________________
૨૬ ૦
ડશક પ્રકરણ ( વ્યાખ્યાન છેડે ઘરમાં. તેમ આ જીવે પણ ભાભવ આ દસ પ્રાણને ધારણ કર્યા–પિષ્યાં-ટકાવ્યાં-બધું કર્યું પરંતુ આયુષ્યના છેડે બધાને છે.
ખરેખર ટકે ને જીવની જેડે આવે તેવી વસ્તુ કઈ તેને વિચાર કઈ ભવમાં કર્યો નથી. એકેન્દ્રિયમાં હતા ત્યારે જીવવાનું કે મરવાનો વિચાર નહિ. કર્મના ઉદયે પૃથવી, પાણું, અગ્નિ, વાયુપણે તેનાં કારણ મળ્યાં એટલે તે થયા. કારણ રહ્યાં ત્યાં સુધી જીવ્યા અને કારણને વિયોગ થયે એટલે મર્યા. મરણ કેમ આવે, કેમ થાય છે તેને વિચાર કંઈ છે? એકેન્દ્રિય આદિમાં શું ?
અનંતા પુગલ સુધી એકેન્દ્રિયમાં હતા. તે વખતે જીવવું અને મરવું, તેનાં કારણો મેળવવાં, તે વગેરેમાંથી કઈ પણ નહિ. ક્યાં સુધી ? અનંત કાળ. અનંત કાળ કહી દઈએ પણ તેનાં ઊંડાણમાં ઊતરીએ તે જેમ જગત શબ્દ કહીએ, પણ જગતું એટલે શું? લેક, અલેક તેના જેટલાં પદાર્થો, અલેકની જે સ્થિતિ તે બધાનો ખ્યાલ આવે ત્યારે જગત, શબ્દ બોલાયે ગણાય. નથી રૂપી અરૂપીને ખ્યાલ, નથી જીવ અજીવને ખ્યાલ, નથી કર્તા, અકર્તાને ખ્યાલ. કેટલાક સામાન્ય શબ્દ તેનું સ્વરૂપ જાણ્યા વગર બોલવામાં આવે, તેમ અહીં અનાદિ કાળ વગેરે બોલીએ છીએ. તેના ઊંડાણમાં ઊતરીએ તે એક પુલપરાવર્ત કેમ થાય તે વિચારે. પછી અનંતાની વાત કરે. સો એટલે એક. હજાર એટલે હજારએક. અસંખ્યાતા એટલે અસંખ્યાતા એક. અર્થાત્ અસંખ્યાત
