________________
મંત્રની રચના અને વર્ણવિચાર
૪૩ • तैजसं शत्रुभूतं स्यादुदासीनं तु मारुतम् ।
जलोद्भवस्य वर्णस्य, पार्थिवं मित्रमीरितम् ॥८५॥ सपलं वह्निसम्भूतमुदासीनं तु वायवम् । तैजसस्याथ वर्णस्य, वायवं मित्रमुच्यते ॥८६॥ विद्वेषी वारुगोवर्ण उदासीनस्तु पार्थिवः । पवनोत्थितवर्णस्य, मित्रं वह्नि-समुद्भवम् ॥८७॥ शत्रु: पार्थिववर्णः स्यादुदासीनस्तु पाथजः । चतुर्णा पार्थिवादीनामाकाशाणः सखा सदा ॥८॥
પાર્થિવ વગેરે વર્ગના વર્ષોમાં જે સ્વકીય હોય છેતે સ્વલના કહેવાય છે. તેમાં પાર્થિવ વણેને વારુણુવર્ણની સાથે મિત્રતા હોય છે, આનેય વણેની સાથે શત્રુતા હોય છે અને વાયુમંડળના વણે પ્રત્યે ઉદાસીનતા હોય છે.
“જલવર્ગના વર્ણને પાર્થિવ સાથે મિત્રતા હોય છે, આનેય વર્ણોની સાથે શત્રુતા હોય છે અને વાયુવર્ગના વર્ણ પ્રત્યે ઉદાસીનતા હોય છે.
આનેય વર્ણોને વાયુવર્ગના વર્ગો સાથે મિત્રતા હોય. છે, જલવર્ગના વણે સાથે શત્રુતા હોય છે અને પાર્થિવ વણે પ્રત્યે ઉદાસીનતા હોય છે.
“વાયુવર્ગના વર્ગોને આનેય વર્ણો સાથે મિત્રતા હોય. છે, પાર્થિવ વર્ણોની સાથે શત્રુતા હોય છે અને જલવર્ગના. વણે પ્રત્યે ઉદાસીનતા હોય છે.
