________________
મંત્રશાસ્ત્ર અને જૈન શ્રમણે
૩૨૧ જૈન બ્રાહ્મણે એ પણ આ વિષયમાં પૂરેપૂરો રસ લીધે જણાય છે. તથા શ્રી સિંહતિલકસૂરિનું મંત્રરાજરહસ્ય અને તલીલાવતી, ભટ્ટ. અકલવ, શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર, શ્રી જિનપ્રભસૂરિ, શ્રી જિનદત્તસૂરિ, મુનિ ગુણકર, શ્રી બપભટ્ટસૂરિ, શ્રી કુંદકુંદાચાર્ય, શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય વગેરે અનેક આચાર્યોએ મંત્રશાસ ઉપર સ્વતંત્ર ગ્રન્થ લખ્યા છે અથવા પિતાના મંત્રશાસ્ત્ર સંબધી અનુભવને ટકા ગ્રંથમાં રજૂ કર્યો છે. શ્રી પદ્માવતી દેવીની આરાધના કરનારા આચાર્યો વડે લખાયેલા પ્રગમાં–ધરણેન્દ્રપદ્માવતી, રક્તપદ્માવતી, હંસપદ્માવતી, સરસ્વતી પદ્માવતી, શબરી પાવતી, કામેશ્વરી પદ્માવતી, ભૈરવી પદ્માવતી, ત્રિપુરા પદ્માવતી, નિત્યા પાવતી, પુત્રકર પદ્માવતી, સ્વપ્નસાધનપદ્માવતી, મહાહિની પદ્માવતી, ઘટાવતાર પદ્માવતી અને કજજલાવતાર પદ્માવતીના કા વિદાઓ અને મંત્રો લખાયા છે. તેમ જ પાર્શ્વવિદ્યા, સૂરિમંત્રલ્પ, સૂરિવિદ્યા, ગાંધારવિદ્યા, વર્ધમાનવિદ્યા, તીર્થકર વિદ્યા વગેરેને લગતા ગ્રંથે જૈન ધર્મની મંત્રશાસ્ત્રીય પ્રવૃત્તિના પરિચાયક છે.
એક બાજુ કર્ણપિશાચિની, કરુકુલ્લા, પ્રચંગિરા, ઉચ્છિષ્ટ ચાંડાલિની, જવાલામાલિની, કુષ્માંડી તથા અંબિકા દેવીના ક મળે છે, તે બીજી બાજુ ઘટ, દર્પણ, નખ, જલ, દીપ, પગ અને કાજલમાં દેવીના અવતારપગે પણ આ વિષયની વિવિધતામાં પિતાને ફાળો આપે છે. સિદ્ધ, માંત્રિકની શ્રેણીમાં પહોંચેલા આચાર્યોમાં શ્રી જિનદત્તસૂરિ, ૨૧
