________________
૨૫૯
મંત્રસિદ્ધિના સાત ઉપાય • કક્ષપુટી ભારતીય તંત્રવિદ્યાનું નામ છે અને તેમાં અનેક અદ્ભુત પ્રયોગ આપવામાં આવ્યા છે, પણ તે ગ્રંથને માત્ર મૂળપાઠ લકત્તાથી પ્રગટ થતી એક તાંત્રિક ગ્રંથમાળામાં છપાયેલું છે. જે મંત્રવિશારદો તરફથી તેના પર એગ્ય વિવેચન થાય તે મંત્ર-તંત્ર-તંત્રવિદ્યા પર ઘણે પ્રકાશ પડે તેમ છે, પણ એની પહેલ કેણ કરે? એ પ્રશ્ન છે. • અહીં આટલું વિવેચન કરવાનું મુખ્ય પ્રજન એ છે કે મંત્રસિદ્ધિ માટે જેમ મંત્રને આધાર લેવામાં આવતે, તેમ તંત્રને આધાર પણ લેવામાં આવતું. આ બ્રામણદિ અને તેનું સૂચન કરે છે. (૨) ધનપ્રયોગ :
જે બ્રામણગથી મંત્રસિદ્ધિ ન થાય તે સધનપ્રગ કર જોઈએ. વિદ્યાબીજ થી સંપુટિત કરીને તેને જપ કરે, એ ધનપ્રાગ છે. (૩) વશ્યપ્રયોગ :
જે રાધનપ્રયોગથી મંત્રસિદ્ધિ ન થાય તે વયપ્રયોગ કરે. અલતે, રક્તચંદન, કૂટ, (ઉપલટ), હળદર, ધરાનાં બીજ અને મણશીલના મિશ્રણથી ભેજપત્ર પર મંત્ર લખીને તેને કંઠમાં ધારણ કરે, તે વશ્યાગ કહેવાય છે. (૪) પીનપયોગ
જે વય પ્રગથી મંત્રસિદ્ધિ ન થાય તે પડાપ્રગ કરવું. તેમાં પ્રથમ ના વેગથી મંત્રજપ કર, પછી છે
