________________
ગાયત્રી મંત્ર
૩૨૯ ૧-આકૃતિ–આરાધનામાં મનની એકાગ્રતા માટે ઉપાસ્યદેવની
આકૃતિ હેય તે તેથી સાધનામાં સરળતા આવી જાય છે. આ આકૃતિ માટે આપણે નિરાકાર અને સાકાર સ્વરૂપનું નિર્ધારણ કરી શકીએ. નિરાકારસ્વરૂપમાં માત્ર તેજોમય શક્તિનું ચિંતન થાય છે. સાકાર-ચિંતનમાંमुक्ताविद्रुमहेमनीलधवलच्छाधैर्मुखत्रीक्षणैयुक्तामिन्दुनिबद्धरत्नमुकुटा तत्वात्मवर्णात्मिकाम् । गायत्रीं वरदाभयाङ्कशकश: शुभ्र कपालं गदां, शंखं चक्रमथारविन्दयुगलं हस्तैर्वहन्ती भजे ॥
આ પદ્યના સંદર્ભને આશ્રય ઉપયુક્ત હોય છે. જે યંત્રમયસ્વરુપનું ચિંતન કરવું હોય તે-મધ્યમાં ત્રિકેણ, પછી તેની બહાર પણ, તે પછી વલયપૂર્ણ અષ્ટદલ અને તે પછી વલયયુક્ત અઠ્ઠાવીસ દલની રચના કરી તેમાં શાસ્ત્રોક્ત પદ્ધતિથી મંત્રાક્ષરે લખવા. આ રીતે તૈયાર થયેલા યંત્રની પ્રાણ-પ્રતિષ્ઠા કરી આરાધના કરવી જોઈએ. ૨-ધ્યાન-ગાયત્રીનું ધ્યાન કરતી વખતે ગાયત્રી મંત્રના
પ્રત્યેક વર્ણનું ધ્યાન અને તેની શક્તિઓનું ધ્યાન કરવામાં આવે છે. વર્ણ ધ્યાનમાં “ગાયત્રી-પંચાંગ વગેરેમાં સૂચવેલાં પદ્યનું અવલંબન લેવું જોઈએ.
ઉદાહરણરૂપમાં તપદનું ધ્યાન આ રીતે છે– तत्कारं चम्पकापीतं ब्रह्म-विष्णु-शिवात्मकम् । शतपत्रासनारूढं ध्यायेत् सुस्थान-संस्थितम् ॥
