________________
મંત્રસાધકની યોગ્યતા
૧૦૫ ઉતરે તે જ તે સિદ્ધિને અધિકારી થાય છે, નહિ તે તેની હાલત પરાજિત દ્ધા જેવી થાય છે કે જે લેકની લજજાએ પિતાનું મુખ છૂપાવે છે અને એક પ્રકારના વિષાદમાં પિતાના દિવસે પૂરી કરે છે. તાત્પર્ય કે “પ્રાણે જાય પણ પ્રતિજ્ઞા ન જાય” એમ માનીને મંત્રસાધનામાં ઝુકાવનારે આખરે વિજયી થાય છે, માટે ગ્રહણ કરેલા વ્રતમાં દઢતા રાખવી એ મંત્રસાધકનું એક કર્તવ્ય મનાયું છે.
સત્ય અને દયા એ બંને દૈવી ગુણે છે. તેનું વર્ણન અમે ક્યા શબ્દમાં કરીએ? જે મનુષ્ય સત્યને ચાહે છે અને સત્યને વળગી રહે છે, તે કદી હારતું નથી, પછી પરિસ્થિતિ ગમે તેવી મુશ્કેલ હોય. તે જ રીતે જે મનુષ્ય દયાળુ છે અને સર્વે પ્રાણીઓ પ્રત્યે દયાભાવ રાખે છે, તે સર્વેના પ્રેમને અધિકારી થાય છે અને સર્વેના મુંગા આશીર્વાદ પામે છે. તાત્પર્ય કે આ બંને ગુણે સાધકે સારી રીતે કેળવ્યા હોય તે તે અવશ્ય સિદ્ધિને અધિકારી થાય છે. પછી તેને ચિંતાનું કેઈ કારણ રહેતું નથી.
જે પરિસ્થિતિને ઓળખી તે પ્રમાણે ઉપાય જી શકે તેને ચતુર કહેવાય છે. અથવા તે જે કેઈથી છેતરાતે નથી કે કેઈની લેભામણી વાતમાં ફસાતા નથી, તે ચતુર કહેવાય છે. આ ચતુર માણસ જ મંત્રસાધનાને એગ્ય છે. જે પરિસ્થિતિને ઓળખી શકતું નથી કે ઓળખવા છતાં તેને ઉપાય જી શકતું નથી, તે મંત્રસાધના રૂપી મહાસાગરને શી રીતે પાર કરવાને? તેમાં વિદરૂપી વાવાઝેલાં અવશ્ય
