________________
૧૧૮
મંત્રવિજ્ઞાન
(૧૬) સન્મત્ત-વિદ્યા અથવા મંત્રરાજ અઢાર અક્ષરેને
હિય અને તેની સાથે પાંચ કક્કાર જાયેલા હોય,
તે મંત્ર મદોન્મત્ત કહેવાય છે. (૧૭) સૂચ્છિત–જે મંત્ર અઢાર અક્ષરેને હોય અને
તેની વચમાં બીજની ચેજના હોય તે તેને
મૂછિત સમજે. (૧૮) હિતવીર્ય–જે મંત્રની વચમાં કે છેડે ટુ બીજ હોય,
તેને હતવીર્ય સમજ. (૧૯) હીન–જે મંત્રના આરંભમાં, વચમાં અને અંતમાં
અઐબીજ હોય તેને હીન સમજ. દુષ્ટ પુરુષ
વડે પ્રાપ્ત મંત્ર પણ હીન કહેવાય છે. (૨૦) પ્રવ્રત-અઢાર કે ઓગણીસ અક્ષરને મંત્ર હેય
અને તેમાં માયા , પ્રણવ છે અને અંકુશ રે
બીજ હોય તે તેને પ્રધ્વસ્ત કહે છે. (૨૧) બાલક-સાત અક્ષરવાળા મંત્રને બાલક કહે છે. (રર) કુમાર-આઠ અક્ષરવાળે મંત્ર કુમાર કહેવાય છે. (૨૩) યુવા–સેલ અક્ષરવાળે મંત્ર યુવા હોય છે. (૨) પ્રૌઢ-ચાળીસ અક્ષરવાળે મંત્ર પ્રૌઢ કહેવાય છે. (૨૫) વૃદ-ત્રીશ, ચેસ, સે અથવા ચાર અક્ષરવાળા
મંત્રને વૃદ્ધ કહે છે. (૨૬) નિશ્ચિંશ-નવ અક્ષરવાળો જે મંત્ર કારથી યુક્ત
હેય તેને નિશ્ચિંશ કહે છે.
