________________
૨૫૦
ષોડશક પ્રકરણ [ વ્યાખ્યાન દેશમાં થવાનું નથી પણ ત્યાં થશે. તેમ વિચારીને અનાર્ય દેશમાં ગયા. તપસ્યાને ઉરડવાનું જૂઠાણું
આવી ભગવાનની તપસ્યા અને અભિગ્રહને દેખીને પૂજી જાય તે કરવાની કલ્પના ક્યાં રહી? અરે સાંભળે તે પણ અરર થાય. જેને કરતાં દેખીને, જેનું વર્તન દેખીને, કાય કપી ઊઠે. જે તેમાંથી ખસ્યા અને માર્ગ છોડ, તે કમબેરા (કર્મ ભેદનાર) કહેવાય નહિ. માર્ગ પાલવે નહિ. કર્મ કબૂલ, પરંતુ આ કર્મક્ષયને રસ્તે નહિ. તપસ્યા, પરીષહ અને ઉપસર્ગ એ બધાં તે કર્મના રસ્તા નહિ. દુષ્કરચર્ચા તે સાંભળી કે દેખી, તે સહન થઈ શકે તેવી ન હતી, એટલે આપણે સાંભળીએ છીએ કે શિયાળે દ્રાક્ષને માટે ફાળ મારી. દ્રાક્ષ ન મળી એટલે દ્રાક્ષને ખાટી કહીને પાછો ફર્યો. દુનિયામાં માર્ગથી ખસેલાને પિતાનું દૂષણ દેખાય નહિ પણ બીજાનું દૂષણ દાખવે. તે દુષ્કરચય કલ્પી પણ ન શકે. જે મગજને સ્થિર ન રાખે તે દેખી પણ ન શકે અને કરવાને સંકલ્પ પણ ન કરી શકે. વાંક કેને? હવેના કાળની દુનિયા માને નહિ. કહેવા માત્રથી માનતા નથી, તેને તે દલીલ આપે તે માને. દલીલ ન હોય તે માનવા તૈયાર નથી, માટે દલીલ કઈ કરવી? આ તપસ્યા, પરીષહ અને ઉપસર્ગસહન ગમતું નથી, કરવું નથી તેને ખરાબ બતાવવી તે કઈ રીતે બતાવવું? હંમેશાં જૂઠી વસ્તુને યુક્તિમાં લાવવા માટે જૂઠાણાં ઊભાં કરવાં પડે. એક જૂઠાને સાબિત કરવાં ચ દ જૂઠાં ઊભાં કરવાં પડે તેમ તપસ્યાને ઉરાડવાનું જૂઠાણું ઊભું કર્યું.
