________________
૯૮
મંત્રવિજ્ઞાન
કલાગુરુ તથા જ્ઞાતિના વડીલા. તેમણે હિતબુદ્ધિથી જે કંઈ કહ્યું હેાય તે ધ્યાનમાં લેવાથી ભૂલા સુધરે છે અથવા તેા ભૂલા થતી અટકે છે અને વિકાસની વાટ મેકળી થાય છે. અન્ય રીતે કહીએ તે ગુરુજનાના હિતાપદેશ માનવા, એ તેમના વિનય છે અને તે વિદ્યાસિદ્ધિમત્રસિદ્ધિમાં આશીર્વાદ રૂપ નીવડે છે. · વિનયેન વિદ્યા' એ ભારતીય સંસ્કૃતિના મુખ્ય સૂર છે, એને સાધક ન જ ભૂલે.
માલસ આવી, પ્રમાદ થયા કે બધુ કામ બગડે છે; તેથી જ એક કવિએ કછુ છે કે—
આળસ ભૂંડી ભૂતડી, બ્યંતરના વળગાડ; પેસે જેના પડમાં, બહુ અહુ કરે મગાડ જે કાર્ય જે સમયે કરવાનુ હાય તે કાર્ય તે સમયે જ કરવુ જોઈએ, તેને મુલતવી રાખીએ કે આઘુંપાછું કરીએ તે સાધના તૂટે કે સાધનામાં ક્ષતિ પહોંચે, તેથી જ આલસરહિત થવું એ મંત્રસાધક માટે અત્યંત આવશ્યક છે.
કેટલાક મનુષ્યા એમ સમજે છે કે વધારે નિદ્રા લેવાય તા સારી'. એથી વધારે તાજગી આવે અને આરાગ્ય ખરાખર જળવાઈ રહે, પણ આ સમજણુ ખાટી છે. વધારે નિદ્રાથી વધારે તાજગી આવતી નથી, પણ ચરખીમાં વધારો થાય છે. અને આળસ આવવા લાગે છે, નાનાને ૮ કલાક, ચુવાના તથા આધેડને છ થી ૬ કલાક અને માટી ઉમરના એને ૫ કે ૪ કલાકની નિદ્રા પર્યાપ્ત છે. જો આટલી નિદ્રાથી શરીરમાં તાજણી ન આવે.તે સમજવુ કે આરોગ્યમાં ખામી છે.
