________________
મંત્રશાસ્ત્ર અને જૈન શ્રમણે
૩૧૯ વિધાન જૈનાચાર્યોને પણ ઈટ છે. સાધના કરનાર અધ્યાત્મમાર્ગમાં આગળ વધતું જાય છે અને આસનેના આધારે મૂલાધારથી માંડીને સહસાર સુધી સાડા ત્રણ આંટા મારી બધાં ચશ્ચને વશમાં રાખનારી કુંડલિનીરૂપ સપિણ કે જે તંદ્રા પામેલી હોય છે, તેને ચૈતન્ય કરવાને પ્રયાસ કરે છે. જ્યારે ગબળથી કુંડલિની–જાગરણ થાય છે, ત્યારે તેના ખેંચાણથી સહસ્ત્રારમાં સ્થિત અમૃતકળશનું ભેદન થાય છે અને આ અમૃતસ્ત્રાવ માનવને અમૃતરૂપ બનાવી દે છે. રોગશાસ્ત્રની આવી દિવ્ય પ્રક્રિાઓનું વિવિધ પ્રમાણે સાથે વિવેચન કરતાં જૈનાચાર્યોએ પિતાના પેગમાર્ગનું વિશાલ પ્રદર્શન કર્યું છે અને ઉત્તમોત્તમ પદ્ધતિ જણાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. જે કુંડલિની જાગ્રત થવામાં વિને આવે અને વિક્તરૂપ સિદ્ધિઓની પાછળ સાધક ઘેલો થઈ જાય તે તે અણિમા, મહિમા, લધિમા, ગરિમા આદિ સિદ્ધિઓ વડે ઘણું-ઘણાં ચમત્કારપૂર્ણ કાર્ય કરી શકે છે.
ગની આ જટિલ ક્રિયાઓમાં સ્વરશાસ્ત્રનું જ્ઞાન ઘણું લાભદાયક હોય છે. શ્વાસ-પ્રશ્વાસની ક્રિયાઓ ઉપર સંયમ કે નિયંત્રણ રાખી, વાસ્તવિકતા જાળવી, ઈડા, પિગળા અને સુષુમણું નાડી વડે ચાલતા સ્વરેની ગતિ ઓળખવી એ પણ એક રીતે મંત્રશાસ્ત્રનું અંગ ગણાય છે. સ્વરશાસ્ત્રમાં પાંડિત્ય પ્રાપ્ત કરવાથી લેકમાં પ્રવતેલી ઘટનાઓનું જ્ઞાન પિતાના શરીરની નાડીઓની ચાલથી કરામલકવત્ જોવાની શક્તિ આવી જાય છે. જેનાચાર્યો પણ સ્વરશાસ્ત્ર ઉપર
