________________
પડશક પ્રકરણ
[ વ્યાખ્યાન - ભવિષ્યની જીદગીને કર્મો માટે જવાબદાર અને જોખમદાર કણ? જીવ છે. જીવને પોતાનાં કૃત્ય માટે જવાબદાર અને જોખમદાર માનનારે જૈન. બીજાને ઇશ્વરને માથે જવાબદારી જોખમદારી નાંખવાની. તમે કઈને માથે તમારી જવાબદારી અને જોખમદારી ખસેડી શકે તેમ નથી. પણ તમે પોતે જ જવાબદાર અને જોખમદાર છે. જન અને જૈનેતરમાં આ ફરક છે. દેવ, ગુરુ ને ધર્મ આ ત્રણને વ્યક્તિ, વસ્તુ તરીકે બધાં માને છે. પણ ફરક શેમાં? જેને જીવને જવાબદાર ને જોખમદાર માને, જ્યારે બીજાઓ તે નથી માનતા. ઊલટું જે દુનિયાદારીમાં કહીએ તે “ઈશ્વરના ઢેર'. હેરને ક્યાં રહેવું તે નક્કી નહિ. જનને ત્યાં તે તેનું નસીબ હોય ત્યાં. વ્યવહારથી જાનવર તે બીજાના દેરાયાથી જાય અને રહે. જનેતના મુદ્દા પ્રમાણે આ જીવ ઈશ્વરનું ઢેર.” ઈશ્વર જેમ દોરે તેમ જવાનું; ઈશ્વર જેમ રાખે તેમ રહેવાનું. ત્યારે જૈનના મુદ્દાએ જીવ પોતે જ પિતાનાં કૃત્યેને અંગે જવાબદાર અને જોખમદાર. જેઓ આત્માને સુધારવા માંગતા હોય તે તેઓએ પ્રયત્ન કરે જોઈએ. જેઓએ આત્માનું સાધન કર્યું અને મેક્ષ મેળવ્યા, તેમને જન્મ ને મરણ નહિ? જન્મની અંજીર અને પુદ્ગલની પરાધીનતામાં મેક્ષે જનારા આત્માને રહેવાનું નહિ. પુદ્ગલની પરાધીનતા અને જન્મની જંજીરને ત્યાગ કરે તેનું નામ “મેક્ષ.”
આપણે જન્મીએ ત્યારે જ્ઞાન જન્મ, અને મરીએ ત્યારે જ્ઞાન મરે. કયું? શરીર અને ઇન્દ્રિયોથી જ્ઞાન થાય તે. એટલે ભવમાં શરીર અને ઇન્દ્રિયની સ્વાધ્યતા ઉપર બુદ્ધિ અને જ્ઞાનનું ટકવું અવલંબેલું છે.
