________________
૧૯
ડિશક પ્રકરણ
[ વ્યાખ્યાન
નથી. ત્યારે આપણે ગયા જન્મ, આ જન્મ પણ પલ્યોપમની મહેનતે મેળવેલું શરીર તેને મેલતે મહેનતનું મીંડું કરતે કર્યા કરીએ છીએ. વિચારે–એક વર્ષની છોકરાની મહેનત નિષ્ફળ જાય તે હતાશ થઈ જાય છે અને અકારું કરનાર થાય. ત્યારે તમારી અનાદિ કાળની મહેનતનું ફળ શું ? અનાદિથી રખડયા તેમાં અત્યારે તમારી પાસે શું? જે જીવને અનાદિને માનશે તે ભવે પણ અનાદિના માનશે. જે તે માને તે તેં રખીને મેળવ્યું શું? ચક્રવતીપણું મેળવ્યું તેમાં ભલે ચક્રરત્નને માલિક હય, નવનિધાનને માલિક હાય, દેવે સેવા કરતા હોય તે પણ મરણમાં ‘ચક્રમ. આ જીવ અનાદિથી ભટક, મહેનત બહુ કરી પણ તેનું ફળ શું? મીંડું. મહેનતમાં એકડે કેઈને નહિ. માટે શાસ્ત્રકાર કહે છે કે એમાં ચેતાય ક્યારે તે જ્યારે મીંડું વાળવાવાળે તેને રેકી શકે ત્યારે, તેમ આ આત્મા શક્તિ દાખવે તે મીંડાનો એકડે કરી શકે. એવા પ્રકારની શક્તિ આ આત્મામાં છે, તે વિચારે કયારે? આ ત્રણ વસ્તુ હોય ત્યાં સુધી વિચારને અવકાશ. નહિ તે નથી હોતે. જેમ અહીં આગળના ભાગમાં આખે છે, પાછળ નથી, તેથી અડચણું પડે છે. અકસ્માત થાય તેને માટે ત્રણ આંખો કરી શકતા નથી. અર્થાત્ તેને ફેરવવાની તાકાત નથી. જ્યાં કર્તમ, અકર્તમ અને અન્યથાકર્તમ આ ત્રણ ન હોય ત્યાં વિચાર કરતા નથી. માટે તાલ ઉપર, બોચી ઉપર આંખે હેય તે કેવું સારૂં તેને વિચાર કઈ દહાડે કર્યો? ના. જે તે હેત તે અકસ્માત્ થવાને પ્રસંગ ઘણો ઓછો થાત. કર્તમ એટલે માથા ઉપર આંખ કરવાની. અકર્તમ-જ્યાં થઈ હોય તે રોકવાની અને અન્યથા
