavAmadevAghoratatpuruSANAM samAsataH zlokadvayena varNanamupalabhyate / tathAca tatra 'atha sadyojAtAdimUrtayaH' ityupakramya - yo vedAkSamAlAbhayavaradakaraH kundamandAragaurI ghAmaH kAzmIravarNo'bhayavaradaparazvakSamAlo vilAsI / akSasragvedapAzAGkuzaDamarukakhadAGgazUlAn kapAla arrot bhImaJjanaruciratanurbhItidazcApyaghoraH // vidyuduvarNo'tha vedAbhayavaradakuThArAn dadhat puruSAkhyaH proktAH sarve trinetrAviSTatamukhacatuSkAzcaturbAhavazca / muktAgauro'bhayeSTAdhikakarakamalo'ghorataH paJcavasUstvIzo dhyeyo'mbujanmodbhavamuraripurudrezvarAH syuH zivAntAH // ( zi0 u0 23 a0 202 - 203 zlo0 ) ityupanibaddham / etenaitanmate aghoro'STabhujaH ziSTAcaturbAhava ityAyAti / prakRte vipravadamAneSvapyAyudhanAma saMvadatyevAghorasyASTabhujatvam / areenarati vidvadubhirvibhAvanIyam / AyudhAnumitamitareSAM dvikaratvantu devatA - 13 For Private And Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam raktAmbaradharaM devaM raktayajJopavItinam / raktoSNISaM raktanetaM raktamAlyAnulepanam // 3 // jaTAkRtacandradevaM trinetraM tuGganAsikam / mahA(raktazvakta) mahAbAhu khaDgakheTakadhAriNam // 4 // raktAsyaM raktanayanaM raktakuNDaladhAriNam / raktAlaGkArasaMyuktaM sarvAbharaNabhUSitam // 5 // iti vaamdevH| daMSTrAkarAlavikaTAsyaM sarpazIrSa trilocanam / ruNDamAlAdharaM devaM sarpakuNDalameva ca // 6 // bhujaGgakeyUradharaM sarpahAropavItinam / yonizaM (?) kaTisUtraJca vRzcikAmAlikA gale // 7 // nIlotpaladalazyAmamatasIpuSpasannibham / piGgabhrUpiGgajaTilaM zazAGkakRtazekharam // 8 // takSakaM puSTikaJcaivaM pAdau ca napurau kRtau(?)| aghorasya svarUpantu kAlarUpamivAparam // 6 // mahAvIrya mahotsAhamaSTabAhuM mahAbalam / vAsayantaM ripubalaM nivezo yatra bhUtale // 10 // 6 / 'daMSTrAkarAlavadanam' ityevaM kRte chandohAniH punaruktizca parihate bhavataH / ruNDamAleti, ruNDaM kabandhaH, 'kabandho ruNDamucyate' iti haaraavlii| / yonizamiti durUhAsyAsya padasya pAThAntaramanusandheyam / vRzciketi dIrghatvaM chandaHsaundaryArtham / 8 / atasIti kSumApuSpaM nIlavarNam / 9 / takSakamiti / anna 'takSakaH puSTikazcaiva pAdayo purau kRtau' iti suzliSTArthakaH sambhAvyamAnaH paatthH| puSTika iti sarpavizeSasya nAma, takSakaH prasiddhaH / 10 / nivezo yatra bhUtale iti / yanna bhUbhAge devasya nivezaH. sthitistanna ripubalaM traasyntmityrthH| For Private And Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org SaSTho'dhyAyaH khaTTAGga (cakra ? caka) pAlaJca kheTakaM pAzameva ca / vAmahasteSu karttavyaM ( hastAnAM (?) zastrANAM ca catuSTayam // 11 // trizUlaM parazu khaDgaM ( caNDaM ( 2 ) cakraM caivArimardanam / dakSiNeSu kareSu syAdetacchastracatuSTayam // 12 // ityaghoraH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pItAmbaradharaM devaM pItayajJopavItinam / mAtu (lilu) GgaM kare vAme akSasUtraJca dakSiNe // 13 // iti tatpuruSaH / zuddhasphaTikasaGkAzaM jaTAcandravibhUSitam / tryakSaM dakSe vizUlaJca vAmahaste kapAlinam // 14 // itIzaH / kapAlamAlinaM zvetaM zazAGkakRtazekharam / vyAdhacarmadharaM bhadraM nAgendrAsanabhUSitam // 15 // trizUlaM cAkSasUtraJca kArayeddakSiNe kare / kapAlaM kuNDikA pAzaM yogamudrA karadvaye // 16 // iti mRtyuJjayaH / ekavakta linevaM ca zazAGkakRtazekharam / bRhadbhAlakapAlaM ca kaNThagrIvAsuzobhitam // 17 // caturbhujaM mahAbAhu zUlapaGkajadhRtkaram / divyarUpadharaM devaM varadAbhayapANikam // 18 // iti vijayaH / caturbhujaM mahAbAhu zuklAkSipANipAdakam / pustakAbhayahastaJca varadAkSaM dvilocanam // 16 // For Private And Personal Use Only iti kiraNAtaH / ha 16 / kuNDikA kamaNDaluH / yogamudrA mudrAvizeSaH / tatsvarUpaM zrItattvacintAmaNau SoDazaprakAze draSTavyam / 19 / varadAkSamiti varAkSasUtrakaramityarthaH / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 100 devatAmUrttiprakaraNam jvalatpAvakasaGkAzaM khaDgahastaM vizUlinam / mahAkrodhadharaM devaM bhayakSattaM ( 2 ) mahadbhayam // 20 // citracandradharaM (sUtaM ? citaM) citrayajJopavItinam / citrarUpaM mahezAnaM citraizvaryasamanvitam // 21 // caturbAhu caikavakta sarvAlaGkArabhUSitam / khaDgacApaziraHkheTaM zazAGkakRtazekharam // 22 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Terair: ( ? ) 1 iti zrIkaNThamUrttiH / vilocanaM caturbAhu zuklanevaM karadvayam / dakSe pANau ca saMpUrNa cAmRtaM ca rasaM pibet // 23 // akSasUtraM tathA vAme mahAdevamumArcitam / rudramekAdazaM proktaM mahadaizvaryakArakam // 24 // iti mahAdevaH / padmAsanAzivacchAyAM yogAsanakaradvayam / paJcavaktU(bha ? ma )yaM zaktizUlakhaTrAGgadhRtkaram // 25 // bhujaGgamakSasUlaM ca Damaru mAtu (li ? lu) Ggakam / icchA jJAna ( kalAvitya ! kriyA ceti) trinetraM jJAnatArNavam // 26 // ? iti sadAzivaH / For Private And Personal Use Only arddhanArIzvaraM vacya umAdehArdhadhAriNam / vAmAGge ca stanaM kuryAt karNe vai tAlapatrakam // 27 // vyAlakA vAmakarNe tu dakSiNe kuNDalaM sthitam / mukuTAgre ca mANikyaM jaTAbhAraM svadakSiNe // 28 // 28 / vyAlati yathAzrutapAThe zAbdakramAdArthakramasya balavatvAda dakSiNe karNe vyAlakA vyAlAH sarpAH vAme ca kuNDalamityarthaH / tatazva Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org egisaire: 101 ardhe tasya (trayarUpaH (?) striyA rUpaM ) sarvAbharaNabhUSitam / puruSaM dakSiNe bhAge kapAlakaTimekhalA // 26 // trizUlaM cAkSasUtraJca dakSayoH karayostathA / kamaNDalu darpaNaJca gaNezaM (vyApya ? vAma) ucyate // 30 // ityarddhanArIzva (rau?raH) / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir umAmahezvaraM vakSya umayA saha zaGkaram / mAtu (lilu) GgaM trizUlaJca vibhra (te ? taM) dakSiNe kare // 31 // adha (stabdaSabhaM ? stAdRSabhaM kuryAt kumAraJca gaNezvaram / bhRGgirITaM tathA kuryAnniyamAnnRtyasaM (sthitA?sthitam ) // 32 // ityumAmahezvarau / kRSNazaGkara (tato? mato) vakSye kRSNA (rthenastu ? rddhena tu) saMyutam / kRSNArthe mukuTaM kuryAjjaTAbhAraJca dakSiNe // 33 // kuNDalaM dakSiNe bhAge vAme makarakuNDalam / akSamAlA trizUlaJca cakraM vai zaGkhameva ca // 34 // (itya? iti) kRSNazaGkaraH / padmazaktikhe zaGkhaM mUrtti (?) syAt kRSNa (tArttikaH? kArttikI) / (itya? iti) kRSNakArttikeyaH / padmazaGkhadhvajAcihna tArU (DhoDhaM) garuDadhvajaH ?jam ) // 35 // 'arfi dakSiNe karNe vAme kuNDalamAdizet' ( matsya0 260 a0 3 zlo0 ) iti matsyapurANI padyArddhamapi anugrAhakapakSe padaM nidadhAti / etena - ' karNe vai tAlapatrakamii pUrva zlokIyapAdaM sampAtAyAtamiti sambhAvyate / 'vyAlakA' ityatra 'bAlike 'ti kalpyamAnapAThe bAlikA karNabhUSaNam, tatazca vAmakarNe tAlapatraM bAlikA ceti karNabhUSaNadvayam / evaJca zakrameNaivArtho bhavati / 32 / bhRGgirITa iti zivAnucarasya nAma / For Private And Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 102 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrttiprakaraNam zivanArAyaNaM vakSye sarvapApapraNAzanam / vAmA mAdhavaM vidyAdakSiNe zUlapANinam // 36 // bAhudvayaJca kRSNa (Jca sya) maNikeyUrabhUSitam / zaGkhacakradharaM zAntamAraktAGgu(lI? li) vibhramam // 37 // sthAne gar3ha (i) vA'pi pANau dadyAdadhastane / zeSaM vA dakSiNe dadyAt kavyadhaM bhUSaNojjvalam // 38 // pItavastraparIdhAnaM caraNaM maNibhUSitam / dakSiNArdhajaTAbhAra (marthaM duSkRta? marddhendukRta) lakSaNam // 36 // bhujaGgahAravalayaM varadaM dakSiNaM karam / dvitIyaM cApi kurvIta trizUlavaradhAriNam // 40 // vyAlopavItasaMyuktaM kavya (dhaM kRta? kRtti) vAsasam / maNiratraizca saMyuktaM pAdaM nAgavibhUSitam // 41 // iti zivanArAyaNaH | ekapIThasamArUDhaM tanu (tyeka ? laya) nivAsinam / SaD (vaktaJca ? bhujaJca ) caturvaktuM sarvalakSaNasaMyutam // 42 // akSasUtraM vizUlaJca gadAzcaiva tu dakSiNe / kamaNDaluJca khaTrAGgaM cakraM vAmabhuje tathA // 43 // iti ha (ro? ri) hara (pI? pi) tAmahaH / 38 / 'zeSaM vA dakSiNe dadyAdityatra 'zaGkha vaighottare dadyAditi matsyapurANe ( 260 a0, 24 zlo0 ) pAThaH / 42 / dvAcatvAriMzazlokAnticatvAriMzazlokaM yAvadekaM hariharapitAmahalakSaNam, punazcatucatvAriMzazlokAt SaTcatvAriMzazlokaM yAvadanyad hariharapitAmahalakSaNamiti kimabhisandhAnamUleyaM lakSaNadvayIti nAvadhArayAmaH / na caikA puSpikaiva khapuSpAyatAmiti vAcyam ; ubhayo ; For Private And Personal Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 103 SaSTho'dhyAyaH caturvaktamaSTabAhu catuSkakanivAsinam / RddhA(2)mukhagataH kAryaH padmahasto divaakrH||44|| khaTAGgatrizUlahasto rudro dakSiNataH zubhaH / kamaNDaluzcAkSasUtramaparasthaH pitAmahaH // 45 // zaGkhacakradharo harirvAme caiva tu sNsthitH| evaM vidheya(1)karttavyaM sarvakAmaphalapradam // 46 // iti (sUrya?)hariharapitAmahaH / SaDbhujaJca caturvakta sarvAbharaNabhUSitam / kamaNDaluzcAkSasUtramubhayoH kamaladhRtkaram // 47 // maNA(?)loddhe yugmahaste karttavye shubhlkssnne| sarvAbharaNasaMyukta sarvakAmaphalapradam // 48 // iti candrApitAmahaH / lelihantaM daMSTrAkarAlaM caNDabhairavamuttamam / ekavaktazUlahastaM khaDgazaktizarAGkuzam // 46 // varadaM dakSiNe jJeyaM khaTAGgaM kheTakaM tthaa| cApaM tathA'bhayaM caiva kapAlaM vAmahastake // 50 // lakSaNayobhinnatayaikasya vastunaH prtipaadktvaanuppteH| tasmAda dvitIyahariharapitAmahalakSaNe 'divAkara' padadarzanAt sUryahariharapitAmahasyedaM lakSaNamiti nizcinumaH / 'tanutrayanivAsinamiti sambhAvyamAne pAThe eteSAM pRthaGmUrtayaH karttavyA ityrthH| 44 / caturvaktamiti dvitIyAntapadAnAmanvayo durghttH| catuSkaikanivAsinamiti, ekasmin catuSkoNe sthAne catuSkoNavatyAsane vA samAsInam / RddhAmukhagata iti, rudrasya dakSiNe, harervAme, pitAmahasya pazcime sannivezadarzanAdayaM pUrvadikstha ityAyAti, kvacittadarthayotakamidaM padaM syAdanarthakaM veti sudhIbhirbhAvyam / 46 / dvitIyA 'evaMvidho'yaM kartavyaH sarvakAmaphalapradaH' iti syAt / 47-48 / candrAGkapitAmaho'nusandheyasvarUpaH / For Private And Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 devatAmUrtiprakaraNam dvAbhyAM vai gajacarma syAnmuNDamAlAvibhUSitam / (idAI)zaM kArayet prAjJazcaNDabhairavamuttamam // 51 // iti cnnddbhairvH| virUpAkSastataH khaDgaM zUlaM DamarumaGkuzam / sarpa cakra gadAmakSasUtraM bibhrat karASTake // 52 // kheTaM khaTAGgazakti(zcaJca) prshutrjniighttm| ghaNTAkapAla(ktaukI) ceti (vAmArdhA,vAmorvA)dikarASTake // 53 // iti viruupaakssH| tryambako'pi dadhacakraM DamarUM (mudaraM ? mudgaraM) shrm| zUlAGkazAhijApyaJca dakSobhaMdikarASTake // 54 // gadAkhaTAGgapAtrANi kArmukaM tarja(nI ? nIM) ghaTam / parazu padizaM caiva vAmordAdikrameNa vai|| 55 // ___ iti trymbkH| kAryo harihara(syA?zcA)pi dakSiNArddha sdaashivH| vAmArddha ca hRSIkezaH zvetanIlAkR(tiH?tI) kramAt // 56 // va(raMgara) trizU(laMgala) cakrAbjadhAriNo bAhavaH kramAt / dakSiNe vRSa(bhedabhaH) pArzve vAme vihagarADiti // 57 // iti hri-hrmuurtiH| kRSNA?NNa)zaGkarasaMyogAd dvAtriMzabheda-(marjayaH ? muurtyH)| noditA granthabAhulyAja (jJeyAdiyArNavA?) budhaiH // 58 // 14-15 / ahijApyamiti ahiH sarpaH jApyaM japasAdhanamakSasUtramiti yAvat / gadAkhaTAGgeti / pAnaM nRkapAlam / etenAyaM SoDazabhuja iti siddham / pUrvokto virUpAkSo'pi tthaa| For Private And Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 105 SaSTho'dhyAyaH atha liGgAni aSTalohAni liGgArthe svarNa raupyaJca tAmrakam / kAMsyapittalavaGgAni nAgaM lohaM tathA'STamam // 56 // [dhAtuliGgamAnam ] ekAGgulAd dhAtumayaM yAvadaSTAGgulodayam / ekaikasyAGgalasyASTo liGgAnyaSTau tataH punH||6|| 69 / atha linggaanyaah-assttlohaaniiti| ete'STau dhAtava evASTalohanAmnA'bhidhIyante lohazabdasya dhAtuparyAye'ntaHpAtAt / tatra vaGga raGgAparanAmA dhAtuvizeSaH, nAgaM sIsakam / liGgaphalAnyuktAni rUpamaNDane (a04, zlo0 37-41) / sthiralakSmIpradaM haimaM rAjataJcaiva rAjyadam / prajAvRddhikaraM tAmra pAGgamAyurvivardhanam // vizeSakAraka kAMsyaM pittalaM bhuktimuktidam / sIsakaJca zavalliGgam AyasaM ripunAzanam // aSTalohamayaM liGga kuSTharogakSayApaham / trilohasambhavaM liGgamantardhAnaprasiddhidam // AyuSyaM hIrakaM liGga bhogadaM mauktikodbhavam / mukhakRt puSparAgotthaM vaidUrya zatrumardanam // zrIpradaM padmarAgaJca indranIlaM yazaHpradam / liGga maNimayaM puSTyai sphATika sarvakAmadam // iti / zilparatne'pi prAyeNaivameva phalAni / (zilpa0 uttarabhAga0 a0 1, zlo0 38.41) / 60 / ekaangglaaditi| dhAtumayAni liGgAni ekAGgalAdArabhya yAvadaSTAGgalamunnatAni syuH| evaJcASTau liGgAni bhaveyuH, tataH punarekaikasyAGgalasyASTau liGgAni bhaveyuH, svarNaraupyAdibhedenetyarthaH, iti vyutkrameNa vyAkhyeyam / tathA ca ekAGgalAdaSTAGgalAntAni svarNaliGgAnyaSTau, evaM rAjatAni evaM taamraanniityaadi| yadvA ekaikasya aGgulasyASTau liGgAnIti vakSyamANamanoharAdisaMjJAbhedenetyarthaH, tathAca ekAGgalAdaSTAGgalAntAni manoharaliGgAnyaSTau evaM shriimukhlinggaaniityaadi| atra ca pakSe avizeSAda vakSyamANeSu zailadAravAdiliGgeSvapyevaM bhedasyA''vazyakatvenAsyopalakSaNaparatvaM vyAkhyeyam / ___ yadvA, tRtIyapAde 'ekaikasyAGgalyasyaddharyA' iti kRtazuddhiH paatthH| RddhirvRddhiriti nArthAntaram / tathAca ekAGgulAdArabhya ekaikasyAGgalasya vRddhA liGgAnyaSTau bhavanti / zilparastre aGgulInAM vRddhestAratamyato lauhaliGgasya dvaividhymuktm| tathAca devatA-14 For Private And Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 devatAmUrtiprakaraNam [ dhAtuliGganAmAni ] (1)manoharaM (2)zrImukhaJca (3)rudratejo(4)mahotsavam / (5)AnandaJca (6)suvastrAkhyaM (7)strIpuMja (8)nandivardhanam // 61 // [dhAtuliGga vizeSaH] (lohAlauhaM) mizraM na karttavyaM svamA(traM yonitrayoni)saMyutam / [ratnaliGgam] karttavyaM dhAtuliGgasya pramANena hi ratnajam // 62 // iti dhAturanaliGgAni / aSTAGgulaM samArabhya (dvidvaya ? cASTA )guladhivardhanAt / lauhAni nava liGgAni nihastAntAni kArayet // tathA'STAGgulamArabhya dvidvAGgulavivardhanAt / nihastAntAni liGgAni trayastriMzad bhavanti hi // (uttarabhAga0 2 a0 54-65 zlo0) ityAdau aSTAGgulavRdvibhAji nava liGgAni, anantaraJca dvidvAGgulavRdvibhAji trayastriMzatsaMkhyakaliGgAnItyuktam / mAnantUbhayatraivASTAGgalata Arabdham / rUpamaNDane'pi aSTAGgalArabdhamAnakAni aSTAGgulavRddhimanti navaiva lauhaliGgAni / tathAca dhAtoraSTAGgulaM pUrvamaSTASTAGgulavardhanAt / nihastAntaM navaiva syuliGgAni ca yathAkramam // iti / (a0 4, zlo0 51) / evaJca svakRtAda rUpamaNDanAt parakRtAcchilparatnAccAnyAdRzasyAsya dhAtavaliGgAnAM lakSaNasya mUlamanyatra zAstrAraNye'nusandheyam / / 61 / aSTAnAM dhAtavaliGgAnAM naamaanyaah-mnohrmiti| etAni nAmAni nAnyatropalabhyante / evamuttaratrApi dArujAdiliGgAnAm / zilparatne aSTAdazaliGganAmAnyuktAni (zilpa0 u0 a0 2, zlo0 1-5 ) / 62 / lauhmiti| lauha dhAtavaM liGga mitraM dhAtvantarasaMyutaM na kartavyam / yadyapi dhAtuSvapi kevanAnyonyasaMkarajanmAno vartante, ata eva tAnuddizya nindA'pi zrUyate mukhyalohAni catvAri hemAdIni zubhAni hi / pizAcalohAnyanyAni kAMsyAdInIti kecana // iti / (zilpa0 u0 a0 1 41-42 zlo0) tathA'pyadyatana mizraNavyAvRttyarthametadityanusandheyam / yadvottarapAde pIThikAlakSaNaghaTakIbhUta svamAtra' For Private And Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org egisteryaH [ dAravaliGgamAnam ] SoDazAGgulaliGgaJca ( SoDazA ? ekaikA ) GgulavardhanAt / liGgA ( nA ? nyA) rasaha (khA ?stA) ntamaSTAviMzottaraM zatam / krameNa nava liGgAnAM SaT ( kA ? ka) rAntAni saMkhyayA // 63 // rUpamaNDane'pi - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir padavyAvarttanIyamanenA''dyapAdena darzitam, tathAca pIThikA lohamizrA na karttavyeti varculo'rthaH / yadvA lohamizra lohAntaramizraM liGgamiti zeSaH, na karttavyam / evaJca yathAzruta eva pAThaH prathamapAde | svamAtreti / liGgaM svamAtrayonisaMyutaM kartavyam ityanvayaH / svamAtraM yema dhAtunA kRrta liGga tanmAtraM tena kRtA yoniH pIThikA tayA saMyuktaM liGgaM kuryAdityarthaH, na tvekena dhAtunA ghaTite liGga dhAtvantareNa pIThikA kartavyeti bhAvaH / tadetat sarvaM viziSyA''ha zilparanesvayoniH pIThikaiva syAcchailAdInAmadUSaNA / bhAve vaiSTaka zaile rakhajAnAM hiraNmayI // rAjatI tAmrajA vA syAc zreSThamadhyAdhamakramAt / nyUmai paralohAnAmiSTakAbhizca dAraye // iti / ( u0 a0 1, 57-58 lo0 ) ratraliGga dvidhA khyAtaM svapIThaM dhAtupIThakam / dhAtujantu svayonisthaM sidvibhaktipradAyakam // tAmrajaM puSparAgasya sphATikasya tu rAjatam / tAmrajaM mauktikasyApi zeSANAM hemajaM matam // iti 107 For Private And Personal Use Only ( rUpa0 a0 4, 42-43 zlo0 ) evamuttarapAde sambhavinamarthaM prasavAno'pi yathAzrutaH pAThaH pramANAntarAnugrahAbhAvAdupekSitaH / atirohitArthazca yathAzrutaH pAThaH / uktamarthaM ratraliGge'pyatidizati - kartavyamiti / sannapyanyatra tafoGgaviSaye vizeSo neha prapaJcita iti draSTavyam / 63 / SoDazeti / evameva zilparatna ( u0 a0 2, zlo0 56 ) rUpamaNDanayoH ( a0 4, lo0 52 ) / zrayardhasyAsya padyasya prathamArdhaM yathoktazodhanaM vinA madhyamAdhai liGgasaMkhyA durupapAdA | tathAhi yeyamaSTAviMzottaraM zatam' iti saMkhyA zrUyate sA kiM liGgAnAmutAGgulInAmiti vicAryamANe na liGgAnAmityApAtata AyAti / kathamiti ced rasastamavadhIkRtya SoDazAGgulAdArabhya SoDaza - SoDazavardhanena nacaiva liGgAni bhaveyurna yathoktAni / nApyaGgulInAm, yathoktasaMkhyAkAbhiraGgulIbhI rasahastA niSpatteH / tasmAdatra kacit kazcida bhramaH kalpanIya Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 devatAmUttiprakaraNam [dAravaliGganAmAni ] (1)makarendu ca (2)mAlakyaM (3)puSpaM (4)siddhArthakaM ttH| (5)daNDAkhyaM (6)prauravaM (7)kAmyaM (8)puSpakaJca (6)phalodbhavam // 64 // [liGgocitavRkSAH ] zrIparNI zizukAzokaH zirI(Sa ? SaH) khadiro'rjunaH / canda(na ? naH) zrIphalo nimbo raktacandanavIryako // 65 // kaparo devadAruzca syandanaH paarijaatkH| campako madhuvRkSazca (hitAzcAgaruDa,hintAlazcAguruH) shubhH||66|| [vRkSANAM lakSaNodvAraH] nitra (NA ?: su ) dRDhA vRkSA liGgArthe saukhyadAya(kaH ? kaaH)| granthikoTarasaMyu(ktA ?ktAJ) zAkho (tA tAn) parityajet // 67 // [liGgocitAni gRhANi] nilayaM dAruliGgAnAm iSTakAdArujaM zubham / zailajaM dhAtuliGgAnAM svarUpaM vA'dhikaM zubham // 68 // iti dArujA(tI ? ni) / [zailaliGgamAnam ] ekahastAdimaM liGgaM hastavRddhayA navAntikam / zailaliGgasya mAnantu hasta(hitaM ? hInaM) na kArayet // 66 // iti dvitIyapAde zuddhiH kRtaa| tatazca SoDazAGgulaliGgamArabhya ekaikAGgulavardhanAda rasahastaM yAvalliGgAni yathoktasaMkhyAkAnyeva syuriti sarvamanavadyam / 'bhArase'tyAdAvAG maryAdAyAm ekAGgulonarasahastAntamityarthaH, evamevASTAviMzottarazatasaMkhyA syaat| madhye zudvistu prAstAvikyeva / 64 / navAnAM liGgAnAM nAmAnyAha-makarendu ceti / 65 / liGgavRkSAnAha-'zrIparNI'tyAdi hintAlabAguruH zubhaH' (66) ityantena / 'syandama' ityatra 'candana' iti prAmAdikaH pATho rUpamaNDane (a0 4, zlo0 56) / 69 / shaillinggmaanmaah-eketi| ekahastato navahastAntaM zailaliGgaM kuryAt / For Private And Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 SaSTho'dhyAyaH hastAdipAdavRddhayA ca (bhayaliM ? trayastriMzat krameNa vai| liGgAni (na ca ? nava) hastAntaM 70 / pUrvoktAnAM navAnAM liGgAnAM nirmANakrameNa trayastriMzattvamAha-hastAdIti / 'hastahInaM na kArayedi'tyuktatvAdekahastamArabhya ekahastaM sapAdahastaM sArddhahastaM pAdonadvihastamityAdikrameNa pAdazo vaddhitAni liGgAni navahastaM yAvat trayastriMzatsaMkhyakAni bhavantItyarthaH / rUpamaNDane hassAdi navahastAntaM zailaM liGga vidhIyate / / hastavRdvayA navaiva syurmadhye vRddhiryadRcchayA // (a0 4, zlo0 53) iti hastAdinavahastAntaM liGgamAnaM niyamya yA ceha pAdavRddhiruktA tatraudAsInyena yAdRcchikavRddhistatra pratipAditeti jJeyam / zilparane punaH (sapta ? eka)hastoccamArabhya pAdavRddhA tu pUrvavat / zreSThAni bhavaliGgAnAM trayastriMzadudAhRtam // (u0 a0 2, zlo0 24-25) ityanena prakRtA pAdavRddhiH samarthitA dRzyate / liGgamAnaM tAvat navadhA bhvet| tathAca liGga garbhagRha(1)dvAra(2) stambhA(3)dhiSThAna(4)kiSkubhiH (1) / tAla(6)mAnAGgalai(7)zcApi tathA mAtrAGgulai (8)rapi // pajamAmocamAnena (9) caivaM navavidha smRtam // iti / (zilpa0 u0 a0 2, zlo0 13) / kacit sptdhetypi| tathAcagarbhagehapramANaJca dvAramAnaM tathaiva c| stambhaJca kAlamAnaJca hastatAlAGgula tathA // liGgamAnaM dhruvaM spt.........| (kAbhyapa0 a0 49, zlo0 69-70) iti / iha tu vidhA liGgamAnamuktam / tatra mAnAGgalena pUrvamuktaM praasaadgrbhmaanaabhyaamidaaniimucyte| prAsAdamAnena liGgamAnakathanakhyAyamabhiprAyaH-evaM hi tantrayuktyA liGgamAnaM liGgocitaprAsAdamAnaJcoktaM bhavatIti / taduktaM mAtasye prAsAdasya pramANena liGgamAnaM vidhIyate / liGgamAnena vA vidyAt prAsAdaM zubhalakSaNam // iti / (matsya 0 a0 263, zlo0 2) / For Private And Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [zailaliGganAmAni] (1)zrIbhavaM (2)(nu ?tU)dbhavaM (3)bhavam // 70 // (4)bhayahRt (5)pAzaharaNaM (6)pApahasteja ucyte| tataH paraM (7)mahAtejA ()parApara(ka)ma(khe ? he)zvaram // 71 // (10 zekharazca (11)zivaM (12 zAntaM (13)manohlAdakaraM ttH| (14)rudratejaH (15)sadAtmajJaM (16)vAmadeva (17)maghore(18)zvaram // 72 // (16)tatpuruSaM (20)tathezAnaM (21)mRtyuJjaya(22)vijayakramAt / (23)kiraNAkSa(24)mahorAstraM (25)zrIkaNThaM (26)munivardhanam // 73 // (27)puNDarIkaM (28)suvaktAkhyam (26)umAteja (30vizvezvaram / (31) trinetraM (32)tryambakaM caiva (33)mahAkAlaJca nAmataH // 7 // [prAsAdamAnena liGgamAnam ] hastamAnaM bhavelliGgaM vedahaste suraalye| (ye? jye)SThaliGgantu (vedezaM? vedAMze) SaTtriMze navahastakam // 7 // paJcAdibhUtavedAntaM ? nte) prAsAde hstsNkhyyaa| madhyamaM paJcamAMzena hastAdinavahastakam // 7 // rityAdi(1)yugalaM cAnte hastasaMkhyA shivaalye| SaDaMzena prakarttavyaM hastAdi (bhava ?nava)hastakam / 77 // 76 / praasaadmaansyaavdhimaah-pnycaadiiti| paJcasaMkhyAyA AdiH paJcAdiH ctu:sNkhyetyrthH| tathA ca caturhastato bhUtavedAnte paJcacatvAriMzadvastamite prAsAde hastasaMkhyayA liGga sthaapymityrthH| 'hastamAnaM bhavelliGgam' ityuktatvAdevamanArjayena vyAkhyAtam / / 77 / 'rityAdiyugala'mityayaM durgrahArthaH paatthH| yaca samAnatantra rUpamaNDane 'kRtvA dviyugalam' (a0 4, zlo0 62 ) iti pAThaH so'pi durjeyaprakRtopayoga ityupekSitaH / / 'atikomalamekato'nyataH sarasAmbhoruhavRntakarkazam' / For Private And Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH kaniSThA ye? SThajye?)STaliGgeSu madhyamAmadhyameSu ca / prAsA(da?dAH)kanyase (yaSTAM jyeSThAH) sImA __ (na ?mAna)midaM smRtam // 78 // [ garbhagehamAnena liGgamAnam ] garbhe paJcAMzake tryaMze (nyaSTe ?jyeSTha)liGgantu madhyamam / navAMze paJcabhAge (syAddhArthaM ?syAdgarbhAdha) kanyasodayam // 7 // dhAtuje ratnaje caiva zambhuvANe ca (dAruNe? daarve)| gRhaM nyUnAdhikaM proktaM vaktaliGgeSu? ca) pArthive // 8 // 79 / idAnI garbhagehamAnena liGgamAnamAha-garbha iti / paJcabhAgIkRtasya garbhagehasya tryaMzena parimitaM liGga jyeSThaM bhavet, evaM navadhA kRtasya tasya paJcAMzena madhyamam , dvidhA kRtasya ca tasyAna knisstthmityrthH| mAtasye bhAgAdhana tu yaliGga kArya tadiha zasyate / paJcabhAgavibhakteSu tribhAgo jyeSTha ucyate / bhAjite navadhA garbha madhyamaM pAJcabhAgikam // ' iti (a0 263, zlo0 7-8) garbhagRhasvarUpamAha samarAGgaNasUtradhAre zAlAnAM yat punarmadhyaM vApI puSkariNI ca sA / saMchannA (cA ? sA )pi yasya syAt tad garbhagRhamucyate // iti / (a0 18, zlo0 20) / tanmAnantu prAsAdasya tribhAgaikaM saptabhAgAnalAMzakam / vizeSAda garbhagehasya vistAraM prAha kAzyapaH // iti / (zilpa0 pUrva0 a0 21, zlo0 5 ) / 80 / yathoktamAnasya kacida viparyayo'pi bhavatItyAha-vaktaliGge ceti / pArthive vaktaliGga iti sambandhaH / ghaktaliGga liGgavizeSaH, mukhaliGgamityasya nAmAntaram / tatsvarUpaM zilparatve uttarabhAge tRtIyAdhyAye draSTavyam / zambhuvANe iti zambhau bANe cetyarthaH / For Private And Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 112 devatAmUrtiprakaraNam [ liGgavistAraH] mRdArulohazai(laM vAlAnAM) dairghya bhakte (dinaaNshkejinaaNshkH)| kuryAt SaTsArdhasaptAMzanavAMze vista(ra?raM) kramAt // 8 // (viSakaviSkambha) nava(nAgaM?bhAga) tu sArddhamaSTa pitAmahaH / nArAyaNo'STabhirje (yo?yaH ) saptasAdhu mahezvaraH // 2 // 81.82 / idAnI liGgasya vistAraM brahmAdibhAgavibhAgaJca yugmakenA''ha-mRddAviti / mRdAdiliGgAnAM dedhyaM jinAMzakaizcaturviMzatyetyarthaH, bhakte SaTsArdhAdinA vistaraM kuryaadityrthH| yadvA viSkambhanavabhAgaM garbhagehaviSkambhasya navamAMzamitaM vistaraM kuryaadityrthH| anoddiSTAnAM mRdAdInAM catuNI SaTsArdhetyAdibhizcatubhiranuddezAd yathAsaMkhyenAnvayo bodhyH| viSamaphalamapi tulyaprakAraM vibhAgavacanaM zilparane AyAme dalite divAkarayujA'bhISTe'STabhirvistRtiH * * paJcAzairapi garbhagehanavamAMzenApi sA smaryate // (u0 a0 2, zlo0 67) / brhmaadibhaagmaah-saarddhmsstteti| atrApi jinAMzakairbhakte ityeva / saptasArddhamiti saarddhsptetyrthH| anApi phalavisaMvAdyapi saMvAdi pramANaM tatraiva liGga sarvasamaM samonmitivibhaktAMzatrayaM tat punaH svAyatyA sama-nAhakaM yadi samAMzaM cAtha vRddhAttaram / bhakte bhAnuyujocchraye'dri(7)vasu(8)nandA(9)zaistu mUlAdiSapetaM digdalite trilokayugasaMkhyAtaistathezAdhikam // (zilpa0 u0 a0 2 zlo0 66) asyAyamarthaH-liGgasya ucchAye bhAnuyujA ravidvayena caturviMzatyetyarthaH, bhakte krameNa adrivasunandAMzaiH saptASTanavabhiraMzaimUlAdiSu mUlamadhyoprabhAgeSu upetaM pUrvArdhavizeSaNaviziSTaM liGgam IzAdhikaM zivabhAgAdhikaM bhavedityarthaH / pakSAntaramAha-digdalite iti / dizA dazabhirdalite vibhAjite ucchAye ityeva, trilokayugasaMkhyAtaH yathAkramaM tribhistribhizcaturbhiznAMzaima lAdiSu upetam IzAdhikaJca sat liGga tathA pUrvoktavadeva bhavedityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 113 SaSTho'dhyAyaH [liGgasya brahmAdibhAgAH] brahmAMzazcaturasro (vo'dho) madhye'STAstrastu vaissnnvH| pUjAbhAgaH suvRttaH syAt pIThovaM zaGkarasya ca // 3 // [nAgaraliGgAni ] garbhA(dha) kanyasaM zreSTha paJca(vitryaM)zaM zivAlayam / bhavanti nava liGgAni tyormdhye'sstt(bhaagike?bhaajite)||4|| zreSThamadhyakaniSThAni tritibhedAni tAni hi| nAgare nAgarasyo(ktakta)mA(nAna)liGgasya mandire // 5 // agnezabhAgo'dhika iti dRzyate prakRte tu brahmabhAgaH, tasya sArdhASTabhAgabhAjitvAt / tadanezapadaM brahmaparaM vA syAt mUlapadam Uddha paraM veti tatrabhavanto nirmANanipuNA jAtizilpino nirdizantviti / paramIzapadasya brahmaparatve'pi tasya mUlabhAktvAdAdhikyamasambhavameva / 83 / brahmAdibhAgasya dezaM prakAracA''ha-brahmAMza iti / brahmAMzAturasraH samacatuSkoNaH, sa ca adho vidheyaH, vaiSNavaH aSTAsraH, sa tu madhye kartavyaH, zaGkarasya pUjAbhAgaH suvRttaH pIThoddhaca syAditi yojanA / tadetadAha zilparatne yathocitAtAnavitAnayuktAM zilAM yathoktakramato'bhibhajya / mUlaM yugAnaM vidadhIta madhyamaSTAzraka vRttamayaM paraJca // iti ( u0 a0 2, zlo0 77) / 84.85 / samprati liGgasya pUrvoktaM zreSTamadhyakaniSThatvAdibhedanayamanUdya nAgarAdiprAsAdabhedena liGgamAnamAha-garbhArdhamiti / garbhAdhaM zivAlayaM zivaliGga kanyasaM kaniSTham , paJcatryaMzaM garbhapaJcAMzasya tryaMzaM zivaliGga jyeSTham iti puurvoktaanuvaadH| prastutamAha-bhavantIti / tayormadhye jyeSThakaniSThayormadhye navAMzIkRtasya garbhasya paJcAMze ityarthaH, pUrva tasyaiva madhyamatvAbhidhAnAt ; aSTabhAjite aSTabhivibhakte nava liGgAni bhavanti ; tAni ca zreSThamadhyakaniSTAnIti tritribhedAni bhavantItyarthaH / nigamayati-nAgara iti| nAgare mandire nAgarasya liGgasya mAnam ityuktAm / zilparatne 'nAgare' ityanna 'vezare' iti likhitaM vilakSaNaizvAMzAdibhirayameva prakAro'bhihitaH / tathAca abhikRtyaMzake (26) garbha poDazAMzaM taduttamam / trayodazAMzamadharma tayormadhye'STabhAjite // nava liGgAni sidhyanti vesare tAni kalpayet / ( u0 a0 2, zlo0 64-65) devatA-15 For Private And Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 devatAmUrttiprakaraNam vikArAMze tadAyAme bhUta (bhaGgAni ? vedAgni) vistaram / ( nayadaM ? jayadaM) pauSTikaM sArdhakAmakaM nAgare viduH // 86 // [ drAviDaliGgAni ] garbhe (trisuprabhAgaM triH saptabhAge) tu dazAM (za? zo) drAviDe'dhamaH / (cyA? vayo) dazAMza (ke? kaM) zreSTha (garbhe ? madhye ) 'STAMzena pUrvavat // 87 // triHsaptAMze nijAyAme SaTpaJcacaturaM ( zatam ?zakam ) / jayadA ( fr?di) vizAlaM tu pUrvavad drAviDe matam // 88 // iti / kAbhyapazilpe punardvAramAneneyaM kalpanA, paraM tatra nAgarAdisaMjJA nAsti / / tatra dvAramAnamabhidhAya - tathAca adhamottamayormadhye vasubhAgavibhAjite / vAsako dvAra ( mAnaM ? mAnAda ) vidhIyate // ityuktam / etat citram, sarvatraiva madhyamaSTabhirvibhajya nava liGgAni vihitAni paraM kathaM tathAvidhe bhAge liGgakotpattirbhavediti zilpina eva kalpayituM prabhaveyuH / 86 | nAgaraliGgasya vistArakrameNa nAmAnyAha - vikArAMza iti / tadAyAme liGgAyAme vikArAMze jayarda pauSTika sArdhakAmakaJca liGgaM yathAkramaM bhUtavedAgnivistaraM paJcacatustryaM vizAlaM viduH / paJcAMzavistRtaM jayadam, caturaMzavistRtaM pauSTikam, tryaMzavistRtaM sArddhakAmam iti niSkarSaH / zilparale ( u0 bhA0 a0 2, zlo0 63 ) punaH 'sArvakAmikamiti tRtIyaM nAma drAviDe prAsAde eSAM sthAnaJcoktam / For Private And Personal Use Only atra vikArapadena SoDaza prakRtivikArA ucyante, kAbhyapazilpe athoda kalAMze tu paJcAMzaM svastikaM bhavet / aaii pauSTika khyAtaM guNAMzaM jayadaM bhavet // ( a0 49, lo0 91 ) iti yathoktAMzasya kalAzabdenollekhAt / atrApi nAmnAM bhedaH paurvAparyaviparyayazva draSTavyau / 87 / drAviDaprAsAde liGgAyAmavistArau vaktumaMzavibhAgamAha - garbha iti / drAviDe prAsAde triHsaptabhAge ekaviMzatibhAge kRte dazAMzo'dhamaH trayodazAMzakaM zreSTaM bhavati / madhye'STAMzeneti pUrvavat nAgare iva tayormadhye aSTAMzena vibhakte navaliGgAni bhavantItyarthaH / 88 / samprati vistAramAha - triHsaptAMza iti / nijAyAma iti liGgadaidhyeM / SaTpaJcacaturaMzakaM vizAlaM vistAraM kuryAditi zeSaH / jayadAdIti krameNa teSAmaMzAnAM pUrvavat jayadAdisaMjJA syAdityarthaH / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH [vezaraliGgAni ] vezare paJcapaJcAMze garbhAkAre vimAnake / trayodazAMzakaM hIne zreSThaM kuryAd vicakSaNaH // 6 // [liGgaprAsAdocitanakSatrAnayanam ] utsedhASTaguNe saptaviMzabhirharaNe ttH| zeSamazvayujA(dhyayaM) tu kAzyape liGgoce dvirnavAMze tu rasabhUtayugAMzake / guNAMze zAntikAdiH syAd drAviDe ca caturvidham // (a0 49, zlo0 93) iti dvirnavAMza iti caturvidhamiti ca prakRtAda bhidyate / 89 / vezaraliGgamAha-vezara iti| pramAdabahulo'yaM pAThaH / zilparate paJcapaJcAMzake dedhye vasusaptaSaDaMzakaiH / vistAraM vezare vidyAt pUrvavajjayadAdikam // iti ( u0 a0 2, zlo0 65) kAzyapazilpe vezare liGgatuGge tu viMzatyaMzavibhAjite / bhaSTa vA saptaSaTpaJcabhAgaiAsaM prakalpitam // (a0 49, zlo0 94) iti caikArthabodhakaM padyadvayam / __ 90 / prasaGgAt prAsAdasya liGgasya ca nakSatrAdIni vaktumAdau nakSatramAha-utsedhASTaguNe iti / etAni ca zilparatnAdau AyAdiriti nAmnA vyapadizyante / zubhAnAm eteSAmatiprAzastyamAha samarAGgaNasUtradhAre Ayo vyaya yoni( tvaM ? zra) tArAzca bhavanAMzakam / gRhanAmeti cintyAni karaNAni gRhasya SaT / tribhiH zubhaiH zubhaM vezma dvAbhyAmekena cAzubham // karaNaizraturAdyaistu zubhairatizubhaM bhavet // (a0 26, zlo0 49-51) iti / iha gRhanAma varjayitvA'nyeSAM paJcAnAM lakSaNAni likhitAni / ___ samprati vyAkhyAyate / kartavyasya prAsAdasya liGgasya vA bhASite utsedhe unnatimAne aSTabhirguNite sataviMzatyA hRte ca avaziSTasaMkhyayA nakSatraM jAnIyAditi nisskrssH| azvayujAya For Private And Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUttiprakaraNam [taskarAcaMzAnayanam ] nakSa(traJcatre ca) caturgaNe // 6 // navabhirharaNe (SaSThamazyakaM ?zeSamaMzaka) taskaraM tirAdi)kam / bhuktimuktidhanaM (rAjJA SaDaM kA ? rAjA paNDaJcAbhayaka) viyat / taskaraM (viSakhaNDantu ?viyat SaNDantu) ninditaJca supATha(ke?kaiH) // 1 // miti ashvinyaadinksstrm| zeSasaMkhyayA nakSatrajJAnaJca-yathoktaguNaharaNAbhyAmekasminnavaziSTe azvinI, dvayorbharaNI triSu kRttiketi krmenn| iyameva rItiH kaashype| tathAca * * * aMzamaSTaguNIkRte / saptaviMzatihaccheSamazvinyAdika(kaM ?)sambhavet // (a0 50, zlo0 51) iti / samarAGgaNasUtradhAre tu prakArAntareNa nakSatrAnayanamupadiSTam / tatra hi saptaviMzatinakSatrANi janmasampadAdisaMjJayA navadhA vibhaktAni ; ata eva tatra haraNamapi navabhiH kRtam / tathAca gaNayet svAminakSatrAda yAvat syAd bhavanasya bham / navabhirbhAjite tasmin zeSaM tArA prakIrtitA // (samarAGgaNa0 a0 26, zlo0 40-41), evameva zilparatne'pi (pUrva0 a0 15, zlo0 13-14) / ayameva hi prakAraH sAdhIyAn, ekaprayAsenaiva nakSatrANAM tacchubhAzubhAnAJcAdhigamakatvAt / __ 91 / aMzAnayanaprakAramAha-nakSatre ceti / nakSatre nakSatramAne caturgaNe caturbhirgaNite navabhihate vibhAjite ca zeSamaMzaka bhavet / teSAM saMjJAmAha-taskaramiti / ___ 'yugavRddhA nave hAse tvaMzakaM taskarAdayaH' (a0 49, zlo0 103) iti kAbhyape yathoktAveva gunnhaarau| paramasti nAmni viprtipttiH| tathAca taskaraM bhaktizaktizca vanaM rAjaJca SaNDakam / abhayaM dhanamaNaJcaiva naghAMzakamudAhRtam // (a0 50, zlo0 61) iti| evaM zilparatre'pi (pUrva0 a0 15, zlo0 27-28) nAmabhedo vidyte| navatA tu prAcInaiva / samarAGgaNasUtradhAre punarguNahArayornAmni saMkhyAyAM ca viprtipttiH| tathAca vyayaM kSetraphale kSiptvA gRhanAmAkSarANi ca / bhAgaM vibhiharettatra yaccheSaM so'zako bhavet // indro yamazca rAjA ca trayo mAmabhiraMzakAH / svanAmatulyaphaladA vijJAtavyAstrayo'pi ca // (a0 26, zlo0 37.40) For Private And Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH [ dhanarNayonyAnayanam ] uttuGge vasunandAgniguNeSTa (kAzabhirha ? kASTabhi ) te / zeSaM dhanamRNaJcaiva (yojitaM ? yonitvaM) syAd yathAkramam / dhanA (dika? dhika) mRNakSINaM mAnaM tat sampa( dA ? dAM) padam // 62 // asti caiSAmaMzAnAM karaNaSaTke prAdhAnyadyotako hRdya. prazaMsAvAdo'pi tatraiva 117 catura (Ggo ? Gge) yathA ( mantro ? mantrI ) mukhyo lagne navAMzakaH / tathA gRhAdiSu proktaM mukhyatvenAMzakantrayam // iti / ( a0 26, zlo0 38-39 ) azeSu ninditAnaMzAnAha - taskaramiti / 'ninditaM vAstupAThakaiH' iti zilparale ( pUrva0 a0 15, zlo0 28 ) pATharatam / 92 / sampratyekopakrameNa dhanarNayonInAmAnayanaprakAramAha tribhiH pAdaiH - uttuGga iti / prAsAdasya liGgasya vA uttane aunnatye aunnatyaparimApake hastAdAvityarthaH, vasunA aSTabhiH nandena navabhiH agninA tribhica guNe guNite, aSTakASTabhiriti - aSTa ca kaH sUryo'rthAd dvAdazaSTa aSTakASTa taiH aSTakASTabhiH aSTabhirdvAdazabhiraSTabhizca hRte vibhAjite yathAkramaM dhanam RNaM yonitvaJca syAt tathAca - aSTabhirguNite aSTabhirhate'vaziSTaM dhanam, navabhirguNite dvAdazabhirhate'vaziSTaM RNam, tribhirguNite'STabhirhate'vaziSTaM yonitvamiti niSkarSaH / atra zloke guNanasaMkhyAstisraH spaSTata upalabhyante 'vasunandAnI' tyanena ; haraNasaMkhyA svaspaSTeti guNanasaMkhyAsAmyaparyAlocanayA 'aSTakASTabhiriti pAThaM parikalpya aSTabhirdvAdazabhiraSTabhiriti kaSTena kalpito'rthaH, tatazcaitadbhAgaphalAnAM tritvAt saMkhyeyAnAmapi tritvamAvazyakamiti buddhayA, 'yathAkrama' padopAttakramAnyayAnupapattyA 'yojita 'padasyAnarthakyAnusandhAnena ca 'yonitva'miti pAThaH zuddhatvena kalpitaH / yadyapi 'yonile 'tyeva pAThaH sAdhIyAn tathA'pi yathAzodhitamevAnyatreopalabdhyA akSarasAmyabhUmnA ca tathA kalpitam / idamatra draSTavyam - yoniH yathoktaguNahArAbhyAmeva sarvatrA''nItA / AbhiH saMkhyAbhinarNayorAnayanantvanyatra nopalabhyate / tathAca zilparatne - For Private And Personal Use Only aSTAte rahate'tha zeSastvAyo'thavA'trApi tithistu tithyA / mAge navane vyaya eva digbhirbhavedidaM dezavazAt pravebhyaH // ( pUrva0 bhA0 a0 15, zlo0 31) iti / evamatra aSTAbhirguNite matrabhirhate AyaH, navabhirguNite dazabhirha te vyaya iti kalpitam / Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 116 devatAmUrttiprakaraNam [ sUryAdivArAnayanam ] tuGgaM navaguNaM kRtvA saptabhiH kSapayettataH / zeSaM sUryAdi (nAraMvAraH syAt krUrAstatra vivarjitAH // 63 // kAzyape www.kobatirth.org * * * tujhaM hastASTavRddhidam / nAbhistu nivizeSamAyAminyucyate budhaiH / ityekatra / atra dvitIyA - 'nADibhastUnite zeSamAyamityucyate budhairiti syAt / anale guNite cASTahRte yonirudAhRtA / aSTabhirvardhite bhAnuhRte tvAyamudAhRtam // navabhirguNite nADIhate zeSamRNaM bhavet / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , ( kAzyapa0 a0 49, zlo0 102-103 ) iti yathoktasaMkhyA guNamabhidhAya bhAnuhRte AyamAha, yatra prakRte aSTaharaNamuktaM yatra ca prakRte bhAnuharaNamucyate, tatra RNe tvayaM navabhirharaNamAha, guNanantu prakRtavadeva / tadanyatra ca pUrvodAhRtavadeva AyayonyAdikamabhidhAya - navabhirguNite tvaM (za ? ze) rAzibhirdvAsayettataH / zeSaM vyayamiti khyAtam * ( a0 25, zlo0 4-5 ) anyatra ca * *I ( kAzyapa0 a0 50, zlo0 50-51 ) iti prakRtavadeva dvAdazabhirharaNena vyayAnayanaM dRzyate / tadanna vyayo dhanaM vA RNaM veti zilpibhiranusandheyam / mAtRsye'pi aSTAbhirbhAjite AyavyayAvAha | 1 tathAca -- 'vyAsena guNite daiye aSTAbhirvai hRte tathA / yaccheSamA ( yataM ? yaM taM vindyAt' ityAyamabhidhAya - 'aSTAbhirbhAjite RkSe yaH zeSaH sa vyayo mataH ' ( a0 257, zlo0 15-16, 21 ) iti vyayamAha / dhanarNayo heyopAdeyatvamAha - dhanAdhikamiti / dhanamadhikaM yatreti, RNaM kSINaM yatreti ca faregem zeSaM sugamam / 'AyAdhikyaM vyayaM kSINaM sampadAmAspadaM sadeti kAzyape ( a0 49, zlo0 104 ) / idamantra draSTavyam - vasubhirguNitA taireva ca bhAjitA saMkhyA vikAramananubhavantyeva svasvarUpeNAvatiSThate ityaphalA'niSTaphalA vA granthakRtazreSTetyavagacchAmaH / - 93 / vArAnayanamAha - tuGgamiti / spaSTam / evameva zilparatna ( pUrva0 bhA0 a0 15, zlo0 33) kAzyapazilpayoH ( a0 25, zlo0 3 / a0 49, zlo0 101 / a0 50, zlo0 53 ) / For Private And Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH [tithyAnayanam ] tuGgamaSTaguNaM kRtvA tithibhi(haraNojJataH ? hrnnaatttH)| zeSazca tithayaH samyaga riktAparva(vijitA.? vivrjitaaH)||4|| [prazastacihnam] padmaM zaGkhadhvajaM chatraM khaDga(?) svstikcaamre|| vajra (dagerdhvadaNDA)candrau ca(kramastyApyaTakaH? cakramatsyau ghaTaH) shubhaaH||65|| saukhyadaM cihnmityaa(caay)maavto dakSiNe hi yH| raktazvetapItakRSNare(SokhA) vrnnsusaukhydaa||66|| [liGge rekhAkaraNam ] pUjAyAme kalAMze tu liGgaM cihna dshaaNshkaiH| pIThasyorddha vibhAgena re(SAkhA) kAryA pradakSiNe // 17 // [liGgazirovartanam ] (satrAchatrA)bhamaSTamAMze tu saardh(pyNshaaiNyshe)(ssddnggko?ssddNshke)| trapuSAbhaM vistarArdhe (kukuTAGgaM ? kukkuTANDa) ziro matam // 18 // tribhAge liGgavistAre caikAMzenArdhacandrakam / sArdhatryaMzena tulyaM syAdaSTAMze bubudaakRtiHti)||66|| 95 / liGga prazastAni cihnAnyAha-padmamiti / spaSTam / 96 / rekhAmAha-pUjAyAma iti / pUjAyAme zivAMze poDazabhivibhakte dazabhiraMzailiGga cihnyitvym| pIThasya advibhAgena pradakSiNe rekhA kaarytynvyH| dvitIyAdhaM prathamArdhasyaivAnuvAda iti manyAmahe / 98 / samprati liGgasya zirovartanam aMzavazena tasya saMjJAnA''ha dvAbhyAm-chatrAbhamiti / tribhAgIkRtasya liGgasya UrddhabhAgaH zivAMza ityuktam , zivAMzaM punastridhA vibhajya labdha UrzvabhAgo mukham , tatra vartanaM bhavediti vstusthitiH| vartanamiti vRttakriyAmAha, yathA arddhacandrAdyAkAraH smpdyte| ___zirobhAge aSTamAMze aSTAMze aSTabhiraMzIkRte ityarthaH, sArddhadvAze chatrAbhaM SaDaze vapuSAbhaM vartanaM bhvet| vapuSAbhamiti vapuSAmasahazamityarthaH, trapuSaM phalavizeSaH yasya 'zazA' iti khyAtiGgeSu ; For Private And Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 devatAmUrtiprakaraNam [ duSTaliGgalakSaNam ] UdhomadhyahInaM yalliGgaM nAzakaraM bhavet / dIrgha vA sandhire(pAkhA)bhiryuktaM kAkapadA(divaidikaiH // 10 // [sphATikaliGgamAnam ] ekadvinyaGgalA vRddhiaaniraayaadishuddhye| mAtrAdi sphATika liGga yAvadekAdazAGgulam // 10 // iti dArujAni sphATikAni (c)| [atha bANaliGgAni ] [tatra liGgotpattisthAnAni] kurukSetre ca liGgAni sarasvatyAM tathA punH| vArANasyAM prayAge tu gaGgAyAH saGgameSu ca // 102 // yAni vai narmadAyAzca antarvede ca saGgame / kedAre ca prabhAse ca bArNAlaGgaM sukhAvaham // 103 // vistarAI kakkuTANDaM tribhAgaikabhAge arddhacandrakam aSTAMzIkRtasya sArddhantryaMzena tulyaM buddhadAkRti ziraH syAdityarthaH / evaM paJcadhA varttanaM bhavet / tathAca zilparatne chatrAbhaM vapuSAkAraM kakkuTANDanibhaM tathA / addhendusadRzaM cAtha buddhadAbhantu pazcamam // sarveSAmapi liGgAnAM ziraso vartanakramam / iti / __ (u0 a0 2, zlo0 116-117 ) / 100 / samprati duSTaliGgAnyAha-UdhiomadhyahInamiti / granthAntare'sya 'lakSaNoddhAra' iti zironAma dRzyate / tasya ca varjanIyatvamAha'ziraso vartanopetaM lakSaNoddhAravarjitam' iti (kAzyapa0 a0 49, zlo0 14) / etacca sphATikAdiliGgaviSayamiti sambhAvyate, tatraivaiteSAM doSANAM dRSTatvAt / tathAca zilparane ratnadopamadhikRtya rekhA binduH kalaGkazza kAkAnikSatadhUlayaH / tuSAratrAsarandhrANi yatnAda ratneSu varjayet / iti / (u0 bhA0 a0 1, zlo0 35-36 ) / For Private And Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH [ bANaliGgaparIkSA] tripaJca(nAraMvAraM) yasyaiva tulAsAmyaM (janAyate?na jAyate) tadA bANaM samAkhyAtaM zeSaM pASANasambhavam // 104 // [dharmabANaliGgAni ] sthUlaM varaJca dIrghazca (sphaTikaM ? sphuTitaM) (chinnachidra)saMyutam / binduyuktaJca zUlAgraM kRSNaJca (vici)piTaM tathA // 105 // (vaktavakra)Jca madhyahInaJca bahuvarNazca yad bhavet / varjayenmatimAlliGgaM sarvadoSakaraM ytH|| 106 // . [kvacit pASANasyApi pUjyatvam ] mahAnadIsamudbhUtaM siddhakSetrAdisambhavam / pASANaM parayA bhaktyA liGgavat pUjayet sadA // 107 // [yathAtathAvasthitasyApi bANasya prAzastyam ] puSpapIThamapIThaM vA mantrasaMskAravarjitam / bhuktimuktikaraM bANaM sarvaprAsAdapIThakam // 108 // [bhogadavANalakSaNam ] UrddhasthUlaM kRzaM cAdho yadA liGgaM nivezayet / tadA bhogaM vijAnIyAt putrapautrA?tra)zca vardhate // 10 // 104 / baannlinggpriikssaamaah-tripnycvaarmiti| yasyaivetyevakAro bhinnkrme| yasya tripaJcavAraM paJcadazavAram eva tulAsAmyaM na jAyate prativArameva mAnaM bhidyate ityarthaH, tadA bANaM bANaliGga samAkhyAtaM kathitaM munibhiriti zeSaH ; 'ameyaH khalu bhagavAniti bhaavH| 107 / mahAnadIti / rUpamaNDane (a0 4, zlo0 78) 'granthAntare' ityupakramyAyaM zlokaH ptthitH| liGgavaditi bANavadityarthaH, tasyaiva prstaavaat|| 108 / pussppiitthmiti| prANatoSaNItavIramitrodaye'yaM zlokaH 'puSpapITha'mityatra 'tat sapITha'miti, bhuktimuktikaramityatra 'siddhimuktiprada'miti 'pIThaka'mityatra 'pIThaga'miti ca viparivarttanenopalabhyate / evamanyAnyapi lakSaNAni paurANikAnyeveti draSTavyam / devatA-26 For Private And Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 122 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrttiprakaraNam UrddhakRzaM yadA liGgaM sthUlaM cAdho nivezayet / tadA (bhu ? muktiM vijAnIyAt saMsA(rasthiti ? rocchittikAraNam // 110 // [ sarvAvasthAsvapi bANasya pUjyatvam ] hrasvaM dIrghaM (kRza? zaM) sthUlaM paNDaM kubjaJca vAmanam / trya (staM ?stra ) pIThaM caturasra sthUlAgraM cakrasaMyutam // 111 // re (pAkhA) kIlakasaMyuktaM suvarNaM ca nivarNakam / raktaM kRSNaM tathA zyAmaM pItaM zuklaM ca pANDuram // 112 // sadoSaguNasaMyuktaM bANaM pUjyaJca nityazaH / balAlakSmI samAkRSya bhujyate bANaliGgataH // 113 // tasmAcchataguNaM (puSpaM puNyaM) tatsaMsthApanapUjanAt / bANaliGga tathA pUjyaM tatsaMsthApanamuttamam // 114 // [ bANasthApanaprazaMsA ] sarvayajJatapodAnatIrthavedeSu yat phalam / tat phalaM koTiguNitaM prApyate liGgasthApanAt // 115 // yo liGgaM sthApayedekaM vidhipUrvaM sadakSiNam / sarvAgamoditaM puSpaM ? yaM) koTikoTiguNaM bhavet // 116 // zatavAraM kurukSetre sahasra' jAhnavISu ca / narmadAyAJca lakSaNa koTiM ca kurujAGgale // 117 // kRtvA snAnaJca (pI ? piNDaJca hutaM dAnaJca bhojanam / guNitaM koTivAraJca sarvapuNyaM labhennaraH // 118 // 110 / UrdhvakRzamiti / pUrvaM 'bhuktimuktikaraM bANam' ityuktam, tatra kIdRzaM bhuktikara atri at muktiramityetadAha zlokadvayena, tatrApi pUrvazloke bhuktidaliGgalakSaNamuktamitIdAnIM mukti liGgalakSaNamAhetyavadhArya arthavAnapi yathAzrutaH pATho viparivarttita iti jJeyam / For Private And Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH 123 sthApi(taM? te) caikaliGge tu devklpaabhivndite| vimAnakAJcanArUDho suravAdyaistu vAdyate // 116 // bhramate sura(liGgantu ? loke tucchinnasaMsAra(vardhanaM ? bndhnH)| sarvasiddhikaraM caiva sarvakAmaphalapradam // 120 // (bANaliGgA tu liGgAnAmAkarSANAM ?) svayambhuvA / pIThaM (pra? prA)sAdarUpazca yatheSTaM kArayet sudhIH // 121 // ekAstrAdivANamAhAtmyam ] ekA(svasra)bANamArabhya yAvaccaturdazA(zrayam ? strakam ) / pUjayA parayA bhattayA sarvasaukhyapradaM nRNAm // 122 // [zivatIrthodakalakSaNam ] dhAtave zatahasteSu bANe paJcazateSu c| svayambhUsahasrahaste zivatIrthodakaM smRtam // 123 // [zivatIrthodakasya puNyajanakatvam ] snAne kRte mahat puNyaM liGgAdiSu dizaM prati / [zivatIrthodakalaGghane pratyavAyaH ] lar3ite ca mahat pApaM zivasnAnodake nRNAm // 124 // [pradakSiNaniyamaH ] ekAM caNDyAM (vare ? rakhau) sa(pat ? ta) tiso dadyAd vinaayke| cataso viSNudevasya zivasyA(dhArdhA) pradakSiNA?NAm ) // 125 // [jainadevAlaye vizeSaH] jainadevAgrasaMsthAne stotramantrArcanAdikam / / naiva (pRSTiHzadRSTiH) pradAtavyA (sanmukhaM?) dvAralAnam // 126 // For Private And Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam [praNAladiniyamaH ] pUrvApare yadA dAraM praNAlaM cottare zubham / prazastaM sarvadevAnAmiti shaastraarthnishcyH||127|| [ piNDikAyA lakSaNam ] liGgAyAmapRthuklRptaM piNDikAnAntu lakSaNam / (A?tatrA)dau brahmaviSNozca pinnddikaanaa(mupdhy?)viduH| [tasyAH svajAtikartavyatvam ] jAtyaikayA vidhAtavyaM neSTamanyonyasaMkaram // 128 // [tatra matAntaram ] AhuH zaileSTamekecit pIThaM pakkeSTakAma(dam zyam ) / [pIThAnAM sandhisthAnam ] uparyupari pIThAnAM sandhiraGgAvasAnake // 126 // [nAlamadhye karNasandheniSedhaH] nAlasya madhyamadhye ca karNasandhi na sandhayet / [praNAlabhAgakathanam ] praNAlantu tribhAgeNa tattulyaM cA(grAgrama)dhakam // 130 // tridhA vibhaktamagre tu madhye sajalamA(ga ? gai)tH| kande tu pAdamekaikaM madhyavaMzodbhavAkR(tI? ti)|| 131 // [mekhalA] pRthupITha(stunAMguNAM)zena me(SAkholA shrvnnaakRtiH| [khAtavidhAnam ] mekhalA (ca?) tribhAgeNa khAtaM kuryAttathA param // 132 // 127 / yasya devAlayasya pUrvalyAmaparasyAM vA dizi dvAraM vartate tatra uttarasyAM dizi praNAlaH krtvyH| praNAlo jalaniHsaraNamArgaH / 132 / idAnI piitthikaamaah-mekhleti| paJcazlokIyaM kvacid vikRtapAThA kvacidantavicchinne ti vyAkhyAnAyogyA / For Private And Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH (yAmyodaratat ?) saMpAdamagre syAt sArdhabhAgikam / kUrmapRSThonnatAkAraM darpaNo(dbhavamastakam ? darasannibham ) // 133 // [pITham ] mekhalAmadhyakarttavyA navapIThantu kAmadam / bhAgaikaM bhUgataM kArya vibhAgaM (karttakaNTha)paTTikA // 134 // bhA(gogA), mukhapaTTazca (skandhasArdhatribhAgonnatam skandhaM saardhtribhaagtH)| skandhazca paTTikAdva(yaM nveM) bhAgArdha cAntarapatrikA // 13 // kaNakaM sArdhadvayaM bhAgai xxx kaJcinikA mtaa| dvibhAgaM cAntarapaTTa (kAca) (potAvidvisAdhakA?) // 136 // (ardhayaM ca manAsapaTi)kartavyaM vidhipUrvakam / ardhe skandhapaTTikAkhyA vibhAgaM skandhazobhanam // 137 // (ardhamukhapaTTikA kAryA karNake tu bhArgakam ) / zobhanamaSTabhAgaikaM kartavyaM tamazaGkite // 138 // [liGgapIThayonyUnAdhikyaniSedhaH ] yAvadIrgha bhavelliGgaM tAvat syAt pIThavistaram / umA tu pIThikA jJeyA liGgaM zaGkara(mu?u)cyate // 13 // [tayonyUnAdhikye doSaH] nyUnAdhikA na kartavyA umA ca zaGkarastathA / nyUnAdhi(kAke) kRte doSA (kSarate rASTravibhramam ?) // 140 // [pIThikAbhedAstannAmAni ca] (1)sthaNDilA caiva (2)vApI ca (3)yakSI (4)vairI tathaiva ca / (5)maNDalA (6)pUrNacandrA ca (7)vajra(8)padmAkR(tIti)stathA // 141 // For Private And Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 126 deSatAmUttiprakaraNam (6)ardhacandrA (10)trikoNA ca vijJeyA daza piitthikaaH| [pIThikAlakSaNam ] caturasrA sthaNDilA syAt saMyutA mekha(lA?le)kayA // 142 // caturasrA yadA vedI sarvakAmaphalapradA / [iti sthaNDilA(1)] kartavyA maNDalAkArA mekhlaabhirlngktaa| maNDalA sA tu vijJayA gaNAnAM siddhihetave // 143 // iti maNDalA(5)] pUrNacandra (vini)bhAkArA madhyanyastadvimekhalA / vijJeyA pUrNacandrA sA rudrANIzatasaMpriyA // 144 // [iti pUrNacandrA(6)] SaDasrA ca bhavedvajA mekhlaatrybhuussitaa| [iti vajrA(7)] SoDazAsrA bhavet padmA kizciJca(syAsyAn) mRNAlavat // 145 // __[iti pamA 8)] lagnajyadhanu(SArA)kArA'rdhacandrA caiva sA bhavet / [ityardhacandrA(ha)] yasrA trikoNA vijJeyA sA zaktyA sahazA bhavet // 146 // [iti trikoNA(10)] [ AsAM phalam ] sthaNDilA pIThikA yatra dhndhaanyaarthdaayinii| mahiSIgopradA vApI yakSI sarvArthadAyinI // 14 // 146 / lamajyeti jyAyuktadhanurAkRtirityarthaH ; evaM hyarddhacandrAkRtirbhavet / 147 / idAnIM pIThikAnAM nAmabhedena phalAnyAha-sthaNDileti / atrA''dyAyAH sthaNDilAyAH paraM cApIyakSIdhairINAM tisRNAM pIThikAnAM lakSaNaM nopalakSyate / phalakathanaprastAve punarvApIyakSyo manI dRzyete, vairI tu vairAyamANeSa dRSTipathaM parihRtavatI / For Private And Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH 127 maNDalA kIrtibahulA pUrNacandrA tu zAntidA / vanA zatruvinAzAya padmA saubhaagydaayinii| ardhacandrA sukhAya syAttikoNA zatrunAzinI // 14 // [pIThikAnAM svajAtikarttavyatA] zailaje zailajA yojyA dAruje dArujA shubhaa| pArthive pArthivAvI) kAryA lohaje lohajottamA / ratnaje dhAtujA zastA ratnajAtA vizeSataH // 14 // [praNAlavyavasthA ] mUlAdagraM praNAla(syA?sya) pramANAdadhikaM zubham / jala(magrAvibhASeNa ?mArgastribhAgeNa) ___ cAgratastu suzobhanam // 150 // [mukhaliGgam ] sammukhaM (caiva?caika)vaktaM syAt triva(ktaktre) pRSTato nahi / pazcimAsyaM sthitaM zubhaM kuGkamAbhaM tathottaram / yAmyaM kRSNakarAlazca prAcyaM dIptAgnisannibham // 151 // [mukhanAmAni ] sadyo vAmaM tathA'dhoraM puruSaJca caturthakam / paJcamaJca tathezAnaM yoginAmapyagocaram // 152 // iti pIThikAmukhaliGgAdhikAraH / vAme gaNAdhipatyazca dakSiNe pArvatI smRtaa|| natye bhAskaraM vidyAd vAyavye ca janArdanam // 153 // 151 / mukhlinggmaah-smmukhmiti| etatpUrvArddhatvena rUpamaNDane'mukhaliGga trivaktaM vA ekavaktaM caturmukham' (a04, zlo0 93) For Private And Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 128 devatAmUrtiprakaraNam mAtRbhirmAtarasthAnaM kArayedakSiNAM dizam / saumye zAntigrahaM kuryA(da?daya)kSAdhIzaJca pazcime // 154 // ___ ityekdvaarshivaaytnm| vAme snAnagRhaM kuryAda (yazo?)dvArazca dkssinne| madhye rudraH prakarta(vyavyo) mAtRsthAnazca dakSiNe // 155 // (vAmAvAme) devI mahAlakSmIrumA vai bhairvstthaa| brahmA viSNustathA rudraH pRSThadeze tu kArayet // 156 // candrAdityau sthitau karNe AgneyyAM skandameva c| IzAne vighnarAjaM tu dhamramIzAnagocare // 157 // iti caturmukhazivAyatanam / mAtuliGgazca nAgendra(?) Damaru' cAkSasUtrakam / nandI mukuTazobhADhyaH sarvAbharaNabhUSitaH // 158 // khaTAGgaJca kapAlazca Damaru biijpuurkm| daMSTrAkarAlavadanaM mahAkAlantu dakSiNe // 15 // iti puurvprtiihaarau| tarjanI ca trizUlaJca DamarUM gajameva c| (harezcAherambo) vAmabhAge syAd bhRGgo dakSiNataH zRNu // 160 // gajaM DamarukhaTAGgaM tarjanIvAmahastakaH / ubhau ca dakSiNe dvAre bhRGgI dakSiNataH zubhaH // 161 // iti dkssinnprtiihaarau| trizUlaM DamaruJcaiva khadAGgazca kpaalkm| DamaruJca tathA daNDaM bIjapUraM tathaiva hi // 162 // ityarddha prApyate, yuktaJcaitat ; iha lekhakapramAdAt truTitam / sammukhamiti caturvaktaM ekaM vakta sammukha syAt, trivakta liGgo pRSThataH pRSThadeze vaktU na hi kArayediti zeSaH / For Private And Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH dvAre pazcimake kAryaH pANDuro vAmadakSiNe // 163 // iti pshcimprtiihaarau| mAtuliGgaM mRNAlaJca khaTAGgaM padmadaNDakam / sitazcaivottare dvAre vAme caiva vyavasthitaH // 164 // padmadaNDaJca khaTAGgaM mRNAlaM bIjapUrakam / asi(nogato) dakSiNe bhAge uttare dvAra eva ca // 165 // [ityuttarapratIhArau] [vAhanavidhAnam ] vAhanaM yasya devasya tattasyAgre prakalpayet / eka-dvi-tri-ca (tat ?tu:)pazca vA SaT-saptapadAntare // 166 // vAhanaM mUrtiliGgazca mUlaprAsAdamAnataH / vRSabhasya (vibhAvante)liGge dRSTAM niyojayet / sUryasyAgre bhavet somastanasUtrasamoda(ya?yaH) // 167 // 162 / anena vakSyamANayoH pazrimapratIhArayorAyudhAni pratipAditAnIti tattvam / sarveSAmeva pratIhArANAM caturbhujasvamanumIyate praharaNacAturvidhyAt, iha tu dvitIyAdhaiM trINyeva praharaNAni prApyante / rUpamaNDane tu-'kapAlaM Damaru daNDaM bIjapUra tathA dadhat' (a0 4, zlo0 104) iti yathApUrvaM catvAryavA''yudhAni lbhynte| 163 / pratidvAraM dvau dvau pratIhArAviti prakRtam , iha tveka eva labhyate 'pANDura' iti| rUpamaNDane-'durmukhaH pazcime vAme pANDuro dakSiNe tathA' (a04, zlo0 106) iti dvAveva pratIhArau nirdissttau| atra granthakRtpramAdAdekaH pratIhAro luptaH kiM vA pANDaranAmAnau dvAveva pratIhArAviti cintanIyam / evaJca 'pANDurA'viti dvivacanameva nyAyyamutpazyAmaH / atra 'vAmadakSiNa' iti yugapadubhayapAzrcayorulekhAta pANDara ityekenaiva nAnA nirdiSTau dvau pratIhArAviti ca nAyauktikaM vktumrhaamH| api ca pUrvazloke dvidhaivA''yudhAni pratipAditAnItyapi pratIhAradvaidhaM nirbAdhamupanyasyati / 163-165 / uttrdvaarprtiihaaraavaah-sitshceti| uttare dvAre ghAme sitaH dakSiNe asita iti vrtulo'rthH| tadayaM saMkSepaH-pUrvadvArobhayapArzvayornandimahAkAlau, dakSiNadvArapAzrcayoherambabhRGgiNau, pazcimadvArapArzvayoH pANDurau, uttaravArapAzrcayona sitAsitAviti / devatA-17 For Private And Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 devatAmUrtiprakaraNam [vAhanadRSTikathanam ] pAdaM jAnu kaTiM yAvan (momUtavAhanahaka shubhaa| sthA(naM?na) nAzaM karotyUrvA'dhodRSTizca prajAkSayam // 16 // (dhAta?dhAtA) divaM prati(hAtaHgataH) kalane'sya rUpaM (tatyAdayugmamagamadahAzo hrihrshc?)