________________
વ્યાખ્યાન : ૨
આર્ય ને અનાર્ય તે કેણ?
શાસ્ત્રકાર મહારાજા આચાર્ય ભગવાન શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા ભવ્યજીના ઉપકારને માટે ધર્મોપદેશ દેતા થકા આગળ સૂચવી ગયા કે આ સંસારમાં જે કંઈ આર્ય પ્રજા છે તે ધર્મની ચાહનાવાળી છે. તેટલા માટે આચાર્ય ભગવાન શ્રીભદ્રબાહુ સ્વામી કે જેઓ યુગપ્રધાન શ્રુતકેવલી છે એવા તેમણે આર્ય-અનાર્યનું છેલ્લું લક્ષણ કર્યું તે કેમ? આર્ય ને અનાર્ય કેને કહેવા તે જણાવતાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું કે જે જગ્યા પર હકાર, મકાર અને ધિક્કારવાળી નીતિઓ જે કુળકરેએ ચલાવેલી પ્રવર્તે તે આર્ય. થેડા અપરાધમાં હકાર, વધારે અપરાધમાં મકાર અને બહુ અપરાધમાં ધિક્કાર એ ત્રણ નીતિઓ જેમાં પ્રવર્તે તે “આર્ય તે સિવાયને “અનાર્ય. આવી રીતે કહષભદેવ ભગવાનના તીર્થની ઉત્પત્તિ પહેલાં બીજી રીતે આર્ય ને અનાર્યની વ્યવસ્થા હતી. ભગવાન રાષભદેવજીથી માંડીને ભગવાન મહાવીરસ્વામી સુધીમાં દેશ પરત્વે આર્ય ને અનાર્યની વ્યવસ્થા કહી એટલે જ્યાં તીર્થકરે, ચક્રવતી , વાસુદેવ, બલદેવ ઉત્પન્ન થાય, થાય છે અને થશે તેવા જ દેશે આર્ય ગણાય અને તે સિવાયના બીજા બધા અનાર્ય. ત્યારે ભગવાન રશીલાંકાચાર્યે પ્રાચીન ગાથાથી સૂયગડાંગજીમાં
૧ બૃહત્ક૯૫ ગાત્ર ૩૨૬ ૩. ૨ સૂયગડાંગ (ઈડરીકાધ્યયન વ્યા)નું પૃ. ૧૯૪ જુઓ.