________________
૧૦
મંત્રવિજ્ઞાન
(૧૮) ચાકાષ્ઠ, પાષાણુ કે મૃત્તિકા પર બેસીને મંત્રજપ કરે નહિ.
માનસજપ સર્વ સ્થાનમાં અને સર્વ અવસ્થામાં કરી શકાય છે. તેમ કરવામાં કંઈ દેખ નથી.
મંત્રજપ કરતી વખતે સુખાસન, પદ્માસન કે અન્ય જે સાધન વિહિત હોય તે અંગીકાર કરવું. આસનની ઉપચેગિતા અંગે એક અનુભવી કહે છે કે “શરીર અને મનને સંબંધ છે. શરીર એ વાસણના સ્થાને છે અને મને એ પાણીના સ્થાને છે. શરીર ચંચળ બને તે તેની અસર મન ઉપર પણ થાય છે, અર્થાત્ મન પણ ચંચળ બને છે. તેથી સાધનાની શરૂઆતમાં આસન બાંધવું જ જોઈએ. આ આસનની સ્થિરતાને આધાર ખેરાકની શુદ્ધિ ઉપર છે. તેથી સાધકે પિતાની પ્રકૃતિને અનુકૂલ સાત્વિક અને મિત ખોરાક લેવું જોઈએ. ઊંદરીનું પાલન અવશ્ય કરવું ઘટે. ભારે તળેલા અને મશાલાથી ભરપૂર પદાર્થો ન લેવા જોઈએ. ઉપરાંત ઓછામાં ઓછો સાંજના ભેજનને મેહ છોડી દેવો જોઈએ.
આ ગ્રંથના પરિશિષ્ટમાં મંત્રસાધના માટે આસન, સ્થાન, માલા વગેરેની વિચારણુ” નામને
* જમતી વખતે ઉદરને થોડે ભાગ ઊણે-ખાલી રાખવો તે ઊદરી નામનું તપ ગણાય છે. તાત્પર્ય કે સાધકે પેટ ઠાંસીને જમવું નહિ, અકરાંતિયા થઈને ભોજન કરવું નહિ, પણ ભૂખ કરતાં ચિડું છું. જ જમવું.
