________________
મંત્રવિજ્ઞાન નટ કે અનેક પ્રકારના અભિનય કરીને હાય, વૈરાગ્ય, શૃંગાર, કરુણુ આદિ રસની લેકાહદયમાં જમાવટ કરે છે, પરંતુ તે પિતે એ બધાથી અલિપ્ત રહે છે, તેવી રીતે જે ગુરુએ મંત્રશાસ્ત્રમાં વર્ણવેલા સિદ્ધાંત-નિયમો આદિને છટાપૂર્વક ઉપદેશ કરે છે, પરંતુ પિતાના જીવનમાં તેમાંનું કંઈ પણ ઉતારતા નથી, તેમને પણ કુગુરુ જ સમજવા અને તેમને પણ દૂરથી જ ત્યાગ કરે.
આજે કુગુરુઓની સંખ્યા ઘણી મોટી છે અને સદુગુરુઓની સંખ્યા ઘણી નાની છે, તેથી જ મંત્રસાધના માટે લેકેને વિશ્વાસ ડગી ગયો છે અને આમાં કંઈ નથી એમ માનીને તેઓ વિમુખ થયા છે. - સદ્ગુરુને શોધવાનું કામ ખરેખર કઠિન છે, પણ તે અશક્ય કે અસંભવિત તે નથી જ. અમારે તથા બીજા કેટલાક મહાનુભાને અનુભવ એવો છે કે જે આપણુ. હૃદયમાં મંત્રસાધના કરવાની તીવ્ર તાલાવેલી જાગે તે એક યા બીજા પ્રકારે સટ્ટને સમાગમ થઈ જાય છે અને સાધનાને માર્ગ મોકળ બને છે.
તંત્રશાએ સદ્દગુરુનાં લક્ષણો આ રીતે દર્શાવ્યાં છેઃ 'शान्तो दान्तः कुलीनश्च विनीतः शुद्धवेशवान् । शुद्धाचारः सुप्रतिष्ठः शुचिर्दक्षः सुबुद्धिमान् ॥ आश्रमी ध्याननिष्ठश्च तन्त्र-मन्त्र-विशारदः। निग्रहानुग्रहे शक्तो गुरुरित्यभिधीयते ।।
