________________
મંત્રના પ્રકાર
૭૧ કરવાપૂર્વક પુરશ્ચરણાદિ દ્વારા સિદ્ધ કરવામાં આવે છે, પણ તે પહેલાં તેમાં રહેલા સુપ્ત, કીલિત, મૂચ્છિર્ત આદિ દેની દશ સંસ્કારે વડે શુદ્ધિ કરવી પડે છે. આવા મંત્રોમાં શક્તિનું બીજ ગુરુ દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે અને તે શક્તિ કાલાંતરે પુરશ્ચરણાદિ અનુષ્કાનેથી જાગ્રત કરવામાં આવે છે, ત્યારે જ એ મંત્રોના જપથી કુંડલિની શક્તિ કેક જાગ્રત થાય છે. તાત્પર્ય કે સિદ્ધ મંત્રોથી તે જ ક્ષણે અને સાધારણ મંત્રોના જયથી કાલાંતરે કુંડલિની જાગ્રત કરી શકાય છે.
શ્રી ચેતન્ય મહાપ્રભુ “હરિ’ એવા બે અક્ષરેના (શુદ્ધ) મંત્રથી જ બી, યવન તથા પાપીઓની શક્તિને જાગ્રત કરી દેતા હતા. તેજ રીતે શ્રી રામાનંદજીના મુખથી નીકળેલા “રામ મત્રે કબીર સાહેબની સુપ્ત શક્તિ જગાડી દીધી હતી. આવા મહાપુરુષોને આ યુગમાં પણ અભાવ નથી (મતલબ કે તેમને પ્રબળ પ્રયાસથી શોધી કાઢવા જોઈએ.
પુસ્તકો વાંચીને પ્રાપ્ત કરેલા ત્રીજી શ્રેણીના મંત્રો નિબીજ શક્તિરહિત) હેય છે, એટલે તેના જપમાં વૃથા શ્રમ માત્ર થાય છે.
સાત્વિક, રાજસિક અને તામસિકના ભેદથી પણ મત્રોના ત્રણ પ્રકારે માનવામાં આવ્યા છે. તેમાં સાત્વિક મત્રો આત્મશુદ્ધિમાં ઉપકારક બને છે, રાજસિક મંત્રો ચશ, ઐશ્વર્ય તથા ભેગાદિ ઈચ્છિત સામગ્રી આપે છે અને તામસિક મત્રો મારણ, ઉચ્ચાટન આદિ વડે શત્રુને પરાભવ કરે છે.
