________________
મંત્રવિજ્ઞાન શકાય છે. ભારતના સાધુસંતોએ લાખો-કરોડો મનુષ્યને આ રીતે સસ્પથગામી બનાવ્યા છે. મંત્રસિદ્ધિને આ પ્રાગ માત્ર પપકારવૃત્તિથી થાય છે અને તેથી તે સર્વ દ્વારા પ્રશંસા પામેલે છે.
જેઓ ભુક્તિ એટલે ભેગ કે એશ્વર્ય માટે મંત્રસાધના કરે છે, તે અનેક પ્રકારના મંત્રે પૈકી કઈ પણ એક મંત્રને -આશ્રય લે છે. તેને પૂજા, ધ્યાન, જપ, હમ આદિ ક્રિયાના બળે સિદ્ધ કરે છે અને ત્યાર બાદ તેને વિવિધ હેતુઓ અર્થે પ્રયોગ કરે છે. મંત્રવિશારદાએ તેને છ પ્રકારે માન્યા છે કે જેને સામાન્ય રીતે “તાંત્રિક ષટકમ? કહેવામાં આવે છે. શાંતિ, વશ્ય, સ્તંભન, વિદ્વેષણ, ઉચ્ચાટન અને ભારણું, એ તેનાં પ્રસિદ્ધ નામે છે.
જે પ્રયોગ કે કર્મથી વ્યાધિઓનું નિવારણ થાય, ઘાતક પ્રયેગેને ખૂલે છેદ થાય તથા દુષ્ટ ગ્રહની દૃષ્ટિને પ્રતિકાર થાય, તેને શાંતિ કર્મ કહેવામાં આવે છે. જેનાથી ધન, ધાન્ય, સિંપત્તિ, ઐશ્વર્ય તથા કીતિમાં વધારે થાય, તેને પુષ્ટિકર્મ કહેવામાં આવે છે, પણ તે શાંતિકર્મને જ એક ભાગ છે, કારણ કે તેનાથી ચિત્તને શાંતિ-આનંદ રહે છે. રાજા અથવા શિક્તિસંપન્ન અધિકારી આ પ્રકારનાં કર્મ વડે રાજ્યમાં જીવનની ઉન્નતિને પ્રતિબંધ કરનારા કારણેનું નિવારણ કરી શકે છે અને પ્રજાને સુખી બનાવી શકે છે. અન્ય લેકે પણ તેને સહેતુથી ઉપયોગ કરે તે પરિણાર્મ સારું આવે છે.
જે પ્રગથી બીજાએ આપણે હમ માનવા માટે
