________________
૧ર૦ .
ડશક પ્રક@ [ વ્યાખ્યાન - ગુણની દરકાર વગર દેવાદિને રિવાજ માત્રથી માની લે તેવાને અમે “સમક્તિ કહેવા તૈયાર નથી. તેવું જે સમક્તિ તે દેવ, ગુ, ધર્મની જડ અને સમક્તિની જડ ઉપર જણાવેલા ત્રણ વિચાર, ધર્મની પરીક્ષા શી રીતે?
આ ધર્મ કે આ અધર્મ તેની પારખ માટે તમારી પાસે કંઈ નથી. સેનું છે કે પિત્તળ છે તેની પરબ માટે કરી છે. ચાંદી છે કે કલાઈ છે તેની પરખ માટે લીંપણ છે. પણ ધર્મની પારખમાં તમારી પાસે સાધન કર્યું? ધર્મની પરીક્ષામાં સ્થાન નથી. બીજી વસ્તુઓને પારખવામાં સ્થાન છે. ઘર ભવમાં જેને નિકાશ કરી શકીએ અને જેના ઉપર નિકાશને પ્રતિબંધ નથી તે જે ધર્મ તેની પરીક્ષાને અવકાશ નથી. ત્યારે શાસ્ત્રકાર કહે છે કે ધર્મની પરીક્ષા કરવાને અવકાશ છે. ? વીતરાગ ભગવાનનાં વચને. તે કેવાં જોઈએ? જે સર્વથા રાગ, દ્વેષ રહિત એટલે ચેતન પદાર્થ તરફ રાગ કે જડ પદાર્થ તરફ દ્વેષ ન હોય. દુનિયામાં ન્યાયાધીશ કેણ બને ? જે વાદી કે પ્રતિવાદી તરફ રાગદ્વેષવાળે ન હેય તે.
આ શુભ કે આ અશુભ, આ આશ્રવ કે આ સંવ, આ અંધ કે આ નિર્જર, આ મેક્ષ કે આ ભવ. આ બધાં કારણ કેણ કહી શકે? આખા જગતમાં એક પરમાણું કે મેરુ જેવી ચીજ હોય તેના તરફ રાગદ્વેષ ન હોય માટે તે વીતરાગ, છતાં બંધ ન હોય તો શું થાય? માટે બેધ વગરને, જ્ઞાન વગરને મનુષ્ય તે ચુકાદે આપવાને લાયક