| yAtau na pAramamare(bvapISvapi) naMdanI(mA?ya-) mavya(tA?kta)rUpamamarAdhipatezca pAtu // 166 // iti zrIkSetrA x x x x viracite vAstuzAstra rUpAvatAre rudramUrtiliGgAdhikAro nAma SaSThamo(?)'dhyAyaH / 168 / vyAkhyAtamidaM prAk (pR0 88, zlo0 66) / 169 / ante adhyAyAntarmukhyataH pratipAdyamAcaM mahAdeSaM stauti-dhaateti| dvitIyapAde 'tasmAdayugmamagamad bahuzo harizceti kathaJcit syAt / tathAcAyamartha:-asya rUpaM kalane rUpa kalayitumityarthaH, dhAtA divaM pratigataH, harizca tasmAd dhAturayugmaM pRthagityarthaH, bahUn lokAnagamat, ubhAvapi yasya pAramantaM na yAtau tasyAvyaktaM rUpaM pAtu / 'tavaizvayaM yatnAda yadupari viriJcihariradhaH paricchettuM yAtau' ityAdi smRtiratra mUlamanusandheyam / For Private And Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saptamo'dhyAyaH -:*: [atha caturviMzatistIrthaGkarAH] (1)RSabhAzcA(2)jitazcaiva ((3)sbhveshyaa?smbhvshcaa)(4)bhinndnH| (5)sumatiH (6)padmanAbhazca ((7)sUryAzre?supArzvaH) saptamAnataH // 1 // (8)(candraHcandra) prabhaH ()puSpada(nta ? ntaH) (10)zIta(lA ? lo) dazamo mtH| (11)zrayAMso (12)vAsapanyazca (13 vimalo(14)'nanta((15)takSakaH? dhrmkoN)||2|| (16)zAntizca(17-18)( puthAru ? kunthanAthAra) (19mallayo (20)munisuvrtH| (nAbhi yA ? (21)nami (22)nemi-pA(23))rzvanAtho(24)vardhamAna stataH param / caturvizatirityete matAstIrthaGkarA budhaiH // 3 // 1-3 / yAvad daivatamUrti kartukAmaH sampradAyavizeSANAmeva tAmabhidhAya yadyantarA virametadA'vaziSTA'pi jainadevatAnAM mUrtiH kimanenAjJAnAdavajJAnAdvopekSiteti ziSyANAM pramo mA bhUditi jinAnAM mUrtimAha-RSabha iti / jinAzca sarva eva samAnAkRtayazca iti teSAM mUttau~ vizeSamanabhidhAya vizeSavatIstacchAsanadevatAnAM mUrtIrevAgre lakSayiSyatIti jJeyam / jainAnAM samaye utsarpiNyavasarpiNIti dvidhA yugAni bhidyante / tatrAvasarpiNyAM janA unnatAH krameNAvanati prapadyante, utsarpiNyAJcAvanatA janAH krameNonnatiM labhante / avasarpiNI atItayugasya utsarpiNI vartamAnayugalya sNjnyaa| avasarpiNyAkhye vyatItayuge caturviMzatistIrthaGkarA vilInAH, dhartamAne utsarpiNyAkhye yuge punrvishtirudbbhuuvuH| teSAmevAyamadhikAraH kAlaH, ta eva ca jainairdevAdhikatvena pUjyante manyate ca devA apyetAnacaMyantIti / anna va vartamAnayugIyatIrthaGkarANAmeva mUrtiH krameNollikhiteti jJeyam / rUpamaNDane punaH-'etasyA(miSa ? mava) sarpiNyA (?) pabho (jina ? 'jita ) sambhavaH' (a0 6, zlo0) ityupakramo dRzyate / For Private And Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 132 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam [ jinAnAM varNAH ] raktau ca padmaprabhavAsapUjyau zuklau ca candraprabhapuSpadantau / kRSNo punarnemimunI ca nIlau zrImala (pAcai ? pArzve ) kana (kAliSA ? karivaSo') nye // 4 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RSabha iti asyAssdinAtha iti nAmAntaram / ( 6 ) padmanAbhasyApi padmaprabha iti nAmAntaraM rUpamaNDane (a06, lo0 1), zIlaratnasUrikRte caturvizatijinastutisaMgrahAkhye granthe copalabhyate / granthakRtA'pyuttaratra varNanirNayAvasare 'padmaprabha' ityeva nAma dhRtamiti dvayamapi sAdhu | saptamAnata iti supArzvaH saptama ityarthaH / (8) candraprabha iti, candraprabhuriti jinastutau sUcanAyAmupalabhyate / mUlagranthe punaH 'candraprabha tribhuvanAdhipate prasIda saubhAgyasundaravibho kuzalAcalIda' iti yathoktameva nAma dRzyate / yacca jainapadmapurANe 'zazibhRtprabhuH' ( parva0 20 zlo0 8 ) ityupalabhyate, tatra 'zazabhRtprabhaH ' 'zazabhRtprabhu'rvA bhaviSyatIti sambhAvayAmaH / (9) puSpadanta ityasya rUpamaNDane ( a0 6, zlo0 2), jinastutau, padmapurANe ca 'suvidhi 'riti nAma / yadyapi 'takSaka' ityatra lipikRtpramAdabuddha 'dharmaka' iti kalpanamatisAhasaM tathAspi yathArthapAThoddhAre baddhaparikarANAmasmAkaM na kevalaM lipikRtpramAdocchede tAtparyaM saGkocanIyam darzitametadarvAg darzayiSyate ceta Uddha mapi / upalabhyate ca 'dharmaka' iti nAma jainapadmapurANAdau rUpamaNDane ca ( a0 6, zlo0 31 ) / evaJca 'puSpadanta' ityatrApyapekSitA zuddhirna kRteti nyUnatAM chandasyAyatA kathaJcit sukhamanubhUyate / yadvA ubhayatrApyanapekSitA zuddhistantrAntare tathAvidhAbhidhAnasya sambhavAditi dik / tathAca 1 nIti | nAthapadasya sarvatraivAnvayaH, naminAtho neminAthaH pArzvanAthazceti / kiJca RSabha ityAdIni sarvANyeva nAmAni nAthAntAnIti jJeyam / vardhamAna ityasya mahAvIra iti nAmAntaram asyaivAyaM zAsanakAlaH / tathAca - 'pazcimo vIro zAsanaM yasya varttate' iti ( jai0 pa0 2010) 4 / jinAnAM varNAnAha - raktau ceti / jainapadmapurANe punaranyathaiva varNanirdezaH / candrAbhazcandrasaMkAzaH puSpadantazca kIrttitaH / priyaGgumaJjarIgharNaH supArzvo jinasattamaH // apakkazAlisaGkAzaH pArzvo nAgAdhipastutaH / padmagarbhasamacchAyaH padmaprabhajinottamaH // kiMzukotkarasaMkAza vAsupUjyaH prakIrttitaH / nIlAJjanagiricchAyo tIrthakRt // mayUrakaNThasaMkAzo jino yAdavapuGgavaH / sutaptakAJcanacchAyAH zeSA jinavarAH smRtAH // iti ( parva 0 20 lo0 63--66) / For Private And Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org saptamo'dhyAyaH [ jinAnAM dhvajAH ] (1) vRSo (2) gajo(2)zvaH (4) plavagaH (5) krauJco (jvaM ? (6) 'bjaM ) (7) svastikaH (8) zazaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (e) makaraH (10) zrIvatsa (Sabhi ? (11) khaDgI ) ( 12 ) mahiSaH (13) zUkarastathA // 5 // (14) zyeno (15) vajra (16) mRga ( 17) cchAgA ( nayA ) ( 1 ) nanyA) ? vartto (16 ghaTo'pi ca / 133 (20) kUrmo (21) nIlotpalaM (22) zaMkha : ( 23 ) phaNI (Sihno ? (24) siMho) 'rhatAM dhvajAH // 6 // (24 uttarA phalgunI ceti jinAnAM janma [ jinAnAM janmabhAni ] (1) uttarASADha (2) rohiNyau (3) mRgazIrSa (4) punarvasuH / (5) maghA (6) citrA (7) vizAkhA ( - )zcA'nurAdhA (8) mUlameva ca // 7 // (10) pUrvASADhA (11)zrutizcaiva (12) zatAbho (13) ttara (bhadrapaM? bhAdrapat ) / (14) svAtI ca (14) puNya (16) bharaNI (17) kRttikA (18) revatI kramAt // 8 // (11) azvinI (20)zravaNA (21) zvinyau tathA (22)citrA (23) vizAkhikA For Private And Personal Use Only 1 ( nAni ? bhAni ) vai // 6 // 5-6 | jinAnAM dhvajAn yathAkramamAha-vRSa iti / 7-9 / yathAkramaM janmanakSatrANyAha- uttareti / mRgazIrSamityatra 'aindramRkSam' iti jainapadmapurANe pAThaH / vizAkheti tadarthaH / tatra ' cAndramRkSam ' iti vA, vyAkaraNasaMskAraH purANesnAvazyaka iti 'aindamakSam' iti vA pATho bhavenna veti cintanIyam / svAtItyatra 'revatI' ti ( 20/50 / ) revatItyatra rohiNIti (20154 ) uttarA phalgunItyatra 'haste 'ti (2060) pAThA jainapadmapurANe / rUpamaNDane tu 'revatI puSyabharaNI kRttikA revatI kramAt ' a0 6, bhlo0 8 ) ityapapAThaH / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 134 devatAmUrttiprakaraNam [ jinAnAM janmarAzayaH ] (1) dhanu ( 2 ) vRSo'tha (3) mithunaM (4) mithunaM (5) siMha ( 6 ) kanyake / (7) tulA (5) vRzcika(c) cApAni (10) dhanu (11) mekara (12) kumbhakau // 10 // (13) mIno (14) mInaH (karma 1 (14) karka ) (16) meSau (17) vRSo ? (18) mInazca (16) meSakaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (20) makaro (21) meSa(22) kanye ca (23) tulA (24) kanyeti rAzayaH // 11 // [ jinopAsakayakSanAmAni ] syAd (1) gomu (khye? kho) (2) mahAyakSa (3) trimukho (4) yakSanAyakaH / (5) tumbaraH (6) kusumazcApi (7) mAtaGgo ( 8 ) vijayo ( () jayaH ? SjitaH ) // 12 // (10)brahmA (11) yakSeT (12) kumAraH (13) paNmukhaH (14) pAtAla (15) kinnaraH / (16) garuDo (17) gandharvo (1) yakSeT (11) kubero ( 20 ) varuNo'pi ca / (21) akuTi (22) gomegha (23) pArzvo (24) mAtaGgo'rha (Du ? du ) pAsakAH // 13 // [ jinAnAM zAsanadevatAH ] (1) cakre (2) zvaryanitabalA (3) duritA [ ri ]zca (4) kAlikA / (5) mahAkAlI (6) zyAma (7) zAntA (8) kuvya ( spa ? zca ) (6) sutArakA // 14 // (10) azokA (11 mAnavI ( 12 ) caNDA (13) viditA (14) cAGkuzI tathA / (15) kandarpA (23) nirvANI (17) balA (18) dharaNI (16) dharaNapriyA // 15 // For Private And Personal Use Only 12 | 'tumbara' ityatra 'tumbaha 'riti rUpamaNDane (a0 6, zlo0 12) / prAtivikalakSaNa nirNayavelAyAM jaya ityatrAjita iti nAma samupalabhyate ; paraM tatra cchandobhaGgAdidoSa Apatediti jaya eva kSodakSamo labhyate na tu tatrAjita ityavadheyam / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 135 saptamo'dhyAyaH (20)naradattA ca (21)gAndhArya(22)dhikA (23)padmAvatI tthaa| (24)siddhAyakA ceti jainyaH kramAc shaasndevtaaH|| 16 // __ [atha yakSANAM mUrtilakSaNam ] athAtaH saMpravakSyAmi ykssinniiytmuurtyH| RSa(bho? bhe) gomukho yakSo hemavarNo gjaasnH||17|| varAkSasUtraM pAzazca bIjapU(raM) kareSu ca // 18 // ___[iti gomukhaH 1] cakrezvarI hemavarNA taaaaruuddhaa'ssttbaahukaa| varaM bANaM cakrapAzAMkuza(vaktA ? zaktya)zanirdhanuH // 19 // [iti cakrezvarI 1] a(ti ? ji )tasya mahAyakSo (harmA? haMsA)rUDhazcaturmakhaH / varamudgarA(zA ? zani )pAzAGkuzazaktyabhayAni bIjapUraM ca // (?) 20 // - [iti mahAyataH 2] caturbhujA gauravarNA godhaaruuddhaa'praajitaa| varaM caiva tathA pAzamaGkuzaM bIjapUrakam // 21 // ityaparAjitA ? anitabalA 2] sambhave trimukho yakSaH zyAmo mayUravAhanaH / nakulagadAbhayAkSaM nAgaJca bIjapUrakam // 22 // [iti trimukhaH 3] 17 / idAnIM yasya tIrthaGkarasya yo yakSa upAsakaH, yA ca zAsanadevatA tAn krameNa vaktamAha-athAta iti / tatra ekena zlokena yakSamUrtIranyena zAsanadevatAmUIrvakti / evameva caturvizatitIrthaGkarANAm upAsakAn zAsanadevatAzca pratipAdayatIti draSTavyam / 20 / bAhubAhulyAdAyudhabAhulyaM satavAkSarabAhulya chandasa iti soDhavyameva tat / For Private And Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam duritArirgauravarNA yakSiNI mahiSAsanA / varadaM cAkSasUtra(zca? JcA)bhayaJca bIjapUrakam // 23 // __ [iti duritAriH 3] zyAmavarNA ? NoM) gajArU(DhA ? Dha) Izvara - (zvA ? zvA)bhinandane / mAtuliGgAkSasUtraJca aGkuzaM nakulaM tathA // 24 // [iti yakSanAyakaH 4 ] kAlikA zyAmavarNA syA(t) padmArUDhA cturbhujaa| varaM pAzAGkuzaM nAgaM dakSiNA( khazra ? dhazca ) sRSTitaH // 25 // [iti kAlikA 4] tAHyasthaM (varadaM ? tumbara) zvetaM sumatau tu caturbhujam / varadaM ca tathA zaktinAgapAzaM gadA(dhare ? kre)|| 26 // [iti tumbaraH 5] mahAkAlI (mahe ? hema )varNA padmArUDhA cturbhujaa| varadaM nAgapAzaM cAkuzaM syAd bIjapUrakam // 27 // [iti mahAkAlI 5 ] (padmapannastra ? padmanAbhasya) kusu (me ? mo) nIlo hrinnvaahnH| bIjapUrAbhayaM caivAkSasUtraM nakulaM tathA // 28 // - [iti kusumaH 6 ] 24 / Izvara iti yakSanAyaka ityarthaH / 26 / dakSiNAdhazca sRSTita iti sRSTikrameNa anulomenetyrthH| dakSiNAdhazca iti dakSiNayoIstayoradhaHkrameNa / 28 / yadyapi 'padmapannasra' ityatra 'padmaprabhasya' ityeva zuddhiH svAbhAviko pamaprabhA nAmAnsaramityuktam , tathA'pi mUle tathAvidhupAThAnupalambhAviyaM zuddhirasmAbhiH kRtaa| . For Private And Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 137 saptamo'dhyAyaH zyAmA ca zyAmavarNA syAnarArUDhA cturbhujaa| varaM bANAbhayaM cApaM tasyA hasteSu ca kramAt // 26 // [iti zyAmA 6] supArve nIlavarNaH syAnmA ( taGge ? taGgo ) gajavAhanaH / hasteSu (nila? zUlaM)pAzaM cAkuzaM ca nakulaM tathA // 30 // [iti mAtaGgaH 7] zAntA [ bhavet ] suvarNAsyA gajArUDhA cturbhujaa| varadaM cAkSasUtraM cAbhayaM tasmAttizUlakam // 31 // [iti zAntA 7 ] candraprabhasya vijayo trinetro haMsavAhanaH / dvibhujo nIlavarNaH syAcakraM ca mudgaraM kamAt // 32 // [iti vijayaH 8] bhRkuTiH pItavarNA syAt siMhArUDhA cturbhujaa| khaDgaM tathA mudgaraJca parazukheTakaM kamAt // 33 // - [iti bhRkuTiH 8 ] ajitaH puSpadantasya kUrmArUDha (:) sito bhavet / bIjapUrAkSasUtrazca kuntaJca nakulaM kramAt // 34 // [ityajitaH, jayaH 9] sutArakA zvetavarNA vRSArUDhA cturbhujaa| varadaM cAkSasUtraM cAzaM ca kalazaM bhavet // 35 // [iti sutArakA 9] 30 / nakulaM vAdyayantravizeSaH / 32 / 'trinetra' ityatra 'dvinetra' iti pAThaH zreyAn , dvibhujamUtau netratrayasya viraladarzanatvAt / pUrvapade sandhijA vikRtirapyetadeva matamanukUlayati / 33 / bhRkuTirityuddezazloke (14) / devatA-18 For Private And Personal Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam zItale nAthe [syAd ] brahmA vyakSaH (shvetmukhaajvrthaa?)| luGgaM mudgarapAzau cAbhayAkSAGkuzagadAnakulam // 36 // [iti brahmA 10 ] azokA (mudra ? mudga)varNA syAt (pramA ? padmA) rUDhA cturbhujaa| varadaM nAgapAzaM cAzaM vai bIjapUrakam // 37 // [ityazokA 10] zreyAMsa Izvaro yattastryakSaH zveto vRssaasnH| mAtuliGgaM gadAM caivAGkuzaM ca kamalaM kramAt // 38 // [iti yakSeT 11 ] caturbhujA gauravarNA mAnavI siNhvaahnaa| aGkazaM varadaM hastaM nakulaM mudga(laM ? raM) tthaa|| 36 // . [iti mAnavI 11] vAsapUjye kumAraH syAca zveto vai haMsavAhanaH / mAtuliGgaJca bANaJca dhanurnakulameva ca // 40 // [iti kumAraH 12 ] vimale SaNmukhaH zvetaH (ziSI ? zikhi) sthaH phalacakrabhRt / bANaM khaDgazca pAzAkSamabhayAGkazakheTakam / 36 / 'zvetamukhojjvala' iti vA, 'zvetamakho'jagaH' iti vA 'zvetamakhAmbuja' iti vA syAt / atisAhasaM punaH 'vyakSazcASTabhujo'jagaH' iti kalpanam / luGgamiti mAtuluGgaH, amarasaH phalavizeSo'yam / / 40 / vAsapUjyasya yakSaH kumAro'nena lakSitaH, kramaprAptA zAsanadevatA caNDA punarna lakSitA, tadayaM lipikRtpamAdo vA granthakRtaH skhalanaM veti sudhIbhizcintanIyam / pracaNDA zyAmavarNA syAd azvArUDhA caturbhujA / varadaM ca tathA zaktirgadAmbujamanukramAt // iti ruupaavtaare| For Private And Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saptamo'dhyAyaH dhanuzcakraJca nakulaM dakSiNAdhAkarakramAt / [iti SaNmukhaH 13] padmasthA viditA pItA bANapAzAhikAmukam // 41 // [iti viditA 13] pAtAla (tri ? stri) mu (khA ? kho') nante raktA? kto) mkrvaahnH| padmakhaDgaM tathA pAzamakSaM kheTazca nAkulam // 42 // [iti pAtAlaH 14 ] aGkuzI gauravarNA syAt padmArUDhA cturbhujaa| khaDga (sta ? nta ) thA nAgapAzamaGkuzaM kheTakaM tathA // 43 // . [ ityaGkuzI 14] kinnarastrimukho dharme lohi( te ? taH ) kuurmvaahnH| bIjapUraM gadAM cAbhayAtamA [lA ] janAkulam // 44 // [iti kinnaraH 15] kandarpA gauravarNA syAnmatsyArUDhA cturbhujaa| utpalaM cAkuzaM haste'bhayaM padmaM kramAd bhavet // 45 // [iti kandarpA 15] garuDaH zAntinAthasya zyAmaH zUkaravAhanaH / vArAhavadano biijpuurpdmaakssnaakulaiH|| 46 // / [iti garuDaH 16] nirvANo gauravarNA syAt padmArUDhA cturbhujaa| pustakaM cotpalaM padmaM kamaNDaluH kramAd bhavet // 47 // _[iti nirvANI 16] 41 / bahubAhurayaM SaNmukha iti sambhAvyate AyudhabAhulyadarzanAt / 42 / trimukhatvAt pAtAlaH SaDbhuja iti SaDevA''yudhAni / 44 / kinnaro'pi trimukha tvAt SaDbhujaH / For Private And Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 140 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrttiprakaraNam kunthanAthasya gandha (rvo hiMsa ? rvaH siMha) sthaH zyAmavarNabhAka varadaM nAgapAzaM cAGkuzaM ve bIjapUrakam // 48 // [ iti gandharvaH 17 ] gauravarNA mayUrasthA vIjapUra trizUlane / (padmamuSaMdhikA ? ) caiva syAd balA nAma yakSiNI // 46 // [ iti balA 17 ] arunAthasya yakSendrastrinetraH zeSavAhanaH / SaNmukhaH zyAmavarNA (syA ? syo) mAtuliGgaM zirastathA // 50 // khaDgaM mudgarapAzau cAbhayAkSAGkuzazUlakam / kheTaM dhanuzca nakulaM bhujA dvAdaza kIrttitAH // 51 // [ iti yakSeT 10 ] dhAriNI yakSiNI nIlapadmavarNAsanasthitA / mAtuliGgotpalaM cAkSamAlApa kareSu ca // 52 // [ iti dhAriNI 18 ] malla (sutaH ? sitaH) (kuSoroha? kubero'tha) rathArUDhazcaturmukhaH / varapazu lamabhayA mudaraM zaktiluGgakam // 53 // [ iti kuberaH 19 ] kRSNavarNA caturhastA padmasthA dharaNapriyA / varadaM cAkSasUtraJca zaktirvai mAtuliGgakam // 54 // For Private And Personal Use Only [ iti dharaNapriyA 19 ] trinetro varuNo yato dhavalo munisuvrate / vRSavAhazcaturvakto jaTAmukuTamaNDitaH // 55 // 13 / pazu lamiti varadamityAdivada bAhuvizeSaNam ; pazuH parazuparyAyaH / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 141 saptamo'dhyAyaH mAtuliGgaM gadAvANaM zaktiH pAzaM dhnustthaa| padmaM ca nakulaM ceti dakSiNAdhaHkarakramAt // 56 // [iti varuNaH 20] varadantA gauravarNA siMhArUDhA sushobhnaa| varadaM cAkSasUtraM trizUlaM ca bIjapUrakam // 57 // [iti varadantA 20 ] bhRkuTi(nemi ? nami)nAthasya piitstrykssshcturmukhH| vRSavAho mAtuliGgaM zaktizca mudgarAbhayau // 58 // [iti bhRkuTiH 21] akSaM vajra parazulaM nakulaM (maathaatstu?)| gAndhArI varakhaDgaM kheTaM luGgaM haMsArUDhA sitA ___ (proktakAyo? ) // 56 // [iti gAndhArI 21] neminAthasya gomedho nara(sthAstrimUSara ? sthastrimukhaH) sitH| bIjapUraM pazucakra zaktizUlaM ca nAkulam // 60 // [iti gomedhaH 22] siMhArUDhA'mbikA(yAzca luvI gayAkulam ? ) / aGkuzaM ca tathA (pu?patra) ta(thA?syA) hasteSu kArayet // 61 // [iti ambikA 22] 69 / akSamiti / ardhamidaM kiM bhRkuTerAyudhapratipAdanaparamAho gAndhAryA iti na nishcinumH| dvAbhyAM dvAbhyAmardhAbhyAmekaikasya lakSaNasamAptirityasmin prakaraNe dRzyate, tatkramAdare tu gAndhAryA AyudhapratipAdanaparamidamardhamiti bhavati / akSavajraparazunakulaM(mathAnustu ?)gAndhArI yakSiNI / varakhaDgakheTaluGga haMsArUDhA(stitA kaayo?)|| iti rUpAvatAre etanmatapratipAdakam aparityaktamUladoSaviSamaM padyam / 61 / 'siMhArUDhAmbi(kAkA)kArya?) umanAgapAzakam' iti rUpAvatArapAThaparyAlocanayA 'siMhArUDhAmbikA mAtuliGgaJca nAgapAzakam' iti pUrvArdhe pAThaH sambhAvyate / For Private And Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam pArzvaH zrIpArzvanAthasya karmArUDho gajAnanaH / bIjapUroragaM nAgaM nakulaM zyAmavarNabhRt // 62 // [iti pArzvaH 23 ] padmAvatI raktavarNA (kuku?kukku)TasthA cturbhujaa| padmaM pAzAGkuzaM bIjapUraM hasteSu kArayet // 63 // [iti panAvatI 23 ] mahAvIrasya mAtaGgaH zyAmaH syAd gjvaahnH| dakSiNe nakulaM haste vAme syAd bIjapUrakam // 64 // [iti mAtaGgaH 24] siddhAyakA nIlavarNA siMhArUDhA cturbhujaa| pustakaM cAbhayaM caiva bANaM syAnmAtuliGgakam // 65 // [iti siddhAyakA 24 ] [iti jinAnAM yakSayakSiNImUrtayaH ] atha dvitIyabhedena cakre (zvarI ) dvAdazabhujASTacakre vajrayordvayameva c| mAtuliGgAbhayaM caiva padmasthA ga(ralo ? ruDo)pari // 66 // kailAsamozaraNAbjasiddhAvartisadAzivam / siMhAsanaM dharmacakramuparIha chatratrayam // 67 // 65 / eteSAM jinAnAM zAsanadevatAnAJca madhye catvAro mukhyA iti rUpamaNDanaparyAlocanayA praapyte| tathA ca rUpamaNDane jinasya mUrtayo'nantAH pUjitAH (saukhyasarva ? sarvasaukhya )daa| catasro'tizayairyuktAstAsAM pUjyA vizeSataH // zrIAdinAtho nemizna ( parve ? pAryo ) vIra (catu ? zcatu)rthakaH / cakre (caryA ? zvarya )mbikA padmAvatI siddhAyaketi ca // iti (a0 6, zlo0 25-26) / 67 / kailAsaM somazaraNaM (sidhi ? siddhi ) tisadAzivam / / siMhAsanaM dharmacakraparondrAtapatrakam // iti rUpamaNDane (a0 6, zlo0 27) / For Private And Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 143 saptamo'dhyAyaH zrIvatsazca tathA'zokaM vRSA vRshcikdundubhiH| [pratIhArAH] indra indrajayazcaiva mAhendro (vI ? vi) jayastathA // 8 // dharaNendro padmakazca sunAbhaH suradundubhiH / ityaSTau ca pratIhArA (vi ? vI) tarAge tu zAntidAH // 6 // [pratIhArANAM svarUpam ] phalavajrAGkazaM daNDamindrasavye (dhvajAjaya stthaa| dvau vajrau phaladaNDantu mAhendrasavye vijayastathA // 7 // ( yadAyuthayogodbhavA tripaJcaphaNato'ddha gaaH)| dharaNendra(:) padmakazca sarvazAntikarau smRtau // 71 // yakSarUpAdhikA(raM cI rAzca) nidhihastAH zubho(darAH? dyaaH)| sunA(bhaM? bho) dundubhizcaiva sarve zAntipradAyakAH // 72 // ityaSTau ca pratIhArA jinendrasya ca zAnti(daH ? daaH)| nagarAdipuragrAme srvvighnprnnaashnaaH||73|| muttyarthe vizvametad bhramati ca bahudhA devadaityAH pizAcA rakSo gandharvayakSo naramRgapazavo naiva muktiM vijgmuH| ekaH zrIvItarAgaH paramapadasukhe mukti( mArge)vilIno vandyastenA(gAya)jainaH suragaNa(ma)nujaiH sarvasaukhyasya hetuH // 74 // iti zrIkSetrAtmaja ( sUtra )bhRnmaNDanaviracite vAstuzAstre rUpAvatAre jinamUrticaturviMzatiyakSayakSiNyadhikAro nAma saptamo'dhyAyaH // 7 // For Private And Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aSTamo'dhyAyaH atha gaurIM pravakSyAmi pramANaM mUrttilakSaNam / caturbhujA trinetrA ca sarvAbharaNabhUSitA / godhAsanoparisthA ca karttavyA sarvakAmadA // 1 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ iti gaurImUrttInAM sAmAnyalakSaNam ] ( uttamA? umA ca ) pArvatI gaurI lalitA ca zriyA tathA / kRSNA ca hima ( vanti ? vantI) ca rambhA ca sAvitrI tathA / likhaNDA totalA caiva tripurA dvAdazoditAH // 2 // [ iti gaurInAmAni ] akSasU ( trA?traM ) ca kamalaM darpaNaJca kamaNDa ( lu ? lu ) / umAnA ( ni? mnI ) bhavenmUrttiH pUjitA tridazairapi // 3 // [ ityumA ] akSasUtraM zivaM devaM gaNAdhyakSaM kamaNDalum / agnikuNDobhaye patte pArvatI parvatodbhavA // 4 // [ iti pArvatI ] 'catu 1 / paJcamAdhyAye vaiSNava prakaraNe zilAca lakSaNaM viSNormUrtyantarANi ca pratipAditAni / SaSThe zaive zivamUrttiH zivaliGgAni prasaGgato maNDapatriSaye vizeSAzca pratipAditAH / antarA saptame jainAdhikAre jinatadupAsaka tacchAsanadevatAH salakSaNAH sAbhidhAnAH pratipAdyASTame zAktAdhikAre zaktInAM mUrtIrvaktumAsAM gauryazatayA mUlIbhUtAM gaurIM lakSayati - atheti / bhuMjA trinetrA ca sarvAbharaNabhUSite 'ti avizeSeNa sarvAsAmeva gaurImUrttInAM lakSaNam ; ata eva pratyekalakSaNe bhujanetrAdInAmullekho na kRtaH / 'goryAH pravakSyAmI' ti rUpamaNDane pAThaH / ( 511) / 2 / kAstAvada gauryA mUrtaya ityapekSAyAmAha - umA veti / ayamAsAmU uddezaH / maNDane ayamuddezanirdezo nAsti / tatra 'atha gauryAH pravakSyAmItyupakramyaiva krameNAsssAM lakSaNAni likhitAni / rUpa For Private And Personal Use Only 4 / 'agnikuNDobhaye pakSe' ityatra 'pakSadvaye'gnikuNDaJca' iti rUpamaNDane (512 ) RjvarthaH pAThaH / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aSTamo'dhyAyaH akSasU ( lobhayatrAbhaye) padmaM tasyoddhuM tu kamaNDalum | gauryA ( yAca ) mUrttirityuktA karttavyA zivazAsinI // 5 // [ iti gaurI ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir akSasUtraM ca vINe he kamaNDalu ( : ) kareSu ca / lalitA ca tadA nAma siddha ( cAmara ? cAraNa ) sevitA // 6 // [ iti lalitA ] godhAsanA sUtrA ca ( ma ? a ) bhayaM varadaM karam / zriyA mUrtistadA nAma ( grahe? gRhe) pUjyA ( zriyopamA ? zriye sadA ) // [ iti zriyA ] ? ) / sUtraM kamaNDalu hRdaye ca puTAJjali ( paJcA (vacanazca ) kuNDeSu kRSNA nAma suzobhanA // 8 // [ iti kRSNA ] himavantI zailarAjI (zabdavasyAt parIsutA ? ) / (padmadarpaNobhavA ?) tu vIvAhe tu mAhezvarI // 6 // kamaNDalvatavajrAGkazaM gajAsanasaMsthitA / (asA) pratItodbha (vA ? vada) rUpA rambhA ca .145 For Private And Personal Use Only [ iti himavantI ] sarvakAmadA // 10 // [ iti rambhA ] 6 / lalitA rUpamaNDane nAsti / 'siddhacAmarasevite' tyasya 'siddhAmaraniSevite 'tyarthaM tAtparya vA zuddha pAThe tAtparyaM veti cintanIyam / 8 / paJcAnayaca kuNDeSviti ubhayataH pArzvayorajhikuNDapaJcakAnvitetyarthaH / atra 'pakSa'tapArvatIvadeva pATho bhavenna veti cintanIyam / iyamapi rUpamaNDane nAsti / 9 / himavantyA lakSaNaM pAThavikArAda durunneyam / iyamapi rUpamaNDane nAsti / 10 / sA rambhA pratItodbhavadurUpA pratItaM khyAtam udbhavada rUpaM yasyAH tAdRzI, yasyA rUpaM pratikSaNameva navanavIbhUtaM sat prakhyAyate ityarthaH / sopasargeNa bhavatinA varttamAnakAlabhAvinA zatrA ca rUpasya pratikSaNotpadyamAnatvaM labhyate / rUpamaNDane devatA - 16 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 146 devatAmUrtiprakaraNam akSasataM pustakazca dhatte padmaM kamaNDalum / caturvaktA tu sA(vi ? trI) zrotriyANAM gRhe hitA // 11 // [iti sAvitrI] akSasUtraM vajra(zaktizaktI) tasyAdhazca kmnnddluH| (trikhaNDa?NDAM) pUjayennityaM sarvakAmaphalapra(dAdAm ) // 12 // [iti trikhaNDA] zUlAkSasUtraM daNDaJca (zvetacAmakare?zvetacAmarakaM ) tathA / zvetadehA bhave (dehI?devI ) totalA pApanAzinI // 13 // [iti totalA] pAzAGkuzAbhayavaraM caturhasteSvanukramAt / tripurA nAma saMpUjyA vanditA tridazairapi // 14 // [iti tripurA] iti dvAdaza gauryaH vakSyAmi gauryAyata (naM ? na) devatAnAmanukramam / vAme (syAddhisiddhiH) zriyA saumye sAvitrI caiva pazcime // 15 // (pRSTiHpRSThe ) karNe tathA dvAbhyAM bhagavatI srsvtii| IzAne ca gaNezaH syAt kumAra(ma? zcA)gnikoNake // 16 // kamaNDalvakSasUtraJca bibhrANA vajUmaGkuzam / gajAsanasthitA rambhA karttavyA sarvakAmadA // (a0 5, zlo0 5) iti rmbhaalkssnnmuplbhyte| 12 / trikhaNDA rUpamaNDanaM na maNDayati / zUlAkSasUtraM daNDaJca bibhrANA caiva cAmaram / totalA kathitA ceyaM sarva(kopa ? pApa )praNAzinI // iti niHsandigdhArthaH pATho rUpamaNDane (a0 5, *lo0 6 ) / 15-17 / gauryAyatanaM lkssyti-vkssyaamiityaadinaa| vAme iti dakSiNasyAM dizi, 13 / For Private And Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTamo'dhyAyaH 147 kuNDalAbhyAmalaGkatA sarvAbharaNabhUSitA / madhye devI pratiSThA( pya?pyA ) cezvarasya sadA priyA // 17 // [iti gauryAyatanam ] abhayAGkuzapAzaM daNDaM jayA caiva tu puurvtH| savyApasavyayogena (na ? vi )jayA nAma sA bhavet // 18 // abhayAGkuzapAzadaNDam ajitaasvye'praajitaa| abhayavajrAGkuzadaNDaM vibhaktAGkazApasavye maGgalA / abha( yA?yaM ) zaGkhapadmadaNDaM mohinya( pi savye sabhinIpasavye stambhinI) // 16 // jayA ca vijayA caiva ajitA caapraajitaa| vibhaktA maGgalA caiva mohinI stambhinI tthaa| goryAyatane zastA (cAzca) aSTa (syAdsyuH )dvaarpaalikaaH||20|| [iti gauryAH pratIhArAH] saumya ityuttarasyAm, etena pazcimAsyA pratimeti granthakarturabhiprAyaH pratibhAti / pRSThe karNe tathA dvAbhyAmiti 'pRSThakarNadvaye kAryA bhagavatI sarasvatI' iti rUpamaNDane (a0 5, zlo0 9 ] saMskArazuddhaH pAThaH / atra aizAnAgneyayorvakSyamANatvAt "pRSThakarNadvaya'padena vAyunairRtakogadvayaM bodhyam / evaJca-pradhyavattinyAM pratimAyAM pUrvAsyAyAM satyAmeva vAyunairRtakoNadvayaM pRSTataH syAditi pUrva pazcimAsyaparatAmavalambya yad vyAkhyAta tad vyAhatamityanyathA vyAkhyAyate-vAme vAmabhAge pUrvAsyatvAduttarasyAM dizItyarthaH, saumye dakSiNe bhAge dakSiNasyAM dizItyarthaH / atra gauryAyatane pUrvasyAM dizi mUrtivizeSAzravaNAt 'liGgasyAgre na karttavyA hyArUpeNa devatA' (a0 3, zlo0-) itivadanApi gauryagra mUrti vidheyetyAyAti, tatra linggpdsyoplkssnnprtvvyaakhyaanaadvaa| . 