________________
મંત્રશાસ્ત્ર અને જૈન શ્રમણે
૩૧૩ કીલિત, અભિશત અને ખંડિત હેવાને કારણે સિદ્ધિમાં વિલંબ થાય છે, તેથી તે દેનાં નિવારણ માટે ઉચિત શાપદિ ઉપાયે કરવા જોઈએ. પંચાંગવિધાન–રહસ્યસ્તોત્ર, કવચ, પંચરત્ન, ગીતા, ન્યાસ અને ધ્યાનાદિ વડે ચૈતન્ય કરેલા મંત્રને તત્વ, મુદ્રા, મંડલ, સ્વર આદિ જપ-રહસ્યનાં એકત્રીશ અંગો તથા સવારથી સાંજ સુધીની ૮૪ પ્રક્રિયાઓની સમજ લઈ જ૫ આરંભ કરે જોઈએ. જપના પ્રકારે, માલાના પ્રકારે અને મંત્ર–પ્રગના પ્રકારે જાણ્યા વગર જપમાં પણ ભૂલ થવા સંભવ છે. વિશિષ્ટ કામ્ય કર્મના આધારે સૂચવેલી માલાના મણકાને ઉપયોગ થવાથી સત્વર સિદ્ધિ થાય છે. જનમ આમ તે સિદ્ધ જ હોય છે અને તેમના જપ માટે ચશોધન વગેરેની આવશ્યક્તા નથી, તે પણ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી લેવાથી માનસિક શાંતિ રહે છે.
અન્ય સંપ્રદાયમાં કોઈ પણ મંત્રસિદ્ધિ કરતાં પહેલાં ગાયત્રીનાં પુરશ્ચરણનું વિધાન પ્રચલિત છે. તેમજ જૈનધર્મમાં પણ પંચનમસ્કાર–મહામંત્રની આરાધના પૂર્વમાં કરવી અત્યંત જરૂરી છે. કેટલાક ગ્રંથમાં જન ગાયત્રીના જપનું પણ સૂચન છે, તેમજ સંધ્યા અને નિત્યકર્મના સ્થળે નવ– સ્મરણ અને લેગસ્સ વગેરે ભણવાનું સૂચન આચાઓએ કર્યું છે. જૈનધર્મમાં યંત્રોની અધિકતા
ચમના ચમિg–આરાધ્યદેવની શક્તિનું એક સ્થળે કેન્દ્રીકરણ જેમાં હોય, તેને યંત્ર કહે છે. પ્રત્યેક
