________________
બારમું
સદ્ધ દેશના
૧૨૫
વિચાર કરવાને હકદાર છે?
જેમાં ત્રણ વસ્તુ હોય તે વિચાર કરવાને હકદાર છે. નહિ તે માથું દુખાડવું થાય. ક્યા? (૧) કર્તમ (૨) અકર્તમ (૩) અન્યથા કર્તમ (૧) જે વસ્તુ કરવાની, (૨) જે વસ્તુ થતી બંધ કરવાની અને (૩) જે વસ્તુ ઊથલાવવાની પિતાનામાં તાકાત હોય તે તે મનુષ્ય વિચાર કરે છે તે વિચાર સફળ થાય. જેની અંદર (૧). કર્તમ બનાવવાની (૨) અકર્તમરેકવાની અને (૩) અન્યથા કર્તમ-ઊલટાવવાની તાકાત નથી તેને અંગે વિચાર કરવા તે માથું દુખાડવા જેવું થાય. જીવનની ત્રણ શકિત
શલ્ય કાઢ એટલે અહીં આગળ પાપને ઉદય. આપણે પુણ્ય પામવું. પાપથી આવેલા દુઃખે તેના ઉપર કાબૂ મૂકીને સારા વિચારમાં જઈએ. પાપથી પાપ બંધાય છે તે કરનારાએ પાપબંધ રે અને તે જગ્યા પર પુણ્યને. બંધ લાવી દીધું. એ આપણે ક્રોધાદિ કરનારા, તેને રોકનારા આપણે, તેને રેકને અન્યથા કરનારા આપણે, તે આ આપણા માટે. તેથી જૈને જીવની શક્તિ ત્રણ માને છે–(૧) પાપ-પુણ્ય બાંધવાની, (૨) તેને પલટાવવાની અને (૩) તે બંધ કરવાની. આ કેવળ પુણ્ય, પાપને બંધ રેકી શકે. જ્યાં તેરમે, ચિદમે જાય ત્યાં પુણ્ય ન બાંધે. પાપના પલટાને રેઠીને પુણ્યના પ્રભાવમાં જાય.
માટે શાસ્ત્રકારે કહ્યું કે– મિક સ્ર ત્રિપુરા सावओ हाइ। चरणोवसमखयाणं सागरसंखंतरा होति ।। (વિ. સાવ ર૦ રરર) જે સમકિતને પામેલે, શુભ પરિ.