18-19 / idAnI gauryAzcatasRSu dvAeM catasro dvArapAlikA aah-abhyeti| pUrvAditaH prAdakSiyana ( pUrva-dakSi ga-pazcimottarakrameNa ) pratidvAraM dve dve dvArapAlike vAmadakSiNodumbarayoH For Private And Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam daNDaJca parazu padmaM modakaJca gajAnanam / gaNezaM mUSakArUDhaM siddhidaM sarvakAmadam // 21 // [iti gaNezaH] krameNa kArya iti vrtulaarthH| tatra pUrva dvAre vAmodumbare jayA dakSiNodumbare vijayA, evaM dakSiNe ajitAparAjite, pazcime vibhaktA-maGgale, uttare mohinI-stambhinyau iti jJeyam / atra 'vijayA nAma sA bhavet' (18) ityatra 'vijayA tAmasA bhavet' iti rUpamaNDane (a0 5, zlo0 11) prAmAdikaH pAThaH, pratidvAraM dvArapAlikAnAM yathAzrutadvitvabhaGgaprasaGgAt, anUddezazloke tAmasAyA apaatthaacc| sukhabodhArtha citre gauryA AyatanadevatAH pratIhArAzna nivebhyante [gauryAyatanam mohinI stambhinI bhagavatI zriyA gaNeza: maGgalA jayA sAvitrI gaurI vibhaktA siddhiH vijayA sarasvatI kAttikeyaH aparAjitA ajitA [koSThamadhye yathoktA aaytndevtaaH| koSThAda bahiyoyoArodumbarayoH pUrvAdikrameNa yathoktA jayAvijayAdidvAradevatAzca ] 21 / atha gaNezamUrtIrAha-daNDaJceti / atrA''darza zlokatrayAnantaram iti herambA' For Private And Personal Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTamo'dhyAyaH 146 varaM tathA'GkuzaM daNDaM parazu cAbhayaM kramAt / kapAlaJca zarazcAkSamAlApAzagadA kare // 22 // paJcavaktaM trinetrazca herambaJca gaNezvaram / mUSake ca samArUDhaM sarvakAmArthasAdhakam // 23 // iti herambaH raktAGgo gajavaktaH syAd ratnakumbhaM tathA'Gkuzam / parazuzca tathA da(nto?ntaM) dakSiNAdhaHkarakramAt // 24 // ___ iti gajAnanaH ityevaM puSpikA dRzyate / paraM prathamazloke caturNAm, dvitIye ca dazAnAmAyudhAnAM darzanAdiha gaNezasya pRthak lakSaNAdarzanAt, rUpamaNDane (a0 5, zlo0 16-17) ubhayoreva pRthak lakSaNadarzanAcca etaczlokAnantaram [ iti gaNezaH ] ityevaM bandhanyantaH puSpikaikA niveshitaa| zilparasne AyudhAnAM bhedo dRzyate yathA vighnezaM saparazvadhAkSavaTikAdaNDollasallaNDakai>bhiH pAzasaNIsvadantavaradADhyairvA catubhiryutam / zuNDAgrAhitabIjapUramurukukSi zrIkSaNaM saMsmaret sindUrAbhamibhAsyaminduzakalAdyAkalpamabjAsanam // (zi0 u0 a0 25, zlo0 57) iti / paramidaM gaNezasya vA vakSyamANavakratuNDasya vA lakSaNaM nobhayorapi veti sudhIbhirbhAvyam / tatra tu 'atha bIjagaNapati rityupakramya lakSaNAnyetAni likhitAni dRzyante / 22 / idAnI heramba nirdizati-dharamiti / atra kaNThato'nuktatve'pi etanmate ayaM dazabhuja ityAyAti, AyudhAnAM tAvatsaMkhyAkatvadarzanAt / zilparatne'pi 'atha herambaH' ityupakramya sArdhazlokatrayeNa tallakSaNamuktam, tatrApi dazabhujatvameva dRzyate ( u0 a0 25, zlo0 58-61 ) / rUpamaNDane tu varaM tathA'GkuzaM daNDaM dakSiNe pArzvabhAgayoH / vAme kapAlaM bANAkSaM pAzaM kaumodakI tathA // (a0 5, zlo0 16) iti viSamaH pATho viSamA cobhayataH pArzvayorAyudharacanA dRzyate / 23 / paJcavaktU trinetramiti gaNezaherambayoH sAdhAraNaM lakSaNam, gaNezalakSaNe vaktanetrayoranullekhAt, ata eva 'herambaJca gaNezvara'mityatrobhayoreva vizeSyaparatA'bhyupeyA na tvekasya vizeSaNaparatA'pi / For Private And Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 150 devatAmUrttiprakaraNam lambodaraM trinayanaM pAzAGkuzadharaM param / varadAbhayahastaJca calatkarNaM ( samAcaram ? sacAmaram ) // 25 // iti vakratuNDaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ucchiSTaM mUSakasthaJca tryakSaM vyAlopavItinam / bhagnadantAkSasUtraJca parazuM modakakramAt // 26 // ityucchiSTagaNapatiH sindUrAbhaM trinetraJca (ma?a ) bhayaM modakaM (vaca tathA ) / TaGkaM zaro'kSamAlA ca mudgaraM cAkUzaM tathA / trizUlaM ceti hasteSu dadhAnaM kundavat sitam // 27 // iti herambaH pAzAGkuzau kalpalatA (bhRGgIbhRGga) vibhrat kareSu ca / zazimaulastrinetaca raktaH citragaNAdhipaH 28 // [ iti kSipragaNapatiH ] 25 / vakratuNDaM lakSayati - lambodaramiti / pramANAntarAnupalambhe'pi granthakRtA kRtayA puSpikayA vakratuNDa evAyaM na lambodara iti jAnImaH / 26 / ucchiSTagaNapatimAha - ucchiSTamiti / ayaM rUpamaNDane nAsti / zilparatne tu bIjagaNapatiprastAve - raktAkSamAlAM parazuJca daNDaM bhakSyaJca dorbhiH parito dadhAnam / mAvadAtaM tridazaM gajAsyaM lambodaraM taM zirasA namAmi // ( u0 a0 25, zlo0 055 ) iti prakRtocchiSTagaNapatilakSaNAnvitaH kazcid gaNapatirlakSito dRzyate / 'bhakSyaM' modakam / 27 / sindUrAbhamiti / nAyaM rUpamaNDane na vA zilparatne upalabhyate / pUrva dvAviMzatrayoviMzazlokAbhyAmeko herambo lakSitaH punaravaro'pi lakSyata ityaho herambagrahilatA granthakartuH / 28 / pAzAGkuzAviti / ayamapi rUpamaNDane nAsti, asti ca zilparatne; paraM tatra bhRGgasthAne 'svaradaH' padaM karoti / tathAca pAzAGkuzakalpa (ka) latikAsvaradA bIjapUrayutaH / zazizakalakalitamaulistrilocano'ruNatanuzca gajAnanaH // iti / evaJcAtra 'bhRGgamityatra 'daNDamiti pAThaH kalpanIyo na veti sUdhIbhizcintanIyam / For Private And Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aSTamo'dhyAyaH uttare tu sadA gaurI yAmye caiva sarasvatI / pazcime yakSa (rAjyaM ? rAjaH) ca buddhiH pUrva vyavasthi (tH?taa)||26 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir iti gaNezAyatanam sarve ca vAmanAkArA (:) puruSAnana saumya (taH?bhAH) / tarjanI parazu daNDamavighno daNDahastakaH // 30 // tarjanIdaNDApasavye sa bhaved vighnarAjakaH / tarjanIkhaDgavaradaM daNDahastaH suvaktUkaH // 31 // 29 / idAnIM gaNezAyatanadevAnAhai-uttara iti / lekhakapramAdAdatra koNadevatApratipAdakamekaM pathaM truTitamiti sambhAvyate / tacca vAmAGge gajakarNantu siddhiM dadhyAcca dakSiNe / pRSTha tathA dvau ca dhUmako bAlacandramAH // iti / evaJcaiSAM yathAkramamAyudhAni ca tatraivoktAni - - 151 ( rUpa0 a0 1, zlo0 19 ) iti rUpamaNDanoktavadeva bhaveda iti sambhAvayAmaH / 30 / gaNezapratIhArAnAha - sarva iti / rUpamaNDane 'saumyA puruSAnanAH' iti dvitIyapAde sukha senyaH pAThaH / aSTau gaNezapratIhArA dakSAdidvArato yugmazaH sthApanIyA iti varttulArthaH / tu gauryAcyA samunneyaH / zilparatne ekaikaM vRkSamAzritAbhyAmagrA didizamalaGkurvatIbhyAM dvAbhyAM dvAbhyAM dvAradevatAbhyAM gaNezAyatanamalaGkRtamiti dRzyate / tathAca atha vilvamabhitazca ramAramezau taddakSiNe vaTajuSau girijAvRSAGkau / pRSTha pippajuparatipuSpANau savye priyaGgamabhitA mahIvarAhau // ( u0 a0 25, zlo0 46 ) dhyeyau ca padmayugacakadaraiH puroktau pAzAGkuzAkhyaparazutrizikhairathAmyau / yugmotpalekSumaya cApazaraistRtIyAvantyau zukAhnakalamAgragadArathAGgaiH // For Private And Personal Use Only ( u0 a0 25, zlo0 47 ) iti / paramidaM pratIhArANAmAyatanadevatAnAM vA lakSaNamiti yadyapi durunneyam, tathA'pyAyudhadarzanAt pratIhArA evaite iti nizcinumaH nA''yatanadevatAH, AyatanadevatAnAM kApi praharaNAnupalabdheH / 31 / atra caturthacaraNe ' daNDahastaH suvatrakaH' iti rUpamaNDane (a0 51, zlo0 22) pAThaH / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam tarjanIdaNDApasavye blvaantkdkssinne| tarjanIbANacApaJca daNDazca gajakarNakaH // 32 // tarjanIdaNDApasavye gokrnnaakRtipshcime| tarjanIpanAGkuzaM ca daNDahastaH susaumykH||33|| tarjanIdaNDApasavye sa caiva zubhadAyakaH / ( yAda )nadvArAdi(ka )sarveSu aSTau caiva zubhAvahAH // 34 // tarjanIdaNDApasavye blvaantkdkssinne| tarjanIbANacApazca daNDazca gajakarNakaH 35 // iti gaNezapratIhArAH kArtikeyaM pravakSyAmi taruNAditya( saMsa ) prabham / kamaNDalodavarNAbhaM kumAraM sukumArakam // 36 // gaNDakaizci(rakai ?kurai)yuktaM mayUravaravAhanam / sthAnI(yaM ?ye) kheTanagare bhujA dvAdaza kalpayet // 37 // 35 / dvAtriMzazlokatulyamidaM padyaM sampAtAyAtamiti sambhAvyate / 36 / kaattikeymaah-kaattikeymiti| sthAnabhedena sthApyamAno'yaM dvi-catu-diza| bhujatvena tridhA bhvti| tatra sthAnIye kheTanagare vA dvAdazabhujaH, khavaTe caturbhujaH, grAme vane kA dvibhuja iti zilparatnasammataM tattvam / tathAca sthAnIye kheTake vA'pi kumAro likhyate yadA // bhujA dvAdaza kurvIta khavaTe caturo bhujAn / grAme vane dvibAhuH syAt ........"iti / - (zilpa0 u0 a0 26, zlo. 129-130) 'kamaNDalodavarNAbham' ityatra 'kamalodaravargAbham' iti rUpamADane pAThaH (a0 6, zlo. 26) / evaJca 'taruNAdityasaprabha mi'tyanenauujvalyam, 'kamalodaravarNAbhami'tyanena ca varNaprakarSaH praapyte| 37 / 'sthAnIyaM kheTanagare' ityatra 'sthAnIye kheTake vA'pi' iti zilparatne 'sthApanIyAkheTanagare(?)' iti rUpamaNDane paatthH| gaNDakaizcikurairyuktamiti gaNDadezavilambibhiH kezaiH 'gAlapATTA' iti prasiddhaiH zikhaNDakavizeSairyuktamityarthaH / For Private And Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aSTamo'dhyAyaH 153 caturbhujaH ( karpaTe ? kharbaTe ) syAd vane grAme dvibAhukaH / zaktipAzaM tathA khaDgaM zaraH zUlaM tathaiva ca // 38 // kahastaH syAdathavA'bha (vaya) do bhavet / ete dakSiNato jJeyA ( : ) keyUra ( vaNako ? kaTakojjvalAH) // 36 // dhanu ( ) patAkA muSTizca tarjanI tu prasAri ( kA?tA) / kheTakaM tAmracUDaca vAmahasteSu zasyate // 40 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvibhujasya kare zakti (syAnyaH ) kukkuTopari / [ iti dvibhujaH ] caturbhuje zaktipA ( zo? zau ) vAmato dakSiNe (ca saH ? vasiH ) // 41 // sthAnIye iti sthitiyogye kheTanagare karSakagrAme ityarthaH / 38 / kharbaTe kSudranagare / rUpamaNDane raisedo vA (pIpi) dakSiNe sthA?NaH syAt) turIyakaH / [ iti caturbhujaH ] kArttikeya (mayaM? mimaM ) zubhraM karttavyaM sarvakAmadam // 42 // iti kArttikeyaH / [ iti dvAdazabhujaH ] caturbhujaH kapaTe syAda vane grAme dvibAhukaH / dakSiNe zaktipAza khaDgaM pAzaM trizUlakam // iti 41 / vAme kare zaktiranyaH karaH kukkuToparItyanvayaH / 42 / turIyaka ityatra turIyakamiti rUpamaNDane prAmAdikaH pAThaH / devatA - 20 ( a0 5, zlo0 28 ) / For Private And Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam paJcalIlayA vakSayAmi zAstrabhedaistu bheditaaH| (1)lIlayA ((2)lIlAlIlA )(3)lIlAGgI (4)lalitA ca (5)( lillI )lAvatI // 43 // taptakAJcanavarNAbhA baalsuurysmprbhaa| suvaktA ca sunetrA ca ( sya?sva )rUpArUpadAyinI // 44 // akSamAlA tathA kuNDI adhohasteSu kaaryet| dvau hastA( vi? vI ) dRzau sarvA(?) hastau nigdyte||45|| mRNAlayu(gme ?gmaiH) lIlayA ca lIlA syAt pdmpustkaiH| lIlA(gnI ? gI) pAzapadmAbhyAM lalitA ca (vajAM ? vajrA-) kushH||46|| pAzAGku(za ? zaiH) lIlAvatI lIlayA(:) paJca kiirtitaaH| iti paJcalIlayAH / asyAnantara(taM ? to) va(kSe ? kSye) nava durgA(:) shubhaavhaa()||47|| 43 / idAnI paJcalIlayA lakSayati / paJcalIlayA iti navadurgAdivat liilyaadipnyckmityrthH| rUpamaNDane saMjJAsvarUpanirdezikA AdyA padhadvayI nAsti / vicinvanto'pi vayaM paJcalIlayAlakSaNaM samarAGgaNasUtradhAra-kAzyapazilpazilparatnAdiSu nopalabdhavantaH / 46 / sarvAsAmevAdhohasteSu akSamAlA kuNDI ceti praharaNadvayam ; UrddhahastAnAM vizeSo vakSyata ityrthH| 'kuNDI'tyatra 'ambupAtram' iti rUpamaNDane paatthH| sarvAvaddha hastAviti rAzyapekSayA dvivacanam / 'nigadyata' iti zailpaM padam / 46 / mRNAlayugmairiti hastayoryugmaM yugmaM mRNAlamityarthaH, 'padma yugme' iti rUpamaNDane paatthH| 'padmapustakairiti bahuvacanamavivakSitam , evamuttaratra / sarvatra vizeSaNe tRtiiyaa| ___47 / navadurgA Aha-asyeti / rUpamaNDane mahAlakSamIkSemaGkarI-harasiddhayastitra eva lkssitaaH| etAH sarvAzcaturbAhavaH / kimiti bAhava eva kevalaM lakSitA iti na lakSayAmaH / For Private And Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTamo'dhyAyaH (ado ? AdI) tatra(1) mahAlakSmI(2) (na ? nIndA (3)kSemakarI tthaa| (4)sarvatI (5) maharaNDA ca (6) bhramaNI (7)sarvamaGgalA // 48 // (8)revatI ()harasiddhizca navadurgAbhidhAnakam / [iti navadurgAnAmAni ] (pRthume ? pRthage) kaikasyAnukramaM kathayiSyAmyanukramAta // 46 // varadaM trizUlaM kheTaM pAnapAtrazca bibhrtii| nAganIlakaNThamadhye mahAlakSmI() prakIrtitA // 50 // [iti mahAlakSmIH ] akSasUtraM khaDgakheTaM pAnapAtraM tathottamam / nandA nAma (saMkhyA ? samAkhyA)tA pUjyate nandahetave // 51 // [iti nandA ] vara(daM ?) trizUlaM padmaM ca pAnapAtraM vidhut kre| kSemaGkarI tathA nAma kSemArogyapradAyinI // 52 // - [iti kSemaGkarI] kamaNDalu cakrakheTaM pAnapAtraM tthottre| sarvatI ca tadA nAma ( sarvakRSTa ? ) pradAyinI // 53 // [iti sarvatI] khaDgaM tathA trizUlaM ca ghaNTApAtraM tathonnatam / maharaNDA (tathonnAma ? tathA nAma) vanditA vidazairapi // 54 // [iti maharaNDA] 48 / 'kSemakarI'tyatra 'kSemakarIti lakSaNanirUpaNavelAyAm / 49 / anukrama krameNa ekekasyAH kathayiSyAmi lakSaNamiti zepaH / 50 / nAganIlakaNThayorupAdAnaprayojanama nusandheyam / For Private And Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam khaDgaM DamarukheTapAzaM bibhratI ca krottmaiH| bhrAmaNI ca tadA nAma bhrAmayed duSTacetasaH // 55 // [iti bhramaNI] akSasUtraM tathA vajra ghaNTApAtraM tathottamam / / sarvamaGga(la ? lA) maGgalyA sarvavighnavinAzinI // 56 // [iti sarvamaGgalA] daNDatrizUla khaTTAGgaM pAnapAtraM ca vintii| revatI ca tadA nAma sarvazAntipradAyinI // 57 // [iti revatI kamaNDalu khaDgaDamarUM pAnapAtraM tathA zubham / harasiddhistadA nAma sarvasya siddhihetave // 58 // [iti harasiddhiH] iti nvdurgaaH| kSetrapAlo vidhAtavyo digbAsA ghnnttbhuussitH|| kartikAM DamarUM bibhradakSiNe tu karadvaye // 56 // vAme zUlaM kapAlaM ca munnddmaalopviitkH| karoTi(nI? ni)karodAramAlAnthitazekharaH // 6 // iti kSetrapAlaH / 55 / uddezazloke 'bhramaNI'ti vartate ana ca bhrAmaNIti dRzyate, kataradetayoH parivartanamahatItyanizcinvAnarasmAbhiH kvApi na vyApArito hastaH, paraM prathamaparityAge mAnAbhAvaM manyamAnaiH puSpikAyAM 'bhramaNIti vihitam / 59-60 / kSetrapAlaM lakSayati-kSetrapAla iti| zilparo'yamAdau sAttvikAdibhedena tridhA bhidyate sAttvikA dvibhujacaturbhujatvena punardvidheti sAkalyena caturvidhaH / rUpamaNDane punareka eva cturbhujH| tathAca kSetrapAlo vidhAtavyo digvAsA ghaNTabhUSitaH / / (kAttikAM ? katikA ) Dama bibhradakSiNe tu karadvaye / vAme zulaM kapAlaJca muNDamAlopavItakam / karoti(?)kaTitodArasarpagrandhitazekharaH // iti (a0 5, zlo074-75) / For Private And Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTamo'dhyAyaH 157 athAtaH saMpravakSyAmi (mAta ? mAtR)rUpANi te (jayA? jy)| tatra brAhmI caturvaktA (pATha ? SaDbhujA haMsasaMsthitA // 61 // piGgalIbhUSaNopetA mRgcrmottriiykaa| varaM sUtraM kajaM dhattaM dakSabAhulaye kamAt // 62 // vAmeSu pustakaM (kuNDI ? kuNDI) bina(rtI ? tI) caabhyprdaa| [iti brAhmI ] mAhezvarI vRSArUDhA paJcavaktA trilocanA // 63 // bAlendubhRjajaTAjUTasuzobhA srvsaukhydaa| SaDbhujA ( dara ? vara )dA dakSe sUtraM DamarukaM tathA // 64 // zUla ghaNTAbhayaM vAme saiva dhatte mhaabhujaa| [iti mAhezvarI] kaumArI raktavarNA syAt SaDvaktA sArkalocanA // 65 // ravivAhurmayUrasthA varadA shktidhaarinnii| patAkA bibhratI daNDaM (pAnaM ? pAzaM) bANaJca dakSiNe // 66 // karoTIti / karoTinikaraNa lalATAsthisamUhana grathitA yA udArA mahatI mAlA tayA granthitaH zekharaH zirasyakezajUTo yasya sH| ayameva pAThaH sAdhIyAniti pratibhAti, zilparane (u0 a0 25, zlo0 108) 'nAnAnAgavibhUSitatva'syoktatve'pi rUpamaNDanIyapAThazrintya eva / ___61 / idAnIM sapta mAtarlakSayati-athAta iti / 'jaya' iti vizvakarmaNo'nyatamamAnasaputrasya nAma / zilpazAstrasya pravaktA vizvakarmA boddhavyazca tatputrevanyatamo jayo nAmeti prasiddhiriti yujyata eva tatsambodhanam / 62 / piGgalI suvarNam / kaja padmam / dUrabhinnamevAsya lakSaNaM zilparatna- (u0 a0 25, zlo0 76 ) rUpamaNDanayoH (a0 5, zlo0 61-63) / tayoriyaM cturbhujaa| 63 / iyamapi caturbhujA zilparatnarUpamaNDanayoH / 65 / sArkalocaneti / sA arkalocaneti cchedaH, arkalocanA dvaadshnetraa| yadvA, arkalocanaiH saha vartamAneti vigrhH| rvibaahuaadshbhujaa| iyamapi shilprtr-ruupmnnddnyoaturbhjaa| For Private And Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam vAme cApamadho gha(NTA ? NTAM) kamala kukuTa(stva ? nv)dhH| parazu bibhratI dakSe tadadhastvabhayAnvitA // 67 // [iti kaumArI ] vaiSNavI tAya'gA zyAmA SaDbhujA vnmaalinii| varadA (dA ? ga)dinI dakSe dadhatI cA''yudhasrajam // 68 // zaGkhacakrAbha(yA ? yaiH) vAme (sacairya ? sA caiva) vilsdbhujaa| [iti vaiSNavI ] kRSNavarNA tu vArAhI zUkarAsyA mahodarA // 66 // varadA daNDinI khaDgaM bibhratI dakSiNe sdaa| kheTapAzAbha(yA ? yaH)vAme saiva cApi lasadbhujA // 7 // - [iti vArAhI ] aindrI sahasraka saumyA hemAbhA gjsNsthitaa| varadA sUtriNI vajra bibhratyUddhe tu dakSiNa / vAme tu kalazaM pAtramabhayaM tadadhaHkare // 71 // [iti aindrI] cAmuNDA pretagA raktA vikRtaasyaa'hibhuussnnaa| daMSTra(dA ? lA) kSINadehA ca gartAkSI bhImarUpiNI // 72 // digabAhuH kSAmakukSizca musalaM ( cakrayaM ? cakrakaM ) shrH| aGku(zI ? zaM) vibhratI khaDgaM .. ... cApyatha vAmataH // 73 // kheTaM pAzadhanurdaNDakuThAraM (ve? ce)ti bibhrtii| - [iti cAmuNDA ] 69 / zaGkhacakrAbhayairiti / vAmabhAge zaGkhacakrAdibhirvilasadabhujetyandhayaH / 71 / U? ityTu krameNa / 73 / 'aGkazaM bibhratI khaDga' isyanantaraM traTitasthAne 'savye' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aSTamo'dhyAyaH caNDikA zvetavarNAsyA (trAvA ? cchavA ) rUDhA ca SaDbhujA / jaTilA ca lasalyakSA varadA zUladhAriNI // 74 // karttikAM bibhratI date pAzapAtrAbhayAnyataH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ iti caNDikA ] itye (haM ? tA ) mAtaraH proktA rUpabhedavyavasthayA // 75 // bhairavaM kArayettava nRtyamAnaM vikAraNam / gaNezamAdau karttavyamante kuryAcca bhairavam // 76 // mAtRNAM madhyataH kAryAH paMkti (zo ? zaH ) caNDikAdayaH / vIrezvara (sya ? zca ) bhagavAn vRSArUDho dhanurdharaH // 77 // ( vINAhasta ? vINAM haste ) trizUlaJca vANaM caitra prakArayet / vIrezvarasya rUpaM tu mAtRNAmagrato bhavet // 78 // iti mAtaraH / [ atha dvAdaza sarasvatyaH ] ekavaktA (:) caturbhujA mukuTena virAjitA (9) / prabhAmaNDalasaMyuktA (:) kuNDalAnvitazekharA ( : ) // 76 // iti / 'pakRtam, [ iti sarasvatInAM sAdhAraNalakSaNam ] akSapadmaM vINApustakaM mahAvidyA prakIrttitA / [ iti mahAvidyA - 1 ] akSaM pustakaM vINA padmaM mahAvANI ca nAmataH // 80 // [ iti mahAvANI - 2 ] 156 76 | prasaGgAnmAtrAyatane kartavyAnAmanyeSAM nAmAnyAha - bhairavamiti / gaNezamAdAviti / atra AdyantAdipadAni kiMsambandhInIti na vidmaH / ' madhye ca mAtRkAH kAryA ante teSAM vinAyakaH' ( a0 1, zlo0 74 ) iti rUpamaNDane sannivezasya vaiparItyaM dRzyate / katara detayoryuktataramiti zilpina eva nirdhArayantu / 79-80 / idAnIM dvAdaza sarasvatIrlakSayan prathamamAsAM sAdhAraNaM lakSaNamAha-ekavaktA etAH sarasvatyo netaratra labhyante / yatra yatra pustakamiti vyakSareNa nAmnA chandasotatra tatra pustamiti pAThe'pi na kSatiH / For Private And Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 160 devatAmUrtiprakaraNam varAkSapadmapustakaM zubhAvahA ca bhaartii| [iti bhAratI-3] varAmbujAkSapustakaM sarasvatI prakIrttitA // 81 // [iti sarasvatI-4] varAkSaM pustakaM padmam AryA nAma prkiirtitaa| [ityAryA-5] varapustakAkSapadmaM brAhmI nAma sukhAvahA // 2 // [iti brAhmI-6] varapadmavINApustakaM mahAdhenuzca naamtH| [iti mahAdhenuH-7] varaJca pustakaM vINA vedagarbhA tathA'mbujam // 83 // [iti vedagarbhA-8] akSaM tathA'bhayaM padmaM pustakenezvarI bhvet|| [itIzvarI-9] (asapataM ? akSa padma) pustakaJca mahAlakSmIstathotpalam // 4 // - [iti mahAlakSmIH -10] akSaM padmaM pustakaM ca mahAkAlyabhayaM tthaa| [iti mahAkAlI-11] akSapustakamabhayaM padmaM mhaasrsvtii||85 // [iti mahAsarasvatI-12] iti dvAdaza sarasvatyaH / aSTAdaza(jayA ? bhujA) kAryA bhadrakAlI mnohraa| (a ? A)lIDhasthAnasaMsthA tu karttavyA saukhyadAyakA // 86 // akSamAlA trizUlaJca khaDgazcakraM kareSu c| vAme tu cApaM karttavyaM zaGkhapadmau tathaiva ca // 87 // 86 / AlITeti / dakSiNaM pAdamagrataH kRtvA vAmapAdAkuJcanamAlIDhasthAnam, tena santiSThata iti AlIDhasthAnasaMsthA / For Private And Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTamo'dhyAyaH zruva(sRcau ? ucau) ca karttavyau tathA vedikmnnddluH| daNDazaktizca kartta(vyaM ? vyA) kRSNAjinahutAzanau // 8 // (a ? ha)stAnAM bhadrakAlyAstu bhavet (kautastu ?) shobhnH| ekazcaiva mahAbhAga ratnapAtradharo bhavet // 86 // iti bhdrkaalii| nigadyate hyatho caNDI hemabhAsA suruupinnii| trinetrA yauvanasthA ca pItapInapayodharA // 10 // ekavaktA tu sugrIvA bAhu(vaM ? viNshtisNyutaa| zUlAsikticakrANi gadAzalapavIna(pI ? pi) // 11 // UrddhAdikramayogeNa bibhratI sAsavA shubhaa| zastrodyatakaraH kruddhastadgrIvAsambhavaH pumAn // 12 // zUlabhinno vamadrakto rakta(bhUpa)mUrddhajekSaNaH / siMhena khAdyamAnazca pAzAbaddho gale bhRzam // 13 // yAtyaho krAntasiMhA ca savyaM dyolIDhagAsurAH (1) / caNDI codyatazastrA ca mahiSAsuraghAtinI // 14 // iti cnnddii| 91 / iha bAhuviMzatiparyAptAnAmAyudhAnAmullekho nAsti / yadyapi 'jAdikramayogeNa' iti parata uktamA nirdiSTAnyevA''yudhAni vAme dakSiNe cetyAyAti AdipadasAmarthyAt, tathApi na sAkalyato viMzatirbhavantyAyudhAni, mUle aSTAnAmevA''yudhAnAM nirdezAt / Agneye tu 'zUlAsizakticakrANi pAzaM kheTAyudhAbhayam / Damaru zaktikA vAma gapAzaJca kheTakam // kuThArAGkazacApAMzca ghaNTAdhvajagadAstathA / AdarzamudagarAn hastaiH ....... // (a0 50, zlo0 1.3) iti viMzatirevA''yudhAni pratipAditAni / 94 / 'yAmyAGghayAkrAntasiMhA ca savyAdhirnIcagAsare' ityAgneye (a0 50, ilo05)| devatA-21 For Private And Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 162 devatAmUrtiprakaraNam caNDikAyatanoktA (ca ? nAM) kathayiSyAmyanukramam / vetAlo varaTazcaiva piGgAkSo bhRkuTistathA // 15 // dhUmrakaH kaNThadRk caiva raktAkSazca sulocanaH / daMSTrAnanazca vikaTaH kopasphuradazanojjvalaH // 66 // tarjanI khaTAGgaM caivodbhU syA (syAd ) DamarudaNDako / vetAlastu samAkhyAtaH savyApasavye karaTakaH // 7 // abhayaM khar3agakheTazca daNDaM piGgalalocanaH / abhayApasavyayogena bhaved bhRkuttinaamtH||8|| tarjanIvajrAGkuzadaNDaM dhUmrako nAma kiirtitH| savyApasavyayoge ca bhavet (kaka ? kku)dnaamkH|| 6 // tarjanItrizUlahastaM khaTAGgaM daNDameva c|| raktAkSo nAma tasyaiva savyApasavye sulocanaH // 10 // iti cnnddikaaprtiihaaraaH| divyAmbujakarA ( kuryA kAryA) srvaabhrnnbhuussitaa| gaurI zuklAmbarA devI rUpeNApratimA bhuvi // 101 // prathamA caturbhujA kAryA devI siMhAsane shubhaa| siMhAsanaM prakarttavyaM kamalaM cAru(va ? ka)Nikam // 102 // 96 / AyudhapratipAdanAvasare zatatamazloke 'kakuda' iti nAmadarzanAdihApi tadeva nAma yuktamiti 'dhamakaH kakudazcaiva' iti pAThaH syAt / ghetA (la ? laH) karaTazcaiva piGgAkSo bhRkuttistthaa| sUtrakaH kaGkadazcaiva raktAkSazca sulocanaH // ( a0 5, zalo0 51-52) iti rUpamaNDane nAmno vailakSaNyamupalabhyate / ___97 / karaTaka iti pUrva 'vetAlo varaTazcaiva' iti ghoSavavarNanimitaka-visargasandhidarzanAt sannapi rUpamaNDane 'karaTa' iti pATho nopAttaH, atra punaH 'karaTa' iti dRshyte| paramatra sAdhakabAdhakapramANAbhAvAdekAkSaramAtrakRtA 'varaTe'ti zuddhiH zakyasampAdaneti manyAmahe / For Private And Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aSTamo'dhyAyaH aSTapatraM mahAbhAga ? gA ) karNikAyAntu saMsthitA / vinAyakadAsInA devI kAryA mahAbhujA // 103 // bRhannAlaM kare kAryaM tasyAdhaH kamalaM zubham / dakSiNe yAdavazreSThaH keyUraprAntasaMsthitaH // 104 // vAmRtaghaTaH kAryastathA tasyA manoharaH / tasyA (:) savyau ka ( re ? rau ) kAryoM vilvazaGkhadha ( re ? rau) kramAt // 105 // AvarjitaghaTaM kAryaM tatpRSTha ca karadvayam / devyAzca mastake padma tathA kAryaM manoharam Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // kraturbhirdvipapatibhiratha puSkarodyadaghaTAsyAniryalAbhiSiktA karakamalalasat padmayugmAbhayeSTA / 102-3 / siMhAsanamiti / cArukarNikam aSTapatraM kamalaM siMhAsanaM prakarttavyaM siMhAsanatvena kalpanIyam / tasya karNikAyAM mahAbhAgA devI saMsthitA ityanvayaH / 'aSTapatrAmbujayoddhe lakSmIH siMhAsane zubhe / vinAyakavadAsInA sarvAbharaNabhUSitA // ' iti rUpamaNDanIya( a05, zlo0 57 ) pAThadarzanAdambujopari siMhAsanaM tatra lakSmIvinAyakavadAsInA ityarthaH sampadyate / ayameva yadi pramANaM tadA 'siMhAsanaM prakarttavyaM kamale cArukarNike / aSTapatre' iti pAThaparivarttanenAtrayaM pAdatrayaM zodhanIyam / vinAyakavadAsInetyanena kiM lakSyata iti na vidmaH / 106 / AvarjitaghaTamiti - For Private And Personal Use Only 163 106 // iti lakSmIH / 'AvarjitaghaTaM kAryaM tatpRSThe ca karidvayam' iti syAt / asyArthaH tasyA devyAH pRSThe pRSThapArzvayorityarthaH, AvarjitaghaTam avanamitaM. heegi aridvayaM hastinau kAryam iti / idaM matAntaram 'uttaptahATakanibhA karibhizcaturbhirAbajivAmRtaghaTairabhiSicyamAnAM' ityanyatroktaH, nAnA kalpAbhirAmA takanakanibhA raktapaGkeruhasthA ramyAGgI suprasannA vitaratu vipulAM santataM zrIH zriyaM vaH // iti zilparalavacanAcca ( u0 bhA0 a0 24 zlo0 9 ) / karidvayapakSamadhyanugRhNAti - Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam kSetra kollApurAdanye mhaalkssmiirydaa'rcyte| lakSmIvat sA tadA kAryA rUpAbharaNabhUSitA // 107 // dakSiNAdhaH kare pAtramUrddha kaumodakI bhvet| vAmArdhe kheTakaM dhatte zrIphalaM tadadhaHkare // 108 // iti mahAlakSmIH / kAtyAyanyAH pravakSyAmi rUpaM dazabhujaM tthaa| trayANAmapi devAnAmanukArAnurUpiNI // 10 // jaTAjUTasamAyu(ktaM ? ktAM) madhya ndukRtalakSa(Nam ? nnaam)| locanatrayasaMyuktA padmendusadRzAna(nam ? nAm ) // 110 // atasIpuSpavarNAbhAM supratiSThAM sulocanAm / navayauvanasaMyuktAM sarvAbharaNabhUSitAm // 111 // sucAruvadanAM tadvat pInonnatapayodharAm / tribhaGgasthAnasaMsthAnAM mahiSAsurasUdanIm // 112 // zubhrebhadvayapuSkareritaghaTazcyotavizuddhodakaiH sAyantImatihRdyarUpavibhavAM nIlollasatkuntalAm / zubhrAkalpavizeSavibhramarasAmuttaptahemaprabhA ghande bAhuyugaprasaktakamalA devI sarojAsanAm // iti zilparatnIyameva padyAntaram ( u0 bhA0 a0 24, zlo0 10) / 107 / kolApurAdanye anyasmin kSetre itynvyH| - 109 / kAtyAyanImUtimAha-kAtyAyanyA iti / prAyeNAvikalaM matsyapurANIyaM dazabhujAdhyAnamidam / (a0 260, zlo0 55-65 ) vikalAni sthAnAni yathAvasaraM pradarzayiSyante / trayANAmapIti, brahmaviSNumahezvarANAM pratIkarUpAmityarthaH / 'anukArAnukAriNIm' iti maatsye| 110 / 'ardhandukRtazekharAmiti dvitIyacaraNe, 'pUrNandusadRzAnanAmiti caturthacaraNe mAtasyAnumataH paatthH| 111 / 'navayauvanasampannAmiti tRtIyacaraNagato mAtsye paatthH| 112 / 'sucArudazanAmiti prathamapAde 'mahiSAsuramardinImiti caturthapAde mAtsyAnugataH paatthH| For Private And Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 165 aSTamo'dhyAyaH trizUlaM khaDgacakrau ca bANaM zaktiM ca dkssinne| vAme (ca) kheTakaM cApaM pAzamaGkazameva ca // 113 // ghaNTAM vA parazuM vA'pi vAmahaste niyojayet / adhastAnmahiSaM tadvad