________________
1
૦
ડશક પ્રકરણ
| [ વ્યાખ્યાન
વહાલે હેવાથી ધર્મ” શબ્દ ગમે છે. “ધર્મ” શબ્દની વ્યાપકતા તે આત્માના કલ્યાણ કરનારી. ધર્મ ધારીને ધર્મ થયે તેથી કલ્યાણ થઈ જાય તેમ ન બને. પણ “ધર્મ થાય તે કલ્યાણ હવે લોકમાં ચાલતું વાક્ય વિચારીએ કે “ક્રિયાએ કર્મ અને પરિણામે બંધ.” કર્મને બંધ પરિણામે. પરિણામ ધર્મના તે દરેક આયના અને આસ્તિકેના છે. દરેક આસ્તિક જુદી ક્રિયા કરે છે, પણ પરિણામ ધર્મના છે. બધાને ધર્મના પરિણામ છે માટે બધા આસ્તિકને ધર્મ થવો જોઈએ ને? પછી તે આશ્રવની, સંવરની, પુણ્યની, પાપની, બંધન, નિર્જાની, મેક્ષહેતુની કે વહેતુની પ્રવૃત્તિવાળા હોય, પણ પરિણામે બંધવાળા હોય તે બધા આસ્તિકે ધર્મવાળા હેવા જોઈએ; પરંતુ આકસ્મિક સંયેગના લીધે જ્યાં વિભાગ પડે ત્યાં કહેલું વાક્ય જ્યાં ત્યાં લગાડે તે તે શા કામનું? સુદેવોદિ અને કુવાદિના વિભાગની આવશ્યકતા
દુનિયામાં કઠે ગળે લગાડવાને હોય છે તેને ગળે ન લગાડતાં પગે લગાડે છે તે ન શોભે. તેમ આ વચન કઈ સ્થિતિનું છે? જે એ વચન સાર્વત્રિક મુદ્દાનું હેત તે શાસ્ત્રકારને સુદેવ, સુગુરુને સુધર્મ અને કુદેવ, કુગુરુ ને કુધર્મને વિભાગ ન કરવું પડત. કુદેવ, કુગુરુ અને કુધર્મ માનનારા તેમને તે સુદેવ, સુગુરુ અને સુધર્મ તરીકે માને છે; પણ તેમને કુદેવાદિ ધારીને સેવવા તયાર નથી. સુદેવાદિને માનનારા અને કુદેવાદિને માનનારા બન્ને ધારણામાં સરખા છે, પણ કોઈ પિતા દેવાદિને કુદેવાદિ ધારીને સેવે છે? ના, ત્યારે પરિણામે બંધમાં સુદેવ, સુગુરુ અને સુધમ તેમજ કુદેવ,
