________________
"મત્રની રચના અંગે વર્ણ વિચાર
૪૧
‘બ્રાહ્મણુ વ વાળા વણુ માની સિદ્ધિ એકમ કે નામની તિથિએ તથા રવિ કે શનિના દિવસે અનુષ્ઠાન કરવાથી થાય છે.
‘ક્ષત્રિયવગ વાળા વણું મંત્રાની સિદ્ધિ ચેાથ, અગિયારસ કે ખારસની તિથિએ, તથા સામ કે શુક્રવારના દિવસે અનુષ્ઠાન કરવાથી થાય છે.
વૈશ્યવના વમત્રાની સિદ્ધિ પાંચમ, છ, તેરશ હૈ ચૌશની તિથિએ તથા મગળવારના દિવસે અનુષ્ઠાન કરવાથી થાય છે. સ્તંભનકમ આ તિથિ-વારે કરવુ.
અને શૂદ્રવના વમત્રાની સિદ્ધિ યુગમાં એટલે પૂનમ કે અમાવાસ્યાની તિથિએ, સાતમે, તથા ગુરુવારના દિવસે અનુષ્ઠાન કરવાથી થાય છે, ’
આ નિચમાં તા દીર્ઘ કાલના અનુભવ એ જ મુખ્ય કારણ છે.
મગવ્યાકરણમાં આ ચારેય વગના વણુ મત્રાની ગતિ સબંધી નિમ્ન શ્લેક દૃષ્ટિગોચર થાય છેઃ लक्षयोजनगा विप्रास्तदर्धगतयो नृपाः । तदर्धगामिनो वैश्याः शूद्रास्तद्दलयायिनः ॥
બ્રાહ્મણવગ વાળા વણુ મંત્રોની ગતિ એક લાખ ચૈાજનની હાય છે, ક્ષત્રિય વર્ગીવાળા વમત્રોની ગતિ તેનાથી અધી એટલે પચાશ હજાર ચેાજનની હાય છે, વૈશ્યવગ વાળા વણુ -- સત્રોની ગતિ તેનાથી ઋષી એટલે પચીશ હજાર ચેાજનની
