________________
મંત્રની અવસ્થાએ
| ૭૫.
અસ્થિબંડમાં આપણું તત્વદએિને ખાસ શક્તિઓનું દર્શન થયું અને તેને સંબંધ દૈવીશક્તિ સાથે જોડવામાં આવ્યું. દેવામાં જે જે શક્તિઓનાં કેન્દ્રો છે, તે સર્વ શક્તિઓ. કરોડરજજુના આ અસ્થિખડેમાં જુદે જુદે રૂપે અસ્તિત્વ ધરાવે છે અને તેથી એવું અનુમાન કરવામાં આવ્યું છે કે કરોડરજજુમાં બધા જ તેત્રીશ દેવતાઓને વાસ છે. આઠ વસુ, બાર આદિત્ય, અગિયાર રુદ્ધ, એક ઈન્દ્ર અને બીજે પ્રજાપતિ. એમ તેત્રીશ દેવેની શક્તિનાં બીજ આ મેરુદંડ કરોડરજજુમાં ભય પડ્યાં છે. (સંભવ છે કે આ તેત્રીશ સંખ્યાને સંબંધ તેત્રીશ કરેડ દેવતાઓ સાથે પણ હેય)
આ પિલા કરોડરજજુમાં શરીરવિજ્ઞાનના જણાવવા પ્રમાણે અનેક નાડીઓ છે અને બધી જુદાં જુદાં કાર્યો કરે છે. અધ્યાત્મવિજ્ઞાન પ્રમાણે મનુષ્યની મુખ્ય નાડીઓ ત્રણ છેઃ (૧) ઈડ, (૨) પિંગલા અને (૩) સુષષ્ણુ. જે મેરુદંડને ચીરવામાં આવે, તે ત્રણે નાડીઓ પ્રત્યક્ષ રૂપમાં નરી આંખેથી ન દેખાય. આને સંબંધ સૂક્ષ્મ જગતની સાથે હેય છે. આ એક પ્રકારને વિદ્યુત પ્રવાહ છે. જેમ વીજળીથી ચાલતાં યંત્રમાં નેગેટીવ અને પિોઝીટીવ–ત્રણ અને ધનએમ બે ધારાઓ વહે છે અને જ્યાં બંનેનું મિલન થાય છે, ત્યાં શક્તિ પેદા થાય છે, તેમ ઈડ એ નેગેટીવ અને પિંગલા એ પિઝીટીવ ધારા કહેવાય છે. ઈડાને ચંદ્રનાડી અને પિંગલાને સૂર્યનાડી પણ કહેવામાં આવે છે. ડાબીને ઈડા અને જમણી પિંગલા કહે છે. આ બંનેના મિલનથી.
