________________
જપ સંબધી વિશેષ વિચારણા
ર02 “ધીરે' પદનું “ધીશ' પદ થતાં એક રાજકુમારને ભણાવવાને બદલે તેની બંને આંખે ફેડી નાખી તેને અંધ બનાવવામાં આવ્યું હતું, એ કથા પ્રસિદ્ધ છે. પાવનમાંથી કાને નીકળી જાય તે પવન બને અને નગરના પ્રથમ અક્ષરમાં ભૂલથી કાને ચડી જાય તે નાગર બને. તે જ રીતે વંદનમાંથી અનુસ્વાર ઉડી જાય તે વદન બને અને જગના પ્રથમ અક્ષર પર ભૂલથી અનુસ્વાર ચડી જાય તે જંગ બને. તાત્પર્ય કે અક્ષરની રચનામાં કંઈ પણ ફેરફાર થાય તે તેને અર્થ ફરી જાય અને મંત્ર અશુદ્ધ બને.
અહીં એ સ્પષ્ટતા પણ જરૂરી છે કે જે મંત્રાક્ષરે છે, તે મંત્રદેવતાની મૂર્તિ છે. તેમાં કંઈ પણ ફેરફાર થાય તે મંત્રદેવતાની મૂતિ વિકૃત કે ખંડિત થાય, એટલે અક્ષરશુદ્ધિ માટે પૂરેપૂરી કાળજી રાખવી ઘટે છે.
જે અક્ષર કે પદને ઉચાર જે રીતે કરવું ઘટે, તે. રીતે જ કરે, પણ અન્યથા ન કર, તેને ઉચ્ચારશુદ્ધિ કહે છે. સટ નું ફાસ્ટ બોલીએ કે સને ઉચ્ચાર શર્ કરીએ તે અનર્થ થાય છે. અને એટલે સમસ્ત અને શાસ્ત્ર એટલે ટુકડે. તા એટલે એકવાર અને ૨ એટલે છાણ કે વિષ્ટા. વળી ઢંકાને બદલે પહેળો ઉચ્ચાર કરીએ કે પહેળાને બલે ટૂંક ઉચ્ચાર કરીએ તે પણ અર્થમાં મેટો કુફ પડી જાય છે. ગેળ એટલે વર્તેલ અને ગેળ એટલે શેરડીના રસમાંથી બનેલે એક મીઠે પદાર્થ. અથવા બૂટ એટલે જેડા અને બુટ એટલે કાનને નીચેને ભાગ,
૧૪