viziraskaM prakalpayet // 114 // zirazchedodbhavaM tadva( dA? dA )navaM khaDgapANinam / hRdi zUlena nirbhinnaM nirya(intadantra)vibhUSitam // 115 // raktara(ktika ? ktIkR)tAGgazca raktavisphAritekSaNam / veSTitaM nAgapAzaizca bhRkuTIbhISaNAna (nA ? nm)|| 116 // devyAstu dakSiNaM pAdaM samaM siMhopari sthitam / kizcidUrddha tathA vAmamaGgaSTa mahiSopari // 117 // iti kAtyAyanImUrtiH / nRtye saMsthAnadhaiziSTyam ] bhaGge bhaGge mukhaM kuryAddha(ste ? stau) dRSTiM ca nrttne| hastakAdyaM bhavelloke karmaNo'bhinaye'khilam // 18 // 113 / 'trizUlaM dakSiNe dadyAt khaDgaM cakraM kramAvadhaH / tIkSNabANaM tathA zaktiM vAmato'pi nibodhata // kheTakaM pUrNacApaJca pAzamaGkuzameva ca / ' iti mAtsye / 114 / 'ghAmataH sannivezayeviti mAtsye paatthH| 'prakalpayedi'tyatra 'pradarzayediti mAtsye pATho dhyeyaparatvena nirdezAd yathA suzliSTa evamihApi nirmayatvenopapAdanAt 'prakalpayevityeva pAThaH prkRtopyogii| ___ 116 / etasmAcchokAt paraM 'sapAzavAmahastena dhRtakezaJca durgayA / vamagudhiravaktaJca devyAH siMha pradarzayet // ' ityayaM zloko'dhiko maatsye| 118 / 'bhairavaM kArayettatra nRtyamAnaM vikAraNam' (877) ityAdipadye nRtyanmUrtidarzanAttadupayogitayA'sthAna eva nRtyasaMsthAnaM darzayitumAha-bhaGge bhane iti| nartane bhane bhaGge natamasya prativicchedaM pratipAdakSepamiti yAvat, mukhaM hastau dRSTiJca kuryAda vidhyAt, narttanaviSayopayogitayA mukhAdIni vinysyedityrthH| athavA tRtIyazloke 'AsyenA''lambayeda gItam' iti darzanAd gItasya bhaGge bhaGge mukhaM kuryAt , nRtye hastau dRSTiJca kuryAdityarthaH kAryaH / For Private And Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 166 www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNam [ hastAdInAM rasAbhivyaJjakatA ] yato hastastato dRSTi (ya ? rya) to dRSTistato manaH / yato manastato bhAvo yato bhAvastato rasaH // 116 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Maratri prAtivikaM viSayam 'AsyenA''lambayeda gItam' ityAdau darzayiSyati / kathamevaM kuryAdityapekSAyAmAha - hastakAdyamiti / yataH hastakAdyaM mukhahastadRSTayaH loke karmaNacana-bhojanAderabhinaye avasthAnukAre akhilaM saprayojanaM bhavet / yathAhi loke vAcA svaM svaM manogataM prakAzyate evameva hastAderiGgitenApi tat prakAzayitumarhadityarthaH / atra pUrvArdhe mukhasya prAGnirdezAdi 'mastakAdyam' ityeva pAThaH sAdhIyAniti pratibhAti / ityantrA''dipadam AdyantayormukhadRSTyograhakam / yathAzrutapAThe 'hastakAdyam' 119 / samprati hastAdInAM rasAbhivyaktau kAraNatAmAha-yata iti / atra nRtyaprasaGgAttadupayogitayA rasasyaiva caramabhAciphalatvamuktam, samarAGgaNasUtradhAre tu rasAnAmatha vakSyAmo dRSTInAM ceha lakSaNam / tadAyattA yatazcitre bhAvavyaktiH prajAyate // (a0 82, zlo0 1) iti citraviSayatvena bhAvAbhivyaktereva caramaphalatvamuktam / tatra bhAvAbhivyakterhaSTyAyattatvaM dRSTivyaGgyatvam, rasAyattatvaM rasAnusAritvamiti vivekaH / samprati vyAkhyAyate - yato yasmin viSaye hastaH pravarttate, hasto yaM viSayaM pratipAdayatItyarthaH, Tapa tatraiva bhavet, hastAnuguNaviSaye eva dRzaM pravartayedityarthaH / yatra dRSTistatra manaH, piTyanukUlaviSaye nivezayedityarthaH / yatra manastatra bhAvaH tasya manovikArarUpatvAt ; yathoktaM 'nirvikArAtmake citte bhAvaH prathamavikriye 'ti / yatra bhAvazcittavikriyA tatraiva raso bhavet, rasasya vibhAvAnubhAvavyabhicAribhAvavyaGgasthAyibhAvarUpatvena tasya bhAvasya cAvinAbhAvatvena pratIteH / atra hastadRSTimanasAM vyApAraH karttR sAdhyaH, itarayostu vyApAraH pratibandhApagamamAtreNa yacchayotpadyata iti bhedaH, rasastu phalIbhUta iti na tasya vyApAracintA / atra bhAvapadena sthAyI bhAva ucyate / atra ca citre rasAbhivyaJjanArthamupakSiptamidaM padyamiti pratyakSayorhastadRSTyo - taraopayogo na tvapratyakSasya manasaH, tathA'pyasya dRSTiprerakatvena bhAvakAraNatvena copanyAso nAnupayogamarhati / evaM yadyapi citre bhAvarasayorviveko'pyanatiprayojanIyastathA'pi rasasya mukhyaphalatve'visaMvAdAttadupasthApanaJcopayujyata iti jJeyam / yasya khalu citrasya hastau yuddhAyodayuktau tasya kathaM bhAvaH syAt kathaM vA dRSTirityAdi - saMzayApanuttyarthamayamArambhaH / tathA ca yasya hastau yuddhavyApRtau tasya prAyeNotsAho bhAvo dRSTerujjvalatvAdinA zilpinA pratipAdyetetyarthaH / uktaJca samarAGgaNe For Private And Personal Use Only - Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aTamo'dhyAyaH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 167 [ nRtye AlyAdInAM prAtistrikaviSayanirUpaNam ] (a) Asye) nA''lambayed gItaM hastenArthaM prakalpayet / catubhya ca bhaved bhAvaH pAdAbhyAM tAlanirNayaH // 120 // [ granthakRtaH svAhaGkAraparihAraH ] zrIvizvakarmaNaH zAstre purANabharatAgame / rUpasaMkhyA'pyanekA'sti lezo'yaM likhitastataH // 121 // [ granthasamAptiH ] yasyA no kalayanti rUpamakhilaM brahmAdayo devatA gauryA vizvamidaM vicitraracanAzcaryaM samutpadyate / proktaM rasAnAmidamatra lakSma dRzAJca saMkSiptatayA tadetat / vijJAya citraM likhatAM narANAM na saMzayaM yAti manaH kadAcit // (a0 82, zlo0 35 ) iti / 120 | punarapi nRtyAdau vizeSamAha - Asyeneti / atra yathAzrutapAThe sAmAnyavAcinA aGgazabdena aGga vizeSo mukhaM lakSyate, yathA nadIvizeSajo'pi gAGgeyaH zAntanavo nadIja iti / zlokaH spaSTArthaH / samarAGgaNasUtradhAre hastena sUcayannarthaM dRSTyA ca pratipAdayan / sajIva iti dRzyeta sarvAbhinayadarzanAt // iti (a0 82, zlo0 33-34 ), For Private And Personal Use Only AGgike caiva citre * * * sAdhanamucyate / ( bhavedAdata ? ) stasmAdanayozcitramAzritam // iti yathoktamarthamanuvadanniva tasya citropakArakatvamapi vyAdideza / nandikezvaraviracite abhinayadarpaNe ( Calentta Sanskrit Series, No. V. ) - ari darzayedbhAvaM pAdAbhyAM tAlamAdizet' iti dvitIyacaraNaparivRttyAjyaM zlokaH, avikalaH pUrvazlokazca vartate / 122 / samprati granthakarttA svakRterasamagratvamanyacchAyAyonitvaJca pratyAyayati -zrIvizvakarmaNa iti / purANe mAtRsyAneyaviSNuvarmottarAdau bharatAgame bharatakRtanAnyasUtrAdau ca rUpasaMkhyA'pi, na kevalaM nRtyagItAdigatavizeSa ityaperarthaH, anekA asti, mayA tu tato lezo'lpamAtraM likhitaH / AstAM nAma nRtyagItAdiviSayake vizeSe nyUnatA tatrAsmAkamanadhikArAta, yattvasmadadhikRtAyAM rUpasaMkhyAyAmapyasAmagryaM tadeva mAM duHkhAkarotIti bhAvaH / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNam kalpAntAvasare surAsuragaNo yasyAM samAlIyate tasmAt (syA ? sA) jagadambikA'khilajagadvandyA sukhaM / yacchatu // 122 // iti zrIkSetrAtmaja [ sUtra ? ]-bhRnmaNDanaviracite vAstuzAstra rUpAvatAre devImUrtilakSaNAdhikAro nAma aSTamo'dhyAyaH // 8 // samApto'yaM grnthH| [zrIumAmahezvarArpaNamastu / zake 1756 jayanAmasaMvatsare (jye ? jyai ) pThe mAse kRSNapakSe trayodazyAM bhRguvAsare smaapitm| sakhopantadAdAlimaye aSTekarayAM cA pustakAvarUsa nakala tayAra kelI AsaM // zake // 1768 // tayanAmasaMvatsare mAghakRSNa 11 ekAdazyAM mandavAre tArI 2 mAhe mArca sana 1867 isavI rojI nArAyaNakala lihiNAra vyaMkAjI nArAyaNa bharasA zIrAhaNAra zrIkanhATakakSetrasthena likhi(ta)m // svArtha paropakArArtham / zrIkRSNArpaNamastu / zrI zubhaM bhavatu // zrImahAlakSmI prasam prnthsN0|| 600 // * 122 / asyAdhyAyasya devImUrtilakSaNAdhikAratvena, devInAJca gaurIprakRtikatvena granthasamAptau gaurI stauti-yasyA no iti| sA 'yasmAt na kalayantI'tyAdi 'tasmAda'khilajagadvandyeti hetuhetumdubhaavH| vaiSamyAdu viSayasya vA viramaNAttatsampradAyasya vA maulAdAkSarikasya vA skhalanatastasyAvadhAnasya vaa| samprAptA ya iha pramAdanicayA yAthArthyabodhadviSastAMstAJ zodhayitu yathAmati samAlambi prayAso mayA // audAsyato'tra viduSAM na dRzAM nipAtaH saJjAta ityanapanItadurUhabhAve / / zAstre na zilpaviSaye vivRtiH sakalpA jJAtvA'pi diniyamane mama kalpa eSaH // upendramohanAkhyena koTAlIpADajanmanA / sAlAtIrthana vipreNa kAlIkSetrapravAsinA // kAvyaprakAzaM saMskartA'STamato dazamAvadhi / TIkeyaM devatAmUrtigocarA vihitA mayA // Adarza lipikata: khakIyo'yaM lekha upalabhyate / For Private And Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNastha pATheSu rUpAvatAre bhedAH For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUrtiprakaraNastha-pATheSu rUpAvatAre bhedAH prathamAdhyAye + 13 / (1) 'hastAderveda-' ityatra 'hstaadived-'| 15 / (4) 'dvibhAgA' ityatra 'dvibhaage'| 16 / (4) 'dvibhAge' ityatra 'dvibhaagaa'| SoDazazlokAt parambhAgamekaM bhaveta pItaM (?) kaniSThA madhyamo(nta ? tta )maa| yA proktA dvAramAnena sA'rcA zreSThA prakIrtitA // ityadhikam / 18 / (3) 'dazahastAdito' ityatra 'dazahastAdinA' / 20 / (1) 'caturasrIkRte' ityatra 'caturasra kRte' / 21 / (3) 'dazAMzena' ityatra 'dazAMzonA' / (4) 'paJcAMzena' ityatra 'paJcAMzonA' / 23 / (2) 'zailaratna-' ityatra 'svrnnrtn-'| (4) 'zubhA' ityatra 'tathA' / 24 / (3) 'sphuTitA'pyA ' ityatra 'sphuTitA puujyaa'| (4) 'duHkhadAyikA' ityatra 'dossdaaykaa'| 25 / (3) 'kASThapASANajA bhagnAH' ityatra 'kASThapASANa nisspnnaaH'| 26 / (5) 'varAho vA' ityatra 'varAho'tha' / 36 / patriMzaH zlokaH saptatriMzazlokasya prathamapAdazca na staH / 40 / (4) 'zamIta' ityatra 'zamati / 41 / (3) 'bhUmeordAnAt' ityatra 'bhUmau godAnAt' / 44 / (2) .............' ityatra 'caiva janamarakam' / 45 / (1) 'narttanaM' ityatra 'ndnN'| (4) 'mahad bhayam' ityatra 'bhayaM mahat' / * etadgranthavivaraNaM bhUmikAyAM draSTavyam / / sarvasavyA aGkAH zlokAnAm, bandhanIsthAzca zlokapAdAnAmityanusandheyam / 1 (5)-(6) ityaGkadvayaM SaTpAdazlokaviSayam / For Private And Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 48 / (4) 46 / (1) 50 / (2) 52-53 / www.kobatirth.org 'stathA' ityatra ' - stadA' | 'devatAyAtrA - ' ityatra 'daivatayAtra - ' | 'prodbhUtavaikRtaM' ityatra 'prodbhUtaM vaikRtam' / 'vedavyAse' ityAdyarthAt paramardhatritayaM nAsti / adhyAyAnte 'devatAmUrttiprakaraNe' ityatra 'rUpAvatAre' / dvitIyAdhyAye ( 172 ) 1 / (3) ' kramAddazaguNaM' ityatra 'kramAdaSTaguNaM' / (4) 'janasaMkhyaiH karAGgulaiH' ityatra 'jainasaMkhyaiH karo'GgulaiH' / 4 / (1) 'talamukhaM' ityatra 'tAlamAnaM' | 5 / ( 2 ) ' janastathA' ityatra 'jinastathA' / 6 / (1) 'paJcatAlaizca' ityatra 'paJcatAlaJca' | h| (2) 'brahmAtmA' ityatra 'brahmAdyA' / (5) 'jitendrAzca' ityatra 'jinendrAca' / 12 / dvAdazazlokAt param 'tAlaiH SoDazabhiH krara (dde ? de ) vIrUpANi kArayet' / ityadhikam / (1) 28 / (1) 'vistara -' ityatra ' vistare' | 30 / (1) 'dIrghe' ityatra ' daiyeM' / 33 / ( 3 ) ' jarAyujADhyaM' ityatra 'jarAyujAdyaM' / (4) 'vizvarUpaM ' ityatra 'vizvarUpI' / adhyAyAnte 'rUpAvatAre devatAmUrttiprakaraNe' ityatra kevalaM 'rUpAvatAre' / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyAdhyAye 1 / (2) 'brahmAMze' ityatra 'navAMze' / - 4-5 / caturtha - paJcamazlokau na staH / 7 / - 'mAnuSaM ' ityatra 'mAnuSya : ' / (3) 'brahmaviSNavaMzAH' ityatra 'brahmaviSNavI (zaM ? zAH )' / 8 / (3) 'paizAcake' ityatra 'paizAcike' / (4) 'brahmAMze liGgamaizvaram' ityatra ha / (1) 16 / SoDazazloko nAsti / 'brahmAMzaM liGgamIzvaram' / ' dvArAdayo'STadhA ' ityatra 'dvArodayo'STadhA / For Private And Personal Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 21 / (1-2 ) 22 / ( 4 ) 23 / (3) 27 / 28 / 1 / (2) 4 / (2) 5 / sapuSpika-paJcamazlokasthAne 'akSasUtraM pusta' iti pAThaH / hai / (4) 'pitazcAdhyayane rataH' ityatra 'tapazcAdhyayanodyataH' / 13 / ( 4 ) 15 / (2) 17 / asya zlokasya pUrvArdhasthAne 18 / ( 3-4) 25 / 28 / 32 / 33 / 36 / 37 / (1) 'sadanaM' ityatra 'vadanaM ' / asya zlokasya sthAne 'jJAtvA sa vizvakarmA sarvadyaH' iti pAThaH / adhyAyAnte 'devatAmUrttiprakaraNe' ityatra 'rUpAvatAre' | caturthAdhyAye 16 / 20 / (4) 21 / (2) 23 / (2) 24 / (4) www.kobatirth.org ( 4 ) ( 173 ) ' - rekanAbhirjine' ityatra ' - rekanAbhijine' / 'grahA mAtRgaNA-' ityatra 'mahAmAtRgaNA - ' 1 'dRSTiyAta hitaM' ityatra 'dRSTighAtahataM ' / (4) 'purAghaM' ityatra 'purA - (ai?ai )' I 'padmaM zucA'kSudaNDaJca satyabhAmA tu vAmataH' iti pAThaH (4) 'kamaNDaluca' ityatra ' kamaNDalu sa' | ( 4 ) (3) (2) (1) (1) (4) ' kamaNDaluvarAnvita:' ityatra 'kamaNDalukarAnvitaH / ' - nAmAnaM ' ityatra ' - nAmA'yaM ' / 'taM trilocanam' ityatra 'tattilocanam / 'gRhAcaivottare' ityatra 'hAzcaivottare' | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ' daNDAgamastravAkkAlaM jayazca' ityatra 'daNDAgamamastravAkphalajayasya' / ' khaDgayug' ityatra 'kheTako' | ' - nibhavaH' ityatra ' - vibhavaH' / 'te jaya' ityatra 'tejasaH' / 'soma eva ca' ityatra 'saubha eva ca' / 'pANivallabhau' ityatra 'pANipallavau' / ' pradhAnA padma- ' ityatra 'pradhAnapadma - ' / 'bhargamUrttiH' ityatra 'bhogamUrttiH' / 'homajalIlakam' ityatra 'homajakIlakam' / 'sudarzanA karA' ityatra 'sudarzanakarA' / 'Agneya tu' ityatra 'AgneyyAM tu' / ' x x va' ityatra 'prAcyAM sthApyazva' | For Private And Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 174 ) 38 / (3) 'bhagAmbikezaH' ityatra 'bhago'mbikezAH' / 36 / asya zlokasya pUrvArdha 'zrIkaNThasUryA(:)syuratho'mbikAjA (6) pradakSiNaM madhyavidikSu pUjyAH / ' iti pAThaH / (4) 'vinAtiparasaMsthAH ' ityatra 'vinnAni paratra saMvA ? | 40 / (2) 'AnandazcAntaka-' ityatra 'aanndshcaanggd-'| (ka) catvAriMzazlokasya parArdham uttarapadyaJca na staH / 42-46 / dvAcatvAriMzazlokAt paTcatvAriMzazlokAntAyAM paJcazlokyAM pATho visNsstthulH| 48 / aSTacatvAriMzazlokasya parArdhe 'vAmazrucavare dowH zazAGkasya nirUpyate' iti pAThaH / 55 / (1) 'zauritilasamyamAsaM' ityatra 'zauri niilsmaabhaasN'| 58 / (1) 'gRhAH kirITinaH kuryAn' ityatra 'gRhAH kirITinaH kAryAH / 56 / (1) 'varadaM vajrAGkuzaJca' ityatra 'vaha (?) vjraakushN'| 60 / (4) 'meSArUDhaM hutAzanam' ityatra 'meSArUDho hutAzanaH / 62 / (2) 'katikA' ityatra 'karttikA' / (4) 'zvAnarUpaJca' ityatra ( 'svA ? zvA )nArUDhaJca' / 64 / (4) 'talo dizi' ityatra 'tato dizi' / 65 / (1) '-nidhibIjapUraM' ityatra -nidhikaraJcava' / (3) 'mRgArUDha' ityatra 'gdaaruuddh'| 66 / (4) 'mitrakoNake' ityatra 'IzakoNake' / 67 / (2) 'AdityAdyAH' ityatra 'AdityAmI' (?) / (4) 'pAlakasyaH' ityatra 'pAlakaH sH'| adhyAyAnte 'devatAmUrtiprakaraNe rUpAvatAre' ityatra kevalaM 'ruupaavtaare'| paJcamAdhyAye 2 / (2) 'khADazUladharaM likhet' ityatra 'kSatriyANAM phalapradau' / (3) 'kSatriyANAM phalapradau' ityatra 'trivikramo vAmanazca' / 4 / (4) 'cAkrikANAM' ityatra 'ckrikaannaaN'| For Private And Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 175 ) 8 / asya pUrvArdha 'kezavaH padma-zaM-ca-go madhusUdanazca zaM-pa-gaH' iti pAThaH / (4) 'pa-zaM-ga-ca' ityanna 'p-shN-g-caiH'| (1) 'nRsiMhazca-pa-gaM-zazca' ityatra 'nRsiNhshckr-pN-g-she'| 13 / (1) 'za-pa-cAM-gaH' ityatra 'sh-pN-caagH'| (3) 'zaM-ca-ga-paH' ityatra 'shN-c-p-gH'| 14 / (2) 'sRSTimAgrataH' ityatra 'sRssttimaargtH'| (4) 'sarvatreNAyudha-' ityatra 'srvtraivaa''yudh-'| 15 / (4) 'ca vartulA' ityatra 'suvrtulaa'| (2) nidrAkulA' ityatra 'chidraakulaa'| (3) reSAkuSA' ityatra 'rekhAkulA' / 16 / (2) 'pAyunaH' ityatra 'yA punaH' / (3) 'cakrA'thanAmA' ityatra 'cakrA'thavA sA' / 20 / (1) 'surata' ityatra 'surktaa'| (2) 'niSaNNA pAti-' ityatra 'lakSaNA paaNkti-'| (3) 'pUjayed yaH' ityatra 'pUjayecca' / 21 / (2) 'pArzvabhinnA vibhedikA' ityatra 'pArzvabhinnavibheditA' / 24 / (4) 'kRSNakarSakam' ityatra 'kRSNavarNakam' / 26 / (1) 'same cakre' ityatra 'zyAmacakre / (2) 'nAntarAyike' ityatra 'nAntarAyake' / 26 / (3) 'repyAyAM' ityatra 'rekhaannaaN'| 37 / (3) 'ekavastraika' ityatra 'ekacakrasya' / (4) 'saMjJAH syuH paJca' ityatra 'saMjJAH paJca' / 38 / (5-6) 'dAridrayamaTanaM' ityatra 'dAridraya mdnN'| 36 / asya pUrvArdha 'cakre tu madhyadezasthe teSAmAkhyAnakaM zRNu' iti pAThaH / 40 / (3) 'anantazcediti jJeyaH' ityatra 'anantazceti vijnyeyH'| 41 / (1) 'ekapadmAntikA' ityatra 'eka( padmakitA ? pdmaangkitaa)| (2) 'dakSiNArtasaMsthitA' ityatra 'dakSiNAvarttasaMsthitA' / For Private And Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 176 ) 42 / (2) 'padmanAdi ya aGkitA' ityatra 'padmana gdyaa'ngkitaa'| (4) 'saptasampada-' ityatra 'sadA sampada-' / (5-6) paJcama-SaSTha-pAdayoH 'lAlchanena vinA mAyA sA prazastA tu sA smRtA (?)' iti / 43 / (2) 'vApyartha yad gadA' ityanna 'vApyatha vA gadA' / 44 / (2) 'rogajaM' ityatra 'rogto'| (3) 'tasya' ityatra 'ttr'| (4) 'grahai raugai-' ityatra 'grhaidussttai-'| 45 / (1) 'vikaTAsyA' ityatra 'koTarAsyA' / (4) '-pyeSAmaGkana' ityatra '-NyevamaGkena / 47 / (1-2) 'pItavarNAbhamahAvakta' ityatra 'pItavarNAbhaM ( saha ? mahA )cakraM' / 48 / (1) 'pRSThadigbhAge' ityatra 'mdhydigbhaage'| 50 / (1) 'jayadusvazubhAsakto nanaH' ityatra 'japahuHkhaM subhAsakto mAnaH(?)' / 51 / (1) 'zubhe' ityatra 'sme'| 52 / (1) 'catuzcakra' ityatra 'caturvaktraM' / 53 / (1) 'kUrmAGkitAstu ye' ityatra 'kUrmAGkitA(:)zriye' / (2) '-dAyakAH' ityatra '-kaarkaa(:)| asmAt zlokAt param UnacatvAriMzazlokatulyam 'parameSThayajitakrodhastathA naaraaynno'ntkH| anantazceti vijJeyo nAnAmUrtistu ye taH(?)' // iti padyam / 55 / (3) 'narasainyasya' ityatra 'prsainysy'|| 56-57 / SaTpaJcAza-saptapaJcAzazlokayoH sthAne 'aGkitaM " naMya cakraM syAt yajatAdivatAddhavi' iti pAThaH / ataH param 'halA( kuSa ? Gkuza )dharaM caiva cakramadhye vyavasthitam / ( balaM bhadrakitaM ? balabhadrAGkitaM ) cakraM vAnchitArthaphalapradam' / / iti padyamadhikam / 58 / (4) 'sItAyAH' ityatra 'tRtIyaH' / 56 / (2) 'dhRtarUpiNaH' ityatra 'dhRtirUpiNaH' / (4) '-pradaJca yat' ityatra '-pradaM hi tat' / For Private And Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 177 ) 12 / (2) 'yazcakramudghATayennaraH' ityatra 'yo mUlyamudghATayennaraH' / 68 / ataH paraM puppikAyAm 'iti pannagAzanaH' ityatra 'iti garuDaH' / 66 / (6) 'vAmabAhuSu' ityatra 'sarvabAhuSu' / 72 / (1) 'mahAvarAha' ityatra 'nRvraah'| 75 / (3) 'zilamuSalau' ityatra 'zIramuSalau' / 77 / (4) 'dhvajapInasaTAzritAm' ityatra 'dhvajapItasamAzritama(?) / 76 / (1) 'puruSAkasyai' ityatra 'puruSasyaiva' / 80-81 / azItitamaikAzItitamazlokayoH paurvAparyaviparyayaH / 83 / (3) 'zvetaM sphaTika-' ityatra 'zvetasphaTika-' / 85 / (4) 'linAta pravizAradaH' ityatra 'likhecitravizAra(daiH? daH) / 86 / (4) ... "zirodhRtaH' ityatra 'durniriikssshirodhrH'| 88 / (1-2) 'kartavyamatijAnu-' ityatra 'kartavyaH prtijaanu'| 10 / (4) 'prAk kAryastu' ityatra 'prAgvat kAryaH' / 61 / (2) 'dhRSTabAhu' ityatra 'hyssttbaahu'| 12 / (2) 'dakSiNAstracatuSTayam' ityatra 'dakSiNAne catuSTaye / 68 / (2) vizvaM samudbhavaH' ityatra 'vizvasamudbhavaH' / 108 / (2) 'vAsudevaM karam' ityatra 'vAsudevakam' / 111 / (3) '-cakraM cedaM' ityatra '-cakraM ca daNDaM' / 113 / (3) 'padmagamoktA' ityatra 'padmA coktA(?)' / 114 / (1) 'tarjanIbANacApaJca' ityatra 'pdminiicaapvaannnyc'| adhyAyAnte 'devatAmUrtiprakaraNe' ityatra 'ruupaavtaare'| SaSThAdhyAye-- 2 / (2) 'kuNDalAsyamalaGkRtam' ityatra 'kuNDalAbhyAmalaGkRtam' / 4 / (1) 'jaTAkRtacandradevaM' ityatra 'jaTAcandrAkRti' / 6 / (1) 'daMSTrAkarAlavikaTAsyaM' ityatra 'daMSTrAkarAlavadanam' / 8 / (4) 'zazAGkakRtazekharam' ityatra 'zaGkaraM kRtazekharam' / 8-6 / aSTama-navamazlokayoH pUrvAparIbhAvaparivRttiH / 11 / (1) 'khaTAGga cakrapAlaJca' ityatra 'khadAGgaJca kapAlaJca' / 23 For Private And Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 178 ) * 13 / (3-4) 'vAme akSasUtraJca' ityatra 'vAme'kSasUtraJcaiva' / 14 / (2) '-vibhUSitam' ityatra -vibhUSaNam' / 15 / (4) 'nAgendrAsanabhUSitam' ityatra 'nAgendroruvibhUSitama' / 18 / (4) 'varadAbhayapANikam' ityatra 'varadAbhayapANinam' / 16 / ekonaviMzaH zloko nAsti / 20 / (2) '-hastaM trizUlinam' ityatra '-haste trizUlinam' / 21 / (4) 'citraizvaryasamanvitam' ityatra 'citraizvaryaphalapradam' / 22 / (3) 'khaDgacApaziraH-' ityanna 'khaDgacApazaraH' / 25 / (3) 'paJcavaktabhayaM' ityatra 'pnycaasymbhyN'| 26 / asya parArdhe'icchAjJA(naM ? na )kalAyuktatrinetraM ( va ? vi )jJAnArNavam' iti pAThaH / 27 / (4) 'karNe vai tAlapatrakam' ityatra 'karNayostADapatrakam' / 28 / (4) 'svadakSiNe' ityatra 'ca dakSiNe' / 26 / (1) 'ardhe tasya trayo rUpaH' ityatra 'ardhastasya striyo rUpaM' / 30 / (4) 'gaNezaM vyApya' ityatra (maNeza cAtha ? gnneshshcaath)'| 31 / ekatriMzazlokAt param+ 'aMliGgitavAmahastaM nAgeha dvitIye kara / haraskandhanumAhastaM darpaNAM dvitaye kara / / ' ityadhikam / 33 / (2) 'kRSNArthenastu' ityatra 'kRSNArdhena tu' / 35 / asmAt zlokAt param 'iti garuDadhvajaH' ityadhikam / 44 / (3) 'RddhAmukhagataH' ityatra 'rjyaagtmukhH'| 46 / puSpikAyAM 'hariharapitAmahaH' ityatra 'harAMhIrarAya-pItAmahaH' iti vizeSaH / 47-48 / candrAGkapitAmahalakSaNAtmakaM zlokadvayaM nAsti / 46 / asya zlokasya parArdha parasya ca pUrvArdha nAsti / 53 / (4) 'vAmArdhAdi-' ityatra 'vAmorkhAdi-' / * anedaM draSTavyam-chandobhaGgabhayAnmUle 'vAme akSasUtraJca'tyakRtasandhiH pATha eva pUrvamananyagatyA sannivezita AsIt , pAThAntaraM tu chandaH pAlayadevA''tmAnaM susaMhitamakarot / + 'AliGgito vAmahaste nAgendro dvitIye kare / haraskandha umAhasto darpaNaM dvitIye kare // ' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 176 ) 55 / (1) '-khadAGgapAtrANi' ityatra '-khadAGgapAzAni' / 56 / (1) 'hariharasyApi' ityatra 'hariharazcApi' / 58 / (2) 'dvAtriMzabhedamarjayaH' ityatra 'dvAviMzabhedamUrtayaH' / 60 / (4) 'tataH punaH' ityatra 'punaH smRtaH' / 63 / yathoktapUrvArdhAt param 'krameNa nava liGgAni SaTkarAntAni saMkhyayA / poDazAGgalamArabhya ekaikAGgalavardhanAt / liGgAni rasahastA(tat ? ntam ) aSTAviMzottaraM zatam' / / iti pAThaH / 66 / (4) 'hintAzcAgaruDaH zubhaH' ityatra 'hintAlazcAgaruH zubha(m ? :) / 68 / puSpikAyAM 'dArujAtI' ityatra 'dArujAni' / 78 / (2) 'bhayatriMzat' ityatra 'trayastriMzat' / (3) 'na ca' ityatra 'nv-'| 72 / (4) '-maghorezvaram' ityatra '-maghorakam / 73 / (3) '-mahorAtraM' ityatra '-mghoraastrN'| 76 / (1) 'bhUtavedAntaM' ityatra '-bhUtavedAnta-' / 77 / (1) 'rityAdiyugalaM cAnte' ityatra 'hastAdiyugalatvAnte' / (4) 'bhava-' ityatra 'nv-'| 78 / asya zlokasya parArdhe 'prAsAdA kanyAse jyASThA simAmAnamidaM smRtam' iti pAThaH / * 76 / (1) 'garbhe paJcAMzake' ityatra 'garbhapaJcAMzake' / 80 / (2) 'dAruNe' ityatra 'daaruje'| 81 / asya zlokasya pUrvArdha 'mRddArulohazailAzca dairghyamarkajinAMzakai(:)' iti pAThaH / 82 / (1) 'navanAra tu' ityatra 'navabhAgaM tu' / 84 / (2) 'zivAlayama' ityatra 'zivAyatam / 85 / (3) 'nAgare' ityatra 'ngre'| 86 / (3) 'nayadaM' ityatra 'jydN'| 87 / (1) 'garbhe trisuprabhAra' ityatra '(bhagA ? grbhaa)trisptbhaage'| * vyapanItalekhakapramAdamidama prakRtapAThamanukarotyeveti draSTavyam / For Private And Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ( 180 ) 88 / (2) 'caturaM zatam' ityatra 'caturaMzakam' / 'jayadAdi - ' / asya zlokasya prathamA 61 / www.kobatirth.org 'navabhirharaNe ziSTamaMzakaM taskarAdikam ' iti pAThaH / (3-4) ' rAjJA SaNDaM kAbhayakaM' ityatra 'rAjA ghaNDaM cAbhayakaM' / 'supAThake' ityatra 'supAThakaiH' / (6) (5) 'dhanAdika-' ityatra 'dhanAdhi ( pa - ? ka - ) ' / (4) 'vijitA' ityatra 'vivarjitAH' / 2 / 64 / 65 / (4) ' kramastyApyaTakaH' ityatra 'cakramatsyau ghaTaH' / 66 / (3-4) '- kRSNareSo varNasusaukhyadA' ityatra '- kRSNA rekhA varNeSu saukhyadA' / 68 / asya zlokasya pUrvA 66 / (4) 'budabudAkRtiH' ityatra 'budabudAkRti' / ' kAkapadAdivai' ityatra 'kAkapadAdikaiH' / 100 / (4) 101 / 105 / (1) 106 / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (3) 'jayadAyi' ityatra 'chatrAbhamaSTamAMzena sArdhadvaya zaSaDaMzake' iti pAThaH / (4) 111 / (3) 113 / (4) 114 / (3) 118 / (1) 116 / (1) 120 / (2) (4) 122 / (1) puSpikAyAM 'dArujAni sphATikAni' ityatra 'sphaTikAni' / ' varaJca' ityatra 'khaNDaJca' | asya caturthapAdIya' - doSakaraM yataH' ityArabhya 'mantra' ( 108 zlo0 2 pA0 ) ityaats' zo nAsti / 106 / etatpurvArdhAt paraM 107 108 - tama - lokadvayI tataH punarayaM pUrNaH zloka iti visaMSThulA lipipaddhatiH / 'putrapautrAzca' ityatra 'putrapautrANi' / For Private And Personal Use Only 'tryastaM pITha' ityatra 'nyatraM vipITham ' / 'bhujyate' ityatra 'pUjyate ' / ' tathA ' ityatra ' tataH' / 'pINDaJca' ityatra 'piNDaJca' / ' sthApitaM ' ityatra 'sthApite' | ' - vardhanam' ityatra ' - bandhanaH ' / (3) '- karaM' ityatra ' - kare' / '- pradam' ityatra '- prade' | 'ekAsva -' ityatra 'ekAtraM ' / (2) ' -zrayam' ityatra 'strakam / Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 123 / 124 / www.kobatirth.org 126 / ( 181 ) (1) 'dhAtave' ityatra 'ghaTe vai' / (3) 'sahasrahaste ' ityatra 'hastasAharu' / asmAt zlokAt param ghATe jagati madhye tu bANe garbhagRhaM bhavet / svayambhUpIThikAsthAne cale caNDo na vidyate / / ' ityadhikam / 125 / (1) 'ekaM caNDyAM vare sapat' ityatra 'ekAM caNDyA raveH sapta' / (4) 'zivasyArdhaM pradakSiNA' ityatra 'zivasyArdhapradakSiNam' / 128 / asya zlokasya sthAne 'liGgAnAmaSTadhA kRtvA pIrikANAntu lakSaNam / Adau brahmA ca viSNozca pIrikA ( su ? sU ) cchrayaM viduH / iti pAThaH / ' - kAmadam' ityatra ' kAmaya (ma)' / ( 2 ) 130 / (4) ' tattulyaM cAprArdhakam' ityatra 'tulyaM cAprArdhakaM tridhA' | 131 / (1) (4) 'tridhA vibhaktamapre tu' ityatra 'vibhAgAkRtima tu' / 'madhyavaMzodbhavA' ityatra 'madhyavaGkSodbhavA' | Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 / ( 2 ) 'zravaNAkRti' ityatra 'vAparAjite ' / (ka) asyottarArdha parazlokapUrvArdhazca 134 - lokapUrvArdhAta paraM varttate / 133 / (1-2) 'yAmyottaratatsaMpAdamaye' ityatra ' yAmyottaratatsapAdamaya' / (ka) asmAt zlokAt param 'uSTapeye trupIyAzA (?) pratibhAjitAm' ityadhikam / 135 / (2) 'sArdhatribhAgonnatam' ityatra 'sArdhatribhAgikam' / 136 / (1-2) 'sArdhadvayaM bhAga xxx kazcinnikA matA' ityatra 'sArdha (dAya ? bhAgaM ) tu bhAgekaM cipikA matA' / iti / asya zlokasyottarAdhe 'dvibhAge cAntarA paTTI kapotAli (:) dvisArdhakA' iti pAThaH / 137 / (1) 'ardhayaM ca manAsapaTTI' ityatra 'sArdhapaJca grAsapaTTI' / 138 / asya lokasya pUrvArdha ' (ardhamukhaM ? ardha mukha) paTTikA ca karNake turyabhAgikam' iti pAThaH / 141 / (2) 'vairI' ityatra 'vedI' / 142 / (1) 'ardhacandrA trikoNA ca' ityatra 'ardhakoNA ca' / 148 / ( 3-4) 'sukhAya syAttikoNA' ityatra 'sukhAvAptaiya trikoNA' / For Private And Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 182 ) 150 / 'praNAlasyA' ityanna 'prnnaalsy'| (3) 'jalamaprAvibhASeNa' ityatra 'jala mArgo vidhaanen'| (ka) asmAt zlokAt param 'mukhaliGgaM trivaktraM syAdekavaktraM catumukham' ityadhikam / 151 / (2) 'trivakta' ityatra 'trivktrN'| (3) 'pazcimAsyaM sthitaM' ityatra 'pshcimaasyaasitN'| 153 / (2) 'smRtA' ityatra 'tathA' / 154 / (1) '-tirasthAnaM' ityatra 'mAtaraM sthaapy'| (4) 'kuryAdakSAdhIzaJca' ityatra 'kuryAd ykssaadhiishnyc'| 156 / (1) 'vAma' ityatra 'vAme' / 160 / (3) 'harezva' ityatra 'hermbo'| (4) 'zRNu' ityatra 'sthitH'| 165 / (3) 'asino' ityatra 'asito' / 166 / (3) -dvitricatat-' ityatra '-dvitricatuH-' / 166 / asya dvitIyapAde 'tasmAdayugmamagamad bahuzo harizca' iti pAThaH / (3) 'nandanImA' ityatra 'vandanIyA' / (ka) puSpikAyAm-'zrIkSetrA x x viracite' ityatra shriikssetraatmjsuutrbhRnmnnddnvircite'| saptamAdhyAye 1 / (3) 'padmanAbhazca' ityatra 'padmaprabhazca' / (4) 'sUryAzre saptamAnataH' ityatra 'supArzvaH saptamo mtH'| 2 / (4) '-nantatakSakaH' ityatra 'nandamandakaH' / 3 / asya pUrvapAdatraye 'dharmaH zAntizca (ka)kuntherumalliyo munirApRtaH / (kha) temirnanipAzve nAtho' iti pAThaH / 4 / (4) '-mallipAzcai' ityatra '-mllipaashvauN'| 5 / (2) 'zazaH' ityatra 'zazI' / (ka) 'kunyArumalayo munisuvrataH' ityeva syAt / (kha) 'neminamiH pArzvanAtho' iti syaat| For Private And Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 183 ) 6 / (2) 'nandyAvato' ityatra 'nndaavoN'| (4) 'piho' ityatra 'siNho'| - ataH paraM 'iti jainalAJchanAni' iti puSpikAdhikA / 7 / (3) 'vizAkhAzcA-' ityatra 'vizAkhA caa-'| 8 / (3) 'svAtI ca' ityatra revtii'| / / (1) 'zravaNAzvinyau' ityatra 'zravaNAdityau' / ataH paraM-'iti (ka) janAnakSatrA' iti puSpikAdhikA / 10 / (3) 'tulAvRzcika-' ityatra 'kumbhavRzcika-' / 11 / (1) 'karmameSau' ityatra 'karkameSa-' / 12 / (3) 'tumbaraH' ityatra 'tuvraa'| (4) 'vijayo jayaH' ityatra 'vijayo 'ji(ma ? naH) / 13 / (3) 'akuTi-' ityatra 'bhakuTi-' / 14 / (1) 'yamitabalA' ityatra '-yajinabalA' / (2) 'kAlikA' ityatra 'pAlakA' / (3) 'zyAmazAntA' ityatra 'zyAmA trAtA' / 20 / (3) 'varamudgarAzA-' ityatra 'vrmudraakss-'| 24 / (3-4) -sUtraJca (kha)akuzaM' ityatra '-sUtraJcAGkuzaJca' / 26 / (4) 'gadAdhare' ityatra 'gdaakre'| 28 / (1) 'padmapannasra' ityatra 'pdmprbhsy'| 30 / (3) 'nilapAzaM' ityatra 'vilvpaashii'| 31 / (1) 'zAntA suvarNAsyA' ityatra 'zAntA (ga) suvarNA syAt' / (3-4) 'cAbhayaM' ityatra 'ca bhavet / 36 / (2) 'zvetamukhAbjarathaH' ityatra 'shvetshctumukhH'| asya dvitIyA - 'jasyAkugamudgarapAzAvabhavayAkSaMkuzagadAnakulam' iti pAThaH / 37 / (1) 'mudravarNA' ityatra 'mudgvrnnaa'| (2) 'pramArUDhA' ityatra 'pdmaaruuddhaa'| 38 / (4) 'kamalaM' ityatra 'klshN'| 36 / (4) 'mudgalaM' ityatra 'mudgaram' / (ka) jinanakSatrANi' 'janmanakSatrANi' vA syaat| (kha) atrApi pUrvavat chandobhedabhItireva mUle sndhivicchedheturdrssttvyH| (ga) 'suvarNavarNA syAt' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 184 ) * 40 / catvAriMzazlokAt parama pracaNDA zyAmavarNA syAdazvArUDhA cturbhujaa| varadaM ca tathA zaktigadAmbujamanukramAt / / ityadhikam / + 41 / (2) 'ziSIsthaH' ityatra 'shikhisthaa'| 45 / asya zlokasyottarArdha bIjapUragadA cAbhayA'kSamAlA'bjanAkulA' iti pAThaH / 46 / (3) 'vArAhavadano' ityatra 'vraahvdno'| 46 / (2) '-trizUlane' ityatra '-trishuulkai(:)| (3) 'padmamuSAMdhikA' ityatra 'padmamuSaNDikA' / 50 / (2) 'zeSavAhanaH' ityatra 'zaGkhavAhanaH' / 52 / (2) 'padmavarNAsanasthitA' ityatra '-varNA pdmaasnsthitaa'| 53 / (1) 'sutaH kuSoroha' ityatra 'sitakubero(ca ? 