________________
૧૮૨
મંત્રવિજ્ઞાન
તથા કાન પર બાંધી દેવુ" કે જેથી ભયંકર છ્યા જોવાય નહિ કે ભયપ્રદ શબ્દો સભળાય નહિ.
તંત્રશાઓમાં જુદાં જુદાં કર્યાં માટે જુદા જુદા કાળે મંત્રજપ કરવાનું વિધાન દૃષ્ટિગેાચર થાય છે, જેમ કે—વશીકરણ, સ્તંભન અને આકર્ષણ માટે પૂર્વાલ્ડ્રને, એટલે દિવસના પૂર્વ ભાગમાં ( સવારના ૬ થી ૧૨ સુધીમાં) જપ કરવા. વિદ્વેષણ માટે મધ્યાહુને, ઉચ્ચાટન માટે અપરાને એટલે દિવસના ત્રીજા પહેારે, પારણા માટે સાયંકાલે અને શાંતિકમ માટે મધ્યરાત્રિએ જપ કરવા.
♦ મંત્રજપ કેવી રીતે કરવા ?? તે અ ંગે ભૂતશુદ્ધિતંત્રમાં કહ્યુ છે કે—
मनः संहृत्य विषयान्मन्त्रार्थगतमानसः ।
न द्रुतं न विलम्बं च जपेन्मौक्तिकहारवत् ॥
મનને વિષયામાંથી ખેંચી લઈને મંત્રામાં જોડવા પૂર્વક, અતિ ઉતાવળે પણ નહિ અને અતિ ધીમે પણ નહિ, એવી રીતે મેાતીની માળા માફક એટલે સમ અંતરે મંત્રજપ કરવા.’
અહી થાડા વિવેચનની આવશ્યકતા છે. આપણું મને એક-ભટકતા વાનર જેવું છે, જે ઘડીમાં અહી જાય છે અને ઘડીમાં તહી જાય છે. તે ઠરીને ઠામ એસતું જ નથી, અનુભવી પુરુષોએ કહ્યુ છે કે
सुकरं मलधारित्वं, सुकरं दुस्तपं तथा । सुकरोऽक्षनिरोधश्थ, दुष्करं चितरोधनम् ॥
