________________
સંત્રસાધના માટે આસન, સ્થાન, માલાની વિચારણા કRs વખતે કેવી રીતે ગાઠવવા તેના તથા બેસવા માટેના પ્રસ્તાઃપાથરણાના વિચાર કરવા પડે તેમ છે. આાસના વિષે ચેગશાસ્ત્રમાં–હઠયોગની સાધનામાં ૮૪ આસનાના ઉલ્લેખ થાય છે. તેમાં સ્વસ્તિકાસન, પદ્માસન, વીરાસન, સિદ્ધાસન વગેરે જાણીતાં છે. મંત્રસાધકે આવું કોઈ આસન સિદ્ધ કર્યું હાય તો તે જ આસનથી સાધનામાં બેસવું.
આવા કોઈ આસનથી દેતુને કષ્ટ થાય તે તે સાધનામાં બાધક નીવડે છે, તે માટે કોઈ ખાસ આસન સિદ્ધ ન કર્યું” હાય તે પદ્માસન વાળીને બેસે તે ચાલી શકે. તે ન ાન તે સ્વસ્તિકાસન અથવા સુખાસન કે પલાંઠી વાળીને બેસવુ હિતકર છે. આસન એવુ પસંદ કરવું કે મનની એકાગ્રતા સરળતાથી પ્રાપ્ત થઈ શકે. આસન સ્થિર, નીરોગ અને અંગેનું લાઘવ ઉત્પન્ન કરે એવું હોવુ જોઈએ.
સાધકે ધરતી ઉપર બેસવું ન જોઈ એ. લાકડાની સુંવાળી પાટ, પાટલા લઈ તે ઉપર મનને ઉદ્વેગ ન થાય તેવું કુશ (દશ), કેબલ, મૃગચમ કે ઊનનુ પ્રસ્તરણ (આસન) બીછાવીને બેસવું. આસન સૂતી વખતે ત્યાં જળથી કે કુંકુમથી ત્રિકાળુ કરવા અને પછી શ્રી આધશમિલનાય નમઃ । એમ ખાલી આધારશક્તિનું પૂજન કરવું.
વાનું માસન તંત્રશાસ્ત્રમાં હીન ગણેલ છે. જીએઃ— वस्त्रासने च दारिद्रं पाषाणे व्याधिपीडनम् || કપડાનું તથા પથ્થરનું આસન કઈ દિવસ પસંદ કરવું નહિ. ખાસન વગર બેસીને, સૂતાં સૂતાં કે ચાલતાં ચાલતાં
ર
