________________
[ ૩૦ ]
સ્વપ્નસંકેત
નિદ્રાધીન મનુષ્યને ઘણી વાર સ્વપ્નાં આવે છે અને તે વિવિધ પ્રકારનાં હોય છે. આમાંથી કેટલાંક સ્વને તે વાત-પિત્તાદિ વિકારને લીધે આવતાં હોય છે, અથવા અમુક વસ્તુના રેજના અભ્યાસના કારણે આવતા હોય છે, જ્યારે કેટલાંક સ્વપ્ન ખરેખર રહસ્યમય હોય છે, તેમજ ભાવી. બનાનું સૂચન કરનારાં પણ હોય છે.
ભારતીય નિમિત્તશાસ્ત્રમાં સ્વપ્નને વિષય ચર્ચાલે. છે અને તેના ફલ અંગે ચેકસ નિર્ણ લેવાયેલા છે. તે પરથી નૈમિત્તિકે ફલકથન કરે છે. અલબત્ત, આ કામ ઘણું અટપટું છે અને અમુક સ્વપ્નને અર્થ અમુક જ થાય છે, એવા નિર્ણય પર આવતાં ઘણો વિચાર કરવો પડે છે, પરંતુ તેના માટે જે શાસ્ત્રીય ધોરણો નક્કી થયેલાં છે, તે આ બાબતમાં માર્ગદર્શન આપનારાં છે.
સાધનાકાલમાં સાધકને શુભાશુભ બંને પ્રકારનાં સ્વપ્ન આવે છે. તેમાં નીચેની વસ્તુઓ જેવામાં આવે તે શુભ ફળ.
