________________
૨૩૬
ડશક પ્રકરણ
[ વ્યાખ્યાન
ઉદ્યમ પણ ગેરરસને થતાં કર્તાને નુકશાન
ધર્મ સીધી રીતે દુર્ગતિ રોકી શકતા નથી, પણ તેનાં કારણો રૂપી કર્મોને ધર્મના વિચાર (ક્રિયા) રોકી શકે. જે જીવ બળવાન ન હોય અને કર્મ બળવાન હોય તે ધર્મ જેવી ચીજ જ નહિ. ધર્મને બળવાન માનશે તે . કર્મને દબાવવા માટે ધર્મની કર્તવ્યતા રાખી શકશે. કર્મ દબાય નહિ તે દુર્ગતિ રેકાય કઈ રીતે અને સદ્ગતિનાં કર્મો ન બાંધે તે સદ્ગતિ થવાની કયાંથી? છેલ્લા પુદુગલમાં જીવની સ્થિતિ કઈ? કર્મને નિર્બળ બનાવે. બાકીના પુદ્ગલમાં કર્મ બળવત્તર. વનસ્પતિ, બેઈદ્રિયાદિ જીએ જેવા કર્મો કર્યા તે પ્રમાણે જમ્યાં. તેઓ જીવન પૂરું થયું અને હાલતા થયા, પણ દુર્ગતિના કર્મોને તેડું તે સ્થિતિ ક્યાં? તે જ્યાં પુરસ્કાર બળવાન હોય ત્યાં તે છેલે સમજ. જ્યાં કર્મનું બળવત્તરપણું હોય ત્યાં છેલ્લે પુદ્ગલપરાવર્ત ન સમજવો પણ વધારે સમજે. રસ્તા સર થયેલ ઉદ્યમ કાર્યની સિદ્ધિ કરે. તે ઉદ્યમ ગેરરસ્તે થયે હેય તે કર્તાને નુકશાન કરે. અહીં કરે છે તે બે ય ઉદ્યમ જ. અંત્ય પુદગલ સાથે જિનેશ્વરના વચનની આવશ્યક્તા
આ જીવને અંત્ય પુદ્ગલપરાવર્ત માં ઉદ્યમ કે સૂઝે? તે એક જ પ્રકાર. જિનેશ્વરના વચનની પરિણતિને. જિનેશ્વર ભગવાનનું વચન પરિણમે ત્યાં. છેલ્લા પુદ્ગલપરાવર્ત સિવાય જિનેશ્વર ભગવાનનું વચન પરિણમે નહિ. જ્યાં સુધી અંત્ય પુદ્ગલ ન હોય ત્યાં ધી વિષયસંગમાં સુખબુદ્ધિ હોય. છેલ્લે હોય તે તેમાં દુઃખબુદ્ધિ થાય. દષ્ટિસંમેડ,
