________________
[૩] મંત્રની વ્યાખ્યા
નિરુક્તકાર યાક મુનિએ કહ્યું છે કે “જો મનના” મંત્ર શબ્દને પ્રયાગ મનનના કારણે થયેલ છે, તાત્પર્ય કેજે વાક્યો–પદો વારંવાર મનન કરવા ગ્યા હોય તેને મંત્ર કહેવાય છે. વેદનાં વાકયો વારંવાર મનન કરવા યોગ્ય હતાં અને તેના પર મનન કરતાં ત્રાષિ-મુનિઓને આ વિશ્વનું વિરાટ સ્વરૂપ સમજાયું અને પરમ તત્વને પ્રકાશ લાવ્યું, તેથી તે મંત્ર કહેવાયાં. જૈન ધર્મનું પંચમંગલસૂત્ર આજ દષ્ટિએ મહામંત્રનું સ્થાન પામ્યું છે અને બૌદ્ધોની ત્રિશરણુ પદરચના પણ આજ દષ્ટિએ ઉત્કૃષ્ટ મંત્ર તરીકે ઓળખાઈ છે.
મનન, ચિંતન, વિચાર, સંકલ્પ એ બધાં એક જ શક્તિનાં વિવિધ નામે છે. એક તત્વરે કહ્યું છે કે મનુષ્યનું શરીર પાર્થિવ છે અને મન દૈવી છે. એટલે કે મનુષ્યના શરીરમાં પાર્થિવ અને દૈવી તત્વને અદ્ભુત સંયોગ થયેલે છે. જે મનુષ્ય પિતાને પ્રાપ્ત થયેલી દેવી વસ્તુને યથાર્થ
