________________
અઢારમું]
સહમદશના
૧૯૭
કર્તમ–તે જગ્યાથી બીજી જગ્યા પર ગઠવવાની તે શક્તિ નથી. માટે તેને વિચાર શા કામને? તે તે આંખને માટે કઈ દહાડો વિચાર કરતે નથી. જીવને ગુલામ કે ગણે?
આખું જગત જન્મ-મરણ, મહેનત કરે છે, મીંડાં વાળે છે, તે પણ અનાદિથી. તેમાં આપણું કરેલું થતું નથી, રકાતું નથી, પલટાતું નથી. તે કેણ માને ? જેઓ જીવને ગુલામ માને તે જ માને કે જીવને કરવાની, રોકવાની કે પલટાવવાની તાકાત નથી. પણ જે જીવને સ્વતંત્ર ભક્તા, કર્તા માનનાર છે તે આ ત્રણે વસ્તુ માન્યા વગર નહિ રહે. જેઓ જીવને કર્તા, ભક્તા માનનાર નથી તે જ માને કે આ ત્રણ તાકાત આ જીવની નથી. આ શક્તિને અભાવ કેણું માને ? તે જીવને ગુલામ ગણતા હોય છે. જેઓ ગુલામીમાં ગણતા નથી, જેઓ આ ત્રણ માને છે તે જ વિચાર કરે કે આ જીવ રેકવા, કરવા અને પલટાવવાને સમર્થ છે. આત્માની બંને પ્રકારની તાકાત
કર્મના કારણભૂત ગતિ, આયુષ્ય વગેરે કમને બાંધનારો આ જીવ છે. કેઈએ બાંધ્યાં અને મને વળગ્યાં તેમ નથી. કરનાર હું જ છું, છતાં કરવું હાથમાં પછી પલટાવવું હાથમાં નહિ. મરચાં ખાવાં તે મરજીની વાત. મરચાં ખાધાં પછીની બળતરા તેને રોકવાનું આપણું હાથમાં, રેચ, ઝાડાની દવા તે આપણા હાથની વાત પણ ઝાડા, રેચ થવા માંડયો
