________________
૩ર૪
મંત્રવિજ્ઞાન બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય અને વૈશ્ય મને પ્રાપ્ત કરે છે. બધા. વેદોના સારરૂપ એવી ગાયત્રીની આરાધના સ્વયં બ્રહ્માદિ દેવે પણ સધ્યા કરતી વેળાએ ધ્યાન અને જય સાથે કરે છે. આવા અનેક પ્રમાણેના આધારે જ ગાયત્રીને વેદની. માતા માનવામાં આવે છે.
નામકરણ અને વ્યાખ્યા :
આ મંત્રમાં ત્રણ પદે હોવાને લીધે તેને છંદ ગાયત્રી થાય છે અને તેથી જ આવા ત્રણ પદેવાળા મંત્રનું નામ ગાયત્રી કહેવાય છે. છતાં અહીં ગાયત્રી શબ્દની વ્યાખ્યાTચત્ત રાચર ફરિ–ગાનાર-સ્તુતિ કરનારની જે રક્ષા કરે તે ગાયત્રી–આ રીતે કરવામાં આવે છે અને આ અર્થની. માન્યતા સર્વત્ર વ્યાપ્ત છે. છે આમ તે મંત્રોના સ્વરૂપ વિષે મંત્રશાસ્ત્રમાં બીજ
મંત્ર, મંત્ર અને માલામંત્ર એવા ત્રણ ભેદ કરી તેમના , અક્ષરનું સ્વરૂપ નિર્ધારણ કર્યું છે, પણ ગાયત્રી–મંત્ર એક
વૈદિક-મંત્ર હવાને લીધે વીસ અક્ષરવાળે કહેવાય છે. - અને તેથી તે માલામંત્રની સંજ્ઞામાં આવે છે, તેમજ તે
* (૧) ગાયત્રી પરનો કાટ !}કાકી, ચર્ચાત જરીવરી કાલા 'અહદ પારાશરસ્મૃતિ. gવ-વસંયુi...અળ યતિ સાધુપુ !
મનુસ્મૃતિ ૨૮ | જાગ્રીમાળ તો દિનો મોક્ષમg In૨૮ ९०॥ सर्ववेदसारभूता गायत्र्यास्तु समर्चना । ब्रह्मादयोऽपि सन्ध्यायां - a sથાનિત નિત ૨ /૧૧૧૧૬–દેવીભાગવત.