'tha )' / 54 / asya zlokasya parArdhe 'dAvAzaktipAzadhanustathA padma ca nkulm| ceti dakSiNAdhakarakramAta varadaM cAdasUtraJca ca zaktirvA mAtuliGgakam / ' iti kramahInaH pAThaH / 57 / (1) (ka) 'varadantA' ityatra 'naradattA' / 58 / (1) 'bhRkuTirneminAthasya' ityatra 'bhRkuTirnamanAthasya' / 69 / asya zlokasya sthAne 'akSavanaparazunakulaM mathAnastu gAndhArI yakSiNI / varakhaDgakheTaluGga haMsArUDhAstitA kAyo / ' iti pAThaH / 61 / asya zlokasya pUrvArdha siMhArUDhA'mbi(kakArya ? kA kAryA) Dama(ru) nAgapAzakam' iti pAThaH / (4) 'tathA hasteSu' ityatra 'tasya hasteSu' / * etadaMzamudraNAvasara evAsmAbhiridaM 'rUpAvatAra'pustakamupalabdham / paraM tadAnImapi na jJAtaM yadidaM pustakaM nAmamAtrabhinna devatAmUrtiprakaraNameveti adhiko'yaM zlokaH 'iti rUpAvatAre' ityulekhena anatyapAdaTIkAyAM sannivezito na muule| __ + mUle 138 tama-pRSThasthasyAsya zlokasya saMkhyAko bhramAnna mudrita iti draSTavyam / (ka) mUlagranthe uddezazloke (16 zlo0) 'naradatte'tyeva nAmopalabhyata ityato lakSaNanirNayavelAyAmapi mUle 'naradatteti nAmnA bhAvyam , pramAdAdasmAbhiranutprekSitapAThAntaraM yathAprAptameva mudritamiti sudhIbhiH soDhavyam / For Private And Personal Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 185 ) 67 / asya zlokasya pUrvArdha 'kailAkSasamozaraNaM sikAllisadAzivam' iti pAThaH / 66 / (4) 'vitarAge tu' ityatra 'vItarAgeSu / 70 / (4) 'mAhendrasavye' ityatra 'maahendro'psvye'| 72 / (2) 'zubhodarAH' ityatra 'mhohraa'| (3) 'sunAbhaM' ityatra 'sunAbho' / 74 / (2) 'rakSo gandharvayakSo' ityatra 'rkssogndhrvykssaa'| 'vijagmuH' ityatra 'prjgmuH| asstthmaadhyaaye6| (4) 'siddhacAmara-' ityatra 'siddhcaarnn-'| 7 / (1-2) -sanAkSasUtrA ca mabhayaM' ityatra -snaaksssuutraabjmbhyN'| 8 / (2) 'hRdaye ca' ityatra 'hRdyaane| (3) 'paJcAgravaca' ityatra 'paJcAgnayazca' / hai| (4) 'vIvAhe tu mAhezvarI' ityatra 'vivAhezvarI' / 10 / (2) 'gajAsanasaMsthitA' ityatra 'gjaasnsusNsthitaa'| 13 / (2) 'zvetacAmakare' ityatra 'shvetcaamnnddk'|| 16 / (4) 'mohinyapi savye saminI' ityatra 'mohinyapasavye stambhinyapi' / 21 / ekaviMzaH zloko nAsti / / 24-26 / caturviMzataH SaDviMzAntAnAM trayANAM zlokAnAM sthAne 'raktAGgo gajavaktra (:) syAd ratnakumbhaM tathA(ku)zam / xxxx x x x x parazumodakAkramAt / ___ ityucchiSTagaNezaH' iti pAThaH / 27 / asya zlokasya sthAne * 'sindUrAma(triNa ?)trinetrazca proktbiijgnnaadhip(:)| daNDapAzAGkazau bIjapUraM bibhrat kareSu ca // iti bIjagaNapatiH / arkaprazAzidharaM vA siMhavAhanatrinetram / dAnamaye modakA daNDameva ca // Tata zizekSamAlA ca mudgaraM cAGkazaM tthaa| trizUlaM ceti hasteSu dadhAnaM kundavata sitam // ' etAvAn pAThaH / * 'sindUrAbhastrinetrazca prokto bIjagaNAdhipaH' iti syAt / 24 For Private And Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 186 ) 28 / (2) 'bhRGgabibhrat' ityatra 'zUlaM bibhrat' / asmAt zlokAt param vAmAge jakaM NAhayAddhe dakSiNe / pR karNe tu dvA pAtu dhUmrako bAlacandramA(:)' ityadhikam / 26 / (3) '-rAjya' ityatra '-raajaa'| (4) 'vyavasthitaH' ityatra 'ca saMsthitA' / 32 / (2) 'balavAntaka-' ityatra 'balaM praatk-'| . 35 / ayaM zloko naasti| 36 / (3) 'kamaNDalodavarNA' ityatra 'kamalodaravarNAbhaM' / 37 / (1) '-zcirakai-' ityatra '-shcikrai-'| (3) 'sthAnIyaM kheTa-' ityatra - 'sthaaniiykhett-'| 40 / (2) 'prasArikA' ityatra 'prasAritA' / 41 / (4) 'ca sa' ityatra 'tvsiH'| 46 / (3) 'lIlAgnI' ityatra 'nIlAGgI' / 52 / (1) 'varada' ityatra 'vrN'| 53 / (4) 'sarvakRSTa-' ityatra 'sarvakratra' / 56 / (2) 'tathottamam' ityatra 'tathonnatam' / 61 / (4) 'haMsasaMsthitA' ityatra 'haMsavAhinI' / 63 / (2) 'bibhratI' ityatra 'vibhrati' / 64 / (3) 'daradA' ityatra 'vrdaa'| 68 / (3) 'dAdinI' ityatra 'gdnii'| 66 / (2) 'sacairya' ityatra 'sa caiva' / 72 / (3) 'daMSTradA' ityatra 'dNssttraalaa'| 73 / (2) 'cakraya' ityatra 'ckr'| (4) '....cApyatha' ityatra 'dakSiNe tvatha' / 64 / asya zlokasya pUrvAdha kheTapAzadhanurdaNDaM kuThAraM ceti bibhratI' iti pAThaH / 75 / (3) 'ityeha' ityatra 'ityevN'| (4) 'vyavasthayA' ityatra 'vyvsthitaa(:)| 76 / (2) 'nRtyamAnaM vikAraNam' ityatra 'nRtyamAnapINAkaram' / 77 / (3) 'vIrezvarasya' ityatra 'vIrezvarazca / 78 / (1-2) 'vINAhastatrizUlaJca' ityatra 'viinnaahststrishlc'| For Private And Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 83 / (3) 'varaca pustakaM vINA' ityatra 'varaM pustakaM vINA ca' / 84 / (3) 'asapataM' ityatra 'akssaabhyN'| 86 / (4) '-dAyakA' ityatra '-dAyinI' / 88 / (1) 'zruvamRcau' ityatra 'zruvazrucau' / 61 / (3) 'zUlAsizakticakrANi' ityatra 'shuulaasishktickraasi-'| 62 / (2) 'sAsavA' ityatra 'samuvA' / 63 / (4) 'pAzAbaddho gale bhRzam' ityatra 'pAzaba(ddhe ? ddha) galekSaNaH' / 65 / (3) 'varaTazcaiva' ityatra 'karaTazcaiva' / 66 / (1) 'kaNThahaka caiva' ityatra 'kandakazcaiva' / 68 / (4) 'bhRkuTinAmataH' ityanna 'bhRkuTinAmakaH' / 101 / (1) 'kuryA' ityatra 'kAryA' / 106 / (2) 'tatpRSThaJca karadvayam' ityatra 'tatpRSThe ca kuradvayam' / 108 / (4) 'tadadhaHkare' ityatra 'dadhataH kreN| 106 / (3) 'trayANAmapi' ityatra 'trayANAmanu-' / 113 / (3) 'vAme kheTakacA' ityatra 'vAme kheTakacApaM ca' / 114 / (1) 'ghaNTA vA parazaM vApi' ityatra 'ghaNTAzca parazaM cApi' / (2) 'vAmahaste' ityatra 'vAme hste'| (4) 'prakalpayet' ityatra 'pradarzayet' / 115 / (4) 'niryadanta-' ityatra 'tirygdnt-'| 116 / (1) 'raktaraktikatAGgaca' ityatra 'raktaraktIkRtAGgaJca' / (2) '-visphArite-' ityatra -visphurite-'| pAThAntaraM samAptam / For Private And Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org rUpamaNDanam For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDanasya viSayAnukramaNI viSayA: patrAGkAH | viSayAH patrAGkAH 1 / pratimAdravyaguNadoSatAlAdhi- tulasyA pUjAniSedhaH kArAkhye prathamAdhyAye [1-7] kamalAsanaH granthArambhaH sAvitrI mUrtInAM karttavyatopadezaH ... RSayaH snhitaa vizvakarmA duSTazilAlakSaNam brahmAyatanam punaH zubhazilAlakSaNam brahmamUrtiH AyatanaM pratIhArAH zilAharaNadinAdinirdezaH __ sUryAdinavagrahasUryAyatanapratIhArAHgRhapUjyapratimAmAnam devAlayapUjyapratimAmAnam ... grahANAM varNAH anAvRtadezapUjyapratimAmAnam ... grahANAM vAhanAni pratimAghaTanadravyANi grahANAM bhUSaNAni jIrNoddhAravidhiH " sUryAyatanam bhISaNadevatAsthAnam " pratIhArAH duSTAH pratimAH ___dikpAlamUrtidhyAnamarcA vaikRtakathanam dikpAleSu indraH pratimAzirojJAnam vahniH tAlamAnena mUrtayaH yamaH tAlAnusAreNAGgavidhAnam nairRtaH tatra paTtAlasya sUryaH varuNaH saptatAlasya pavanaH aSTatAlasya navatAlasya kuberaH IzAnaH 2 / brahmasUryAdigrahadikapAlamUrtyadhikArAkhye dvitIye [8-12] 3 / viSNumUrtyadhikArAkhye tRtIye jIrNoddhAre vizeSaH 8 [13-20] ekatra devapUjAniSedhaH " yugabhedena varNabhedena ca viSNumUrtayaH 13 For Private And Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patrAGkAH [ 2 ] patrAGkAH viSayAH 13 varAhaH nRsiMhaH viSayAH zirovidhAnam ... varNabhedena viSNumUrtInAM zubhadatvam zrIharezcaturviMzatimUrtayaH(1) vAsudevaH (2) kezavaH vAmanaH parazurAmaH rAmaH :: :: :: :: : balarAmaH nArAyaNaH kalkI mAdhava: (5) puruSottamaH (6) adhokSajaH (7) saGkarSaNaH (8) govindaH (9) viSNuH (10) madhusUdanaH (11) acyutaH (12) upendraH (13) pradyumnaH (14) trivikramaH (15) narasiMhaH (16) janArdanaH (17) vAmanaH (18) zrIdharaH (19) anirudvaH (20) hRSIkezaH (21) padmanAbhaH (22) dAmodaraH (23) hariH (24) kRSNaH dazAvatArA: jalazayana: ___ zAlagrAmaparIkSApUjyazilAlakSaNam tyAjyazilAlakSaNam tatra matAntaram varNabhedAt phalavizeSakathanam ... cakravizeSe varNabhedaH uttamAdicakrapramANam tricakralakSmInArAyaNaH zAlagrAmasya pratiSThAniSedhaH ... zAlagrAmaprazaMsA mUttivizeSAH-- garuDaH : :: :: :: :: vaikuNThaH | vizvamukhaH anantaH trailokyamohanaH viSNvAyatanam viSNupratIhArAH 4 / zivamUrtizivaliGgalakSaNAdhi,' kArAkhye caturthe [21-32] :: :: :: : matsyA kUrmaH For Private And Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSayAH dvAdaza zivamUrtayaH-- (1) sadyojAtaH (2) vAmadevaH (3) aghoraH (4) tatpuruSaH (5) IzaH (6) mRtyuJjayaH (7) kiraNAkSaH (8) zrIkaNThasvarUpam ... (9) ahirbudhaH (10) virUpAkSaH (11) bahurUpI sadAzivaH ... (12) tryambakaH umAmahezvaraH hariharamUrtiH harapitAmahaH yugmam liGgAniaSTalohaliGgaphalam aSTaranaliGgaphalam pIThavidhiH liGgocitA maNayaH calAcalaliGgam calaliGgam sthiraliGgam lakSaNAdihInasyApi pUjyatvam ratnaliGgamAnam dhAtuliGgamAnam dAravaliGgamAnam zailaliGgamAnam :: :: :: :: :: : : :: :: :: :: :: :: :: : patrAGkAH viSayAH liGgamAnam liGgavRkSAH vRkSalakSaNam dArthAdiliGgocitAH prAsAdAH ... prAsAdamAnena liGgamAnam liGga zubhacihnAni liGge brahmAdibhAgAH liGgasyoddhAdibhAgAH ghaTitaratnaliGgalakSaNam bANotpattisthAnam bANaparIkSA dhaya'liGgAni bANaliGgaprazaMsA vAhanavidhiH pIThikA mukhaliGgam ekadvArazivAyatanam caturmukhazivAyatanam zivapratihArAHpUrvapratihArau dakSiNapratihArau pazcimapratIhArau uttarapratIhArI / gauryAH pramANamUrtilakSaNAdhikArAkhye paJcame [ 33-41] gauryA mUrtayaHgaurImUrtaH sAmAnyalakSaNam ... umA pArvatI zriyA :: :: :: : :: :: :: :: : For Private And Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra viSayAH rambhA totalA tripurA gauryAyatanam gauryA aSTau dvArapAlikAH gaNezaH herambaH vakratuNDaH gaNezAyatanam gaNeza pratihArAH kArtikeyaH paJcalIlAH durgA mUrtayaH -- mahAlakSmIH kSemaGkarI harasiddhiH gauryAdInAM vAhanAni cAmuNDA raktacAmuNDA kAtyAyanI mUrtiH caNDikASTapratihArAH lakSmyA mUrtiH mahAlakSmIH mahAvidyA sarasvatI sapta mAtaraH -- brAhmI mAhezvarI kaumArI vaiSNavI :::::::: : : : : www.kobatirth.org [ 4 ] patrAGkAH | viSayAH 33 vArAhI indrANI "" cAmuNDA 34 kSetrapAlaH vaTukabhairavaH "9 99 33 " 35 33 "" "" 36 36 37 99 99 99 33 38 "" 39 " 33 39 29 40 33 SaSThe - [ 42-46 ] caturviMzatirantaH jinAnAM varNAH yathAkramaM jinAnAM dhvajAH nakSatrANi rAzayaH jinopAsakayakSanAmAni jinAnAM zAsanadevatAH jinAnAM yakSayakSiNInAmAni eteSAM lakSaNam- tatra gomukhaH 6 / jaina - mUrti-lattaNAdhikArAkhye cakrezvarI ambikA pArzvaH padmAvatI 39 eSAM nAmAni mAtaGgaH siddhAkA dvitIyabhedena cakrezvarI Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jina pratIhAranAmAni pratIhArANAmAyudhAni parikaraH jineSu catuNI prAdhAnyakathanam For Private And Personal Use Only :: patrAGkAH 40 33 "" 41 33 42 "" " 43 ==== 39 44 " "" "" 99 45 = = = = = 46 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIgaNezAya namaH rUpamaNDanam prathamo'dhyAyaH [granthArambhaH] vizvarUpaM namaskRtya pUrvatantrAnusArataH / maNDanastanute vAstuzAstraM zrIrUpamaNDanam // 1 // [ mUrtInAM karttavyatopadezaH] prAsAde liGgamUrtInAM pramANaM zAstralakSataH / manuSyapazupakSyAdirUpaM kuryAttadAkRteH // 2 // [prazastazilAlakSaNam ] niviDA nirbaNA'mRdvI sugandhA madhurA zilA / savIrcAliGgapITheSu zreSThA kAntiyutA ca yA // 3 // [duSTazilAlakSaNam ] vimalaM hemakAMsyAdicihnaM lohamayaJca yat / tathA'nyadvividha cihnaM pratimAyAM bhayAvaham // 4 // [punaH zubhazilAlakSaNam ] kapotabhRGgakumudamASamudgAsitopamA / pANDurA ghRtapadmAbhA saurcAsu zubhA zilA // 5 // [zilAharaNadinAdinirdezaH] sudine sumuhUrte ca zakune zAntaceSTite / pratimAgRhakASThAdikarma kuryAnna cAnyathA // 6 // For Private And Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org rUpamaNDane [ gRhapUjyapratimAmAnam ] ArabhyaikAGgulAdUrddha paryantaM dvAdazAGgulA / gRheSu pratimA pUjyA nAdhikA zasyate tataH // 7 // [ devAlaya pUjyapratimAmAnam ] tadUrddhaM navahastAntaM pUjanIyA surAlaye / [ anAvRta dezapUjyapratimAmAnam ] dazahastAdito yArcA prAsAdena vinA'rcayet // 8 // dazAdi (1) karaSaSThyA tu SaTtriMzat pratimA ( : ) pRthak / bANavedakarAn yAvat (2) catuSkAM pUjayet sudhIH // 9 // [ pratimAghaTanadravyANi ] aSTalohamayI mUrtiH zailaratnamayI zubhA / zreSThavRkSamayI vA'pi pravAlAdimayI zubhA // 10 // [ jIrNoddhAravidhiH ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (3) atItabdaH zatA (4) mUrttiH pUjyA syAnmahattamaiH / khaNDitA sphuTitA'pyarcya anyathA duHkhadAyakA // 11 // dhAturatnavilepotthA vyaGgA ( : ) saMskArayogyakA ( : ) / kASThapASANajA bhagnA(:) saMskArAhI na devatAH // 12 // [ bhISaNadevatAsthAnam ] bhairavaH zasyate loke pratyAyatanasaMsthitaH / na mUlAyatane kAryo bhairavastu bhayaGkaraH // 13 // narasiMho varAho vA tathA'nye'pi bhayaGkarAH / [ duSTAH pratimAH ] nAdhikAGgA na hInAGgAH karttavyA devatAH kvacit // 14 // (1) ' -karavRddhayA' iti syAt / (2) 'catuSkayAm' iti syAt / (3) 'atItAbdazatA' iti syAt / (4) 'mUrtiryA pUjyA' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH pratimAkASTha(1)lepAnumadantacitrAyasAM gRhe / mAnAdhikA parIvArarahitA naiva pUjyate // 15 // [arcA!kRtakathanam ] narttanaM rodanaM hAsyamunmIlananimIlane / devA yatra prakurvanti tatra vidyAnmahAbhayam // 16 // vatsenAbhimukhe kuryAd yAtrAM dvAraJca vAstunaH / praveza(H) pratimAdInAM gurviNInAM vizeSataH // 17 // [pratimAzirojJAnam ] prAk pazcAdakSiNe saumye sthitA bhUmau tu yA zilA / pratimAyAH zirastasyAH kuryAt pazcimadakSiNe // 18 // [sAlamAnena mUrtayaH ] grAsavaktUmekabhAge dvau pakSI kuJjarAstrayaH / kinnarAzvAzcatustAlAH (2)paJcAzitasurA vRSaH // 19 // zukaro vAmanazcApi SaTtAlo gaNanAyakaH / saptabhAgAH prakartavyA vRSazUkaramAnakAH // 20 // aSTAMzA pArvatI devI sarve devA navAMzakAH / dazatAlo bhavedrAmo balilo jinastathA // 21 // tAlA ekAdaza skando hanumAn bhUtacaNDikA / tAlA dvAdaza vetAlA rAkSasAzca trayodaza // 22 // daityAzcaturdazAMzAH syu gu(3)rUpA tato'dhikA / (4)kAlAMzAH krUradevAH syurata UrdU na kArayet // 23 // (1) lepAzmadaNDacitrAyasA grahe' iti syAt / (2) paJcAsitasurA' iti syAt / (3) 'rUpaM tato'dhikam' iti syAt / (4) 'kalAMzAH' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org rUpamaNDane [ tAlAnusAreNAGgavidhAnam ] [ tatra SaTtAlasya ] mukhaM tAladvayaM tasya jaTharaM tatsamaM bhavet / guhyaM vedAGgulam UrU sapta jaGghA ca tatsamA // 24 // guNAGgulaM bhavejjAnu pAdaH kAryoM guNAGgulaH / rasatAlamiti proktaM saptatAlamathocyate // 25 // [ saptatAlasya ] vaktraM tAlapramANaM syAt kandharAvaMgulatrayam / sArddhasaptAGgulaM vakSo madhyaM navabhiraGgulaiH // 26 // sArdhasapta nAbhi(1)madhye (2) UrUraSTadazAGgule / pAdotsedha trimAtraJca manujAH saptatAlake // 27 // [ aSTatAlasya ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSTatAle mukhaM kuryAt tAlaM dvAdazamAtrakam / zrIvAsya trayaGgulA kAryA hRdayaM tu navAGgulam // 28 // madhyaM dvAdazamAtraM ca nAbhime navAGgule | (3) UrU syAdekaviMzatyA jAnu caiva guNAGgulam // 29 // jaGghA tathaikaviMzatyA pAdamUlaM guNAGgulam / [ navatAlasya ] pratimAmukhamAnena nava bhAgAn prakalpayet // 30 // vedAGgulA bhaved grIvA bhAgena hRdayaM tvadhaH / nAbhirbhAgena mer3he ca bhAgamekaM prakalpayet // 31 // caturviMzatimAtrorurjAnu proktaM yugAGgulam / dvibhAgena samA jaGghA pAdastu caturaGgulaH // 32 // (1) '-meDhUM' iti syAt / (2) 'UrU aSTAdazAGgulau' iti syAt / (3) 'Uru: ' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamo'dhyAyaH mukhasyApi tribhAgeNa lalATaM nAsikA hanuH / vistare stanagarbhe tu dvAdazAGgulamIritam // 33 // tadbAle vedavedAMze kakSe ekAntare tataH / saptasaptAGgulau bAhU daiye ca SoDazAGgulaH (1) // 34 // karo'STAdazamAtraH syAd(2)vistAro reNunAGgulaH / daiye sUryAGgulaH pANirvistAre paJcamAtrakaH // 35 // madhyaM manvaGgulaM vyAse kaTI proktA jinAGgulA / mUla ekAdazoru syAjjaGghA prAnte yugAGgulA // 36 // caturdazAGgulaH pAda(3)statoddhe ca yugAGgulAH / kakSaskandhastadUrddha tu kartavyazcASTa(4)mAtRkAH // 37 // grIvA tvaSTAGgulA vyAse pAdaH proktaH SaDaGgulaH / SaTsaptASTa(5)navAMzAntAmuddezAzca pradarzitAH // 38 // jJeyo mAnavibhA(6)gazca vistaraH pUrvazAstrataH // 39 // iti zrIsUtradhAramaNDanaviracite rUpamaNDane vAstuzAstre pratimAdravyaguNadoSa tAlAdhikAraH prathamo'dhyAyaH // 1 // (1) 'gulau' iti syAt / (2) 'vistAro'gre guNAGgulaH' iti syAt / (3) 'stadUrve ca yugAGgulaH' iti syAt / (4) ' mAtrakaH' iti syAt / (5) 'navAMzAnA' iti syaat| (6) 'gasya' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo'dhyAyaH [ jIrNoddhAre vizeSaH] aGgapratyaGgabhagnAM tu mUrti dhImAn visarjayet / nakhAbharaNamAlAstrabhamAM tAM na vivarjayet // 1 // [ekatra devapUjAniSedhaH] gRhe liGgadvayaM nAya' gaNezatrayameva ca / zaktitrayaM tathA zaGkha (1)macchAdidazakAGkitam // 2 // dve cakre dvArakAyAstu zAligrAmadvayaM tathA / dvau zaGkhau nArcayet tadvat sUryayugmaM tathaiva ca // 6 // teSAM tu pUjanAnnUnamudvegaM prApnuyAd gRhii| [tulasyA pUjAniSedhaH] tulasyA nArcayeccaNDI (2)dIpaM sUryaM gaNezvaram // 4 // brahmAdInAJca devAnAM devInAJca yathAkramam / AyudhAni tathA varNaM vAhanaM kathayAmyatha // 5 // RgvedAdiprabhedena kRtAdiyugabhedataH / viprAdivarNabhedena caturvaktraM caturbhujam // 6 // dakSiNAdhaHkarAt sRSTayA jayamAlAM tathA (3)zrutam / pustaM kamaNDaluM dhatte sakUrcaH kamalAsanaH // 7 // iti kmlaasnH| akSasUtraM pustakaJca dhatte caiva kamaNDalum / caturvaktrA tu sAvitrI zrotriyANAM gRhe hitA // 8 // [iti sAvitrI] (1) 'matsyAdIti syAt / (2) 'naiva' iti syAt / (3) 'zrucam' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyo'dhyAyaH jaTilA(:) zmazrulAH zAntA AsInA dhyAnatatparAH / kamaNDalvakSasUtrAbhyAM saMyutA RSayaH smRtAH // 9 // [iti RSayaH] vizvakarmA caturbAhurakSamAlAJca pustakam / (1)kambAM kamaNDalu dhatte trinetro haMsavAhanaH // 10 // [iti vizvakarmA ] AgneyyAM tu gaNezaH syAnmAtRsthAnaM ca dakSiNe / nairRtye tu sahasrAkSaM vAruNyAM jalazAyinam // 11 // vAyavye pArvatIrudrau grahAMzcaivottare nyaset / IzAne kamalA devI prAcyAM tu dharaNIdharaH // 12 // __ iti brahmAyatanam / brahmaNo'STau pratIhArAn kathayiSyAmyanukramAt / puruSAkAragambhIrAH sakUrcA mukuTojjvalAH // 13 // padmaM (2)sak pustakaM (3)daNDaH satyo vAme'tha dakSiNe / savyApasavya(4)karake (5)padmadaNDazca dharmakaH // 14 // (6)akSapadmAGgakodaNDaH kare dhatte priyodbhavaH / daNDAgama(7)sRkphalakairyajJaH syAt sarvakAmadaH // 15 // akSasUtragadAkheTadaNDairvijayanAmakaH / adhohastApasavyena (8)yuveTabde yajJabhadrakaH // 16 // (9)akSo pAzAGkuzau (10)daNDau (11)bhavya(:) syAt sArvakAmikaH / daNDAkSAMkuzapadmazca vibhavaH sarvazAntidaH // 17 // (12)iti brahmamUrtiH AyatanaM pratIhArAH / (1) 'kambu' iti syAt / (2) 'jhuk' iti syAt / (3) 'daNDam' iti syAt / (4) 'karayoH' iti syAt / (5) 'padmadaNDaJca' iti syAt / (6) 'akSapadmAGkazAn daNDam' iti syAt / (7) 'k' iti syAt / (8) 'kheTadhRg' iti syAt / (9) 'akSaM' iti syAt / (10) 'daNDaM' iti syAt / (11) 'bhavaH' iti syAt / (12) 'brahmamUrterAyatanapratIhArAH' iti syAt / rUpa -2 For Private And Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane [paryaH] sarvalakSaNasaMyuktaM sarvAbharaNabhUSitam / dvibhujaJcaikavaktaJca zvetapaGkamadhRtkaram // 18 // vartulaM tejaso bimba (1)madhyasthaM raktavAsasam / Adityasya tvidaM rUpaM kuryAt pApapraNAzanam // 19 // [pahANAM varNAH] zvetaH somaH kujo rakto budhaH pIto gurustathA / zukraH zvetaH zanI rAhuH (2)kRSNo dhUmrAstu ketavaH // 20 // padmahasto bhavet somaH kujo daNDakamaNDaluH / ardhakAyaH sthito rAhuH ketuH karapuTAkRtiH // 21 // [ grahANAM vAhanAni] saptAzvaratha Adityazcandro dazahayaH smRtaH / maGgalo meSamArUDho budhaH sapAsanasthitaH // 22 // haMsArUDhaM guruM vidyAd bhekArUDhaM ca bhArgavam / zani mahiSamArUDhaM rAhuM kuNDasya madhyagam // 23 // sarpapucchAkRtiM ketuM zani (3)dRSTA karAlinam / [grahANAM bhUSaNAni ] (4)gRhAH kirITinaH kAryA (5)ralakuNDalazobhitAH // 24 // _[ sUryAyatanam ] sUryasyA''yatane sthApyA vahrikoNAditaH kramAt / kujo jIvastamaH zukraH ketavo (6)yajJaH zaniH zazI // 25 // (1) 'padmasthaM' iti syAt / (2) 'kRSNau' iti syAt / (3) 'daMSTrA-' iti syAt / (4) 'grahAH' iti syAt / (5) 'ratna' iti syAt / (6) atra 'ya' ityakSaramadhikaM 'jJaH' ityeva syAt / For Private And Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dvitIyo'dhyAyaH [ pratIhArAH ] tarjanyaMzutAmracUDa (1) daNDai tu vAmataH / tarjanIzakti (2) kiraNaM daNDai syAt piGgalaH paraH // 26 // tarjanyau vajradaNDAvAnando vAmago ( 3 ) dadhAt / tarjanIdaNDApasavye cantakaH sa tu dakSiNe // 27 // dve tarjanyau padmadaNDe citro dhatte sa vAmataH / tarjanIdaNDApasavye vicitro dakSiNe sthitaH // 28 // (4) tarjanI daNDa savyentakaH sa tu dakSiNe / dve tarjanyau padmadaNDe citro dhatte sa vAmataH // 29 // kiraNaM daNDaM kiraNAkSaH sa dhArayan / tarjanI daNDApasavye pratihAraH sulocanaH / caturdvAreSu saMsthApyA dizazcaite pradakSiNam // 30 // iti sUryAdinavagrahasUryAyatanapratIhArAH / [ dikpAleSu indraH ] varaM vajrAGkuzau caiva kuNDaM dhatte karaistu yaH / gajArUDhaH sahasrAkSa indraH pUrvadizAdhipaH // 31 // [ vahniH ] varadaH zaktihastazca samRNAlakamaNDaluH / jvAlApuJja nibho devo meSArUDho hutAzanaH // 32 // [ yamaH ] lekhinIpustakaM dhatte (5) kurkuTaM daNDameva ca / mahAmahiSamArUDho yamaH kRSNAGga IritaH // 33 // [ nairRtaH ] khaDgaJca kheTakaM hastaiH (6) kArtikAM vairimastakaH / daMSTrAkarAlavadanaH zvAnArUDhazca rAkSasaH || 34 || Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 11 (3) 'dadhat ' (1) '- daNDairdaNDI' iti syAt / (2) '-kiraNadaNDaiH' iti syAt / iti syAt / ( 4 ) padyamidaM sampAtAyAtaM syAt / (5) 'kukkuTaM' iti syAt / (6) 'kartika vairimastakam' iti syAt / Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane [ varuNaH] (1) varapAzosalaM kuNDI hastairbibhrat kramAJca yaH / nakrArUDhaH sa kartavyo varuNaH pazcimAzritaH // 35 // pavanaH] varaM dhvajapatAkAJca kamaNDalu karairdadhat / mRgArUDho haridvarNaH pavano vAyudikpatiH // 36 // [kuberaH] gadAnidhibIjapUrakamaNDaludharaH karaiH / gajArUDhaH prakartavyaH (2) saumyo yo naravAhanaH // 37 // [IzAnaH] varaM tathA trizUlaJca nAgendraM bIjapUrakam / bibhrANo (3)vRSabhArUDho IzAno dhavaladyutiH // 38 // iti dikpAlamUrtidhyAnam / iti zrIsUtradhAramaNDanaviracite rUpamaNDane vAstuzAstre brahmasUryAdigrahadikpAla mUrtyadhikAro nAma dvitIyo'dhyAyaH // 2 // (1) 'varapAzotpalaM' iti syAt / (2) 'saumyAyAM' iti syAt / (3) 'vRSabhArUDha' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyo'dhyAyaH [ yugabhedena varNabhedena ca viSNumUrtayaH ] vAsudevaH saGkarSaNaH pradyumnazcAniruddhakaH / zvetaraktapItakRSNA(:) kramAt (1)kalayugAdiSu // 1 // pUjyA dvijAdibhizca [zirovidhAnam ] -eSAM chatrAbhaM kukkuTANDavat / vapuSAbhaJca bAlendurUpaM kuryAcchiraH kramAt // 2 // [varNabhedena viSNumUrtInAM zubhadatvam ] nArAyaNaH kezavazca mAdhavo madhusUdanaH / pUjitA mUrtayo hyetA viprANAM saukhyadAyakAH // 3 // madhusUdanaviSNU ca kSatriyANAM phalamadau / trivikramo vAmanazca vaizyAnAm (2)arcayecchubhA // 4 / / pUjitA (3)zrIdharI mUrtiH zUdrANAM saukhyadAyinI / carmakRdrajakAnAJca naTasya varaTasya ca // 5 // medabhillakirAtAnAM hRSIkezaH sukhapradaH / kumbhakArabaNigvezyA(4)cakrikAdhvajinAmapi // 6 // sarveSAM prakRtInAJca padmanAbhaH sukhAvahaH / dAmodaraH saukhyadaH syAd (5) brahmacaryaikadaNDinoH // 7 // (6)hariharo hiraNyagarbho nArasiMho'tha vAmanaH / varAhaH sarvavarNeSu saukhyado hitakArakaH // 8 // (1) 'kali' iti syAt / (2) 'arcane zubhau' iti syAt / (3) 'traidharI' iti syAt / (4) ' cakrika-' iti syAt / (5) 'brahmacAryeka-' iti syAt / (6) 'harihiraNyagarbhazca' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane [cAradevaH] vAsudevo (1)gadAM zaGkha cakrapadmadharo mataH / [ kezavaH] kezavaH kamalaM kambu dhatte cakraM gadAmapi // 9 // [bhArAyaNaH] nArAyaNaH kambu(2)patragadAcakradharo bhavet / [mAdhavaH] mAdhavastu gadAM cakraM zaGkha vahati paGkajam // 10 // [puruSottamaH ] puruSottamastu cakraM padmaM zaGkha gadAM dadhat / [adhokSajaH] adhokSajaH sarasijaM gadAM zaGkha sudarzanam // 11 // [saGkarSaNaH] saGkarSaNo (3) gadAM kambusarasIruhacakrabhRt / [govindaH] govindo dharate cakra gadAM padmaM ca kambunA // 12 // [viSNuH ] viSNuH kaumodakI padmaM pAJcajanyaM sudarzanam / [madhusUdanaH] madhusUdanastu cakraM zaGkha sarasijaM gadAm // 13 // [acyutaH] acyutastu gadApadmacakrazaGkhaH samanvitaH / [upendraH] upendro vahate zaGkha gadAM cakraM kuzezayam // 14 // (1) 'gadA-zaGkha-cakra-padma' iti syAt / (2) 'padma' iti syAt / (3) 'gadAkambu.' