________________
૧૩૮
ષોડશકપ્રકરણ
[ વ્યાખ્યાન
પછી ચાહે તે આસ્તિકા લે. તે બધા પૂરો માનવાને તૈયાર છે. તેમને જ્ઞાનમાં અધૂરો માનવે પાલવતા નથી. ના અધનાં દ્વાર
જ્ઞાનને રોકનારાં કર્માં અંધાય શાથી ? રાગદ્વેષની પરિણતિથી. બીજા કર્યાં તે તે પગથિયાં છે. ખરેખર અધતુ દ્વાર રાગ ને દ્વેષ છે. જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય, માહનીયાદિ કર્મ બંધાય તે રાગ ને દ્વેષ દ્વારાએ. સર્વ કર્મની સ્થિતિ રાગદ્વેષ વગરની હાય નહિ. સેના ડિપË ચિત્રનુમાન માયાઔ | (મે૦ ૬, ગા૦ ૬૬)
કધ કયારે ન થાય ?
જોગની પ્રવૃત્તિ એટલે કષાય અને ઇન્દ્રિય વગરના વિચારો, સાધ્ય વગરના વિચારો અને તે વગરના આચાર અને તે વગરના ઉચ્ચારો ટકાઉ કર્મ ખાંધી શકતા નથી. પણ તે કેવાં બાંધે ? જેમ સુક્કી ભીંત હોય અને તેના ઉપર કાંકરીની મુઠીના જેવાં. જેમ તે કાંકરી ભીંતને લાગી નિહ તેમ અહીં પણ જ્યાં કષાયની, પ્રમાદની ને ઇન્દ્રિયાની પ્રવૃત્તિ નથી ત્યાં આગળ આચાર, વિચાર, ઉચ્ચાર થયે કર્મ બંધાય ખરાં પણ તે કેવાં ? સુક્કી ભીંત ઉપર નાખેલી કાંકરી જેવાં. જેમ તે કાંકરીની સુડી ભીંત ઉપર નાંખી તે જેમ એક મિનિટ (minute) પણ ભીંતને ચાંટતી નથી તેમ કષાય, પ્રમાદ, ઇન્દ્રિયેાથી કર્મ ન ભરાય. પછી ભલે મનથી, વચનથી, કાયાથી વિચારો, ઉચ્ચારા, પ્રવૃત્તિ થાય, પણ તેથી જે કમ આવ્યાં તે ચાલ્યાં જવાનાં. તેથી કર્મને ટકવાનુ સ્થાન નથી. કર્મીને રસ્તા કાણું બતાવે ? કષાય અને ઇન્દ્રિયા.
