________________
પડશક પ્રકરણ
સ્થાપન
ભાગવતને? જેમ ભેંસ આગળ ભાગવત વાંચવું નકામું ગણાય તેમ અમારી આગળ તું અનાદિથી રખડે છે તે વાત કહેવી નકામી છે.
ઉત્તર-તારી વાત સાચી. પણ કેટલીક વાતો સામાન્યથી જણાય પણ વિશેષથી ન જણાય. પણ બુદ્ધિશાળી મનુષ્ય સામાન્ય જણાવવાથી પણ સમજી શકે. આપણું હાથમાં બાજરીને દાણે આવ્યું. તે કયાંથી આવ્યું? કયાં ઊગે છે? કોને વા? કેને લ? આ બધું માલમ નથી. પણ વિચાર કરીએ તે માલમ પડે કે અંકુરે હતું તે જ આ બીજ થયું. તે અંકુર પણ પહેલાં બીજ હતું તેથી થયે. ન્યાયની ખાતર વિચાર કરે તે માલમ પડે. વિજ્ઞાન સંચમના “બીજઅંકુરના ન્યાયે આ સંસાર અનાદિને છે. તેમ અહીં જન્મ અને કર્મ જન્મથી કર્મ અને કર્મથી જન્મ
કર્મ ક્યારે? જન્મ હોય છે. તે વિચાર, આચાર, કે વર્તન હેય તે. તે જન્મ કયારે ? પહેલાં કર્મ હોય તે. તે કર્મ કયારે? પહેલાં જન્મ હોય છે. તેથી જન્મ અને કર્મ બેય અનાદિની પરંપરાવાળો છે. તે ન માનીએ તે બીજ વગર અંકુરો થયે અને અંકુરા વગર બીજ થયું તેમ માનવું પડે. તે તે નથી માનતા. તેમ અહીં જન્મ વગર કર્મ અને કર્મ વગર જન્મ થયો તે પણ ન માની શકીએ. જન્મ વગર ફર્મ અને કર્મ વગર જન્મ માનીએ તે સિદ્ધ મેક્ષ જેવી ચીજ માનવાને વખત જ ન રહે. કેમ? ૧ સૂયગડાંગસૂત્ર (પુંડરીકાધ્યયન વ્યા)નું જુઓ પૃ૦ ૧૪૩.