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyo'dhyAyaH [ pradyumnaH] pradyumnazca (1)cakrazaGkha gadAmbhojAni pANibhiH / [trivikramaH] trivikramastriSu gadAcakrazaGkhAn bibharti yaH // 15 // [ narasiMhaH ] narasiMhastu cakrAbjagadAkambuvirAjitaH / [janArdanaH ] janArdano'mbujaM cakraM kambu kaumodakI dadhau // 16 // - [vAmanaH] vAmanastu zaGkhacakragadApAlasatkaraH / [zrIdharaH] zrIdharo vArijaM cakraM gadAzaGkha dadhAti ca // 17 // [aniruddhaH] aniruddho lasaccakragadAzaGkhAravindavAn / [hRSIkezaH] hRSIkezo gadAM cakraM padmazaGkha ca dhArayan // 18 // [padmanAbhaH] padmanAbhaH pAJcajanyaM padmaM cakraM gadAmapi / [dAmodaraH] dAmodaro'mbujaM zaGkha gadAM dhatte sudarzanam // 19 // [hariH] harirdhArayate kambu cakra padmaM tathA gadAm / [kRSNaH ] kRSNaH karaiH pAJcajanyaM gadAM padmaM sudarzanam // 20 // etAH sumUrtayo jJeyA dakSiNAdhaHkarakramAt / (vAsudevAdivarNAH syuH SaDete tadadAdayaH?) // 21 // (1) 'cakrazaGkhagadAmbhojAni' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane sakRSNaH kArtikeyo'bjazaktikheTakakambubhiH / garuDadhvajastArzvastho'bjazaGkhadhvajacihnavAn // 22 // jayanto'kSacakradaNDapadmAditrasaMvRtaH / govardhano lasaccakrazaGkhapadmargadAM (1)hi tat // 23 // iti zrIharezcaturviMzatimUrtayaH / matsyakUrmI svasvarUpau nRvarAho gadAmbujam / (2) bibhRtsyAmo varAhAsyo daMSTrAgre tu dhRtA dharA // 24 // [iti matsyakUrmavarAhAH] nRsiMhaH siMhavaktro'tidaMSTrAlaH kuTilorukaH / hiraNyorasthalAsaktavidAraNakaradvayaH // 25 // [iti nRsiMhaH] vAmanaH sazikhaH zyAmo daNDI (3)pItAmbupAtravAn / (4) jaTilInadharo rAmo bhArgavaH parazuM dadhat // 26 // - [iti vAmanaparazurAmau] rAmaH zareSudhRk zyAmaH sazIramuzalo balaH / [iti rAmabalarAmau] (5) baddhapadmAsano raktastyaktAbharaNamUrdhajaH // 27 // kaSAyavastro dhyAnastho dvibhujo'korddhapANikaH / [iti buddhaH] kalkI sakhaDgo'zvArUDho hareravatarA ime // 28 // [iti kalkI] iti dshaavtaaraaH| (6)suptarUpaM zeSatalpe (7)dakSo daNDabhujo'sya tu| zirodharo vA vAmastu sapuSpo'yaM jalezayaH // 29 // (1) 'dadhat' iti syAt / (2) 'bibhran zyAmo' iti syAt / (3) 'vAmbupAtravAn' iti syAt / (4) 'jaTI bANadharo' iti syAt / (5) 'buddhaH padmAsano' iti syAt / (6) 'suptarUpaH' iti syAt / (7) 'dakSe daNDo bhuje'sya tu' iti syAta / For Private And Personal Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyo'dhyAyaH tannAbhipaGkaje dhAtA ( zrIbhUmivazironthige? ) / nidhyastrAdisvarUpANi pArzvayormadhukaiTabhau // 30 // iti jlshynH| atha zAligrAmaparIkSA [pUjyazilAlakSaNam ] nAgabhogasamAkArA zilA sUkSmA ca yA bhavet / pUjanIyA prayatnena sthirA snigdhA suvartulA // 31 // tatrApyAmalakImAnAt sUkSmA cAtIva yA bhavet / tasyAmeva sadA kRSNaH zriyA saha vasatyasau // 32 // yathA yathA zilA sUkSmA tathA tathA mahat phalam / tasmAttAM pUjayennityaM dharmakAmArthamuktaye // 33 // [tyAjyazilAlakSaNam ] kapilA karburA bhanA sUkSmA(1)chinAkulA ca yaa| rekhAkulA'sthirA sthUlA bahucakrekacakrikA // 34 // bRhanmukhI bRhaccakA baddhacakrA ca yA punaH / (2)baddhacakrA'tha vA syAd bhinnacakrA tvadhomukhI // 35 // dagdhA suraktA cApUjyA bhISaNA paGkticakrikA / pUjayed yaH pramAdena duHkhameva labhet sadA // 36 // [tatra matAntaram ] khaNDitA sphuTitA bhinnA pArzvabhinnA prabheditA / zAligrAmasamudbhUtA zilA doSAvahA nahi // 37 // [ varNabhedAt phalavizeSakathanam ] snigdhA siddhikarI mudrA kRSNA kiirtiprdaaykaa| pANDurA pApadahanA (3)pitA putrapradAyakA // 38 // nIlA dizati (4)lakSmI ca raktabhogapradAyinI / [cakravizeSe varNabhedaH ] kapilaM nArasiMhaJca vAmanaM (5)cAtasannibham // 39 // (1) 'chidrAkulA' iti syAt / 'sthinAkulA' iti vA kathaJcit saGgacchata eva / (2) 'lagnacakrA'tha vA yA syAd' iti syAt / (3) 'pItA' iti syAt / (4) 'lakSmI ca raktA' iti syAt / (5) 'pItasannibham' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane vAsudevaM sitaM jJeyaM raktaM saGkarSaNa matam / dAmodaraM tu nIlAbhamaniruddhaM tathaiva ca // 40 // zyAmaM nArAyaNaM jJeyaM vaiSNavaM kRSNavarNakam / bahuvarNabhanantAkhyaM zrIdharaM pItamucyate // 41 // [ uttamAdicakrapramANam ] vRtta (1) sUtre'STamo bhAga uttamaM ( 2 ) vaklakSaNam / madhyamaJca caturbhAgaM kanIyastu tribhAgakam // 42 // [ tricakralakSmInArAyaNaH ] lakSmInArAyaNa devastribhizvakairvyavasthitaH / pUjanIyaH prayatnena bhuktimuktiphalapradaH // 43 // [ zAlagrAmasya pratiSThAniSedhaH ] ahaM brahmAdayo devAH sarvabhUtAni kezavaH / sadA sannihitastatra pratiSThAkarma nAstyataH // 44 // zAlagrAmaprazaMsA ] zAlagrAmazilAgre tu yo juhoti hutAzanam / ekAhutirhutA samyak kalpakoTiguNottarA // 45 // iti zAligrAmaparIkSA | [ atha mUrttivizeSAH ] tAkSyoM (3) makaGkataH prakSaH kauzikAkAranAsikaH / caturbhujastu karttavyo vRttanetramukhastathA // 46 // gRdhorujAnucaraNaH pakSadvayavibhUSitaH / prabhAsaMsthAnasauvarNaH kalApena vibhUSitaH // 47 // chataJca pUrNakumbhaJca karayostasya kArayet / karadvayaJca karttavyaM tathA viracitAJjali || 48 // navatAla : prakarttavyo garuDo mAnasUtrataH / (4) pAdajAnukaTivadacIyAM vAhanasya dRk // 49 // yaduzca bhagavAn pRSThe chalakumbhadharau karau / kiJcilambodaraH kAryaH sarvAbharaNabhUSitaH // 50 // (1) ' sUtrASTamo' iti syAt / (2) 'cakra -' iti syAt / prakhyaH' iti syAt / (4) ' pAdaM jAnu kaTiM yAvadarcAyAM' iti syAt / For Private And Personal Use Only (3) ' marakata Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tRtIyo'dhyAyaH (1)vAmAgre kuJcitaH pazcAdanyapAdastu jAnunA / pRthivIM saMsthito yatra gAruDaM syAttadAsanam // 51 // ___ iti (2)gaaruddH| vaikuNThaJca pravakSyAmi so'STabAhurmahAbalaH / tAAsanazcaturvaktraH kartavyaH zAntimicchatA // 52 / / gadAM khaDgaM cakrazaraM dakSiNe ca catuSTayam / zaGkha kheTaM dhanuH padmaM vAme dadyAccatuSTayam // 53 // agrataH puruSAkAraM nArasiMhaM ca dakSiNe / aparaM strImukhAkAraM vArAhAsyaM tathottaram // 54 // iti vaikuNThaH / viMzatyA hastakaiyukto vizvarUpazcaturmukhaH / / patAkA halazaGkhau ca vajrAGkuza(3)zarAMstathA // 55 // cakraJca (4)bIjapUraJca varo dakSiNabAhuSu / patAkA daNDapAzau ca gadAzArhotpalAni ca / zRGgI muzalamakSazca kramAt syumibAhuSu // 56 // hastadvaye yogamudrA vainateyopari sthitaH / kramAnnara-nRsiMha-strI-varAha-mukhavanmukhaH / / 57 // iti (5)vizvamukhaH / ananto'nantarUpastu hastaidazabhiryutaH / anantazaktisaMvIto garuDasthazcaturmukhaH // 58 // dakSiNe tu gadAkhaDgau cakraM vajrAGkuzau zaraH / zaGkhaH khedaM dhanuH padmaM daNDapAzau ca vAmataH // 59 // itynntH| mukhAni pUrvavattasyApyatra trailokyamohanaH / sa SoDazabhujastAArUDhaH prAgvaccaturmukhaiH / / 60 // gadAcakrAGkuzau (6)bANaM zaktizcakraM varaH kramAt / dakSeSu mudgaraH pAzaH zArGgazaGkhAbjakuNDikA(:) // 61 // (1) 'vAmo'gre' iti syAt / (2) 'garuDaH' iti syAt / (3) '-zarAstathA' iti syAt / (4) 'bIjapUrazca' iti syAt / (5) 'vizvarUpaH' iti syAt / (6) 'bANaH' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 rUpamaNDane zRGgI vAmeSu hasteSu yogamudrA (1)karadvayam / naraJca nArasiMhaJca zUkaraM kapilAnanam // 62 // ___ iti trailokyamohanaH / dakSiNe puNDarIkAkSaH pUrve nArAyaNaH smRtaH / govindaH pazcime sthApya uttare madhusUdanaH // 63 // IzAne sthApayed viSNumAneyyAM tu janArdanam / nairRtye padmanAbhaJca vAyavye mAdhavaM tathA // 64 // kezavo madhyataH sthApyo vAsudevo'thavA budhaiH / saGkarSaNo vA pradyumno'niruddho vA yathAvidhi // 65 // dazAvatArasaMyuktaH prokto jalazayo'thavA / agrataH zUkaraH sthApyaH sarvadevamayaH zubhaH // 66 // ___ iti viSNvAyatanam / pratihArAMstato vakSye catasRNAM dizAM kramAt / vAmanAkArarUpAste kartavyAH sarvataH zubhAH // 67 // (2)tarjanI zaGkhacakre ca caNDo daNDaM dadhat kramAt / vAme sthAne pracaNDo'syApasavye dakSiNe zubhaH // 68 // padmaM khaDgaM kheTakaJca kramAd bibhrada gadAM (3)ca yaH / (4)vilome padmagadayorvijayastau (5)kramAllikhenyaset // 69 // (6)tarjanI bANacApau ca gadAM dhAtA ca sRSTitaH / (7)mudApasavye tairastrairvidhAtA vAma-dakSayoH // 70 // tarjanIkamalaM zaGkha gadAM bhadraH kramAd dadhat / (8)zastrApasavyayogena subhadrastau kramAnnyaset // 71 // iti viSNupratIhArAH / iti zrIsUtradhAramaNDanaviracite vAstuzAstra rUpamaNDane viSNumUrtyA?ya')dhikArastRtIyo'dhyAyaH // 3 // (1) 'karadvaye' iti syAt / (2) 'tarjanI' iti syAt / (3) 'jayaH' iti syAt / (4) 'vilomaiH' iti syAt / (5) 'kramAllikhet' iti 'kramAnnyaset' iti vA syAt / (6) tarjanI' iti syAt / (7) 'savye'pasavye' iti syAt / (8) 'savyApasavyaH' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ zivamUrtizivaliGgalakSaNAdhikArAkhyaH ] caturtho'dhyAyaH atha zivamUrtayaH [ dvAdaza zivamUrtayaH] zuklAmbaradharaM devaM zuklamAlyAnulepanam / jaTAbhArayutaM kuryAd bAlendukRtazekharam // 1 // trilocanaM saumyamukhaM kuNDalAbhyAmalaGkRtam / sadyojAtaM mahotsAhaM varadAbhayapANinam // 2 // iti sadyojAtaH [1] / raktAmbaradharaM devaM raktayajJopavItinam / raktoSNISaM raktanetraM raktamAlyAnulepanam // 3 // jaTAcandradharaM kuryAttinetraM tuGganAsikam / vAmadevaM mahAbAhuM khaDgakheTakadhAriNam // 4 // iti vAmadevaH [2] / daMSTrAkarAlavadanaM sarpazIrSa trilocanam / ruNDamAlAdharaM devaM sarpakuNDalamaNDitam // 5 // bhujaGgakeyUradharaM sarpahAropavItinam / yonasaM(?) kaTisUtreNa gale vRzcikamAlikam // 6 // nIlotpaladalazyAmamatasIpuSpasannibham / piGgabhUpiGgajaTilaM zazAGkakRtazekharam // 7 // (1)takSakaM muSTikaJcaiva pAdayostasya nUpurau / aghorarUpakaM kuryAt kAlarUpamivAparam // 8 // (1) 'takSako muSTikazcaiva' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 rUpamaNDane mahAvIrya mahotsAhamaSTabAhuM mahAbalam / zamayantaM ripoH (1)sadyaM nivezo yatra bhUtale // 9 // khaTAGgazca kapAlaJca kheTakaM pAtrameva ca / vAmahasteSu karttavyametacchastracatuSTayam // 10 // trizUlaM parazuH (2)khaDgaM daNDazcaivArimardanaH / zastrANyetAni catvAri dakSiNeSu kareSu ca // 11 // ___ityaghoraH [3] / pItAmbarastatpuruSaH pItayajJopavItavAn / mAtuliGgaM kare vAme'kSamAlA dakSiNe tathA // 12 // iti tatpuruSaH [4] / (3)zuddhaH sphaTikasaMkAzo jaTAcandravibhUSitaH / (4)akSastrizUlahastau ca kapAlaM vAmataH zubham // 13 // * [itIzaH 5] kapAlamAli-suzvetaM zazAGkakRtazekharam / vyAghracarmadharaM mRtyuJjayaM nAgendrabhUSitam // 14 // trizUlaM cAkSamAlA ca dakSayoH karayoH smRtau / kapAlaM kuNDikA vAme yogamudrA (5)karadvayam // 15 // __iti mRtyuJjayaH [6] / caturbhujo mahAbAhuH zuklapAdAkSipANikaH / pustakAbhayahasto'sau(6)saca kAkSastrilocanaH // 16 // iti kiraNAkSaH [7] / (1) 'saGkha' iti syAt / (2) 'khago' iti syAt / (3) 'zuddhasphaTika' iti syAt / (4) yakSastrizUlahastazca' iti, 'dakSe trizUlaM haste ca' iti vA syAt / (5) 'karadvaye' iti syAt / (6) 'sa-cakrAkSa-' iti ['kiraNAkSa-' iti vA ?] syAt / _* padyamidaM mUrtyantarasya lakSakaM na tu mRtyuJjayamUrteH, dvirAyudhanirdezAt / bhavati ca mRtyuJjayalakSakatvena bhrAntirantarA puSpikAntaravirahAt / devatAmUttau 'Iza'lakSaNatvenedaM nirdiSTam ( deva0 6 / 14); tadanugatyA'smAbhirapi puSpikaikA kalpitA; evaJcAle 'iti dvAdaza rudrA' iti puSpikA'pi nAnRtabhASiNI syAt / / For Private And Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtho'dhyAyaH citravastradharaM kuryAccitrayajJopavItinam / citrarUpaM mahezAnaM citraizvaryasamanvitam // 17 // caturbAhuM caika(1)vastraM sarvAlaGkArabhUSitam / khaDgaM dhanuH zaraM kheTaM zrIkaNThaM bibhrataM bhujaiH // 18 // iti zrIkaNThasvarUpam [8] / ahirbudhno gadAsarpa cakraM Damaru-mudgarau / zUlAGkuzAkSa(2)mAlA ca dakSordhvAdhaHkramAddadhat // 19 // tomaraM paTTizaM carma kapAlaM tarjanIghaTau / (3)zaktiH parazukaM vAmahaste sandhArayatyasau // 20 // ityahirbudhnaH [9] / virUpAkSastataH khaDgaM zUlaM DamarumaGkuzam / / sarpaJcakraM gadAmakSasUtraM bibhrat karASTakaiH // 21 // kheTaM khaTAGgazaktiJca parazuM tarjanIghaTam / ghaNTAkapAlakaM ceti vAmorkhAdikarASTakaiH // 22 // - iti virUpAkSaH [10] / bahurUpo dadhada dakSe DamaraM ca sudarzanam / sarpa zUlAGkuzau kumbhaM kaumudIjapamAlikAm // 23 // ghaNTAkapAlakhaTAGgatarjanIkuNDakAM dhanuH / parazuM (4)paTTikaM ceti vAmordhvAdikrameNa hi // 24 // iti bahurUpI sadAzivaH [11] / trayambako'tha dadhacakra DamarUM mudgaraM zaram / (5)zUlAGkuzAnyakSasUtraM dakSordhvAdikrameNa hi // 25 // ____ (1) 'vaktra' iti syAt / (2) 'bhAlAzca' iti syAt / (3), 'zakti' iti syAt / (4) 'paTTizaM' iti syAt / (5) 'zUlAGkuzAvakSasUtra' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 rUpamaNDane gadAkhaTAGgapAtrANi kArmukaM trjniighttau| parazu paTTizaM ceti (1)vAmArdhAdikarASTake // 26 // iti tryambakaH [12] / iti dvAdaza rudraaH| umAmahezvaraM vakSye umayA saha zaGkaraH / (2)mAtuliGgaM trizUlaJca dharate dakSiNe kare // 27 // AliGgito vAmahaste (3)nAgendraM dvitIye kare / haraskandha umAhaste darpaNo dvitIye kare // 28 // adhastAda vRSabhaM kuryAt kumAraJca gaNezvaram / bhRGgirITaM tathA(4)kuryAnnimaMsinnRtyasaMsthitam // 29 // iti umAmahezvaraH / kAryoM (5)hariharasyApi dakSiNArdhe zivaH sadA / hRSIkezazca vAmArdhe zvetanIlAkRtI kramAt // 30 // varaM trizUlacakrAjadhAriNo bAhukAH kramAt / dakSiNe vRSabhaH pArve vAme vihagarADiti // 31 // iti hrihrmuurtiH| ekapIThasamArUDhamekadehanivAsinam / SaDbhujaJca caturvaktraM sarvalakSaNasaMyutam // 32 // akSamAlAM trizUlaJca gadAM kuryAcca dakSiNe / kamaNDaluJca khaTAGgaM cakraM vAmabhuje tathA // 33 // iti hara pitAmahaH / umAJca dvibhujAM (6)kuryAlakSmIrnArAyaNAzritA / devaM zastraiH svakIyaizca garuDopari saMsthitam // 34 // (1) 'vAmordhvAdiH' iti syAt / (2) 'mAtuluGga' iti syAt / (3) 'nAgendro' iti syAt / (4) 'kuryAnnimAsaM nRtya-' iti syaat| (5) 'hariharazcApi' iti syAt / (6) 'kuryAlakSmI nArAyaNAzritAm' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org caturtho'dhyAyaH dakSiNaH kaNThalagno'syA vAmo hastaH sarojadhRk / vibhomakaro lakSmyAH kukSibhAgasthitaH sadA // 35 // sarveSAmeva devAnAM yugmaM yugmaM vidhIyate / teSAM zaktiH pRthagrUpA tadastravAhanAkRtiH) // 36 // iti yugmam / atha liGgAni / sthiralakSmIpradaM haimaM (1)tArajaJcaiva rAjatam / prajAvRddhikaraM (2) tAmraM vajramAyurvivardhanam // 37 // (3) vizeSa kArakaM kAMsyaM pittalaM bhuktimuktidam / sIsakaM (4) zakulliGgamAyasaM ( 5 ) purinAzanam // 38 // aSTalohamayaM liGgaM kuSTharogakSayA ( 6 ) paham / trilohasambhavaM liGgamantardhAnaprasiddhidam // 39 // [ ityaSTalohaliGgaphalam ] AyuSyaM hIrakaM liGgaM bhogadaM mauktikodbhavam / sukhakRt pusspr|gotthN vaidUrthaM zatrumardanam // 40 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIpadaM padmarAgaJca indranIlaM yazaH pradam / liGgaM maNimayaM puSTyai sphaTikaM sarvakAmadam // 41 // [ ityaSTaratraliGgaphalam ] ratnaliGgaM dvidhA khyAtaM svapIThaM dhAtupIThakam / dhAtujaM tu svayonisthaM siddhimuktipradAyakam // 42 // tAmrajaM puSparAgasya sphaTikasya tu ( 7 ) rAjitam / tAmrajaM mauktikasyApi zeSANAM hemajaM matam // 43 // [ iti pIThavidhiH ] For Private And Personal Use Only 25. (1) 'rAjataJcaiva rAjyadam' iti syAt / (2) 'rAGgaM tAmramAyuHpravardhanam' ityAkare / (3) 'vidveSa-' iti syAt / (4) 'vaMzakuliGga-' iti syAt / (5) 'ripu- iti syAt / (6) 'vaham' iti syAt / (7) 'rAjatam' iti syAt / rUpa--4 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 rUpamaNDane samastamaNijAtInAM (1)dIptasAnnidhyakArakam / ( manotmAnaM pramANAni teSu grAhyaM navAmbudaiH !) // 44 // * [iti liGgocitA maNayaH] zaileyaM bhogadaM liGgaM mRnmayaM sarvakAmadam / dArujaM vasusiddhayarthaM sarvametaccalAcalam // 45 // [iti calAcalaliGgam] ekAGgulAdipaJcAntaM calaliGgazca kanyasam / SaTpAdidazAntaJca madhyamekAdazAditaH // 46 // [iti calaliGgam] naikahastAdadho(2)vAdyaM prAsAde sthiratAM nayet / sthiraM tat sthApayed gehe (3)gaNyAM he dUrakRd yataH // 47 // [iti sthiraliGgam ] (4)vANalakSaNahIne'pi yatra vai rocate manaH / tatra pUjAM prakurvIta dharmakAmArthamokSadam // 48 // [iti lakSaNAdihInasyApi pUjyatvam ] ratnamekAGgulaM liGgamaGgulAGgulavRddhitaH / navAntaM navaliGgaJca vRddhiI mudgamAnikA // 49 // [iti rakhaliGgamAnam ] dhAtoraSTAGgulaM pUrvamaSTASTAGgulavardhanAt / trihastAntaM navaiva syurliGgAni ca yathAkramam // 50 // [iti dhAtuliGgamAnam ] dRDhakASThamayaM liGgaM karttavyaM SoDazAGgulam / SoDazAGgulikA vRddhiH SaTkarAntaM navaiva hi // 51 // [iti dAravaliGgamAnam] (1) 'dIptiH sAnnidhyakAraNam' iti syAt / (2) 'liGgaM' iti syAt / (3) 'gRhAMhodUrakRd' iti syAt / (4) 'varNa-' iti syAt / * atrA''darza catuzcatvAriMzasaMkhyAbodhako'Gko nopalabhyate, tatsaMkhyAkaH zlokaH patito na veti cintanIyam / asmAbhistu yathAkramamevAGkA niveshitaaH| For Private And Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtho'dhyAyaH hastAdinavahastAntaM zailaM liGgaM vidhIyate / hastavRddhyA navaiva syurmadhye vRddhiryadRcchayA // 52 // [iti zailaliGgamAnam ] mRddArulohazailAnAM daiye bhakte jinAMzakaiH [24] / kuryAt SaTsArdhasaptASTanavAMzai(1)staraM zubham // 53 // [iti liGgamAnam ] zrIparNI (2)zizupAzokazirISaH (3)khAdino'rjunaH / candanaH zrIphalo nimbo raktacandanabIjakau // 54 // karpUro devadAruzca candanaH pArijAtakaH / campako madhuvRkSazca hintAlazcAguruH zubhAH // 55 // [iti liGgavRkSAH] (4)nirbaNAHxxx sarve liGgArthe saukhyadAyakAH / pranthikoTarasaMyuktAJ zAkhodbhUtAn parityajet / / 56 / / [iti vRkSalakSaNam ] nilayaM dAruliGgAnAmiSTakAdArujaM zubham / zailajaM dhAturatnAnAM svarUpaM cAdhikaM zubham // 57 // [iti dAdiliGgocitAH prAsAdAH ] dhAtuje ratnaje bANe dAruje ca svayambhuvi / (5)gRhanUnAdhikaM vA'pi (6)vaktaliGgiSu pArthivaH // 58 // hastamAnaM bhavelliGgaM vedahaste suraalye| (7)jyeSThaliGge tu vedAMzaM SaTtriMzaM navahastakam // 59 // paJcAdibhUtavedAMze prAsAde hastasaMkhyayA / madhyamaM pazcamAMzena hastAdinavahastakam // 60 // (1) 'vistaraM' iti syAt / (2) 'ziMzapA'zokaH' 'zizukA'zokaH' iti vA syAt / (3) 'khAdiro-' iti syAt / (4) 'nirbaNAH' ityanantaraM 'sudRDhA' iti tryuTitaM syAt / (5) 'gRhaM nyUnAdhikaM' iti syAt / (6) 'vaktaliGgeSu pArthive' iti syAt / (7) 'jyeSThaliGgantu vedAMze SaTtriMze' iti syAt / / For Private And Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane (kRtvAdiyugalatvAntaM ?)hastasaMkhye zivAlaye / SaSThAMzena prakarttavyaM hastAdinavahastakam // 61 // (1)kaniSThAjyeSThaliGgeSu madhyamAmadhyameSu ca / prAsAdAH kanyase jyeSThAH sImAmAnamidaM smRtam // 62 // garbha paJcAMzake trayaMze jyeSThaliGgaM tu madhyamam / navAMzaM paJcabhAgaM syAda garbhAdha kanyasodayam // 63 // [iti prAsAdamAnena liGgamAnam ] padmaM zaGkho dhvajA chatraM (2)khaDgazaktikacAmare / vajaM (3)daNDorddhabhAgaJca cakraM matsyau ghaTaH zubhaH / / 64 // saukhyadaM cihn(4)mityaadyaamaavto dakSiNe'pi yaH / zvetaraktA pItakRSNA rekhA varNeSu saukhyadA // 65 // [iti liGge zubhacihnAni ] brahmAMzazcaturasro'dho madhye'STAsrastu vaiSNavaH / pUjAbhAgaH suvRtta(H) syAt pIThoddhaM zaGkarasya ca // 66 // [iti liGga brahmAdibhAgAH] pUjAyAme kalAMze ca (5)liGgacitraM dazAMzakaiH / pIThasyArdhe dvibhAge ca rekhA kAryA pradakSiNe // 67 // (mastakaM mAnamadhye tu bAhye'Gge rASTravibhramaH / !) . (6)nnAbhamaSTamAMzena (7)sAdhe dvayaMzaSaDaGgake // 68 // trapuSAbhaM vistarArdhaM kukkuTANDaM ziro matam / / tribhAge liGgavistAre ekAMzenArdhacandrakam // 69 // sArdhatryaMzena tulyaM syAdaSTAMze bubudaakRti(::)| UrddhAdhomadhyahInaM yalliGgaM nAzakaraM bhavet // 70 // - [iti liGgasyo dibhAgAH] (1) 'kaniSTha-' iti syAt / (2) 'khaDgaH' iti syAt / (3) 'daNDo'rdhacandrazca' ityanyatra / (4) 'mityAdyamAvattoM' iti syAt / / (5) 'liGgaM cithaM' iti syAt / (6) 'chatrAbhamiti syAt / (7) 'sArdhayaMze SaDzake' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org caturtho'dhyAyaH dIrghe vA sandhirekhAbhiryuktakAkapadAkRti (:) | liGgaM nAnyAzritaM liGgamAzritAH sarvadevatAH / sthApayenmukhyadevasya (1)skandamedAntare surAn // 71 // iti ghaTitaratna liGgalakSaNam / |rANasyAM prayAge ca gaGgAyAH saGgameSu ca / kurukSetre sarasvatyAM bANaliGgaM sukhAvaham // 72 // ni vai narmadAyAzca antarvedyAJca saGgame / kedAre ca prabhAse ca bANaliGgaM sukhAvaham // 73 // [ iti bANotpattisthAnam ] trepaJcavAraM yasyaiva tulAsAmyaM na jAyate / nadA bANaH samAkhyAtaH zeSaM pASANasambhavam // 74 // [ iti bANaparIkSA ] sthUlaM (2) khaNDaJca dIrghaJca sphuTitaM chidrasaMyutam / binduyuktaM ca zUlAgraM kRSNaM ca cipiTaM tathA // 75 // (3) cakraJca madhyahInaJca bahuvarNaJca yad bhavet / varjayenmatimA~lliGgaM sarvadoSakaraM yataH // 76 // [ iti varNyaliGgAni ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir granthAntare ; mahAnadI samud (4) bhUta siddhakSetrAdisambhavam / pASANaM parayA bhaktyA liGgavat pUjayet sudhIH // 77 // sadoSaM guNasaMyuktaM bANaM pUjyaM hi nityazaH / balAlakSmIM samAkRSya bhujyate bANaliGgataH // 78 // For Private And Personal Use Only 26 (5) sarvaM vratatapo dAnaM tIrthaM deveSu yat phalam / tat phalaM koTiguNitaM prApyate liGgapUjanAt // 79 // (1) 'skandha-' iti syAt / (2) 'kharvaJca' iti syAt / (3) 'vaJca' iti syAt / (4) 'bhUtamiti syAt / (5) 'sarvatratatapodAnatIrthadeveSu' iti syAt / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane zatavAraM kurukSetre sahasraM jAhnavIjale / lakSavAraM narmadAyAM koTiM ca kurujAle // 8 // kRtvA svAnaM tathA piNDaM homaM dAnaM ca bhojanam / (1)guNite koTivAraJca sarvapuNyaM labhennaraH // 81 // (2) padme vai zatahasteSu (3)bANeSu ca zateSu ca / svayambhuvi sahasrAntaM zivatIrthodakaM smRtam // 82 // [iti bANaliGgaprazaMsA] liGgAyAmasamo daiye ucchrAyaH pIThikAsamaH / (4)samabhAgayato vRSa(:)paJcabhAgonnato bhavet // 83 // bANaliGge vRSaM kuryAt (5)svayambhUrmukhamRnmaye / zate sahasraliGge ca vRSaM nyUnAdhikaM viduH // 84 // [iti vAhanavidhiH] vistArasya tribhAgeNa praNAlaM cAdhikaM matam / (6)tadardhe namavistAraM tribhAgo jalavAhakaH // 85 // iti liGgAni / pRthutvaM pIThikAyAstu liGgAyAmasamaM bhavet / udayo viSNubhAgAnte umAvat pIThikA smRtA // 86 // jAtyaikayA vidhAtavyaM (7)nityamanyanyosaMkulam / AhuH zailadrume kecit pIThaM pakkeSTakAmayam // 87 // uparyupari pIThAnAM sandhiraGgAvasAnake / (8)jAlasya madhyamadhye ca karNe sandhi na sandhayet // 88 // caturasrAdivRttAntA pIThikA dazadhA smRtA / unnatA darpaNAkArA bAhya mekhalayA'nvitA // 89 // (1) 'guNita' iti syAt / (2) 'dhAtave' iti 'ghaTe vai' iti vA syAt / (3) 'bANe paJcazateSu ca' iti syAt / (4) 'samabhAgAyato vRSaH' iti syAt / (5) 'svayambhUmukha' iti syAt / (6) 'tadardhenApravistAraM' iti syAt / (7) 'neSTamanyonya' iti syAt / (8) 'nAlasya' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir caturtho'dhyAyaH (1) triMzodaMzastu pINDyAzca jagatyAzca parikSipet / UrddhAdho (jADyakumbhasya ? ) tanmadhye kanakaM bhavet // 90 // (arddhA ? ) dairdhyasamA dairdhya liGgAyAmAyatA bhavet / yasya devasya yA patnI pIThe tAM parikalpayet // 91 // iti pIThikA | mukhaliGgaM trivaktraM vA ekavaktraJcaturmukham / sammukhaM caikavaktraM syAttviktre pRSThato nahi // 92 // pazcimAsyaM sthitaM zuM kuGkumAbhaM tathottaram / yAmyaM kRSNaM karAlaM syAt prAcyAM dIptAgnisannibham // 93 // sadyo vAmaM tathA'ghoraM tatpuruSaM caturthakam / paJcamazca tathezAnaM yoginA ( 2 ) matha gocaram // 94 // iti mukhaliGgam | vAme gaNAdhipaH sthApyo dakSiNe pArvatI tathA / nairRtye bhAskaraM vidyAd vAyavye ca janArdanam // 95 // mAtRbhirmAtRkAsthAnaM kArayeddakSiNAM dizam / saumye zAntigRhaM kuryAd yakSAdhIzAMstu pazcime // 96 // ityekadvArazivAyatanam / (3) vAmahaste gRhaM kuryAd yazodvAraJca dakSiNe / madhye rudraH pratiSThApyo mAtRsthAnaJca dakSiNe // 97 // vAme devI mahAlakSmIrumA ( 4 ) x bhairavastathA / (5)brahmaviSNustathA rudraH pRSThadeze tu kArayet // 98 // indrAdityaiau ca (6) karNau ca AgneyAM skanda eva ca / IzAne (7) vighnarAjasya dhUmra IzAnagocare // 99 // iti caturmukhazivAyatanam / For Private And Personal Use Only 31 (1) 'triMzadaMzantu piNDyAJca' iti syAt / (2) '-mapyagocaram' ityanyatra / (3) 'vAme snAnagRhaM' iti syAt / ( 4 ) truTitasthAne 'ca' 'vai' vA syAt / (5) 'brahmaviSNU tathA rudraM' iti syAt / (6) 'karNe ca AgneyyAM ' iti syAt / (7) 'vighnarAjo'sya' iti syAt / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 32 www.kobatirth.org rUpamaNDane mAtuliGgaJca nAgendraM DamaruM bIjapUrakam / nandI mukuTazobhADhyaH (1) sarvAbharaNabhUSitaH // 100 // khaTvAGgaJca kapAlaJca DamaruM bIjapUrakam / daMSTrAkarAlavadano mahAkAlastu dakSiNe // 101 // iti pUrvapratihArau / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tarjanI ca trizUlaJca DamaruM gajameva ca / herambo vAmabhAge syAd bhRGgI dakSiNataH smRtaH // 102 // gajaM DamarukhaTuAGgaM tarjanIM vAmahastataH / ubhau ca dakSiNe dvAre bhRGgI dakSiNataH smRtaH // 103 // iti dakSiNa pratihArau / trizUlaM DamaruJcaiva khaTAGgaM ca kapAlakam / kapAlaM DamaruM dantaM bIjapUraM tathA dadhat // 104 // durmukhaH pazcime vAme pANDuro dakSiNe tathA / [ iti pazcimapratIhArau ] mAtuliGgaM mRNAlaJca khttu|nggN padmadaNDakau // 105 // sito vAmessito dakSe uttaradvArasaMsthitau / padmadaNDaJca khaTuGgiM mRNAlaM bIjapUrakam // 106 // [ ityuttarapratIhArau ] iti (2) zivapratihArau / iti zrIsUtra XX maNDanaviracite vAstuzAstre rUpamaNDane zivamUrttizivaliGgalakSaNAdhikArazcaturtho'dhyAyaH // 4 // (1) 'sarpAbharaNa -' iti syAt / ( 2 ) ' zivapratIhArA:' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH [zAktAdhikAraH] atha gauryAH pravakSyAmi pramANaM mUrtinirNayam / caturbhujA trinetrA yA sarvAbharaNabhUSaNA // 1 // [iti gaurImUH sAmAnyalakSaNam ] akSasUtrAmbujaM dhatte darpaNaJca kamaNDalum / umA-nAmnI bhavenmUrtirvanditA