________________
મંત્રવિજ્ઞાન એક તંત્રગ્રંથમાં કહ્યું છે કે “મંત્રજપ વખતે મન અન્યત્ર હયશિવ (મત્રદેવતા) અન્યત્ર હોય અને વાયુની ગતિ પણ અન્યત્ર હેય તે ક્રોડે જપ કરવા છતાં મંત્રની સિદ્ધિ થતી નથી. તાત્પર્ય કે મંત્રનો જપ કરતી વખતે મન, મંત્ર અને સ્વર (શ્વાસ)એ ત્રણે સંવાદી સ્થિતિમાં રહેવા જોઈએ. વધારે સ્પષ્ટ કહીએ તે વર પ્રમાણે મંત્રજપ કરવું જોઈએ, તે વખતે મંત્રદેવતાનું જ ધ્યાન ધરવું જોઈએ અને મનને તેમાં જ જોડાયેલું રાખવું જોઈએ.
મંત્રજપ શરૂ કર્યા પછી તેને રંગ લાગ જોઈએ, તે જ નિયત સમયે અને નિયમ મુજબ તેને જપ થઈ શકશે. પછી તે એવે સમય પણ આવશે કે મંત્રજપ કર્યો સિવાય ખાવું, પીવું, સૂવું, ઉડવું, બેસવું આદિ કંઈ પણ ગમશે નહિ.
અહીં એ પણ સ્પષ્ટ કરવા દે કે મંત્રજપમાં મન એંટી ગયું તે એ વખતે બીજું કંઈ પણ યાદ આવશે નહિ, તેમ જ દેહ અને સમયનું ભાન પણ રહેશે નહિ. એવા દાખલાઓ જોવામાં આવ્યા છે કે મંત્રસાધક એક કલાક જપ કરવાનું કહીને એક સ્થાને બેઠા હોય અને તેમનું મન જયમાં લાગી જાય તે કલાક સુધી ઉતા નથી. તેમને કઈ ઉઠાડે ત્યારે જ ઉઠે છે અને તે વખતે એમને એમ જ લાગે છે કે હવે કલાક પૂરે થયે. મંત્રસાધક માટે આવી એકાગ્રતા છવા ચગ્ય છે.
લક્ષ્ય તરફ નજર રાખવી અને પ્રમાદ, આલસ્ય વગેરે
