________________
૧૯
ત્રીજું]
સમદેશના જાય. ન માનવાથી છુટી શકાતું નથી. કેટલાંક જાનવરે એવાં હોય છે કે સિંહ આવે એટલે આંખ મીંચી દે છે તેથી કંઈ તે બચી જાય? ના. તેમ અહીં તે જીવ પુણ્ય, પાપ, નરક કે સ્વર્ગ ન માને તેથી તે તેનાથી બચી ગયો? ના. પણ તેનાં કારણે દૂર કરે તે બચી જવાય. ધ્યાન રાખજે. તે જાણે અને તે ન કરે. જાણકારની ગુનેગારી અને અજાણકારની ગુનેગારી સરખી ન ગણાય. દુનિયામાં પણ અજાણને ગુનેગાર નથી ગણતા. તેવી રીતે જેઓ જીવ નથી જાણતા ને માનતા નથી. દુર્ગતિ કર્મ વગેરે જાણતા નથી-માનતા નથી તેને કર્મ બંધાય શાથી? વ્યવહારથી કે નિશ્ચયથી ?
જાણ હોય કે અજાણ હેય તે ઝેર ખાચ તે મરે કે નહિ? ઝેરથી અજાણ હોય તે તે અજાણ કેમ કરે છે? સુખદુઃખ થાય છે કે નહિ? પણ અજ્ઞાનતા એ કર્મ સિદ્ધાંતમાં બચાવ નથી. દુનિયાદારીના વિભાગમાં અચાવ તરીકે ભલે રહે. અહીં અજ્ઞાન એટલે પહેલે ગુને. અજ્ઞાન કયાંથી થયું તે તેને કર્મો તેવાં કર્યા તેથી.ને વ્યવહારમાં અજ્ઞાન સ્વભાવનું માન્યું તેથી ગુને નથી. આસ્તિકેએ તે આત્માને સચ્ચિદાનંદ
તિરૂપવાળે મા. અજ્ઞાન આવ્યું કયાંથી? વિકારથી. તેથી તેને દેષ માનવે જોઈએ. કેમ? તે પાપ સ્વરૂપ છે માટે. પહેલાં અજ્ઞાનને મોટું પાપ માન્યું. જૈન શાસને અજ્ઞાનથી બચાવ નથી રાખે. તે અજ્ઞાન જે બચાવશે તે મિથ્યાત્વ ને અવિરતિથી કર્મનું આવવું ગણાત જ નહિ. જેમ મિથ્યાત્વ ને અવિરતિ કર્મબંધનાં કારણ છે તેમ અજ્ઞાન તાત્ત્વિક પ્રશ્નોત્તર જુઓ પૃ. ૮૧.