tridazairapi // 2 // ___ [ityumA] (1)akSasUtrAM zivAM devIM gaNAdhyakSakamaNDalum / pakSadvaye'gnikuNDaJca pArvatI parvatodbhavA // 3 // [iti pArvatI] akSasUtraM tathA padmamabhayaJca vrntthaa| godhAsanA(2)priyAmUrtirgRhe pUjyA zriye sadA // 4 // [iti zriyA ] kamaNDalvakSasUtraJca vibhrANA vajramaGkuzam / gajAsanasthitA rambhA kartavyA sarvakAmadA // 5 // [iti rambhA] zUlAkSasUtradaNDaJca bibhrANA caiva cAmaram / totalA kathitA ceyaM sarvakopapraNAzanI // 6 // [iti totalA] nAgapAzAGkuzau (3)caiva bhayadaM varadaM karam / tripurA nAma sA pUjyA vanditA tridazairapi // 7 // [iti tripurA] iti gauryA muurtyH| (1) 'akSasUtraM zivaM devaM gaNAdhyakSaM' iti devatAmUrtI (14) / (2) zriyA' iti syAt / (3) 'caivAbhayadaM' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane vakSyAmi (1)gauyAyatanaM devatAnAmanukramAt / vAme siddhiH zriyA yAmye sAvitrI caiva pazcime // 8 // pRSThakarNadvaye kAyaryA bhagavatI sarasvatI / IzAne tu gaNezaH syAt kumArau cAmikoNake // 9 // kuNDalAbhyAmalaMkRtA cezvarasya sadA priyA / madhye gaurI pratiSThApyA sarvAbharaNabhUSitA // 10 // iti gauryAyatanam / abhayAGkuzapAzadaNDairjayA caiva tu pUrvataH / savyApasavyayogena vijayA (2)tAmasA bhavet // 11 // abhayAmbuja(3)podaNDa ajitA cAparAjitA / abhayavajrAGkuzadaNDairvibhaktA (4)maNDalA'pi ca // 12 // abhayaM zaGkhapadmadaNDaimohinI stambhinI tathA / jayA ca vijayA caiva ajitA tvaparAjitA // 13 // vibhaktA (5)vimalA caiva mohinI stambhinI tathA / gauyA Ayatane zreSThA(6)aSTA syudvArapAlikA(:) // 14 // iti gauryA aSTau dvArapAlikAH / dantaJca parazuM padmaM modakaJca gajAnanaH / gaNezo mUSakArUDho bibhrANaH sarvakAmadaH // 15 // iti gnneshH| varaM tathA'GkuzaM dantaM dakSiNe (7)pArzvadhAbhayau / vAme kapAlaM bANAkSaM pAzaM (8)kaumodakI tathA // 16 // (1) 'gauryAyatanadevatAnAmanukramam' iti syAt / (2) 'nAma sA' iti syAt / (3) pAzadaNDairajitA' iti syAt / (4) 'maGgalA' iti syAt / (5) pUrvatra (12) 'maGgalA' 'maNDalA' vetyupalambhAdatrApi tayoranyataradeva nAma syAt / (6) 'aSTa' 'aSTau' vA syAt / (7) 'pavadhAbhaye' iti syAt , evaJcAtra pavadhazabdaH 'pazu'zabdavat parazuparyAyo drssttvyH| (8) 'kaumodakI' iti sAdhuH / For Private And Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH dhArayantaM karai ramyaiH paJcavaktaM trilocanam / herambaM mUSakArUDhaM kuryAt sarvArthakAmadam // 17 // iti hermbH| lambodaraM trinayanaM pAzAGkuzadharaM param / varadAbhayahastaJca (1)lasatkarNa sacAmaram // 18 // [iti vaktUtuNDaH] vAmAGge gajakarNa tu siddhiM dadyAcca dakSiNe / pRSThakaNe tathA dvau ca dhUmako bAlacandramAH // 19 // uttare tu sadA gaurI yAmye caiva sarasvatI / pazcime yakSarAjazca buddhiH pUrve susaMsthitA // 20 // iti gaNezAyatanam / sarve ca vAmanAkArAH saumyAzca purussaannaaH| tarjanIparazupadmamavighno daNDahastakaH // 21 // tarjanIdaNDApasavye sa bhaved vighnarAjakaH / tarjanIkhaDgakheTaJca daNDahastaH suvaktakaH // 22 // tarjanIdaNDApasavye dakSiNe balavAn bhavet / tarjanIbANacApazca daNDaJca gajakarNakaH // 23 // tarjanIdaNDApasavye gokarNaH pazcime sthitaH / (2)tarjanIpadmAJcaGkuzaM daNDahastaH susaumyakaH // 24 // tarjanIdaNDApasavye sa caiva zubhadAyakaH / pakSadvArAdike sarve prAcyAdipvaSTa saMsthitAH // 25 // iti gnneshprtihaaraaH| kArtikeyaM pravakSyAmi taruNAdityasannibham / kamalodaravarNAbhaM kumAraM sukumArakam // 26 // (1) 'calatkaNe' ityucitaH pATho devatAmUtau ( a0 8, zlo0 25 ) / (2) 'tarjanIpadmAGkuzaM ca' iti devatAmUrtI ( a0 8, zlo0 33) / For Private And Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 rUpamaNDane gaNDakazcIrakaryuktaM mayUravaravAhanam / (1)sthApanIyAkheTanagare bhujAn dvAdaza kalpayet // 27 // caturbhujaH (2)karpaTe syAd vane grAme dvibAhukaH / dakSiNe zaktipAzaJca khaDgaM vANaM trizUlakam // 28 // (3)varadaizcaikahastasyAdathavA'bhayado bhavet / ete dakSiNato jJeyAH keyUra(4)vanakojjvalAH // 29 // dhanuH patAkA muSTizca tarjanI tu prasAritA / (5)kheTakaM tAmracUDacca vAmahasteSu zasyate // 30 // (6)dvibhujazca kare zaktirvAma UrdhvaM ca (7)karkuTam / caturbhuje zaktipAzau vAmato dakSiNe tvasiH // 31 // varado'bhayado vA'pi (8)dakSiNasyAtturIyakam / kArtikeyamamuM zubhaM kartavyaM sarvakAmadam // 32 // iti kaartikeyH| akSasUtrAmbupAtre ca adhohaste prakArayet / sarvAsAmIdRzau hastau dvAvadhvauM kathayAmyatha // 33 // padme yugme lIlayA syAllIlA padmaM ca pustakam / lIlAGgI pAzapadmAbhyAM lalitA vajramaGkuzam // 34 // pAzAGkuzau lIlAvatI lIlayA(c) paJca kIrtitA(:) / ___ iti paJca liilaaH| varaM trizulaM kheTaJca pAnapAtraM ca bibhrtii| nIlakaNThaM tathA nAgA mahAlakSmIH prakIrtitA // 35 // [iti mahAlakSmIH ] (1) 'sthAnIyakheTa-' iti syAt / (2) 'khavaTe' iti syaat| (3) 'varadazcakahastaH' iti syAt / (4) 'kanakojjvalAH' iti '-kaTakojjvalAH' iti vA syAt / (5) 'kheTakastAmracUDaca' iti saadhuH| (6) 'dvibhujasya' iti syAt / (7) 'kukkuTaH' iti saadhuH| (8) 'dakSiNaH syAtturIyakaH' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paJcamo'dhyAyaH kSema varaM trizUlaM kheTaJca pAnapAtaJca bibhratI / tadA nAma kSemArogyapradAyinI // 36 // [ iti kSemaGkarI ] kamaNDaluJca khaDgaJca (1) maruM pAnaJca pAlakam / harasiddhistadA nAma sarveSAM siddhihetave // 37 // [ iti harasiddhiH ] iti durgA mUrtayaH / godhAsanA bhaved gaurI lIlayA haMsavAhanA(:) / siMhArUDhA bhaved durgA mAtaraH svasvavAhanAH // 38 // [ iti gauryAdInAM vAhanAni ] caNDikA krUrarUpA ca piGgakezA kRzodarI / raktAkSI ( 2 ) bhayanetA ca nirmAMsA vikRtAnanA // 39 // (3) caNDikA krUrarUpA ca piGgakezA kRzodarI / vyAghracarmaparIdhAnA bhujaGgAbharaNAnvitA // 40 // kapAlamAlinI kRSNA zava rUDhA bhayAvahA trizUlaM kheTakaM khaDgaM dhanuH pAzAGkuzau zaraH // 41 // kuThAro darpaNaM ghaNTA zaGkhaM vastraM gadA paviH / daNDamudgara ityetairyathAsthAnAyudhairyutA // 42 // bAhuSoDazasaMyuktA caNDamuNDavighAtinI / iti cAmuNDA / khaDgaM pAtraJca muzalaM lAGgalaJca bibharti sA / AkhyAtA raktacAmuNDA devI yogezvarIti ca // 43 // adhIte ya imaM nityaM raktadantyA vapustavam / taM sA paricareddevI patiM priyamivAGganA // 44 [ iti raktacAmuNDA ] (1) 'DamaruM pAnapAtrakam' iti syAt / (3) idamadhe sampAtAyAtaM syAt / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only 37 (2) 'bhImanetrA' iti syAt / Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane atha (1)kAtyAyinI vakSye (2)dazahastAM mahurbhujAm / tejaHpratApadAM nityaM nRpANAM sukhabodhinI(m) // 45 // tribhaGgIsthAnasaMsthAnAM mahiSAsurasUdanIm / (3)dakSatrizUlaM khaDgazca cakraM bANaM ca zaktikAm // 46 // kheTakaM pUrNacApaJca pAzamaGkuzameva ca / ghaNTAJca vAmato dadyAd daityamUrdhajadhRkkarAm // 47 // hRdi zUlena nirbhinnaM tiryagdantavibhUSitam / raktaraktIkRtAGgazca raktavisphAritekSaNam // 48 // veSTitaM nAgapAzaizca bhRkuTIbhISaNAnanAm // 49 // devyAstu dakSiNaM pAdaM samaM siMhopari sthitam / kiJcidUrva tathA (4)vAmamaGguSTho mahiSopari // 50 // iti zrIkAtyAyanImUrtiH / caNDikAyAH pratIhArAn kathayiSyAmyanukramAt / vetAla(:)karaTazcaiva piGgAlo bhRkuTistathA // 51 // dhUmrakaH kaGkadazcaiva raktAkSazca sulocanaH / daMSTrAnanavika(5)TAsyasasphuradazanojjvalaH // 52 // barbarIvyaktadehazca raktAkSazca mahAbalaH / tarjanI caiva khaTvAGgamUz2a DamarudaNDakau // 53 // vetAlaH susamAkhyAto'pasavye karaTaH punaH / abhayaM khaDgakheTazca daNDaH piGgalalocanaH // 54 // (6)vAmApasavyayogena bhaved bhRkuTinAmakaH / tarjanI ca trizUlaJca khaTAGgaM daNDa eva ca // 55 // (1) 'kAtyAyanI' iti saadhuH| (2) 'dazahastAM sudurjayAm' iti syAt / (3) 'dakSe' iti syAt / (4) 'vAmamaGguSTha' iti mAtrasye (260 / 65) devatAmUrtI ca (1117) paatthH| (5) '-TAsyaH saMsphura' iti syAt / (6) 'vAme'pasavya' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcamo'dhyAyaH raktAkSo (1)vAma bhedo'sau vAme dakSe trilocanaH / digadvArapakSayugme ca prazastA vighnnaashnaaH||56|| iti caNDikASTakapratihArAH / aSTapatrAmbujasyoce lakSmIH siMhAsane zubhe / vinAyakavadAsInA sarvAbharaNabhUSitA // 57 // Urdhvahastau prakarttavyau devyAH paGkajadhAriNau / (2)vAme ghRtaghaTaM dhatte dakSiNe mAtuliGgakam // 58 // iti lakSmyA mUrtiH / kSetre kollA(3)pure daitye mahAlakSmIryadA'rcyate / lakSmIvat sA sadA kAryA rUpAbharaNabhUSitA // 59 // dakSiNAdhaHkare pAtramUrva kaumodakI bhavet / vAmorce kheTakaM dhatte zrIphalaM tadadhaHkare // 6 // __ iti mahAlakSmIH / ekavaktrA caturhastA mukuTena virAjitA / prabhAmaNDalasaMyuktA kuNDalAnvitazekharA // 61 // akSAbjavINA pustakaM mahAvidyA prakIrtitA / [iti mahAvidyA] varAkSAbje pustakazca sarasvatI zubhAvahA // 62 / / [iti sarasvatI] haMsArUDhA prakartavyA sAkSasUtrakamaNDaluH / sruvaM ca pustakaM dhatte Urdhvahastadvaye zubhA // 63 // iti braahmii| mAhezvarI prakartavyA vRSabhAsanasaMsthitA / kapAlazUlakhaTAGgavaradA ca caturbhujA // 64 // ____ iti maaheshvrii| (1) 'nAma' iti syAt / (2) 'vAme'mRtaghaTaM' iti syAt / (3) '-purAdanye' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane kumArarUpA kaumArI myuurvrvaahnaa| raktavastradharA tadvacchUlazaktigadAdharA // 65 // iti kaumaarii| vaiSNavI viSNusadRzI garuDopari saMsthitA / caturbAhuzca varadA zaGkhacakragadAdharA // 66 // iti vaissnnvii| vArAhIM tu pravakSyAmi mahiSopari saMsthitAm / (1)vArAhasadRzI ghaNTAnAdA cAmaradhAriNI // 67 // gadA cakragadA tadvadAnavendravighAtinI / lokAnAJca hitArthAya sarvavyAdhivinAzinI // 68 // ___ iti vArAhI / indrANI vindrasadRzI vajrazUlagadAdharA / gajAsanagatA devI locanairbahubhirvRtA // 69 // iti indraannii| daMSTrAlA kSINadehA ca gartAkSA bhImarUpiNI / digbAhuH kSAmakukSizca muzalaM cakramArgaNau // 70 // aGkuzaM bibhratI khaDgaM dakSiNeSvatha vAmataH / kheTaM pAzaM dhanurdaNDaM kuThAraM ceti bibhratI // 71 // cAmuNDA pretagA raktA vikRtA(2)syAdibhUSaNA / dvibhujA vA prakartavyA ( kRttikAkAryaranvitA? ) // 72 // iti cAmuNDA / vIrezvarastu bhagavAn vRSArUDho dhanurdharaH / vINAhastaM trizUlaJca mAtRNAmagrato bhavet / madhye ca mAtRkA kAryA ante (3)teSAM vinAyakaH // 73 // iti sapta maatrH| (1) 'varAha-' iti syAt / (2) syAhibhUSaNA' iti syAt / (3) 'tAsAM' iti syaat| For Private And Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paJcamo'dhyAyaH kSetrapAlo vidhAtavyo digvAsA ghaNTabhUSitaH / kartikAM DamaruM bibhraddakSiNe tu karadvaye // 74 // vAme zUlaM kapAlaJca muNDamA lopavItakam / (1) karoti kaTitodAra sarpagranthitazekharaH // 75 // iti kSetrapAlaH / khaTu/GkramasipAzaJca zUlaJca dadhataH karaiH / DamaruJca kapAlaJca varadaM bhujagaM tathA // 76 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AtmavarNasamopeta sArameyasamanvitam / dhyAtvA japet susaMhRSTaH sarvAn kAmAnavApnuyAt // 77 // iti vaTukabhairavaH / iti zrIsUtradhAramaNDanaviracite rUpamaNDane vAstuzAstre gauryAH pramANamUrtilakSaNAdhikAraH paJcamo'dhyAyaH / (1) 'karoTinikarodAra -' iti devatAmUtta pATha : ( a0 8, zlo0 60 ) / rUpa-6 For Private And Personal Use Only 41 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH atha jainamUrtilakSaNAdhikAraprArambhaH [ caturviMzatirahantaH] etasyA(1)miSasarpiNyA RSabho'(2)jinasambhavaH / abhinandastu (3)sumUrtistataH padmaprabhAbhidhaH // 1 // supArzvazcandra(4)prabheva(5)stuvidhisyAtha zItalaH / (6)zriyAMzo vAsapUjyazca vimalo'nantatIrthakRt // 2 // dharmazAnti(7)kupyaromamallizca muni(8)suvRtaH / (9)nemi-nemi-pAca-vIrazcaturviMzati arhatAH (1) // 3 // [jinAnAM varNAH] (10)rakto ca padma(11)prabhu bhavAsaMpUjyau (12)zuklaM ca candraprabhapuSpadantau / kRSNau punarnemi(13)SuguNairvilInai (14)zrImalliH pAzrve kanakatviSo'nye // 4 // [yathAkramaM jinAnAM dhvajAH ] vRSo gajo'zva(15)jo mRgavaktoMcobjaH svastikaH zazI / makaravatsakhaGgIzamahiSaH zUkarastathA // 5 // zyeno vajraM (16)mRgachAgo nandyAvoM ghaTo'pi ca / kUrmo nIlotpalaM zaGkhaH (17)phANI siMho'rhatAM dhvajAH // 6 // (1) mavasarpiNyAm' iti syAt / (2) -jita-' iti syAt / (3) 'sumati' iti syAt / (4) 'prabhazca' iti syAt / (5) 'suvidhizvArtha' iti syAt / (6) 'zreyAMso' iti syAt / (7) 'kunthArayo' iti syAt / (8) 'suvrataH' iti syAt / (9) 'nami-' iti syAt / (10) 'raktau' iti syAt / (11) 'prabhavAsapUjyau' iti syAt / (12) 'zuklau' iti syAt / (13) ' munI ca nIlau' iti syAt / (14) 'zrImalipAzauM' iti syAt / (15) zvaH plavagaH krauJco'bjaH' iti syAt / (16) 'mRgazchAgo' iti sAdhu / (17) 'phaNI' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH atha nakSatrANi uttarASADharohiNyau mRgazIrSaM punarvasuH / maghA citrA vizAkhA cAnurAdhA mUlameva ca // 7 // pUrvASADhA zrutizcaiva zatabhiSottaraM padam / revatI puSyabharaNI kRttikA revatI kramAt // 8 // azvinI zravaNAzvinyau tathA citrA vizAkhikA / uttarA phalgunI ceti jinAnAM janmabhAni vai // 9 // atha rAzayaH : dhanurvRSo'tha ( 1 ) mithuna mithunaM siMha ( 2 ) kanyakaiH / tulA vRzcikacApAni dhanurmakara (3) kumbhakaiH // 10 // (4) mInAmIne karkameSA vRSo mIno'pyajaH kramAt / makaro meSa-kanye tu tulA kanyeti rAzayaH // 11 // [ jinopAsakayakSanAmAni ] (5) yakSiNI syAd gomukho mahAyakSastrimukho yakSanAyakaH / tumbaruH kusumazcApi mAtaGgo vijayo jayaH // 12 // brahmA yakSeT kumAraH SaNmukhapAtAlakinnarAH / garuDo gandharvo yakSeT kubero varuNo'pi ca // 13 // bhRkuTi (6) rgo'bhidhaH pArthe vA mAtaGgo'rhadupAsakAH [ jinAnAM zAsanadevatAH ] cakrezva (7) jinabalA duritArizca kAlikA // 14 // mahAkAlI (8) zamA zAMtA ( 9 ) bhRguDhyazca sutArikA / azokA mAnavI caNDI viditA cAGkuzI tathA // 15 // For Private And Personal Use Only 43 (1) mithunaM ' iti syAt / (2) ' kanyake' iti syAt / ( 3 ) ' kumbhakau' iti smAt / (4) 'mIno mIna' iti syAt / (5) atra ' yakSiNI 'ti sampAtAyAtaM syAt ; 'syAd gomukho mahAyakSa' itikrameNa pAThyam / ( 6 ) ' gameghapAca mAtaGgo'-' iti syAt / (7) ' -nitabalA' iti devatAmUta ( 7 / 14 ) | ( 8 ) 'zyAmA' iti syAt / (9) 'bhRkuTizva' iti syAt / Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane kandapI nirvANI bAlA dhAriNI (1)dharaNApriyA / nAdaraktA ca gandharvA'mbikA (2)padmavatI tathA / siddhAyakA ceti jainyaH(3)kramA vAsavadevatAH // 16 // iti jinAnAM (4)yakSaNInAmAni / [eteSAM lakSaNam , tatra gomukhaH ] (5)riSabho gomukho yakSo(6)hemavI gajAnanA / (7)varAkSasUtramAzAJca ubhabIjapureSu ca // 17 // [cakrezvarI] cakrezvarI hemavaNI tAArUDhA'STabAhukA / varaM bANaM (8)cakra ( zaktizUlamanAkulam ?) // 18 // * [ambikA] siMhArUDhA'mbikA pItA(malubi ?)nAgapAzakam / aGkuzazca tathA(9)putra tathA hasteSvanukramAt // 19 // [pArzvaH] (10)pArzve syAt pArzvanAnAthAsya kUrmArUDhA gajajAnanA / bIjapUroragaM nAgaM nakulaM zyAmavarNakaiH // 20 // [padmAvatI] (11)raktAyasAvatI pUrNI kurkuToragacaturbhujA / (12)padmapAzoMzo bIjapUraM hasteSu kArayet // 21 // (1) 'dharaNapriyA' iti syAt / (2) 'padmAvatI' iti sAdhu / (3) 'kramAc zAsanadevatAH' iti syAt / (4) 'yakSayakSiNI-' iti syAt / (5) 'RSabhe' iti syAt / (6) 'hemavarNo gajAnanaH' iti syAt / (7) 'varo'kSasUtraM pAzaJca bIjapUraM kareSu ca' iti syAt / (8) 'pAzacakra' 'cakrapAzaM' vA syAt / (9) 'patra' iti syAt / (10) 'pAvaH syAt pAzvanAthasya kUrmArUDho gajAnanaH' iti syAt / (11) 'padmAvatI raktavarNA kukkuTasthA' iti syAt / (12) 'padmaM pAzAGkuzau' iti syAt / * apraitadanantaraM neminAthopAsakasya 'gomegha'yakSasya lakSaNaM lekhakapramAdAt zruTitam iti smbhaavyte| yato'nna granthakRtA saMkSepabuddhA jinopAsakAnAM yakSANAM yakSiNInAzca tAvanti lakSaNAnyanabhidhAya 'catasro'tizayairyuktAstAsAM pUjyA vizeSataH' (25) ityagrimapratijJAgranthAnusAreNa AdinAtha( RSabha) neminAtha-pArzvanAtha-mahAvIrANAmupAsakAn gomukha-gomegha-pArvamAtaGganAmno yakSAn , cakrezvaryambikA-padmAvatI-siddhAyakAkhyA yakSiNIzca lakSayitu pravRttam iti vijnyaayte| nAsti cAsya gomegha'malakSayataH pratijJAtArthaparisamAtirityabaseyam / For Private And Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SaSTho'dhyAyaH [ mAtaGgaH] mahAvIrasya mAtaGgo (1)gajArUDho mito bhavet / dakSiNe nakulaM haste vAme syAd bIjapUrakam // 22 // [siddhAyakA] siddhAyakA nIlavarNA (2)siddhArUDhAzcaturbhujA / pustakaM cAbhayaM (3)datte bANaM vai mAtuliGgakam // 23 // atha dvitIya bhedena cakrezvarI dvAdazabhujASTacakrANi vajrayordvayameva ca / mAtuliGgAbhaye caiva padmasthA garuDopari // 24 // . [jineSu catuNI prAdhAnyakathanam ] jinasya mUrtayo'nantAH pUjitAH (4)saukhyasarvadA / catasro'tizayairyuktAstAsAM pUjyA vizeSataH // 25 // [eSAM nAmAni ] zrIAdinAtho nemizca (5)parve vIracaturthakaH / (6)cakre caryAmbikA padmAvatI siddhAyaketi ca // 26 // kailAsaM somazaraNaM siddhivarti sadAzivam / siMhAsanaM dharmacakramuparIndrAtapatrakam // 27 // .. [jinapratIhAranAmAni ] indra indrajayazcaiva mAhendro vijystthaa| dharaNendraH padmakazca sunAbhaH suradundubhiH // 28 // ityaSTau ca pratIhArA vItarAge tu zAntidAH / [pratIhArANAmAyudhAni ] phalaM vajrAGkuzau daNDamindra(7)mindrajayastathA // 29 // dvau vajrau phaladaNDazca mAhendro vijayodbhavaH / ( tadA yuddhayogAdbhavA tripaJcAdiphaNoddhaMgAH ? ) // 30 // (1) 'gajArUDhaH sito' iti syAt / (2) 'siMhArUDhA caturbhujA' iti syAt / (3) 'dhatte' iti syAt / (4) 'sarva saukhyadAH' iti syAt / (5) 'pAryo vIrazcaturthakaH' iti syAt / (6) 'cakrezvaryambikA' iti syAt / (7) 'indrajaya' iti syAt / For Private And Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rUpamaNDane dharaNendraH padmakazca sarve zAntikarAH smRtAH / yakSarUpAdhikArAzca nidhihastAH (1)zubhodarAH // 31 // (2)sunAbhyo dundubhazcaiva krameNASTau prakIrtitAH / ityaSTau ca pratIhArA vItarAgAH prakIrtitAH // 32 // (3)nAgarAdipUragrAme sarve vighnapraNAzanAH / chatratrayaM jinasyaiva rathikAbhistribhi(4)yutAH // 33 // azokadrumapatraizca devadundubhivAdikaiH / siMhAsanamasurAdyo gajasiMhA vibhUSitAH // 34 // madhye ca karmacakraM ca tatpArzvayozca ykssinnii| dvitAlavistarAH kAryA bahiH parikarasya tu // 35 // daiye tu pratimA tulyA tayorUrve tu toraNam / vAhikAbAhyapakSe tu (5)gosiMhairalaMkRtAH // 36 // kartavyA dvArazAkhA ca tattanmUrtigasaMyutA / toraNaM paJcadhA proktaM rathikAyeM ca devatAH // 37 // lalitaM cetikAkAraM trirathaM valitodaram / zrIpuJja paJcarathikaM saptAvAnandavardhanam // 38 // rathikAyAM bhaved brahmA viSNurIzazca caNDikA / jino gaurI gaNezazca sve sve sthAne sukhAvahAH // 39 // iti parikaraH / zrImaddeze (6)bhedapAThAbhidhAne (7)kSetrAkhye'bhUt sUtradhAro variSThaH / putro jyeSTho maNDanastasya tena proktaM zAstraM maNDanaM rUpapUrvam // 40 // iti zrIsUtradhAramaNDanaviracite vAstuzAstra rUpamaNDane (8)SaSThamo'dhyAyaH samAptaH / // samAptazcAyaM granthaH // (1) 'zubhodayAH' iti syAt / (2) 'sunAbho' iti syAt / (3) 'nagarAdipura' iti syAt / (4) '-yutam' iti syAt / (5) 'gosiMhaiH samalaMkRtAH' iti syAt / (6) 'meda-' iti syAt / (7) 'kSetrAkhyo'bhUt' iti syAt / (8) 'SaSTho'dhyAyaH' ityetanmAtaM sAdhu / For Private And Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devatAmUtau vyAkhyAtAnAM sarUpANAmISadvirUpANAJca rUpamaNDanIyapadyAnAM nirdezaH rUpamaNDane devatAmUtauM / rUpamaNDane devatAmUttauM zlo0 pR0 zlo0 pR0 zlo0 pR0 zlo. pa. 11 10 | 13 5 54 3 26-27 22-23 23-24 . 34 58 10-11 28-29 30-31 104-105 ___ 20 , ___62 , For Private And Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - rUpamaNDane zlo0 15 ____ zlo0 devatAmUtau rUpamaNDane pR0 zlo0 pR0 zlo0 99 16 35 18 104 55 , 20 101 32 , 21 102 108 devatAmUtoM pR0 150 151 29 , 30 29 8 15 . 110 153 41 111 119 34-35 35 50 113 155 162 96 119 68-69 28-29 70-71 74 120 163 121 104 , 59 164 97.98 103 107 79-80 107 61-62 159 127 74 156 105 128 " 105-106 162 129 164-165 144 145 146 147 MMA 135 17-18 14161 142 65 149 For Private And Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zabdAH akSamAlA akSasUtra aghora aDDaza aGgAra aGguSTha aNDaja atasI aniruddha anulepana nAntarIyaka apasavya abhaya ardhanArIzvara aSTaloha AmalakI upavIta usA ulkA uSNIpa RNa kaja kaTisUtra kanda www.kobatirth.org 144, 145,146 devatAmUrttiprakaraNasya zabdasUcI *:-- patrAGkAH kapAla 61,62,65,93,101,149 59,61,62,64,99,100,101, kapAlin 102,103,104,137,140,141, kamaNDalu 98 kalA 61,64,71,94,103,104,137, zabdAH 138,139,140 kalpAnta kArtikeya 69 kAlikA 165 kAMsya 51 | kinnara 98 kukkuTa 79,80 kuNDala 97,98 kuNDikA 80 kumAra 64,69,96,147,151,152 | kRSNAjina 97,99 | ketu saMsthAna 100 keyUra 21,105 | kairava 78 | kollApura 89 100, 144 kSipragaNAdhipa 26 kSetrapAla 98 khaTAGga 117 khaDga 157 kharvaTa krara ( 98 khAta 124 | kheTa Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 94,102, 103,144, 145,146,161 For Private And Personal Use Only patrAGkAH 99,100,103,149 99 59,61,63,65,71,72,89 44 168 152 47 10 139 72 97,98,100,101,147 99 101 89,161 67 71,102 23 164 118 150 156 99,100,102,103,104 98,99,103,104 153 124 94 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdA : kheTaka patrAGkAH 1,167 gaNa 131 gadA garuDa garbhagRha godhAsana gaurI cakra patrAGkAH zabdA 70,71,72,90,96,98,99,103 / tAla 137,138,152 tAlapatra 126,127 tIrthaGkara 66,69,70,72,89,91,92,94 puSa 96,102,104 trivikrama trizUla 20 / trizUlaka 144,145 daNDa 144,145 dazAvatAra 65,80,90,91,92,93,94,99, dikpAla 101,102,103,104 drAviDa dhana dhAtuliGga 159 dhvaja dhvajapatAka 62,66,73,99,101,102,103 137 72,148,149,151,152 cakrabhRt caNDabhairava caNDikA 66,73 114 117 106108 101,133 caturastra catuSkI 10 naTa 74 cApa 128 cAmuNDA cipiTa 105 138,140 113 chAyA jaTA jayA jarAyuja jina nandI 158 nAga 24 nAgapAza 42 nAgara 98,99,100,101 nArasiMha 147 neminAtha 51 pahiza 133,142 patAkA 123,143 parazu pAza 100,104 piGgalI 98 piNDikA 116 pITha 69 puruSottama Ta Damaru 99,104 64,65,72,99 157 124 113,119 75,81,86 takSaka taskara tAmracUDa For Private And Personal Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zabdAH praNAza pratIhAra pradakSiNa pradyumna pravAla bANa bANaliGga buda bauddha brahmasUtra bhadrakAlI bharatAgama bhAva bhRkuTi bhRGgirITa bhRGgI madhuparka maharaNDA mahAkAla mahAkAlI mahAmahiSa mahAlakSmI mAtuluGga mAtR mAtRgaNa mAtRrUpa mAdhava mukuTa muNDamAlA www.kobatirth.org [ 3 ] patrAGkAH | zabdAH 124 mRNAla 143 mekhalA 68 yakSa yajJopavItin yama yogamudrA yoni rasa rAjanya rAzi 75,80 21 121,123 120,122 86 55 52 161 167 166,167 137 101 128 33 155 128 136,160 72 47 99,100,101 rAhusaMsthAna ruNDamAlA rudra liGga lIlayA lekhanI lokapAla vakkUliGga ghaGga vajra vara varaTa varada varAha varNASTaka 57 56 vartula 157 vAmana 100,101 102 vAhana vijaya 104 | vinAya For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patrAGkAH 71 101,124,125,126 135,138,140, 143 89,99 72 93,94,99 117 166 80 134 67 98 103 4,9,109,113,120 154 72 56 111 105 65, 71,94 73 74,162 97,99 23,74 35 77,80 74,79,88 129,130 96 163 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patrAGkAH 146 virUpAkSa 102 75,79,80 155 96,147 47,61 112 48 vedi 121 [ 4 ] zabdAH patrAGkAH zabdAH vipra zrotriya viriJci SaDaSTaka saGkarSaNa viloma sarvatI vizvakarman 58,59,167 savya viSkambha sAvitrI vetAla siddha 161 siddhakSetra vesara 115 sindUra 82,92 vyAlakA 100 suSira zakti 94,100,103,104 / sUtra zaGkha 94,96,101,102,103 skanda zara . . 103,104 uk zAlagrAma 78 svastika zAlagrAmazilA hanumAn zikhA hiraNyakazipu zUla 65,70,71,99,100,102,103,104 hiraNyagarbha 161 hutAzana 150 65,66,94 vaikuNTha sudarzana 87 89 zrava For Private And Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atas na kamenino rUpamaNDanasya zabdAH patrAGkAH akSamAlA patrAGkAH zabdAH 9,22,24 gadA 8,9,33 gaurI 12,14,15 akSasUtra cakra 14,15,45 21 / caNDikA 46 13,15 cAmuNDA jina aGkuza atasIpuSpa aniruddha(ka) apasavya aSTaloha Agne yI IzAna uddeza uSNISa 5,27,42,43,46 23,32,38,41 Damaru tarjanI tAmracUDa tAla . tulasI tomara 8,9,10,12,24,33,37 toraNa 1,15,16 triloha RSabha kamaNDalu kambu kalkI katikA trizUla 12,32,37,38,40 kuNDa | daNDa dazAvatAra 35,40 dAmodara dhAtu kumAra kuSTharoga ketu dhyAna naiRtya kailAsa kaumodakI kSaya 45 14,15 paJcarathika 25 paTiza pAJcajanya 11,16,36,39 pIThikA pratimA 23,24 14,15 khaDga kheTaka gaNanAyaka For Private And Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zabdAH pradyumna ParroGga budabuda bhRkuTi bhRGgI bhairava mahAlakSmI mahAvidyA mahAvIra mAtuluGga mAtRkA mudgara mekhalA yajJopavItin yogamudrA raktacAmuNDA rAhu liGgapITha lekhanI www.kobatirth.org [ 6 ] patrAGkAH 13,15 vAyavya 29 | vAsudeva 28 vinAyaka 43 vizvakarmA 32 | vetAla zabdAH 4 zaGkha 36,39 | zakti 39 zAligrAma 45 zrIpuJja 22,24 zrIphala 31 zrotriya 23 SaTparva 30 saGkarSaNa 21,23 sAvitrI 19 | siddhAyaka 37 sudarzana 10 hiraNyagarbha 3 11 hIraka hRSIkeza For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patrAGkAH 20 13 40 9 38 14,15 16 .. 46 39 6 26 13,14 8 45 14,15 13 25 15 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org devatAmUrttiprakaraNasya TIkAyAM pramANatvenoddhRtAnAM granthAnAM nAmAni / 1 / viSNudharmottaram (purANam ) 2 / matsyapurANam 3 / agnipurANam 4 / bRhatsaMhitA ( jyotiSagranthaH ) 5 / zukranItisAraH 6 / mayamatam ( zilpazAstram ) 7 / kAzyapazilpam "" 8 / samarAGgaNasUtradhAraH," 6 / zilparatnam (pUrvottara bhAgadvayAtmakam ) 35 10 / rUpamaNDanama 11 / rUpAvatAraH 12 / prANatoSaNI ( tantram ) 13 | zrItattvacintAmaNi: (tantram ) zilAcArthabodhinI 14 / 15 / vIramitrodayaH 16 | jainapadmapurANam 17 / caturviMzatijinastutisaMgrahaH / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhipatram zuddhaH 57 27 4rtha adhyAye zlokAGkaH azuddhaH 3ya nairRtAsyo nairRtyAsyo 15 puSpikAyAM * iti brahmAyatane dvAradevatAH / caturhastA caturhastAH 20 puppikAyAM 0 iti brahmaNaH pratIhArAH / 46 puSpikAyAM 0 iti sUryapratIhArAH / (laH ? lam) (lam ? laH) ekapadmA eko padmA kalAdhikA phlaadhikaa| anu. aNu (TI0) gumpha gulpha (TI.) 92 pRSThe 87 saptAzItitamazlokasyottarArdhe 'ekapAdo'sya' ityanantaram-- 27 93 mr 0 0 "karttavyo lakSmyutsaGgagataH prabhoH / tathA'parazca" iti pAThyam / 6STha 95 tujhaJca DhuGgazca 21 citracandra citravastra paNDaJcAbhayakaM) SaNDaJcA )bhayakaM zivAMze kalAMze (TI.) iti pazcimapratIhArau [iti pazcimapratIhArI 7ma 1 RSabhA RpabhasamAnAkRtayazca samAnAkRtayaH (TI0) gAndhAryadhikA gaandhaarymbikaa| , varadaM cAkSasUtraM trizUlaJca varadaM cAkSasUtraJca trizUlaM 8ma 12 (trikhaNDa ? NDAM) trikhaNDa ? NDAM) 129 131 163 141 146 For Private And Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 90, Lower Circular Road, CALCUTTA, Serving Jin Shasan 093978 gyanmandirakobatirth.org For Private And Personal Use Only