________________
Rાવવા
૨૧૮
મંત્રવિજ્ઞાન પણ મંત્રશાસ્ત્રની સહાયતા મેળવી સફળ બનાવવાના પ્રય “વિદ્યાનુશાસનમાં બહુ વિસ્તારથી સૂચવેલા છે. અનેક પ્રકારના તાવે, કમળે, ગર્ભાશયનું ખસી જવું તથા વાયુગેળાના રે વગેરે ઔષધિના બળથી ઘણી વાર દૂર કરવામાં આવે છે.
એક બાજુ પારદના પ્રયોગો અને સુવર્ણસિદ્ધિના પ્રગો પણ જન શ્રમણએ અચૂક લખ્યા છે. એકાક્ષિ નાળિયેર, દક્ષિણાવર્તી શંખ, એક આંખવાળે રૂદ્રાક્ષ, દક્ષિણ સુંઢવાળા ગણપતિ વગેરેની ઉપાસના પણ તંત્રમાં આવી જાય છે કે જેને જૈન શ્રમણના સહવાસથી તિવરોએ લખી સુરક્ષિત રાખ્યા છે. જાદુગિરી, યક્ષિણસાધન, પ્રેતસાધન, સ્મશાન સિદ્ધિ, પરકાયા અથવા મૃતકાયાનાં દર્શન પણ કોઈકે સ્થળે જોવા મળે છે, એટલે સિંહાલેકનથી આપણે એમ કહી શકીએ કે મંત્રશાસ્ત્રનાં સમસ્ત અંગે ઉપર જૈનાચાર્યોને પૂરી માહિતી હતી અને પિતે આવાં બધાં કમેને હેય માનવા છતાં લોક-કલ્યાણ અને જનરુચિને ખ્યાલમાં રાખીને તેનું આલેખન કર્યું છે. ચાગ અને સ્વરોદય
ચિત્તવૃત્તિને નિરોધ એ જ રોગ છે. આવી પરિભાષા વડે મહર્ષિ પતંજલિએ વેગને પરિચય આપ્યો છે. રાગ -અને હઠગની બે ધારાઓમાં પ્રસરેલા આ રોગમાં સાધક -મૂળરૂપે કુંડલિનીને જાગ્રત કરવા ઈચ્છે છે. કુંડલિની–જાગરણનું
